Digha-Nikaya of the Sutta-Pitaka, Vol. I; Silakkhandavagga, Suttantas 1-13. Based on the edition by T.W. Rhys Davids and J.E. Carpenter, London : Pali Text Society 1890 Input by the Dhammakaya Foundation, Thailand, 1989-1996 [GRETIL-Version vom 26.9.2014] NOTICE This file is (C) Copyright the Pali Text Society and the Dhammakaya Foundation, 2015. This work is licensed under a Creative Commons Attribution-ShareAlike 4.0 International License. These files are provided by courtesy of the Pali Text Society for scholarly purposes only. In principle they represent a digital edition (without revision or correction) of the printed editions of the complete set of Pali canonical texts published by the PTS. While they have been subject to a process of checking, it should not be assumed that there is no divergence from the printed editions and it is strongly recommended that they are checked against the printed editions before quoting. ANNOTATED VERSION #<...># = BOLD %<...>% = ITALICS *<...>* = SUPERSCRIPT \<...>\ = REDLINE ___________________________________________________________________ THIS TEXT FILE IS FOR REFERENCE PURPOSES ONLY! COPYRIGHT AND TERMS OF USAGE AS FOR SOURCE FILE. Text converted to Classical Sanskrit Extended (CSX) encoding: description character =ASCII long a ā 224 long A â 226 long i ã 227 long I ä 228 long u å 229 long U æ 230 vocalic r į 231 vocalic R č 232 long vocalic r é 233 vocalic l ë 235 long vocalic l í 237 velar n ī 239 velar N đ 240 palatal n ¤ 164 palatal N Ĩ 165 retroflex t ņ 241 retroflex T ō 242 retroflex d ķ 243 retroflex D ô 244 retroflex n õ 245 retroflex N ö 246 palatal s ÷ 247 palatal S ø 248 retroflex s ų 249 retroflex S ú 250 anusvara ü 252 capital anusvara ũ 253 visarga ū 254 long e š 185 long o ē 186 l underbar × 215 r underbar Ÿ 159 n underbar ­ 173 k underbar É 201 t underbar  194 Other characters of the CSX encoding table are not included. Unless indicated otherwise, accents have been dropped in order to facilitate word search. For a comprehensive list of CSX and other GRETIL encodings and formats see: https://tylergneill.github.io/gretil-mirror/gretil/gretdiac.pdf and https://tylergneill.github.io/gretil-mirror/gretil/gretdias.pdf For further information see: https://tylergneill.github.io/gretil-mirror/gretil.htm ___________________________________________________________________ Dãgha-Nikāya Vol. I #<[page 001]># %< 1>% NAMO TASSA BHAGAVATO ARAHATO SAMMâ SAMBUDDHASSA. [Dãgha Nikāya. i. Brahmajāla Sutta.] * 1.1. Evam me sutaü. Ekaü samayaü Bhagavā antarā ca Rājagahaü antarā ca Nāëandaü addhāna-magga-paņi- panno hoti mahatā bhikkhu-saüghena saddhiü pa¤ca- mattehi bhikkhu-satehi. Suppiyo pi kho paribbājako antarā ca Rājagahaü antarā ca Nāëandaü addhāna-magga- paņipanno hoti saddhiü antevāsinā Brahmadattena māõa- vena. Tatra sudaü Suppiyo paribbājako aneka-pariyāyena Buddhassa avaõõaü bhāsati Dhammassa avaõõaü bhāsati Saüghassa avaõõaü bhāsati, Suppiyassa pana paribbāja- kassa antevāsã Brahmadatto māõavo aneka-pariyāyena Buddhassa vaõõaü bhāsati Dhammassa vaõõaü bhāsati Saüghassa vaõõaü bhāsati. Iti ha te ubho ācariyantevāsã a¤¤ama¤¤assa uju-vipaccanãka-vādā Bhagavantaü piņņhito piņņhito anubaddhā\<*<1>*>/ honti bhikkhu-saügha¤ ca. 2. Atha kho Bhagavā Ambalaņņhikāyaü rājāgārake\<*<2>*>/ eka-ratti-vāsaü upaga¤chi saddhiü bhikkhu-saüghena. Suppiyo pi kho paribbājako Ambalaņņhikāyaü rājāgārake eka-ratti-vāsaü upaga¤chi saddhiü antevāsinā Brahma- dattena māõavena. Tatra pi sudaü Suppiyo paribbājako aneka-pariyāyena Buddhassa avaõõaü bhāsati Dhammassa avaõõaü bhāsati Saüghassa avaõõaü bhāsati, Suppiyassa \<-------------------------------------------------------------------------- 1 BB anubandhā (throughout). 2 Bp and Old. C. xi. 1.8 rājagārake. * Titles not in the MSS. >/ #<[page 002]># %<2 BRAHMAJâLA SUTTA. [D. i. 1. 2>% pana paribbājakassa antevāsã Brahmadatto māõavo aneka- pariyāyena Buddhassa vaõõaü bhāsati Dhammassa vaõõaü bhāsati Saüghassa vaõõaü bhāsati. Iti ha te ubho ācariyantevāsã a¤¤ama¤¤assa uju-vipaccanãka-vādā\<*<1>*>/ Bha- gavantaü piņņhito piņņhito anubaddhā honti bhikkhu- saügha¤ ca.\<*<1>*>/ 3. Atha kho sambahulānaü bhikkhånam rattiyā paccåsa- samayaü paccuņņhitānaü maõķala-māle\<*<2>*>/ sannisinnānaü sannipatitānaü ayaü saīkhiyā-dhammo\<*<3>*>/ udapādi: `Ac- chariyaü āvuso abbhutaü āvuso yāva¤ c' idaü tena Bhagavatā jānatā passatā arahatā sammā-sambuddhena sattānaü nānādhimuttikatā suppaņividitā. Ayaü hi Suppiyo paribbājako aneka-pariyāyena Buddhassa avaõõaü bhāsati Dhammassa avaõõaü bhāsati Saüghassa avaõõaü bhāsati, Suppiyassa pana paribbājakassa antevāsã Brahmadatto māõavo aneka-pariyāyena Buddhassa vaõõaü bhāsati Dhammassa vaõõaü bhāsati Saüghassa vaõõaü bhāsati. Iti ha 'me ubho ācariyantevāsã a¤¤ama¤¤assa uju-vipacca- nãka-vādā Bhagavantaü piņņhito piņņhito anubaddhā honti {bhikkhu-saügha¤} cāti.' 4. Atha kho Bhagavā tesaü bhikkhånaü imaü saīkhiyā- dhammaü viditvā, yena maõķala-mālo ten' upasaükami, upasaükamitvā pa¤¤atte āsane nisãdi. Nisajja kho Bhagavā bhikkhå āmantesi: `Kāya nu 'ttha bhikkhave etarahi kathāya sannisinnā, kā ca pana vo antarākathā\<*<4>*>/ vippakatā ti?' Evaü vutte te bhikkhå Bhagavantaü etad avocuü: `Idha bhante amhākaü rattiyā paccåsa-samayaü paccuņņhitānaü maõķala-māle sannisinnānaü sannipati- tānaü ayaü saīkhiyā-dhammo udapādi "Acchariyaü . . . pe (3) . . . anubaddhā honti bhikkhu-saügha¤ cāti." Ayaü kho no bhante antarā kathā vippakatā atha Bhagavā anuppatto ti.' 5. `Mamaü vā bhikkhave pare avaõõaü bhāseyyuü Dhammassa vā avaõõaü bhāseyyuü Saüghassa vā \<-------------------------------------------------------------------------- 1 BB viharanti for 1-1. 2 MSS. l and ë about equally. 3 BB sankhiya-dhammo (throughout). 4 Bp antarakathā. >/ #<[page 003]># %% avaõõaü bhāseyyuü, tatra tumhehi na āghāto na ap- paccayo na cetaso anabhiraddhi karaõãyā. Mamaü vā bhikkhave pare avaõõaü bhāseyyuü Dhammassa vā avaõ- õaü bhāseyyuü Saüghassa vā avaõõaü bhāseyyum, tatra ce tumhe assatha kupitā vā anattamanā vā tumhaü yev' assa tena antarāyo. Mamaü vā bhikkhave pare avaõõaü bhāseyyuü Dhammassa vā avaõõaü bhāseyyum Saüghassa vā avaõõaü bhāseyyum, tatra ce tumhe assatha kupitā vā anattamanā vā api nu tumhe paresaü subhāsitaü dubbhā- sitaü ājāneyyāthāti?' `No h' etaü bhante.' `Mamaü vā bhikkhave pare avaõõaü bhāseyyuü Dhammassa vā avaõõaü bhāseyyuü Saüghassa vā avaõõaü bhāseyyuü, tatra tumhehi abhåtaü abhåtato nibbeņhetabbaü: "Iti pi etaü abhåtaü, iti pi etaü atacchaü, n' atthi c' etaü amhesu, na ca pan' etaü amhesu saüvijjatãti."' 6. `Mamaü vā bhikkhave pare vaõõaü bhāseyyuü Dhammassa vā vaõõaü bhāseyyuü Saüghassa vā vāõõaü bhāseyyuü, tatra tumhe na ānando na somanassaü na cetaso ubbillāvitattaü\<*<1>*>/ karaõãyaü. Mamaü vā bhikkhave pare vaõõaü bhāseyyuü Dhammassa vā vaõõaü bhā- seyyuü Saüghassa vā vaõõaü bhāseyyuü, tatra ce tumhe assatha ānandino sumanā ubbillāvitā tumhaü yev' assa tena antarāyo. Mamaü vā bhikkhave pare vaõõaü bhāseyyuü Dhammassa vā vaõõaü bhāseyyuü Saü- ghassa vā vaõõaü bhāseyyuü, tatra tumhehi bhåtaü bhåtato paņijānitabbaü: "Iti p' etaü bhåtaü, iti p' etaü tacchaü, atthi c' etaü amhesu, saüvijjati ca pan' etaü amhesåti."' 7. `Appamattakaü kho pan' etaü bhikkhave oramatta- kaü sãlamattakaü yena puthujjano Tathāgatassa vaõõaü vadamāno vadeyya. Katama¤ ca taü bhikkhave appa- mattakaü oramattakaü sãlamattakaü yena puthujjano Tathāgatassa vaõõaü vadamāno vadeyya?' \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bp uppilāvit- throughout, but see 3. 23; audvilya in Burnouf ,`Lotus,'308; and Morris in J. P. T. S. for 1887. >/ #<[page 004]># %<4 BRAHMAJâLA SUTTA. [D. i. 1. 8>% 8.1 "`Pāõātipātaü pahāya pāõātipātā paņivirato Samaõo Gotamo nihita-daõķo nihita-sattho lajjã dayāpanno sabba- pāõa-bhåta-hitānukampã viharatãti." Iti vā hi bhikkhave puthujjano Tathāgatassa vaõõaü vadamāno vadeyya. "`Adinnādānaü pahāya adinnādānā paņivirato Samaõo Gotamo dinnādāyã dinna-pāņikaīkhã athenena suci-bhåtena attanā viharatãti." Iti vā hi bhikkhave puthujjano Tathā- gatassa vaõõaü vadamāno vadeyya. "`Abrahmacariyaü pahāya brahmacārã Samaõo Gotamo ārā-cārã\<*<2>*>/ virato methunā gāma-dhammā ti." Iti vā hi bhikkhave puthujjano Tathāgatassa vaõõaü vadamāno vadeyya. 9. "`Musā-vādaü pahāya musā-vādā paņivirato Samaõo Gotamo sacca-vādã sacca-sandho theto paccayiko avisaüvā- dako lokassāti." Iti vā hi bhikkhave puthujjano Tathāga- tassa vaõõaü vadamāno vadeyya. "`{Pisuõā-}\<*<3>*>/ vācaü pahāya {pisuõāya} vācāya paņivirato Samaõo Gotamo, ito sutvā na amutra akkhātā imesaü bhedāya, amutra vā sutvā na imesaü akkhātā amåsaü bhedāya. Iti bhinnānaü va sandhātā sahitānaü va anup- pādātā samaggārāmo samagga-rato samagga-nandã samag- ga-karaõiü vācam bhāsitā ti." Iti vā hi bhikkhave puthuj- jano Tathāgatassa vaõõaü vadamāno vadeyya. "`Pharusā-vācaü pahāya pharusāya vācāya paņivirato Samaõo Gotamo, Yā sā vācā nelā\<*<4>*>/ kaõõa-sukhā pemanãyā hadayaü-gamā porã bahujana-kantā bahujana-manāpā tathā-råpiü vācam bhāsitā ti." Iti vā hi bhikkhave puthuj- jano Tathāgatassa vaõõaü vadamāno vadeyya. "`Samphappalāpaü pahāya samphappalāpā paņivirato Samaõo Gotamo kāla-vādã bhåta-vādã attha-vādã dhamma- vādã vinaya-vādã nidhānavatiü vācam\<*<5>*>/ bhāsitā kālena \<-------------------------------------------------------------------------- 1 For 8-11 compare M. i. pp. 179, 267. 2 Bp anācari (as in M. always). 3 M. and Sum. p. 73, pisuõaü; Sd pisunaü; A. iii. 61.2. pisuõā; Scmt pisunā. 4 St Ds Bp Sum. and M. all nelā, Scd and Gr neëā. 5 Bp Gr vācaü (three times). >/ #<[page 005]># %% sāpadesaü pariyantavatiü attha-saühitan ti." Iti vā hi bhikkhave puthujjano Tathāgatassa vaõõaü vadamāno vadeyya. 10. "`Bãjagāma-bhåtagāma-samārambhā paņivirato Sa- maõo Gotamo. Eka-bhattiko Samaõo Gotamo rattåparato, vikāla-bhojanā paņivirato Samaõo Gotamo. Nacca-gãta- vādita-visåka-dassanā paņivirato Samaõo Gotamo. Mālā- gandha-vilepana-dhāraõa-maõķana-vibhåsana-ņņhānā paņi- virato Samaõo Gotamo. Uccāsayana-mahāsayanā paņi- virato Samaõo Gotamo. Jātaråpa-rajata-paņiggahaõā paņi- virato Samaõo Gotamo. âmaka-dha¤¤a-paņiggahaõā paņivirato Samaõo {Gotamo}. âmaka-{maüsa}-paņiggahaõā paņivirato Samaõo Gotamo. Itthi-kumārika-paņiggahaõā paņivirato Samaõo Gotamo. Dāsi-dāsa-paņiggahaõā paņi- virato Samaõo Gotamo. {Ajeëaka-paņiggahaõā} paņivirato Samaõo Gotamo. Kukkuņa-såkara-paņiggahaõā paņivirato Samaõo Gotamo. Hatthi-gavāssa-vaëavā-paņiggahaõā paņi- virato Samaõo Gotamo. Khetta-vatthu-paņiggahaõā paņivirato Samaõo Gotamo. Dåteyya-pahiõa\<*<1>*>/-gaman- ānuyogā paņivirato Samaõo Gotamo. Kaya-vikkayā paņi- virato Samaõo Gotamo. Tulākåņa-kaīsakåņa-mānakåņā paņivirato Samaõo Gotamo. Ukkoņana-va¤cana-nikati- sāci-yogā paņivirato Samaõo Gotamo. Chedana-vadha- bandhana\<*<2>*>/-viparāmosa-ālopa-sahasākārā paņivirato Samaõo Gotamo ti." Iti vā hi bhikkhave puthujjano Tathāgatassa vaõõaü vadamāno vadeyya. Cåla-Sãlaü niņņhitaü. 11. "`Yathā va pan' eke bhonto samaõa-brāhmaõā sad- dhā-deyyāni bhojanāni bhu¤jitvā te evaråpaü bãjagāma-bhå- tagāma-samārambhaü anuyuttā viharanti -- seyyathãdaü {måla-bãjaü} khandha-bãjaü phalu-bãjaü agga-bãjaü {bãja- bãjam} eva pa¤camaü -- iti evaråpā bãjagāma-bhåtagāma- samārambhā paņivirato Samaõo Gotamo ti." Iti vā hi bhik- khave puthujjano Tathāgatassa vaõõaü vadamāno vadeyya. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 St pahãõa: see 19. 2 So SS Ds and Gr: Bp and Sum. bandha. >/ #<[page 006]># %<6 BRAHMAJâLA SUTTA. [D. i. 1. 12>% 12. "`Yathā vā pan' eke bhonto samaõa-brāhmaõā saddhā-deyyāni bhojanāni bhu¤jitvā te evaråpaü sannidhi- kāra-paribhogaü anuyuttā viharanti -- seyyathãdaü anna- sannidhiü pāna-sannidhiü vattha-sannidhiü yāna-san- nidhiü sayana-sannidhiü gandha-sannidhiü āmisa-san- nidhiü -- iti vā iti evaråpā sannidhi-kāra-paribhogā paņi- virato Samaõo Gotamo ti." Iti vā hi bhikkhave puthujjano Tathāgatassa vaõõaü vadamāno vadeyya. 13. "`Yathā va pan' eke bhonto samaõa-brāhmaõā saddhā-deyyāni bhojanāni bhu¤jitvā te {evaråpaü} visåka- dassanaü anuyuttā viharanti -- seyyathãdaü naccaü gãtaü vāditaü pekkhaü akkhānaü pāõissaraü vetālaü kumbha- thåõaü Sobha-nagarakaü\<*<1>*>/ caõķālaü {vaüsaü} dhopanaü\<*<2>*>/ hatthi-yuddhaü assa-yuddhaü mahisa-yuddhaü usabha- yuddhaü aja-yuddhaü meõķaka\<*<3>*>/-yuddhaü kukkuņa-yud- dhaü vaņņaka\<*<4>*>/-yuddhaü daõķa-yuddhaü muņņhi-yuddhaü nibbuddhaü uyyodhikaü balaggaü senā-byåham anãka- dassanaü -- iti vā iti evaråpā visåka-dassanā paņivirato Samaõo Gotamo ti." Iti vā hi bhikkhave puthujjano Tathā- gatassa vaõõaü vadamāno vadeyya. 14. "`Yathā vā pan' eke bhonto samaõa-brāhmaõā sad- dhā-deyyāni bhojanāni bhu¤jitvā te evaråpaü jåta-pamāda- ņņhānānuyogaü anuyuttā viharanti -- seyyathãdaü\<*<5>*>/ aņņha- padaü dasa-padaü ākāsaü parihāra-pathaü santikaü khalikaü\<*<6>*>/ ghaņikaü salāka-hatthaü\<*<7>*>/ akkhaü paīgacãraü vaīkakaü mokkhacikaü ciīgulikaü pattāëhakaü rathakaü \<-------------------------------------------------------------------------- 1 So Scm and Sum.; Sd sobhana-kārakaü; St sobhanakarakaü; Ds sobhanagaraõam; Bp sobhaõakam. Weber in `Indische Studien,' ii. 38, quotes from a commentary on úatarudriya, `Sobha iti gandharva-nagaraü;' B.R. give Saubha, `a mythical city hanging in the air.' 2 Sdm Ds Bp dhovanaü. Sct and Sum. dhop- (See J. ii. p. 117 and iv. p. 390). 3 Sd Ds Bp meõķa-. 4 Scdm Gr vaddhaka. See 22. 5 This list of games recurs in CV. i. 13. 2. 6 Sdt and Gr balikam. 7 On úalākā in gambling, see Pāõini ii. 1. 10. >/ #<[page 007]># %% dhanukaü akkharikaü manesikaü yathā-vajjaü -- iti vā iti evaråpā jåta-pamāda-ņņhānānuyogā paņivirato Samaõo Gotamo ti." Iti vā hi bhikkhave puthujjano Tathāgatassa vaõõaü vadamāno vadeyya. 15. "`Yathā va pan' eke bhonto samaõa-brāhmaõā saddhā-deyyāni bhojanāni bhu¤jitvā te evaråpam uccā- sayana-mahāsayanaü anuyuttā viharanti -- seyyathãdaü\<*<1>*>/ āsandiü pallaīkaü gonakaü cittakaü paņikaü paņalikaü tålikaü vikatikaü udda-lomiü ekanta-lomiü kaņņhissaü koseyyaü kuttakaü hatthattharaü assattharaü rathattha- raü ajina-ppaveõiü kadali-miga-pavara-paccattharaõam sa-uttara-cchadaü ubhato-lohitakåpadhānaü -- iti vā iti evaråpā uccāsayana-mahāsayanā paņivirato Samaõo Go- tamo ti." Iti vā hi bhikkhave puthujjano Tathāgatassa vaõõaü vadamāno vadeyya. 16. "`Yathā vā pan' eke bhonto samaõa-brāhmaõā saddhā-deyyāni bhojanāni bhu¤jitvā te evaråpaü maõķana- vibhåsana-ņņhānānuyogaü anuyuttā viharanti -- seyyathã- daü ucchādanaü parimaddanaü nahāpanaü sambāhanaü ādāsaü a¤janaü mālā-vilepanaü\<*<2>*>/ {mukha}-cuõõakaü {mukhalepanaü} hattha-bandhaü sikhā-bandhaü daõķa- kaü nāëikam khaggaü chattaü citrupāhanaü {uõhãsaü} maõim vāla-vãjaniü odātāni vatthāni dãgha-dasāni -- iti vā iti evaråpā maõķana-vibhåsana-ņņhānānuyogā paņivirato Samaõo Gotamo ti." Iti vā hi bhikkhave puthujjano Tathā- gatassa vaõõaü vadamāno vadeyya. 17. "`Yathā vā pan' eke bhonto samaõa-brāhmaõā saddhā-deyyāni bhojanāni {bhu¤jitvā} te evaråpaü tir- acchāna-kathaü anuyuttā viharanti -- {seyyathãdaü}\<*<3>*>/ rāja- kathaü cora-kathaü mahāmatta-kathaü senā-kathaü bhaya-kathaü yuddha-kathaü anna-kathaü pāna-kathaü vattha-kathaü sayana-kathaü mālā-kathaü gandha- kathaü ¤āti-kathaü yāna-kathaü gāma-kathaü nigama- kathaü nagara-kathaü janapada-kathaü itthi-kathaü \<-------------------------------------------------------------------------- 1 This list recurs at A. iii. 63.3 (cp. iii. 34), MV. v. 10. 4, and CV. vi. 8. 1. 2 Scd Bp mālā-gandha-vilo- 3 This list of foolish talks recurs at MV. v. 6. 3; D. ix. 3. >/ #<[page 008]># %<8 BRAHMAJâLA SUTTA. [D. i. 1. 17>% [purisa-kathaü] såra-kathaü visikhā-kathaü {kumbhaņņhā- na}-kathaü pubba-peta-kathaü nānatta-kathaü lokakkhāyi- kaü {samudda-kkhāyikaü} itibhavābhava-kathaü -- iti vā iti evaråpāya tiracchāna-kathāya {paņivirato} Samaõo Gotamo ti." Iti vā hi bhikkhave puthujjano Tathāgatassa vaõõaü vadamāno vadeyya. 18. "`Yathā vā pan' eke bhonto samaõa-brāhmaõā saddhā-deyyāni bhojanāni bhu¤jitvā te evaråpaü viggāhika- kathaü anuyuttā viharanti -- seyyathãdaü: `Na tvaü imaü dhamma-vinayaü ājānāsi, ahaü imaü dhamma-{vinayaü} ājānāmi, kiü tvaü imaü dhamma-vinayaü ājānissasi? -- Micchā-paņipanno tvam asi, aham asmi sammā-paņipanno -- Sahitam me, asahitan te -- Pure vacanãyaü pacchā avaca, pacchā vacanãyaüpure avaca -- Aviciõõan\<*<1>*>/ te viparāvattaü -- {âropito} te vādo, niggahãto 'si\<*<2>*>/ -- Cara {vāda-ppamokkhāya,} nibbeņhehi vā sace pahosãti' -- iti vā iti evaråpāya viggāhika- kathāya paņivirato Samaõo Gotamo ti." Iti vā hi bhik- khave puthujjano Tathāgatassa vaõõaü vadamāno vadeyya. 19. "`Yathā vā pan' eke bhonto samaõa-brāhmaõā saddhā-deyyāni bhojanāni bhu¤jitvā te evaråpaü dåteyya- pahiõa-gamanānuyogaü anuyuttā viharanti -- seyyathãdaü ra¤¤aü rāja-mahāmattānaü khattiyānaü {brāhmaõānaü} gahapatikānaü {kumārānaü} -- `Idha gaccha, amutrāgaccha, idaü hara, amutra idaü āharāti' -- iti vā iti evaråpā dåteyya- pahiõa\<*<3>*>/-gamanānuyogā paņivirato Samaõo Gotamo ti." Iti vā hi bhikkhave puthujjano Tathāgatassa vaõõaü vadamāno vadeyya. 20. "`Yathā va pan' eke bhonto samaõa-brāhmaõā saddhā-deyyāni {bhojanāni} bhu¤jitvā te kuhakā ca honti lapakā ca nemittikā ca nippesikā\<*<4>*>/ ca lābhena ca lābhaü ni- jigiüsitāro -- iti\<*<5>*>/ evaråpā kuhana-lapanā paņivirato Samaõo Gotamo ti." Iti vā hi bhikkhave puthujjano Tathāgatassa vaõõaü vadamāno vadeyya. Majjhima-Sãlaü niņņhitaü. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 So SS; Ds Bp adhiciõõan; Sum. āciõõan. (See M. I. 372.) 2 Bp niggahito tvam asi. 3 Scdt twice pahãna. But see 10. 4 St nipphesikā; Bp nibbesikā. 5 So Scdmt Ds (as in 11); Bp Gr add vā iti. >/ #<[page 009]># %% 21. "`Yathā vā pan' eke bhonto samaõa-brāhmaõā saddhā-deyyāni bhojanāni bhu¤jitvā te {evaråpāya} tiracchāna- vijjāya micchājãvenajãvikaü\<*<1>*>/ kappenti -- seyyathãdaü aīgaü nimittaü uppādaü\<*<2>*>/ supinaü lakkhaõaü måsikācchinnaü aggi-homaü dabbi-homaü thusa-homaü kaõa-homaü taõķula-homaü sappi-homaü tela-homaü mukha-homaü lohita-homaü aīga-vijjā vatthu-vijjā khatta\<*<3>*>/-vijjā siva- vijjā bhåta-vijjā bhåri-vijjā ahi-vijjā visa-vijjā vicchika-vijjā måsika-vijjā sakuõa-vijjā vāyasa-vijjā pakkajjhānaü sara- parittānaü miga-cakkaü -- iti vā iti evaråpāya tiracchāna- vijjāya paņivirato Samaõo Gotamo ti." Iti vā hi bhikkhave puthujjano Tathāgatassa vaõõaü vadamāno vadeyya. 22. "`Yathā vā pan' eke bhonto samaõa-brāhmaõā saddhā-deyyāni bhojanāni bhu¤jitvā te evaråpāya tirac- chāna-vijjāya micchājãvena jãvikaü kappenti -- seyyathãdaü maõi-lakkhaõaü daõķa-lakkhaõaü vattha-lakkhaõaü asi- lakkhaõaü usu-lakkhaõaü dhanu-lakkhaõaü āyudha\<*<4>*>/- lakkhaõaü itthi-lakkhaõaü purisa-lakkhaõaü kumāra- lakkhaõaü kumāri-lakkhaõaü dāsa-lakkhaõaü dāsi-lak- khaõaü hatthi-lakkhaõaü assa-lakkhaõaü mahisa-lak- khaõaü usabha-lakkhaõaü go-lakkhaõaü aja-lakkhaõaü meõķa-lakkhaõaü kukkuņa-lakkhaõaü vaņņaka\<*<5>*>/-lakkha- õaü godhā-lakkhaõaü kaõõikā-lakkhaõaü kacchapa- lakkhaõaü miga-lakkhaõaü -- iti vā iti evaråpāya tirac- chana-vijjāya paņivirato Samaõo Gotamo ti." Iti vā hi bhikkhave puthujjano Tathāgatassa vaõõaü vadamāno vadeyya. 23. "`Yathā vā pan' eke bhonto samaõa-brāhmaõā saddhā-deyyāni bhojanāni bhu¤jitvā te evaråpāya tirac- chāna-vijjāya micchājãvena jãvikaü kappenti -- seyyathãdaü `Ra¤¤aü niyyānaü bhavissati, ra¤¤aü aniyyānaü bhavis- sati -- Abbhantarānaü ra¤¤aü upayānaü\<*<6>*>/ bhavissati, bāhirānaü ra¤¤aü apayānaü bhavissati -- {Bāhirānaü} \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bp Gr jãvitam, throughout. 2 Bp Gr uppātaü. 3 So SS here and in Sum.; BB khetta. (See iv. 2 and Ud. iii. 9.) 4 Ds and Sum. āvudha. 5 Sc vaddhaka. See 14. 6 Sc Ds upāyānaü; Bp upayyānaü. >/ #<[page 010]># %<10 BRAHMAJâLA SUTTA. [D. i. 1. 23>% ra¤¤aü upayānaü bhavissati, abbhantarānaü ra¤¤aü apayānaü bhavissati -- Abbhantarānaü ra¤¤aü jayo bhavissati, bāhirānaü ra¤¤aü parājayo bhavissati -- Bāhi- rānaü ra¤¤aü jayo bhavissati, abbhantarānaü ra¤¤aü parājayo bhavissati -- Iti imassa jayo bhavissati, imassa parājayo bhavissati' -- iti vā iti evaråpāya tiracchāna-vijjāya micchājãvā paņivirato Samaõo Gotamo ti." Iti vā hi bhikkhave puthujjano Tathāgatassa vaõõaü vadamāno vadeyya. 24. "`Yathā vā pan' eke bhonto samaõa-brāhmaõā saddhā-deyyāni bhojanāni bhu¤jitvā te evaråpāya tirac- chāna-vijjāya micchājãvena jãvikaü kappenti -- seyyathãdaü `Canda-ggāho bhavissati, suriya\<*<1>*>/-ggāho bhavissati, nak- khatta-ggāho bhavissati. Candima-suriyānaü patha-gama- naü bhavissati, candima-suriyānaü uppatha\<*<2>*>/-gamanaü bhavissati, nakkhattānaü patha-gamanaü bhavissati, nak- khattānaü uppatha-gamanaü bhavissati. Ukkā-pāto bhavissati. Disā-ķāho bhavissati. Bhåmi-cālo bhavissati. Deva-dundubhi\<*<3>*>/ bhavissati. Candima-suriya-nakkhattā- naü uggamanaü ogamanaü\<*<4>*>/ saükilesaü\<*<5>*>/ vodānaü bhavissati. Evaü-vipāko canda-ggāho bhavissati, evaü- vipāko suriya-ggāho bhavissati, evaü-vipāko nakkhatta- ggāho bhavissati, evaü-vipāko candima-suriyānaü patha- gamanaü bhavissati, evaü-vipāko candima-suriyānaü uppatha-gamanaü bhavissati, evaü-vipāko nakkhattānaü patha-gamanaü bhavissati, evaü-vipāko nakkhattānaü uppatha-gamanaü bhavissati, evaü-vipāko ukkāpāto bhavissati, evaü-vipāko disā-ķāho bhavissati, evaü-vipāko bhåmi-cālo bhavissati, evaü-vipāko deva-dundubhi bhavis- sati, evaü-vipākaü candima-suriya-nakkhattānaü ugga- manaü ogamanaü saükilesaü vodānaü bhavissati' -- iti \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bp såriya- (throughout). 2 Sum. omits; Bp upatha (twice). 3 BB and Gr dudrabhi (twice). 4 Bp oggamanaü (twice) and so Gr below. Here Gr okk-. 5 Sum. saükileso: Sc -lesā: Sdtm Ds Bp -lesaü here, and St Bp below sakilesaü. >/ #<[page 011]># %% vā iti evaråpāya tiracchāna-vijjāya micchājãvā paņivirato Samaõo Gotamo ti." Iti vā hi bhikkhave puthujjano Tathā- gatassa vaõõaü vadamāno vadeyya. 25. "`Yathā vā pan' eke bhonto samaõa-brāhmaõā saddhā-deyyāni bhojanāni bhu¤jitvā te evaråpāya tirac- chāna-vijjāya micchājãvena jãvikaü kappenti -- seyyathã- daü: `Subbuņņhikā\<*<1>*>/ bhavissati, dubbuņņhikā bhavissati, subhikkhaü bhavissati, dubbhikkhaü bhavissati, khemaü bhavissati, bhayaü bhavissati, rogo bhavissati, ārogyaü bhavissati,' muddā, gaõanā, saükhānaü,\<*<2>*>/ kāveyyaü, lokā- yataü\<*<3>*>/ -- iti vā iti evaråpāya tiracchāna-vijjāya micchājãvā paņivirato Samaõo Gotamo ti." Iti vā hi bhikkhave puthujjano Tathāgatassa vaõõaü vadamāno vadeyya. 26. "`Yathā vā pan' eke bhonto samaõa-{brāhmaõā} {sad- dhā-deyyāni} bhojanāni bhu¤jitvā te evaråpāya tiracchāna- vijjāya micchājãvena jãvikaü kappenti -- seyyathãdaü āvāhanaü vivāhanaü saüvadanaü\<*<4>*>/ vivadanaü saüki- raõaü vikiraõaü subhaga-karaõaü dubbhaga-karaõaü viruddha-gabbha-karaõaü jivhā-nittaddanaü\<*<5>*>/ hanu- saühananaü hatthābhijappanaü kaõõa-jappanaü ādāsa- pa¤haü kumāri-pa¤haü deva-pa¤haü ādiccupaņņhānaü Mahat-upaņņhānaü abbhujjalanaü Sir' -avhāyanaü\<*<6>*>/ -- iti vā iti evaråpāya tiracchāna-vijjāya micchājãvā paņivirato Samaõo Gotamo ti." Iti vā hi bhikkhave puthujjano Tathāgatassa {vaõõaü} vadamāno vadeyya. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ds subbuņņhikaü; Scm suvyuņņhikā. At D. ii. 60 Sd subbuņņhikaü; Sc sabbuņņhikā; St subbuņņhikaü; Bp suvuņņhikaü. 2 Bp saüghānaü. 3 Bp Gr (and Sd at D. ii. 60) lokāyatanaü. But see C. 5. 31. 2, A. 3. 58. 1, Mil. 4, Div. 630, 633 and Saddh. P. xiii. (Kern, p. 263). 4 So SS Bp saüvaraõaü vivaraõaü. 5 So SS Bp nibaddhanaü (Gr here and Bp at D. ii. 61 nibhandhanaü). 6 So Sdm; St and Ds Siravhay-; Sc Siravhānaü; Bp Sãrivhāyanaü and Sum. Sirivhāyanaü (In D. ii. 61 Sdt Bp as here, but Sc Siravhayanaü). Avhāyana occurs below at Tevijja Sutta 24. >/ #<[page 012]># %<12 BRAHMAJâLA SUTTA. [D. i. 1. 27>% 27. "`Yathā vā pan' eke bhonto samaõa-brāhmaõā saddhā-deyyāni bhojanāni bhu¤jitvā te evaråpāya tiracchāna-vijjāya micchājãvena jãvikaü kappenti -- sey- yathãdaü santi-kammaü paõidhi-kammaü bhåri-kam- maü\<*<1>*>/ vassa\<*<2>*>/-kammaü vossa-kammaü vatthu-kammaü vatthu-parikiraõaü\<*<3>*>/ ācamanaü nahāpanaü juhanaü vamanaü virecanaü uddha-virecanaü adho-virecanaü sãsa-virecanaü kaõõa-telaü netta-tappaõaü natthu- kammaü a¤janaü pacca¤janaü sālākiyaü sallakattikaü dāraka-tikicchā måla-bhesajjānaü anuppādānaü osadhã- naü paņimokkho -- iti vā iti evaråpāya tiracchāna-vijjāya micchājãvā paņivirato Samaõo Gotamo ti." Iti vā hi bhikkhave puthujjano Tathāgatassa vaõõaü vadamāno vadeyya. `Idaü kho taü bhikkhave appamattakaü oramattakaü sãlamattakaü yena puthujjano Tathāgatassa vaõõaü vadamāno vadeyya. Mahā-Sãlaü niņņhitaü. 28. `Atthi bhikkhave a¤¤' eva dhammā gambhãrā duddasā duranubodhā santā paõãtā atakkāvacarā nipuõā paõķita-vedanãyā, ye Tathāgato sayaü abhi¤¤ā sacchikatvā pavedeti, yehi Tathāgatassa yathā-bhuccaü vaõõaü sammā vadamānā vadeyyuü. `Katame ca pana te bhikkhave dhammā gambhãrā dud- dasā duranubodhā santā paõãtā atakkāvacarā nipuõā paõ- ķita-vedanãyā, ye Tathāgato sayaü abhi¤¤ā sacchikatvā pavedeti, yehi Tathāgatassa yathā-bhuccaü vaõõaü sammā vadamānā vadeyyuü? 29. `Santi bhikkhave eke samaõa-brāhmaõā pubbanta- kappikā pubbantānudiņņhino, pubbantaü ārabbha aneka- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bp (here and in D. ii. 62) inserts bhåta-kammaü (? from 21) and SS at D. ii. 62, insert bhåti-kammam. 2 SS vassa . . . vossa; Bp vaya . . . voya; Gr vaya . . . vaya(!) 3 Scm (and SS in D. ii. 62) paņi-; Sdt Ds Sum. and Bp pari-. >/ #<[page 013]># %% vihitāni adhivutti-padāni\<*<1>*>/ abhivadanti {aņņhādasahi} vat- thåhi. Te ca bhonto samaõa-brāhmaõā kim āgamma kim ārabbha pubbanta-kappikā pubbantānudiņņhino pub- bantaü ārabbha aneka-vihitāni adhivutti-padāni abhiva- danti {aņņhādasahi} vatthåhi? 30. `Santi bhikkhave eke samaõa-brāhmaõā sassata- vādā, sassataü attāna¤ ca loka¤ ca pa¤¤āpenti catåhi vatthåhi. Te ca bhonto samaõa-brāhmaõā kim āgamma kim ārabbha sassata-vādā sassataü attāna¤ ca loka¤ ca pa¤¤āpenti catuhi vatthåhi? 31. `Idha bhikkhave ekacco samaõo vā brāhmaõo vā ātappam anvāya padhānam anvāya anuyogam anvāya appamādam anvāya sammā-manasikāram anvāya tathārå- paü ceto-samādhiü phusati yathā samāhite citte\<*<2>*>/ aneka- vihitaü pubbe nivāsaü anussarati -- seyyathãdaü ekam pi jātiü dve pi jātiyo tisso pi jātiyo catasso pi jātiyo pa¤ca pi jātiyo dasa pi jātiyo vãsatim\<*<3>*>/ pi jātiyo tiüsam\<*<3>*>/ pi jātiyo {cattārãsam} pi jātiyo pa¤¤āsam pi jātiyo jāti-satam pi jāti- sahassam pi jāti-sata-sahassam pi\<*<4>*>/ anekāni pi jāti-satāni anekāni pi jāti-sahassāni anekāni pi jāti-sata-sahassāni.\<*<4>*>/ "Amutrāsiü evaü-nāmo evaü-gotto evaü-vaõõo evam- āhāro evaü-sukha-{dukkha}-paņisaüvedã evam-āyu-pariyanto. So tato cuto amutra upapādiü.\<*<5>*>/ Tatrāpāsiü evaü-nāmo evaü-gotto evaü-vaõõo evam-āhāro evaü-sukha-dukkha- paņisaüvedã evam-āyu-pariyanto. So tato cuto idhåpa- panno"\<*<6>*>/ ti iti sākāraü sa-uddesaü aneka-vihitaü pubbe \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bp Gr adhimutta-. Sec below 2. 37 and 3. 27. 2 Bp here, but not below, in this , inserts parisuddhe pariyodāte anaīgane vigatåpakkilese (Which, with other words, occur in the parallel texts). 3 Bp vãsati, tiüsa. 4 The parallel texts here have different words. See D. ii. 93; M. i. p. 182; A. iii. 59, 100; S. V. Pār. i. 1. 6. 5 SS perhaps uppādiü; Bp and Gr udapādi (here and in D. ii. 93) Old. loc. cit. udapādiü. And so Trenckner M. I. 22, 35, but uppādiü at pp. 182, etc. 6 Old. loc. cit. idh' uppanno; Bp here = SS. >/ #<[page 014]># %<14 BRAHMAJâLA SUTTA. [D. i. 1. 31>% nivāsaü anussarati. So evam āha: "Sassato attā ca loko ca va¤jho\<*<1>*>/ kåņaņņho\<*<2>*>/ esikaņņhāyiņņhito, te ca sattā sandhā- vanti saüsaranti cavanti upapajjanti, atthi tveva sassati- samaü. Tam kissa hetu? Ahaü hi ātappam anvāya padhānam anvāya anuyogam anvāya appamādam anvāya sammā manasikāram anvāya tathā-råpaü ceto-samādhiü phusāmi yathā samāhite citte aneka-vihitaü pubbe nivāsaü anussarāmi -- seyyathãdaü ekam pi jātiü . . . pe . . . anekāni pi jāti-sata-sahassāni. Amutrāsim evaü-nāmo . . . pe . . . idhåpapanno ti\<*<3>*>/ iti sākāraü sa-uddesaü aneka-vihitaü pubbe nivāsaü anussarāmi. Iminā p' ahaü\<*<4>*>/ etaü\<*<4>*>/ jānāmi: yathā sassato attā ca\<*<5>*>/ loko ca va¤jho kåņaņņho esikaņņhāyiņņhito, te ca sattā sandhāvanti saü- saranti cavanti upapajjanti, atthi tveva sassati-saman ti." Idaü bhikkhave paņhamaü ņhānaü yam āgamma yam ārabbha ekacce samaõa-brāhmaõā sassata-vādā sassataü attāna¤ ca loka¤ ca pa¤¤āpenti. 32. `Dutiye ca bhonto samaõa-brāhmaõā kim ārabbha kim āgamma sassata-vādā sassataü attāna¤ ca loka¤ ca pa¤¤āpenti? `Idha bhikkhave ekacco samaõo vā brāhmaõo vā ātap- pam anvāya padhānam anvāya anuyogam anvāya appa- mādam anvāya sammā-manasikāram anvāya tathā- råpaü ceto-samādhiü phusati yathā samāhite citte aneka- vihitaü pubbe nivāsaü anussarati -- seyyathãdaü ekam pi saüvaņņa-vivaņņaü dve pi saüvaņņa-vivaņņāni tãõi pi saü- vaņņa-vivaņņāni cattāri pi saüvaņņa-vivaņņāni pa¤ca pi saü- vaņņa-vivaņņāni dasa pi saüvaņņa-vivattāni. "Amutrāsiü evaü-nāmo evaü-gotto evaü-vaõõo evam-āhāro evaü- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 SS always ü (not ¤); Bp (twice) va¤co. 2 So Sm. All other MSS. kuņa, twice, and so also in Sum., in D. ii. 26 (Where all these words recur), and in Abh. 107. 3 All MSS. ti here and in 32, 33. 4 So SS below i. 2, 17, 18, etc. Bp Imināmahaü. Here Sum. appears to read iminā p' aham evaü, in 32, 33, Bp Scdt have imināhaü etaü, but Sm iminā p'ahaü evaü. 5 Gr omits, but not in 32, 33. >/ #<[page 015]># %% sukha-dukkha-paņisaüvedã evam-āyu-pariyanto. So tato cuto amutra upapādiü. Tatrāpāsiü evaü-nāmo evaü-gotto evaü-vaõõo evam-āhāro evaü-sukha-dukkha-paņisaüvedã evam-āyu-pariyanto. So tato cuto idhåpapanno" ti iti {sākāraü} sa-uddesaü aneka-vihitaü pubbe nivāsaü anus- sarati. So evam āha: "Sassato attā ca loko ca va¤jho kåņaņņho esikaņņhāyiņņhito, te ca sattā sandhāvanti saü- saranti cavanti upapajjanti, atthi tveva sassata-samaü. Taü kissa hetu? Ahaü hi ātappam anvāya . . . pe . . . tathā-råpaü ceto-samādhiü phusāmi yathā samāhite citte aneka-vihitaü pubbe nivāsaü anussarāmi -- seyyathãdaü ekam pi . . . pe . . . dasa pi saüvaņņa-vivaņņāni. Amu- trāsiü evaü-nāmo . . . pe . . . idhåpapanno ti iti sākā- raü sa-uddesaü aneka-vihitaü pubbe nivāsaü anussarāmi. Iminā p' ahaü etaü jānāmi: yathā sassato attā ca loko ca va¤jho kåtaņņho esikaņņhāyiņņhito, te ca sattā sandhāvanti saüsaranti cavanti upapajjanti, atthi tveva sassata-saman ti." `Idaü bhikkhave dutiyaü ņhānaü yam āgamma yam ārabbha eke samaõa-brāhmaõā sassata-vādā sassataü attāna¤ ca loka¤ ca pa¤¤āpenti. 33. `Tatiye ca bhonto samaõa-brāhmaõā kim āgamma kim ārabbha sassata-vādā sassataü attāna¤ ca loka¤ ca pa¤¤āpenti? `Idha bhikkhave ekacco samaõo vā brāhmaõo vā ātappam anvāya padhānam anvāya anuyogam anvāya appamādam anvāya sammā-manasikāram anvāya tathā- råpaü ceto-samādhiü phusati yathā samāhite citte aneka-vihitaü pubbe nivāsaü anussarati -- seyyathãdaü dasa pi saüvaņņa-vivaņņāni vãsatim pi saüvaņņa-vivaņņāni tiüsam pi saüvaņņa-vivaņņāni cattārãsam pi saüvaņņa- vivaņņāni. "Amutrāsiü evaü-nāmo evaü-gotto evaü- vaõõo evam-āhāro evaü-sukha-dukkha-{paņisaüvedã} evam- āyu-pariyanto. So tato cuto amutra upapādiü. Tatrā- pāsiü evaü-nāmo evaü-gotto evaü-vaõõo evam-āhāro evaü-sukha-dukkha-paņisaüvedã evam-āyu-pariyanto. So tato cuto idhåpapanno" ti iti sākāraü sa-uddesaü pubbe nivāsaü anussarati. So evam āha: "Sassato attā ca \<-------------------------------------------------------------------------- No footnote. >/ #<[page 016]># %<16 BRAHMAJâLA SUTTA. [D. i. 1. 33>% loko ca va¤jho kåņaņņho esikaņņhāyiņņhito, te ca sattā sandhāvanti saüsaranti cavanti upapajjanti, atthi tveva sassati-samaü. Tam kissa hetu? Ahaü hi ātappam anvāya . . . pe . . . tathā-råpaü ceto-samādhiü phu- sāmi yathā samāhite citte aneka-vihitaü pubbe nivāsaü anussarāmi -- seyyathãdaü dasa pi saüvaņņa-vivaņņāni . . . pe . . . cattārãsam pi saüvaņņa-vivaņņāni. Amutrāsiü evaü-nāmo . . . pe . . . idhåpapanno ti iti sākāram sa- uddesaü aneka-vihitaü pubbe nivāsaü anussarāmi. Imi- nā p' ahaü etaü jānāmi: yathā sassato attā ca loko ca va¤jho kåņaņņho esikaņņhāyiņņhito, te ca sattā sandhāvanti saüsaranti cavanti upapajjanti, atthitveva sassati-saman ti." `Idaü bhikkhave tatiyaü ņhānaü yam āgamma yam ārabbha eke samaõa-brāhmaõā sassata-vādā sassataü attāna¤ ca loka¤ ca pa¤¤āpenti. 34. `Catutthe ca bhonto samaõa-brāhmaõā kim āgamma kim ārabbha sassatā-vādā sassataü attāna¤ ca loka¤ ca pa¤¤āpenti? `Idha bhikkhave ekacco samaõo vā brāhmaõo vā takkã hoti vãmaīsã. So takka-pariyāhataü vãmaīsānucaritaü sayaü-paņibhānaü evam āha: "Sassato attā ca loka ca va¤jho kåņaņņho esikaņņhāyiņņhito, te ca sattā sandhāyanti saüsaranti cavanti upapajjanti, atthitveva sassati-saman ti." `Idaü bhikkhave catutthaü ņhānaü yam āgamma yam ārabbha eke samaõa-brāhmaõā sassata-vādā sassataü attāna¤ ca loka¤ ca pa¤¤āpenti. 35. `Ime kho te bhikkhave samaõa-brāhmaõā sassata- vādā sassataü attāna¤ ca loka¤ ca pa¤¤āpenti catuhi vatthåhi. Ye hi keci, bhikkhave, samaõā vā brāhmaõā vā sassata-vādā sassataü attāna¤ ca loka¤ ca pa¤¤āpenti, sabbe te imeh' eva catuhi vatthåhi etesaü vā a¤¤atarena, n' atthi ito bahiddhā. 36. `Tayidaü bhikkhave Tathāgato pajānāti: "Ime diņņhiņņhānā\<*<1>*>/ evaü-gahitā evaü-parāmaņņhā evaü-gatikā bhavissanti evam-abhisamparāyā ti." Ta¤ ca Tathāgato pajānāti, tato ca uttaritaraü pajānāti, ta¤ ca pajānanaü \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bp Gr diņņhiņņhānaü. >/ #<[page 017]># %% na parāmasati, aparāmasato\<*<1>*>/ c' assa paccattaü yeva nibbuti viditā,\<*<2>*>/ vedanānaü samudaya¤ ca atthagama¤\<*<3>*>/ ca assāda¤ ca ādãnava¤ ca nissaraõa¤ ca yathā-bhåtaü viditvā anupādā vimutto, bhikkhave, Tathāgato. 37. `Ime kho te bhikkhave dhammā gambhãrā duddasā duranubodhā santā paõãtā atakkāvacarā nipuõā paõķita- vedanãyā ye Tathāgato sayaü abhi¤¤ā sacchi-katvā pave- deti, yehi Tathāgatassa yathā-bhuccaü vaõõaü sammā vada- mānā vadeyyuü. Paņhama-bhāõavāraü. 2.1. `Santi, bhikkhave, eke samaõa-brāhmaõā ekacca- sassatikā ekacca-asassatikā, ekaccaü sassataü ekaccaü asassataü attāna¤ ca loka¤ ca pa¤¤āpenti catuhi vatthåhi. Te ca bhonto samaõa-brāhmaõā kim āgamma kim ārabbha ekacca-sassatikā ekacca-asassatikā ekaccaü sassataü ekac- caü asassataü attāna¤ ca loka¤ ca pa¤¤āpenti catuhi vatthåhi? 2. `Hoti kho so, bhikkhave, samayo yaü kadāci karahaci dãghassa addhuno accayena ayaü loko saüvaņņati. Saü- vaņņamāno loko yebhuyyena sattā âbhassara-saüvaņņanikā honti. Te tattha honti manomayā pãti-bhakkhā sayaü\<*<4>*>/- pabhā antalikkha-carā subhaņņhāyino, cãraü dãghaü addhā- naü tiņņhanti. 3. `Hoti kho so, bhikkhave, samayo yaü kadāci kara- haci dãghassa addhuno accayena ayaü loko vivaņņati. Vivaņ- ņamāne loke su¤¤aü Brahma-vimānaü pātu-bhavati. Ath' a¤¤ataro satto āyukkhayā vā {pu¤¤a-kkhayā} vā âbhassara- kāyā cavitvā su¤¤aü Brahma-vimānaü upapajjati. So tattha hoti manomayo pãti-bhakkho sayaü-pabho antalik- kha-caro subhaņņhāyã, cãraü dãghaü addhānaü tiņņhati. 4. `Tassa tattha ekakassa\<*<5>*>/ dãgha-rattaü nibbusitattā anabhirati paritassanā uppajjati: "Aho vata a¤¤e pi sattā itthattaü āgaccheyyun" ti. Atha a¤¤atare pi sattā āyuk- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bp evam ap- (SS Sum. omit). 2 Scd add yeva, but omit it at 2. 15 and 3. 30. 3 Bp Gr atthaīg-. 4 Sd sayam. 5 Sc Bp ekassa. >/ #<[page 018]># %<18 BRAHMAJâLA SUTTA. [D. i. 2. 4>% khayā vā {pu¤¤a-kkhayā} vā âbhassara\<*<1>*>/-kāyā cavitvā Brahma- vimānaü upapajjanti tassa sattassa sahavyataü. Te pi tattha honti manomayā pãti-bhakkhā sayaü-pabhā antalik- khacarā subhaņņhāyino, cãraü dãghaü addhānaü tiņņhanti. 5. `Tatra, bhikkhave, yo so satto paņhamaü upapanno tassa evaü hoti: "Aham asmi Brahmā Mahā-brahmā abhibhå anabhibhåto {a¤¤adatthu}-daso vasavattã issaro kattā nimmātā\<*<2>*>/ seņņho sa¤jitā\<*<2>*>/ vasã pitā bhåta-bhavyā- naü. Mayā ime sattā nimmitā. Taü kissa hetu? Mamaü hi pubbe etad ahosi: `Aho vata a¤¤e pi sattā itthattaü āgaccheyyun {ti.} Iti mama¤ ca mano-paõidhi, ime ca sattā itthattaü āgatā" ti. Ye pi te sattā pacchā upapannā tesam pi evaü hoti: "Ayaü kho bhavaü Brahmā Mahā- brahmā abhibhå anabhibhåto {a¤¤adatthu}-daso vasavattã issaro kattā nimmātā seņņho sa¤jitā vasã pitā bhåta- bhavyānaü. Iminā mayaü bhotā Brahmunā nimmitā. Taü kissa hetu? Imaü mayaü hi addasāma idha paņha- maü upapannaü, mayaü pana amhā pacchā upapannā ti." 6. `Tatra, bhikkhave, yo so satto paņhamaü upapanno so dãghāyukataro ca hoti vaõõavantataro ca mahesakkha- taro ca. Ye pana te sattā pacchā upapannā te appāyuka- tarā ca honti dubbaõõatarā ca appesakkhatarā ca. ōhānaü kho pan' etaü, bhikkhave, vijjati yaü a¤¤ataro satto tamhā kāyā cavitvā itthattaü āgacchati. Itthattaü āgato samāno agārasmā anagāriyaü pabbajati. Agārasmā ana- gāriyaü pabbajito samāno ātappam anvāya padhānam anvāya anuyogam anvāya appamādam anvāya sammā- manasi-kāram anvāya tathā-råpaü ceto-samādhiü phusati yathā samāhite citte taü pubbe nivāsaü anussarati, tato paraü nānussarati. So evam āha: "Yo kho so bhavaü Brahmā Mahā-brahmā abhibhå anabhibhåto {a¤¤adatthu}- daso vasavattã issaro kattā nimmātā seņņho sa¤jitā vasã pitā bhåta-bhavyānaü yena mayaü bhotā Brahmunā nim- mitā, so nicco dhuvo sassato avipariõāma-dhammo sassati- samaü tath' eva ņhassati. Ye pana mayaü ahumha tena \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bp âbhassarā. 2 Bp (thrice) Nimmitā, Sajitā. See xi. 80. >/ #<[page 019]># %% Brahmunā nimmitā te mayaü aniccā addhuvā\<*<1>*>/ appāyukā cavana-dhammā itthattaü āgatā ti." `Idaü, bhikkhave, paņhamaõ ņhānaü yam āgamma yam ārabbha eke samaõa-{brāhmaõā} ekacca-sassatikā ekacca- asassatikā ekaccaü sassataü ekaccaü asassataü attāna¤ ca loka¤ ca pa¤¤āpenti. 7. `Dutiye ca bhonto samaõa-{brāhmaõā} kim āgamma kim ārabbha ekacca-sassatikā ekacca-asassatikā ekaccaü sassataü ekaccaü asassataü attāna¤ ca loka¤ ca pa¤¤ā- penti? `Santi, bhikkhave, Khiķķā-padosikā\<*<2>*>/ nāma devā. Te ativelaü hassa-khiķķā-rati-dhamma-samāpannā viharanti. Tesaü ativelaü hassa-khiķķā-rati-dhamma-samāpannānaü viharataü sati mussati,\<*<3>*>/ satiyā\<*<4>*>/ sammosā te devā tamhā kāyā cavanti. 8. `ōhānaü kho pan' etaü, bhikkhave, vijjati yaü a¤¤a- taro satto tamhā kāyā cavitvā itthattaü āgacchati, itthattaü āgato samāno agārasmā {anagāriyaü} pabbajati. Agārasmā anagāriyaü pabbajito samāno ātappam anvāya padhānam anvāya anuyogam anvāya appamādam anvāya sammā- manasi-kāram anvāya tathā-råpaü ceto-samādhiü phusati yathā samāhite citte taü pubbe nivāsaü anussarati, tato paraü nānussarati. 9. `So evam āha: "Ye kho te bhonto devā na Khiķķā- padosikā te na ativelaü hassa-khiķķā-rati-dhamma-samā- pannā viharanti. Tesaü na ativelaü hassa-khiķķā-rati- dhamma-samāpannānaü viharataü sati na mussati, satiyā asammosā te devā tamhā kāyā na cavanti, niccā dhuvā sassatā avipariõāma-dhammā sassati-samaü tath' eva \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Sc Bp adhuvā. See Vim. 50, 23; J. i. 393, 3. 2 Sc here pādus-, below twice pados-; Sd thrice padus- St thrice padås-; Bp first padås-, then twice pados-; Gr first padus-, then twice pados-; Sum. pados-, but gives vë. padus-. All MSS. pados- in 10. 3 Sd mossati; Gr Bp (and St Bp Gr twice below) sammussati. 4 So Sdt Bp Gr, and all MSS. twice in 9. Here Scm and Sum. sati. >/ #<[page 020]># %<20 BRAHMAJâLA SUTTA. [D. i. 2. 9>% ņhassanti. Ye pana mayaü ahumha Khiķķā-padosikā te mayaü ativelaü hassa-khiķķā-rati-dhamma-samāpannā viharimha. Tesaü no ativelaü hassa-khiķķā-rati-dhamma- samāpannānaü viharataü sati mussati, satiyā sammosā eva mayaü tamhā kāyā cutā aniccā addhuvā appāyukā cavana-dhammā itthattaü āgatā ti." `Idaü, bhikkhave, dutiyaü ņhānaü yam āgamma yam ārabbha eke samaõa-brāhmaõā ekacca-sassatikā ekacca- asassatikā ekaccaü sassataü ekaccaü asassataü attāna¤ ca loka¤ ca pa¤¤āpenti. 10. `Tatiye ca bhonto samaõa-brāhmaõā kim āgamma kim ārabbha ekacca-sassatikā ekacca-asassatikā ekaccaü sassataü ekaccaü asassataü attāna¤ ca loka¤ ca pa¤¤ā- penti? `Santi, bhikkhave, Mano-padosikā nāma devā. Te ative- laü a¤¤ama¤¤aü upanijjhāyanti. Te ativelaü a¤¤am- a¤¤aü upanijjhāyantā a¤¤ama¤¤amhi cittāni padåsenti.\<*<1>*>/ Te a¤¤ama¤¤amhi\<*<2>*>/ paduņņha-cittā kilanta-kāyā kilanta- cittā. Te devā tamhā kāyā cavanti. 11. `ōhānaü kho pan' etaü, bhikkhave, vijjati yaü a¤¤a- taro satto tamhā kāyā cavitvā itthattaü āgacchati, itthat- taü āgato samāno agārasmā anagāriyaü pabbajati. Agā- rasmā anagāriyaü pabbajito samāno ātappam anvāya padhānam {anvāya} anuyogam anvāya appamādam anvāya sammā-manasikāram anvāya tathā-råpaü ceto-samādhiü phusati yathā samāhite citte taü pubbe nivāsaü anussa- rati, tato paraü nānussarati. 12. `So evam āha: "Ye kho te bhonto devā na Mano- padosikā te na ativelaü a¤¤ama¤¤aü upanijjhāyanti, Te na ativelaü a¤¤ama¤¤aü upanijjhāyantā a¤¤ama¤¤amhi cittāni nappadåsenti. Te a¤¤ama¤¤amhi apaduņņha-cittā akilanta-kāyā akilanta-cittā. Te devā tamhā kāyā na cavanti, niccā dhuvā sassatā avipariõāma-dhammā sassati-samaü \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bp pados- here and the third time, second time padus-. 2 All MSS. a¤¤am-a¤¤am first time, and-a¤¤amhi third time. Second time only Bp -a¤¤aü (Sd-a¤¤am pi; Sct Gr -a¤¤amhi). >/ #<[page 021]># %% tath' eva ņhassanti. Ye pana mayaü ahumha Mano-padosikā te mayaü ativelaü a¤¤ama¤¤am upanijjhāyimha.\<*<1>*>/ Te mayaü ativelaü a¤¤ama¤¤am upanijjhāyantā a¤¤ama¤- ¤amhi cittāni padåsimha. Te mayaü a¤¤ama¤¤amhi paduņņha-cittā kilanta-kāyā kilanta-cittā eva. Mayaü tamhā kāyā cutā aniccā addhuvā appāyukā cavana-dhammā itthattaü āgatā ti." `Idam, bhikkhave, tatiyaü ņhānaü yam āgamma yam ārabbha eke samaõa-brāhmaõā ekacca-sassatikā ekacca- asassatikā ekaccaü sassataü ekaccaü asassataü attāna¤ ca loka¤ ca pa¤¤āpenti. 13. `Catutthe ca bhonto samaõa-brāhmaõā kim āgamma kim ārabbha ekacca-sassatikā ekacca-asassatikā ekaccaü sassataü ekaccaü asassataü attāna¤ ca loka¤ ca pa¤¤ā- penti? `Idha, bhikkhave, ekacco samaõo vā brāhmaõo vā takkã hoti vãmaīsã. \<*<2>*>/So takka-pariyāhataü vãmaīsānucaritaü sayaü-{paņibhānaü} evam āha: "Yaü kho idaü vuccati cakkhun ti pi sotan ti pi ghānan ti pi jivhā ti pi kāyo ti pi ayaü attā anicco addhuvo asassato vipariõāma-dhammo. Ya¤ ca kho idaü vuccati cittan ti vā mano ti vā vi¤¤āõan ti vā ayaü attā nicco dhuvo sassato avipariõāma-dhammo sassati-samaü tath' eva ņhassatãti." `Idam, bhikkhave, catutthaü ņhānaü yam āgamma yam ārabbha eke samaõa-{brāhmaõā} ekacca-sassatikā ekacca- asassatikā ekaccaü sassataü ekaccaü asassataü attāna¤ ca loka¤ ca pa¤¤āpenti. 14. `Ime kho te, bhikkhave, samaõa-{brāhmaõā} ekacca- sassatikā ekacca-asassatikā ekaccaü sassataü ekaccaü asassataü attāna¤ ca loka¤ ca pa¤¤āpenti catuhi vatthåhi. Ye hi keci, bhikkhave, samaõā vā brāhmaõā vā ekacca- sassatikā ekacca-asassatikā ekaccaü sassataü ekaccaü asassataü attāna¤ ca loka¤ ca pa¤¤āpenti, sabbe te imeh' eva catuhi vatthåhi etesaü vā a¤¤atarena, n' atthi ito bahiddhā. 15. `Tayidaü, bhikkhave, Tathāgato pajānāti: "Ime \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bp Gr -yimhā. 2 See i. 1. 34; i. 2. 20. >/ #<[page 022]># %<22 BRAHMAJâLA SUTTA. [D. i. 2. 15>% diņņhiņņhānā evaü-gahitā evaü-parāmaņņhā evaü-gatikā bhavissanti evam-abhisamparāyā ti." Ta¤ ca Tathāgato pajānāti, tato ca uttaritaraü pajānāti, ta¤ ca pajānanaü na parāmasati, aparāmasato c' assa paccattaü yeva nib- buti viditā, vedanānaü samudaya¤ ca {atthagama¤} ca assā- da¤ ca ādãnava¤ ca nissaraõa¤ ca yathā-bhåtaü viditvā anupādā vimutto, bhikkhave, Tathāgato. `Ime kho te, bhikkhave, dhammā gambhãrā duddasā duranubodhā santā paõãtā atakkāvacarā nipuõā paõķita- vedanãyā ye Tathāgato sayaü abhi¤¤ā sacchi-katvā pavedeti, yehi Tathāgatassa yathā-bhuccaü vaõõaü sammā vadamānā vadeyyuü. 16. `Santi, bhikkhave, eke samaõa-brāhmaõā antānan- tikā, antānantaü lokassa pa¤¤āpenti catåhi vatthåhi. Te ca bhonto samaõa-brāhmaõā kim āgamma kim ārabbha an- tānantikā antānantaü lokaü pa¤¤āpenti catuhi vatthåhi? 17. `Idha, bhikkhave, ekacco samaõo vā brāhmaõo vā ātappam anvāya padhānam anvāya anuyogam anvāya appamādam anvāya sammā-{manasãkāram} anvāya tathā- råpaü ceto-samādhiü phusati yathā samāhite citte anta- sa¤¤ã lokasmiü viharati. So evam āha: "Antavā ayaü loko parivaņumo. Taü kissa hetu? Ahaü hi ātappam anvāya . . . pe\<*<1>*>/ . . . tathā-råpaü ceto-samādhiü phu- sāmi yathā samāhite citte anta-sa¤¤ã lokasmiü viharāmi. {Iminā pāhaü}\<*<2>*>/ etam jānāmi: yathā antavā ayaü loko pariva- ņumo ti." `Idaü, bhikkhave, paņhamaü ņhānaü yam āgamma yam ārabbha eke samaõa-brāhmaõā antānantikā antānan- taü lokassa pa¤¤āpenti. 18. `Dutiye ca bhonto samaõa-brāhmaõā kim āgamma kim ārabbha antānantikā antānantaü lokassa pa¤¤āpenti? `Idha, bhikkhave, ekacco samaõo vā brāhmaõo vā ātap- pam anvāya padhānam anvāya anuyogam anvāya appamā- dam anvāya sammā-manasi-kāram anvāya tathā-råpaü \<-------------------------------------------------------------------------- 1 So SS Bp repeats. 2 Sc Bp imināmāhaü (see i. 2. 31). >/ #<[page 023]># %% ceto-samādhiü phusati yathā samāhite citte ananta-sa¤¤ã lokasmiü viharati. So evam aha: "Ananto ayaü loko apariyanto. Ye te samaõa-brāhmaõā evam āhaüsu: `Antavā ayaü loko parivaņumo' ti tesaü musā. Ananto ayaü loko apariyanto. Taü kissa hetu? Ahaü hi ātap- pam anvāya . . . pe . . . tathā-råpaü ceto-samādhiü phusāmi yathā samāhite citte ananta-sa¤¤ã lokasmiü viharāmi. {Iminā pāhaü} etaü jānāmi: yathā ananto ayaü loko apariyanto ti." `Idaü, bhikkhave, dutiyaü ņhānaü yam āgamma yam ārabbha eke samaõa-brāhmaõā antānantikā antānantaü lokassa pa¤¤āpenti. 19. `Tatiye ca bhonto samaõa-brāhmaõā kim āgamma kim ārabbha antānantikā antānantaü lokassa pa¤¤āpenti? `Idha, bhikkhave, ekacco samaõo vā brāhmaõo vā ātap- pam anvāya padhānam anvāya anuyogam anvāya appamā- dam anvāya sammā-manasi-kāram anvāya tathā-råpaü ceto-samādhiü phusati yathā samāhite citte uddham-adho anta-sa¤¤ã lokasmiü viharati, tiriyaü ananta-sa¤¤ã. So evam āha: "Antavā ca ayaü loko ananto ca. Ye te samaõa-brāhmaõā evam āhaüsu: `Antavā ayaü loko pari- vaņumo' ti tesaü musā. Ye pi te samaõa-brāhmaõā evam āhaüsu: `Ananto ayaü loko apariyanto' ti tesam pi musā. Antavā ca ayaü loko ananto ca. Taü kissa hetu? Ahaü hi ātappam anvāya . . . pe . . . tathā råpaü ceto-samādhiü phusāmi yathā {samāhite} citte uddham-adho anta-sa¤¤ã lokasmiü viharāmi, tiriyaü ananta-sa¤¤ã. Iminā {pāhaü} etaü jānāmi: yathā antavā ca ayaü loko ananto cāti." `Idaü, bhikkhave, tatiyaü ņhānaü yam āgamma yam ārabbha eke samaõa-brāhmaõā antānantikā antānantaü lokassa pa¤¤āpenti. 20. `Catutthe ca bhonto samaõa-brāhmaõā kim āgamma kim ārabbha antānantikā antānantaü lokassa pa¤¤āpenti? `Idha, bhikkhave, ekacco samaõo vā brāhmaõo vā takkã hoti vãmaīsã. So takka-pariyāhataü vãmaīsānucaritaü sayaü-paņibhānaü evam āha: "N' evāyaü loko antavā na panānanto. Ye te samaõa-brāhmaõā evam āhaüsu: `Antavā ayaü loko parivaņumo' ti tesaü musā. Ye pi te samaõa- \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 024]># %<24 BRAHMAJâLA SUTTA. [D. i. 2. 20>% brāhmaõā evam āhaüsu: `Ananto ayaü loko apariyanto' ti tesam pi musā. Ye pi te samaõa-brāhmaõā evam āhaüsu: `Antavā ca ayaü loko ananto cāti' tesam pi musā. N' evāyaü loko antavā na panānanto ti." `Idaü, bhikkhave, catutthaü ņhānaü yam āgamma yam ārabbha eke samaõa-brāhmaõā antānantikā antānantaü lokassa pa¤¤āpenti. 21. `Ime kho te, bhikkhave, samaõa-brāhmaõā antānan- tikā antānantaü lokassa pa¤¤āpenti catuhi vatthåhi. Ye hi keci, bhikkhave, samaõā vā brāhmaõā vā antānantikā antānantaü lokassa pa¤¤āpenti, sabbe te imeh' eva catuhi vatthåhi etesaü vā a¤¤atarena, n' atthi ito bahiddhā. 22. `Tayidaü, bhikkhave, Tathāgato pajānāti: "Ime diņņhiņņhānā evaü-gahitā evaü-parāmaņņhā evaü-gatikā bhavissanti evam-abhisamparāyā ti." Ta¤ ca Tathāgato pajānāti, tato ca uttaritaraü pajānāti, ta¤ ca pajānanaü na parāmasati, aparāmasato c' assa paccattaü yeva nib- buti viditā, vedanānaü samudaya¤ ca atthagama¤ ca assā- da¤ ca ādãnava¤ ca nissaraõa¤ ca yathā-bhåtaü viditvā anupādā vimutto, bhikkhave, Tathāgato. `Ime kho te, bhikkhave, dhammā gambhãrā duddasā duranubodhā santā paõãta atakkāvacarā nipuõā paõķita- vedanãyā ye Tathāgato sayaü abhi¤¤ā sacchi-katvā pavedeti, yehi Tathāgatassa yathā-bhuccaü vaõõaü sammā vadamānā vadeyyuü. 23. `Santi, bhikkhave, eke samaõa-brāhmaõā amarā- vikkhepikā, tattha tattha pa¤haü puņņhā samānā vācā- vikkhepaü āpajjanti amarā-vikkhepaü catuhi vatthåhi. Te ca bhonto samaõa-brāhmaõā kim āgamma kim ārabbha amarā-vikkhepikā tattha tattha pa¤haü puņņhā samānā vācā-vikkhepaü āpajjanti amarā-vikkhepaü catuhi vatthå- hi? 24. `Idha, bhikkhave, ekacco samaõo vā brāhmaõo vā idaü kusalan ti yathā-bhåtaü nappajānāti, idaü akusalan ti yathā-bhåtaü nappajānāti. Tassa evaü hoti: "Ahaü kho idaü kusalan ti yathā-bhåtaü nappajānāmi, idaü \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 025]># %% akusalan ti yathā-bhåtaü nappajānāmi. Aha¤ c' eva kho pana idaü kusalan ti yathā-bhåtaü appajānanto,\<*<1>*>/ idaü akusalan ti yathā-bhåtaü appajānanto, idaü kusalan ti vā vyākareyyaü idaü akusalan ti vā vyākareyyaü\<*<2>*>/, tattha me assa chando vā rāgo vā doso vā paņigho vā. Yattha me assa chando vā rāgo vā doso vā paņigho vā taü mam' assa musā.\<*<2>*>/ Yaü mam' assa musā so mam' assa vighāto. Yo mam' assa vighāto so mam' assa antarāyo ti." Iti so musā-vāda-bhayā musā-vāda-parijegucchā\<*<3>*>/ n' ev' idaü kusalan ti vyākaroti, na pana idaü akusalan ti vyākaroti, tattha tattha pa¤haü puņņho samāno vācā-vikkhepaü āpajjati amarā-vikkhepaü: "Evam\<*<4>*>/ pi me no. Tathā ti pi me no. A¤¤athā ti pi me no. No ti pi me no. No no ti pi me no ti." `Idaü, bhikkhave, paņhamaü ņhānaü yam āgamma yam ārabbha eke samaõa-brāhmaõā amarā-vikkhepikā tattha tattha pa¤haü puņņhā samānā vācā-vikkhepaü āpajjanti amarā-vikkhepaü. 25. `Dutiye ca bhonto samaõa-brāhmaõā kim āgamma kim ārabbha amarā-vikkhepikā tattha tattha pa¤haü puņņhā samānā vācā-vikkhepaü āpajjanti amarā-vikkhe- paü? `Idha, bhikkhave, ekacco samaõo vā brāhmaõo vā idaü kusalan ti yathā-bhåtaü nappajānāti, idaü akusalan ti yathā-{bhåtaü} nappajānāti. Tassa {evaü} hoti: "Ahaü kho idaü kusalan ti yathā-bhåtaü nappajānāmi, idaü akusalan ti yathā-bhåtaü nappajānāmi. Aha¤ c' eva kho pana idaü kusalan ti yathā-bhåtaü appajānanto, idaü akusalan ti yathā-bhåtaü appajānanto, idaü kusalan ti vā vyākarey- yaü idaü akusalan ti vā vyākareyyaü, tattha me assa chando vā rāgo vā doso vā paņigho vā. Yattha me assa chando vā rāgo vā doso vā paņigho vā taü mam' assa upādānaü. Yaü mam' assa upādānaü, so mam' assa vighāto. Yo mam' assa vighāto so mam' assa antarāyo ti." \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Scd nappajānanto, but below 25, 26, app-. 2-2 Bp omits. 3 Bp parijikucchā; Ds parijigucchāne' v'. 4 So Sum. and SS; Bp evan ti. >/ #<[page 026]># %<26 BRAHMAJâLA SUTTA. [D. i. 2. 25>% Iti so upādāna-bhayā upādāna-parijegucchā n' ev' idaü kusalan ti vyākaroti na pana idaü akusalan ti vyākaroti, tattha tattha pa¤ham puņņho samāno vācā-vikkhepaü āpajjati amarā-vikkhepaü: "Evam pi me no. Tathā ti pi me no. A¤¤athā ti pi me no. No ti pi me no. No no ti pi me no ti." `Idaü, bhikkhave, dutiyaü ņhānaü yam āgamma yam ārabbha eke samaõa-brāhmaõā amarā-vikkhepikā tattha tattha pa¤haü puņņha samānā vācā-vikkhepaü āpajjanti amarā-vikkhepaü. 26. `Tatiye ca bhonto samaõa-brāhmaõā kim āgamma kim ārabbha amarā-vikkhepikā tattha tattha pa¤haü puņņhā samānā vācā-vikkhepaü āpajjanti amarā-vikkhe- paü? `Idha, bhikkhave, ekacco samaõo vā brāhmaõo vā idaü kusalan ti yathā-bhåtaü nappajānati, idaü akusalan ti yathā-bhåtaü {na ppajānāti.} Tassa evaü hoti: "Ahaü kho idaü kusalan ti yathā-bhåtaü nappajānāmi, idaü akusalan ti yathā-bhåtaü nappajānāmi. Aha¤ c' eva kho pana idaü kusalan ti yathā-bhåtaü appajānanto, idaü akusalan ti yathā-bhåtaü appajānanto, idaü kusalan ti vā vyākareyyaü idaü akusalan ti vā vyākareyyaü -- santi hi kho pana samaõa-brāhmaõā paõķitā nipuõā kata-parappa- vādā vāla-vedhi-råpā vobhindantā\<*<1>*>/ ma¤¤e caranti pa¤¤ā- gatena diņņhi-gatāni -- te maü tattha samanuyu¤jeyyuü samanugāheyyuü samanubhāseyyuü. Ye maü tattha samanuyu¤jeyyuü samanugāheyyuü samanubhāseyyuü tesāhaü na sampāyeyyaü. Yesāhaü na sampāyeyyaü so mam' assa vighāto. Yo mam' assa vighāto so mam' assa antarāyo" ti. Iti so anuyoga-bhayā anuyoga-parijegucchā n' ev' idaü kusalan ti vyākaroti, na pan' idaü akusalan ti vyākaroti, tattha tattha pa¤haü puņņho samāno vācā-vik- khepaü āpajjati amarā-vikkhepaü: "Evam pi me no. Tathā ti pi me no. A¤¤athā ti pi me no. No ti pi me no. No no ti pi me no ti." `Idaü, bhikkhave, tatiyaü ņhānaü yaü āgamma yam \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bp te bhindantā. So also M. I. 176, 546. >/ #<[page 027]># %% ārabbha eke samaõa-brāhmaõā amarā-vikkhepikā tattha tattha pa¤haü puņņhā samānā vācā-vikkhepaü āpajjanti amarā-vikkhepaü. 27. `Catutthe ca bhonto samaõa-brāhmaõā kim āgamma kim ārabbha amarā-vikkhepikā tattha tattha pa¤haü puņņhā samānā vācā-vikkhepaü āpajjanti amarā-vikkhe- paü? `Idha, bhikkhave, ekacco samaõo vā brāhmaõo vā mando hoti momåho. So mandattā momåhattā tattha tattha pa¤haü puņņho samāno vācā-vikkhepaü āpajjati amarā-vikkhepaü: "`Atthi paro\<*<1>*>/ loko?' ti iti ce maü pucchasi, `Atthi paro loko' ti iti ce me assa, `atthi paro loko' ti iti te naü vyākareyyaü. Evam pi me no. Tathā ti pi me no. A¤¤athā ti pi me no. No ti pi me no. No no ti pi me no. `N' atthi paro loko?' ti . . . pe . . . `Atthi ca n' atthi ca paro loko? N' ev' atthi na n' atthi paro loko? -- Atthi sattā opapātikā? N' atthi sattā opapātikā? Atthi ca n' atthi ca sattā opapātikā? N' ev' atthi na n' atthi sattā opapātikā? -- Atthi sukata-dukkatānaü kammānaü phalaü vipāko? N' atthi sukata-dukkatānaü kammānaü phalaü vipāko? Atthi ca n' atthi ca sukata- dukkatānaü kammānaü phalaü vipāko? N' ev' atthi na n' atthi sukata-dukkatānaü kammānaü phalaü vipāko? -- Hoti Tathāgato param maraõā? Na hoti Tathāgato param maraõā? Hoti ca na hoti ca Tathāgato param maraõā? N' eva hoti na na hoti Tathāgato param maraõā?' ti iti ce maü pucchasi, `n' eva hoti na na hoti Tathāgato param maraõā' ti iti ce me assa, `n' eva hoti na na hoti Tathāgato param {maraõā'} ti iti te naü vyākareyyaü. Evam pi me no. Tathā ti pi me no. A¤¤athā ti pi me no. No ti pi me no. No no ti pi me no ti." `Idam, bhikkhave, catutthaü ņhānaü yam āgamma yam ārabbha eke samaõa-brāhmaõā amarā-vikkhepikā tattha tattha pa¤haü puņņhā samānā vācā-vikkhepaü āpajjanti amarā-vikkhepaü. 28. Ime kho te, bhikkhave, samaõa-brāhmaõā amarā- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Sc Bp para- always. >/ #<[page 028]># %<28 BRAHMAJâLA SUTTA. [D. i. 2. 28>% vikkhepikā tattha tattha pa¤haü puņņhā samānā vācā-vik- khepaü āpajjanti amarā-vikkhepaü catuhi vatthåhi. Ye hi keci, bhikkhave, samaõā vā brāhmaõā vā amarā-vikkhepikā tattha tattha pa¤haü puņņhā samānā vācā-vikkhepaü āpajjanti amarā-vikkhepaü, sabbe te imeh' eva catuhi vatthåhi etesaü vā a¤¤atarena, n' atthi ito bahiddhā. 29. `Tayidaü, bhikkhave, Tathāgato pajānāti: "Ime diņņhiņņhānā evaü-gahitā evaü-parāmaņņhā evaü-gatikā bhavissanti evam-abhisamparāyā ti." Ta¤ ca Tathāgato pajānāti, tato ca uttaritaraü pajānāti, ta¤ ca pajānanaü na parāmasati, aparāmasato c' assa paccattaü yeva nib- buti viditā, vedanānaü samudaya¤ ca atthagama¤ ca assā- da¤ ca ādãnava¤ ca nissaraõa¤ ca yathā-bhåtaü viditvā anupādā vimutto, bhikkhave, Tathāgato. `Ime kho te, bhikkhave, dhammā gambhãrā duddasā duranubodhā santā paõãtā atakkāvacarā nipuõā paõķita- vedanãyā ye Tathāgato sayaü abhi¤¤ā sacchi-katvā pavedeti, yehi Tathāgatassa yathā-bhuccaü vaõõaü sammā vadamānā vadeyyuü. 30. Santi, bhikkhave, eke samaõa-brāhmaõā adhicca- samuppannikā,\<*<1>*>/ adhicca-samuppannaü attāna¤ ca loka¤ ca pa¤¤āpenti dvãhi vatthåhi. Te ca bhonto samaõa-brāh- maõā kim āgamma kim ārabbha adhicca-samuppannikā adhicca-samuppannaü attāna¤ ca loka¤ ca pa¤¤āpenti? 31. `Santi, bhikkhave, Asa¤¤a-sattā nāma devā, {sa¤¤u- ppādā} ca pana te devā tamhā kāyā cavanti. ōhānaü kho pan' etaü, bhikkhave, vijjati yaü a¤¤ataro satto tamhā kāyā cavitvā itthattaü āgacchati, itthattaü āgato samāno agārasmā anagāriyaü pabbajati. Agārasmā anagāri- {yaü} pabbajito samāno ātappam anvāya padhānam anvāya anuyogam anvāya appamādam anvāya sammā- manasi-kāram anvāya tathā-råpaü ceto-samādhiü phu- sati yathā samāhite citte sa¤¤uppādam anussarati, tato \<-------------------------------------------------------------------------- 1 At Smp. p. 312, Old. reads samuppattikā and gives from a Dãgha MS. a v. l. -nt- in a note. >/ #<[page 029]># %% paraü nānussarati. So evam āha: "Adhicca-samuppanno attā ca loko ca. Taü kissa hetu? Ahaü hi pubbe nāho- siü, so 'mhi etarahi ahutvā sattattāya\<*<1>*>/ pariõato\<*<2>*>/ ti." `Idaü, bhikkhave, paņhamaü ņhānaü yam āgamma yam ārabbha eke samaõa-brāhmaõā adhicca-samuppannikā adhicca-samuppannaü attāna¤ ca loka¤ ca pa¤¤āpenti. 32. Dutiye ca bhonto samaõa-brāhmaõā kim āgamma kim ārabbha adhicca-samuppannikā adhicca-{samuppannaü} attāna¤ ca loka¤ ca pa¤¤āpenti? `Idha, bhikkhave, ekacco samaõo vā brāhmaõo vā takkã hoti vãmaīsã. So takka-pariyāhataü vãmaīsānucaritaü sayaü-paņibhānaü evam āha: "Adhicca-samuppanno attā ca loko cāti." `Idaü, bhikkhave, dutiyaü ņhānaü yam āgamma yam ārabbha eke samaõa-brāhmaõā adhicca-samuppannikā adhicca-samuppannaü attāna¤ ca loka¤ ca pa¤¤āpenti. 33. Ime kho te, bhikkhave, samaõa-brāhmaõā adhicca- samuppannikā adhicca-samuppannaü attāna¤ ca loka¤ ca pa¤¤āpenti dvãhi vatthåhi. Ye hi keci, bhikkhave, samaõā vā brāhmaõā vā adhicca-samuppannikā adhicca- samuppannaü attāna¤ ca loka¤ ca pa¤¤āpenti, sabbe te imeh' eva dvãhi vatthåhi etesaü vā a¤¤atarena, n' atthi ito bahiddhā. 34. `Tayidaü, bhikkhave, Tathāgato pajānāti: "Ime diņņhiņņhānā evaü-gahitā evaü-parāmaņņhā evaü-gatikā bhavissanti evaü-abhisamparāyā ti." Ta¤ ca Tathāgato pajānāti, tato ca uttaritaraü pajānāti, ta¤ ca pajānanaü na parāmasati, aparāmasato c' assa paccattaü yeva nib- buti viditā, vedanānaü samudaya¤ ca atthagama¤ ca assā- da¤ ca ādãnava¤ ca nissaraõa¤ ca yathā-bhåtaü viditvā anupādā vimutto, bhikkhave, Tathāgato. `Ime kho te, bhikkhave, dhammā gambhãrā duddasā duranubodhā santā paõãtā atakkāvacarā nipuõā paõķita- vedanãyā ye Tathāgato sayaü abhi¤¤ā sacchi-katvā \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Sd Bp santattāya; Gr santatāya. 2 Scd Bp parinato; St -õāto; Gr -nāto. See ii. 20. >/ #<[page 030]># %<30 {BRAHMAJâLA} SUTTA. [D. i. 2. 34>% pavedeti, yehi Tathāgatassa yathā-bhuccaü vaõõaü sammā vadamānā vadeyyuü. 35. `Ime kho te, bhikkhave, samaõa-brāhmaõā pub- banta-kappikā pubbantānudiņņhino pubbantaü ārabbha aneka-vihitāni adhivutti-padāni\<*<1>*>/ abhivadanti aņņhādasahi vatthåhi. Ye hi keci, bhikkhave, samaõā vā brāhmaõā vā pubbanta-kappikā pubbānudiņņhino pubbantaü ārabbha aneka-vihitāni adhivutti-padāni abhivadanti, sabbe te imeh' eva aņņhādasahi vatthåhi etesaü vā a¤¤atarena, n' atthi ito bahiddhā. 36. `Tayidaü, bhikkhave, Tathāgato pajānāti: "Ime diņņhiņņhānā evaü-gahitā evaü-parāmaņņhā evaü-gatikā bhavissanti evaü-abhisamparāyā ti." Ta¤ ca Tathāgato pajānāti, tato ca uttaritaraü pajānāti, ta¤ ca pajānanaü na parāmasati, aparāmasato c' assa paccattaü yeva nib- buti viditā, vedanānaü samudaya¤ ca atthagama¤ ca assā- da¤ ca ādãnava¤ ca nissaraõa¤ ca yathā-bhåtaü viditvā anupādā vimutto, bhikkhave, Tathāgato. `Ime kho te, bhikkhave, dhammā gambhãrā duddasā duranubodhā santā paõãtā atakkāvacarā nipuõā paõķita- vedanãyā ye Tathāgato sayaü abhi¤¤ā sacchi-katvā pavedeti, yehi Tathāgatassa yathā-bhuccaü vaõõaü sammā vadamānā vadeyyuü. 37. `Santi, bhikkhave, eke samaõa-brāhmaõā aparanta- kappikā aparantānudiņņhino, aparantaü ārabbha aneka- vihitāni adhivutti-padāni abhivadanti catu-cattārãsāya vatthåhi. Te ca bhonto samaõa-brāhmaõā kim āgamma kim ārabbha aparanta-kappikā aparantānudiņņhino aparan- taü ārabbha aneka-vihitāni adhivutti-padāni abhivadanti catu-cattārãsāya vatthåhi? 38. `Santi, bhikkhave, eke samaõa-brāhmaõā uddham- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Sd adhimutti-padhāni twice, and so in 2. 37; Bp adhimutta-padāni; See i. 1. 29; 2. 37; 3. 27. >/ #<[page 031]># %% āghatanikā\<*<1>*>/ sa¤¤i-vādā, uddham āghatanā sa¤¤iü attānaü pa¤¤āpenti soëasahi vatthåhi. Te ca bhonto samaõa- brāhmaõā kim āgamma kim ārabbha uddham-āghatanikā sa¤¤i-vādā uddham āghatanā sa¤¤iü attānaü pa¤¤āpenti soëasahi vatthåhi? "`Råpi attā hoti arogo param maraõā sa¤¤ã" ti naü pa¤¤āpenti. "Aråpã attā hoti arogo param maraõā {sa¤¤ã}" ti naü pa¤¤āpenti. "Råpã ca aråpã ca . . . pe . . . "N' eva råpã nāråpã . . . "Antavā attā hoti . . . "Anan- tavā . . . "Antavā ca anantavā ca . . . "N' ev' antavā nānantavā\<*<2>*>/ . . . "Ekatta-sa¤¤ã attā hoti . . . "Nānatta- sa¤¤ã . . . "Parittā-sa¤¤ã . . . "Appamāõā-sa¤¤ã . . . "Ekanta-sukhã attā hoti . . . "Ekanta-dukkhã . . . "Sukha-dukkhã . . . "Adukkham-asukhã attā hoti arogo param maraõā sa¤¤ã" ti naü pa¤¤āpenti. 39. `Ime kho te, bhikkhave, samaõa-brāhmaõā uddham- āghatanikā sa¤¤i-vādā uddham āghatanā sa¤¤iü attānaü pa¤¤āpenti soëasahi vatthåhi. Ye hi keci, bhikkhave, samaõā vā brāhmaõā vā uddham-āghatanikā sa¤¤i-vādā uddham āghatanā sa¤¤iü attānaü pa¤¤āpenti, sabbe te imeh' eva soëasahi vatthåhi etesaü vā a¤¤atarena, n' atthi ito bahiddhā. 40. `Tayidaü, bhikkhave, Tathāgato pajānāti: "Ime diņņhiņņhānā evaü-gahitā evaü-parāmaņņhā evaü-gatikā bhavissanti evam-abhisamparāyā ti." Ta¤ ca Tathāgato pajānāti, tato ca uttaritaraü pajānāti, ta¤ ca pajānanaü na parāmasati, aparāmasato c' assa paccattaü yeva nib- buti viditā, vedanānaü samudaya¤ ca atthagama¤ ca assā- da¤ ca ādãnava¤ ca nissaraõa¤ ca yathā-bhåtaü viditvā anupādā vimutto, bhikkhave, Tathāgato. `Ime kho te, bhikkhave, dhammā gambhãrā duddasā duranubodhā santā paõãtā atakkāvacarā nipuõā paõķita- vedanãyā ye Tathāgato sayaü abhi¤¤ā sacchi-katvā \<-------------------------------------------------------------------------- 1 SS (and Bp afterwards) ghāt-. But see Sum. and compare MV. v. 1. 14; Th. i. 418, 711; Mil. 110. 2 Scdm nev' antavā ca nānantavā ca. >/ #<[page 032]># %<32 BRAHMAJâLA SUTTA. [D. i. 2. 40>% pavedeti, yehi Tathāgatassa yathā-bhuccaü vaõõaü sammā vadamānā vadeyyuü. Dutiya-bhāõavāraü. 3.1. `Santi, bhikkhave eke samaõa-brāhmaõā uddham- āghatanikā\<*<1>*>/ asa¤¤i-vādā, uddham āghatanā\<*<1>*>/ asa¤¤iü {attānaü} pa¤¤āpenti aņņhahi vatthåhi. Te ca bhonto samaõa-brāhmaõā kim āgamma kim ārabbha uddham- āghatanikā asa¤¤i-vādā uddham āghatanā {asa¤¤iü} attānaü pa¤¤āpenti aņņhahi vatthåhi? 2. "`Råpã attā hoti arogo param maraõā asa¤¤ã" ti naü pa¤¤āpenti. "Aråpã . . . pe . . . "Råpã ca aråpã ca . . . "N' eva råpã nāråpã . . . "Antavā ca . . . "Anan- tavā . . . "Antavā ca anantavā ca . . . "N' ev' antavā nānantavā attā hoti arogo param maraõā asa¤¤ã ti" naü pa¤¤āpenti. 3. `Ime kho te, bhikkhave, samaõa-brāhmaõā uddham- āghatanikā asa¤¤i-vādā uddham āghatanā asa¤¤iü attānaü pa¤¤āpenti aņņhahi vatthåhi. Ye hi keci, bhikkhave, samaõā vā brāhmaõā vā uddham-āghatanikā asa¤¤i-vādā uddham āghatanā asa¤¤iü attānaü pa¤¤āpenti, sabbe te imeh' eva aņņhahi vatthåhi etesaü vā a¤¤atarena, n' atthi ito bahiddhā. 4. `Tayidaü, bhikkhave, Tathāgato pajānāti: "Ime diņņhiņņhānā evaü-gahitā evaü-parāmaņņhā evaü-gatikā bhavissanti evam-abhisamparāyā ti." Ta¤ ca Tathāgato pajānāti, tato ca uttaritaraü pajānāti, ta¤ ca pajānanaü na parāmasati, aparāmasato c' assa paccattaü yeva nib- buti viditā, vedanānaü samudaya¤ ca atthagama¤ ca assā- da¤ ca ādãnava¤ ca nissaraõa¤ ca yathā-bhåtaü viditvā anupādā vimutto, bhikkhave, Tathāgato. `Ime kho te, bhikkhave, dhammā gambhãrā duddasā duranubodhā santā paõãtā atakkāvacarā nipuõā paõķita- vedanãyā ye Tathāgato sayaü abhi¤¤ā sacchi-katvā \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bp Gr āghāt-. >/ #<[page 033]># %% pavedeti, yehi Tathāgatassa yathā-bhuccaü vaõõaü sammā vadamānā vadeyyuü. 5. `Santi, bhikkhave, eke samaõa-brāhmaõā uddham-{āgha-} tanikā n' eva-sa¤¤i-nāsa¤¤i-vādā, uddham āghatanā n' eva sa¤¤iü nāsa¤¤iü attānaü pa¤¤āpenti aņņhahi vatthåhi. Te ca bhonto samaõa-brāhmaõā kim āgamma kim ārabbha uddham-āghatanikā n' eva-sa¤¤i-nāsa¤¤i-vādā uddham āghatanā n' eva sa¤¤iü nāsa¤¤iü attānaü pa¤¤āpenti aņņhahi vatthåhi? 6. "`{Råpã} attā hoti arogo param maraõā n' eva sa¤¤ã nāsa¤¤ã ti" naü pa¤¤āpenti. "Aråpã . . . "Råpã ca aråpã ca . . . "N' eva råpã nāråpã . . . "Antavā . . . "Anan- tavā . . . "Antavā ca anantavā ca . . . "N' ev' antavā nānantavā attā hoti arogo param maraõā n' eva sa¤¤ã nāsa¤¤ã" ti naü pa¤¤āpenti. 7. `Ime kho te, bhikkhave, samaõa-brāhmaõā uddham- āghatanikā n' eva-sa¤¤i-{nāsa¤¤i}-vādā uddham āghatanā n' eva sa¤¤iü nāsa¤¤iü attānaü pa¤¤āpenti aņņhahi vat- thåhi. Ye hi keci, bhikkhave, samaõā vā brāhmaõā vā uddham-āghatanikā n' eva-sa¤¤i-nāsa¤¤i-vādā uddham āghatanā n' eva sa¤¤iü nāsa¤¤iü attānaü pa¤¤āpenti, sabbe te imeh' eva aņņhahi vatthåhi etesaü vā a¤¤atarena, n' atthi ito bahiddhā. 8. `Tayidaü, bhikkhave, Tathāgato pajānāti: "Ime diņņhiņņhānā evaü-gahitā evaü-parāmaņņhā evaü-gatikā bhavissanti evam-abhisamparāyā ti." Ta¤ ca Tathāgato pajānāti, tato ca uttaritaraü pajānāti, ta¤ ca pajānanaü na parāmasati, aparāmasato c' assa paccattaü yeva nib- buti viditā, vedanānaü samudaya¤ ca atthagama¤ ca assā- da¤ ca ādãnava¤ ca nissaraõa¤ ca yathā-bhåtaü viditvā anupādā vimutto, bhikkhave, Tathāgato. `Ime kho te, bhikkhave, dhammā gambhãrā duddasā duranubodhā santā paõãta atakkāvacarā nipuõā paõķita- vedanãyā ye Tathāgato sayaü abhi¤¤ā sacchi-katvā pavedeti, yehi Tathāgatassa yathā-bhuccaü vaõõaü sammā vadamānā vadeyyuü. \<-------------------------------------------------------------------------- No footnote. >/ #<[page 034]># %<34 BRAHMAJâLA SUTTA. [D. i. 3. 9>% 9. `Santi, bhikkhave, eke samaõa-{brāhmaõā} uccheda- vādā, sattassa ucchedaü vināsaü vibhavaü pa¤¤āpenti sattahi vatthåhi. Te ca bhonto samaõa-brāhmaõā kim āgamma kim ārabbha uccheda-vādā sattassa ucchedaü vināsaü vibhavaü pa¤¤āpenti sattahi vatthåhi? 10. `Idha, bhikkhave, ekacco samaõo vā brāhmaõo vā evaü-vādã hoti evaü-diņņhã: "Yato kho bho ayaü attā råpã cātum-mahā-bhåtiko\<*<1>*>/ mātā-pettika-sambhavo, kāyassa bhedā ucchijjati vinassati, na hoti param maraõā, ettāvatā kho bho ayaü attā sammā samucchinno hotãti." Itth' eke sato sattassa ucchedaü vināsaü vibhavaü pa¤¤āpenti. 11. `Taü a¤¤o evam āha: "Atthi kho bho eso attā yaü tvaü vadesi. N' eso n' atthãti vadāmi. No ca kho bho ayaü attā ettāvatā sammā samucchinno hoti. Atthi kho bho a¤¤o attā dibbo råpã kāmāvacaro kabaliīkārāhāra\<*<2>*>/-bhak- kho. Taü tvaü na jānāsi na passasi. Taü ahaü jānāmi passāmi. So kho bho attā yato kāyassa bhedā ucchijjati vinassati na hoti param maraõā, ettāvatā kho bho ayaü attā sammā samucchinno hotãti." Itth' eke sato sattassa ucchedaü vināsaü vibhavaü pa¤¤āpenti. 12. `Taü a¤¤o evam āha: "Atthi kho bho eso attā yaü tvaü vadesi. N' eso n' atthãti vadāmi. No ca kho bho ayaü attā ettāvatā sammā samucchinno hoti. Atthi kho bho a¤¤o attā dibbo råpã manomayo sabbaīga-paccaīgã ahãn- indriyo.\<*<3>*>/ Taü tvaü na jānāsi na passasi. Taü ahaü jānāmi passāmi. So kho bho attā yato kāyassa bhedā ucchijjati vinassati na hoti param maraõā, ettāvatā kho bho ayam attā sammā samucchinno hotãti." Itth' eke sato sattassa ucchedaü vināsaü vibhavaü pa¤¤āpenti. 13. `Taü a¤¤o evam āha: "Atthi kho bho eso attā yaü tvaü vadesi. N' eso n' atthãti vadāmi. Na ca kho bho ayaü attā ettāvatā sammā samucchinno hoti. Atthi kho bho a¤¤o attā sabbaso råpa-sa¤¤ānaü samatikkamā paņigha- sa¤¤ānaü attha-gamā nānatta-sa¤¤ānaü amanasi-kārā `Ananto ākāso' ti ākāsāna¤cāyatanåpago. Taü tvaü na \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bp cātu-mahā-. See D. ii. 83. 2 Sb kabaëiī-. 3 See D. ii. 85 and ix. 22. >/ #<[page 035]># %% jānāsi na passasi. Taü ahaü jānāmi passāmi. So kho bho attā yato kāyassa bhedā ucchijjati vinassati na hoti param maraõā, ettāvatā kho bho ayaü attā sammā samuc- chinno hotãti." Itth' eke sato sattassa ucchedaü vināsaü vibhavaü pa¤¤āpenti. 14. `Taü a¤¤o evam āha: "Atthi kho bho eso attā yaü tvaü vadesi. N' eso n' atthãti vadāmi. No ca kho bho ayaü attā ettāvatā sammā samucchinno hoti. Atthi kho bho a¤¤o attā sabbaso ākāsāna¤cāyatanaü samatikkamma `Anantaü {vi¤¤āõan}' ti {vi¤¤ānāõa¤cāyatanåpago}. Taü tvaü na jānāsi na passasi. Taü ahaü jānāmi passāmi. So kho bho attā yato kāyassa bhedā ucchijjati vinassati na hoti param maraõā, ettāvatā kho bho ayaü attā sammā samucchinno hotãti." Itth' eke sato sattassa ucchedaü vināsaü vibhavaü pa¤¤āpenti. 15. `Taü a¤¤o evam āha: "Atthi kho bho eso attā yaü tvaü vadesi. N' eso n' atthãti vadāmi. No ca kho bho ayaü attā ettāvatā sammā samucchinno hoti. Atthi kho bho a¤¤o attā sabbaso vi¤¤āõa¤cāyatanaü samatik- kamma `N' atthi ki¤cãti' {āki¤ca¤¤āyatanåpago}. Taü tvaü na jānāsi na passasi. Taü ahaü jānāmi passāmi. So kho bho attā yato kāyassa bhedā ucchijjati vinassati na hoti param maraõā, ettāvatā kho bho ayaü attā sammā samuc- chinno hotãti." Itth' eke sato sattassa ucchedaü vināsaü vibhavaü pa¤¤āpenti. 16. `Taü a¤¤o evam āha: "Atthi kho bho eso attā yaü tvaü vadesi. N' eso n' atthãti vadāmi. No ca kho bho ayaü attā ettāvatā {sammā} samucchinno hoti. Atthi kho bho a¤¤o attā sabbaso {āki¤ca¤¤āyatanaü} samatikkamma `San- taü etaü paõãtam etan' ti {n'eva}-sa¤¤ā-nāsa¤¤āyatanåpago. Taü tvaü na jānāsi na passasi. Taü ahaü jānāmi pas- sāmi. So kho bho attā yato kāyassa bhedā ucchijjati vinassati na hoti param maraõā, ettāvatā kho bho ayaü attā sammā samucchinno hotãti." Itth' eke sato sattassa ucchedaü vināsaü vibhavaü pa¤¤āpenti. 17. `Ime kho te, bhikkhave, samaõa-brāhmaõā uccheda- vādā sato sattassa ucchedaü vināsaü vibhavaü pa¤¤ā- penti sattahi vatthåhi. Ye hi keci, bhikkhave, samaõā vā \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 036]># %<36 BRAHMAJâLA SUTTA. [D. i. 3. 17>% brāhmaõā vā uccheda-vādā sato sattassa ucchedaü vināsaü vibhavaü pa¤¤āpenti, sabbe te imeh' eva sattahi vatthåhi etesaü vā a¤¤atarena, n' atthi ito bahiddhā. 18. `Tayidaü, bhikkhave, Tathāgato pajānāti: "Ime diņņhiņņhānā evaü-gahitā evaü-parāmaņņhā evaü-gatikā bhavissanti evam-abhisamparāyā ti." Ta¤ ca Tathāgato pajānāti, tato ca uttaritaraü pajānāti, ta¤ ca pajānanaü na parāmasati, aparāmasato c' assa paccattaü yeva nib- buti viditā, vedanānaü samudaya¤ ca atthagama¤ ca assā- da¤ ca ādãnava¤ ca nissaraõa¤ ca yathā-bhåtaü viditvā anupādā vimutto, bhikkhave, Tathāgato. `Ime kho te, bhikkhave, dhammā gambhãrā duddasā duranubodhā santā paõãtā atakkāvacarā nipuõā paõķita- vedanãyā ye Tathāgato sayaü abhi¤¤ā sacchi-katvā pavedeti, yehi Tathāgatassa yathā-bhuccaü vaõõaü sammā vadamānā vadeyyuü. 19. `Santi, bhikkhave, eke samaõa-brāhmaõā diņņha- dhamma-{nibbāna}-vādā, sato sattassa parama-diņņha- dhamma-nibbānaü pa¤¤āpenti pa¤cahi vatthåhi. Te ca bhonto samaõa-brāhmaõā kim āgamma kim ārabbha diņņha-dhamma-nibbāna-vādā sato sattassa diņņha-dhamma- nibbānaü pa¤¤āpenti pa¤cahi vatthåhi? 20. `Idha, bhikkhave, ekacco samaõo va brāhmaõo vā evaü-vādã hoti evaü-diņņhã: "Yato kho bho ayaü attā pa¤cahi kāma-guõehi samappito samaīgi-bhåto paricāreti, ettāvatā kho bho ayaü attā parama-diņņha-dhamma-nibbā- naü patto hotãti." Itth' eke sato sattassa parama-diņņha- dhamma-nibbānaü pa¤¤āpenti. 21. `Taü a¤¤o evam āha: "Atthi kho bho eso attā yaü tvaü vadesi. N' eso n' atthãti vadāmi. No ca kho bho ayaü attā ettāvatā parama-diņņha-dhamma-nibbānappatto\<*<1>*>/ hoti. Taü kissa hetu? Kāmā hi bho aniccā dukkhā vipariõāma-dhammā, tesaü vipariõām-a¤¤athā-bhāvā up- pajjanti soka-parideva-dukkha-domanass-upāyāsā. Yato \<-------------------------------------------------------------------------- 1 So SS here, and at the corresponding point in 22-24. Bp Gr nibbānaü patto four times. >/ #<[page 037]># %% kho bho ayaü attā vivicc' eva kāmehi vivicca akusala- dhammehi savitakkaü savicāraü vivekajaü pãti-sukhaü paņhamajjhānaü\<*<1>*>/ upasampajja viharati, ettāvatā kho bho ayaü attā parama-diņņha-dhamma-nibbānaü patto hotãti." Itth' eke sato sattassa parama-diņņha-dhamma-nibbānaü pa¤¤āpenti. 22. `Taü a¤¤o evam āha: "Atthi kho bho eso attā yaü tvaü vadesi. N' eso n' atthãti vadāmi. No ca kho bho ayaü attā ettāvatā parama-diņņha-dhamma-nibbānappatto hoti. Taü kissa hetu? Yad eva tattha vitakkitaü vicāri- taü etena etaü oëārikaü akkhāyati. Yato kho bho ayaü attā vitakka-{vicārānaü} våpasamā\<*<2>*>/ ajjhattaü sampasāda- naü cetaso ekodi-bhāvaü avitakkaü avicāraü samādhi- jaü pãti-sukhaü dutiyajjhānaü upasampajja viharati, ettā- vatā kho bho ayaü attā parama-diņņha-dhamma-nibbānaü patto hotãti." Itth' eke sato sattassa parama-diņņha- dhamma-nibbānaü pa¤¤āpenti. 23. `Taü a¤¤o evam āha: "Atthi kho bho eso attā yaü tvaü vadesi. N' eso n' atthãti vadāmi. No ca kho bho ayaü attā ettāvatā parama-diņņha-dhamma-nibbānappatto hoti. Tam kissa hetu? Yad eva tattha pãti-gataü cetaso ubbillāvitattaü\<*<3>*>/ etena etaü oëārikaü akkhāyati. Yato kho bho ayaü attā pãtiyā ca virāgā {upekhako} ca viharati sato ca sampajāno sukha¤ ca kāyena paņisaüvedeti yan taü ariyā ācikkhanti `upekhako satimā sukha-{vihārã}' ti tatiyaj- jhānaü upasampajja viharati, ettāvatā kho bho ayaü attā parama-diņņha-dhamma-nibbānaü patto hotãti." Itth' eke sato sattassa parama-diņņha-dhamma-nibbānaü pa¤¤āpenti. 24. `Taü a¤¤o evam āha: "Atthi kho bho eso attā yaü tvaü vadesi. N' eso n' atthãti vadāmi. No ca kho bho ayaü attā ettāvatā parama-diņņha-dhamma-nibbānappatto hoti. Taü kissa hetu? Yad eva tattha sukham iti cetaso ābhogo etena etaü oëārikaü akkhāyati. Yato kho bho ayaü attā sukhassa ca pahānā dukkhassa ca pahānā pubb' eva somanassa-domanassānaü atthagamā adukkhaü\<*<4>*>/ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 BB paņhamaü jhānaü. 2 So all MSS. A. ii. 2. 3; M. i. 21. Childers, vup-. 3 Bp Gr ubbilāvitaü. See i. 1. 5. 4 Bp adukkham. >/ #<[page 038]># %<38 BRAHMAJâLA SUTTA. [D. i. 3. 24>% asukhaü upekhā-sati-pārisuddhiü catutthajjhānaü upa- sampajja viharati, ettāvatā kho bho ayaü attā parama- diņņha-dhamma-nibbānaü patto hotãti." Itth' eke sato sattassa parama-diņņha-dhamma-nibbānaü pa¤¤āpenti. 25. `Ime kho te, bhikkhave, samaõa-brāhmaõā diņņha- dhamma-{nibbāna}-vādā sato sattassa parama-diņņha- dhamma-nibbānaü pa¤¤āpenti pa¤cahi vatthåhi. Ye hi keci, bhikkhave, samaõā vā brāhmaõā vā diņņha-dhamma- nibbāna-vādā sato sattassa parama-diņņha-dhamma-nibbā- naü pa¤¤āpenti, sabbe te imeh' eva pa¤cahi vatthåhi etesaü vā a¤¤atarena, n' atthi ito bahiddhā. 26. `Tayidaü, bhikkhave, Tathāgato pajānāti: "Ime diņņhiņņhānā evaü-gahitā evaü-parāmaņņhā evaü-gatikā bhavissanti evam-abhisamparāyā ti." Ta¤ ca Tathāgato pajānāti, tato ca uttaritaraü pajānāti, ta¤ ca pajānanaü na parāmasati, aparāmasato c' assa paccattaü yeva nib- buti viditā, vedanānaü samudaya¤ ca atthagama¤ ca assā- da¤ ca ādãnava¤ ca nissaraõa¤ ca yathā-bhåtaü viditvā anupādā vimutto, bhikkhave, Tathāgato. `Ime kho te, bhikkhave, dhammā gambhãrā duddasā duranubodhā santā paõãtā atakkāvacarā nipuõā paõķita- vedanãyā ye Tathāgato sayaü abhi¤¤ā sacchi-katvā pavedeti, yehi Tathāgatassa yathā-bhuccaü vaõõaü sammā vadamānā vadeyyuü. 27. `Ime kho te, bhikkhave, samaõa-brāhmaõā aparanta- kappikā aparantānudiņņhino aparantaü ārabbha aneka- vihitāni adhivutti-padāni abhivadanti catu-cattārãsāya vatthåhi. Ye hi keci, bhikkhave samaõā vā brāhmaõā vā aparanta-kappikā aparantānudiņņhino aparantaü ārabbha aneka-vihitāni adhivutti-padāni abhivadanti, sabbe te imeh' eva catu-cattārãsāya vatthåhi etesaü vā a¤¤atarena, n' atthi ito bahiddhā. 28. `Tayidaü, bhikkhave, Tathāgato pajānāti: "Ime diņņhiņņhānā evaü-gahitā evaü-parāmaņņhā evaü-gatikā bhavissanti evam-abhisamparāyā ti." Ta¤ ca Tathāgato pajānāti, tato ca uttaritaraü pajānāti, ta¤ ca pajānanaü \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 039]># %% na parāmasati, aparāmasato c' assa paccattaü yeva nib- buti viditā, vedanānaü samudaya¤ ca atthagama¤ ca assā- da¤ ca ādãnava¤ ca nissaraõa¤ ca yathā-bhåtaü viditvā anupādā vimutto, bhikkhave, Tathāgato. `Ime kho te, bhikkhave, dhammā gambhãrā duddasā duranubodhā santā paõãtā atakkāvacarā nipuõā paõķita- vedanãyā ye Tathāgato sayaü abhi¤¤ā sacchi-katvā pavedeti, yehi Tathāgatassa yathā-bhuccaü vaõõaü sammā vadamānā vadeyyuü. 29. `Ime kho te, bhikkhave, samaõa-brāhmaõā pubbanta- kappikā ca aparanta-kappikā ca pubbantāparanta-kappikā ca pubbantāparantānudiņņhino pubbantāparantaü ārabbha aneka-vihitāni adhivutti-padāni abhivadanti dvā-saņņhiyā vatthåhi. Ye hi keci, bhikkhave, samaõā vā brāhmaõā vā pubbanta-kappikā ca aparanta-kappikā ca pubbantāpa- ranta-kappikā ca pubbantāparantānudiņņhino pubbantā- parantaü ārabbha aneka-vihitāni adhivutti-padāni abhi- vadanti, sabbe te imeh' eva dvā-saņņhiyā vatthåhi etesaü vā a¤¤atarena, n' atthi ito bahiddhā. 30. `Tayidaü, bhikkhave, Tathāgato pajānāti: "Ime diņņhiņņhānā evaü-gahitā evaü-parāmaņņhā evaü-gatikā bhavissanti evam-abhisamparāyā ti." Ta¤ ca Tathāgato pajānāti, tato ca uttaritaraü pajānāti, ta¤ ca pajānanaü na parāmasati, aparāmasato c' assa paccattaü yeva nib- buti viditā, vedanānaü samudaya¤ ca atthagama¤ ca assā- da¤ ca ādãnava¤ ca nissaraõa¤ ca yathā-bhåtaü viditvā anupādā vimutto, bhikkhave, Tathāgato. `Ime kho te, bhikkhave, dhammā gambhãrā duddasā duranubodhā santā paõãtā atakkāvacarā nipuõā paõķita- vedanãyā ye Tathāgato sayaü abhi¤¤ā sacchi-katvā pavedeti, yehi Tathāgatassa yathā-bhuccaü vaõõaü sammā vadamānā vadeyyuü. 32. `Tatra, bhikkhave, ye te samaõa-brāhmaõā sassata- vādā sassataü attāna¤ ca loka¤ ca pa¤¤āpenti catuhi \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 040]># %<40 BRAHMAJâLA SUTTA. [D. i. 3. 32>% vatthåhi, tad api tesaü bhavataü samaõa-brāhmaõānaü ajānataü apassataü vedayitaü taõhā-gatānaü paritasita-\<*<1>*>/ vipphanditam eva. 33. `Tatra, bhikkhave, ye te samaõa-brāhmaõā ekacca- sassatikā ekacca-asassatikā ekaccaü sassataü ekaccaü {asassataü} attāna¤ ca loka¤ ca pa¤¤āpenti catuhi vat- thåhi, tad api tesaü bhavataü samaõa-brāhmaõānaü ajānataü apassataü vedayitaü taõhā-gatānaü paritasita- vipphanditam eva. 34. `Tatra, bhikkhave, ye te samaõa-brāhmaõā antā- nantikā antānantaü lokassa pa¤¤āpenti catuhi vatthåhi, tad api tesaü bhavataü samaõa-brāhmaõānaü ajānataü apassataü vedayitaü taõhā-gatānaü paritasita-vipphan- ditam eva. 35. `Tatra, bhikkhave, ye te samaõa-brāhmaõā amarā- vikkhepikā tattha tattha pa¤haü puņņhā samānā vācā- vikkhepaü āpajjanti amarā-vikkhepaü catuhi vatthåhi, tad api tesaü bhavataü samaõa-brāhmaõānaü ajānataü apas- sataü vedayitaü taõhā-gatānaü paritasita-vipphanditam eva. 36. `Tatra, bhikkhave, ye te samaõa-brāhmaõā adhicca- samuppannikā adhicca-samuppannaü attāna¤ ca loka¤ ca pa¤¤āpenti dvãhi vatthåhi, tad api tesaü bhavataü {samaõa}- brāhmaõānaü ajānataü apassataü vedayitaü taõhā-gatā- naü paritasita-vipphanditam eva. 37. `Tatra, bhikkhave, ye te samaõa-brāhmaõā pub- banta-kappikā pubbantānudiņņhino pubbantaü ārabbha aneka-vihitāni adhivutti-padāni abhivadanti aņņhādasahi vatthåhi, tad api tesaü bhavataü samaõa-brāhmaõānaü ajānataü apassataü vedayitaü taõhā-gatānaü paritasita- vipphanditam eva. 38. `Tatra, bhikkhave, ye te samaõa-brāhmaõā uddham- āghatanikā sa¤¤i-vādā uddham āghatanā sa¤¤iü attānaü pa¤¤āpenti soëasahi vatthåhi, tad api tesaü bhavataü samaõa-brāhmaõānaü ajānataü apassataü vedayitaü taõhā-gatānaü paritasita-vipphanditam eva. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bp Gr paritassitaü. >/ #<[page 041]># %% 39. `Tatra, bhikkhave, ye te samaõa-brāhmaõā uddham- āghatanikā asa¤¤i-vādā uddham āghatanā asa¤¤iü {attānaü} pa¤¤āpenti aņņhahi vatthåhi, tad api tesaü bhavataü samaõa-brāhmaõānaü ajānataü apassataü vedayitaü taõhā-gatānaü paritasita-vipphanditam eva. 40. `Tatra, bhikkhave, ye te samaõa-brāhmaõā uddham- āghatanikā n' eva-sa¤¤i-nāsa¤¤i-vādā uddham āghatanā n' eva sa¤¤iü nāsa¤¤iü attānaü pa¤¤āpenti aņņhahi vat- thåhi, tad api tesaü bhavataü samaõa-brāhmaõānaü ajānataü apassataü vedayitaü taõhā-gatānaü paritasita- vipphanditam eva. 41. `Tatra, bhikkhave, ye te samaõa-brāhmaõā uccheda- vādā sato sattassa ucchedaü vināsaü vibhavaü pa¤¤āpenti sattahi vatthåhi, tad api tesaü bhavataü samaõa-brāhma- õānaü ajānataü apassataü vedayitaü taõhā-gatānaü paritasita-vipphanditam eva. 42. `Tatra, bhikkhave, ye te samaõa-brāhmaõā parama- diņņha-dhamma-nibbāna-vādā sato sattassa parama-diņņha- dhamma-nibbānaü pa¤¤āpenti pa¤cahi vatthåhi, tad api tesaü bhavataü samaõa-brāhmaõānaü ajānataü apas- sataü vedayitaü taõhā-gatānaü paritasita-vipphanditam eva. 43. `Tatra, bhikkhave, ye te samaõa-brāhmaõā aparanta- kappikā aparantānudiņņhino aparantaü ārabbha aneka- vihitāni adhivutti-padāni abhivadanti catu-cattārãsāya vatthåhi, tad api tesaü bhavataü samaõa-brāhmaõānam ajānataü apassataü vedayitaü taõhā-gatānaü paritasita- vipphanditam eva. 44. `Tatra, bhikkhave, ye te samaõa-brāhmaõā pubbanta- kappikā ca aparanta-kappikā ca pubbantāparanta-kappikā ca pubbantāparantānudiņņhino pubbantāparantaü ārabbha aneka-vihitaü adhivutti-padāni abhivadanti dvā-saņņhiyā vatthåhi, tad api tesaü bhavataü samaõa-brāhmaõānaü ajānataü apassataü vedayitaü taõhā-gatānaü paritasita- vipphanditam eva. 45. `Tatra, bhikkhave, ye te samaõa-brāhmaõā sassata- \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 042]># %<42 BRAHMAJâLA SUTTA. [D. i 3. 45>% vādā sassataü attāna¤ ca loka¤ ca pa¤¤āpenti catuhi vatthåhi, tad api phassa-paccayā. 46. `Tatra, bhikkhave, ye te samaõa-brāhmaõā ekacca- sassatikā ekacca-asassatikā ekaccaü sassataü ekaccaü asassataü attāna¤ ca loka¤ ca pa¤¤āpenti catuhi vatthåhi, tad api phassa-paccayā. 47. `Tatra, bhikkhave, ye te samaõa-brāhmaõā antānan- tikā antānantaü lokassa pa¤¤āpenti catåhi vatthåhi, tad api phassa-paccayā. 48. `Tatra, bhikkhave, ye te samaõa-brāhmaõā amarā- vikkhepikā tattha tattha pa¤haü puņņhā samānā vācā- vikkhepaü āpajjanti amarā-vikkhepaü catuhi vatthåhi, tad api phassa-paccayā. 49. `Tatra, bhikkhave, ye te samaõa-brāhmaõā adhicca- samuppannikā adhicca-samuppannaü attāna¤ ca loka¤ ca pa¤¤āpenti dvãhi vatthåhi, tad api phassa-paccayā. 50. `Tatra, bhikkhave, ye te samaõa-brāhmaõā pubbanta- kappikā pubbantānudiņņhino pubbantaü ārabbha aneka- vihitāni adhivutti-padāni abhivadanti aņņhādasahi vatthåhi, tad api phassa-paccayā. 51. `Tatra, bhikkhave, ye te samaõa-brāhmaõā uddham- āghatanikā sa¤¤i-vādā uddham āghatanā sa¤¤iü attānaü pa¤¤āpenti soëasahi vatthåhi, tad api phassa-paccayā. 52. `Tatra, bhikkhave, ye te samaõa-brāhmaõā uddham- āghatanikā asa¤¤i-vādā uddham āghatanā asa¤¤iü attānaü pa¤¤āpenti aņņhahi vatthåhi, tad api phassa-paccayā. 53. `Tatra, bhikkhave, ye te samaõa-brāhmaõā uddham- āghatanika n' eva-sa¤¤i-nāsa¤¤i-vādā uddham āghatanā n' eva sa¤¤iü nāsa¤¤iü attānaü pa¤¤āpenti aņņhahi vat- thåhi, tad api phassa-paccayā. 54. `Tatra, bhikkhave, ye te samaõa-brāhmaõā uccheda- vādā sato sattassa ucchedaü vināsaü vibhavaü pa¤¤āpenti sattahi vatthåhi, tad api phassa-paccayā. 55. `Tatra, bhikkhave, ye te samaõa-brāhmaõā parama- diņņha-dhamma-nibbāna-vādā sato sattassa parama-diņņha- dhamma-nibbānaü pa¤¤āpenti pa¤cahi vatthåhi, tad api phassa-paccayā. 56. `Tatra, bhikkhave, ye te samaõa-brāhmaõā aparanta- \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 043]># %% kappikā aparantānudiņņhino aparantaü ārabbha aneka- vihitāni adhivutti-padāni abhivadanti catu-{cattārãsaya} vatthåhi, tad api phassa-paccayā. 57. `Tatra, bhikkhave, ye te samaõa-brāhmaõā pubbanta- kappikā ca aparanta-kappikā ca pubbantāparanta-kappikā ca pubbantāparantānudiņņhino pubbantāparantaü ārabbha aneka-vihitāni adhivutti-padāni abhivadanti dvā-saņņhiyā vatthåhi, tad api phassa-paccayā. 58. `Tatra, bhikkhave, ye te samaõa-brāhmaõā sassata- vādā sassataü attāna¤ ca loka¤ ca pa¤¤āpenti catuhi vatthåhi, te vata a¤¤atra phassā paņisaüvedissantãti n' etaü ņhānaü vijjati. 59. `Tatra, bhikkhave, ye te samaõa-brāhmaõā ekacca- sassatikā ekacca-asassatikā ekaccaü sassataü ekaccaü asassataü attāna¤ ca loka¤ ca pa¤¤āpenti catuhi vatthåhi, te vata a¤¤atra phassā paņisaüvedissantãti n' etaü ņhānaü vijjati. 60. `Tatra, bhikkhave, ye te samaõa-brāhmaõā antānan- tikā antānantaü lokassa pa¤¤āpenti catuhi vatthåhi, te vata a¤¤atra phassā paņisaüvedissantãti n' etaü ņhānaü vijjati. 61. `Tatra, bhikkhave, ye te samaõa-brāhmaõā amarā- vikkhepikā tattha tattha pa¤haü puņņhā samānā vācā- vikkhepaü āpajjanti amarā-vikkhepaü catuhi vatthåhi, te vata a¤¤atra phassā paņisaüvedissantãti n' etaü ņhānaü vijjati. 62. `Tatra, bhikkhave, ye te samaõa-brāhmaõā adhicca- samuppannikā adhicca-samuppannaü attāna¤ ca loka¤ ca pa¤¤āpenti dvãhi vatthåhi, te vata a¤¤atra phassā paņi- saüvedissantãti n' etaü ņhānaü vijjati. 63. `Tatra, bhikkhave, ye te samaõa-brāhmaõā pubbanta- kappikā pubbantānudiņņhino pubbantaü ārabbha aneka- vihitāni adhivutti-padāni abhivadanti aņņhādasahi vatthåhi, te vata a¤¤atra phassā paņisaüvedissantãti n' etaü ņhānaü vijjati. 64. `Tatra, bhikkhave, ye te samaõa-brāhmaõā uddham- \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 044]># %<44 BRAHMAJâLA SUTTA. [D. i. 3. 64>% āghatanikā sa¤¤i-vādā uddham āghatanā sa¤¤iü attānaü pa¤¤āpenti soëasahi vatthåhi, te vata a¤¤atra phassā paņi- saüvedissantãti n' etaü ņhānaü {vijjati}. 65. `Tatra, bhikkhave,ye te samaõa-brāhmaõā uddham- āghatanikā asa¤¤i-vādā uddham āghatanā asa¤¤iü attāna¤ pa¤¤āpenti aņņhahi vatthåhi, te vata a¤¤atra phassā paņi- saüvedissantãti n' etaü ņhānaü vijjati. 66. `Tatra, bhikkhave, ye te samaõa-brāhmaõā uddham- āghatanikā n' eva-sa¤¤i-nāsa¤¤i-vādā uddham āghatanā n' eva sa¤¤iü nāsa¤¤iü attānaü pa¤¤āpenti aņņhahi vat- thåhi, te vata a¤¤atra phassā paņisaüvedissantãti n' etaü ņhānaü vijjati. 67. `Tatra, bhikkhave, ye te samaõa-brāhmaõā uccheda- vādā sato sattassa ucchedaü vināsaü vibhavaü pa¤¤āpenti sattahi vatthåhi, te vata a¤¤atra phassā paņisaüvedissantãti n' etam ņhānaü vijjati. 68. `Tatra, bhikkhave, ye te samaõa-brāhmaõā parama- diņņha-dhamma-nibbāna-vādā sato sattassa parama-diņņha- dhamma-nibbānaü pa¤¤āpenti pa¤cahi vatthåhi, te vata a¤¤atra phassā paņisaüvedissantãti n' etaü ņhānaü vijjati. 69. `Tatra, bhikkhave, ye te samaõa-brāhmaõā aparanta- kappikā aparantānudiņņhino aparantaü ārabbha aneka- vihitāni adhivutti-padāni abhivadanti catu-cattārãsāya vatthåhi, te vata a¤¤atra phassā paņisaüvedissantãti n' etaü ņhānaü vijjati. 70. `Tatra, bhikkhave, ye te samaõa-brāhmaõā pubbanta- kappikā ca aparanta-kappikā ca pubbantāparanta-kappikā- ca pubbantāparantānudiņņhino pubbantāparantaü ārabbha aneka-vihitāni adhivutti-padāni abhivadanti dvā-saņņhiyā vatthåhi, te vata a¤¤atra phassā paņisaüvedissantãti n' etaü ņhānaü vijjati. 71. `Tatra, bhikkhave, ye te {samaõa-brāhmaõā} sassata- vādā sassataü attāna¤ ca loka¤ ca pa¤¤āpenti catuhi vatthåhi,\<*<1>*>/ ye pi te samaõa-brāhmaõā ekacca-sassatikā ekacca-asassatikā, ye pi te samaõa-brāhmaõā antānantikā, ye pi te samaõa-brāhmaõā amarā-vikkhepikā, ye pi te \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bp pa at end of each clause. >/ #<[page 045]># %% samaõa-brāhmaõā adhicca-samuppannikā,\<*<1>*>/ ye pi te samaõa- brāhmaõā pubbanta-kappikā, ye pi te samaõa-brāh- maõā uddham-āghatanikā sa¤¤i-vādā, ye pi te samaõa- brāhmaõā uddham-āghatanikā asa¤¤i-vādā, ye pi te samaõa- brāhmaõā uddham-āghatanikā n' eva-sa¤¤i-nāsa¤¤i-vādā, ye pi te samaõa-brāhmaõā uccheda-vādā, ye pi te samaõa- brāhmaõā diņņha-dhamma-nibbāna-vādā, ye pi te samaõa- brāhmaõā pubbanta-kappikā,\<*<2>*>/ ye pi te samaõa-brāhmaõā aparanta-kappikā, ye pi te samaõa-brāhmaõā pubbanta- kappikā ca aparanta-kappikā ca pubbantāparanta-kappikā pubbantāparantānudiņņhino pubbantāparantaü ārabbha aneka-vihitāni adhivutti-padāni abhivadanti dvā-saņņhiyā vatthåhi, sabbe te chahi phassāyatanehi phussa phussa paņisaüvedenti, tesaü vedanā-paccayā taõhā, taõhā- paccayā upādānaü, upādāna-paccayā bhavo, bhava-paccayā jāti, jāti-paccayā jarā-maraõaü soka-parideva-dukkha- domanass' -upāyāsā sambhavanti. Yato kho, bhikkhave, bhikkhu channaü phassāyatanānaü samudaya¤ ca attha- gama¤ ca assāda¤ ca ādãnava¤ ca nissaraõa¤ ca yathā- bhåtaü pajānāti, ayaü imehi sabbeh' eva uttaritaraü pajānāti. 72. `Ye hi keci, bhikkhave, samaõā vā brāhmaõā vā pubbanta-kappikā vā aparanta-kappikā vā pubbantāparanta- kappikā vā pubbantāparantānudiņņhino pubbantāparantaü ārabbha aneka-vihitāni adhivutti-padāni abhivadanti, sabbe te imeh' eva dvā-saņņhiyā vatthåhi anto-jāli-katā, ettha sitā va ummujjamānā ummujjanti, ettha pariyāpannā anto- jāli-katā va ummujjamānā ummujjanti. `Seyyathā pi, bhikkhave, dakkho kevaņņo vā kevaņņ- antevāsã vā sukhumacchikena\<*<3>*>/ jālena parittaü udaka- dahaü otthareyya, tassa evam assa: "Ye kho keci imasmiü udaka-dahe oëārikā pāõā, sabbe te anto-jāli-katā, ettha sitā va ummujjamānā ummujjanti, ettha pariyāpannā \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bp Gr omit this clause. 2 So all MSS., though they have no corresponding clause in the previous two lists. 3 Bp Gr sukhumacchiddakena. >/ #<[page 046]># %<46 BRAHMAJâLA SUTTA. [D. i. 3. 72>% anto-jāli-katā va ummujjamānā ummujjantãti" -- evam eva kho, bhikkhave, ye hi keci samaõā vā brāhmaõā vā pubbanta-kappikā vā aparanta-kappikā vā pubbantāparanta- kappikā vā pubbantāparantānudiņņhino pubbantāparantaü ārabbha aneka-vihitāni adhivutti-padāni abhivadanti, sabbe te imeh' eva dvā-saņņhiyā vatthåhi anto-jāli-katā, ettha sitā va ummujjamānā ummujjanti, ettha pariyāpannā anto-jāli- katā va ummujjamānā ummujjanti. 1. `Ucchinna-bhava-nettiko, bhikkhave, Tathāgatassa kāyo tiņņhati. {Yāv'} assa kāyo ņhassati tāva naü dakkhinti deva-manussā. Kāyassa bhedā uddhaü jãvita-pariyādānā na dakkhinti deva-manussā. `Seyyathā pi, bhikkhave, amba-piõķiyā vaõņacchinnāya yāni kānici ambāni vaõņåpanibandhanāni,\<*<2>*>/ sabbāni tāni tad-anvayāni bhavanti -- evam eva kho, bhikkhave, ucchinna- bhava-nettiko Tathāgatassa kāyo tiņņhati. Yāv' assa kāyo ņhassati tāva naü dakkhinti deva-manussā. Kāyassa bhedā uddhaü jãvita-pariyādānā na dakkhinti deva-manussā ti.' 74. Evaü vutte āyasmā ânando Bhagavantaü etad avoca: `Acchariyaü bhante, abbhutaü bhante. Ko nāmo ayaü, bhante, dhamma-pariyāyo ti?' `Tasmāt iha tvaü, ânanda, imaü dhamma-pariyāyaü Attha-jālan ti pi naü dhārehi, Dhamma-jālan ti pi naü dhārehi, Brahma-jālan ti pi naü dhārehi, Diņņhi-jālan ti pi naü dhārehi, Anuttaro saīgāma-vijayo ti pi naü dhārehãti.' Idam avoca Bhagavā, attamanā te bhikkhå Bhagavato bhāsitaü abhinandun ti\<*<3>*>/. Imasmiü ca pana veyyākara- õasmiü {bha¤¤amāne} sahassã\<*<4>*>/ loka-dhātu akampitthāti. BRAHMA-JâLA-SUTTAũ. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Quoted Alwis, `Buddhist Nirvāna,' p. 51. 2 Bp vaõķa-paņibaddhāni. 3 Bp abhinandanti. 4 Bp dasa-sahassi. >/ #<[page 047]># %< 47>% [ii. Sāma¤¤a-Phala Sutta.] 1. Evam me sutaü. Ekaü samayaü Bhagavā Rājagahe viharati Jãvakassa komārabhaccassa\<*<1>*>/ Amba-vane, mahatā bhikkhu-saüghena saddhiü aķķha-{teëasehi}\<*<2>*>/ bhikkhu- satehi. Tena kho pana samayena rājā Māgadho Ajātasattu\<*<3>*>/ Vedehi-putto tadahu 'posathe {paõõarase} Komudiyā cātu- māsiniyā puõõāya puõõamāya rattiyā rājāmacca-parivuto upari-pāsāda-vara-gato nisinno hoti. Atha kho rājā Māgadho Ajātasattu Vedehi-putto tadahu 'posathe udānaü udānesã: `Ramaõãyā vata bho dosinā ratti, abhiråpā vata bho dosinā ratti, dassanãyā vata bho dosinā ratti, pāsādikā vata bho dosinā ratti, lakkha¤¤ā vata bho dosinā ratti. Kaü nu kh' ajja\<*<4>*>/ samaõaü vā brāhmaõaü vā payirupāsey- yāma, yaü no payirupāsato cittaü pasãdeyyāti?' 2. Evaü vutte a¤¤ataro rājāmacco rājānaü Māgadhaü Ajātasattuü Vedehi-puttaü etad avoca: `Ayaü deva Påraõo Kassapo saüghã c' eva gaõã ca gaõācariyo ca ¤āto yasassã titthakaro sādhu-sammato bahu-janassa ratta¤¤å cira-pabbajito addhagato vayo anuppatto. Taü devo Påraõaü Kassapaü payirupāsatu, app eva nāma devassa Påraõaü Kassapaü payirupāsato cittaü pasãdeyyāti.' Evaü vutte rājā Māgadho Ajātasattu Vedehi-putto tuõhã ahosi. 3. A¤¤ataro pi kho rājāmacco rājānaü Māgadhaü Ajātasattuü Vedehi-puttaü etad avoca: `Ayaü deva \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bp -bhajjassa; Sm -bhāõķ-. See `Vinaya Texts,' ii. 174. 2 So all MSS. Sum. teëasahi. 3 Called Kshemadarųin at Suhridlekha, verse 14 (J. P. T. S. 1886, p. 9). 4 Sm Bp Gr khvajja; Sdt kin nu khajja; St khannu khajja. >/ #<[page 048]># %<48 SâMAĨĨA-PHALA-SUTTA. [D. ii. 3>% Makkhali-Gosālo saüghã c' eva gaõã ca gaõācariyo ca ¤āto yasassã titthakaro sādhu-sammato bahu-janassa ratta¤¤å cira-pabbajito addhagato vayo anuppatto. Taü devo Makkhali-Gosālaü payirupāsatu, app eva nāma devassa Makkhali-Gosālaü payirupāsato cittaü pasãdeyyāti.' Evaü vutte rājā Māgadho Ajātasattu Vedehi-putto tuõhã ahosi. 4. A¤¤ataro pi kho rājāmacco rājānaü Māgadhaü Ajātasattuü Vedehi-puttaü etad avoca: `Ayaü deva Ajito Kesa-kambalo saüghã c' eva gaõã ca gaõācariyo ca ¤āto yasassã titthakaro sādhu-sammato bahu-janassa ratta¤¤å cira-pabbajito addhagato vayo anuppatto. Taü devo Ajitaü Kesa-kambalaü payirupāsatu, app eva nāma devassa Ajitaü Kesa-kambalaü payirupāsato cittaü pasãdeyyāti.' Evaü vutte rājā Māgadho {Ajātasattu} Vedehi-putto tuõhã ahosi. 5. A¤¤ataro pi kho rājāmacco rājānaü Māgadhaü Ajāta- sattuü Vedehi-puttaü etad avoca: `Ayaü deva Pakudho Kaccāyano saüghã c' eva gaõã ca gaõācariyo ca ¤āto yasassã titthakaro sādhu-sammato bahu-janassa ratta¤¤å, cira-pabbajito addhagato vayo anuppatto. Taü devo Pakudhaü Kaccāyanaü payirupāsatu, app eva nāma devassa Pakudhaü Kaccāyanaü payirupāsato cittaü pasãdeyyāti.' Evaü vutte rājā Māgadho Ajātasattu Vedehi-putto tuõhã ahosi. 6. A¤¤ataro pi kho rājāmacco rājānaü Māgadhaü Ajātasattuü Vedehi-puttaü etad avoca: `Ayaü deva Sa¤- jayo Belaņņhi\<*<1>*>/-putto saüghã c' eva gaõã ca gaõācariyo ca ¤āto yasassã titthakaro sādhu-sammato bahu-janassa ratta¤¤å cira-pabbajito addhagato vayo anuppatto. Taü devo {Sa¤jayaü} Belaņņhi-puttaü payirupāsatu, app eva nāma devassa Sa¤jāyaü Belaņņhi-puttaü payirupāsato cit- taü pasãdeyyāti.' Evaü vutte rājā Māgadho Ajātasattu Vedehi-putto tuõhã ahosi. 7. A¤¤ataro pi kho rājāmacco rājānaü Māgadhaü Ajātasattuü Vedehi-puttaü etad avoca: `Ayaü deva \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Sm Bm Belaņņha. >/ #<[page 049]># %% Nigaõņho Nāta-putto\<*<1>*>/ saüghã c' eva gaõã ca gaõācariyo ca ¤āto yasassã titthakaro sādhu-sammato bahu-janassa ratta¤¤å cira-pabbajito addhagato vayo anuppatto. Taü devo Nigaõņhaü Nāta-puttaü payirupāsatu, app eva nāma devassa Nigaõņhaü Nāta-puttaü payirupāsato cittaü pasãdeyyāti.' Evaü vutte rājā Māgadho Ajātasattu Vedehi-putto tuõhã ahosi. 8. Tena kho pana samayena Jãvako komārabhacco ra¤¤o Māgadhassa Ajātasattussa Vedehi-puttassa avidåre tuõhã- bhåto nisinno hoti. Atha kho rājā Māgadho Ajātasattu Vedehi-putto Jãvakaü komārabhaccaü etad avoca: `Tvaü pana samma Jãvaka kiü tuõhã ti?' `Ayaü deva Bhagavā arahaü sammā-sambuddho amhākaü Amba-vane viharati, mahatā bhikkhu-saüghena saddhiü aķķha-{teëasehi} bhikkhu-satehi. Taü kho pana Bhagavantaü Gotamaü evaü kalyāõo kitti-saddo abbhug- gato: "Iti pi so Bhagavā arahaü sammā-sambuddho vijjā- caraõa-sampanno sugato loka-vidå anuttaro purisa-damma- sārathi, satthā deva-manussānaü buddho bhagavā ti." Taü devo Bhagavantaü payirupāsatu, app eva nāma devassa Bhagavantaü payirupāsato cittaü pasãdeyyāti.' `Tena hi samma Jãvaka hatthi-yānāni kappāpehãti.' 9. `Evaü devāti' kho Jãvako komārabhacco ra¤¤o Māgadhassa Ajātasattussa Vedehi-puttassa paņissutvā pa¤ca-mattāni hatthinikā-satāni kappāpetvā, ra¤¤o ca ārohaõãyaü nāgaü, ra¤¤o Māgadhassa Ajātasattussa Vedehi-puttassa paņivedesi: `Kappitāni kho te deva hatthi- yānāni yassa dāni kālaü ma¤¤asãti.' Atha kho rājā Māgadho Ajātasattu Vedehi-putto pa¤casu hatthinikā- satesu paccekā itthiyo āropetvā ārohaõãyaü nāgaü abhi- råhitvā, ukkāsu dhāriyamānāsu Rājagahamhā niyyāsi mahacca\<*<2>*>/ rājānubhāvena, yena Jãvakassa komārabhaccassa Amba-vanaü tena pāyāsi. 10. Atha kho ra¤¤o Māgadhassa Ajātasattussa Vedehi- puttassa avidåre Amba-vanassa ahud eva bhayaü, ahu chambhitattaü, ahu lomahaīso. Atha kho rājā Māgadho \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Scd Nātha; Smt Nāta; Bp Nāņha (see 28). 2 So all MSS. >/ #<[page 050]># %<50 SâMAĨĨA-PHALA-SUTTA. [D. ii. 10>% Ajātasattu Vedehi-putto bhãto saüviggo loma-haņņha-jāto Jãvakaü komārabhaccaü etad avoca: `Kacci maü samma Jãvaka na va¤cesi? Kacci maü samma Jãvaka na palam- bhesi? Kacci maü samma Jãvaka na paccatthikānaü desi? Kathaü hi nāma tāva mahato bhikkhu-saüghassa aķķha-teëasānaü bhikkhu-satānaü n' eva khipita-saddo bhavissati na ukkāsita-saddo na nigghoso ti?' `Mā bhāyi mahā-rāja.\<*<1>*>/ Na taü deva va¤cemi, na taü deva palambhāmi, na taü deva paccatthikānaü demi. Abhikkama mahā-rāja. Abhikkama mahā-rāja.\<*<2>*>/ Ete maõ- ķala-māëe dãpā jhāyantãti.' 11. Atha kho rājā Māgadho Ajātasattu Vedehi-putto yāvatikā nāgassa bhåmi nāgena gantvā, nāgā paccorohitvā pattiko va yena maõķala-māëassa dvāraü ten' upasaükami, upasaükamitvā Jãvakaü komārabhaccaü etad avoca: `Kahaü pana samma Jãvaka Bhagavā ti?' `Eso mahā-rāja Bhagavā. Eso mahā-rāja Bhagavā maj- jhimaü thambhaü nissāya puratthābhimukho nisinno purakkhato bhikkhu-saüghassāti.' 12. Atha kho rājā Māgadho Ajātasattu Vedehi-putto yena Bhagavā ten' upasaükami, upasaükamitvā ekam antaü aņņhāsi, ekam antaü ņhito kho rājā Māgadho Ajātasattu Vedehi-putto tuõhã-bhåtaü tuõhã-bhåtaü bhikkhu-saü- ghaü anuviloketvā rahadam iva vippasannaü udānaü udānesi: `Iminā me upasamena Udāyi\<*<3>*>/-bhaddo kumāro samannāgato hotu, yen' etarahi upasamena bhikkhu- saügho samannāgato ti.' `Agamā\<*<4>*>/ kho tvaü mahā-rāja yathā peman ti?' `Piyo me bhante Udāyi-bhaddo kumāro. Iminā me bhante upasamena Udāyi-bhaddo kumāro samannāgato hotu, yen' etarahi upasamena bhikkhu-saügho saman- nāgato ti.' 13. Atha kho rājā Māgadho Ajātasattu Vedehi-putto Bhagavantaü abhivādetvā bhikkhu-saüghassa a¤jaliü\<*<5>*>/ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bp Gr repeat mā bhayi mahārāja. 2 Scd omit repetition. 3 Bp Gr Udāya- always. 4 Scd āgamā. 5 Sm a¤jalim panāmetvā. >/ #<[page 051]># %% paõāmetvā ekam antaü nisãdi, ekam antaü nisinno kho rājā Māgadho Ajātasattu Vedehi-putto Bhagavantaü etad avoca: `Puccheyyām' ahaü bhante Bhagavantaü ka¤cid eva desaü,\<*<1>*>/ sace me Bhagavā okāsam karoti pa¤hassa veyyākaraõāyāti.' `Puccha mahā-rāja yad ākaīkhasãti.' 14. \<*<2>*>/ `Yathā nu kho imāni bhante puthu-sippāyata- nāni -- seyyathãdaü hatthārohā assārohā rathikā dhanug- gahā celakā calakā piõķa-dāvikā\<*<3>*>/ uggā rāja-puttā pakkhan- dino mahā-nāgā sårā camma-yodhino dāsaka-puttā\<*<4>*>/ āëārikā kappakā nahāpakā sådā mālā-kārā rajakā\<*<5>*>/ pesa-kārā naëa- kārā kumbha-kārā gaõakā muddikā yāni vā pan' a¤¤āni pi evaü-gatāni\<*<6>*>/ puthu-sippāyatanāni -- te {diņņh eva} dhamme sandiņņhikaü sippa-phalaü upajãvanti, te tena attānaü sukhenti pãõenti mātā-pitaro sukhenti pãõenti putta-dāraü sukhenti pãõenti mittāmacce sukhenti pãõenti samaõa- brāhmaõesu uddhaggikaü dakkhiõaü patiņņhāpenti sovag- gikaü sukha-vipākaü sagga-saüvattanikaü. Sakkā nu kho bhante evam evaü {diņņh eva} dhamme {sandiņņhikaü} sāma¤¤a-phalaü pa¤¤āpetun ti?' 15. `Abhijānāsi no tvaü mahā-rāja imaü pa¤haü a¤¤e samaõa-brāhmaõe pucchittho ti?'\<*<7>*>/ `Abhijānām' ahaü bhante imaü pa¤haü a¤¤e {samaõa-} Brāhmaõe pucchitā ti.'\<*<8>*>/ `Yathā kataü pana te mahā-rāja vyākaüsu,\<*<9>*>/ sace te agaru, bhāsassåti.' `Na kho me bhante garu yatth' assa Bhagavā nisinno Bhagavanta-råpā vā ti.' \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bp ki¤cid eva desa-lesa-mattaü; Sd ki¤cid eva lesamattaü; Sct ki¤cid eva desaü; Gr ki¤ cid evad evaü sesa-mattam (sic). 2 Repeated below, 34. 3 Bp Gr piõķa-dāyikā. 4 Bp Gr dasika-, SS dāsaka-puttakā. Sum. and SS in 16, 34 as above. 5 Bp Gr rajakārā (and at 34). 6 Bp -gatitāni. 7,8 Scd pucchitthāti (twice); Smt pucchittā ti (twice); Bp Gr pucchitā ti (twice); See v. 21, and Sum. 158. 9 Bp Ds -kariüsåti. >/ #<[page 052]># %<52 SâMAĨĨA-PHALA-SUTTA. [D. ii. 15>% `Tena hi, mahā-rāja, bhāsassåti.' 16. `Ekam idāhaü bhante samayaü yena Påraõo Kassapo ten' upasaükamiü. Upasaükamitvā Påraõena Kassapena saddhiü sammodiü sammodanãyaü kathaü sārāõãyaü vãti- sāretvā ekam antaü nisãdiü. Ekam antaü nisinno kho ahaü bhante Påraõaü Kassapaü etad avoca: Yathā nu kho imāni bho Kassapa puthu-sippāyatanāni -- seyyathãdaü hat- thārohā assārohā rathikā dhanuggahā celakā calakā piõķa- dāvikā uggā rāja-puttā pakkhandino mahā-nāgā sårā camma-yodhino dāsaka-puttā āëārikā kappakā nahāpakā sudā mālā-kārā rajakā pesa-kārā naëa-kārā kumbha-kārā gaõakā muddikā yāni vā pan' a¤¤āni pi evaü-gatāni puthu sippāyatanāni -- te {diņņh eva} dhamme sandiņņhikaü sippa- phalaü upajãvanti, te tena attānaü sukhenti pãõenti mātā- pitaro sukhenti pãõenti putta-dāraü sukhenti pãõenti mittā- macce sukhenti pãõenti samaõa-brāhmaõesu uddhaggikaü dakkhiõaü patiņņhāpenti sovaggikaü sukha-vipākaü sagga- saüvattanikaü. Sakkā nu kho bho Kassapa evam evaü {diņņh eva} dhamme sandiņņhikaü sāma¤¤a-phalaü pa¤¤ā- petun ti?"' 17. `Evaü vutte bhante Påraõo Kassapo maü etad avoca: "Karato kho mahā-rāja kārayato chindato chedā- payato pacato\<*<1>*>/ pācayato \<*<2>*>/socayato kilamayato\<*<2>*>/ phandato phandāpayato pāõaü atimāpayato\<*<3>*>/ adinnaü ādiyato san- dhiü chindato nillopaü\<*<4>*>/ harato ekāgārikaü karoto pari- panthe tiņņhato paradāraü gacchato musā bhaõato, karoto na karãyati pāpaü. Khura-pariyantena ce pi cakkena yo imissā paņhaviyā pāõe eka-maüsa-khalaü eka-maüsa-pu¤jaü kareyya, n' atthi tato-nidānaü pāpaü, n' atthi pāpassa āgamo. Dakkhiõa¤ ce pi Gaīgā-tãraü āgaccheyya\<*<5>*>/ hananto ghātento chindanto chedāpento pacanto pācento, n' atthi tato nidā- naü pāpaü, n' atthi pāpassa āgamo. Uttara¤ ce pi Gaīgā-tãraü gaccheyya dadanto dāpento yajanto yajāpento, n' atthi tato nidānaü pu¤¤aü, n' atthi pu¤¤assa āgamo. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 SS paccato (pacanto in next sentence). 2-2 Bp socayato socāpayato kilamato kilamāpayato. 3 Bp panam atipātāpayato; Ds pāmati pātāpayato. 4 Bp nilopaü. 5 Bp Gr gaccheyya. >/ #<[page 053]># %% Dānena damena saüyamena sacca-vajjena n' atthi pu¤¤aü, n' atthi pu¤¤assa āgamo ti." Itthaü kho me bhante Påraõo Kassapo sandiņņhikaü sāma¤¤a-phalaü puņņho samāno akiriyaü vyākāsi. Seyyathā pi bhante ambaü vā puņņho labujaü vyākareyya, labujaü vā puņņho ambaü vyākareyya, evam eva kho bhante Påraõo Kassapo san- diņņhikaü sāma¤¤a-phalaü puņņho samāno akiriyaü vyākāsi. Tassa mayhaü bhante etad ahosi: "Kathaü hi nāma mādiso samaõaü vā brāhmaõaü vā vijite vasantaü apasā- detabbaü ma¤¤eyyāti?" So kho ahaü bhante Påraõassa Kassapassa bhāsitaü n' eva abhinandiü na paņikkosiü,\<*<1>*>/ anabhinanditvā appaņikkositvā anattamano anattamana- vācaü anicchāretvā tam eva vācaü anugaõhanto anikkuj- janto\<*<2>*>/ uņņhāy' āsanā pakkāmiü. 19. `Ekam idāhaü bhante samayaü yena Makkhali- Gosālo ten' upasaükamiü, upasaükamitvā Makkhali- Gosālena saddhiü sammodiü sammodanãyaü kathaü sārāõãyaü vãtisāretvā ekam antaü nisãdiü. Ekam antaü nisinno kho ahaü bhante Makkhali-Gosālaü etad avoca: "Yathā nu kho imāni, bho Gosāla, puthu-sippāyatanāni seyyathãdaü hatthārohā . . . pe [ 16] . . . Sakkā nu kho bho Gosāla evam eva {diņņh eva} dhamme sandiņņhikaü sāma¤¤a-phalaü pa¤¤āpetun ti?" 20. Evaü vutte bhante Makkhali-Gosālo maü etad avoca: "N' atthi mahā-rāja hetu n' atthi paccayo sattānaü saükilesāya, ahetu-apaccayā sattā saükilis- santi. N' atthi hetu, n' atthi paccayo sattānaü visud- dhiyā, ahetu-apaccayā sattā visujjhanti. N' atthi atta- kāre n' atthi para-kāre, n' atthi purisa-kāre, n' atthi balaü n' atthi viriyaü, n' atthi purisa-thāmo n' atthi pu- risa-parakkamo. Sabbe sattā sabbe pāõā sabbe bhåtā sabbe jãvā avasā abalā\<*<3>*>/ aviriyā niyati-saīgati-bhāva-pariõatā chass' evābhijātisu\<*<4>*>/ sukha-dukkhaü paņisaüvedenti. Cud- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 St Bp nappaņikosiü. 2 Bp Gr anikujento (and in 21, &c. In seven cases out of twenty-four SS have anikujanto); Bp anugganhanto. 3 Bp aphalā. 4 Bp Gr chasvev-. >/ #<[page 054]># %<54 SâMAĨĨA-PHALA-SUTTA. [D. ii. 20>% dasa kho pan' imāni yoni-pamukha-sata-sahassāni saņņhi¤ ca satāni cha ca satāni, pa¤ca ca kammuno satāni pa¤ca ca kammāni tãõi ca kammāni kamme ca aķķha-kamme ca, dvaņņhi paņipadā, dvaņņh' antara-kappā, chaëābhijātiyo, aņņha purisa-bhåmiyo, ekåna-pa¤¤āsa ājãva-sate, ekåna-pa¤¤āsa paribbājaka-sate,\<*<1>*>/ ekåna-pa¤¤āsa nāgāvāsa-sate, {vãse} indriya-sate, tiüse {niraya}-sate, chattiüsa rajo-dhātuyo, satta sa¤¤i-gabbhā, satta asa¤¤i-gabbhā, satta nigaõņhi- gabbhā, satta devā, satta mānusā, satta pesācā,\<*<2>*>/ satta sarā, \<*<3>*>/satta paņuvā, satta paņuvā-satāni,\<*<3>*>/ satta papātā, satta pa- pāta-satāni, satta supinā, satta supina-satāni, cullāsãti mahā-kappuno sata-sahassāni yāni bāle ca paõķite ca san- dhāvitvā saüsaritvā dukkhass' antaü karissanti. Tattha n' atthi: `Imināhaü sãlena vā vatena vā tapena vā brahma- cariyena vā aparipakkaü vā kammaü paripācessāmi,\<*<4>*>/ paripakkaü vā kammaü phussa phussa vyanti-karissāmãti.' H' evaü n' atthi doõa-mite sukha-dukkhe pariyanta-kaņe\<*<5>*>/ saüsāre, n' atthi hāyana-vaķķhane n' atthi ukkaüsāva- kkaüse. Seyyathā pi nāma sutta-guëe khitte nibbeņhiya- mānam\<*<6>*>/ eva {paleti}, evam eva bāle ca paõķite ca sandhā- vitvā saüsaritvā dukkhass' antaü karissantãti.' 21. `Itthaü kho me bhante Makkhali-Gosālo sandiņņhi- kaü sāma¤¤a-phalaü puņņho samāno saüsāra-suddhiü vyākāsi. Seyyathā pi bhante ambaü vā puņņho labujaü vyākareyya labujaü vā puņņho ambaü vyākareyya, evam eva kho bhante Makkhali-Gosālo sandiņņhikaü sāma¤¤a- phalaü puņņho samāno saüsāra-suddhiü vyākāsi. Tassa mayhaü bhante etad ahosi: "Kathaü hi nāma mādiso samaõaü vā brāhmaõaü vā vijite vasantaü apasādetab- baü ma¤¤eyyāti?" So kho ahaü bhante Makkhalissa \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bp Gr omit this clause. 2 Sd Bp Ds pisācā. 3-3 Sd satta muddā satta samuddā satta pamuņā satta pamuņa-satāni; Bp satta samuddā satta pamuņā satta pamuņasatāni (Gr sabuņu); Sm satta pamuvucā-satāni. 4 Bp paripācissāmi. 5 Bp kate. 6 Bp nibbedhiyamānam; St nabbaddhiyamānam. >/ #<[page 055]># %% Gosālassa bhāsitaü n' eva abhinandiü na paņikkosiü, anabhinanditvā appaņikkositvā anattamano anattamana- vācaü anicchāretvā tam eva vācaü anugaõhanto anikkuj- janto uņņhāy' āsanā pakkāmiü. 22. `Ekam idāhaü bhante samayaü yena Ajito Kesa- kambalã\<*<1>*>/ ten' upasaükamiü, upasaükamitvā Ajitena Kesa- kambalinā saddhiü sammodiü sammodanãyaü kathaü sārāõãyaü vãtisāretvā ekam antaü nisãdiü. Ekam antaü nisinno kho ahaü bhante Ajitaü Kesa-kambaliü etad avoca: Yathā nu kho imāni bho Ajita puthu-sippāyat- anāni seyyathãdaü hatthārohā . . . pe [ 16] . . . Sakkā nu kho bho Ajita evam eva {diņņh eva} dhamme sandiņņhi- kaü sāma¤¤a-phalaü pa¤¤āpetun ti?" 23. `Evaü vutte bhante Ajito Kesa-kambalã maü etad avoca: "N' atthi mahā-rāja dinnaü n' atthi yiņņhaü n' atthi hutaü, n' atthi sukaņa-dukkaņānaü kammānaü phalaü vipāko, n' atthi ayaü loko n' atthi paro loko, n' atthi mātā n' atthi pitā, n' atthi {sattā opapātikā,} n' atthi loke samaõa-brāhmaõā sammaggatā sammā-{paņipannā} ye ima¤ ca lokaü para¤ ca lokaü sayaü abhi¤¤ā sac- chikatvā pavedenti. Cātum-mahābhåtiko ayaü puriso, yadā kālaü karoti paņhavã paņhavi-kāyaü anupeti anupa- gacchati, āpo āpo-kāyaü anupeti anupagacchati, tejo tejo- kāyaü anupeti anupagacchati, vāyo vāyo-kāyaü anupeti anupagacchati, ākāsaü indriyāni saīkamanti. âsandi- pa¤camā purisā mataü ādāya gacchanti, yāva āëāhanā padāni pa¤¤āpenti, kāpotakāni aņņhãni bhavanti, bhassantā- hutiyo.\<*<2>*>/ Dattu-pa¤¤attaü yad idaü dānaü, tesaü tucchaü musā vilāpo ye keci atthika-vādaü vadanti. Bāle ca paõķite ca kāyassa bhedā ucchijjanti vinassanti,\<*<3>*>/ na honti param maraõā ti." 24. `Itthaü kho me bhante Ajito Kesa-kambalã sandiņ- ņhikaü sāma¤¤a-phalaü puņņho samāno uccheda-vādaü vyākāsi. Seyyathā pi bhante ambaü vā puņņho labujaü \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bp kambalo; Gr kammalo. 2 Bp bhassantāvutiyo; Sd bhassamantāh-. 3 Bp Gr nassati. >/ #<[page 056]># %<56 SâMAĨĨA-PHALA-SUTTA. [D. ii. 24>% vyākareyya labujaü vā puņņho ambaü vyākareyya, evam eva kho bhante Ajito Kesa-kambalã sandiņņhikaü sāma¤¤a- phalaü puņņho samāno uccheda-vādaü vyākāsi. Tassa mayhaü bhante etad ahosi: "Kathaü hi nāma mādiso samaõaü vā brāhmaõaü vā vijite vasantaü apasādetab- baü ma¤¤eyyāti?" So kho ahaü bhante Ajitassa Kesa- kambalissa\<*<1>*>/ bhāsitaü n' eva abhinandiü na paņikkosiü, anabhinanditvā appaņikkositvā anattamano anattamana- vācaü anicchāretvā tam eva vācaü anugaõhanto anikkuj- janto uņņhāy' āsanā pakkāmiü. 25. `Ekam idāhaü bhante samayaü yena Pakudho Kaccāyano ten' upasaükamiü, upasaükamitvā Pakudhena {Kaccāyanena} saddhiü sammodiü sammodanãyaü kathaü sārāõãyaü vãtisāretvā ekam antaü nisãdiü. Ekam antaü nisinno kho ahaü bhante Pakudhaü Kaccāyanaü etad avoca: "Yathā nu kho imāni bho Kaccāyana puthu-sipp- āyatanāni seyyathãdaü hatthārohā . . . [pe 16] . . . Sakkā nu bho Kaccāyana evam eva {diņņh' eva} dhamme sandiņņhikaü sāma¤¤a-phalaü pa¤¤āpetun ti?" 26. `Evaü vutte bhante Pakudho Kaccāyano maü etad avoca: "Satt' ime mahā-rāja kāyā akaņā akaņa-vidhā anim- mitā animmātā va¤jhā kåņaņņhā esikaņņhāyiņņhitā. Te na i¤- janti na vipariõamanti\<*<2>*>/ na a¤¤ama¤¤aü vyābādhenti nālaü a¤¤ama¤¤assa sukhāya vā dukkhāya vā sukha-dukkhāya vā. Katame satta? Paņhavi-kāyo āpo-kāyo tejo-kāyo vāyo-kāyo sukhe dukkhe jãva-sattame. Ime satta kāyā akaņā akaņa-vidhā animmitā animmātā va¤jhā kåņaņņhā esikaņņhāyiņņhitā. Te na i¤janti na vipariõamanti na a¤¤am-a¤¤aü vyābādhenti\<*<3>*>/ nālaü a¤¤am-a¤¤assa sukhāya vā dukkhāya vā sukha-dukkhāya vā. Tattha n' atthi hantā vā ghātetā vā sotā vā sāvetā vā vi¤¤ātā vā vi¤¤āpetā vā. Yo pi tiõhena satthena sãsaü chindati na koci ki¤ci jãvitā voropeti, sattannaü yeva\<*<4>*>/ kāyānam antarena sattha- vivaraü\<*<5>*>/ anupatatãti.\<*<6>*>/" \<-------------------------------------------------------------------------- 1 All MSS. -kambalassa 2 Bp Gr viparināmenti. 3 Bp Gr byāpādenti. 4 Bp Gr tveva. 5 Bp Gr sattaü vivaraü. 6 All MSS. anupatantãti. >/ #<[page 057]># %% 27. `Itthaü kho me bhante Pakudho Kaccāyano sandiņ- ņhikaü sāma¤¤a-phalaü puņņho samāno a¤¤ena a¤¤aü vyākāsi. Seyyathā pi bhante ambaü vā puņņho labujaü vyākareyya labujaü vā puņņho ambaü vyākareyya, evam eva kho me bhante Pakudho Kaccāyano sandiņņhikaü sāma¤¤a-phalaü puņņho samāno a¤¤ena a¤¤aü vyākāsi. Tassa mayhaü bhante etad ahosi: "Kathaü hi nāma mādiso samaõā vā brāhmaõā vā vijite vasantaü apasāde- tabbaü ma¤¤eyyāti?" So kho ahaü bhante Pakudhassa Kaccāyanassa bhāsitaü n' eva abhinandiü na paņikkosiü, anabhinanditvā appaņikkositvā anattamano anattamana- vācaü anicchāretvā tam eva vācaü anugaõhanto anikkuj- janto uņņhāy' āsanā pakkāmiü. 28. `Ekaü idāhaü bhante samayaü yena Nigaõņho Nāta- putto\<*<1>*>/ ten' upasaükamiü, upasaükamitvā Nigaõņhena Nāta-puttena saddhiü sammodiü sammodanãyaü kathaü sārāõãyaü vãtisāretvā ekam antaü nisãdiü. Ekam antaü nisinno kho ahaü bhante Nigaõņhaü Nāta-puttaü etad avoca: "Yathā nu kho imāni bho Aggi-vessana puthu- sippāyatanāni seyyathãdaü hatthārohā . . . [pe 16] . . . Sakkā nu kho bho Aggi-vessana evam eva {diņņh eva} dhamme sandiņņhikaü sāma¤¤a-phalaü pa¤¤āpetun ti? 29. `Evaü vutte bhante Nigaõņho Nāta-putto maü etad avoca: Idha mahā-rāja nigaõņho cātu-yāma-saüvara- saüvuto hoti. Katha¤ ca mahā-rāja nigaõņho cātu-yāma- saüvara-saüvuto hoti? Idha mahā-rāja nigaõņho sabba- vārã-vārito ca hoti, sabba-vārã-yuto\<*<2>*>/ ca, sabba-vārã-dhuto ca, sabba-vārã-phuņņho\<*<3>*>/ ca. Evaü kho mahā-rāja nigaõņho cātu-yāma-saüvara-saüvuto hoti. Yato kho mahā-rāja nigaõņho evaü cātu-yāma-saüvara-saüvuto hoti, ayaü vuccati mahā-rāja nigaõņho gatatto ca\<*<4>*>/ yatatto ca ņhitatto cāti." \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bp Gr Nāņa; Scd Nātha. 2 Sc yato; Bp Gr yutto. 3 Scd puņņho; Smt puņo; Bp phuņo; Gr phuņņho (See 76 foll. and especially 80, and comp. M. i. 377). 4 Scmt kha (!). >/ #<[page 058]># %<58 SâMAĨĨA-PHALA-SUTTA. [D. ii. 30>% 30. Itthaü kho me bhante Nigaõņho Nāta-putto sandiņ- ņhikaü sāma¤¤a-phalaü puņņho samāno cātu-yāma-saü- varaü vyākāsi. Seyyathā pi bhante ambaü vā puņņho labujaü vyākareyya labujaü vā puņņho ambaü vyākareyya, evam eva kho bhante Nigaõņho Nātaputto sandiņņhikaü sāma¤¤a-phalaü puņņho samāno cātu-yāma-saüvaraü vyākāsi. Tassa mayhaü bhante etad ahosi: "Kathaü hi nāma mādiso samaõaü vā brāhmaõaü vā vijite vasantaü apasādetabbaü ma¤¤eyyāti?" So kho ahaü bhante Nigaõņhassa Nātaputtassa bhāsitaü n' eva abhinandiü na paņikkosiü, anabhinanditvā appaņikkositvā anattamano anattamana-vācaü anicchāretvā tam eva vācaü anugaõ- hanto anikkujjanto uņņhāy' āsanā pakkāmiü. 31. `Ekam idāhaü bhante samayaü yena Sa¤jayo Belaņ- ņhi\<*<1>*>/-putto ten' upasaükamiü, upasaükamitvā Sa¤jayena Belaņņha-puttena saddhiü sammodiü sammodanãyaü kathaü sārāõãyaü vãtisāretvā ekam antaü nisãdiü. Ekam antaü nisinno kho ahaü bhante Sa¤jayaü Belaņņhi-puttaü etad avoca: "Yathā nu kho imāni bho Sa¤jaya puthu-sip- pāyatanāni seyyathãdaü hatthārohā . . . [pe 16] . . . Sakkā nu kho bho Sa¤jaya evam eva {diņņh eva} dhamme sandiņņhikaü sāma¤¤a-phalaü pa¤¤āpetun ti?" 32. `Evaü vutte bhante Sa¤jayo Belaņņhi-putto maü etad avoca: "`Atthi paro loko' ti iti ce taü pucchasi, `atthi paro loko' ti iti ce me assa, `atthi paro loko' ti iti te naü vyākareyyaü. Evam pi me no. Tathā ti pi me no. A¤- ¤athā ti pi me no. No ti pi me no. No no ti pi me no. `N' atthi paro loko'? ti . . . pe . . .`Atthi ca n' atthi ca paro loko? N' ev' atthi na n' atthi paro loko? -- Atthi sattā opapātikā? N' atthi sattā opapātikā? Atthi ca n' atthi ca sattā {opapātikā}? N' ev' atthi na n' atthi sattā opapātikā? -- Atthi sukaņa-dukkaņānaü kammānaü phalaü vi- pāko? N' atthi sukaņa-dukkaņānaü kammānaü phalaü vipāko? Atthi ca n' atthi ca sukaņa-dukkaņānaü kammānaü phalaü vipāko? N' ev' atthi na n' atthi sukaņa-dukkaņā- naü kammānaü phalaü vipāko? -- Hoti Tathāgato \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Scd Bellaņņhi; Bp Gr Belaņņha. >/ #<[page 059]># %% param maraõā, na hoti Tathāgato param maraõā? Hoti ca na hoti ca Tathāgato param maraõā? N' eva hoti na na hoti Tathāgato param maraõā?' ti iti ce maü pucchasi, `n' eva hoti na na hoti Tathāgato param maraõā' ti iti ce me assa, `N' eva hoti na na hoti Tathāgato param maraõā' ti iti te naü vyākareyyaü. Evam pi me no. Tathā ti pi me no. A¤¤athā ti pi me no. No ti pi me no. No no ti pi me no ti." 33. `Itthaü kho me bhante Sa¤jayo Belaņņhi-putto sandiņņhikaü sāma¤¤a-phalaü puņņho samāno vikkhepaü vyākāsi. Seyyathā pi bhante ambaü vā puņņho labujaü vyākareyya labujaü vā puņņho ambaü vyākareyya, evam eva kho me bhante Sa¤jayo {Belaņņhi-putto} sandiņņhikaü sāma¤¤a-phalaü puņņho samāno vikkhepaü vyākāsi. Tassa mayhaü bhante etad ahosi: "Aya¤ ca imesaü samaõa- brāhmaõānaü sabba-bālo sabba-måëho. Kathaü hi nāma sandiņņhikaü sāma¤¤a-phalaü puņņho samāno vikkhepaü vyākarissatãti?" Tassa mayhaü bhante etad ahosi: "Kathaü hi nāma mādiso samaõaü vā brāhmaõaü vā vijite vasantaü apasādetabbaü ma¤¤eyyāti?" So kho ahaü bhante Sa¤jayassa Belaņņhi-puttassa bhāsitaü n' eva abhinandiü na paņikkosiü, anabhinanditvā appaņikkositvā anattamano anattamana-vācaü anicchāretvā tam eva vācaü {anugaõhanto} anikkujjanto {uņņhāy'} āsanā pakkā- miü. 34. `So 'haü bhante Bhagavantam pi pucchāmi: "Yathā nu kho imāni bhante puthu-sippāyatanāni -- sey- yathãdaü hatthārohā assārohā rathikā dhanuggahā celakā calakā piõķa-dāvikā uggā rājaputtā pakkhandino mahā- nāgā sårā camma-yodhino dāsaka-puttā āëārikā kappakā nahāpakā sudā mālā-kārā rajakā pesa-kārā naëa-kārā kum- bha-kārā gaõakā muddikā yāni vā pan' a¤¤āni pi evaü- gatāni puthu-sippāyatanāni, -- te {diņņh eva} dhamme san- diņņhikaü sippa-phalaü upajãvanti, te tena attānaü su- khenti pãõenti mātā-pitaro sukhenti pãõenti putta-dāraü sukhenti pãõenti mittāmacce sukhenti pãõenti samaõa- brāhmaõesu uddhaggikaü dakkhiõaü patiņņhāpenti sovag- gikaü sukha-vipākaü sagga-saüvattanikaü. Sakkā nu \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 060]># %<60 SâMAĨĨA-PHALA-SUTTA. [D. ii. 34>% kho me bhante evam eva {diņņh eva} dhamme sandiņņhikaü sāma¤¤a-phalaü pa¤¤āpetun ti?' `Sakkā nu kho mahā-rāja. Tena hi mahā-rāja taü yev' ettha paņipucchissāmi, yathā te khameyya tathā naü\<*<1>*>/ vyākareyyāsi. 35. `Taü kiü ma¤¤asi mahā-rāja? Idha te assa puriso dāso kamma-karo pubbuņņhāyã pacchā-nipātã kiü-kāra- paņissāvã manāpa-cārã piya-vādã mukhullokako.\<*<2>*>/ Tassa evam assa: "Acchariyaü vata bho abbhutaü vata bho pu¤¤ānaü gati pu¤¤ānaü vipāko. Ayaü hi rājā Māgadho Ajātasattu. Vedehi-putto manusso, aham pi manusso. Ayaü hi rājā Māgadho Ajātasattu Vedehi-putto pa¤cahi kāma-guõehi samappito samaīgi-bhåto paricāreti devo ma¤¤e, aham pan' amhi 'ssa dāso kamma-karo pubb- uņņhāyã pacchā-nipātã kiü-kāra-paņissāvã manāpa-cārã piya-vādã mukhullokako. So vat' assāhaü pu¤¤āni karey- yaü. Yan nånāhaü kesa-massuü ohāretvā kāsāyāni vat- thāni acchādetvā agārasmā anagāriyaü pabbajeyyan ti." So aparena samayena kesa-massuü ohāretvā kāsāyāni vat- thāni {acchādetvā} agārasmā anagāriyaü pabbajeyya. So evaü pabbajito samāno kāyena saüvuto vihareyya vācāya saüvuto vihareyya manasā saüvuto vihareyya ghāsacchā- dana-paramatāya santuņņho abhirato paviveke. Taü\<*<3>*>/ ce te purisā evam āroceyyuü: "Yagghe deva jāneyyāsi yo te puriso dāso kammakaro pubbuņņhāyã pacchā-nipātã kiü- kāra-paņissāvã manāpa-cārã piya-vādã mukhullokako, so deva kesa-massuü ohāretvā kāsāyāni vatthāni acchādetvā agārasmā anagāriyaü pabbajito. So evaü pabbajito samāno kāyena saüvuto viharati vācāya saüvuto viharati manasā saüvuto viharati ghāsacchādana-paramatāya san- tuņņho abhirato paviveke ti." Api nu tvaü evaü vadey- yāsi: "Etu me bho so puriso, punad eva hotu dāso kam- ma-karo pubbuņņhāyã pacchā-nipātã kiü-kāra-paņissāvã manāpa-cārã piya-vādã mukhullokako ti?"' 36. `No h' etaü bhante. Atha kho naü mayam eva \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bp Gr taü (below 37 Bp naü). 2 Bp Gr ullokiko (three times). 3 All MSS. ü. >/ #<[page 061]># %% abhivādeyyāma pi paccuņņheyyāma pi āsanena pi niman- teyyāma abhinimanteyyāma pi naü cãvara-piõķapāta- senāsana-gilāna-paccaya-bhesajja-parikkhārehi dhammi- kam pi 'ssa rakkhāvaraõa-guttiü saüvidaheyyāmāti.' `Taü kim ma¤¤asi, mahā-rāja? Yadi evaü sante hoti vā sandiņņhikaü sāma¤¤a-phalaü, no vā ti?' `Addhā kho bhante evaü sante hoti sandiņņhikaü sāma¤¤a-phalan ti.' `Idaü kho te mahā-rāja mayā paņhamaü {diņņh eva} dhamme sandiņņhikaü sāma¤¤a-phalaü pa¤¤attan ti.' 37. `Sakkā pana bhante a¤¤am pi evam eva {diņņh eva} dhamme sandiņņhikaü sāma¤¤a-phalaü pa¤¤āpetun ti?' `Sakkā mahā-rāja. Tena hi mahā-rāja taü yev' ettha paņipucchissāmi, yathā te khameyya tathā naü vyākareyyāsi. Taü kim ma¤¤asi mahā-rāja? Idha te assa puriso kassako gahapatiko kāra-kārako rāsi-vaķķhako. Tassa evam assa: "Acchariyaü vata bho abbhutaü vata bho. Ayaü hi rājā Māgadho Ajātasattu Vedehi-putto manusso, aham pi manusso. Ayaü hi rājā Māgadho Ajātasattu Vedehi-putto pa¤cahi kāmaguõehi samappito samaīgi-bhåto paricāreti devo ma¤¤e, aham pan' amhi 'ssa kassako gahapatiko kāra-kārako rāsi-vaķķhako. So {v' assāhaü} pu¤¤āni kareyyaü. Yan {nånāhaü} kesa- massuü ohāretvā kāsāyāni vatthāni acchādetvā agārasmā anagāriyaü pabbajeyyan ti." So aparena samayena appaü vā bhoga-kkhandhaü pahāya mahantaü vā bhogā- kkhandhaü pahāya, appam vā ¤āti-parivaņņaü pahāya mahantaü vā ¤āti-parivaņņaü pahāya kesa-massuü ohā- retvā kāsāyāni vatthāni acchādetvā agārasmā anagāriyaü pabbajeyya. So evaü pabbajito samāno kāyena saüvuto vihareyya vācāya saüvuto vihareyya manasā-saüvuto vihareyya ghāsacchādana-paramatāya santuņņho abhirato paviveke. Taü ce te purisā evam āroceyyuü: "Yagghe deva jāneyyāsi, yo te puriso kassako gahapatiko kāra- kārako rāsi-vaķķhako, so deva kesa-massuü ohāretvā kāsāyāni vatthāni acchādetvā agārasmā anagāriyaü pab- bajito. So evaü pabbajito samāno kāyena saüvuto viharati vācāya saüvuto viharati manasā saüvuto viharati \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 062]># %<62 SâMAĨĨA-PHALA-SUTTA. [D. ii. 37>% ghāsacchādana-paramatāya santuņņho abhirato paviveke ti." Api nu tvaü evaü vadeyyāsi: "Etu me bho so puriso, punad eva hotu kassako gahapatiko kāra-kārako rāsi- vaķķhako ti?"' 38. `No h' etaü bhante. Atha kho naü mayam eva abhivadeyyāma pi paccuņņheyyāma pi āsanena pi nim- anteyyāma abhinimanteyyāma pi naü cãvara-piõķapāta- senāsana-gilāna-paccaya-bhesajja-parikkhārehi dhammi- kam pi 'ssa rakkhā-varaõa-guttiü saüvidaheyyāmāti.' `Taü kim ma¤¤asi mahā-rāja? Yadi evaü sante hoti vā sandiņņhikaü sāma¤¤a-phalaü, no vā ti?' `Addhā kho maü bhante evaü sante hoti sandiņņhi- kaü sāma¤¤a-phalan ti.' `Idaü kho te mahā-rāja dutiyaü {diņņh eva} dhamme sandiņņhikaü sāma¤¤a-phalaü pa¤¤attan ti.' 39. `Sakkā pana bhante a¤¤am pi {diņņh eva} dhamme sandiņņhikaü sāma¤¤a-phalaü pa¤¤āpetuü imehi sandiņ- ņhikehi sāma¤¤ā-phalehi {abhikkantatara¤} ca paõãtatara¤ cāti?' `Sakkā mahā-rāja. Tena hi mahā-rāja suõohi sād- hukaü manasikarohi bhāsissāmãti.' `Evaü bhante' ti kho rājā Māgadho Ajātasattu Vedehi- putto Bhagavato paccassosi. Bhagavā etad avoca: 40. \<*<1>*>/ `Idha mahā-rāja Tathāgato loke uppajjati, arahaü sammā-sambuddho vijjā-caraõa-sampanno sugato loka-vidå anuttaro purisa-damma-sārathi satthā deva-manussānaü buddho bhagavā. So imaü lokaü sadevakaü samāra- kaü sabrahmakaü sassamaõa-brāhmaõiü pajaü sa- deva-manussaü sayaü abhi¤¤ā sacchikatvā pavedeti. So dhammaü deseti ādi-kalyāõaü majjhe kalyāõaü pariyo- sāna-kalyāõaü sātthaü\<*<2>*>/ savya¤janaü, kevala-paripuõ- õaü parisuddhaü brahmacariyaü pakāseti. 41. `Taü dhammaü suõāti gahapati vā gahapati-putto vā a¤¤atarasmiü vā kule paccājāto.\<*<3>*>/ So taü dhammaü \<-------------------------------------------------------------------------- 1 For the Sanskrit of this and following see Mahāvastu i. 332-4. 2 Bp satthaü sabya¤janaü. 3 Bp pacchājāto; Gr pacchāto. >/ #<[page 063]># %% sutvā Tathāgate saddhaü paņilabhati. So tena saddhā- paņilābhena samannāgato iti paņisa¤cikkhati: "Sambādho gharāvāso rajo\<*<1>*>/-patho, abbhokāso pabbajjā. Na idaü\<*<2>*>/ sukaraü agāraü ajjhāvasatā ekanta-paripuõõaü ekanta- parisuddhaü saükha-likhitaü brahmacariyaü carituü. Yan {nånāhaü} kesa-massuü ohāretvā kāsāyāni vatthāni acchādetvā agārasmā anagāriyaü pabbajeyyan ti." So aparena samayena appaü vā bhoga-kkhandhaü pahāya mahantaü vā bhoga-kkhandhaü pahāya, appaü va ¤āti- parivaņņaü pahāya mahantaü vā ¤āti-parivaņņaü pahāya, kesa-massuü {ohāretvā} kāsāyāni vatthāni acchādetvā agārasmā anagāriyaü pabbajati. 42. `Evaü pabbajito samāno pātimokkha-saüvara- saüvuto viharati ācāra-gocara-sampanno aõumattesu vajjesu bhaya-dassāvã samādāya sikkhati sikkhāpadesu kāya-kamma-vacã-{kammeõa} samannāgato kusalena pari- suddhājãvo sãla-sampanno indriyesu gutta-dvāro\<*<3>*>/ sati- sampaja¤¤ena samannāgato santuņņho. 43. `Katha¤ ca mahā-rāja bhikkhu sãla-sampanno hoti? Idha mahā-rāja bhikkhu pāõātipātaü pahāya pāõātipātā paņivirato hoti, nihita-daõķo nihita-sattho lajjã dayāpanno sabba-pāõa-bhåta-hitānukampã viharati. Idam pi 'ssa hoti sãlasmiü. `Adinnādānaü pahāya adinnādānā paņivirato hoti din- nādāyã dinna-pāņikaīkhã athenena suci-bhåtena attanā viharati. Idam pi 'ssa hoti sãlasmiü. `Abrahmacariyaü pahāya brahmacārã hoti ārā-cārã virato methunā gāma-dhammā. Idam pi 'ssa hoti sãlasmiü. 44. `Musā-vādaü pahāya musā-vādā paņivirato Samaõo Gotamo sacca-vādã sacca-sandho theto paccayiko avisaüvā- dako lokassa. Idam pi 'ssa hoti sãlasmiü. `Pisuõā-vācaü pahāya pisuõāya vācāya paņivirato hoti, ito sutvā na amutra akkhātā imesaü bhedāya, \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bp rāja (as Sct at D. xiii. 47). 2 Sc Bp Gr nayidaü. 3 Bp Gr add bhojane matta¤¤u. >/ #<[page 064]># %<64 SâMAĨĨA-PHALA-SUTTA. [D. ii.44>% amutra vā sutvā na imesaü akkhātā amåsaü bhedāya. Iti bhinnānaü va sandhātā sahitānaü va anuppādātā samaggārāmo samagga-rato samagga-nandã samag- ga-karaõiü vācam bhāsitā. Idam pi 'ssa hoti sãlas- miü. `Pharusā-vācaü pahāya pharusāya vācāya paņivirato hoti. Yā sā vācā nelā kaõõa-sukhā pemanãyā hada- yaügamā porã bahujana-kantā bahujana-manāpā tathā- råpiü vācam bhāsitā hoti. Idam pi 'ssa hoti sãlas- miü. `Samphappalāpaü pahāya samphappalāpā paņivirato hoti kāla-vādã bhåta-vādã attha-vādã dhammavādã vinaya- vādã, nidhānavatiü vācam bhāsitā kālena sāpadesaü pariyantavatiü attha-saühitaü. Idam pi 'ssa hoti sãlas- miü. 45 `Bãjagāma-bhåtagāma-samārambhā paņivirato hoti. Eka-bhattiko hoti rattåparato, virato vikāla-bhojanā. Nacca-gãta-vādita-visåka-dassanā paņivirato hoti. Mālā- gandha-vilepana-dhāraõa-maõķana-{vibhåsana-ņņhānā} paņi- virato hoti. Uccāsayana-mahāsayanā paņivirato hoti. Jātaråpa-rajata-paņiggahaõā paņivirato hoti. âmaka-dha¤- ¤a-paņiggahaõā paņivirato hoti. âmaka-{maüsa}-paņigga- haõā paņivirato hoti. Itthi-kumārika-paņiggahaõā paņi- virato hoti. Dāsi-dāsa-paņiggahaõā paņivirato hoti. Aj- eëaka-paņiggahaõā paņivirato hoti. Kukkuņa-såkara-paņig- gahaõā paņivirato hoti. Hatthi-gavāssa-vaëavā-paņigga- haõā paņivirato hoti. Khetta-vatthu-paņiggahaõā paņivirato hoti. Dåteyya-pahiõa-gamanānuyogā paņivirato hoti. Kaya-vikkayā paņivirato hoti. Tulākåņa-{kaüsakåņa}-māna- kåņā paņivirato hoti. Ukkoņana-va¤cana-nikati-sāci-yogā paņivirato hoti. Chedana-vadha-bandhana-viparāmosa- ālopa-sahasākārā paņivirato hoti. Idam pi 'ssa hoti sãlasmiü. 46. `Yathā va pan' eke bhonto samaõa-brāhmaõā sad- dhā-deyyāni bhojanāni bhu¤jitvā te evaråpaü bãjagāma-bhå- tagāma-samārambhaü anuyuttā viharanti -- seyyathãdaü {måla-bãjaü} khandha-bãjaü phalu-bãjaü agga-bãjaü {bãja- bãjam} eva pa¤camaü -- iti evaråpā bãjagāma-bhåtagāma- \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 065]># %% samārambhā {paņivirato} hoti. Idam pi 'ssa hoti sãlas- miü. 47. `Yathā vā pan' eke bhonto samaõa-brāhmaõā saddhā-deyyāni bhojanāni bhu¤jitvā te evaråpaü sannidhi- kāra-paribhogaü anuyuttā viharanti -- seyyathãdaü anna- sannidhiü pāna-sannidhiü vattha-sannidhiü yāna-san- nidhiü sayana-sannidhiü gandha-sannidhiü āmisa-san- nidhiü -- iti vā iti evaråpā sannidhi-kāra-paribhogā paņi- virato hoti. Idam pi 'ssa hoti sãlasmiü. 48. "`Yathā va pan' eke bhonto samaõa-brāhmaõā saddhā-deyyāni bhojanāni {bhu¤jitvā} te evaråpaü visåka- dassanaü anuyuttā viharanti -- seyyathãdaü naccaü gãtaü vāditaü pekkhaü akkhānaü pāõissaraü vetālaü kumbha-thåõaü Sobha-nagarakaü caõķālaü vaīsaü dhopanaü hatthi-yuddhaü assa-yuddhaü mahisa-yud- dhaü usabha-yuddhaü aja-yuddhaü meõķaka-yud- dhaü kukkuņa-yuddhaü vaņņaka-yuddhaü daõķa- yuddhaü muņņhi-yuddhaü nibbuddhaü uyyodhikaü balaggaü senā-byåhaü anãka-dassanaü -- iti vā iti evaråpā visåka-dassanā paņivirato hoti. Idam pi 'ssa hoti sãlasmiü. 49. `Yathā vā pan' eke bhonto samaõa-brāhmaõā sad- dhā-deyyāni bhojanāni bhu¤jitvā te evaråpaü jåta-pamāda- ņņhānānuyogaü anuyuttā viharanti -- seyyathãdaü aņņha- padaü dasa-padaü ākāsaü parihāra-pathaü santikaü khalikaü ghaņikaü salāka-hatthaü akkhaü paīgacãraü vaīkakaü mokkhacikaü ciīgulikaü pattāëhakaü rathakaü dhanukaü akkharikaü manesikaü yathā-vajjaü -- iti vā iti evaråpā jåta-pamāda-ņņhānānuyogā paņivirato hoti. Idam pi 'ssa hoti sãlasmiü. 50. `Yathā va pan' eke bhonto samaõa-brāhmaõā saddhā-deyyāni bhojanāni bhu¤jitvā te evaråpam uccā- sayana-mahāsayanaü anuyuttā viharanti -- seyyathãdaü āsandiü pallaīkaü gonakaü cittakaü paņikaü paņalikaü tålikaü vikatikaü udda-lomiü ekanta-lomiü kaņņhissaü koseyyaü kuttakaü hatthattharaü assattharaü rathattha- raü ajinappaveõiü kadali-miga-pavara-paccattharaõaü sa-uttara-cchadaü ubhato-lohitakåpadhānaü -- iti vā iti \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 066]># %<66 SâMAĨĨA-PHALA-SUTTA. [D. ii. 50>% evaråpā uccāsayana-mahāsayanā paņivirato hoti. Idam pi 'ssa hoti sãlasmiü. 51. `Yathā vā pan' eke bhonto samaõa-brāhmaõā {saddhā-deyyāni} bhojanāni bhu¤jitvā te evaråpaü maõķana- {vibhåsana-ņņhānānuyogaü} anuyuttā viharanti -- seyyathã- daü ucchādanaü parimaddanaü nahāpanaü sambāhanaü ādāsaü a¤janaü mālā-vilepanaü mukhā-cuõõakaü mukhālepanaü hattha-bandhaü sikhā-bandhaü daõķa- kaü nāëikaü khaggaü chattaü citrupāhanaü uõhãsaü maõiü vāla-vãjaniü odātāni vatthāni dãgha-dasāni -- iti vā iti evaråpā maõķana-vibhåsana-ņņhānānuyogā paņivirato hoti. Idam pi 'ssa hoti sãlasmiü. 52. `Yathā vā pan' eke bhonto samaõa-brāhmaõā saddhā-deyyāni bhojanāni bhu¤jitvā te evaråpaü tir- acchāna-kathaü anuyuttā viharanti -- seyyathãdaü rāja- kathaü cora-kathaü mahāmatta-kathaü senā-kathaü bhaya-kathaü yuddha-kathaü anna-kathaü pāna-kathaü vattha-kathaü sayana-kathaü mālā-kathaü gandha- kathaü ¤āti-kathaü yāna-kathaü gāma-kathaü nigama- kathaü nagara-kathaü janapada-kathaü itthi-kathaü [purisa-kathaü] såra-kathaü visikhā-kathaü kumbhaņņhāna- kathaü pubba-peta-kathaü nānatta-kathaü lokakkhāyi- kaü {samudda-kkhāyikaü} itibhavābhava-kathaü -- iti vā iti evaråpāya tiracchāna-kathāya paņivirato hoti. Idam pi 'ssa hoti sãlasmiü. 53. `Yathā vā pan' eke bhonto samaõa-brāhmaõā saddhā-deyyāni bhojanāni bhu¤jitvā te evaråpaü viggāhika- kathaü anuyuttā viharanti -- seyyathãdaü: "Na tvaü imaü dhamma-vinayaü ājānāsi, ahaü imaü dhamma-vinayaü ājānāmi, kiü tvaü imaü dhamma-vinayaü ājānissasi? -- Micchā-paņipanno tvam asi, aham asmi sammā-paņipanno -- Sahitam me, asahitan te -- Pure vacanãyaü pacchā avaca, pacchā vacanãyaü pure avaca -- Aviciõõan te viparāvattaü -- âropito te vādo, niggahãto 'si -- Cara {vāda-ppamokkhāya}, nibbeņhehi vā sace pahosãti" -- iti vā iti evaråpāya viggāhika- kathāya paņivirato hoti. Idam pi 'ssa hoti sãlasmiü. 54. `Yathā vā pan' eke bhonto samaõa-brāhmaõā saddhā-deyyāni bhojanāni bhu¤jitvā te evaråpaü dåteyya- \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 067]># %% pahiõa-gamanānuyogaü anuyuttā viharanti -- seyyathãdaü ra¤¤aü rāja-mahāmattānaü khattiyānaü brāhmaõānaü gahapatikānaü {kumārānam} -- `Idha gaccha, amutrāgaccha, idaü hara, amutra idaü āharāti' -- iti vā iti evaråpā dåtey- ya-pahiõa-gamanānuyogā paņivirato hoti. Idam pi 'ssa hoti sãlasmiü. 55. `Yathā va pan' eke bhonto samaõa-brāhmaõā saddhā-deyyāni {bhojanāni} bhu¤jitvā te kuhakā ca honti lapakā ca nemittikā ca nippesikā ca lābhena ca lābhaü nijigiüsitāro -- iti evaråpā kuhana-lapanā paņivirato hoti. Idam pi 'ssa hoti sãlasmiü. 56. `Yathā vā pan' eke bhonto samaõa-brāhmaõā saddhā-deyyāni bhojanāni bhu¤jitvā te evaråpāya tiracchāna- vijjāya micchājãvena jãvikaü kappenti -- seyyathãdaü aīgaü nimittaü uppādaü supinaü lakkhaõaü måsikācchinnaü aggi-homaü dabbi-homaü thusa-homaü kaõa-homaü taõķula-homaü sappi-homaü tela-homaü mukha-homaü lohita-homaü aīga-vijjā vatthu-vijjā khatta-vijjā siva- vijjā bhåta-vijjā bhåri-vijjā ahi-vijjā visa-vijjā vicchika-vijjā måsika-vijjā sakuõa-vijjā vāyasa-vijjā pakkajjhānaü sara- parittānaü miga-cakkaü -- iti vā iti evaråpāya tiracchāna- vijjāya paņivirato hoti. Idam pi 'ssa hoti sãlasmiü. 57. `Yathā vā pan' eke bhonto samaõa-brāhmaõā saddhā-deyyāni bhojanāni bhu¤jitvā te evaråpāya tirac- chāna-vijjāya micchājãvena jãvikaü kappenti -- seyyathãdaü maõi-lakkhaõaü daõķa-lakkhaõaü vattha-lakkhaõaü asi- lakkhaõaü usu-lakkhaõaü dhanu-lakkhaõaü āyudha- lakkhaõaü itthi-lakkhaõaü purisa-lakkhaõaü kumāra- lakkhaõaü kumāri-lakkhaõaü dāsa-lakkhaõaü dāsi-lak- khaõaü hatthi-lakkhaõaü assa-lakkhaõaü mahisa-lak- khaõaü usabha-lakkhaõaü go-lakkhaõaü aja-lakkhaõaü meõķa-lakkhaõaü kukkuņa-lakkhaõaü vaņņaka-lakkha- õaü godhā-lakkhaõaü kaõõikā-lakkhaõaü kacchapa- lakkhaõaü miga-lakkhaõaü -- iti vā iti evaråpāya tiracchāna-vijjāya paņivirato hoti. Idam pi 'ssa hoti sãlasmiü. 58. `Yathā vā pan' eke bhonto samaõa-brāhmaõā saddhā-deyyāni bhojanāni bhu¤jitvā te evaråpāya tirac- \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 068]># %<68 SâMAĨĨA-PHALA-SUTTA. [D. ii. 58>% chāna-vijjāya micchājivena jãvikaü kappenti -- seyyathãdaü "Ra¤¤aü niyyānaü bhavissati, ra¤¤aü aniyyānaü bhavis- sati -- Abbhantarānaü ra¤¤aü upayānaü bhavissati, bāhirānaü ra¤¤aü apayānaü bhavissati -- Bāhirānaü ra¤¤aü upayānam bhavissati, abbhantarānaü ra¤¤aü apayānaü bhavissati -- Abbhantarānaü ra¤¤aü jayo bhavissati, bāhirānaü ra¤¤aü parājayo bhavissati -- Bāhi- rānaü ra¤¤aü jayo bhavissati, abbhantarānaü ra¤¤aü parājayo bhavissati -- Iti imassa jayo bhavissati, imassa parājayo bhavissati" -- iti vā iti evaråpāya tiracchāna- vijjāya micchājãvā paņivirato hoti. Idam pi 'ssa hoti sãlasmiü. 59. `Yathā vā pan' eke bhonto samaõa-brāhmaõā saddhā-deyyāni bhojanāni bhu¤jitvā te evaråpāya tirac- chāna-vijjāya micchājãvena jãvikaü kappenti -- seyyathãdaü "Canda-ggāho bhavissati, suriya-ggāho bhavissati, nak- khatta-ggāho bhavissati. Candima-suriyānaü patha-gama- naü bhavissati, candima-suriyānaü uppatha-gamanaü bhavissati, nakkhattānaü patha-gamanaü bhavissati, nak- khattānaü uppatha-gamanaü bhavissati. Ukkā-pāto bhavissati. Disā-ķāho bhavissati. Bhåmi-cālo bhavissati. Deva-dundubhi bhavissati. Candima-suriya-nakkhattā- naü uggamanaü ogamanaü saükilesaü vodānaü bhavissati. Evaü-vipāko canda-ggāho bhavissati, evaü- vipāko suriya-ggāho bhavissati, evaü-vipāko nakkhatta- ggāho bhavissati, evaü-vipāko candima-suriyānaü patha- gamanaü bhavissati, evaü-vipāko candima-suriyānaü uppatha-gamanaü bhavissati, evaü-vipāko nakkhattānaü patha-gamanaü bhavissati, evaü-vipāko nakkhattānaü uppatha-gamanaü bhavissati, evaü-vipāko ukkāpāto bhavissati, evaü-vipāko disā-ķāho bhavissati, evaü-vipāko bhåmi-cālo bhavissati, evaü-vipāko deva-dundubhi bhavis- sati, evaü-vipākaü candima-suriya-nakkhattānaü ugga- manaü ogamanaü saükilesaü vodānaü bhavissati" -- iti vā iti evaråpāya tiracchāna-vijjāya micchājãvā paņivirato hoti. Idam pi 'ssa hoti sãlasmiü. 60. `Yathā vā pan' eke bhonto samaõa-brāhmaõā saddhā-deyyāni bhojanāni bhu¤jitvā te evaråpāya tirac- \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 069]># %% chāna-vijjāya micchājãvena jãvikaü kappenti -- seyyathã- daü: "Subbuņņhikā bhavissati, dubbuņņhikā bhavissati, subhikkhaü bhavissati, dubbhikkhaü bhavissati, khemaü bhavissati, bhayaü bhavissati, rogo bhavissati, ārogyaü bhavissati," muddā, gaõanā, saükhānaü, kāveyyaü, lokā- yataü -- iti vā iti evaråpāya tiracchāna-vijjāya micchājãvā paņivirato hoti. Idam pi 'ssa hoti sãlasmiü. 61. `Yathā vā pan' eke bhonto samaõa-{brāhmaõā} sad- dhā-deyyāni bhojanāni bhu¤jitvā te evaråpāya tiracchāna- vijjāya micchājãvena jãvikaü kappenti -- seyyathãdaü āvāhanaü vivāhanaü saüvadanaü vivadanaü saüki- raõaü vikiraõaü subhaga-karaõaü dubbhaga-karaõaü viruddha-gabbha-karaõaü jivhā-nittaddanaü hanu- saühananaü hatthābhijappanaü kaõõa-jappanaü ādāsa- pa¤haü kumāri-pa¤haü deva-pa¤haü ādiccupaņņhānaü Mahat-upaņņhānaü abbhujjalanaü Sir' -avhāyanaü -- iti vā evaråpāya tiracchāna-vijjāya micchājãvā paņivirato hoti. Idam pi 'ssa hoti sãlasmiü. 62. `Yathā vā pan' eke bhonto samaõa-brāhmaõā saddhā-deyyāni bhojanāni bhu¤jitvā te evaråpāya tiracchāna-vijjāya micchājãvena jãvikaü kappenti -- sey- yathãdaü santi-kammaü paõidhi-kammaü bhåri-kam- maü [bhåti-kammaü]\<*<1>*>/ vassa-kammaü vossa-kammaü vatthu-kammaü vatthu-paņikiraõaü ācamanaü nahā- panaü juhanaü vamanaü virecanaü uddha-virecanaü adho-virecanaü sãsa-virecanaü kaõõa-telaü netta- tappaõaü natthu-kammaü a¤janaü pacca¤janaü sālā- kiyaü sallakattikaü dāraka-tikicchā måla-bhesajjānaü anuppādānaü osadhãnaü paņimokkho -- iti vā iti eva- råpāya tiracchāna-vijjāya micchājãvā paņivirato hoti. Idam pi 'ssa hoti sãlasmiü. 63. `Sa\<*<2>*>/ kho so mahā-rāja bhikkhu evaü sãla-sampanno na kuto ci bhayaü samanupassati yad idaü sãla-saüvarato. Seyyathā pi mahā-rāja khattiyo muddhāvasitto\<*<3>*>/ nihita- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bp bhåta-. See above, p. 12. 2 Bp Gr atha. 3 Bp Gr muddhābhisitto. >/ #<[page 070]># %<70 SâMAĨĨA-PHALA-SUTTA. [D. ii. 63>% paccāmitto na kuto ci bhayaü samanupassati yad idaü paccatthikato, evam eva kho mahā-rāja bhikkhu evaü sãla-sampanno na kuto ci bhayaü samanupassati yad idaü sãla-saüvarato. So iminā ariyena sãlakkhandhena saman- nāgato ajjhattaü anavajja-sukhaü paņisaüvedeti. Evaü kho mahārāja bhikkhu sãla-sampanno hoti.\<*<1>*>/ 64. `Katha¤ ca mahā-rāja bhikkhu indriyesu gutta- dvāro hoti? Idha mahā-rāja bhikkhu cakkhunā råpaü disvā na nimittaggāhã hoti nānuvya¤janaggāhã.\<*<2>*>/ Yatvā- dhikaraõam enaü cakkhundriyaü asaüvutaü viharantaü abhijjhā-domanassā pāpakā akusalā dhammā anvāssavey- yuü\<*<3>*>/ tassa saüvarāya paņipajjati, rakkhati cakkhundri- yam, cakkhundriye saüvaraü āpajjati. Sotena saddaü sutvā . . . pe . . . ghānena gandhaü ghāyitvā . . . pe . . . jivhāya rasaü sāyitvā . . . pe . . . kāyena phoņ- ņhabbaü\<*<4>*>/ phusitvā . . . pe . . . manasā dhammaü vi¤- ¤āya na nimittaggāhã hoti {nānuvya¤janaggāhã}. Yatvā- dhikaraõam enaü manindriyaü asaüvutaü viharantaü {abhijjhā}-domanassā pāpakā akusalā dhammā anvāssaveyyuü tassa saüvarāya paņipajjati, rakkhati manindriyaü, man- indriye saüvaraü āpajjati. So iminā ariyena indriya- {saüvarena} samannāgato ajjhattaü avyāseka\<*<5>*>/-sukhaü paņisaüvedeti. Evaü kho mahā-rāja bhikkhu indriyesu gutta-dvāro hoti. 65. `Katha¤ ca mahā-rāja bhikkhu sati-sampaja¤¤ena samannāgato hoti? Idha mahā-rāja bhikkhu abhikkante paņikkante sampajāna-kārã hoti, ālokite vilokite sampajāna- kārã hoti, sammi¤jite pasārite sampajāna-kārã hoti, saü- ghāņi-patta-cãvara-dhāraõe sampajāna-kārã hoti, asite {pãte} khāyite sāyite sampajāna-kārã hoti, uccāra-passāva-kamme sampajāna-kārã hoti, gate ņhite nisinne sutte jāgarite bhāsite tuõhã-bhāve\<*<6>*>/ sampajāna-kārã hoti. Evaü kho \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bp here inserts mahā-sãlam; Gr mahā-sãlaü niņņhitaü. 2 SS here na anu-, but below nānu-; Bp nānubya¤j-. 3 Bp anvāsaveyyuü. 4 Scd Gr poņņhabbaü; Bp phoņhabbaü. 5 Bp abyāsekaü. 6 Scdt bhāvena (but so Sm Bp and Sum. i. 202). >/ #<[page 071]># %% mahā-rāja bhikkhu sati-sampaja¤¤ena samannāgato hoti. 66. `Katha¤ ca mahā-rāja bhikkhu santuņņho hoti? Idha mahā-rāja bhikkhu santuņņho hoti kāya-parihārikena cãvarena kucchi-parihārikena piõķa-pātena, so yena yen' eva pakkamati samādāy' eva pakkamati. Seyyathā pi mahā-rāja pakkhã sakuõo yena yen' eva ķeti sa-patta-bhāro va ķeti, evam eva mahā-rāja bhikkhu santuņņho hoti kāya- parihārikena cãvarena kucchi-parihārikena piõķa-pātena, so yena yen' eva pakkamati samādāy' eva pakkamati. Evaü kho mahā-rāja bhikkhu santuņņho hoti. 67. `So iminā ca ariyena sãla-kkhandhena samannāgato iminā ca ariyena indriya-{saüvarena} samannāgato iminā ca ariyena sati-sampaja¤¤ena samannāgato imāya ca ariyāya santuņņhiyā samannāgato\<*<1>*>/ vivittaü senāsanaü bhajati, ara¤¤aü rukkha-målaü pabbataü kandaraü giri-guhaü susānaü vana-patthaü\<*<2>*>/ abbhokāsaü palāla-pu¤jaü. So pacchābhattaü piõķapāta-paņikkanto nisãdati pallaīkaü ābhujitvā ujuü kāyaü paõidhāya parimukhaü satiü upaņņhapetvā. 68. `So abhijjhaü loke pahāya vigatābhijjhena cetasā viharati, abhijjhāya cittaü parisodheti. Vyāpāda-padosaü pahāya avyāpanna-citto viharati, sabba-pāõa-bhåta-hitā- nukampã vyāpāda-padosā\<*<3>*>/ cittaü parisodheti. Thãna- middhaü pahāya vigata-thãna-middho viharati, āloka-sa¤¤ã sato sampajāno thãna-middhā cittaü parisodheti. Ud- dhacca-kukkuccaü pahāya anuddhato viharati, ajjhattaü våpasanta-citto uddhacca-kukkuccā cittaü parisodheti. Vicikicchaü pahāya tiõõa-vicikiccho viharati, akathaükathã kusalesu dhammesu vicikicchāya cittaü parisodheti. 69. `Seyyathā pi mahā-rāja puriso iõaü ādāya kammante payojeyya, tassa te kammantā samijjheyyuü, so yāni ca porāõāni iõa-målāni tāni ca vyanti-kareyya, siyā c' assa uttariü avasiņņhaü dārābharaõāya. Tassa evam assa: "Ahaü kho pubbe iõaü ādāya kammante payojesiü,\<*<4>*>/ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bp Gr here insert so. 2 Bp vana-saõņhaü; Gr -saõham. 3 Bp byāpāda- (always). 4 Bp Gr payojemi. >/ #<[page 072]># %<72 SâMAĨĨA-PHALA-SUTTA. [D. ii. 69>% tassa me te\<*<1>*>/ kammantā samijjhiüsu, so 'haü yāni ca porāõāni iõa-målāni tāni ca vyanti-akāsiü, atthi ca me uttariü avasiņņhaü dārābharaõāyāti." So tato-nidānaü labhetha pāmujjaü\<*<2>*>/ adhigacche\<*<3>*>/ somanassaü. 70. `Seyyathā pi mahā-raja puriso ābādhiko assa dukkhito bāëha-gilāno bhatta¤ c' assa {na cchādeyya,} na c' assa kāye balamattā. So aparena samayena tamhā ābādhā mucceyya bhatta¤ c' assa chādeyya siyā c' assa kāye balamattā. Tassa evam assa: "Ahaü kho pubbe ābādhiko ahosiü dukkhito bāëha-gilāno {bhatta¤} ca me {na cchādesi} na ca me āsi\<*<4>*>/ kāye balamattā, so 'mhi etarahi tamhā ābādhā\<*<5>*>/ mutto bhatta¤ ca me chādeti,\<*<6>*>/ atthi ca kāye balamattā ti." So tato-nidānaü labhetha pāmujjaü adhigacche somanassaü. 71. `Seyyathā pi mahā-rāja puriso bandhanāgāre baddho assa. So {aparena} samayena tamhā bandhanā\<*<7>*>/ mucceyya sotthinā avyayena, na c' assa ki¤ ci bhogānaü vayo. Tassa evam assa: "Ahaü kho pubbe bandhanāgāre baddho ahosiü, so 'mhi etarahi tamhā bandhanā\<*<8>*>/ mutto sotthinā avyayena, n' atthi ca me ki¤ ci bhogānaü vayo ti." So tato-nidānaü labhetha pāmujjaü adhigacche somanassaü. 72. `Seyyathā pi mahā-rāja puriso dāso assa anattā- dhãno\<*<9>*>/ parādhãno na yena kāmaü gamo. So aparena samayena tamhā dāsavyā mucceyya attādhãno aparādhãno bhujisso\<*<10>*>/ yena kāmaü gamo. Tassa evam assa: "Ahaü kho pubbe dāso ahosiü anattādhãno parādhãno na yena kāmaü gamo, so 'mhi etarahi tamhā dāsavyā mutto {attādhãno} aparādhãno bhujisso yena kāmaü gamo ti." So \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Sct tena; Sm tena corrected to te. 2 Bp Gr pāmojjam (and so SS at 75 only). 3 Bp Gr Sd adhigaccheyya. 4 Bp Gr na c' assa me kāye. 5 Bp Gr omit. 6 Scd nacchādesi; Sd acchadeti; Bp cchādesi (see CV. v. 31. 1.) 7 Bp Gr bandhanāgārā. 8 Bp bandhanāgārā. 9 Bp Gr -dhino always. 10 Bp Gr bhåjisso (twice); SS here bhu¤j; Sct below bhuj. >/ #<[page 073]># %% tato-nidānaü labhetha pāmujjaü adhigacche soma- nassaü. 73. `Seyyathā pi mahā-rāja puriso sadhano sabhogo kantāraddhānamaggaü\<*<1>*>/ {paņipajjeyya} dubbhikkhaü sap- paņibhayaü. \<*<2>*>/So aparena samayena taü kantāraü nitthareyya, sotthinā gāmantaü anupāpuõeyya khemaü appaņibhayaü. Tassa evam assa: "Ahaü kho pubbe sadhano sabhogo kantāraddhānamaggaü paņipajjiü dubbhikkhaü sappaņibhayaü, so 'mhi etarahi taü kan- tāraü nitthiõõo,\<*<3>*>/ sotthinā gāmantaü anuppatto khemaü appaņibhayan" ti. So tato-nidānaü labhetha pāmujjaü adhigacche somanassaü. 74. `Evam eva kho mahā-rāja bhikkhu yathā iõaü yathā rogaü yathā bandhanāgāraü yathā dāsavyaü yathā kantāraddhānamaggaü ime pa¤ca nãvaraõe appahãne\<*<4>*>/ attani samanupassati. Seyyathā pi mahā-rāja ānaõyaü yathā ārogyaü yathā bandhanā mokkhaü yathā bhujissaü yathā khemanta-bhåmiü, evam eva kho mahā-rāja bhikkhu ime pa¤ca nãvaraõe pahãne attani samanupassati. 75. Tass' ime pa¤ca nãvaraõe pahãne attani samanupassato pāmujjaü\<*<5>*>/ jāyati, pamuditassa pãti jāyati, pãti-manassa kāyo passambhati, passaddha-kāyo sukhaü vedeti, sukhino cittaü samādhiyati.\<*<6>*>/ So vivicc' eva kāmehi vivicca akusalehi dhammehi savitakkaü savicāraü vivekajaü pãti-sukhaü paņhamajjhānaü\<*<7>*>/ upasampajja viharati. So imam eva kāyaü vivekajena pãti-sukhena abhisandeti\<*<8>*>/ parisandeti\<*<9>*>/ paripåreti parippharati, nāssa ki¤ci sabbā- vato kāyassa vivekajena pãti-sukhena apphutaü\<*<10>*>/ hoti. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bp Gr kantāraü addh-. 2 M. i. 276 here repeats 71. 3 Bp Gr tiõõo; Sc nitthanno; St niņņhinno. 4 Bp Gr evaü ime pa¤ca nivaraõe appahine. 5 SS here only pāmojjaü. 6 The above phrases recur MV. viii. 15. 13; A. iii. 104; Mil. 84, but are omitted M. i. 276. 7 Bp Gr always paņhamaü jhānaü. 8 Bp Gr abhisanneti. 9 Bp Gr parisanneti always. 10 Bp abbuņam; Gr apphuņaü (=Bp below.) >/ #<[page 074]># %<74 SâMAĨĨA-PHALA-SUTTA. [D. ii. 76>% 76. `Seyyathā pi mahā-rāja dakkho nahāpako vā nahāpak- antevāsã vā {kaüsa-thāle} nahāniya-cuõõāni ākiritvā udakena paripphosakaü\<*<1>*>/ paripphosakaü sanneyya, sā 'ssa\<*<2>*>/ na- hāniya-piõķi snehānugatā sneha-paretā santara-bāhirā {phuņā}\<*<3>*>/ sinehena, na ca paggharaõã; evaü eva kho mahā- rāja bhikkhu imam eva kāyaü vivekajena pãti-sukhena abhisandeti parisandeti paripåreti parippharati, nāssa ki¤ci sabbāvato kāyassa vivekajena pãti-sukhena apphutaü hoti. `Idam pi kho mahā-rāja sandiņņhikaü sāma¤¤a-phalaü purimehi sandiņņhikehi sāma¤¤a-phalehi abhikkantatara¤ ca paõãtatara¤ ca. 77. `Puna ca paraü mahā-rāja bhikkhu vitakka-vicā- rānaü våpasamā ajjhattaü sampasādanaü cetaso ekodi- bhāvaü avitakkaü avicāraü samādhijaü pãti-sukhaü {dutiyajjhānaü} upasampajja viharati. So imam eva kāyaü samādhijena pãti-sukhena abhisandeti parisandeti pari- påreti parippharati, nāssa ki¤ci sabbāvato kāyassa samādhi- jena pãti-sukhena apphutaü hoti. 78. `Seyyathā pi mahā-rāja udaka-rahado\<*<4>*>/ ubbhidodako,\<*<5>*>/ tassa n' ev' assa puratthimāya disāya udakass' āya-mu- khaü, na pacchimāya disāya udakass' āya-mukhaü, na uttarāya disāya udakass' āyamukhaü, na dakkhiõāya disāya udakass' āya-mukham, devo ca kālena\<*<6>*>/ kālaü sammā dhāraü anupaveccheyya.\<*<7>*>/ Atha kho tamhā\<*<8>*>/ udaka-rahadā sãta-vāri-dhārā\<*<9>*>/ {ubbhijjitvā} tam eva udaka-rahadaü sãtena vārinā abhisandeyya parisandeyya paripåreyya parippha- reyya, nāssa ki¤ci sabbāvato udaka-rahadassa sãtena vārinā apphutaü assa. Evam eva kho mahā-rāja bhikkhu imam eva kāyaü samādhijena pãti-sukhena abhisandeti pari- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bp paripposakaü. 2 Bp Gr sāyaü. 3 Bp phutā; Gr phuņņhā; SS puņņhā. 4 Bp adds kambhãro; Gr gambhãro. 5 Bp Gr ubbhitodako, and put the dakkināya clause second. 6 Bp Gr and Tr at M. i. 277 na kālena. 7 Bp Gr anupavaccheyya. 8 Bp Gr tamhā ca. 9 Bp sãtā vāri-dhārā; Gr sãtā vārã-dhārā. >/ #<[page 075]># %% sandeti paripåreti parippharati, nāssa ki¤ci sabbāvato kāyassa samādhijena pãti-sukhena apphutaü hoti. `Idam pi kho mahā-rāja sandiņņhikaü sāma¤¤a-phalaü purimehi sandiņņhikehi sāma¤¤a-phalehi abhikkantatara¤ ca paõãtatara¤ ca. 79. `Puna ca paraü mahā-rāja bhikkhu pãtiyā ca virāgā ca upekhako ca viharati sato ca sampajāno, sukha¤ ca kāyena paņisaüvedeti yan taü ariyā ācikkhanti: "upe- khako satimā sukha-vihārã" ti tatiyajjhānaü upasampajja viharati. So imam eva kāyaü nippãtikena sukhena abhisandeti parisandeti paripåreti parippharati, nāssa ki¤ci sabbāvato kāyassa nippãtikena sukhena apphutaü hoti. 80. `Seyyathā pi mahā-rāja uppaliniyaü\<*<1>*>/ paduminiyaü\<*<1>*>/ puõķarãkiniyaü\<*<1>*>/ app ekaccāni uppalāni vā padumāni vā puõķarãkāni vā udake-jātāni udake-saüvaddhāni\<*<2>*>/ udakā 'nuggatāni\<*<3>*>/ anto-nimuggā-posãni,\<*<4>*>/ tāni yāva c' aggā\<*<5>*>/ yāva ca målā sãtena vārinā abhisannāni parisannāni paripårāni paripphuņņhāni,\<*<6>*>/ nāssa ki¤ci sabbāvataü uppa- lānaü vā padumānaü vā puõķarãkānaü vā sãtena vārinā apphutaü assa. Evam eva kho mahā-rāja bhikkhu imam eva kāyaü nippãtikena sukhena abhisandeti parisandeti paripåreti parippharati, nāssa ki¤ci sabbāvato kāyassa nippãtikena sukhena apphutaü hoti. `Idam pi kho mahā-rāja, sandiņņhikaü sāma¤¤a-phalaü purimehi sandiņņhikehi sāma¤¤a-phalehi abhikkantatara¤ ca paõãtatara¤ ca. 81. `Puna ca paraü mahā-rāja bhikkhu sukhassa ca pahānā dukkhassa ca pahānā pubb' eva somanassa- domanassānaü atthagamā adukkhaü asukhaü upekhā- sati-pārisuddhiü catutthajjhānaü upasampajja viharati. So imam eva kāyaü parisuddhena cetasā pariyodātena \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bp Gr vā . . . vā . . . vā. 2 Bp Gr samvudķhāni; Sct samvaķķhāni. 3 Bp Gr udakā anuggatāni. 4 Sd posini. 5 Bp yavaggā; Gr yāvāmaggā. 6 Bp Gr paripphuņāni (compare 29). >/ #<[page 076]># %<76 SâMAĨĨA-PHALA-SUTTA. [D. ii. 81>% pharitvā nisinno hoti, nāssa ki¤ci sabbāvato kāyassa parisuddhena cetasā pariyodātena apphutaü hoti. 82. `Seyyathā pi mahā-rāja puriso odātena vatthena sa-sãsaü pārupitvā nisinno assa, nāssa ki¤ci sabbāvato kāyassa odātena {vatthena} apphutaü assa, evam eva kho mahā-rāja bhikkhu imam eva kāyaü parisuddhena cetasā {pariyodātena} pharitvā nisinno hoti, nāssa ki¤ci sabbāvato kāyassa parisuddhena cetasā pariyodātena apphutaü hoti. `Idaü pi kho mahā-rāja sandiņņhikaü sāma¤¤a-phalaü purimehi sandiņņhikehi sāma¤¤a-phalehi abhikkantatara¤ ca paõãtatara¤ ca. 83. `So\<*<1>*>/ evaü samāhite citte parisuddhe pariyodāte anaīgaõe vigatåpakkilese {mudu-bhåte} kammaniye ņhite ānejjappatte\<*<2>*>/ ¤āõa-dassanāya cittaü abhinãharati abhinin- nāmeti. So evaü pajānāti: "Ayaü kho me kāyo råpã cātum-mahā-bhåtiko\<*<3>*>/ mātā-pettika-sambhavo odana-kum- mās-upacayo\<*<4>*>/ anicc-ucchādana-parimaddana-bhedana-vid- {dhaüsana}-dhammo, ida¤ ca pana me vi¤¤āõaü ettha sitaü ettha paņibaddhan ti." \<*<84>*>/. `Seyyathā pi mahā-rāja maõi veëuriyo subho jātimā aņņhaīso suparikamma-kato accho vippasanno anāvilo sabbākāra-sampanno, tatra suttaü āvutaü nãlaü vā pãtaü vā lohitaü vā odātaü vā paõķu-suttaü vā. Tam eva cak- khumā puriso hatthe karitvā paccavekkheyya: "Ayaü kho maõi veëuriyo subho jātimā aņņhaüso suparikamma-kato accho vippasanno anāvilo sabbākāra-sampanno, tatr' idaü suttaü āvutaü nãlaü vā pãtaü vā lohitaü vā odātaü vā paõķu-suttaü vā ti." Evam eva kho mahā-rāja bhikkhu evaü samāhite citte parisuddhe pariyodāte anaīgaõe vigatå- pakkilese mudu-bhåte kammaniye ņhite ānejjappatte ¤āõa- {dassanāya} cittaü abhinãharati abhininnāmeti. So evaü pajānāti; "Ayaü kho me kāyo råpã cātum-mahā-bhåtiko mātā-pettika-sambhavo odana-kummās-upacayo anicc' - ucchādana-parimaddana-bhedana-{viddhaüsana}-dhammo, \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bp Gr Puna ca paraü mahā-rāja bhikkhu so. 2 Bp Gr āna¤ja-. 3 See i. 3. 10. 4 So SS; Sum. åpacayo. >/ #<[page 077]># %% ida¤ ca pana me vi¤¤āõaü ettha sitaü ettha paņibad- dhan ti." `Idam pi kho mahā-rāja sandiņņhikaü sāma¤¤a-phalaü purimehi sandiņņhikehi sāma¤¤a-phalehi abhikkantatara¤ ca paõãtatara¤ ca. 85. `So evaü samāhite citte parisuddhe pariyodāte anaī- gaõe vigatåpakkilese mudu-bhåte kammaniye ņhite ānejjap- patte mano-mayaü kāyaü\<*<1>*>/ abhinimmināya cittaü abhinã- harati abhininnāmeti. So imamhā kāyā a¤¤aü kāyaü abhinimmināti råpiü manomayaü sabbaīga-paccaīgiü ahãnindriyaü\<*<2>*>/. 86. `Seyyathā pi mahā-rāja puriso mu¤jamhā isãkaü pavāheyya.\<*<3>*>/ Tassa evam assa: "Ayaü mu¤jo ayaü isãkā, a¤¤o mu¤jo {a¤¤ā isãkā,} mu¤jamhā tv eva isãkā pavāëhā\<*<3>*>/ ti." Seyyathā pi pana mahā-rāja, puriso asi kosiyā pavāheyya. Tassa evam assa: "Ayaü asi ayaü kosi, a¤¤o asi a¤¤o kosi, kosiyā tv eva asi pavāëho\<*<3>*>/ ti." Seyyathā pi pana mahā-rāja puriso ahiü karaõķā uddhareyya. Tassa evam assa: "Ayaü ahi ayaü karaõķo a¤¤o ahi a¤¤o karaõķo, karaõķā tv eva ahi ubbhato" ti. Evaü eva kho mahā-rāja bhikkhu evaü samāhite citte parisuddhe pariyodāte anaīgaõe vigatåpakkilese mudu- bhåte kammaniye ņhite ānejjappatte manomayaü kāyaü\<*<1>*>/ abhinimmināya cittaü abhinãharati abhininnāmeti. So imamhā kāyā a¤¤aü kāyaü abhinimmināti råpiü mano- mayaü {sabbaīga}-paccaīgiü ahãnindriyaü. `Idam pi kho mahā-rāja sandiņņhikaü sāma¤¤a-phalaü purimehi sandiņņhikehi sāma¤¤a-phalehi abhikkantatara¤ ca paõãtatara¤ ca. 487. `So evaü samāhite citte parisuddhe pariyodāte anaīgaõe vigatåpakkilese mudu-bhåte kammaniye ņhite ānejjappatte iddhi-vidhāya cittaü abhinãharati abhininnā- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 SS omit. 2 Gr ahindriyaü; but below , in 86, abhinindriyaü, Bp twice ahinindriyam (see i. 3.12 and ix. 22). 3 Bp Gr pabbāëheyya . . . pabbālhā . . . pabbāëho. 4 For the Sanskrit of this comp. Mahāvyutpatti, p. 15. >/ #<[page 078]># %<78 SâMAĨĨA-PHALA-SUTTA. [D. ii. 87>% meti. So aneka-vihitaü iddhi-vidhaü paccanubhoti -- eko pi hutvā bahudhā hoti, bahudhā pi hutvā eko hoti, āvi- bhāvaü tiro-bhāvaü tiro-kuķķaü tiro-pākāraü tiro-pabba- taü asajjamāno gacchati seyyathā pi ākāse, {paņhaviyā} pi ummujja\<*<1>*>/-nimmujjaü karoti seyyathā pi udake, udake pi abhijjamāno\<*<2>*>/ gacchati seyyathā pi paņhaviyaü, ākāse pi pallaīkena kamati\<*<3>*>/ seyyathā pi pakkhã sakuõo, ime pi candima-suriye evaü mahiddhike evaü mahānubhāve pāõinā parimasati parimajjati, yāva Brahma-lokā pi kāyena va saüvatteti\<*<4>*>/. 88. `Seyyathā pi mahā-rāja dakkho kumbha-kāro vā kumbhakārantevāsã vā {suparikamma-katāya} mattikāya yaü yad eva bhājana-vikatiü ākaīkheyya taü tad eva kareyya abhinipphādeyya.\<*<5>*>/ Seyyathā pi pana mahā-rāja dakkho danta-kāro vā dantakārantevāsã vā {suparikamma-katasmiü} dantasmiü yaü yad eva danta-vikatiü ākaīkheyya taü tad eva kareyya abhinipphādeyya -- seyyathā pi pana mahā- rāja dakkho suvaõõa-kāro vā suvaõõakārantevāsã vā {supari- kamma-katasmiü} suvaõõasmiü yaü yad eva suvaõõa- vikatiü ākaīkheyya taü tad eva kareyya {abhinipphādeyya,} evam eva kho mahā-rāja bhikkhu evaü samāhite citte parisuddhe pariyodāte anaīgaõe vigatåpakkilese mudu- bhåte kammaniye ņhite ānejjappatte iddhi-vidhāya cittaü abhinãharati abhininnāmeti. So aneka-vihitaü iddhi- vidhaü paccanubhoti -- eko pi hutvā bahudhā hoti, bahudhā pi hutvā eko hoti, āvi-bhāvaü tiro-bhāvaü tiro-kuķķaü tiro- pākāraü tiro-pabbataü asajjamāno gacchati seyyathā pi ākāse, {paņhaviyā} pi ummujja-nimmujjaü karoti seyyathā pi udake, udake pi abhijjamāno gacchati seyyathā pi paņhavi- yaü, ākāse pi pallaīkena kamati seyyathā pi pakkhã sakuõo, ime pi candima-suriye evaü mahiddhike evaü mah- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bp ummujjaü; Gr ummujju. 2 Bp Sd abhijjhamano; Gr asajjamāno. 3 Bp saükamati (but not at xi. 4). 4 In four cases out of eight SS have ca and saüvatteti; in two cases samvattati; in three va. Bp twice vasaüvatteti. See A. iii. 60. 4; 100. 5. 5 Bp Gr abhinippādeyya. >/ #<[page 079]># %% ānubhāve pāõinā parimasati parimajjati, yāva Brahmalokā pi kāyena va saüvatteti. `Idam pi kho mahā-rāja sandiņņhikaü sāma¤¤a-phalaü purimehi sandiņņhikehi sāma¤¤a-phalehi abhikkantatara¤ ca paõãtatara¤ ca. 89. `So evaü samāhite citte parisuddhe pariyodāte anaīgaõe vigatåpakkilese mudu-bhåte kammaniye ņhite ānejjappatte dibbāya sota-dhātuyā cittaü abhinãharati abhininnāmeti. So dibbāya sotadhātuyā visuddhāya atik- kanta-mānusikāya\<*<1>*>/ ubho sadde suõāti, dibbe ca mānuse ca, ye dåre santike ca. 90. `Seyyathā pi mahā-rāja puriso addhāna-magga- paņipanno so suõeyya bheri-saddam pi mutiīga-saddam\<*<2>*>/ pi saīkha-paõava-deõķima-saddam\<*<3>*>/ pi. Tassa evam assa: "Bheri-saddo" iti pi, "mutiīga-saddo" iti pi "saīkha-paõava-deõķima-saddo" iti pi. Evam eva kho mahā-rāja bhikkhu \<*<4>*>/evaü samāhite citte parisuddhe pariyodāte {anaīgaõe} vigatåpakkilese mudu-bhåte kam- maniye ņhite ānejjappatte dibbāya sota-dhātuyā cittaü abhinãharati abhininnāmeti. So\<*<4>*>/ dibbāya sota-dhātuyā visuddhāya atikkanta-mānusikāya ubho sadde suõāti, dibbe ca mānuse ca, ye dåre santike ca. `Idam pi kho mahā-rāja sandiņņhikaü sāma¤¤a-phalaü purimehi sandiņņhikehi sāma¤¤a-phalehi abhikkantatara¤ ca paõãtatara¤ ca. 91. `So evaü samāhite citte parisuddhe pariyodāte anaīgaõe vigatåpakkilese mudu-bhåte kammaniye ņhite ānejjappatte ceto-{pariya-¤āõāya} cittaü abhinãharati abhi- ninnāmeti. So para-sattānaü para-puggalānaü cetasā ceto paricca pajānāti -- sa-rāgaü vā cittaü sa-rāgaü cittan ti pajānāti, vãta-rāgaü vā cittaü vãta-rāgaü cittan ti pajānāti, \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bp -mānusakāya (and Gr the second time). 2 Bp mudiīga- twice; Gr mudd- and mud-. 3 Bp Gr dindima-. 4 Bp Gr omit from evaü down to So inclusive. >/ #<[page 080]># %<80 SâMAĨĨA-PHALA-SUTTA. [D. ii. 91>% sa-dosaü vā cittaü sa-dosaü cittan ti pajānāti, vãta-dosaü vā cittaü vãta-dosaü cittan ti pajānāti, sa-mohaü vā cittaü sa-mohaü cittan ti pajānāti, vãta-mohaü vā cittaü vãta-mohaü cittan ti pajānāti, saükhittaü vā cittaü saükhittaü cittan ti pajānāti, vikkhittaü vā cittaü vikkhittaü cittan ti pajānāti, mahaggataü vā cittaü mahaggataü cittan ti pajānāti, amahaggataü vā cittaü amahaggataü cittan ti pajānāti, sa-uttaraü vā cittaü sa-uttaraü cittan ti pajānāti, anuttaraü vā cittaü anuttaraü cittan ti pajānāti, samāhitaü vā cittaü samāhitaü cittan ti pajānāti, asamāhitaü vā cittaü asamāhitaü cittan ti pajānāti, vimuttaü vā cittaü vimuttaü cittan ti pajānāti, avimuttaü vā cittaü {avimuttaü} cittan ti pajānāti, 92. `Seyyathā pi mahā-rāja itthã vā puriso vā daharo vā yuvā maõķana-jātiko\<*<1>*>/ ādāse vā parisuddhe pariyodāte acche vā udaka-patte sakaü mukha-nimittaü paccavekkha- māno sakaõikaü vā sakaõikan ti jāneyya akaõikaü vā akaõikan ti jāneyya, evam eva kho mahā-rāja bhikkhu evaü samāhite citte parisuddhe pariyodāte anaīgaõe vigatåpakkilese mudu-bhåte kammaniye ņhite ānejjappatte ceto-{pariya-¤āõāya} cittaü abhinãharati abhininnāmeti. So para-sattānaü para-puggalānaü cetasā ceto paricca pajā- nāti -- sa-rāgaü vā cittaü sa-rāgaü cittan ti pajānāti, vãta-rāgaü vā cittaü vãta-rāgaü cittan ti pajānāti, sa-dosaü vā cittaü sa-dosaü cittan ti pajānāti, vãta-dosaü vā cittaü vãta-dosaü cittan ti pajānāti, sa-mohaü vā cittaü sa-mohaü cittan ti pajānāti, vãta-mohaü vā cittaü vãta-mohaü cittan ti pajānāti, saükhittaü vā cittaü saükhittaü cittan ti pajānāti, vikkhittaü vā cittaü vikkhittaü cittan ti pajānāti, mahaggataü vā cittaü mahaggataü cittan ti pajānāti, amahaggataü vā cittaü amahaggataü cittan ti pajānāti, sa-uttaraü vā cittaü sa-uttaraü cittan ti pajānāti, \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Sct -jāti (Sum. maõķanaka-). >/ #<[page 081]># %% anuttaraü vā cittaü anuttaraü cittan ti pajānāti, samāhitaü vā cittaü samāhitaü cittan ti pajānāti, asamāhitaü vā cittaü asamāhitaü cittan ti pajānāti, vimuttaü vā cittaü vimuttaü cittan ti pajānāti, avimuttaü vā cittaü avimuttaü cittan ti pajānāti, `Idam pi kho mahā-rāja sandiņņhikaü sāma¤¤a-phalaü purimehi sandiņņhikehi sāma¤¤a-phalehi abhikkantatara¤ ca paõãtatara¤ ca. 93. `So evaü samāhite citte parisuddhe pariyodāte anaīgaõe vigatåpakkilese mudu-bhåte kammaniye ņhite ānejjappatte pubbe-nivāsānussati-¤āõāya cittaü abhinã- harati abhininnāmeti. So aneka-vihitaü pubbe-nivāsaü anussarati\<*<1>*>/ seyyathãdaü ekam pi jātiü dve pi jātiyo tisso pi jātiyo catasso pi jātiyo pa¤ca pi jātiyo dasa pi jātiyo vãsatim pi jātiyo tiüsam pi jātiyo {cattārãsam} pi jātiyo pa¤¤āsam pi jātiyo jāti-satam pi jāti-sahassam pi jāti-sata- sahassam pi aneke pi saüvaņņa-kappe aneke pi vivaņņa-kappe aneke pi saüvaņņa-vivaņņa-kappe.\<*<2>*>/ Amutrāsiü evaü- nāmo evaü-gotto evaü-vaõõo evam-āhāro evaü-sukha- {dukkha}-paņisaüvedã evam-āyu-pariyanto. So tato cuto amutra upapādiü. Tatrāpāsiü evaü-nāmo evaü-gotto evaü-vaõõo evam-āhāro evaü-sukha-dukkha-paņisaüvedã evam-āyu-pariyanto. So tato cuto idhåpapanno" ti iti sākā- raü sa-uddesaü aneka-vihitaü pubbe nivāsaü anussarati. 94. `Seyyathā pi mahā-rāja puriso sakamhā gāmā a¤¤aü gāmaü gaccheyya, tamhā pi gāmā a¤¤aü gāmaü gaccheyya, tamhā pi gāmā sakaü yeva gāmaü {paccāgac- cheyya.} Tassa evaü assa: "Ahaü kho sakamhā gāmā amuü gāmaü {āga¤chiü},\<*<3>*>/ tatra\<*<4>*>/ evaü aņņhāsiü evaü nisãdiü evaü abhāsiü evaü tuõhã ahosiü, tamhā pi gāmā amuü gāmaü {āga¤chiü}, tatrāpi evaü aņņhāsiü evaü nisãdiü evaü abhāsiü evaü tuõhã ahosiü, so 'mhi tamhā \<-------------------------------------------------------------------------- 1 See D. i. 1. 31. 2 SS saüvaddha . . . vivaddha here, but in the repetition Sm saüvaddha . . . vivaņņa. 3 Bp āgacchi; Sm Gr āgacchiü (each twice). 4 Bp Gr tatrāpi. >/ #<[page 082]># %<82 SâMAĨĨA-PHALA-SUTTA. [D. ii. 94>% gāmā sakaü yeva gāmaü paccāgato ti." Evam eva kho mahā-rāja bhikkhu evaü samāhite citte parisuddhe pariyo- dāte anaīgaõe vigatåpakkilese mudu-bhåte kammaniye ņhite ānejjappatte pubbe-nivāsānussati-¤āõāya cittaü abhinãharati abhininnāmeti. So aneka-vihitaü pubbe- nivāsaü anussarati -- seyyathãdaü ekam pi jātiü dve pi jātiyo tisso pi jātiyo catasso pi jātiyo pa¤ca pi jātiyo dasa pi jātiyo vãsatim pi jātiyo tiüsam pi jātiyo {cattārãsam} pi jātiyo pa¤¤āsam pi jātiyo jāti-satam pi jāti-sahassam pi jāti-sata-sahassam pi aneke pi saüvaņņa-kappe aneke pi vivaņņa-kappe aneke pi saüvaņņa-vivaņņa-kappe. Amutrā- siü evaü-nāmo evaü-gotto evaü-vaõõo evam-āhāro evaü- sukha-{dukkha}-paņisaüvedã evam-āyu-pariyanto. So tato cuto amutra upapādiü. Tatrāpāsiü evaü-nāmo evaü-gotto evaü-vaõõo evam-āhāro evaü-sukha-dukkha-paņisaüvedã evam-āyu-pariyanto. So tato cuto idhåpapanno" ti iti sākāraü sa-uddesaü aneka-vihitaü pubbe nivāsaü anus- sarati. `Idam pi kho mahā-rāja sandiņņhikaü sāma¤¤a-phalaü purimehi sandiņņhikehi sāma¤¤a-phalehi abhikkantatara¤ ca paõãtatara¤ ca. 95. `So evaü samāhite citte parisuddhe pariyodāte anaīgaõe vigatåpakkilese mudu-bhåte kammaniye ņhite ānejjappatte sattānaü cutåpapāta-¤āõāya cittaü abhinã- harati abhininnāmeti. So dibbena cakkhunā visuddhena atikkanta-mānusakena satte passati cavamāne upapajja- māne, hãne paõãte suvaõõe dubbaõõe sugate duggate yathā-kammåpage satte pajānāti: "Ime vata bhonto sattā kāya-duccaritena samannāgatā vacã-duccaritena sa- mannāgatā mano-duccaritena samannāgatā ariyānaü upavādakā micchā-diņņhikā micchā-diņņhi-kamma-samā- dānā. Te kāyassa bhedā param maraõā apāyaü duggatiü vinipātaü nirayaü upapannā. Ime vā pana bhonto sattā kāya-sucaritena samannāgatā vacã-sucaritena samannāgatā mano-sucaritena samannāgatā ariyānaü anupavādakā sammā-{diņņhikā} sammā-diņņhi-kamma-samādānā, te kāyas- sa bhedā param maraõā sugatiü saggaü lokaü upapannā ti." Iti dibbena cakkhunā visuddhena atikkanta-mānusa- \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 083]># %% kena satte passati cavamāne upapajjamāne, hãne paõãte suvaõõe dubbaõõe sugate duggate yathā-kammåpage satte pajānāti. 96. `Seyyathā pi mahā-rāja majjhe siīghāņake pāsādo,\<*<1>*>/ tattha cakkhumā puriso ņhito passeyya manusse gehaü pavisante pi nikkhamante pi rathiyā vãthi sa¤carante pi majjhe pi siīghāņake nisinne. Tassa evam assa: "Ete manussā gehaü pavisanti ete nikkhamanti ete rathiyā vãthi sa¤caranti ete majjhe siīghāņake nisinnā ti." Evam eva kho mahā-rāja bhikkhu evaü samāhite citte parisuddhe pariyodāte anaīgaõe vigatåpakkilese mudu-bhåte kamma- niye ņhite ānejjappatte sattānaü cutåpapāta-¤āõāya cittaü abhinãharati abhininnāmeti. So dibbena cakkhunā visud- dhena atikkanta-mānusakena satte passati cavamāne upapaj- jamāne, hãne paõãte suvaõõe dubbaõõe sugate duggate {yathā-}kammåpage satte pajānāti: "Ime vata bhonto sattā kāya-duccaritena samannāgatā vacã-duccaritena sa- mannāgatā mano-duccaritena samannāgatā ariyānaü upavādakā micchā-diņņhikā micchā-diņņhi-kamma-samā- dānā. Te kāyassa bhedā param maraõā apāyaü duggatiü vinipātaü nirayaü upapannā. Ime vā pana bhonto sattā kāya-sucaritena samannāgatā vacã-sucaritena samannāgatā mano-sucaritena samannāgatā ariyānaü anupavādakā sammā-{diņņhikā} sammā-diņņhi-kamma-samādānā, te kāyas- sa bhedā param maraõā sugatiü saggaü lokaü upapannā ti." Iti dibbena cakkhunā visuddhena atikkanta-mānusa- kena satte passati cavamāne upapajjamāne, hãne paõãte suvaõõe dubbaõõe sugate duggate yathā-kammåpage satte pajānāti. `Idam pi kho mahā-rāja sandiņņhikaü sāma¤¤a-phalaü purimehi sandiņņhikehi sāma¤¤a-phalehi abhikkantatara¤ ca paõãtatara¤ ca. 97. `So evaü samāhite citte parisuddhe pariyodāte anaīgaõe vigatåpakkilese mudu-bhåte kammaniye ņhite ānejjappatte āsavānaü khaya-¤āõāya cittaü abhinãharati abhininnāmeti. So "idaü dukkhan" ti yathā-bhåtaü \<-------------------------------------------------------------------------- 1 SS pāsāde. >/ #<[page 084]># %<84 SâMAĨĨA-PHALA-SUTTA. [D. ii. 97>% pajānāti, "ayaü dukkha-samudayo" ti yathā-bhåtaü pajānāti, "ayaü dukkha-nirodho" ti yathā-bhåtaü pajānāti, "ayaü dukkha-nirodha-gāminã paņipadā" ti yathā-bhåtaü pajānāti, "ime āsavā" ti yathā-bhåtaü pajānāti, "ayaü āsava-samudayo" ti yathā-bhåtaü pajānāti, "ayaü āsava-nirodho" ti yathā-bhåtaü pajānāti, "ayaü āsava-nirodha-gāminã paņipadā" ti yathā-bhåtaü pajānāti. Tassa evaü jānato\<*<1>*>/ evaü passato kāmāsavā pi cittaü vimuccati bhavāsavā pi cittaü vimuccati avij- jāsavā pi cittaü vimuccati, "Vimuttasmiü vimuttam"\<*<2>*>/ iti ¤āõaü hoti, "Khãõā jāti vusitaü brahmacariyaü kataü karaõãyaü nāparaü itthattāyāti" pajānāti. 98. `Seyyathā pi mahā-rāja pabbata-saükhepe udaka- rahado accho vippasanno anāvilo, tattha cakkhumā puriso tãre ņhito passeyya sippi-sambukam\<*<3>*>/ pi sakkhara- kaņhalam\<*<4>*>/ pi maccha-gumbam\<*<5>*>/ pi carantam pi tiņņhan- tam pi. Tassa evam assa: "Ayaü kho udaka-rahado accho vippasanno anāvilo, tatr' ime sippi-sambukā pi sak- khara-kaņhalā pi maccha-gumbā pi caranti pi tiņņhanti pãti." Evam eva kho mahā-rāja bhikkhu samāhite citte parisuddhe pariyodāte anaīgaõe vigatåpakkilese mudu- bhåte kammaniye ņhite ānejjappatte āsavānaü khaya- ¤āõāya cittaü abhinãharati abhininnāmeti. So imaü dukkhan" ti yathā-bhåtaü pajānāti, ayaü {dukkha}-samu- dayo" ti yathā-bhåtaü pajānāti, "ayaü dukkha-nirodho" ti yathā-bhåtaü pajānāti, ayaü dukkha-nirodha-gāminã paņipadā" ti yathā-bhåtaü pajānāti, "ime āsavā" ti yathā- bhåtaü pajānāti, "ayaü āsava-samudayo" ti yathā-bhå- taü pajānāti, "ayaü āsava-nirodho" ti yathā-bhåtaü pajānāti, "ayaü āsava-nirodha-gāminã paņipadā" ti yathā- bhåtaü pajānāti. Tassa evaü jānato evaü passato kāmā- savā pi cittaü vimuccati bhavāsavā pi cittaü vimuccati avijjāsavā pi cittaü vimuccati, Vimuttasmiü vimuttam" iti ¤āõaü hoti, "Khãõā jāti vusitaü brahmacariyaü kataü karaõãyaü nāparaü itthattāyāti" pajānāti. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Scmt Bp pajānato; Sd omits; Sum. as above. 2 Bp Gr vimuttamhi ti. 3 Bp Gr sippika- twice. 4 St kaņhālam; Bp kathalaü. 5 Bp Gr kumbhaü. >/ #<[page 085]># %% `Idaü kho mahā-raja sandiņņhikaü sāma¤¤a-phalaü purimehi sandiņņhikehi sāma¤¤a-phalehi abhikkantatara¤ ca paõãtatara¤ ca. Imamhā\<*<1>*>/ mahā-rāja sandiņņhikehi sāma¤¤a-phalehi a¤¤aü sandiņņhikaü sāma¤¤a-phalaü uttaritaraü vā paõãtataraü vā n' atthãti.' 99. Evaü vutte rājā Māgadho Ajātasattu Vedehi-putto Bhagavantaü etad avoca: `Abhikkantaü bhante, abhik- kantaü bhante.\<*<2>*>/ Seyyathā pi bhante nikkujjitaü\<*<3>*>/ vā ukkujjeyya paņicchannaü vā vivareyya måëhassa vā mag- gaü ācikkheyya andhakāre vā tela-pajjotaü dhāreyya: cakkhumanto råpāni dakkhintãti, evam eva Bhagavatā\<*<4>*>/ aneka-pariyāyena dhammo pakāsito. So ahaü bhante Bhagavantaü saraõaü gacchāmi dhamma¤ ca bhikkhu- saügha¤ ca, upāsakam maü Bhagavā dhāretu ajjatagge pāõupetaü saraõaü gataü. Accayo maü bhante accagamā yathā-bālaü yathā-måëhaü yathā-akusalaü, so 'haü pitaraü dhammikaü dhamma-rājānaü issariyassa kāraõā jãvitā voropesiü. Tassa me bhante Bhagavā accayaü accayato patigaõhātu āyatiü saüvarāyāti.' 100. `Taggha tvaü mahā-rāja accayo accagamā yathā- bālaü yathā-måëhaü yathā-akusalaü, yaü tvaü pitaraü dhammikaü dhamma-rājānaü jãvitā voropesi. Yato ca kho tvaü mahā-rāja accayaü accayato disvā yathā dham- maü paņikarosi, tan\<*<5>*>/ te mayaü patigaõhāma. Vuddhi h' esā mahā-rāja ariyassa vinaye, yo accayaü accayato disvā yathā dhammaü paņikaroti āyatiü saüvaraü āpajjatãti.' 101. Evaü vutte rājā Māgadho Ajātasattu Vedehi-putto Bhagavantaü etad avoca: `Handa ca dāni mayaü bhante gacchāma, bahu-kiccā mayaü\<*<6>*>/ bahu-karaõãyā ti.' `Yassa dāni tvaü mahā-rāja kālaü ma¤¤asãti.' Atha kho rājā Māgadho Ajātasattu Vedehi-putto Bhaga- vato bhāsitaü abhinanditvā anumoditvā uņņhāy' āsanā Bhagavantaü abhivādetvā padakkhiõaü katvā pakkāmi. 102. Atha kho Bhagavā acira-pakkantassa ra¤¤o Māga- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bp Gr imasmā ca. 2 Bp Gr omit the repetition. 3 Bp nikujjitaü. 4 Bp Gr bhante bhāgavatā. 5 Bp Gr taü. 6 Bp Gr omit. >/ #<[page 086]># %<86 SâMAĨĨA-PHALA-SUTTA. [D. ii. 102>% dhassa Ajātasattu-Vedehi-puttassa\<*<1>*>/ bhikkhå āmantesi: "Khatāyaü bhikkhave rājā, upahatāyaü bhikkhave rājā. Sacāyaü bhikkhave rājā pitaraü dhammikaü dhamma- rājānaü jãvitā na\<*<2>*>/ voropessatha, imasmiü yeva āsane\<*<3>*>/ virajaü vãta-malaü dhamma-cakkhuü uppajjissathāti.' Idam avoca Bhagavā, attamanā te bhikkhå Bhagavato bhāsitaü abhinandun ti. SâMAĨĨA-PHALA-SUTTAũ. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bp Ajātasattussa. 2 Scdt Gr. omit. 3 Sct āyatane; Gr āsatena. >/ #<[page 087]># %< 87>% [iii. Ambaņņha Sutta.] 1.1. Evam me sutaü. Ekaü samayaü Bhagavā Kosa- lesu cārikaü caramāno mahatā bhikkhu-saüghena saddhiü pa¤ca-mattehi bhikkhu-satehi yena Icchānaīkalaü\<*<1>*>/ nāma Kosalānaü brāhmaõa-gāmo tad avasari. Tatra sudaü Bhagavā Icchānaīkale viharati Icchānaīkala-vana-saõķe. Tena kho pana samayena Brāhmaõo Pokkharasādi\<*<2>*>/ Ukkaņ- ņhaü ajjhāvasati sattussadaü satiõakaņņhodakaü sadha¤- ¤aü rāja-bhoggaü\<*<3>*>/ ra¤¤ā Pasenadi-kosalena dinnaü\<*<4>*>/ rāja- dāyaü\<*<5>*>/ brahma-deyyaü. 2. Assosi kho Brāhmaõo Pokkharasādi: `Samaõo khalu bho Gotamo Sakya-putto Sakya-kulā pabbajito Kosalesu cārikaü caramāno mahatā bhikkhu-saüghena saddhiü pa¤ca-mattehi bhikkhu-satehi Icchānaīkalaü anuppatto Icchānaīkale viharati Icchānaīkala-vana-saõķe. Taü kho pana bhavantaü Gotamaü evaü kalyāõo kittisaddo abbhuggato\<*<6>*>/: "Iti pi so Bhagavā arahaü sammā-sambud- dho vijjā-caraõa-sampanno sugato loka-vidå anuttaro purisa-damma-sārathi satthā deva-manussānaü buddho bhagavā." So imaü lokaü {sadevakaü} samārakaü sabrah- makaü sassamaõa-brāhmaõiü pajaü {sadeva-manussaü} sayaü abhi¤¤ā sacchikatvā pavedeti. So dhammaü deseti ādi-kalyāõaü majjhe kalyāõaü pariyosāna-kalyāõaü sāt- thaü\<*<7>*>/ savya¤janaü, kevala-paripuõõaü parisuddhaü \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bp -galaü for -kalaü, throughout. 2 BB -sāti (so SS occasionally and Fausboll at SN p. 112. 3 Sc bhogyaü (as in iv. 2). 4 Sdmt dinna-. 5 Sc dāyādaü (as in iv. 1). 6 See D. ii. 40. 7 Bp satthaü. >/ #<[page 088]># %<88 AMBAōōHA SUTTA. [D. iii. 1. 2>% brahmacariyaü pakāseti. Sādhu kho pana tathā-råpānaü arahataü dassanaü hotãti.' 3. Tena kho pana samayena brāhmaõassa Pokkharasā- dissa Ambaņņho māõavo\<*<1>*>/ antevāsã hoti ajjhāyako manta- dharo tiõõaü vedānaü pāragå sanighaõķu-keņubhānaü {sākkhara-ppabhedānaü\<*<2>*>/} itihāsa-pa¤camānaü padako vey- yākaraõo lokāyata-mahāpurisa-lakkhaõesu anavayo anu¤- ¤āta-paņi¤¤āto sake ācariyake tevijjake pāvacane: `Yam ahaü jānāmi taü tvaü jānāsi, yaü tvaü jānāsi tam ahaü jānāmãti.' 4. Atha kho brāhmaõo Pokkharasādi Ambaņņhaü māõa- vaü āmantesi: `Ayaü tāta Ambaņņha samaõo Gotamo Sakyaputto Sakya-kulā pabbajito Kosalesu cārikaü cara- māno mahatā bhikkhu-saüghena saddhiü pa¤ca-mattehi bhikkhu-satehi Icchānaīkalaü anuppatto Icchānaīkale viharati Icchānaīkala-vana-saõķe. Taü kho pana bha- vantaü\<*<3>*>/ Gotamaü evaü kalyāõo kittisaddo abbhuggato: "Iti pi so Bhagavā arahaü sammā-sambuddho" . . . pe . . . brahmacariyaü pakāseti. Sādhu kho pana tathā-råpānaü arahataü dassanaü hotãti. Ehi tvaü tāta Ambaņņha yena samaõo Gotamo ten' {upasaükama}, upasaükamitvā samaõaü Gotamaü jānāhi yadi vā taü bhavantaü Gotamaü tathā santaü yeva saddo abbhuggato yadi vā no tathā, yadi vā so bhavaü Gotamo tādiso yadi vā na tādiso. Tathā mayaü taü bhavantaü Gotamaü vedissāmāti.' 5. `Yathā kathaü panāhaü bho taü bhavantaü Gotamaü jānissāmi yadi vā taü bhavantaü Gotamaü tathā santaü yeva saddo abbhuggato yadi vā no tathā, yadi vā so bhavaü Gotamo tādiso yadi vā na tādiso ti?' `âgatāni kho tāta Ambaņņha amhākaü mantesu dvat- tiüsa mahāpurisa-lakkhaõāni yehi samannāgatassa mahā- purisassa dve gatiyo bhavanti ana¤¤ā. Sace agāraü ajjhā- vasati rājā hoti cakkavatti dhammiko dhamma-rājā cātur- anto vijitāvã janapadatthāvariyappatto satta-ratana-sam- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Scd mānavo, so throughout. 2 Bp sakkhara-pabhedānaü. 3 MSS. frequently bhagavantaü. >/ #<[page 089]># %% annāgato. Tass' imāni satta ratanāni bhavanti: seyya- thãdaü cakka-ratanaü hatthi-ratanaü assa-ratanaü maõi- ratanaü itthi-ratanaü gahapati-ratanaü pariõāyaka- ratanaü eva sattamaü. Paro sahassaü kho pan' assa puttā bhavanti sårā vãraīga-råpā parasenappamaddanā. So imaü pathaviü sāgara-pariyantaü adaõķena asatthena dhammena abhivijiya ajjhāvasati. Sace kho pana agārasmā anagāriyaü pabbajati arahaü hoti sammā-sambuddho loke vivattacchaddo. Ahaü kho pana tāta Ambaņņha mantānaü dātā, tvaü mantānaü paņiggahetā ti.' 6. `Evaü bho ti' kho Ambaņņho māõavo brāhmaõassa Pokkharasādissa paņissutvā, uņņhāy' āsanā brāhmaõaü Pokkharasādiü abhivādetvā padakkhiõaü katvā vaëavā- rathaü āruyha sambahulehi māõavakehi saddhiü yena Icchānaīkala-vana-saõķo tena pāyāsi. Yāvatikā yānassa bhåmi yānena gantvā yānā paccorohitvā pattiko va ārāmaü pāvisi. 7. Tena kho pana samayena sambahulā bhikkhå abbho- kase caīkamanti. Atha kho Ambaņņho māõavo yena te bhikkhå ten' upasaükami, upasaükamitvā te bhikkhå etad avoca: `Kahaü nu kho bho etarahi so bhavaü Gotamo viharati? taü hi mayaü bhavantaü Gotamaü dassanāya idh' upasaükantā ti.' 8. Atha kho tesaü bhikkhånaü etad ahosi: `Ayaü kho Ambaņņho māõavo abhi¤¤āta-kola¤¤o c' eva abhi¤¤ātassa ca brāhmaõassa Pokkharasādissa antevāsã. Agaru kho pana Bhagavato evaråpehi kula-puttehi saddhiü kathā- sallāpo hotãti.' Te Ambaņņhaü māõavaü etad avocuü: `Eso Ambaņņha vihāro saüvuta-dvāro, tena appa-saddo upasaükamitvā ataramāno ālindaü pavisitvā ukkāsitvā aggalaü ākoņehi. Vivarissati te Bhagavā dvāran ti.' 9. Atha kho Ambaņņho māõavo yena so vihāro saü- vuta-dvāro tena appa-saddo upasaükamitvā ataramāno ālindaü pavisitvā ukkāsitvā aggalaü ākoņesi. Vivari Bhagavā dvāraü, pāvisi Ambaņņho māõavo. Māõavakā pi pavisitvā Bhagavatā saddhiü sammodiüsu sammodanãyaü kathaü sārāõãyaü vãtisāretvā ekamantaü nisãdiüsu. Am- baņņho pana māõavo caīkamanto pi nisinnena Bhagavatā \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 090]># %<90 AMBAōōHA SUTTA. [D. iii. 1. 9>% ka¤ci ka¤ci\<*<1>*>/ kathaü sārāõãyaü vãtisāreti, ņhito pi nisinnena Bhagavatā ka¤ci ka¤ci kathaü sārāõãyaü vãtisāreti. 10. Atha kho Bhagavā Ambaņņha-māõavaü etad avoca: `Evaü nu kho te\<*<2>*>/ Ambaņņha brāhmaõehi vuddhehi mahal- lakehi ācariya-pācariyehi saddhiü kathā-sallāpo hoti yatha- yidaü\<*<3>*>/ caraü tiņņhaü nisinnena mayā ka¤ci ka¤ci kathaü sārāõãyaü vãtisāresãti?' `No h' idaü bho Gotama. Gacchanto vā hi bho Gotama gacchantena brāhmaõo brāhmaõena saddhiü sallapituü arahati, ņhito vā hi bho {Gotama} ņhitena brāhmaõo brāhma- õena saddhiü sallapituü arahati, nisinno vā hi bho Gotama nisinnena brāhmaõo brāhmaõena saddhiü sallapituü arahati, sayāno vā hi bho Gotama sayānena brāhmaõo brāhmaõena saddhiü sallapituü arahati. Ye ca kho te bho Gotama muõķakā samaõakā ibbhā\<*<4>*>/ kiõhā\<*<5>*>/ bandhu- pādāpaccā tehi pi me saddhiü evaü kathā-sallāpo hoti yathariva bhotā Gotamenāti.' 11. `Atthikavato kho pana te Ambaņņha idh' āgamanaü ahosi, yāy' eva kho pan' atthāya\<*<7>*>/ āgaccheyyātho\<*<7>*>/ taü eva atthaü sādhukam manasikareyyātho.\<*<8>*>/ Avusitavā yeva kho pana Ambaņņho māõavo, vusitavā-mānã\<*<9>*>/ kim a¤¤atra avusitattā ti.' 12. Atha kho Ambaņņho māõavo Bhagavatā avusita\<*<10>*>/- vādena vuccamāno kupito anattamano,\<*<11>*>/ Bhagavantaü yeva khuüsento\<*<12>*>/ Bhagavantaü yeva vambhento\<*<13>*>/ Bhagavantaü yeva upavadamāno: `Samaõo ca me bho Gotamo pāpiko bhavissatãti' Bhagavantaü etad avoca: `Caõķā bho Gotama Sakya-jāti, pharusā bho Gotama Sakya-jāti, lahusā \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bp here and below ki¤ci ki¤ci. 2 Scd omit kho; Bp omits te. 3 Sc Bp yathāyidam. 4 Sc imbhā. 5 Sc kinhā; Bp kaõhā (see iii. 2. 5). 7-7 Sct āgaccheyyata tame; Sm Bp āgaccheyyātha. 8 Sc -eyyatothā; St -eyyatho; Bp -eyyātha. See Ed. Muller, p. 110. 9 Scmt vusitavātamāni; Sm vusitavatamānã; Bp vusitamāniti. 10 Sc repeats. 11 Sc repeats kup- anatt-. 12 Bp khuīsanto. 13 Bp vambhanto. >/ #<[page 091]># %% bho Gotama Sakya-jāti, rabhasā\<*<1>*>/ bho Gotama Sakya-jāti. Ibbhā santā ibbhā samānā na brāhmaõe sakkaronti na brāhmaõe garukaronti\<*<2>*>/ na brāhmaõe {mānenti} na brāhmaõe påjenti na brāhmaõe apacāyanti. Tayidaü bho Gotama {na cchannaü} tayidaü {na ppatiråpaü} yadime Sakyā ibbhā santā ibbhā samānā na brāhmaõe sakkaronti na brāhmaõe garukaronti na brāhmaõe mānenti na brāhmaõe påjenti na brāhmaõe apacāyantãti.' Iti ha Ambaņņho māõavo idaü paņhamaü Sakkesu ibbha-vādaü nipātesi. 13. `Kim pana te Ambaņņha Sakyā aparaddhun ti?' `Ekaü idāhaü bho Gotama samayaü ācariyassa brāhmaõassa Pokkharasātissa kenacid eva karaõãyena {Kapilavatthuü} agamāsiü,\<*<3>*>/ yena Sakkānaü santhā- gāraü\<*<4>*>/ ten' upasaükamiü. Tena kho pana sama- yena sambahulā Sakyā c' eva Sakyā-kumārā ca san- thāgāre uccesu āsanesu nisinnā honti a¤¤ama¤¤aü aīguli-patodakena\<*<5>*>/ sa¤jagghantā saīkãëantā, a¤¤adatthu mamaü yeva ma¤¤e va anojagghantā,\<*<6>*>/ na maü koci āsanena pi nimantesi. Tayidaü bho Gotama {na cchannaü} tayidaü {na ppaņiråpaü} yad ime Sakyā ibbhā santā ibbhā samānā na brāhmaõe sakkaronti na brāhmaõe garukaronti na brāhmaõe mānenti na brāhmaõe påjenti na brāhmaõe apacāyantãti.' Iti ha Ambaņņho māõavo idaü dutiyaü Sakkesu ibbha-vādam nipātesi. 14. `Laņukikā\<*<7>*>/ pi kho Ambaņņha sakuõikā sake kulāvake kāmalāpinã hoti. Sakaü kho pan' etaü Ambaņņha Sakyā- naü yad idaü Kapilavatthuü, na arahati\<*<8>*>/ yasmā Ambaņņho imāya appamattāya\<*<9>*>/ abhisajjitun ti.' 15. `Cattāro 'me bho Gotama vaõõā, khattiyā brāhmaõā vessā suddā. Imesaü hi bho Gotama {catunnaü} vaõõānaü tayo vaõõā khattiyā ca vessā ca suddā ca a¤¤adatthu brāhmaõass' eva paricārakā sampajjanti. Tayidaü bho \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Sct rahasā; Bp bhassā. 2 Bp garuükaronti twice. 3 Bp agamāsi. 4 Bp sandhāgāraü. 5 Bp patodakehi. 6 Bp anujagghantā. 7 St lavukikā; Bp leņukikā; Sc laņukākikā. 8 Scmt Bp arahatā. 9 Scdt appattāya. >/ #<[page 092]># %<92 AMBAōōHA SUTTA. [D. iii. 1. 15>% Gotama nacchannaü tayidaü {na ppatiråpaü} yad ime Sakyā ibbhā santā ibbhā samānā na brāhmaõe sakkaronti na brāhmaõe garukaronti na brāhmaõe mānenti na brāhmaõe påjenti na brāhmaõe apacāyantãti.' Iti ha Ambaņņho māõavo idaü tatiyaü Sakkesu ibbha-vādaü nipātesi. 16. Atha kho Bhagavato etad ahosi: `Atibāëhaü kho ayaü Ambaņņho māõavo Sakkesu\<*<1>*>/ ibbha-vādena nim- madeti.\<*<2>*>/ Yan nånāhaü gottaü puccheyyan ti.' Atha Kho Bhagavā Ambaņņhaü māõavaü etad avoca: `Kathaü- gotto 'si Ambaņņhāti?' `Kaõhāyano 'haü asmi bho Gotamāti.' {`Porāõaü} kho pana te Ambaņņha mātāpettikaü nāma- gottaü anussarato\<*<3>*>/ ayya-puttā Sakyā bhavanti, dāsi-putto tvaü asi Sakyānaü. Sakyā kho pan' Ambaņņha rājānaü Okkākaü pitāmahaü dahanti.\<*<4>*>/ Bhåta-pubbaü Ambaņņha rājā Okkāko yā sā mahesã piyā manāpā tassā puttassa rajjaü pariõāmetukāmo jeņņha-kumāre raņņhasmā pabbā- jesi, Okkāmukhaü\<*<5>*>/ Karaõķuü\<*<6>*>/ Hatthinãyaü\<*<7>*>/ Sãnipuraü.\<*<7>*>/ Te raņņhasmā pabbājitā yattha Himavanta-passe pokkha- raõiyā tãre mahā sāka-saõķo\<*<8>*>/ tattha vāsaü kappesuü. Te jāti-sambheda-bhayā sakāhi bhaginãhi saddhiü {saüvā- saü} kappesuü. `Atha kho Ambaņņha rājā Okkāko amacce pārisajje āmantesi: "Kahaü nu kho bho etarahi kumārā samman- tãti?" "`Atthi deva Himavanta-passe pokkharaõiyā tãre mahā sāka-saõķo\<*<8>*>/ tatth' etarahi kumārā sammanti. Te jāti- sambheda-bhayā sakāhi bhaginãhi saddhiü {saüvāsaü} kappentãti." `Atha kho Ambaņņha rājā Okkāko udānaü udānesi: \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bp Sakyesu. 2 Scm nimmāddeti; Bp nimpādeti nipātesi. 3 Sct assarato; Bp anussārato. 4 SS dissanti. 5 Bp Ukkāmukhaü. 6 Bp Karakaõķaü. 7 Sc Hatthinisiyāsãnipuran; Sm Hatthiniyāsãnãpuraü; Sdt Hatthiniyāsinipuraü; Bp Hatthinikāsinisåraü. 8 Bp sākavana-saõķo (twice). >/ #<[page 093]># %% "Sakyā vata bho kumārā, parama-sakyā vata bho kumārā ti." `Tadagge kho pana\<*<1>*>/ Ambaņņha Sakyā pa¤¤āyanti. So va Sakyānaü\<*<2>*>/ pubba-puriso. Ra¤¤o kho pana Ambaņņha Okkākassa Disā nāma\<*<3>*>/ dāsã ahosi. Sā kaõhaü\<*<4>*>/ janesi. Jāto Kaõho paccābhāsi\<*<5>*>/: "Dhopetha\<*<6>*>/ maü amma, nahā- petha maü amma, imasmā maü amma asucismā parimo- cetha,\<*<7>*>/ atthāya vo bhavissāmãti." Yathā kho pana Am- baņņha etarahi manussā pisāce\<*<8>*>/ pisācā ti sa¤jānanti, evam eva kho Ambaņņha tena samayena manussā pisāce pi\<*<9>*>/ Kaõhā ti sa¤jānanti. Te evam āhaüsu: "Ayaü sa¤- jāto\<*<10>*>/ paccābhāsi.\<*<11>*>/ Kaõho jāto pisāco jāto ti." Tadagge\<*<12>*>/ kho pana Ambaņņha Kaõhāyanā pa¤¤āyanti. So ca Kaõ- hāyanānaü pubba-puriso. Iti kho te Ambaņņha porāõaü mātāpettikaü nāma-gottaü anussarato ayya-puttā Sakyā bhavanti, dāsi-putto tvam asi Sakyānan ti.' 17. Evaü vutte te\<*<13>*>/ māõavakā Bhagavantaü etadavocuü: `Mā bhavaü Gotama Ambaņņhaü māõavaü atibāëhaü dāsi-putta-vādena nimmādesi, sujāto ca bho Gotama Am- baņņho māõavo, kula-putto ca Ambaņņho māõavo, bahus- sutoca Ambaņņho māõavo, kalyāõa-vākkaraõo\<*<14>*>/ ca Ambaņņho māõavo, paõķito ca Ambaņņho māõavo, pahoti ca Ambaņņho māõavo bhotā\<*<15>*>/ Gotamena saddhiü asmiü vacane pati- mantetun\<*<16>*>/ ti.' 18. Atha kho Bhagavā te māõavake etad avoca: `Sace kho tumhākaü māõavakā\<*<17>*>/ evaü hoti, "Dujjāto ca Am- baņņho māõavo, akula\<*<18>*>/-putto ca Ambaņņho māõāvo, appas- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Sd Bp pan' (always). 2 Bp so ca nesaü(as in Sum.). 3 Sc Scmt nāmasā. 4 Bp adds nāma. 5 Sc paccabhāsi; Bp paccākāsi. 6 Sd posetha; Bp dhovatha. 7 St parimoca. 8 Sd Bp pisāce disvā. 9 Bp omits pi. 10 Bp jāto. 11 Sc paccayābhāsi; Bp paccākāsi. 12 Sct etadagge. 13 Bp Sc omit te. 14 Bp vakkaraõo here and below. 15 Scmt Bp bho; Sd go (but see 19). 16 Bp paņi- (twice). 17 Bp māõavakānaü. 18 Sd Bp akusala. >/ #<[page 094]># %<94 AMBAōōHA SUTTA. [D. iii. 1. 18>% suto ca Ambaņņho māõavo, akalyāõa-vākkaraõo ca Ambaņņho māõavo, duppa¤¤o ca Ambaņņho māõavo, na ca pahoti Ambaņņho māõavo samaõena Gotamena saddhiü asmiü vacane patimantetun ti," tiņņhatu Ambaņņho māõavo, tumhe mayā saddhiü asmiü vacane mantavho.\<*<1>*>/ Sace pana tumhākaü māõavakā\<*<2>*>/ evaü hoti: "Sujāto ca Ambaņņho māõavo, kula-putto ca Ambaņņho māõavo, bahussuto ca Ambaņņho māõavo, kalyāõa-vākkaraõo ca Ambaņņho māõavo, paõķito ca Ambaņņho māõavo, pahoti ca Ambaņņho māõavo samaõena Gotamena saddhiü vacane patimante- tun ti," tiņņhatha\<*<3>*>/ tumhe, Ambaņņho māõavo mayā saddhiü mantetåti.'\<*<4>*>/ 19. `Sujāto ca bho Gotama Ambaņņho māõavo, {kula- putto} ca Ambaņņho māõavo, bahussuto ca Ambaņņho māõavo, kalyāõa-vākkaraõo ca Ambaņņho māõavo, paõķito ca Ambaņņho māõavo, pahoti ca Ambaņņho māõavo sama- õena\<*<5>*>/ Gotamena saddhiü asmiü vacane patimantetuü. Tuõhã mayaü bhavissāma. Ambaņņho māõavo bhotā\<*<6>*>/ Gotamena saddhiü asmiü vacane patimantetåti.' 20. Atha kho Bhagavā Ambaņņhaü māõavaü etad avoca: `Ayaü kho pana te Ambaņņha sahadhammiko pa¤ho āgacchati, akāmā vyākātabbo. Sace na\<*<7>*>/ vyākaris- sasi a¤¤ena vā a¤¤aü paņicarissasi, tuõhi vā bhavissasi, pakkamissasi vā, etth' eva te sattadhā\<*<8>*>/ muddhā phalissati. Taü kim ma¤¤asi Ambaņņha? Kin ti te sutaü brāhma- õānam vuddhānaü mahallakānaü ācariya-pācariyānaü bhāsamānānaü, kuto pabhutikā Kaõhāyanā, ko ca Kaõhā- yanānaü pubba-puriso ti?' Evaü vutte Ambaņņho māõavo tuõhã ahosi. Dutiyam pi kho Bhagavā Ambaņņhaü māõavaü etad avoca: `Taü kim ma¤¤asi Ambaņņha? Kin ti te sutaü brāhmaõānam vuddhānaü mahallakānaü . . . pe . . . ko ca Kaõhāya- \<-------------------------------------------------------------------------- 1-1 Scm mantabbo St mantabhe, and omit asmiü vacane; Sd mantamho (see iv. 18). 2 Bp māõavakānaü. 3 Sct tiņņhapetha. 4 Bp paņimantetåti. 5 Bp bhotā. 6 Sc bho (as before, 17). 7 Sct pana; Bp tvaü na. 8 Sd Bp omit te s-. >/ #<[page 095]># %% nānaü pubba-puriso ti?' Dutiyam pi kho Ambaņņho māõavo tuõhã ahosi. Atha kho Bhagavā Ambaņņhaü māõavaü etad avoca: `Vyākarohi idāni Ambaņņha, na dānite tuõhã-bhāvassa kālo. Yo kho Ambaņņha Tathāgatena yāva tatiyakaü\<*<1>*>/ saha- dhammikaü pa¤haü puņņho na vyākaroti, etth' ev' assa sattadhā muddhā phalissatãti.' 21. Tena kho pana samayena vajirapāõã yakkho mahan- taü ayo-kåņaü ādāya ādittaü sampajjalitaü {sajoti-bhåtaü} Ambaņņhassa māõavassa upari vehāsaņņhito\<*<2>*>/ hoti: `Sacā- yaü Ambaņņho māõavo Bhagavatā yāva tatiyakaü saha- dhammikaü pa¤haü puņņho na vyākarissati etth' ev' assa sattadhā muddhaü phālessāmãti.' Taü kho pana vajira- pāõiü yakkhaü Bhagavā c' eva passati Ambaņņho ca māõavo. Atha kho Ambaņņho māõavo taü disvā bhãto saüviggo loma-haņņha-jāto Bhagavantaü yeva tāõaü gavesã Bhagavantaü yevaleõaü gavesã Bhagavantaü yeva saraõaü gavesã upanisãditvā Bhagavantaü etad avoca: `Kiü etaü bhavaü {Gotamo} āha? Puna bhavaü Gotamo bråmetåti.'\<*<3>*>/ `Taü kiü ma¤¤asi Ambaņņha? Kin ti te sutaü brāh- maõānaü vuddhānaü mahallakānaü ācariya-pācariyānaü bhāsamānānaü, kuto-pabhutikā Kaõhāyanā, ko ca Kaõ- hayanānaü pubba-puriso ti?' `Evam eva me\<*<4>*>/ bho Gotama sutaü yath' eva bhavaü\<*<5>*>/ Gotamo āha, tato-pabhutikā Kaõhāyanā, so ca Kaõhāyanā- naü pubba-puriso ti.' 22. Evaü vutte māõavakā unnādino uccā-saddā mahā- saddā ahesuü: `Dujjāto kira bho Ambaņņho māõavo, akula-putto kira bho Ambaņņho {māõavo}, dāsi-putto kira bho Ambaņņho māõavo Sakyānaü, ayya-puttā kira bho Ambaņņhassa māõavassa Sakyā bhavanti. Dhamma-vādiü yeva kira mayaü samaõaü Gotamaü apasādetabbaü\<*<6>*>/ ama¤¤imhāti.' 23. Atha kho Bhagavato etad ahosi: `Atibāëhaü kho \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bp tatiyaü (twice). 2 Bp vehāse dhito. 3 Bp bravitu ti. 4 Sdt Bp omit me. 5 Scm bho. 6 Bp apasāretabbaü. >/ #<[page 096]># %<96 AMBAōōHA SUTTA. [D. iii. 1. 23>% ime māõavakā Ambaņņhaü māõavaü dāsi-putta-vādena nimmādenti, yan nånāham parimoceyyan ti.' Atha kho Bhagavā te māõavake etad avoca: `Mā kho tumhe māõa- vakā Ambaņņhaü māõavaü atibāëhaü dāsi-putta-vādena nimmādetha. Uëāro so Kaõho isi\<*<1>*>/ ahosi. So dakkhiõaü janapadaü gantvā, brahme mante adhiyitvā rājānaü Okkā- kaü\<*<2>*>/ upasaükamitvā Khuddaråpiü\<*<3>*>/ dhãtaraü yāci. Tassa rājā Okkāko "ko {n'eva} rem' ayaü\<*<4>*>/ dāsi-putto samāno Khud- daråpiü dhãtaraü yācatãti" kupito anattamano khurap- paü sannayhi.\<*<5>*>/ So taü khurappaü n' eva asakkhi mu¤ci- tuü no paņisaüharituü. Atha kho māõavakā amaccā pārisajjā Kaõhaü isiü upasaükamitvā etad avocuü: "`Sotthi bhadante hotu ra¤¤o, sotthi bhadante hotu ra¤¤o ti." "`Sotthi bhavissati ra¤¤o api ca rājā yadi adho khurap- paü mu¤cissati, yāvatā ra¤¤o vijitaü ettāvatā paņhaviü udrãyissatãti." "`Sotthi bhadante hotu ra¤¤o, sotthi janapadassāti." "`Sotthi bhavissati ra¤¤o sotthi janapadassa, api ca rājā yadi uddhaü khurappaü mu¤cissati, yāvatā ra¤¤o vijitaü ettāvatā satta vassāni devo na vassissatãti." "`Sotthi bhadante hotu ra¤¤o, sotthi janapadassa, devo ca vassatåti." "`Sotthi bhavissati ra¤¤o, sotthi janapadassa, devo ca vassissati, api ca rājā jeņņha-kumāre khurappaü paņiņņhā- petu, sotthi kumāro pallomo bhavissatãti." `Atha kho māõavakā amaccā {Okkākassa} ārocesuü: "Okkāko jeņņha-kumāre khurappaü patiņņhāpetu, sotthi kumāro pallomo bhavissatãti." Atha kho rājā Okkāko jeņņha- kumāre khurappaü patiņņhāpesi, sotthi kumāro pallomo sambhavi. Atha kho tassa rājā Okkāko bhãto\<*<6>*>/ brahma- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Sc itthi. 2 Bp adds upasaükami. 3 Sct the third time Muddaråpiü; Sd thrice Muddaråpaü; Bp thrice Maddarupi. 4 Bp ko nevaü re ayaü; Sd mayhaü. 5 Sd sannayihi; St Bp sannahi. 6 Bp adds saüviggo loma-hāttha-jāto. >/ #<[page 097]># %% daõķena tajjito Khuddaråpiü dhãtaraü adāsi. Mā kho tumhe māõavakā {Ambaņņhaü} māõavaü atibāëhaü dāsi- putta-vādena nimmādetha. Uëāro so Kaõho isi ahosãti.' 24. Atha kho Bhagavā Ambaņņhaü māõavaü āmantesi: `Taü kim ma¤¤asi Ambaņņha? Idha khattiya-kumāro brāhmaõa-ka¤¤āya saddhiü saüvāsaü kappeyya. Tesaü saüvāsam anvāya putto jāyetha. Yo so khattiya-kumārena brāhmaõa-ka¤¤āya putto uppanno api nu so labhetha brāh- maõesu āsanaü vā udakaü vā ti?' `{Labhetha} bho Gotama.' `Api nu naü brāhmaõā {bhojeyyuü} saddhe vā thālipāke vā ya¤¤e vā pāhuõe vā ti?' "Bhojeyyuü bho Gotama.' `Api nu naü brāhmaõā mante vāceyyuü vā no vā ti?'\<*<1>*>/ `Vāceyyuü bho Gotama.' `Api nu 'ssa itthãsu āvaņaü vā assa anāvaņaü vā ti?' `Anāvaņaü hi' ssa bho Gotama.' `Api nu naü khattiyā khattiyābhisekena abhisi¤ceyyun ti?' `No h' etaü\<*<2>*>/ bho Gotama.' `Taü kissa hetu?' `Mātito hi bho Gotama anuppanno\<*<3>*>/ ti.' 25. `Taü kim ma¤¤asi Ambaņņha? Idha brāhmaõa- kumāro khattiya-ka¤¤āya saddhiü saüvāsaü kappeyya. Tesaü saüvāsaü anvāya putto jāyetha. Yo so brāhmaõa- kumārena khattiya-ka¤¤āya putto uppanno api nu so labhetha brāhmaõesu āsanaü vā udakaü vā ti?' `Labhetha bho Gotama.' `Api nu naü brāhmaõā bhojeyyuü saddhe vā thālipāke vā ya¤¤e vā pāhuõe vā ti?' `Bhojeyyuü bho Gotama.' `Api nu naü brāhmaõā mante vāceyyuü vā no vā ti?' `Vāceyyuü bho Gotama.' \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bp vā ti n' evāti (but see 27). 2 Bp no hi, and below no h' idaü. 3 Sdm anuppannā; Bp anupasampanno (here and in 25). >/ #<[page 098]># %<98 AMBAōōHA SUTTA. [D. iii. 1. 25>% `Api nu 'ssa itthãsu āvaņaü vā assa anāvaņaü vā ti?' `Anāvaņaü hi 'ssa bho Gotama.' `Api nu khattiyā khattiyābhisekena abhisi¤ceyyunti?' `No h' etaü bho Gotama.' `Taü kissa hetu?' `Pitito hi bho Gotama anuppanno ti.' 26. `Iti kho Ambaņņha itthiyā vā\<*<1>*>/ itthiü karitvā purisena vā purisaü karitvā khattiyā va seņņhā hãnā brāhmaõā. Taü kim ma¤¤asi Ambaņņha? Idha brāh- maõā brāhmaõaü kismicid\<*<2>*>/ eva pakaraõe khura-muõķaü karitvā assa-puņena\<*<3>*>/ vadhitvā raņņhā vā nagarā vā pab- bājeyyuü. Api nu so labhetha brāhmaõesu āsanaü vā udakaü vā ti?' `No h' idaü bho Gotama.' `Api nu naü brāhmaõā bhojeyyuü saddhe vā thālipāke vā ya¤¤e vā pāhuõe vā ti?' `No h' idaü bho Gotama.' Api nu naü brāhmaõā mante vāceyyuü vā no vā ti?' `No h' idaü bho Gotama.' `Api nu 'ssa itthãsu āvaņaü vā assa anāvaņaü vā ti?' `âvaņaü hi 'ssa bho Gotama.' 27. `Taü kim ma¤¤asi Ambaņņha? Idha khattiyā khattiyaü kismicid eva pakaraõe khura-muõķaü karitvā assa-puņena vadhitvā raņņhā vā nagarā vā pabbājeyyuü. Api nu so {labhetha} brāhmaõesu āsanaü vā udakaü vā ti?' `{Labhetha} bho Gotama.' `Api nu naü brāhmaõā bhojeyyuü saddhe vā thālipāke vā ya¤¤e vā pāhuõe vā ti?' `Bhojeyyuü bho Gotama.' `Api nu naü brāhmaõā mante vāceyyuü vā no vā ti?' `Vāceyyuü bho Gotama.' `Api nu 'ssa itthãsu āvaņaü vā assa anāvaņaü vā ti?' `{Anāvaņaü} hi 'ssa bho Gotama.' `Ettāvatā kho Ambaņņha khattiyo parama-nihãnataü \<-------------------------------------------------------------------------- 1 SS omit vā. 2 St kismi¤cid; Scm kismãcid (and so each in 27). 3 See A. iv. 242. 3. >/ #<[page 099]># %% patto hoti yad eva naü khattiyā khura-muõķaü karitvā assa-puņena vadhitvā raņņhā vā nagarā vā pabbājenti. Iti kho Ambaņņha yadā pi khattiyo parama-nihãna- taü patto hoti tadā pi khattiyā va seņņhā hãnā brāhmaõā. 28. `Brahmunā pi esā Ambaņņha {Sanaükumāreõa}\<*<1>*>/ gāthā bhāsitā: Khattiyo seņņho jane tasmiü ye\<*<2>*>/ gotta-paņisārino. {Vijjā-caraõa}-sampanno so seņņho deva-mānuse ti. Sā kho pan' esā Ambaņņha brahmunā Sanaü-kumārena gāthā sugãtā na duggãtā subhāsitā na dubbhāsitā attha- saühitāna\<*<3>*>/ anattha-saühitā anumatā mayā pi.\<*<4>*>/ Aham pi Ambaņņha evaü vadāmi: Khattiyo seņņho {jane tasmiü} ye\<*<5>*>/ gotta-paņisārino {Vijjā-caraõa}-sampanno so seņņho deva-mānuse ti.' Bhāõavāraü Paņhamaü. 2.1. `Katamaü pana taü bho Gotama {caraõaü}, kata- mā\<*<6>*>/ sā vijjā ti?' `Na kho Ambaņņha anuttarāya vijjā-caraõa-sampadāya jāti-vādo vā vuccati, gotta-vādo vā vuccati, māna-vādo vā\<*<7>*>/ vuccati: "Arahasi vā maü tvaü na vā maü tvaü arahasãti." Yattha kho Ambaņņha āvāho vā hoti vivāho vā hoti āvāha-{vivāho} vā hoti etth' etaü vuccati jāti-vādo iti pi, gotta-vādo iti pi, māna-vādo iti pi: "Arahasi vā maü tvaü na vā maü tvaü arahasãti." Ye hi keci Ambaņņha jāti-vāda-vinibandhā vā gotta-vāda-vinibandhā vā māna-vāda-vinibandhā vā āvāha-vivāha-vinibandhā vā, ārakā te anuttarāya vijjā-caraõa-sampadāya. Pahāya kho Ambaņņha jāti-vāda-vinibandha¤ ca gotta-vāda- vinibandha¤ ca māna-vāda-vinibandha¤ ca āvāha-vivāha- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bp Sena-. 2 Sct yo. 3 Sd no. 4 Bp omits pi. This 28 recurs so far at M. I. 358, and the verse at S. vi. 2. 1; xxi. 11. 5 Sc yo. 6 Bp adds ca pana (see ii. 2). 7 Smt omit these vā' s. >/ #<[page 100]># %<100 AMBAōōHA SUTTA. [D. iii. 2. 1>% vinibandha¤ ca anuttarāya vijjā-caraõa-sampadāya sacchi- kiriyā hotãti.' 2. `Katamaü pana taü bho Gotama caraõaü, katamā\<*<1>*>/ sā vijjā ti?' `Idha Ambaņņha Tathāgato loke uppajjati arahaü sam- māsambuddho . . . pe . . . [yathā {Sāma¤¤a-phalaü} evaü vitthāretabbaü] . . . evaü kho Ambaņņha bhikkhu sãla- sampanno hoti.'\<*<2>*>/ ` . . . pe\<*<3>*>/ . . . paņhamajjhānaü upasampajja viharati. Idam pi 'ssa hoti caraõasmiü.'\<*<4>*>/ . . . pe\<*<5>*>/ . . . catut- thajjhānaü upasampajja viharati. Idam pi 'ssa hoti caraõasmiü. Idaü kho taü Ambaņņha caraõaü. ` . . . pe\<*<6>*>/ . . . ¤āõa-dassanāya cittaü abhinãharati abhininnāmeti . . . pe\<*<7>*>/ . . . Idam pi 'ssa hoti vijjāya . . . pe\<*<8>*>/ . . . nāparaü itthattāyāti pajānāti. Idam pi 'ssa hoti vijjāya. Ayaü kho sā Ambaņņha vijjā. `Ayaü vuccati Ambaņņha bhikkhu\<*<9>*>/ vijjā-sampanno iti pi caraõa-sampanno iti pi vijjā-caraõa-sampanno iti pi.\<*<9>*>/ Imāya ca Ambaņņha\<*<10>*>/ vijjā-caraõa-sampadāya a¤¤ā vijja- sampadā caraõa-sampadā uttaritarā vā paõãtatarā vā n' atthi. 3. `Imāya kho Ambaņņha anuttarāya vijjā-caraõa- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bp adds ca (see last ). 2 D. ii. 40-63. 3 D. ii. 64-75, but possibly only the passage at D. ii. 75 beginning so vivicc' eva is meant. 4 Sd sãlasmiü (but see Sum.). 5 D. ii. 77-81, but possibly only the description of the Jhānas in the first lines of D. ii. 77, 79, 81, is to be repeated here. 6 Only Sm has this pe. 7 D. ii. 83. 8 D. ii. 84-98, but possibly only 85, 87, 89, 91, 93, 95, 97. 9-9 SS vijjā-caraõa-sampanno iti pi caraõa-sampanno iti pi. 10 Bp vijjā-sampadāya ca caraõa-sampadāya ca a¤¤ā vijjā-sampadā ca caraõa-sampada ca. It is this imitation of the closing phrase of D. ii. 98 Which makes us think that the Whole of D. ii. 40-98 is meant to be repeated here with the necessary changes. >/ #<[page 101]># %% sampadāya cattāri apāya-mukhāni bhavanti. Katamāni cattāri? Idha Ambaņņha ekacco samaõo vā brāhmaõo vā imaü yeva anuttaraü vijjā-caraõa-sampadaü anabhi- sambhuõamāno khāri-vividham\<*<1>*>/ ādāya ara¤¤e vanam\<*<2>*>/ ajjhogāhati\<*<3>*>/ "pavatta-phala-bhojano {bhavissāmãti}." So a¤¤adatthu vijjā-caraõa-sampannass' eva paricārako\<*<4>*>/ sampajjati. Imāya kho Ambaņņha anuttarāya vijja-caraõa- sampadāya idaü pathamaü apāya-mukhaü bhavati. `Puna ca paraü Ambaņņha idh' ekacco samaõo vā brāh- maõo vā ima¤ ca anuttaraü vijjā-caraõa-sampadaü anabhisambhuõamāno, pavattaphala-bhojanata¤ ca anabhi- sambhuõamāno, kuddāla-{piņakaü}\<*<5>*>/ ādāya ara¤¤e vanam\<*<6>*>/ ajjhogāhati "kandamålaphala-bhojano bhavissāmãti." So a¤¤adatthu vijjā-caraõa-sampannass' eva paricārako\<*<7>*>/ sampajjati. Imāya kho Ambaņņha anuttarāya vijjā-caraõa- sampadāya idaü dutiyaü apāya-mukhaü bhavati. `Puna ca paraü Ambaņņha idh' ekacco samaõo vā brāhmaõo vā imaü c' eva anuttaraü vijjā-caraõa-sampa- daü anabhisambhuõamāno, pavattaphala-bhojanata¤ ca anabhisambhuõamāno, kandamålaphala-bhojanata¤ ca anabhisambhuõamāno, gāma-sāmantaü vā nigama- sāmantaü vā agyāgāraü karitvā aggiü paricaranto acchati. So a¤¤adatthu vijjā-caraõa-sampannass' eva paricārako sampajjati. Imāya kho Ambaņņha anuttarāya vijjā-caraõa-sampadāya idaü tatiyaü apāya-mukhaü bhavati. `Puna ca paraü Ambaņņha idh' ekacco samaõo vā brāhmaõo vā ima¤ c' eva anuttaraü vijjā-caraõa-sampadaü anabhisambhuõamāno, pavattaphala-bhojanata¤ ca anabhi- sambhuõamāno, kandamålaphala-bhojanata¤ ca anabhi- sambhuõamāno, aggi-paricariya¤ ca anabhisambhuõamāno, \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Sc khātaü vividham; Bp kharividhaü. 2 Bp ara¤¤āyatanaü (but see below). 3 So all MSS. twice (see 4). 4 Sc parivār- (throughout). 5 St kuddāla-pãņhakaü. 6 Bp āra¤¤avanaü (and so always afterwards). 7 Sct parivār-. >/ #<[page 102]># %<102 AMBAōōHA SUTTA. [D. iii. 2. 3>% cātummahāpathe catudvāraü agāraü\<*<1>*>/ karitvā acchati: "Yo imāhi catuhi disāhi āgamissati samaõo vā brāhmaõo va tam ahaü yathā sattiü\<*<2>*>/ yathā balaü\<*<3>*>/ paņipåjes- sāmãti." So a¤¤adatthu vijjā-caraõa-sampannass' eva paricārako sampajjati. Imāya kho Ambaņņha anuttarāya vijjā-caraõa-sampadāya idaü catutthaü apāya-mukhaü bhavati. `Imāya kho Ambaņņha anuttarāya vijjā-caraõa-sampa- dāya imāni {cattāri} apāya-mukhāni bhavanti. 4. `Taü kim ma¤¤asi Ambaņņha? Api nu tvaü imāya anuttarāya vijjā-caraõa-sampadāya sandissasi sācariyako ti?' `No h' idaü bho Gotama. Ko cāhaü bho Gotama sā- cariyako, kā ca anuttarā vijjā-caraõa-sampadā? âra- ko 'haü\<*<4>*>/ bho Gotama anuttarāya vijjā-caraõa-sampadāya sācariyako ti.' `Taü kim ma¤¤asi Ambaņņha? Api nu tvaü ima¤ c' eva anuttaraü vijjā-caraõa-sampadaü anabhisambhuõa- māno khāri-vividhaü ādāya\<*<5>*>/ ara¤¤e vanam ajjhogāhasi\<*<6>*>/ "sācariyako pavatta-phala-bhojano bhavissāmāti?"' `No h' idaü bho Gotama.' `Taü kim ma¤¤asi Ambaņņha? Api nu tvaü ima¤ c' eva anuttaraü vijjā-caraõa-sampadaü anabhisambhuõa- māno pavattaphala-bhojanata¤ ca anabhisambhuõamāno kuddāla-piņakaü ādāya ara¤¤e vanam ajjhogāhasi "sācariyako kandamålaphala-bhojano bhavissāmāti."' `No h' idaü bho Gotama.' `Taü kim ma¤¤asi Ambaņņha? Api nu tvaü imaü c' eva anuttaraü vijjā-caraõa-sampadaü anabhisambhuõa- māno, pavattaphala-bhojanata¤ ca anabhisambhuõa- māno, kandamålaphala-bhojanata¤ ca anabhisambhuõa- māno, gāma-sāmantaü vā nigama-sāmantaü vā agyāgāraü karitvā aggiü paricaranto acchasi sācariyako ti?' \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bp agyāgāraü; Sd āgāraü (here and below). 2 Bp satthiü. 3 Bp phalaü. 4 Bp ārakāhaü. 5 Sd khāriü vividham ādāya; Bp khāri-vidham ādāra. 6 So all MSS. twice. >/ #<[page 103]># %% `No h' idaü bho Gotama.' `Taü kim ma¤¤asi Ambaņņha? Api nu tvaü ima¤ c' eva anuttaraü vijjā-caraõa-sampadaü anabhisambhuõa- māno, pavattaphala-bhojanata¤ ca anabhisambhuõamāno, kandamålaphala-bhojanata¤ ca anabhisambhuõamāno, aggi-paricariya¤ ca anabhisambhuõamāno, cātummahā- pathe catudvāraü agāraü karitvā acchasi sācariyako: "Yo imāhi catuhi disāhi āgamissati samaõo vā brāhmaõo vā taü mayaü yathā sattiü yathā balaü paņipåjessāmāti"?' `No h' idaü bho Gotama.' 5. `Iti kho Ambaņņha imāya c' eva tvaü\<*<1>*>/ anuttarāya vijjā-caraõa-sampadāya parihãnako\<*<2>*>/ sācariyako, ye c' ime anuttarāya vijjā-caraõa-sampadāya cattāri apāya-mukhāni bhavanti tato c' asi\<*<3>*>/ parihãno sācariyako, bhāsitā kho pana te esā Ambaņņha ācariyena brāhmaõena Pokkharasātinā vācā: "Ke ca muõķakā\<*<4>*>/ samaõakā ibbhā kiõhā\<*<5>*>/ bandhu- padāpaccā, kā ca tevijjānaü brāhmaõānaü sākacchā"\<*<6>*>/ ti attanā āpāyiko\<*<7>*>/ pi aparipåramāno. Pass' Ambaņņha yāva aparaddha¤ ca te idaü ācariyassa brāhmaõassa Pok- kharasātissa. 6. `Brāhmaõo kho pan' Ambaņņha Pokkharasādi ra¤¤o Pasenadissa Kosalassa dattikaü {bhu¤jati}. Tassa rājā Pasenadi Kosalo sammukhã-bhāvaü pi na dadāti. Yadā pi tena manteti tiro dussan tena manteti. Yassa kho pan' Ambaņņha dhammikaü payataü\<*<8>*>/ bhikkhaü patigaõheyya,\<*<9>*>/ kathaü tassa rājā Pasenadi Kosalo sammukhã-bhāvaü pi na dadeyya? Pass' Ambaņņha yāva aparaddha¤ ca te idaü ācariyassa brāhmaõassa Pokkharasātissa. 7. `Taü kim ma¤¤asi Ambaņņha? Idha rājā Pasenadi Kosalo hatthi-gãvāya vā nisinno assapiņņhe vā nisinno rathåpatthare vā ņhito uggehi vā {rāja¤¤ehi} vā ka¤cid eva \<-------------------------------------------------------------------------- 1 SS omit. 2 Bp parihãno. 3 Sd adds yā; Bp ca tvaü. 4 Sd mundakā; Sc muddhakā; Bp muddakā. 5 St kiõhaü (see ante, D. iii. 1. 11); Bp kaõhā; Sc kinhā. 6 Bp sāgacchā. 7 Bp Sc apāyiko. 8 Sd Bp payātam. 9 All MSS. t, not ņ. >/ #<[page 104]># %<104 AMBAōōHA SUTTA. [D. iii. 2. 7>% mantanaü\<*<1>*>/ manteyya. So tamhā padesā apakkamma ekamante tiņņheyya atha āgaccheyya suddo vā sudda-dāso vā. So tasmiü padese ņhito tad eva mantanaü manteyya: "Evaü pi rājā Pasenadi Kosalo abhāsi." Api nu so rājā-bhaõitaü vā bhaõati, rājā-mantanaü vā manteti, tāvatā\<*<2>*>/ so assa rājā vā rāja-matto\<*<3>*>/ vā ti?' `No h' idaü bho Gotama.' 8. `Evam eva kho tvaü Ambaņņha: "Ye te ahesuü brāhmaõānaü pubbakā isayo mantānaü kattāro mantānaü pavattāro yesam idaü etarahi brāhmaõā {porāõaü} manta\<*<4>*>/- padaü\<*<5>*>/ gãtaü pavuttaü\<*<6>*>/ samihitaü tad anugāyanti tad anubhāsanti bhāsitaü anubhāsanti vācitaü anuvācenti -- seyyathãdam Aņņhako\<*<7>*>/ Vāmako Vāmadevo Vessāmitto Yamataggi\<*<8>*>/ Aīgiraso Bhāradvājo Vāseņņho Kassapo Bhagu -- tyāhaü mante adhiyāmi sācariyako" ti\<*<9>*>/ tāvatā tvaü bhavissasi isi vā isittāya vā paņipanno ti n' etaü ņhānaü vijjati. 9. `Taü kim ma¤¤asi Ambaņņha? Kinti te sutaü brāhmaõānaü vuddhānaü mahallakānaü ācariya-pācariyā- naü bhāsamānānaü? Ye te ahesuü brāhmaõānaü pub- bakā isayo mantānaü kattāro mantānaü pavattāro yesaü idaü etarahi brāhmaõā porāõaü manta\<*<10>*>/-padaü gãtaü pavuttaü samihitaü tad anugāyanti tad anubhāsanti bhāsitaü anubhāsanti vācitaü anuvācenti -- seyyathãdaü Aņņhako Vāmako {Vāmadevo} Vessāmitto Yamataggi Aīgi- raso Bhāradvājo Vāseņņho Kassapo Bhagu -- evaü su te sunahātā\<*<11>*>/ suvilittā kappita-kesa-masså āmutta-mālābha- raõā\<*<12>*>/ odāta-vattha-vasanā pa¤cahi kāmaguõehi samap- pitā samaīgi-bhåtā paricārenti seyyathā pi tvaü etarahi sācariyako ti?' \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Sct mantaü. 2 Bp ettāvatā. 3 Bp rājaü matto. 4 Sct mantaü. 5 Sc patta-. 6 Bp pavattaü. 7 See Tevijja Sutta, 13, and `Vinaya Texts,' ii. 130. 8 Sm Yamadaggã 9 Scmt omit ti. 10 Bp Sct mantaü. 11 Bp nhātā; Sc evaü tesu bhoto. 12 Bp maõi-kuõķalābharanā; Sc amutta-mālā. >/ #<[page 105]># %% `No h' idaü bho Gotama.' 10. `\<*<1>*>/Evaü su te sālãnaü odanaü\<*<2>*>/ vicita-kāëakaü aneka- såpaü aneka-bya¤janaü paribhu¤janti seyyathā pi tvaü etarahi sācariyako ti?' `No h' idaü bho Gotama.' `\<*<3>*>/ Evaü su te veņhaka-nata-passāhi nārãhi paricārenti seyyathā pi tvaü etarahi sācariyako ti?' `No h' idaü bho Gotama.' `\<*<4>*>/ Evaü su te kutta-vālehi vaëavā-ratheni dãghāhi pato- da-laņņhãhi\<*<5>*>/ vāhane \<*<6>*>/vitudantā vicaranti\<*<6>*>/ seyyathā pi tvaü etarahi sācariyako ti?' `No h' idaü bho Gotama.' `\<*<7>*>/ Evaü su te ukkiõõa-parikhāsu\<*<8>*>/ okkhitta-palighāsu\<*<9>*>/ nagaråpakārikāsu dãghāsi-baddhehi\<*<10>*>/ purisehi rakkhāpenti seyyathā pi tvaü etarahi sācariyako ti?' `No h' idaü bho Gotama.' `\<*<11>*>/ Iti kho Ambaņņha n' eva tvaü isi na pana isittāya paņipanno sācariyako. Yassa\<*<12>*>/ kho pana Ambaņņha mayi kaīkhā vā vimati vā, so maü pa¤hena, ahaü veyyā- karaõena sobhissāmãti.'\<*<13>*>/ 11. Atha kho Bhagavā vihārā nikkhamma caīkamaü abbhuņņhāsi. Ambaņņho pi māõavo vihārā nik- khamma caīkamaü abbhuņņhāsi. Atha kho Ambaņņho māõavo Bhagavantaü caīkamantaü anucaīkamamāno Bhagavato kāye dvattiüsa mahāpurisa-lakkhaõāni sam- mannesi. Addasā kho Ambaņņho māõavo Bhagavato kāye dvattiüsa mahāpurisa-lakkhaõāni yebhuyyena ņhapetvā \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bp inserts pa for kinti te sutaü . . . Bhagu. 2 Bp inserts bhucimaüsupabhecanaü. 3 Bp inserts pa as above. 4 Bp inserts pa as above; Sc omits this paragraph. 5 St patodayaņņhāhi- 6-6 Bp vitudentā. 7 Bp inserts pa as above. 8 Sd parikāsu; Bp paridāsu. 9 Sd phalighāsu. 10 Bp vudhehi. 11 Bp inserts la. 12 Scm yassa vā. 13 Bp sovissāmãti; Sc sossāmãti; Sdt soladdhissāmãti; Sm sobhissāmãti. >/ #<[page 106]># %<106 AMBAōōHA SUTTA. [D. iii. 2. 11>% dve. Dvãsu mahāpurisa-lakkhaõesu kaīkhati vicikicchati nādhimuccati na sampasãdati, kosohite ca vattha-guyhe pahåta-jivhatāya ca. 12. Atha kho Bhagavato etad ahosi: `Passati kho me ayaü Ambaņņho māõavo dvattiüsa mahāpurisa-lakkhaõāni yebhuyyena ņhapetvā dve. Dvãsu mahāpurisa-lakkhaõesu kaīkhati vicikicchati nādhimuccati na sampasãdati, kosohite ca vattha-guyhe pahåta-jivhatāya cāti.' Atha kho Bhagavā tathāråpaü iddhābhisaükhāraü abhisaükhāsi yathā addasa Ambaņņho māõavo Bhagavato kosohitaü vattha-guyhaü. Atha kho Bhagavā jivhaü ninnāmetvā ubho pi kaõõa-sotāni anumasi paņimasi, ubho pi nāsika-sotāni anumasi paņimasi, kevalam pi nalāņa- maõķalaü jivhāya chādesi.\<*<1>*>/ Atha kho Ambaņņhassa māõavassa etad ahosi:-- `Samannāgato kho samaõo Gotamo dvattiüsa mahāpurisa- lakkhaõehi paripuõõehi no aparipuõõehãti.' Bhagavantaü etad avoca: `Handa ca dāni mayaü bho Gotama gac- chāma, bahu-kiccā mayaü bahu-karaõãyā ti.' `Yassā dāni tvaü Ambaņņha kālaü ma¤¤asãti.' Atha kho Ambaņņho {māõavo} vaëavā-rathaü āruyha pakkāmi. 13. Tena kho pana samayena brāhmaõo Pokkharasādi Ukkaņņhāya nikkhamitvā mahatā brāhmaõa-gaõena sad- dhiü sake ārāme nisinno hoti, Ambaņņhaü yeva māõavaü patimānento. Atha kho Ambaņņho māõavo yena sako ārāmo tena pāyāsi. Yāvatikā yānassa bhåmi yānena {gantvā} yānā paccorohitvā pattiko va yena brāhmaõo Pokkharasādi ten' upasaükami, upasaükamitvā brāhmaõaü Pokkharasādiü abhivādetvā ekamantaü nisãdi. Ekamantaü nisinnaü kho {Ambaņņhaü} māõavaü brāhmaõo Pokkharasādi etad avoca:-- 14. `Kacci tāta Ambaņņha addasa taü bhavantaü Gota- man ti?' `Addasāma kho mayaü bho taü bhavantaü Gotaman ti.' `Kacci tāta Ambaņņha taü bhavantaü Gotamaü tathā- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bp paņicchādesi (and so in 19). >/ #<[page 107]># %% santaü yeva saddo abbhuggato, no a¤¤athā? Kacci pana so bhavaü Gotamo tādiso, no a¤¤ādiso\<*<1>*>/ ti?' `Tathā-santaü yeva bho taü bhavantaü Gotamaü tathā saddo abbhuggato, no a¤¤athā. Tādiso ca bho so bhavaü Gotamo, no a¤¤ādiso.\<*<2>*>/ Samannāgato ca bho so bhavaü Gotamo dvattiüsa mahāpurisa-lakkhaõehi pari- puõõehi no aparipuõõehãti.' `Ahu pana te tāta Ambaņņha samaõena Gotamena saddhiü kocid eva kathā-sallāpo ti?' `Ahu me bho samaõena Gotamena saddhiü kocid eva kathā-sallāpo ti.' `Yathā kathaü pana te tāta Ambaņņha ahu samaõena Gotamena saddhiü kocid eva kathā-sallāpo ti?' Atha kho Ambaņņho māõavo yāvatako ahosi Bhagavatā saddhiü kathā-sallāpo taü sabbaü\<*<3>*>/ brāhmaõassa Pokkha- rasādissa ārocesi. 15. Evaü vutte brāhmaõo Pokkharasādi Ambaņņhaü māõavaü etad avoca: `Aho vata re amhākaü paõķitaka, aho vata re amhākaü bahussutaka, aho vata re amhākaü tevijjaka! Evaråpena kira bho puriso atthacarakena kāyassa bhedā param maraõā apāyaü duggatiü vinipātaü nirayaü uppajjeyya. Yad\<*<4>*>/ eva kho tvaü Ambaņņha taü bhavantaü Gotamaü evaü āsajja āsajja avacāsi, atha kho so bhavaü Gotamo amhehi\<*<5>*>/ pi evaü upanãyya upanãyya\<*<6>*>/ avaca. Aho vata re amhākaü paõķitaka, aho vata re amhākaü bahussutaka, aho vata re amhākaü tevijjaka\<*<7>*>/ ! Evaråpena kira bho puriso atthacarakena kāyassa bhedā param maraõā apāyaü duggatim vinipātaü nirayaü uppajjeyyāti.' So kupito anattamano Ambaņņhaü māõavaü padasā yeva pavattesi, icchati ca tāvad eva Bhagavantaü dassa- nāya upasaükamituü. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Sc a¤¤athādiso. 2 Bp a¤¤atādiso. 3 Scmt omit taü (but not in 17). 4 Scd yāvad. 5 Scm aggamhehi. 6 Sd Bp upaneyya ( comp. A. iii. 60. 7; M. i. 251). 7 Sd Bp -kā . . . -kā . . . -kā (twice). >/ #<[page 108]># %<108 AMBAōōHA SUTTA. [D. iii. 2. 16>% 16. Atha kho te brāhmaõā brāhmaõaü Pokkharasādiü etad avocuü: `Ativikālo kho bho ajja samaõaü Gota- maü dassanāya\<*<1>*>/ upasaükamituü, sve\<*<2>*>/ dāni bhavaü Pokkharasādi samaõaü Gotamaü dassanāya\<*<3>*>/ upasaü- kamissatãti.' Evaü\<*<4>*>/ kho brāhmaõo Pokkharasādi sake nivesane {paõã- taü} khādaniyaü bhojaniyaü paņiyādetvā\<*<5>*>/ yānesu āropetvā ukkāsu dhārãyamānāsu Ukkaņņhāya niyyāsi, yena Icchā- naīkala-vana-saõķo tena pāyāsi. Yāvatikā yānassa bhåmi yānena gantvā, yānā paccorohitvā pattiko va yena Bhagavā ten' upasaükami. Upasaükamitvā {Bhagavatā} saddhiü sammodi sammodanãyaü kathaü sārāõãyaü vãtisāretvā, ekamantaü nisãdi. Ekamantaü nisinno kho brāhmaõo Pokkharasādi Bhagavantaü etad avoca:-- 17. `âgama\<*<6>*>/ nuvidha\<*<7>*>/ bho Gotama amhākaü antevāsã Ambaņņho māõavo ti?' `âgamā kho te idha\<*<8>*>/ brāhmaõa antevāsã Ambaņņho māõavo ti.' `Ahu pana te bho Gotama Ambaņņhena māõavena sad- dhiü koci\<*<9>*>/ kathā-sallāpo ti?' `Ahu kho me brāhmaõa Ambaņņhena māõavena saddhiü kocid eva kathā-sallāpo ti.' `Yathā kathaü pana te bho Gotama ahu Ambaņņhena māõavena saddhiü kocid eva kathā-sallāpo ti?' Atha kho Bhagavā yāvatiko ahosi Ambaņņhena māõa- vena saddhiü kathā-sallāpo taü sabbaü brāhmaõassa Pokkharasātissa ārocesi. Evaü vutte brāhmaõo Pokkharasāti Bhagavantaü etad avoca: `Bālo bho Gotama Ambaņņho māõavo. Khama- taü\<*<10>*>/ bhavaü Gotamo Ambaņņhassa māõavassāti.' `Sukhã hotu brāhmaõa\<*<11>*>/ Ambaņņho māõavo ti.' \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Sd Bp omit. 2 Sd Bp sve ca. 3 Sd Bp dassanaü. 4 Sd Bp evaü atha. 5 Bp paņiyādāpetvā. 6 Bp agamā (see ii. 12). 7 Bp nu khvidha. 8 Sm kho te'dha; Sc te kho idha; Bp agamā te b-. 9 So all MSS. here only; Bp koci also in the next two speeches. 10 Bp khamatu. 11 Sd Bp brāhmaõo. >/ #<[page 109]># %% 18. Atha kho brāhmaõo Pokkharasādi Bhagavato kāye dvattiüsa mahāpurisa-lakkhaõāni sammannesi. Addasā kho brāhmaõo Pokkharasādi Bhagavato kāye dvattiüsa mahāpurisa-lakkhaõāni yebhuyyena ņhapetvā dve. Dvãsu mahāpurisa-lakkhaõesu kaīkhati vicikicchati nādhimuccati na sampasãdati, kosohite ca vattha-guyhe pahåta-jivhatāya ca. 19. Atha kho Bhagavato etad ahosi: `Passati kho me ayaü brāhmaõo Pokkharasādi dvattiüsa mahāpurisa- lakkhaõāni yebhuyyena ņhapetvā dve. Dvãsu mahā- purisalakkhaõesu kaīkhati vicikicchati nādhimuccati na sampasãdati kosohite ca vattha-guyhe pahåta-jivhatāya cāti.' Atha kho Bhagavā tathāråpaü iddhābhisaükhāraü abhisaükhāsi yathā addasa brāhmaõo Pokkharasādi Bhagavato kosohitaü vattha-guyhaü. Atha kho Bhagavā jivhaü ninnāmetvā ubho pi kaõõa-sotāni anumasi paņi- masi, ubho pi nāsika-sotāni anumasi paņimasi, kevalam pi nalāņa-maõķalaü jivhāya chādesi. Atha kho brāhmaõassa Pokkharasādissa etad ahosi: `Samannāgato bho samaõo Gotamo dvattiüsa mahāpurisa- lakkhaõehi paripuõõehi no aparipuõõehãti.' Bhagavantaü etad avoca: `Adhivāsetu me bhavaü Gotamo ajjatanāya bhattaü saddhiü bhikkhu-saüghenāti.' Adhivāsesi Bha- gavā tuõhã-bhāvena. 20. Atha kho brāhmaõo Pokkharasādi Bhagavato adhivā- sanaü viditvā Bhagavato kālaü ārocesi: `Kālo bho Gotama, niņņhitaü bhattan ti.' Atha kho Bhagavā pubbaõha-samayaü nivāsetvā patta-cãvaraü ādāya sad- dhiü bhikkhu-saüghena yena brāhmaõassa Pokkharasā- dissa parivesanā ten' upasaükami, upasaükamitvā pa¤¤atte āsane nisãdi. Atha kho brāhmaõo Pokkharasādi Bhagavan- taü paõãtena khādanãyena bhojanãyena sahatthā santap- pesi sampavāresi, māõavakā ca bhikkhu-saüghaü. Atha kho brāhmaõo Pokkharasādi Bhagavantaü bhuttāviü onãta-patta-pāõiü a¤¤ataraü nãcaü āsanaü gahetvā ekamantaü nisãdi. 21. Ekamantaü nisinnassa kho brāhmaõassa Pokkhara- \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 110]># %<110 AMBAōōHA SUTTA. [D. iii. 2. 21>% sādissa Bhagavā ānupubbikathaü\<*<1>*>/ kathesi seyyathãdaü dānakathaü sãlakathaü {sagga-kathaü,} kāmānaü {ādãnavaü} okāraü saükilesaü nekkhamme ānisaüsaü pakāsesi. Yadā Bhagavā a¤¤āsi brāhmaõaü Pokkharasādiü kalla- cittaü mudu-cittaü vinãvaraõa-cittaü udagga-cittaü pasanna-cittaü atha\<*<2>*>/ yā buddhānaü sāmukkaüsikā dhamma-desanā taü pakāsesi: dukkhaü samudayaü nirodhaü maggaü. Seyyathā pi nāma suddhaü vatthaü apagata-kāëakaü sammad eva rajanaü patigaõheyya,\<*<3>*>/ evam eva brāhmaõassa Pokkharasādissa tasmiü yeva āsane virajaü vãtamalaü dhamma-cakkhuü udapādi: "yaü ki¤ci samudaya-dhammaü sabban taü nirodha- dhamman ti." 22. Atha kho brāhmaõo Pokkharasādi diņņha-dhammo patta-dhammo vidita-dhammo pariyogāëha-dhammo tiõõa- vicikiccho vigata-kathaükatho {vesārajja-ppatto} aparapac- cayo satthu sāsane Bhagavantaü etad avoca:-- `Abhikkantaü bho Gotama, abhikkantaü bho Gotama ! Seyyathā pi bho Gotama nikkujjitaü vā ukkujjeyya, paņic- channaü vā vivareyya, måëhassa vā maggaü ācikkheyya, andhakāre vā tela-{pajjotaü} dhāreyya "cakkhumanto råpāni dakkhintãti," evam eva bhotā Gotamena {aneka-pariyāyena} dhammo pakāsito. Esāhaü kho bho Gotama saputto sabhariyo sapariso sāmacco bhagavantaü\<*<4>*>/ Gotamaü saraõaü gacchāmi dhamma¤ ca {bhikkhu-saügha¤} ca. Upā- sakam maü bhavaü Gotamo dhāretu ajjatagge pāõupetaü saraõaü gataü. Yathā ca bhavaü Gotamo Ukkaņņhāyaü a¤¤āni upāsaka-kulāni upasaükamati, evam eva bhavaü Gotamo Pokkharasādi-kulaü upasaükamatu. Tattha ye te māõavakā vā {māõavikā} vā bhagavantaü\<*<4>*>/ Gotamaü abhivā- dissanti vā paccuņņhassanti vā āsanaü vā udakaü vā das- santi cittaü vā pasādessanti, tesaü taü bhavissati dãgha- rattaü hitāya sukhāyāti.' `{Kalyāõaü} vuccati brāhmaõāti.' AMBAōōHA-SUTTAũ TATIYAũ. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Sd Bp anupubbi-. 2 Sd Bp atha kho. 3 Bp paņigaõheyya. 4 So all MSS. >/ #<[page 111]># %< 111>% [iv. Soõadaõķa\<*<1>*>/ Sutta.] 1. Evam me sutaü. Ekaü samayaü Bhagavā Aīgesu cārikaü caramāno mahatā bhikkhu-saüghena saddhiü pa¤ca-mattehi bhikkhu-satehi yena Campā tad avasari. Tatra sudaü Bhagavā Campāyaü viharati Gaggarāya Pok- {kharaõiyā} tãre. Tena kho pana samayena Soõadaõķo Brāhmaõo Campaü ajjhāvasati sattussadaü satiõakaņņho- dakaü sadha¤¤aü rāja-bhoggaü\<*<2>*>/ ra¤¤ā Māgadhena Seni- yena Bimbisārena dinnaü\<*<3>*>/ rāja-dāyaü\<*<4>*>/ brahma-deyyaü. 2. Assosuü kho Campeyyakā brāhmaõa-gahapatikā: `Samaõo khalu bho Gotamo Sakya-putto Sakya-kulā pabbajito Aīgesu cārikaü caramāno mahatā bhikkhu- saüghena saddhiü pa¤ca-mattehi bhikkhu-satehi Cam- paü anuppatto Campāyaü viharati Gaggarāya pokkha- raõiyā tãre. Taü kho pana Bhagavantaü Gotamaü evaü kalyāõo kittisaddo abbhuggato: "Iti pi so Bhagavā arahaü sammā-sambuddho vijjā-caraõa-sampanno sugato loka-vidå anuttaro purisa-damma-sārathã satthā deva-man- ussānaü buddho bhagavā." So imaü lokaü sadevakaü samārakaü\<*<5>*>/ sabrahmakaü sassamaõa-brāhmaõiü pajaü {sadeva-manussaü} sayaü abhi¤¤ā sacchikatvā pavedeti. So dhammaü deseti ādi-kalyāõaü majjhe kalyāõaü pariyo- sāna-kalyāõaü sātthaü {savya¤janaü}, kevala-paripuõ- õaü parisuddhaü brahmacariyaü pakāseti. Sādhu kho pana tathā-råpānaü arahataü dassanaü hotãti.' \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Scd always Sona-; St varies; Bmp Sm always Soõa-. 2 Sc bhogyaü (as in iii. 1. 1.) 3 Smt dinna- but see 5. 4 Sc dāyādaü. 5 Scdm Bp omit. >/ #<[page 112]># %<112 SOöADAöôA SUTTA. [D. iv. 2>% Atha kho Campeyyakā brāhmaõa-gahapatikā Campāyaü nikkhamitvā saüghā saüghã gaõã-bhåtā yena Gaggarā pokkharaõã ten' upasaükamanti. 3. Tena kho pana samayena Soõadaõķo brāhmaõo upari- pāsāde divā-seyyaü upagato hoti. Addasā kho Soõadaõķo brāhmaõo Campeyyake brāhmaõa-gahapatike Campāya nikkhamitvā saüghā saüghã gaõã-bhåte yena Gaggarā pok- kharaõã ten' upasaükamante. Disvā khattaü\<*<1>*>/ āman- tesi: `Kin nu kho bho khatte Campeyyakā brāhmaõa-gahapa- tikā Campāya nikkhamitvā saüghā saüghã gaõi-bhåtā yena Gaggarā pokkharaõã ten' upasaükamantãti?' `Atthi\<*<2>*>/ samaõo Gotamo Sakya-putto Sakya-kulā pab- bajito. Aīgesu cārikaü caramāno mahatā bhikkhu-saü- ghena saddhiü pa¤ca-mattehi bhikkhu-satehi Campaü anuppatto {Campāyaü} viharati {Gaggarāya} pokkharaõiyā tãre. Taü kho pana Bhagavantaü Gotamaü evaü kalyāõo\<*<3>*>/ kittisaddo abbhuggato: "Iti pi so Bhagavā arahaü sammā- sambuddho vijjā-caraõa-sampanno sugato lokavidå anut- taro purisa-damma-sārathã satthā deva-manussānaü buddho {bhagavā} ti." Tam ete bhavantaü Gotamaü dassanāya upasaükamantãti.' `Tena hi bho khatte yena Campeyyakā brāhmaõa-gaha- patikā ten' upasaükama,\<*<4>*>/ {upasaükamitvā} Campeyyake brāhmaõa-gahapatike evaü vadehi;\<*<5>*>/ Soõadaõķo brāhmaõo evam āha: "âgamentu kira bhavanto, Soõadaõķo pi brāhmaõo samaõaü Gotamaü dassanāya upasaükamissa- tãti."' `Evaü bho' ti kho so khattā Soõadaõķassa brāhmaõassa paņissutvā yena Campeyyakā brāhmaõa-gahapatikā ten' upasaükami, upasaükamitvā Campeyyake brāhmaõa-gaha- patike etad avoca: \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Sct khatte; Bp khettaü: and so afterwards (as at D. i. 1. 21). 2 Bp Atthi kho bho. 3 Scdt kalyāõa; Sm Bp -õo. 4 Scdt -kami; Bp -kamiti; Sm omits. 5 Scdmt vadesi. >/ #<[page 113]># %% `Soõadaõķo bho brāhmaõo evam āha: "âgamentu kira bhavanto, Soõadaõķo pi brāhmaõo samaõaü Gotamaü dassanāya upasaükamissatãti."' 4. Tena kho pana samayena nānā-verajjakānaü brāh- maõānaü pa¤ca-mattāni brāhmaõa-satāni Campāyaü paņi- vasanti kenacid eva karaõãyena. Assosuü bho te brāh- maõā: `Soõadaõķo kira brāhmaõo samaõaü Gotamaü dassanāya upasaükamissatãti.' Atha kho te brāhmaõā yena Soõadaõķo brāhmaõo ten' upasaükamiüsu, upasaü- kamitvā Soõadaõķaü brāhmaõaü etad avocuü: "Saccaü kira bhavaü Soõadaõķo samaõaü Gotamaü dassanāya upasaükamissatãti?' `Evaü kho me bho hoti, aham pi samaõaü Gotamaü dassanāya {upasaükamissāmãti}.' `Mā bhavaü Soõadaõķo samaõaü Gotamaü dassanāya upasaükami, na arahati bhavaü Soõadaõķo samaõaü Gotamaü dassanāya upasaükamituü. Sace bhavaü Soõa- daõķo samaõaü Gotamaü dassanāya upasaükamissati, bhoto Soõadaõķassa yaso hāyissati, samaõassa Gotamassa yaso abhivaķķhissati. Yam pi bhoto Soõadaõķassa yaso hāyissati samaõassa Gotamassa yaso abhivaķķhissati, iminā p' aīgena na arahati bhavaü Soõadaõķo samaõaü Gota- maü dassanāya upasaükamituü, samaõo tveva Gotamo arahati bhavantaü Soõadaõķaü dassanāya upasaükami- tuü. Bhavaü hi Soõadaõķo ubhato sujāto mātito ca pitito ca saüsuddha-gahaõiko yāva sattamā pitāmahā-yugā\<*<1>*>/ akkhitto anupakkuņņho\<*<2>*>/ jāti-vādena. Yam pi bhavaü Soõadaõķo ubhato sujāto mātito ca pitito saüsuddha-gahaõiko yāva sattamā pitāmahā-yugā akkhitto anupakkuņņho jāti- vādena, iminā p' aīgena na arahati bhavaü Soõadaõķo samaõaü Gotamaü dassanāya upasaükamituü, samaõo tveva Gotamo arahati bhavantaü Soõadaõķam dassanāya upasaükamituü. Bhavaü hi Soõadaõķo aķķho mahad- dhano mahābhogo . . . pe . . . Bhavaü hi Soõadaõķo \<-------------------------------------------------------------------------- 1 SS -mahā (twice here, twice in 6, and always in D. v. 6-12); Bp pitāmaha-. 2 Bp Old. in the O. C. on Pāc. 83, anupakuņņhio. >/ #<[page 114]># %<114 SOöADAöôA SUTTA. [D. iv. 5>% ajjhāyako mantadharo tiõõaü vedānaü pāragå sanighaõķu- keņubhānaü sākkhara-ppabhedānaü itihāsa-pa¤camānaü padako veyyākaraõo lokāyata-mahāpurisa-lakkhaõesu ana- vayo. Bhavaü hi Soõadaõķo abhiråpo dassanãyo pāsādiko paramāya vaõõa-pokkharatāya samannāgato brahma-vaõõã brahma-vaccasã\<*<1>*>/ akkhuddāvakāso dassanāya. Bhavaü hi Soõadaõķo sãlavā vuddha-sãlã vuddha-sãlena samannāgato. Bhavaü hi Soõadaõķo kalyāõa-vāco kalyāõa-{vākkaraõo} poriyā vācāya samannāgato vissaņņhāya aneëagalāya\<*<2>*>/ at- thassa vi¤¤āpaniyā. Bhavaü hi Soõadaõķo bahunnaü ācariya-pācariyo tãõi māõavaka-satāni mante vāceti, bahå kho pana nānā-disā nānā-janapadā māõavakā āgacchanti bhoto Soõadaõķassa santike mantatthikā mante adhiyitu- kāmā.\<*<3>*>/ Bhavaü hi Soõadaõķo jiõõo vuddho mahallako addhagato vayo anuppatto, samaõo Gotamo taruõo c' eva taruõa-paribbājako\<*<4>*>/ ca. Bhavaü hi Soõadaõķo ra¤¤o Māga- dhassa Seniyassa Bimbisārassa sakkato garukato mānito\<*<5>*>/ påjito apacito. Bhavaü hi Soõadaõķo brāhmaõassa Pok- kharasādissa\<*<6>*>/ sakkato garukato mānito påjito apacito. Bhavaü hi Soõadaõķo Campaü ajjhāvasati sattussadaü satiõakaņņhodakaü sadha¤¤aü rāja-bhoggaü\<*<7>*>/ ra¤¤ā Māgadhena Seniyena Bimbisārena dinnaü rāja-dāyaü\<*<8>*>/ brahma-deyyaü. Yam pi bhavaü Soõadaõķo Campaü ajjhāvasati sattussadaü satiõakaņņhodakaü sadha¤¤aü rāja-bhoggaü ra¤¤ā Māgadhena Seniyena Bimbisārena dinnaü rāja-dāyaü brahma-deyyam, iminā p' aīgena na arahati bhavaü Soõadaõķo samaõaü Gotamaü dassanāya upasaükamituü, samaõo tveva Gotamo arahati bhavan- taü Soõadaõķaü dassanāya upasaükamitun ti.' 6. Evaü vutte {Soõadaõķo} brāhmaõo te brāhmaõe etad avoca: \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Sd vaķķã; Sct vaķķhã; Sum. Sm vaccasã; Bp vacchasi. 2 Scdm anelagalāya; St Bp anelagaëāya; see MV. v. 13. 9; viii. 6. 2. 3 All MSS. ã. 4 Bp pabbajito. 5 St māõito (and below). 6 Sct sādissa; Sm omits the clause. 7 Sc bhogga. 8 Sc dāyādaü. >/ #<[page 115]># %% `Tena hi bho mama pi suõātha, yathā mayam eva ara- hāma taü bhavantaü Gotamaü dassanāya upasaükamituü, na tv' eva arahati so bhavaü Gotamo amhākaü dassanāya upasaükamituü. Samaõo khalu bho Gotamo ubhato sujāto mātito ca pitito ca saüsuddha-gahaõiko yāva sattamā pitāmahā-yugā akkhitto anupakkuņņho jāti-vādena. Yam pi bho samaõo Gotamo ubhato sujāto mātito ca pitito ca saüsuddha-gahaõiko yāva sattamā pitāmahā-yugā akkhitto anupakkuņņho jāti-vadena, iminā p' aīgena na arahati so bhavaü Gotamo amhākaü dassanāya upasaükamituü, atha kho mayam eva arahāma taü bhavantaü Gotamaü dassanāya upasaükamituü. Samaõo Gotamo mahantaü ¤āti-saüghaü ohāya pabbajito.\<*<1>*>/ Samaõo khalu bho Gotamo pahåtaü hira¤¤a-suvaõõaü ohāya pabbajito bhåmi-gata¤ ca vehāsaņņha¤ ca. Samaõo khalu bho Gotamo daharo va samāno susukāëa-keso bhadrena yobbanena samannāgato paņhamena vayasā agārasmā anagāriyaü pabbajito. Samaõo khalu bho Gotamo akāmakānaü\<*<2>*>/ mātā-pitunnaü assu-mukhānaü rudantānaü kesa-massuü ohāretvā kāsā- yāni vatthāni acchādetvā agārasmā anagāriyaü pabbajito. Samaõo khalu bho Gotamo abhiråpo dassanãyo pāsādiko paramāya vaõõa-pokkharatāya samannāgato brahma-vaõõã brahma-vaccasã\<*<3>*>/ akkhuddāvakāso dassanāya. Samaõo khalu bho Gotamo sãlavā ariya-sãlã kusala-sãlã\<*<4>*>/ kusala-sãlena samannāgato. Samaõo khalu bho Gotamo kalyāõa-vāco kalyāõa-vākkaraõo poriyā vācāya samannāgato vissaņņhāya aneëagalāya atthassa vi¤¤āpaniyā. Samaõo khalu bho Gotamo bahunnaü ācariya-pācariyo. Samaõo khalu bho Gotamo khãõa-kāma-rāgo vigata-cāpallo. Samaõo khalu bho Gotamo kamma-vādã kiriya-vādã apāpa-purekkhāro brahma¤¤āya pajāya. Samaõo khalu bho Gotamo uccā kulā pabbajito ādãnakkhattiya\<*<5>*>/-kulā. Samaõo khalu bho Gotamo aķķha-kulā pabbajito mahaddhanā mahā-bhogā. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bp inserts a gha. 2 Sct akāmakāmānaü, and so Burnouf `Lotus,' 863. 3 Scdt vaķķhi; Bp vacchasi (as in 13). 4 Sd Bp omit. 5 Scd ādinakkh-; Bp abhinna-khattiya-. >/ #<[page 116]># %<116 SONADANDA SUTTA. [D. iv. 6>% Samaõaü khalu bho Gotamaü tiro raņņhā tiro janapadā sampucchituü āgacchanti. Samaõaü khalu bho Gotamaü anekāni devatā-sahassāni pāõehi\<*<1>*>/ saraõaü gatāni. Sama- õaü khalu bho Gotamaü evaü kalyāõo kittisaddo abbhug- gato: "Iti pi so bhagavā arahaü sammāsambuddho vijjā- caraõa-sampanno sugato loka-vidå anuttaro purisa-damma- sārathã satthā deva-manussānaü buddho bhagavā ti." Samaõo khalu bho Gotamo dvattiüsa-mahāpurisa-lak- khaõehi samannāgato. Samaõo khalu bho Gotamo ehi- sāgata\<*<2>*>/-vādã sakhilo sammodako abbhākuņiko uttāna- mukho pubba-bhāsã. Samaõo khalu bho Gotamo catunnaü parisānaü sakkato garukato mānito påjito apacito. Samaõe\<*<3>*>/ khalu bho Gotame\<*<4>*>/ bahå devā\<*<5>*>/ manussā ca abhi- ppasannā. Samaõo khalu bho Gotamo yasmiü gāme vā nigame vā paņivasati na tasmiü gāme vā nigame vā ama- nussā manusse viheņhenti. Samaõo khalu bho Gotamo saüghã gaõã gaõācariyo puthu-tittha-karānaü aggam akkhāyati. Yathā kho pana bho ekesaü samaõa-brāhma- õānaü yathā vā tathā vā yaso samudāgacchati na h' evaü samaõassa Gotamassa yaso samudāgato, atha kho anut- tarāya vijjā-caraõa-sampadāya samaõassa Gotamassa yaso samudāgato. Samaõaü khalu bho Gotamaü rājā Māgadho Seniyo Bimbisāro saputto sabhariyo sapariso sāmacco pāõehi saraõaü gato. Samaõaü khalu bho Gotamaü rājā Pasenadi Kosalo saputto sabhariyo sapariso sāmacco pāõehi saraõaü gato. Samaõaü khalu bho Gotamaü brāhmaõo Pokkharasādi saputto sabhariyo sapariso sāmacco pāõehi saraõaü gato. Samaõo khalu bho Gotamo ra¤¤o Māgadhassa Seniyassa Bimbisārassa sakkato garu- kato mānito påjito apacito. Samaõo khalu bho Gotamo ra¤¤o Pasenadi-Kosalassa sakkato garukato mānito påjito apacito. Samaõo khalu bho Gotamo brāhmaõassa Pok- kharasādissa\<*<6>*>/ sakkato garukato mānito påjito apacito. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Sm pānehi here but õ below. 2 Bp svāgata. 3 Sdmt õo; Sc omits the whole clause; Bp õe altered to -õo. 4 Sdmt Gotamo. 5 Sdt deva. 6 Sd -satidissa; Bp sātissa. >/ #<[page 117]># %% Samaõo khalu bho Gotamo Campaü anuppatto Campāyaü viharati Gaggarāya pokkharaõiyā tãre. Ye kho pana\<*<1>*>/ keci samaõā vā brāhmaõā vā amhākaü {gāmakkhettaü} āgac- chanti atithã no te honti. Atithã pi kho pan' amhehi sakkā- tabbā garukātabbā mānetabbā påjetabbā apacetabbā. Yam pi bho samaõo Gotamo Campaü anuppatto Campāyaü viharati Gaggarāya pokkharaõiyā tãre, atith' amhākaü samaõo Gotamo. Atithi kho\<*<2>*>/ pan' amhehi sakkātabbo garukātabbo mānetabbo påjetabbo apacetabbo. Iminā p' aīgena na {arahati so} bhavaü Gotamo amhākaü dassanāya upasaükamituü, atha kho\<*<3>*>/ mayam eva arahāma taü bhavantaü Gotamaü dassanāya upasaükamituü. Ettake kho ahaü bho tassa bhoto Gotamassa vaõõe pariyāpuõāmi, no ca kho so bhavaü\<*<4>*>/ Gotamo ettaka-vaõõo, aparimāõa- vaõõo hi so bhavaü Gotamo ti.' 7. Evaü vutte te brāhmaõā Soõadaõķaü brāhmaõaü etad avocuü: `Yathā kho bhavaü Soõadaõķo samaõassa Gotamassa vaõõe\<*<5>*>/ bhāsati ito ce pi so bhavaü Gotamo yojana-sate viharati alam eva saddhena kula-puttena dassanāya upasaükamituü api {puņaüsenāpi}.\<*<6>*>/ Tena hi bho sabbe va samaõaü Gotamaü dassanāya upasaüka- missāmāti.' Atha kho Soõadaõķo brāhmaõo mahatā brāhmaõa- gaõena\<*<7>*>/ saddhiü yena Gaggarā\<*<8>*>/ pokkharaõã ten' upasaü- kami. 8. Atha kho Soõadaõķassa brāhmaõassa tiro-vana-saõķa- gatassa evaü cetasā parivitakko udapādi: `Ahaü ce va kho pana samaõaü Gotamaü pa¤haü puccheyyaü, tatra ce maü samaõo Gotamo evaü vadeyya: "Na\<*<9>*>/ c' esa brāhmaõa pa¤ho evaü pucchitabbo, evaü nām' esa brāhmaõa pa¤ho pucchitabbo" ti tena maü ayaü parisā paribhaveyya: "Bālo Soõadaõķo brāhmaõo avyatto, \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bp adds bho. 2 Sdt atithiko. 3 Bp adds pana. 4 Bp no kho bhavaü. 5 Sdtm vaõõo; Bp vaõõaü (Sum Sc vaõõe). 6 Bp puņosenāpi (but see A. iv. 190). 7 Sd saüghena. 8 Sc Gaggarāya. 9 Bp na kho (as in 10). >/ #<[page 118]># %<118 SOöADAöôA SUTTA. [D. iv. 8>% nāsakkhi samaõaü Gotamaü yoniso pa¤haü pucchitun ti." Yaü kho panāyaü parisā paribhaveyya yaso pi tassa hā- yetha, yassa kho pana yaso hāyetha bhogā pi tassa hāyey- yuü, yaso-laddhā kho pan' amhākaü bhogā. Maü ce va kho pana samaõo Gotamo pa¤haü puccheyya, tassa cāham pa¤hassa veyyākaraõena cittaü na ārādheyyaü.\<*<1>*>/ Tatra ce maü samaõo Gotamo evaü vadeyya, "Na c' esa brāh- maõa pa¤ho evaü vyākātabbo, evaü nām' esa brāhmaõa pa¤ho vyākātabbo" ti tena maü ayaü parisā paribhaveyya: "Bālo Soõadaõķo brāhmaõo avyatto, nāsakkhi samaõassa Gotamassa pa¤hassa veyyākaraõena cittaü ārādhetun\<*<2>*>/ ti." Yaü kho panāyaü parisā paribhaveyya yaso pi tassa hāyetha, yassa kho pana yaso hāyetha bhogā pi tassa hāyeyyuü, yaso-laddhā kho pan' amhākaü bhogā. Ahaü ce va kho pana evaü samãpa-gato samāno adisvā samaõaü Gotamaü nivatteyyaü tena maü ayaü parisā paribha- veyya: "Bālo Soõadaõķo brāhmaõo avyatto mānat- thaddho bhãto ca, no visahi\<*<3>*>/ samaõaü Gotamaü dassanāya upasaükamituü, kathaü hi nāma evaü samãpa-gato samāno adisvā samaõaü Gotamaü nivattissatãti?" Yaü kho panāyaü parisā paribhaveyya yaso pi tassa hāyetha, yassa kho pana yaso hāyetha bhogā pi tassa hāyeyyuü, yaso-laddhā kho pan' amhākaü bhogā ti.' 9. Atha kho Soõadaõķo brāhmaõo yena Bhagavā ten' upasaükami, upasaükamitvā Bhagavatā saddhiü sammodi sammodanãyaü kathaü sārāõãyaü vãtisāretvā ekamantaü nisãdi. Campeyyakā pi kho brāhmaõa-gahapatikā app ekacce Bhagavantaü abhivādetvā ekamantaü nisãdiüsu, app ekacce Bhagavatā saddhiü sammodiüsu sammoda- nãyaü kathaü sārāõãyaü vãtisāretvā ekamantaü nisãdiüsu, app ekacce yena Bhagavā ten' a¤jalim panāmetvā\<*<4>*>/ ekam- antaü nisãdiüsu, app ekacce nāma-gottaü sāvetvā ekam- antaü nisãdiüsu, app ekacce tuõhã-bhåtā ekamantaü nisãdiüsu. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Sd āraddheyyaü; St ādheyyaü; Bp ārodheyyaü. 2 Bp ārodhetun. 3 Bp visahati. 4 Bp paõāmetvā. >/ #<[page 119]># %% 10. Tatra pi sudaü Soõadaõķo brāhmaõo bahulam anuvitakkento nisinno hoti:-- `Ahaü ce va kho pana samaõaü Gotamaü pa¤haü puccheyyaü, tatra ce maü samaõo Gotamo evaü vadeyya: "Na c' esa brāhmaõa pa¤ho evaü pucchitabbo, evaü nām' esa brāhmaõa pa¤ho pucchitabbo" ti tena maü ayaü parisā paribhaveyya: "Bālo Soõadaõķo brāhmaõo avyatto, nāsakkhi samaõaü Gotamaü yoniso pa¤haü pucchitun ti." Yaü kho panāyaü parisā paribhaveyya yaso pi tassa hāyetha, yassa kho pana yaso hāyetha bhogā pi tassa hāyeyyuü, yaso-laddhā kho pan' amhākaü bhogā. Maü ce va kho pana samaõo Gotamo pa¤haü puccheyya, tassa cāhaü pa¤hassa veyyākaraõena cittaü na ārādheyyaü, tatra ce maü samaõo Gotamo evaü vadeyya: "Na c' esa\<*<1>*>/ brāhmaõa pa¤ho evaü vyākātabbo, evaü nām' esa\<*<2>*>/ brāh- maõa pa¤ho vyākātabbo" ti tena maü ayaü parisā paribha- veyya: "Bālo Soõadaõķo brāhmaõo avyatto, nāsakkhi samaõassa Gotamassa pa¤hassa veyyākaraõena cittaü ārādhetun ti." Yaü kho panāyaü parisā paribhaveyya yaso pi tassa hāyetha, yassa pana yaso hāyetha bhogā pi tassa hāyeyyuü, yaso-laddhā kho pan' amhākaü bhogā. Aho vata maü samaõo Gotamo sake ācariyake tevijjake pa¤haü puccheyya.\<*<3>*>/ Addhā vat' assāhaü cittaü ārādhey- yaü pa¤hassa veyyākaraõenāti! 11. Atha kho Bhagavato Soõadaõķassa brāhmaõassa cetasā ceto-parivitakkam a¤¤āya etad ahosi: `Viha¤¤ati kho ayaü Soõadaõķo brāhmaõo sakena cittena. Yan nånāhaü Soõadaõķaü brāhmaõaü sake ācariyake\<*<4>*>/ tevij- jake pa¤haü puccheyyan ti.' Atha kho Bhagavā Soõadaõķaü brāhmaõaü etad avoca: `Katihi\<*<5>*>/ pana brāhmaõa aīgehi samannāgataü brāhmaõā brāhmaõaü pa¤¤āpenti, `Brāhmaõo 'smãti' ca vadamāno sammā vadeyya na ca pana musā-vādaü āpajjeyyāti?' 12. Atha kho Soõadaõķassa brāhmaõassa etad ahosi: \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Sdt na kho 'sa; Sm na kho; Bp na kho esa. 2 Scd nāmo sa. 3 SS puccheyyāti. 4 St ācayake. 5 All MSS. ã. >/ #<[page 120]># %<120 SOöADAöôA SUTTA. [D. iv. 12>% `Yaü vata no ahosi icchitaü yaü ākaīkhitaü yaü adhippetaü yaü adhipatthitaü -- "Aho vata maü samaõo Gotamo sake ācariyake tevijjake pa¤haü puccheyya, addhā vat' assāhaü cittaü ārādheyyaü pa¤hassa veyyākaraõ- enāti" -- tatra maü samaõo Gotamo sake ācariyake tevij- jake pa¤haü pucchati. Addhā vat' assāhaü cittaü ārādhes- sāmi pa¤hassa veyyākaraõenāti.' 13. Atha kho Soõadaõķo brāhmaõo abbhunnāmetvā kāyaü anuviloketvā parisaü Bhagavantaü etad avoca: `Pa¤cahi bho Gotama aīgehi samannāgataü brāhmaõā brāhmaõaü pa¤¤āpenti, `Brāhmaõo 'smãti'\<*<1>*>/ ca vadamāno sammā vadeyya na ca pana musā-vādaü āpajjeyya. Kata- mehi pa¤cahi? Idha bho brāhmaõo ubhato sujāto hoti mātito ca pitito ca saüsuddha-gahaõiko yāva sattamā pitā- mahā-yugā akkhitto anupakkuņņho jāti-vādena. Ajjhāyako hoti manta-dharo tiõõaü vedānaü pāragå sanighaõķu- keņubhānaü {sākkhara-ppabhedānaü} itihāsa-pa¤camānaü padako veyyākaraõo lokāyata-mahāpurisa-lakkhaõesu ana- vayo. Abhiråpo hoti dassanãyo pāsādiko paramāya vaõõa- pokkharatāya samannāgato brahma-vaõõã brahma-vaccasã\<*<2>*>/ {akkhuddāvakāso} dassanāya. Sãlavā hoti vuddha-sãlã vuddha-sãlena samannāgato. Paõķito ca hoti medhāvã paņhamo vā dutiyo vā sujaü paggaõhantānaü. Imehi kho bho Gotama pa¤cahi aīgehi samannāgataü brāhmaõā brāhmaõaü pa¤¤āpenti, `Brāhmaõo 'smãti' ca vadamāno sammā vadeyya na ca pana musā-vādaü āpajjeyyāti.' 14. `Imesaü pana brāhmaõa pa¤cannaü aīgānaü sakkā ekaü aīgaü ņhapayitvā catuhi aīgehi samannā- gataü brāhmaõaü pa¤¤āpetuü, `Brāhmaõo 'smãti' ca vadamāno sammā vadeyya na ca pana musā-vādaü āpajjeyyāti?' `Sakkā bho Gotama. Imesaü hi bho Gotama pa¤- cannaü aīgānaü vaõõaü ņhapayāma. Kiü\<*<3>*>/ hi vaõõo karissati? Yato kho bho brāhmaõo ubhato sujāto hoti mātito ca {pitito} ca saüsuddha-gahaõiko yāva sattamā \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Stm 'mhãti. 2 Bp vacchasi (as in 6). 3 SS kim hi (kiü hi in 15, 16). >/ #<[page 121]># %% pitāmahā-yugā akkhitto anupakkuņņho jāti-vādena, ajjhā- yako ca hoti manta-dharo tiõõaü vedānaü pāragå sani- ghaõķu-keņubhānaü {sākkhara-ppabhedānaü} itihāsa-pa¤ca- mānaü padako veyyākaraõo lokāyata-mahāpurisa-lak- khaõesu anavayo, sãlavā ca hoti vuddha-sãlã vuddha-sãlena samannāgato, paõķito ca hoti medhāvã paņhamo vā dutiyo vā sujaü paggaõhantānaü -- imehi kho bho Gotama catuh' aīgehi\<*<1>*>/ samannāgataü brāhmaõā brāhmaõaü pa¤- ¤āpenti, `Brāhmaõo 'smãti' ca vadamāno sammā vadeyya na ca pana musā-vādaü āpajjeyyāti.' 15. `Imesaü pana brāhmaõa catunnaü aīgānaü sakkā ekaü aīgaü {ņhapayitvā} tãhi aīgehi samannāgataü brāh- maõaü pa¤¤āpetuü, "Brāhmaõo 'smãti" ca vadamāno sammā vadeyya na ca pana musā-vādaü āpajjeyyāti?' `Sakkā bho Gotama. Imesaü hi bho Gotama catunnaü aīgānaü mante {ņhapayāma}. Kiü hi mantā karissanti? Yato kho bho brāhmaõo ubhato sujāto hoti mātito ca pitito ca saüsuddha-gahaõiko yāva sattamā pitāmahā-yugā akkhitto anupakkuņņho jāti-vādena, sãlavā ca hoti vuddha- sãlã vuddha-sãlena samannāgato, paõķito ca hoti medhāvã paņhamo vā dutiyo vā sujaü paggaõhantānaü -- imehi kho bho Gotama tãh' aīgehi\<*<1>*>/ samannāgataü brāhmaõā brāh- maõaü pa¤¤āpenti, "Brāhmaõo 'smãti" ca vadamāno sammā vadeyya na ca pana musā-vādaü āpajjeyyāti.' 16. `Imesaü pana brāhmaõa tiõõaü aīgānaü sakkā ekaü aīgaü {ņhapayitvā} dvãh' aīgehi samannāgataü brāh- maõaü pa¤¤āpetuü, "Brāhmaõo 'smãti" ca vadamāno sammā vadeyya na ca pana musā-vādaü āpajjeyyāti?' `Sakkā bho Gotama. Imesaü hi bho Gotama tiõõaü aīgānaü jātiü {ņhapayāma}. Kiü hi jāti karissati? Yato kho bho\<*<2>*>/ brāhmaõo sãlavā ca hoti vuddha-sãlã vuddha- sãlena samannāgato, paõķito ca hoti medhāvã paņhamo vā dutiyo vā sujaü {paggaõhantānaü} -- imehi kho bho Gotama dvãh' aīgehi samannāgataü brāhmaõā brāhmaõaü pa¤¤ā- penti, "Brāhmaõo 'smãti" ca vadamāno sammā vadeyya na ca pana musā-vādaü āpajjeyyāti.' \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bp catuhi . . . tãhi. 2 Scdmt omit; Bp bhogota. >/ #<[page 122]># %<122 SOöADAöôA SUTTA. [D. iv. 17>% 17. Evaü vutte te brāhmaõā Soõadaõķaü brāhmaõaü etad avocuü: `Mā bhavaü Soõadaõķo evaü avaca ! Mā bhavaü {Soõadaõķo} evaü avaca ! Apavadat' eva\<*<1>*>/ bhavaü {Soõa-} daõķo vaõõaü\<*<2>*>/ apavadati mante\<*<2>*>/ apavadati jātiü, ekaī- sena bhavaü Soõadaõķo samaõass' eva Gotamassa vādaü anupakkhandatãti.' 18. Atha kho Bhagavā te {brāhmaõe} etad avoca: `Sace kho\<*<3>*>/ tumhākaü brāhmaõā\<*<4>*>/ evaü hoti, "Appassuto ca Soõa- daõķo brāhmaõo, akalyāõa-vākkaraõo ca Soõadaõķo brāh- maõo, duppa¤¤o ca Soõadaõķo brāhmaõo, na ca pahoti Soõadaõķo brāhmaõo\<*<5>*>/ samaõena Gotamena saddhiü asmiü vacane patimantetun\<*<7>*>/ ti," tiņņhatu Soõadaõķo brāh- maõo, tumhe mayā saddhiü mantavho. Sace pana tum- hākaü\<*<6>*>/ brāhmaõā evaü hoti: Bahussuto ca\<*<6>*>/ Soõadaõķo brāhmaõo, kalyāõa-vākkaraõo ca Soõadaõķo brāhmaõo, paõķito ca Soõadaõķo brāhmaõo, pahoti ca Soõadaõķo brāhmaõo samaõena Gotamena saddhiü asmiü vacane patimantetun\<*<7>*>/ ti," tiņņhatha tumhe, Soõadaõķo brāhmaõo mayā saddhiü mantetåti.'\<*<8>*>/ 19. Evaü vutte Soõadaõķo brāhmaõo Bhagavantaü etad avoca: `Tiņņhatu bhavaü Gotamo, tuõhã bhavaü Gotamo hotu, aham eva tesaü saha dhammena paņivacanaü karissāmãti.' Atha kho Soõadaõķo brāhmaõo te brāhmaõe etad avoca: `Mā bhavanto evaü avacuttha,\<*<9>*>/ mā bhavanto evaü ava- cuttha -- "Apavadat' eva\<*<10>*>/ bhavaü Soõadaõķo vaõõaü apavadati mante apavadati jātiü, {ekaüsena} bhavaü Soõa- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Scdm apavadate. See 19. 2 Scmt omit. 3 All MSS. vo (see iii. 18). 4 Bp brahmaõānaü. 5 Sct repeat na ca pahoti S- b-; and so Sm erased. 6-6 Sc brāhmaõa etad avoca; St brāhmaõaü etad avocā; Sm brāhmaõo etad avoca; Sd Bp brāhmaõānaü e. h. b. c. 7 Sd Bp paņimantetun. 8 Sc mantetun ti; St mante ti; Bp paņimantetåti. 9 Bp omits repetition of this clause. 10 Only St here apavadate. >/ #<[page 123]># %% daõķo samaõass' eva Gotamassa vādaü anupakkhandatãti." Nāhaü bho apavadāmi vaõõaü vā mante vā jātiü vā ti.' 20. Tena kho pana samayena Soõadaõķassa brāhmaõassa bhāgineyyo Aīgako nāma māõavako tassaü\<*<1>*>/ {parisāyaü} nisinno hoti. Atha kho Soõadaõķo brāhmaõo te brāh- maõe etad avoca: `Passanti no bhonto imaü Aīgakaü māõavakaü amhākaü bhāgineyyan ti.' `Evaü bho.'\<*<2>*>/ `Aīgako kho bho māõavako abhiråpo dassanãyo pāsādiko paramāya vaõõa-pokkharatāya samannāgato brahma-vaõ- õã brahma-vaccasã\<*<3>*>/ akkhuddāvakāso dassanāya, nāssa imissā\<*<4>*>/ parisāya samasamo atthi vaõõena {ņhapetvā} {sama- õaü} Gotamaü. Aīgako kho bho māõavako ajjhāyako manta-dharo tiõõaü vedānaü pāragå sanighaõķu-keņu- bhānaü {sākkhara-ppabhedānaü}\<*<5>*>/ itihāsa-pa¤camānaü padako veyyākaraõo lokāyata-mahāpurisa-lakkhaõesu anavayo. Aham assa mante vācetā. Aīgako kho bho māõavako ubhato sujāto mātito ca pitito ca saüsuddha- gahaõiko yāva sattamā pitāmahā-yugā akkhitto anupak- kuņņho jāti-vādena. Aham assa mātā-pitaro jānāmi. Aī- gako kho bho māõavako pāõam pi haneyya adinnam pi ādiyeyya paradāram pi gaccheyya musā pi bhaõeyya\<*<6>*>/ majjam pi piveyya, ettha dāni bho kiü vaõõo karissati, kiü mantaü, kiü jāti? Yato kho bho brāhmaõo sãlavā ca hoti vuddha-sãlã vuddha-sãlena samannāgato, paõķito ca hoti medhāvã paņhamo vā dutiyo vā sujaü paggaõhantānaü, imehi kho bho dvãh' aīgehi samannāgataü brāhmaõā brāhmaõaü pa¤¤āpenti, "Brāhmaõo 'smãti" ca vadamāno sammā vadeyya na ca pana musā-vādaü āpajjeyyāti.' 21. `Imesaü pana brāhmaõa dvinnaü aīgānaü sakkā ekaü aīgaü {ņhapayitvā} ekena aīgena samannāgataü brāh- maõaü pa¤¤āpetuü, "Brāhmaõo 'smãti" ca vadamāno sammā vadeyya na ca pana musā-vādaü āpajjeyyāti?' \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Sd tassa. 2 So all MSS. 3 Sd vaķķã St vaķasã Sm vaddhi Bp vacchasi. 4 Sd 'missā: Bp imassaü parisayaü. 5 Bp sakkhara-. 6 So all MSS. (Scdt n): Sum. bhāseyya. >/ #<[page 124]># %<124 SOöADAöôA SUTTA. [D. iv. 21>% `No h' idaü bho Gotama. Sãla-paridhotā hi bho Gotama pa¤¤ā, {pa¤¤ā}-paridhotaü sãlaü, yattha sãlaü tattha pa¤¤ā, yattha pa¤¤ā tattha sãlaü, sãlavato pa¤¤ā pa¤¤āvato sãlaü, sãla-{pa¤¤āõa¤} ca pana lokasmiü aggam akkhāyati. Seyya- thā pi bho Gotama hatthena vā hatthaü dhopeyya,\<*<1>*>/ pādena vā pādaü dhopeyya, evam eva kho bho Gotama sãla- paridhotā pa¤¤ā, pa¤¤ā-paridhotaü sãlaü, yattha sãlaü tattha pa¤¤ā, yattha pa¤¤ā tattha sãlaü, sãlavato pa¤¤ā pa¤¤āvato sãlaü, sãla-{pa¤¤āõa¤} ca pana lokasmiü aggam akkhāyatãti.' 22. `Evam etaü brāhmaõa. Sãla-paridhotā hi brāhmaõa pa¤¤ā, pa¤¤ā-paridhotaü sãlaü, yattha sãlaü tattha pa¤¤ā, yattha pa¤¤ā tattha sãlaü, sãlavato pa¤¤ā pa¤¤āvato sãlaü, sãla-{pa¤¤āõa¤} ca pana lokasmiü aggam akkhāyati. Kata- maü pana taü brāhmaõa sãlaü, katamā sā pa¤¤ā ti?' `Ettaka-paramā va mayaü bho Gotama etasmiü atthe. Sādhu vata bhavantaü yeva bho Gotamaü paņibhātu etassa bhāsitassa attho ti.' 23. `Tena hi brāhmaõa suõāhi, sādhukaü manasi- karohi, bhāsissāmãti.' `Evaü bho' ti kho Soõadaõķo brāhmaõo Bhagavato paccassosi. Bhagavā etad avoca: `Idha brāhmaõa Tathāgato loke uppajjati arahaü sam- mā-sambuddho . . . yathā Sāma¤¤a-phale evaü vitthā- retabbaü] . . .. Evaü kho brāhmaõa bhikkhu sãla- sampanno hoti. Idam pi kho taü brāhmaõa sãlaü. ` . . . pe\<*<2>*>/ . . . paņhamajjhānaü upasampajja viharati . . . pe . . . dutiyajjhānaü . . . pe . . . tatiyajjhānaü . . . catutthajjhānaü upasampajja viharati . . . pe . . . {¤āõa}-dassanāya cittaü abhinãharati abhininnāmeti . . . pe . . . idam pi 'ssa hoti pa¤¤āya . . . pe . . . nāparaü {itthattāyāti} pajānāti. Idam pi 'ssa hoti pa¤¤āya. Ayaü kho sā brāhmaõa pa¤¤ā\<*<3>*>/ ti.' 24. Evaü vutte Soõadaõķo brāhmaõo Bhagavantaü etad avoca: `Abhikkantaü bho Gotama, abhikkantaü bho \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bp dhoveyya. 2 SS omit this pe. 3 Scdmt pa¤¤āyāti. >/ #<[page 125]># %% Gotama. Seyyathā pi bho Gotama nikkujjitaü vā ukkuj- jeyya, paņicchannaü vā vivareyya, måëhassa vā maggaü ācikkheyya, andhakāre vā tela-{pajjotaü} dhāreyya: "cak- khumanto råpāni dakkhintãti," evam eva bhotā\<*<1>*>/ Gotamena aneka-pariyāyena dhammo pakāsito. Esāhaü Bhagavan- taü Gotamaü saraõaü gacchāmi dhamma¤ ca bhikkhu- saügha¤ ca, upāsakam maü bhavaü Gotamo dhāretu ajjatagge pāõupetaü saraõaü gataü. Adhivāsetu ca me bhavaü Gotamo svātanāya bhattaü saddhiü bhikkhu- saüghenāti.' Adhivāsesi Bhagavā tuõhã-bhāvena. Atha kho {Soõa- daõķo} brāhmaõo Bhagavato adhivāsanaü viditvā uņņhāy' āsanā Bhagavantaü abhivādetvā padakkhiõaü katvā pak- kāmi. Atha kho Soõadaõķo brāhmaõo tassā rattiyā accayena sake nivesane paõãtaü khādaniyaü bhojaniyaü paņiyādāpetvā Bhagavato kālaü ārocāpesi: `Kālo bho Gotama, niņņhitaü bhattan ti.' 25 Atha kho Bhagavā pubbaõha-samayaü nivāsetvā patta-cãvaraü ādāya saddhiü bhikkhu-saüghena yena {Soõadaõķassa} brāhmaõassa nivesanaü ten' upasaükami, upasaükamitvā pa¤¤atte āsane nisãdi. Atha kho Soõadaõķo brāhmaõo Buddha-pamukhaü bhikkhu-saüghaü paõãtena khādaniyena bhojaniyena sahatthā santappesi sampavāresi. Atha kho Soõadaõķo brāhmaõo Bhagavantaü bhuttāviü onãta-patta-pāõiü a¤¤ataraü nãcaü āsanaü gahetvā ekam- antaü nisãdi. Ekamantaü nisinno kho Soõadaõķo brāhmaõo Bhagavantaü etad avoca: 26. `Aha¤ ce va kho pana bho Gotama parisa-gato samāno āsanā vuņņhahitvā Bhagavantaü\<*<2>*>/ Gotamaü abhi- vādeyyaü, tena maü sā parisā paribhaveyya. Yaü kho pana sā parisā paribhaveyya yaso pi tassa hāyetha, yassa kho pana yaso hāyetha bhogā pi tassa hāyeyyuü, yaso- laddhā kho pan' amhākaü bhogā. Aha¤ ce va kho pana bho Gotama parisa-gato samāno a¤jaliü paggaõheyyaü, āsanā me taü bhavaü Gotamo paccuņņhānaü dhāretu. Aha¤ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Sm bho (and so in iii. 22; comp. iii. 17, 19). 2 Bp Bhavantaü. >/ #<[page 126]># %<126 SOöADAöôA SUTTA. [D. iv. 26>% ce va kho pana bho Gotama parisa-gato samāno veņhanaü omu¤ceyyaü, sirasā me taü bhavaü Gotamo abhivādanaü dhāretu. -- Aha¤ ce va kho pana bho Gotama yāna-gato samāno yānā paccorohitvā Bhagavantaü Gotamaü abhivā- deyyaü, tena maü sā parisā paribhaveyya. Yaü kho pana sā parisā paribhaveyya, yaso pi tassa hāyetha, yassa kho pana yaso hāyetha bhogā pi tassa hāyeyyuü, yaso- laddhā kho\<*<1>*>/ pan' {amhākaü} bhogā. Aha¤ ce va kho\<*<1>*>/ pana\<*<2>*>/ bho Gotama yāna-gato samāno patoda-laņņhiü {abbhunnāmeyyaü}, yānā me taü bhavaü Gotamo paccoro- hanaü dhāretu. Aha¤ ce va kho pana bho Gotama yāna- gato samāno hatthaü apanāmeyyaü, sirasā me taü bhavaü Gotamo abhivādanaü dhāretåti.' 27. Atha kho Bhagavā Soõadaõķaü brāhmaõaü dham- miyā kathāya sandassetvā samādapetvā samuttejetvā sam- pahaüsetvā uņņhāyāsanā pakkāmãti. SOöADAöôA-SUTTAũ.\<*<3>*>/ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Scdt omit. 2 Bp omits. 3 Bp Soõadaõķa-suttaü niņņhitaü catutthaü. >/ #<[page 127]># %< 127>% [v. Kåņadanta Sutta.] 1. Evam me sutaü. Ekaü samayaü Bhagavā Maga- dhesu\<*<1>*>/ cārikaü caramāno mahatā bhikkhu-saüghena saddhiü pa¤ca-mattehi bhikkhu-satehi yena Khānumataü\<*<2>*>/ nāma Magadhānaü Brāhmaõa-gāmo tad avasari. Tatra sudaü Bhagavā Khānumate viharati Ambalaņņhikāyaü. Tena kho pana samayena Kåņadanto\<*<3>*>/ brāhmaõo Khānu- mataü ajjhāvasati sattussadaü satiõakaņņhodakaü sadha¤- ¤aü rāja-bhoggaü ra¤¤ā Māgadhena Seniyena Bimbisārena dinnaü rāja-dāyaü brahma-deyyaü. Tena kho pana samayena Kåņadantassa brāhmaõassa mahā ya¤¤o upak- khaņo\<*<4>*>/ hoti, satta ca usabha-satāni satta ca vacchatara- satāni satta ca {vacchatarã}-satāni satta ca aja-satāni satta ca urabbha-satāni {thåõåpanãtāni} honti ya¤¤atthāya. 2. Assosuü kho Khānumatakā brāhmaõa-gahapatikā: `Samaõo khalu bho Gotamo Sakya-putto Sakya-kulā pab- bajito Magadhesu cārikaü caramāno mahatā bhikkhu-saü- ghena saddhiü pa¤ca-mattehi bhikkhu-satehi Khānumataü anuppatto Khānumate viharati Ambalaņņhikāyaü. Taü kho pana Bhagavantaü Gotamaü evaü kalyāõo kittisaddo abbhuggato: "Iti pi so Bhagavā arahaü sammā-{sambud- dho} vijjā-caraõa-sampanno sugato loka-vidå anuttaro purisa- damma-sārathi satthā deva-manussānaü buddho bhagavā \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Scmt Bp Mag-; Sd Māg- (throughout). 2 Sm khāõum- always. 3 Bp always Kuta. 4 Sc upakkaņņho; Sd upakkhato; Bp upakkhato. >/ #<[page 128]># %<128 KæōADANTA SUTTA. [D. v. 2>% ti." So imaü lokaü sadevakaü samārakaü sabrahmakaü sassamaõa-brāhmaõiü pajaü {sadeva-manussaü} sayaü abhi¤¤ā sacchikatvā pavedeti. So dhammaü deseti ādi- kalyāõaü majjhe kalyāõaü pariyosāna-kalyāõaü sātthaü savya¤janaü, kevala-paripuõõaü parisuddhaü brahma- cariyaü pakāseti. {Sādhu} kho pana tathā-råpānaü arahataü dassanaü hotãti.' Atha kho Khānumatakā {brāhmaõa}- gahapatikā Khānumatā nikkhamitvā saüghā saüghã\<*<1>*>/ gaõã- bhåtā yena Ambalaņņhikā ten' upasaükamanti. 3. Tena kho pana samayena Kåņadanto brāhmaõo upari- pāsāde divā-seyyaü upagato hoti. Addasā kho Kåņadanto brāhmaõo Khānumatake {brāhmaõa}-gahapatike Khānu- matā nikkhamitvā saüghā saüghã gaõã-bhåte yena Amba- laņņhikā ten' upasaükamante. Disvā khattaü āmantesi: `Kin nu kho bho khatte Khānumatakā brāhmaõa-gaha- patikā Khānumatā nikkhamitvā saüghā saüghã gaõã-bhåtā yena Ambalaņņhikā ten' upasaükamantãti?' `Atthi kho bho samaõo\<*<2>*>/ Gotamo Sakya-putto Sakya- kulā pabbajito. Māgadhesu cārikaü caramāno mahatā bhikkhu-saüghena saddhiü pa¤ca-mattehi bhikkhu-satehi Khānumataü anuppatto Khānumate viharati Ambalaņņhi- kāyaü. Taü kho pana Bhagavantaü\<*<3>*>/ Gotamaü evaü kalyāõo kittisaddo abbhuggato: "Iti pi so Bhagavā arahaü sammā-sambuddho vijjā-caraõa-sampanno sugato loka-vidå anuttaro purisa-damma-sārathi satthā deva-manussānaü buddho bhagavā ti." Tam ete Bhagavantaü Gotamaü dassanāya upasaükamantãti.' 4. Atha kho Kåņadantassa brāhmaõassa etad ahosi: `Sutaü kho\<*<4>*>/ pana me taü: "Samaõo Gotamo tividha\<*<5>*>/- ya¤¤a-sampadaü soëasa-parikkhāraü jānātãti." Na kho panāhaü jānāmi tividha-ya¤¤a-sampadaü soëasa-parik- khāraü, icchāmi cāhaü mahā-ya¤¤aü yajituü. Yan {nånā-} \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bpm saügha-saüghi. 2 Scdmt add khalu bho. 3 Bp bhavantaü (twice). 4 Sdt Bp omit. 5 B tividhaü always. See 9, etc. Only at end of 20 SS have tividhā (and there Sm has the ā struck out). >/ #<[page 129]># %% haü samaõaü Gotamaü upasaükamitvā tividha-ya¤¤a- sampadaü soëasa-parikkhāraü puccheyyan ti.' Atha kho Kåņadanto Brāhmaõo taü khattaü āmantesi: `Tena hi bho khatte yena Khānumatakā brāhmaõa-gaha- patikā ten' upasaükama,\<*<1>*>/ upasaükamitvā Khānumatake brāhmaõa-gahapatike evaü vadehi: "Kåņadanto bho brāhmaõo evam āha: âgamentu kira bhavanto, Kåņadanto pi brāhmaõo samaõaü Gotamaü dassanāya upasaüka- missatãti."' `Evaü bho' ti kho so khattā Kåņadantassa brāhmaõassa paņissutvā yena Khānumatakā brāhmaõa-gahapatikā ten' upasaükami, upasaükamitvā Khānumatake brāhmaõa- gahapatike etad avoca: `Kåņadanto bho brāhmaõo evam āha: "âgamentu kira bhavanto, Kåņadanto pi brāhmaõo samaõaü Gotamaü dassanāya upasaükamissatãti."' 5. Tena kho pana samayena anekāni brāhmaõa-satāni Khānumate paņivasanti: `Kåņadantassa brāhmaõassa mahā-ya¤¤aü anubhavissāmāti.' Assosuü kho te brāh- maõā: `Kåņadanto kira brāhmaõo samaõaü Gotamaü dassanāya upasaükamissatãti.' Atha kho te brāhmaõā yena Kåņadanto brāhmaõo ten' upasaükamiüsu, upasaü- kamitvā Kåņadantaü brāhmaõaü etad avocuü: `Saccaü kira bhavaü Kåņadanto samaõaü Gotamaü dassanāya upasaükamissatãti?' `Evaü kho me bho hoti, aham pi samaõaü Gotamaü dassanāya upasaükamissāmãti.' 6. `Mā bhavaü Kåņadanto samaõaü Gotamaü dassanāya upasaükami, na arahati bhavaü Kåņadanto samaõaü Gotamaü dassanāya upasaükamituü. Sace bhavam Kåņadanto samaõaü Gotamaü dassanāya upasaükamis- sati, bhoto Kåņadantassa yaso hāyissati, samaõassa Gota- massa yaso abhivaķķhissati. Yam pi bhotā Kåņadantassa yaso hāyissati, samaõassa Gotamassa yaso abhivaķķhissati, iminā p' aīgena na arahati bhavaü Kåņadanto samaõaü Gotamaü dassanāya upasaükamituü. Samaõo tveva Gotamo arahati bhavantaü Kåņadantaü dassanāya upa- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 All MSS. -kami. (Compare iv. 3.) >/ #<[page 130]># %<130 KæōADANTA SUTTA. [D. v. 6>% saīkamituü. Bhavaü hi Kåņadanto ubhato sujāto mātito ca pitito ca saüsuddha-gahaõiko yāva sattamā pitāmahā\<*<1>*>/- yugā akkhitto anupakkuņņho\<*<2>*>/ jāti-vādena. Yam pi bhavaü Kåņadanto ubhato sujāto mātito ca pitito ca saüsuddha- gahaõiko yāva sattamā pitāmahā-yugā akkhitto anupak- kuņņho jāti-vādena, iminā p' aīgena na arahati bhavaü Kåņa- danto samaõaü Gotamaü dassanāya upasaükamituü, samaõo tveva Gotamo arahati bhavantaü Kåņadantaü das- sanāya upasaükamituü. Bhavaü hi Kåņadanto aķķho mahaddhano mahā-bhogo . . . pe . . . Bhavaü hi Kåņadanto ajjhāyako manta-dharo tiõõam vedānaü pāragå sanighaõķu- keņubhānaü sākkhara-ppabhedānaü itihāsa-pa¤camānaü padako veyyākaraõo lokāyata-mahāpurisa-lakkhaõesu ana- vayo. Bhavaü hi Kåņadanto abhiråpo dassanãyo pāsādiko paramāya vaõõa-pokkharatāya samannāgato brahma-vaõõã brahma-vaccasã\<*<3>*>/ akkhuddāvakāso dassanāya. Bhavaü hi Kåņadanto sãlavā vuddha-sãlã vuddha-sãlena samannāgato. Bhavaü hi Kåņadanto kalyāõa-vāco kalyāõa-vākkaraõo poriyā vācāya samannāgato vissaņņhāya aneëagalāya\<*<4>*>/ atthassa vi¤¤āpaniyā. Bhavaü hi Kåņadanto bahunnaü ācariya-pācariyo tãõi māõavaka-satāni mante vāceti, bahå kho pana nānā-disā nānā-janapadā māõavakā āgacchanti bhoto Kåņadantassa santike mantatthikā mante adhiyitu\<*<5>*>/- kāmā. Bhavaü hi Kåņadanto jiõõo vuddho mahallako addhagato vayo anuppatto, samaõo Gotamo taruõo c' eva taruõa-paribbājako\<*<6>*>/ ca. Bhavaü hi Kåņadanto ra¤¤o Māgadhassa Seniyassa Bimbisārassa sakkato garukato mānito påjito apacito. Bhavaü hi Kåņadanto brāhmaõassa Pokkharasādissa\<*<7>*>/ sakkato garukato mānito påjito apacito. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 SS mahā- (twice in 6, and twice in 7, and twice in 12). See iv. 4. 2 Bp akhitto anupakuņho (see iii. 3. 58). 3 SS vaķķhã; Bp vacchasi as at 7. 4 Scd anelagalāya; Smt Bp anelagaëāya. 5 All MSS. adhãyitu (See "Journal P. T. S." 1886, and J. 4. 496). 6 Sd pabbajako; Bp pabbajito. 7 Bp Pokkharasātissa. >/ #<[page 131]># %% Bhavaü hi Kåņadanto Khānumataü ajjhāvasati sattussadaü\<*<1>*>/ satiõakaņņhodakaü sadha¤¤aü rāja-bhoggaü ra¤¤ā Māga- dhena Seniyena Bimbisārena dinnaü rāja-dāyaü brahma- deyyaü. Yaü pi bhavaü Kåņadanto Khānumataü ajjhā- vasati sattussadaü satiõakaņņhodakaü sadha¤¤aü rāja- bhoggaü ra¤¤ā Māgadhena Seniyena Bimbisārena dinnaü rāja-dāyaü brahma-deyyaü, iminā p' aīgena na arahati bhavaü Kåņadanto samaõaü Gotamaü dassanāya upasaü- kamituü, samaõo tveva Gotamo arahati bhavantaü Kåņadantaü dassanāya upasaükamitun ti.' 7. Evaü vutte Kåņadanto brāhmaõo te brāhmaõe etad avoca: `Tena hi bho mama pi suõātha, yathā mayam eva ara- hāma taü bhavantaü Gotamaü dassanāya upasaükami- tuü, na tveva arahati so bhavaü Gotamo amhākaü das- sanāya upasaükamituü. Samaõo khalu bho Gotamo ubhato sujāto mātito ca pitito ca saüsuddha-gahaõiko yāva sattamā pitāmahā-yugā akkhitto anupakkuņņho {jāti}-vādena. Yam pi bho samaõo {Gotamo} ubhato sujāto mātito ca pitito ca saüsuddha-gahaõiko yāva sattamā pitāmahā-yugā ak- khitto anupakkuņņho jāti-vādena, iminā p' aīgena na arahati so bhavaü Gotamo amhākaü dassanāya upasaükamituü, atha kho mayam eva arahāma taü bhavantaü Gotamaü dassanāya upasaükamituü. Samaõo khalu bho Gotamo mahantaü ¤āti-saüghaü ohāya\<*<2>*>/ pabbajito. Samaõo khalu bho Gotamo pahåtaü hira¤¤a-suvaõõaü ohāya pabbajito bhåmi-gata¤ ca vehāsaņņha¤ ca. Samaõo khalu bho Go- tamo daharo va samāno susukāëa-keso bhadrena yobbanena samannāgato paņhamena vayasā agārasmā anagāriyaü pabbajito. Samaõo khalu bho Gotamo akāmakānaü mātā- pitunnaü assu-mukhānaü rudantānaü kesa-massuü ohāretvā kāsāyāni vatthāni acchādetvā agārasmā anagāri- yaü pabbajito. Samaõo khalu bho Gotamo abhiråpo dassanãyo pāsādiko paramāya vaõõa-pokkharatāya saman- nāgato brahma-vaõõã brahma-vaccasã\<*<3>*>/ akkhuddāvakāso \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bp satthussadaü. 2 Sd Bp pahāya. 3 SS vaķķhã; Bp vacchasi. >/ #<[page 132]># %<132 KæōADANTA SUTTA. [D. v. 7>% dassanāya. Samaõo khalu bho Gotamo sãlavā ariya-sãlã kusala-sãlã kusala-sãlena samannāgato. Samaõo khalu bho Gotamo kalyāõa-vāco kalyāõa-vākkaraõo poriyā vācāya samannāgato vissaņņhāya aneëagalāya\<*<1>*>/ atthassa vi¤¤ā- paniyā. Samaõo khalu bho Gotamo bahunnaü ācariya- pācariyako. Samaõo khalu bho Gotamo khãõa-kāma-rāgo vigata-cāpallo. Samaõo khalu bho Gotamo kamma-vādã kiriya-vādã apāpa-purekkhāro brahma¤¤āya pajāya. Samaõo khalu bho Gotamo uccā kulā pabbajito ādãnakkhattiya- kulā.\<*<2>*>/ Samaõo khalu bho Gotamo aķķha-kulā pabbajito mahaddhanā mahā-bhogā. Samaõaü khalu bho Gotamaü tiro raņņhā tiro janapadā saüpucchituü āgacchanti. Sa- maõaü khalu bho Gotamaü anekāni devatā-sahassāni\<*<3>*>/ pāõehi saraõaü gatāni. Samaõaü khalu bho Gotamaü evaü kalyāõo kittisaddo abbhuggato: "Iti pi so Bhagavā arahaü sammā-sambuddho vijjā-caraõa-sampanno sugato loka-vidå anuttaro purisa-damma-sārathi satthā deva- manussānaü buddho bhagavā ti." Samaõo khalu bho Gotamo dvattiüsa mahāpurisa-lakkhaõehi samannāgato. Samaõo khalu bho Gotamo ehi-sāgata-vādã\<*<4>*>/ sakhilo sam- modako abbhākuņiko uttāna-mukho pubba-bhāsã. Samaõo khalu bho Gotamo catunnaü parisānaü sakkato garukato mānito påjito apacito. Samaõe khalu bho Gotame\<*<5>*>/ bahå devā ca manussā ca abhippasannā. Samaõo khalu bho Gotamo yasmiü gāme vā nigame vā paņivasati na tasmiü gāme vā nigame vā amanussā manusse viheņhenti. Samaõo khalu bho Gotamo saüghã gaõã gaõācariyo puthu-tittha- karānam aggam akkhāyati. Yathā kho pana bho ekesaü samaõa-brāhmaõānaü yathā vā tathā vā yaso samudā- gacchati na h' eva\<*<6>*>/ samaõassa Gotamassa yaso samudāgato, atha kho anuttarāya vijjā-caraõa-sampadāya samaõassa Gotamassa yaso samudāgato. Samaõaü khalu bho Gotamaü rājā Māgadho Seniyo Bimbisāro saputto sabhariyo \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Scd anelagalāya; Smt Bp anelagaëāya. 2 Sc ādiya-kulā; B asambhinnakh-. 3 B sata-sahassāni. 4 Bp -svāgata-. 5 Sm has loc.; all other MSS. nom. 6 MSS. eva here, evaü in iv. 6. >/ #<[page 133]># %% sapariso sāmacco pāõehi saraõaü gato. Samaõaü khalu bho Gotamaü rājā Pasenadi Kosalo saputto sabhariyo sapariso sāmacco pāõehi saraõaü gato. Samaõaü khalu bho Gotamaü brāhmaõo Pokkharasādi\<*<1>*>/ saputto sabhariyo sapariso sāmacco pāõehi saraõaü gato. Samaõo khalu bho Gotamo ra¤¤o Māgadhassa Seniyassa Bimbisārassa sakkato garukato mānito påjito apacito. Samaõo khalu bho Gotamo ra¤¤o Pasenadissa Kosalassa sakkato garukato mānito påjito apacito. Samaõo khalu bho Gotamo Brāh- maõassa Pokkharasādissa\<*<2>*>/ sakkato garukato mānito påjito apacito. Samaõo khalu bho Gotamo Khānumataü anup- patto Khānumate viharati Ambalaņņhikāyaü. Ye kho pana keci samaõā vā brāhmaõā vā amhākaü gāmakkhettaü āgacchanti atithã no te honti. Atithã kho pan' amhehi sakkātabbā garukātabbā mānetabbā påjetabbā apacetabbā. Yam pi bho samaõo Gotamo Khānumataü anuppatto Khānumate viharati Ambalaņņhikāyaü atith' amhākaü samaõo Gotamo. Atithi kho pan' amhehi sakkātabbo garukātabbo mānetabbo påjetabbo apacetabbo. Iminā p' aīgena na arahati so bhavaü Gotamo amhākaü das- sanāya upasaükamituü, atha kho mayam eva arahāma tam bhavantaü Gotamaü dassanāya upasaükamituü. Ettake kho aham bho tassa bhoto Gotamassa vaõõe pari- yāpuõāmi, no ca kho so bhavaü Gotamo ettaka-vaõõo, aparimāõa-vaõõo hi so bhavaü Gotamo ti.' 8. Evaü vutte te brāhmaõā Kåņadantaü brāhmaõaü etad avocuü: `Yathā kho bhavaü Kåņadanto samaõassa Gotamassa vaõõe\<*<3>*>/ bhāsati ito ce pi so bhavaü Gotamo yojana-sate viharati alam eva saddhena kula-puttena das- sanāya upasaükamituü api {puņaüsenāpi}. Tena hi bho sabbe va samaõaü Gotamaü dassanāya upasaükamis- sāmāti.' Atha kho Kåņadanto brāhmaõo mahatā brāhmaõa- gaõena saddhiü yena Ambalaņņhikā yena Bhagavā ten' upasaükami, upasaükamitvā Bhagavatā saddhiü sam- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 All MSS. -sāti. 2 Bp -sātissa (SS all d here). 3 All MSS. vaõõo (as most at D. iv. 7). >/ #<[page 134]># %<134 KæōADANTA SUTTA. [D. v. 8>% modiü sammodanãyaü kathaü sārāõãyaü vãtisāretvā ekam- antaü nisãdi. Khānumatakā pi kho brāhmaõa-gaha- patikā app ekacce Bhagavantaü abhivādetvā ekamantaü nisãdiüsu, app ekacce Bhagavatā saddhiü sammodiüsu sammodanãyaü kathaü sārāõãyaü vãtisāretvā ekamantaü nisãdiüsu, {app} ekacce yena Bhagavā ten' a¤jaliü panā- metvā ekamantaü nisãdiüsu, app ekacce nāma-gottaü sāvetvā ekamantaü nisãdiüsu, app ekacce tuõhã-bhåtā ekamantaü nisãdiüsu. 9. Ekamantaü nisinno kho Kåņadanto brāhmaõo Bha- gavantaü etad avoca: `Sutaü me taü bho Gotama: "Samaõo Gotamo tividha- ya¤¤a-sampadaü\<*<1>*>/ soëasa-parikkhāraü jānātãti." Na kho panāhaü jānāmi tividha-ya¤¤a-sampadaü soëasa-parik- khāraü, icchāmi cāhaü mahā-ya¤¤aü yajituü. Sādhu me bhavaü Gotamo tividha-ya¤¤a-sampadaü soëasa-parik- khāraü desetåti.' `Tena hi brāhmaõa suõohi, sādhukaü manasi-karohi, bhāsissāmãti.' `Evaü bho ' ti kho Kåņadanto brāhmaõo Bhagavato paccassosi. Bhagavā etad avoca: 10. `Bhåta-pubbaü brāhmaõa rājā Mahā-vijito nāma ahosi aķķho mahaddhano mahā-bhogo pahåta-jātaråpa-raja- to pahåta-vittåpakaraõo pahåta-dhana-dha¤¤o paripuõõa- kosa-koņņhāgāro. Atha kho brāhmaõa ra¤¤o Mahā-viji- tassa {rahogatassa} {patisallãnassa}\<*<2>*>/ evaü cetaso parivitakko udapādi: "Adhigatā kho me vipulā mānusakā bhogā, mahantaü paņhavi-maõķalaü abhivijiya ajjhāvasāmi. Yan nånāhaü mahā-ya¤¤aü yajeyyaü yaü mama assa dãgha- rattaü hitāya sukhāyāti." Atha kho brāhmaõa rājā Mahā- vijito purohitaü\<*<3>*>/ brāhmaõaü āmantāpetvā\<*<4>*>/ etad avoca: "Idha mayhaü brāhmaõa {rahogatassa} {patisallãnassa} evaü cetaso parivitakko udapādi: `Adhigato me vipulā mānusakā \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bp vidhaü thrice (and so Scm the first time only). See 4. 2 All MSS. twice t; Sct Bp twice õ; Sdm twice n (Old. CV. vii. 1. 2, ņ and n); at vi. 2, 3, SS patisallãno. 3 Sd and St often porohit-; Bp usually parohit-. 4 Bp āmantetvā (and in 12). >/ #<[page 135]># %% bhogā, mahantaü paņhavi-maõķalaü abhivijiya ajjhāva- sāmi. Yan nånāhaü mahā-ya¤¤aü yajeyyaü, yaü mama assa dãgha-rattaü hitāya sukhāyāti.' Icchām' ahaü brāh- maõa mahā-ya¤¤aü yajituü. Anusāsatu maü bhavaü yaü mama assa dãgha-rattaü hitāya sukhāyāti." 11. `Evaü vutte brāhmaõa purohito brāhmaõo rājānaü Mahā-vijitaü etad avoca: "Bhoto kho ra¤¤o janapado sakaõņako\<*<1>*>/ sa-upapãëo,\<*<2>*>/ gāma-ghātā pi dissanti [nigama- ghātā pi dissanti\<*<3>*>/] nagara-ghātā pi dissanti pantha-duhanā pi dissanti. Bhava¤ ce kho\<*<4>*>/ pana rājā evaü sakaõņake janapade sa-upapãëe balim uddhareyya, akicca-kārã assa tena bhavaü rājā. Siyā kho pana bhoto ra¤¤o evam assa: `Aham etaü dassu-khãlaü\<*<5>*>/ vadhena vā bandhena\<*<6>*>/ vā jāniyā\<*<7>*>/ vā garahāya vā pabbājanāya vā samåhanissāmãti,' na kho pan' etassa dassu-khãlassa evaü sammā samug- ghāto hoti. Ye te hatāvasesakā bhavissanti, te pacchā {ra¤¤o} janapadaü viheņhessanti.\<*<8>*>/ Api ca kho idaü saü- vidhānaü āgamma evam etassa dassu-khãlassa sammā {samugghāto} hoti. Tena hi bhavaü rājā ye bhoto ra¤¤o janapade ussahanti kasi-gorakkhe tesam bhavaü rājā bãja- bhattaü anuppādetu,\<*<9>*>/ ye bhoto ra¤¤o janapade ussahanti vaõijjāya tesam bhavaü rājā pābhataü anuppādetu, ye bhoto ra¤¤o janapade ussahanti rāja-porise tesam bhavaü rājā bhatta-vetanaü pakappetu, te ca manussā sa-kamma- pasutā ra¤¤o janapadaü na viheņhessanti, mahā ca ra¤¤o rāsiko bhavissati, khemaņņhitā janapadā akaõņakā an- upapãëā, manussā ca mudā modamānā ure putte naccentā apāruta-gharā ma¤¤e viharissantãti." "`Evaü bho" ti kho brāhmaõa rājā Mahā-vijito purohi- tassa brāhmaõassa paņissutvā, ye ra¤¤o janapade ussa- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Sd thrice and Sc here sakaõņhako. 2 Sd Bp uppilo. 3 Scmt omit. 4 Sd bhavaü ce va kho; Bp bhavaü kho. 5 Scd dasasu. 6 Sd bandhanena. 7 Sct janiyāya. 8 Bp vihedissanti. 9 Scdmt -ppadetu, but Scd just below ā and see next paragraph. (Bp ā both times). >/ #<[page 136]># %<136 KæōADANTA SUTTA. [D. v. 11>% hiüsu kasi-{gorakkhe} tesam bhavaü rājā {Mahā}-vijito bãja- bhattaü anuppādesi,\<*<1>*>/ ye ra¤¤o janapade ussahiüsu vaõij- jāya tesaü rājā Mahā-vijito pābhataü anuppādesi, ye ra¤¤o janapade ussahiüsu rāja-porise, tesaü rājā Mahā-vijito bhatta-vetanaü pakappesi, te ca manussā sa-kamma-pasutā ra¤¤o janapadaü na viheņhesuü,\<*<2>*>/ mahā ca ra¤¤o rāsiko ahosi, khemaņņhitā janapadā akaõņakā anupapãëā, manussā ca mudā modamānā ure putte naccentā apāruta-gharā ma¤¤e vihariüsu. 12. `Atha kho brāhmaõa rājā Mahā-vijito purohitaü brāh- maõaü āmantāpetvā etad avoca: "Samåhato kho me bho dassu-khãlo, bhoto saüvidhānaü āgamma mahā ca me rāsiko khemaņņhitā janapadā akaõņakā anupapãëā manussā ca mudā modamānā ure putte naccentā apāruta-gharā ma¤¤e vihariüsu. Icchām' ahaü brāhmaõa mahā- ya¤¤aü yajituü. Anusāsatu maü bhavaü yaü mama assa dãgha-rattaü hitāya sukhāyāti." "`Tena hi bhavaü rājā ye bhoto ra¤¤o janapade khat- tiyā anuyuttā\<*<3>*>/ negamā c' eva jānapadā ca te bhavaü rājā āmantayataü: `Icchām' ahaü bho mahā-ya¤¤aü yajituü, anujānantu me bhonto yaü mama assa dãgha-rattaü hitāya sukhāyāti.' Ye bhoto ra¤¤o janapade amaccā pārisajjā negamā c' eva jānapadā ca . . . pe . . . brāh- maõa-mahāsāla negamā c' eva jānapadā ca . . . pe . . . gahapati-necayikā\<*<4>*>/ negamā c' eva jānapadā ca, te bhavaü rājā āmantayataü: `Icchām' ahaü bho mahā-ya¤¤aü yajituü, anujānantu me bhavanto yam mama assa dãgha- rattaü hitāya sukhāyāti."' "`Evaü bho" ti kho brāhmaõa rājā Mahā-vijito puro- hitassa brāhmaõassa paņissutvā ye ra¤¤o janapade khattiyā anuyuttā negamā c' eva jānapadā ca, te rājā Mahā-vijito \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Sc anuppadesi; Bb twice -ppadāsi (but just below Scdmt -ppā-). 2 Scdt -ņheyyuü; Sm -ņheyyuü corrected to -ņhesuü; Bp vihedhisu. 3 Bp anuyanta. 4 Sct here nomayikā and Sd nevayikā; Bp twice venayikā; Sm Bm necayikā; and so SS below. >/ #<[page 137]># %% āmantesi: "Icchām' ahaü bho mahā-ya¤¤aü yajituü, anujānantu me bhavanto yaü mama assa dãgha-rattaü hitāya sukhāyāti." "Yajataü bhavaü rājā ya¤¤aü, ya¤¤a-kālo mahā-rājāti." `Ye ra¤¤o janapade amaccā pārisajjā negamā c' eva jānapadā ca . . . pe . . . brāhmaõa-mahāsālā negamā c' eva jānapadā ca, gahapati-necayikā negamā c' eva jānapadā ca, te rājā Mahā-vijito āmantesi: "Icchām' ahaü bho mahā-ya¤¤aü yajituü, anujānantu me bhavanto yaü mama assa dãgha-rattaü hitāya sukhāyāti." "Yajataü bhavaü rājā ya¤¤am, ya¤¤a-kālo mahā-rājāti." `Iti 'me cattāro anumati-pakkhā tass' eva ya¤¤assa parikkhārā bhavanti. 13. `Rājā Mahā-vijito aņņhaīgehi samannāgato -- Ubhato sujāto mātito ca pitito ca saüsuddha-gahaõiko yāva sattamā pitāmahā-yugā akkhitto anupakkuņņho jāti-vādena -- Abhiråpo {dassanãyo} pāsādiko paramāya vaõõa-pok- kharatāya samannāgato brahma-vaõõã brahma-vaccasã\<*<1>*>/ akkhuddāvakāso dassanāya -- Aķķho {mahaddhano} mahā- bhogo pahåta-jātaråpa-rajato pahåta-vittåpakaraõo pahåta- dhana-dha¤¤o paripuõõa-kosa-koņņhāgāro -- Balavā catur- aīginiyā senāya samannāgato assavāya\<*<2>*>/ ovāda-pati- karāya\<*<3>*>/ patapati\<*<4>*>/ ma¤¤e paccatthike yasasā -- Saddho dāyako dāna-pati anāvaņa-dvāro samaõa-brāhmaõa-kapa- õiddhika-vaõibbaka-yācakānaü opāna-bhåto pu¤¤āni karoti -- Bahussuto tassa tass' eva {suta-jātassa} -- Tassa tass' eva kho pana bhāsitassa atthaü jānāti: "Ayaü imassa bhāsitassa attho, ayaü imassa bhāsitassa attho" ti -- Paõķito viyatto medhāvã paņibalo atãtānāgata-paccuppanne atthe cintetuü.\<*<5>*>/ Rājā Mahā-vijito imehi aņņhaīgehi samannāgato. Iti imāni pi aņņhaīgāni tass' eva ya¤¤assa parikkhārā bhavanti. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 SS vaķķhã; Bmp vacchasi. 2 Sd assatassa; Sc assa vā. 3 Sd parikāya; Sm parikarāya; Bmp paņikarāya. 4 Sc panapati; Bm sadavati; Bp sahati pati. 5 Sum. cintetuü; so Bmp and SS below 17. Here SS mantetuü; comp. 19. >/ #<[page 138]># %<138 KæōADANTA SUTTA. [D. v. 13>% 14. Purohito brāhmaõo catuh' aīgehi samannāgato -- Ubhato sujāto mātito ca pitito ca saüsuddha-gahaõiko yāva sattamā pitāmahā-yugā akkhitto anupakkuņņho jāti- vādena -- Ajjhāyako manta-dharo tiõõaü vedānaü pāragå sanighaõķu-keņubhānaü sākkhara-ppabhedānaü itihāsa- pa¤camānaü padako veyyākaraõo lokāyata-mahāpurisa- lakkhaõesu anavayo -- Sãlavā vuddha-sãlã vuddha-sãlena samannāgato -- Paõķito viyatto medhāvã paņhamo vā dutiyo vā sujaü paggaõhantānaü. Purohito brāhmaõo imehi catuh' aīgehi samannāgato. Iti imāni pi cattār' aīgāni tass' eva ya¤¤assa parikkhārā bhavanti. 15. `Atha kho brāhmaõa purohito brāhmaõo ra¤¤o Mahā-vijitassa pubbe va ya¤¤ā tisso vidhā desesi: "Siyā kho pana bhoto ra¤¤o mahā-ya¤¤aü yiņņhu-kāmassa kocid eva vippaņisāro: `Mahā vata me bhogakkhandho vigacchis- satãti,' so bhotā ra¤¤ā vippaņisāro na karaõãyo. Siyā kho pana bhoto ra¤¤o mahā-ya¤¤aü yajamānassa kocid eva vippaņisāro: "Mahā vata me bhogakkhandho vigacchatãti," so bhotā ra¤¤ā vippaņisāro na karaõãyo. Siyā kho pana bhoto ra¤¤o mahā-ya¤¤aü yiņņhassa kocid eva vippaņisāro: "Mahā vata me bhogakkhandho vigato" ti. so bhotā ra¤¤ā vippaņisāro na karaõãyo ti." `Imā kho brāhmaõa purohito brāhmaõo ra¤¤o Mahā- vijitassa pubbe va ya¤¤ā tisso vidhā desesi.' 16. `Atha kho brāhmaõa purohito brāhmaõo ra¤¤o Mahā-vijitassa pubbe va ya¤¤ā dasah' ākārehi paņiggā- hakesu vippaņisāraü paņivinodetuü:\<*<1>*>/ "âgamissanti kho bhoto ya¤¤aü pāõātipātino pi pāõātipātā paņiviratā. Ye tattha pāõātipātino tesaü yeva tena, ye tattha pāõātipātā paņiviratā te ārabbha yajatam bhavam\<*<2>*>/ modatam bhavaü cittam eva bhavaü antaraü pasādetu. âgamissanti kho bhoto ya¤¤aü adinnādāyino pi adinnādānā paņiviratā . . . pe . . . kāmesu micchācārino pi kāmesu micchācārā paņiviratā, musā-vādino pi måsā-vādā paņiviratā, {pisuõā}- vācā pi {pisuõā}-vācāya paņiviratā, pharusā-vācā pi pharusā- vācāya paņiviratā, samphappalāpino pi, samphappalāpā \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bmp paņivinesi. 2 Bmp add sajjataü bhavam always. >/ #<[page 139]># %% paņiviratā, abhijjhāluno pi anabhijjhāluno pi, vyāpanna- cittā pi avyāp anna-cittā pi, micchā-diņņhikā pi sammā- diņņhikā pi. Ye tattha micchā-diņņhikā tesaü yeva tena, ye tattha sammā-diņņhikā te ārabbha yajatam bhavaü moda- tam bhavaü cittam eva bhavaü antaraü pasādetåti." Imehi kho brāhmaõa purohito brāhmaõo ra¤¤o Mahā- vijitassa pubbe va ya¤¤ā dasah' ākārehi paņiggāhakesu vippaņisāraü paņivinodesi\<*<1>*>/. 17. `Atha kho brāhmaõa purohito brāhmaõo ra¤¤o Mahā-vijitassa mahā-ya¤¤aü yajamānassa soëasehi ākārehi cittaü sandassesi samādapesi samuttejesi sampahaüsesi. "Siyā kho pana bhoto ra¤¤o mahā-ya¤¤aü yajamānassa kocid eva vattā: `Rājā kho Mahā-vijito mahā-ya¤¤aü yajati, no ca khvassa āmantitā khattiyā anuyuttā negamā c' eva jānapadā ca atha ca pana bhavaü rājā evaråpaü mahā-ya¤¤aü yajatãti.' Evam pi bhoto ra¤¤o vattā dhammato\<*<2>*>/ n' atthi, bhoto kho pana ra¤¤o āmantitā khattiyā anuyuttā negamā c' eva jānapadā ca, iminā ca p' etaü bhavaü rājā jānātu: `Yajatam bhavaü modatam bhavaü cittam eva bhavaü antaraü pasādetu.' -- Siyā kho pana bhoto ra¤¤o mahā-{ya¤¤aü} yajamānassa kocid eva vattā: `Rājā kho Mahā-vijito mahā-ya¤¤aü yajati, no ca khvassa\<*<3>*>/ āmantitā amaccā pārisajjā negamā c' eva jāna- padā ca . . . pe . . . brāhmaõa-mahāsālā negamā c' eva jānapadā ca . . . pe . . . gahapati-necayikā negamā c' eva jānapadā ca atha ca pana bhavaü rājā evaråpaü ya¤¤aü yajatãti.' Evam pi bhoto ra¤¤o vattā dhammato n' atthi, bhoto pana ra¤¤o āmantitā gahapati-necayikā negamā c' eva jānapadā ca, iminā p' etaü bhavaü\<*<4>*>/ rājā jānātu: `Yajatam bhavaü modatam bhavaü cittam eva bhavaü antaraü pasādetu.' -- Siyā kho pana bhoto ra¤¤o mahā- ya¤¤aü yajamānassa kocid eva vattā: `Rājā kho Mahā- vijito mahā-ya¤¤aü yajati, no ca kho ubhato sujāto mātito ca pitito ca saüsuddha-gahaõiko ca yāva sattamā pitāmahā- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Scmt Bm paņivinesi (but see Sum. p. 300). 2 Scdt dhammatā here (-to below). 3 Bm kho tassa. 4 Smt bhavaü taü; Sd bhavantaü. >/ #<[page 140]># %<140 KæōADANTA SUTTA. [D. v. 17>% yugā akkhitto anupakkuņņho jāti-vādena, atha ca pana bhavaü rājā evaråpaü mahā-ya¤¤aü yajatãti.' Evam pi kho bhoto ra¤¤o vattā dhammato n' atthi, bhavaü kho pana rājā ubhato sujāto mātito ca pitito ca saüsuddha- gahaõiko ca yāva sattamā pitāmahā-yugā akkhitto anupak- kuņņho {jāti-vādena}, iminā p' etaü bhavaü rājā jānātu: `Yajatam bhavaü, modatam bhavaü, cittam eva bhavaü antaraü pasādetu.' -- Siyā kho pana bhoto ra¤¤o mahā- ya¤¤aü yajamānassa kocid eva vattā: `Rājā kho Mahā- vijito mahā-ya¤¤aü yajati, no ca kho abhiråpo dassanãyo pāsādiko paramāya vaõõa-pokkharatāya samannāgato brahma-vaõõã brahma-vaccasã akkhuddāvakāso dassanāya . . . pe . . . no ca kho aķķho mahaddhano mahābhogo pahåta-jātaråpa-rajato pahåta-vittåpakaraõo pahåta- dhana-dha¤¤o paripuõõa-kosa-koņņhāgāro . . . pe . . . no ca kho balavā caturaīginiyā senāya samannāgato assavāya ovāda-patikarāya\<*<1>*>/ patapati\<*<2>*>/ ma¤¤e paccatthike yasasā . . . pe . . . no ca kho {saddho} dāyako dāna-pati anāvaņa-dvāro samaõa-brāhmaõa-{kappaõiddhika}-{vaõibbaka}-yācakānaü opāna-{bhåto} pu¤¤āni karoti . . . pe . . . no ca kho bahus- suto tassa tassa suta-jātassa, . . . pe . . . no ca kho tassa tass' eva kho pana bhāsitassa atthaü jānāti: `Ayaü imassa bhāsitassa attho, ayaü imassa bhāsitassa attho ti.' . . . pe . . . no ca kho paõķito viyatto medhāvã paņibalo atãtā- nāgata-{paccuppanne} atthe cintetuü . . . pe . . . atha ca pana bhavaü rājā evaråpaü mahā-ya¤¤aü yajatãti.' Evam pi bhoto ra¤¤o vattā dhammato n' atthi, bhavaü kho pana rājā paõķito viyatto medhāvã paņibalo atãtānāgata-paccup- panne atthe cintetuü, iminā p' etaü bhavaü rājā jānātu: `Yajatam bhavaü, modatam bhavaü, cittam eva bhavaü antaraü pasādetu.' -- Siyā kho pana bhoto ra¤¤o mahā-ya¤- ¤aü yajamānassa kocid eva vattā: `Rājā kho Mahā-vijito mahā-ya¤¤aü yajati, no ca kho tassa purohito brāhmaõo ubhato sujāto mātito ca pitito ca saüsuddha-gahaõiko yāva sattamā pitāmahā-yugā akkhitto anupakkuņņho jāti-vādena, atha ca pana bhavaü rājā evaråpaü ya¤¤aü yajatãti.' \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bmp paņi-. 2 Sc panapati; Bm sadavati; Bp sahavati. >/ #<[page 141]># %% Evam pi bhoto ra¤¤o vattā dhammato n' atthi, bhoto kho ra¤¤o purohito brāhmaõo ubhato sujāto mātito ca pitito ca saüsuddha-gahaõiko yāva sattamā pitāmahā-yugā akkhitto anupakkuņņho jāti-vādena, iminā p' etaü bhavaü rājā jānātu: `Yajataü bhavaü, modataü bhavaü, cittam eva bhavaü antaraü pasādetu . . . pe . . . Siyā kho pana bhoto ra¤¤o mahā-ya¤¤aü yajamānassa kocid eva vattā; `Rājā kho Mahā-vijito mahā-ya¤¤aü yajati, no ca khv assa purohito brāhmaõo ajjhāyako manta-dharo tiõõaü vedānaü pāragå sanighaõķu keņubhānaü sākkhara-ppa- bhedānaü itihāsa-pa¤camānaü padako veyyākaraõo lokā- yata-mahāpurisa-lakkhaõesu anavayo . . . pe . . . no ca khvassa purohito brāhmaõo sãlavā vuddha-sãlã vuddha- sãlena samannāgato . . . pe . . . no ca khvassa purohito brāhmaõo paõķito viyatto medhāvã paņhamo vā dutiyo vā sujaü paggaõhantānaü, atha ca pana bhavaü rājā evarå- paü mahā-ya¤¤aü yajatãti.' Evam pi bhoto ra¤¤o vattā dhammato n' atthi, bhoto kho pana ra¤¤o purohito brāhmaõo paõķito viyatto medhāvã paņhamo vā dutiyo vā sujaü pag- gaõhantānaü, iminā p' etaü bhavaü rājā jānātu: `Yajatam bhavaü, modatam bhavaü, cittam eva bhavaü {antaraü} pasādetåti." `Imehi kho brāhmaõa purohito brāhmaõo ra¤¤o Mahā- vijitassa mahā-ya¤¤aü yajamānassa soëasehi ākārehi cittaü sandassesi samādapesi samuttejesi sampahaüsesi. 18. `Tasmiü kho brāhmaõa ya¤¤e n' eva gāvo ha¤¤iüsu na ajeëakā ha¤¤iüsu na kukkuņa-såkarā ha¤¤iüsu, na vi- vidhā pāõā saüghātaü āpajjiüsu, na rukkhā chijjiüsu yåpatthāya, na dabbhā låyiüsu barihisatthāya, ye pi 'ssa ahesuü dāsā ti vā pessā ti vā kammakarā ti vā te pi na daõķa-tajjitā na bhaya-tajjitā, na assu-mukhā rudamānā parikammāni akaüsu.\<*<1>*>/ Atha kho ye icchiüsu te akaüsu, ye na icchiüsu te na akaüsu, yaü icchiüsu taü akaüsu, yaü na icchiüsu, na taü akaüsu. Sappi-tela-navanãta- dadhi-madhu-phāõitena c' eva so ya¤¤o niņņhānam aga- māsi. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Compare Puggala iv.24 and Saüyutta iii. 1. 9. 5. >/ #<[page 142]># %<142 KæōADANTA SUTTA. [D. v. 19>% 19. \<*<1>*>/ `Atha kho brāhmaõa khattiyā anuyuttā negamā c' eva jānapadā ca, amaccā pārisajjā negamā c' eva jānapadā ca, brāhmaõa-mahāsālā negamā c' eva jānapadā ca, gaha- pati-necayikā negamā c' eva jānapadā ca pahåtaü sāpatey- yaü ādāya rājānaü Mahā-vijitaü upasaükamitvā evam āhaüsu; "Idaü, deva, pahåtaü sāpateyyaü devaü yeva uddissa ābhataü, taü devo patigaõhātåti." "Alam bho mama pi idaü pahåtaü sāpateyyaü dham- mikena [balinā] \<*<2>*>/ abhisaükhittaü.\<*<3>*>/ Ta¤ ca vo hotu, ito ca bhãyo harathāti." `Te ra¤¤ā paņikkhittā ekamantaü apakkamma evaü sammantesuü:\<*<4>*>/ "Na kho etaü amhākaü patiråpaü mayaü imāni sāpateyyāni punad eva sakāni {gharāni} paņi- hareyyāma. Rājā kho Mahā-vijito mahā-ya¤¤aü yajati, hand' assa mayaü anuyāgino homāti." 20. `Atha kho brāhmaõa puratthimena ya¤¤āvāņassa khattiyā anuyuttā negamā c' eva jānapadā ca dānāni paņ- ņhapesuü, dakkhiõena ya¤¤āvāņassa amaccā pārisajjā negamā c' eva jānapadā ca dānāni paņņhapesuü, pacchi- mena ya¤¤āvāņassa brāhmaõa-mahāsālā negamā c' eva jānapadā ca dānāni paņņhapesum, uttarena ya¤¤āvāņassa gahapati-necayikānegamā c' eva jānapadā ca dānāni paņņha- pesuü. Tesu pi brāhmaõā ya¤¤esu n' eva gāvo ha¤¤iüsu na ajeëakā ha¤¤iüsu na kukkuņa-såkarā {ha¤¤iüsu}, na vi- vidhā pāõā saüghātaü āpajjiüsu, na rukkhā chijjiüsu yåp- atthāya, na dabbhā låyiüsu barihisatthāya,\<*<5>*>/ ye pi tesaü ahesuü dāsā ti vā pessā ti vā {kammakarā} ti vā te pi na daõķa-tajjitā na bhaya-tajjitā na assu-mukhā rudamānā parikammāni akaüsu. Atha kho ye icchiüsu te akaüsu, ye na icchiüsu na te akaüsu, yaü icchiüsu taü akaüsu, yaü na icchiüsu na taü akaüsu. Sappi-tela-navanãta- dadhi-madhu-phāõitena c' eva te ya¤¤ā niņņhānam āga- maüsu. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 This section recurs (nearly) at Mahā-sudassana Sutta i. 64, 65. 2 Scmt omit. 3 Sd Bp abhisankhataü (see Mil. 46, 3). 4 Bmp samacintesuü (comp. 13). 5 Bm para-hiüsatthāya. >/ #<[page 143]># %% `Iti cattāro ca anumati-pakkhā, rājā Mahā-vijito aņņhaī- gehi samannāgato, purohito brāhmaõo catuh' aīgehi samannāgato, tisso ca vidhā. Ayaü vuccati brāhmaõa tividhā\<*<1>*>/ ya¤¤a-sampadā soëasa-parikkhārā ti.' 21. Evaü vutte te brāhmaõā unnādino uccā-saddā ma- hā-saddā ahesuü: `Aho ya¤¤o, aho ya¤¤a-sampadā ti.' Kåņadanto pana brāhmaõo tuõhã-bhåto va nisinno hoti. Atha kho te brāhmaõā Kåņadantaü brāhmaõaü etad avocuü: `Kasmā pana bhavaü Kåņadanto samaõassa Gotamassa subhāsitaü subhāsitato nābbhanumodatãti.' `Nāhaü bho samaõassa Gotamassa subhāsitaü subhā- sitato nābbhanumodāmi, muddhā pi tassa vipateyya\<*<2>*>/ yo samaõassa Gotamassa subhāsitaü subhāsitato nābbhanu- modeyya. Api ca me bho evaü hoti: "Samaõo Gotamo na evam āha: `Evam me sutan' ti vā, `Evaü arahati bhavitun' ti vā, api ca samaõo Gotamo `Evan tadā āsi, itthaü tadā āsi,' tveva abhāsi."\<*<3>*>/ Tassa mayhaü bho evaü hoti: "Addhā samaõo Gotamo tena samayena rājā vā ahosi Mahā-vijito ya¤¤a-sāmi, purohito vā brāhmaõo tassa ya¤¤assa yājetā ti." Abhijānāti pana bhavaü Gotamo {evaråpaü} ya¤¤aü yajitvā vā yājetvā vā kāyassa bhedā param maraõā sugatiü saggaü lokaü {upapajjitā} ti?' `Abhijānām' ahaü brāhmaõa evaråpaü ya¤¤aü yajitvā vā yājetvā vā kāyassa-bhedā param maraõā sugatiü sag- gaü lokaü {upapajjitā}. Ahan tena samayena purohito brāhmaõo ahosiü tassa ya¤¤assa yājetā ti.' 22. `Atthi pana bho Gotama a¤¤o ya¤¤o imāya ti-vidhāya ya¤¤a-sampadāya soëasa-parikkhārāya appaņņhataro ca appa-samārabbhataro\<*<4>*>/ ca mahapphalataro ca mahāni- saüsataro cāti?' \<-------------------------------------------------------------------------- 1 So all MSS. but Sm has the ā struck out. See 4. 2 So Scmt Bmp; Sd vippateyya; Old. vipphāl-; Fausb. vipāt- (C. v. 11. 1; Dhp 72). See iii. 21. 3 Sm bhāsi; Bm bhāsati. 4 Scmt samārabbha, and so Sd from 24 onwards, Bpm and Sd at first mbh. In D. i. 1.10 all MSS. mbh; in i. 1. 11 Sm bbh. >/ #<[page 144]># %<144 KæōADANTA SUTTA. [D. v. 22>% `Atthi kho brāhmaõa a¤¤o ya¤¤o imāya ti-vidhāya ya¤- ¤a-sampadāya soëasa-parikkhārāya appaņņhataro ca appa- samārabbhataro ca mahapphalataro ca mahānisaüsataro cāti.' `Katamo pana so bho Gotama ya¤¤o imāya ti-vidhāya ya¤¤a-sampadāya soëasa-parikkhārāya appaņņhataro ca paõãtataro ca appa-samārabbhataro ca mahapphalataro ca mahānisaüsataro cāti?' `Yāni kho tāni brāhmaõa nicca-dānāni anukåla\<*<1>*>/-ya¤¤āni sãlavante pabbajite uddissa dãyanti, ayaü kho brāhmaõa ya¤¤o imāya ti-vidhāya ya¤¤a-sampadāya soëasa-parikkhā- rāya appaņņhataro ca appa-samārabbhataro ca mahap- phalataro ca mahānisaüsataro cāti.' 23. `Ko nu kho bho Gotama hetu ko paccayo yena taü nicca-dānaü anukåla-ya¤¤aü imāya ti-vidhāya ya¤¤a- sampadāya soëasa-parikkhārāya appaņņhatara¤ ca appa- samārabbhatara¤ ca mahapphalatara¤ ca mahānisaüsata- ra¤ cāti?' `Na kho brāhmaõa evaråpaü ya¤¤aü upasaükamanti arahanto vā arahanta-maggaü vā samāpannā. Taü kissa hetu? Dissanti h' ettha brāhmaõa daõķappahārā pi galag- gahā pi. Tasmā evaråpaü ya¤¤aü na upasaükamanti arahanto vā arahanta-maggaü vā samāpannā. Yāni kho pana tāni nicca-dānāni anukåla-ya¤¤āni sãlavante pabbajite uddissa dãyanti, evaråpaü kho brāhmaõa ya¤¤aü upa- saīkamanti arahanto vā arahanta-maggaü vā samāpannā. Taü kissa hetu? Na h' ettha brāhmaõa dissanti daõķap- pahārā pi galaggahā pi. Tasmā evaråpaü ya¤¤aü upa- saīkamanti arahanto vā arahanta-maggaü vā samāpannā. Ayaü kho brāhmaõa hetu ayaü paccayo yen' etaü nicca- dānaü anukåla-ya¤¤aü imāya ti-vidhāya ya¤¤a-sampadāya soëasa-parikkhārāya appaņņhatara¤ ca appa-samārabbhata- ra¤ ca mahapphalatara¤ ca mahānisaüsatara¤ cāti.' 24. `Atthi pana bho Gotama a¤¤o ya¤¤o imāya ca ti- vidhāya ya¤¤a-sampadāya soëasa-parikkhārāya iminā ca nicca-dānena anukåla-ya¤¤ena appaņņhataro ca appa-samā- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Scdtm Bp anukåla (Sum. anukula). >/ #<[page 145]># %% rabbhataro ca mahapphalataro ca mahānisaüsataro cāti?' `Atthi kho brāhmaõa a¤¤o ya¤¤o imāya ca ti-vidhāya ya¤¤a-sampadāya soëasa-parikkhārāya iminā ca nicca- dānena anukåla-ya¤¤ena appaņņhataro ca appa-samā- rabbhataro ca mahapphalataro ca mahānisaüsataro cāti. `Katamo pana so bho Gotama ya¤¤o imāya ca\<*<1>*>/ ti-vidhāya ya¤¤a-sampadāya soëasa-parikkhārāya iminā ca nicca- dānena anukåla-ya¤¤ena appaņņhataro ca appa-samārab- bhataro ca mahapphalataro ca mahānisaüsataro cāti?' `Yo kho brāhmaõa cātuddisaü saüghaü uddissa vi- hāraü karoti, ayaü kho brāhmaõa ya¤¤o imāya ca ti- vidhāya ya¤¤a-sampadāya soëasa-parikkhārāya iminā ca nicca-dānena anukåla-ya¤¤ena appaņņhataro ca appa- samārabbhataro ca mahapphalataro ca mahānisaüsataro cāti. 25. `Atthi pana bho Gotama a¤¤o ya¤¤o imāya ca ti- vidhāya ya¤¤a-sampadāya soëasa-parikkhārāya iminā ca nicca-dānena anukåla-ya¤¤ena iminā ca vihāra-dānena appaņņhataro ca appa-samārabbhataro ca mahapphalataro mahānisaüsataro cāti?' `Atthi kho brāhmaõa a¤¤o ya¤¤o imāya ca ti-vidhāya ya¤¤a-sampadāya soëasa-parikkhārāya iminā ca nicca- dānena anukåla-ya¤¤ena iminā ca vihāra-dānena app- aņņhataro ca appa-samārabbhataro ca mahapphalataro ca mahānisaüsataro cāti.' `Katamo pana so bho Gotama a¤¤o ya¤¤o imāya ca ti- vidhāya ya¤¤a-sampadāya soëasa-parikkhārāya iminā ca nicca-dānena anukåla-ya¤¤ena iminā ca vihāra-dānena ap- paņņhataro ca appa-samārabbhataro ca mahapphalataro ca mahānisaüsataro cāti?' `Yo kho brāhmaõa pasanna-citto Buddhaü saraõaü gacchati Dhammaü saraõaü gacchati Saüghaü saraõaü gacchati, ayaü brāhmaõa ya¤¤o imāya ca ti-vidhāya ya¤¤a-sampadāya soëasa-parikkhārāya iminā ca nicca- dānena anukåla-ya¤¤ena iminā ca vihāra-dānena appaņņha- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 All MSS. omit. >/ #<[page 146]># %<146 KæōADANTA SUTTA. [D. v. 25>% taro ca appa-samārabbhataro ca mahapphalataro ca mahā- nisaüsataro cāti. 26. `Atthi pana bho Gotama a¤¤o ya¤¤o imāya ca ti- vidhāya ya¤¤a-sampadāya soëasa-parikkhārāya iminā ca nicca-dānena anukåla-ya¤¤ena iminā ca vihāra-dānena imehi ca saraõāgamanehi appaņņhataro ca appa-samā- rabbhataro ca mahapphalataro ca mahānisaüsataro cāti?' `Atthi kho, brāhmaõa, a¤¤o ya¤¤o imāya ca ti-vidhāya ya¤¤a-sampadāya soëasa-parikkhārāya iminā ca nicca- dānena anukåla-ya¤¤ena iminā ca vihāra-dānena imehi ca saraõāgamanehi appaņņhataro ca appa-samārabbhataro ca mahapphalataro ca mahānisaüsataro cāti.' `Katamo pana so bho Gotama a¤¤o ya¤¤o imāya ca ti- vidhāya ya¤¤a-sampadāya soëasa-parikkhārāya iminā ca nicca-dānena anukåla-ya¤¤ena iminā ca {vihāra}-dānena imehi ca saraõāgamanehi appaņņhataro ca appa-samārab- bhataro ca mahapphalataro ca mahānisaüsataro cāti?' `Yo kho brāhmaõa pasanna-citto sikkhā-padāni samā- diyati, -- pāõātipātā veramaõã, adinnādānā veramaõã, kāmesu micchācārā veramaõã, musā-vādā veramaõã, surā-meraya- majja-pamādaņņhānā veramaõã -- ayaü kho brāhmaõa ya¤¤o imāya ca ti-vidhāya ya¤¤a-sampadāya soëasa-parikkhārāya iminā ca nicca-dānena anukåla-ya¤¤ena iminā ca vihāra- dānena imehi ca saraõāgamanehi appaņņhataro ca appa- samārabbhataro ca mahapphalataro ca mahānisaüsataro cāti.' 27. `Atthi pana bho Gotama a¤¤o ya¤¤o imāya ca ti-vidhāya ya¤¤a-sampadāya soëasa-parikkhārāya iminā ca nicca-dānena anukåla-ya¤¤ena iminā ca vihāra-dānena imehi ca saraõāgamanehi imehi ca sikkhā-padehi appa- ņņhataro ca appa-samārabbhataro ca mahapphalataro ca mahānisaüsataro cāti?' `Atthi kho brāhmaõa a¤¤o ya¤¤o imāya ca ti-vidhāya ya¤¤a-sampadāya soëasa-parikkhārāya iminā ca nicca- dānena anukåla-ya¤¤ena iminā ca vihāra-dānena imehi ca saraõāgamanehi imehi ca sikkhā-padehi appaņņhataro ca appa-samārabbhataro ca mahapphalataro ca mahānisaü- sataro cāti.' \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 147]># %% `Katamo so bho Gotama ya¤¤o imāya ca ti-vidhāya ya¤¤a-sampadāya soëasa-parikkhārāya iminā ca nicca- dānena anukåla-ya¤¤ena iminā ca vihāra-dānena imehi ca saraõāgamanehi imehi ca sikkhā-padehi appaņņhataro ca appa-samārabbhataro ca mahapphalataro ca mahānisaüsa- taro cāti?' `Idha brāhmaõa Tathāgato loke uppajjati arahaü sammāsambuddho . . . yathā Sāma¤¤a-phale evaü vit- thāretabbaü . . . pe . . . Evaü kho brāhmaõa bhikkhu sãla-sampanno hoti. . . . pe . . . paņhamajjhānaü upasampajja viharati. Ayaü kho brāhmaõa ya¤¤o purimehi ya¤¤ehi appaņņhataro ca appa-samārabbhataro ca mahapphalataro ca mahānisaü- sataro ca. . . . pe . . . dutivajjhānaü . . . tatiyajjhānaü . . . catutthajjhānaü upasampajja viharati. Ayam pi kho brāhmaõa ya¤¤o purimehi ya¤¤ehi appaņņhataro ca appa- samārabbhataro ca mahapphalataro ca mahānisaüsataro ca. . . . pe . . . ¤āõa-dassanāya cittaü abhinãharati abhi- ninnāmeti. Ayam pi kho brāhmaõa ya¤¤o purimehi ya¤¤ehi appaņņhataro ca appa-samārabbhataro ca mahap- phalataro ca mahānisaüsataro ca. . . . pe . . . "nāparaü itthattāyāti" pajānāti. Ayaü kho brāhmaõa ya¤¤o purimehi ya¤¤ehi appaņņhataro ca appa- samārabbhataro ca mahapphalataro ca mahānisaüsataro ca. Imāya ca brāhmaõa ya¤¤a-sampadāya a¤¤ā ya¤¤a- sampadā uttarãtarā vā paõãtatarā vā n' atthãti.' 28. Evaü vutte Kåņadanto brāhmaõo Bhagavantaü etad avoca: `Abhikkantaü bho Gotama, abhikkantaü bho Gotama. Seyyathā pi bho Gotama nikkujjitaü vā ukkuj- jeyya, paņicchannaü vā vivareyya, måëhassa vā maggaü ācikkheyya, andha-kāre vā tela-pajjotaü dhāreyya: "cak- khumanto råpāni dakkhintãti," evam eva\<*<1>*>/ bhotā Gotamena aneka-pariyāyena dhammo pakāsito. Esāhaü Bhagavan- taü Gotamaü saraõaü gacchāmi, dhamma¤ ca bhikkhu- saügha¤ ca, upāsakam maü bhavaü Gotamo dhāretu ajjatagge pāõupetaü saraõaü gataü.\<*<2>*>/ Esāhaü bho \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Smt evam evaü (see p. 85 and 109). 2 Smt saraõāgataü. >/ #<[page 148]># %<148 KæōADANTA SUTTA. [D. v. 28>% {Gotama} satta ca usabha-satāni satta ca vacchatara-satāni satta ca vacchatarã-satāni satta ca aja-satāni satta ca urabbha-satāni mu¤cāpemi, jãvitaü demi, haritāni c' eva tiõāni khādantu sãtāni ca pāniyāni pivantu, sãto ca nesaü vāto upavāyatan\<*<1>*>/ ti.' 29. Atha kho Bhagavā Kåņadantassa brāhmaõassa anu- pubbikathaü kathesi seyyathãdaü dāna-kathaü sãla- kathaü sagga-kathaü kāmānaü ādãnavaü okāraü saü- kilesaü, nekkhamme ānisaüsaü pakāsesi. Yadā Bhagavā a¤¤āsi Kåņadantaü brāhmaõaü kalla-cittaü mudu-cittaü vinãvaraõa-cittaü udagga-cittaü pasanna-cittaü, atha yā Buddhānaü sāmukkaüsikā dhamma-desanā taü pakāsesi: dukkhaü samudayaü nirodhaü maggaü. Seyyathā pi nāma suddhaü vatthaü apagata-kāëakaü sammad eva rajanaü patigaõheyya, evam eva Kåņadantassa brāhmaõassa tas- miü yeva āsane virajaü vãta-malaü dhamma-cakkhuü udapādi: `yaü ki¤ci samudaya-dhammaü sabban taü nirodha-dhamman ti.'\<*<2>*>/ 30. Atha kho Kåņadanto brāhmaõo diņņha-dhammo patta- dhammo vidita-dhammo pariyogāëha-dhammo tiõõa-vici- kiccho vigata-kathaükatho {vesārajja-ppatto} aparappaccayo satthu sāsane Bhagavantaü etad avoca: `Adhivāsetu me bhavaü Gotamo svātanāya bhattaü saddhiü bhikkhu- saüghenāti.' Adhivāsesi Bhagavā tuõhã-bhāvena. Atha kho Kåņadanto brāhmaõo Bhagavato adhivāsanaü viditvā, uņņhāy' āsanā Bhagavantaü abhivādetvā padakkhiõaü katvā pakkāmi. Atha kho Kåņadanto brāhmaõo tassā rattiyā accayena sake ya¤¤āvāņe paõãtaü khādaniyaü bhojaniyaü paņiyādetvā Bhagavato kālaü ārocāpesi: `Kālo bho Gotama, niņņhitaü bhattan ti.' Atha kho Bhagavā pubbaõha-samayaü nivāsetvā patta- cãvaraü ādāya saddhiü bhikkhu-saüghena yena Kåņadan- tassa brāhmaõassa ya¤¤āvāņo ten' upasaükami, upasaü- kamitvā pa¤¤atte āsane nisãdi. Atha kho Kåņadanto brāh- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Sd Bm upavāyatåti; Bp omits the section. 2 See D. iii. 21; Mahāvagga i. 7. 5, 6. >/ #<[page 149]># %% maõo Buddha-pamukhaü bhikkhu-saüghaü paõãtena khādaniyena bhojaniyena sahatthā santappesi sampavāresi. Atha kho Kåņadanto brāhmaõo Bhagavantaü bhuttāviü onãta-patta-pāõiü a¤¤ataraü nãcaü āsanaü gahetvā ekam- antaü nisãdi. Ekamantaü nisinnaü kho Kåņadantaü {brāhmaõaü} Bhagavā dhammiyā kathāya sandassetvā samā- dapetvā samuttejetvā {sampahaüsetvā} uņņhāy' āsanā pak- kāmãti. KæōADANTA-SUTTAũ.\<*<1>*>/ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bm Kuņadanta-suttaü nitthitaü pa¤camaü. >/ #<[page 150]># %< 150>% [vi. Mahāli Sutta.] 1. Evam me sutaü. Ekaü samayaü Bhagavā Vesāli- yaü viharati Mahāvane {kåņāgāra-}sālāyaü. Tena kho pana samayena sambahulā Kosalakā ca brāhmaõa-dåtā Māga- dhakā ca brāhmaõa-dåtā Vesāliyaü paņivasanti kenacid eva karaõãyena. Assosuü kho te Kosalakā ca brāhmaõa- dåtā Māgadhakā ca brāhmaõa-dåtā: `Samaõo khalu bho Gotamo Sakya-putto Sakya-kulā pabbajito Vesāliyaü viharati Mahāvane kåņāgāra-sālāyaü. Taü kho pana Bhagavantaü Gotamaü evaü kalyāõo kittisaddo abbhug- gato: "Iti pi so Bhagavā arahaü sammāsambuddho vijjā-caraõa-{sampanno} sugato loka-vidå anuttaro purisa- damma-sārathi satthā deva-manussānaü buddho bhagavā." So imaü lokaü sadevakaü samārakaü sabrahmakaü sassamaõa-brāhmaõiü pajaü {sadeva-manussaü} sayaü abhi¤¤ā sacchikatvā pavedeti. So dhammaü deseti ādi-kalyāõaü majjhe kalyāõaü pariyosāna-kalyāõaü sātthaü savya¤janaü, kevala-paripuõõaü parisuddhaü brahma-cariyaü pakāseti. Sādhu kho pana tathā-råpānaü arahataü dassanaü hotãti."' 2. Atha kho te Kosalakā ca brāhmaõa-dåtā Māgadhakā ca brāhmaõa-dåtā yena Mahāvanaü kåņāgāra-sālā ten' upasaükamiüsu. Tena kho pana samayena āyasmā Nāgito Bhagavato upaņņhāko hoti. Atha kho te Kosalakā ca brāhmaõa-dåtā Māgadhakā ca brāhmaõa-dåtā yen' āyasmā Nāgito ten' upasaükamiüsu, upasaükamitvā āyasmantaü Nāgitaü etad avocuü: `Kahan nu kho bho Nāgita etarahi so bhavaü Gotama viharati, dassana-kāmā hi mayaü taü Gotaman ti?' \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 151]># %% `Akālo kho āvuso Bhagavantaü dassanāya, patisallãno Bhagavā ti.' Atha kho te Kosalakā ca brāhmaõa-dåtā Māgadhakā ca brāhmaõa-dåtā tatth' eva ekamantaü nisã- diüsu: `Disvā va mayaü taü Bhagavantaü Gotamaü gamissāmāti.' 3. Oņņhaddho pi Licchavi mahatiyā Licchavi-parisāya saddhiü yena Mahāvanaü kåņāgāra-sālā yen' āyasmā Nāgito ten' upasaükami, upasaükamitvā āyasmantaü Nāgitaü abhivādetvā ekamantaü aņņhāsi. Ekamantaü ņhito kho Oņņhaddho Licchavi āyasmantaü Nāgitaü etad avoca: `Kahan nu kho bhante Nāgita etarahi so Bhagavā viharati arahaü sammā-sambuddho, dassana-kāmā hi mayaü taü Bhagavantam arahantaü sammā-{sambud-} dhanti?' `Akālo kho Mahāli Bhagavantaü dassanāya, patisallãno Bhagavā' ti. Oņņhaddho pi Licchavi tatth' eva ekamantaü nisãdi: `Disvā v' ahan taü Bhagavantaü gamissāmi ara- hantaü sammā-sambuddhan ti.' 4. Atha kho Sãho\<*<1>*>/ samaõuddeso yen' āyasmā Nāgito ten' upasaükami, upasaükamitvā āyasmantaü Nāgitaü abhi- {vādetvā} ekamantaü aņņhāsi. Ekamantaü ņhito kho Sãho samaõuddeso āyasmantaü Nāgitaü etad avoca: `Ete bhante Kassapa sambahulā Kosalakā ca brāhmaõa-dåtā Māgadhakā ca brāhmaõa-dåtā idh' upasaükantā Bhagavan- taü dassanāya. Oņņhaddho pi\<*<2>*>/ Licchavi mahatiyā Licchavi- parisāya saddhiü idh' upasaükanto Bhagavantaü dassa- nāya. Sādhu bhante Kassapa labhataü esā janatā dassa- nāyāti.' `Tena hi Sãha tvaü yeva Bhagavato ārocehãti.' `Evaü bhante' ti kho Sãho samaõuddeso āyasmato Nāgitassa paņissutvā yena Bhagavā ten' upasaükami, upa- saīkamitvā Bhagavantaü abhivādetvā ekamantaü aņņhāsi. Ekamantaü ņhito kho Sãho samaõuddeso Bhagavantaü etad avoca: `Ete bhante sambahulā Kosalakā ca brāhmaõa- dåtā Māgadhakā ca brāhmaõa-dåtā idh' upasaükantā Bhagavantaü dassanāya. Oņņhaddho pi Licchavi mahatiyā \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Sd and Bp (throughout) Siho. 2 MSS. omit. >/ #<[page 152]># %<152 MAHâLI SUTTA. [D. vi. 4>% Licchavi-parisāya saddhiü idh' upasaükanto Bhagavantaü dassanāya. Sādhu bhante labhataü esā janatā\<*<1>*>/ Bhaga- vantaü dassanāyāti.' `Tena hi Sãha vihāra-pacchāyāya\<*<2>*>/ āsanaü pa¤¤āpe- hãti.' `Evam bhante' ti kho Sãho samaõuddeso Bhagavato paņissutvā vihāra-pacchāyāya āsanaü pa¤¤āpesi. Atha kho Bhagavā vihārā nikkhamma\<*<3>*>/ vihāra-pacchāyāya pa¤¤atte āsane nisãdi. 5. Atha kho te Kosalakā ca brāhmaõa-dåtā Māgadhakā ca brāhmaõa-dåtā yena Bhagavā ten' upasaükamiüsu. Upasaükamitvā Bhagavatā saddhiü sammodiüsu sam- modanãyaü kathaü sārāõãyaü vãtisāretvā ekamantaü nisã- diüsu. Oņņhaddho pi Licchavi mahatiyā Licchavi-parisāya saddhiü yena Bhagavā ten' upasaükami, upasaükamitvā Bhagavantaü abhivādetvā ekamantaü nisãdi. Ekamantaü nisinno kho Oņņhaddho Licchavi Bhagavantaü etad avoca: `Purimāni bhante divasāni purimatarāni Sunakkhatto Licchavi-putto yenāhaü ten' upasaükami, upasaükamitvā maü etad avoca: "Yad agge ahaü Mahāli Bhagavantaü upanissāya viharissāmi\<*<4>*>/ na ciraü tãõi vassāni, dibbāni hi kho {råpāni} passāmi piya-råpāni kāmåpasaühitāni raja- nãyāni, no ca kho dibbāni saddāni suõāmi piya-råpāni kāmåpasaühitāni rajanãyānãti." Santān' eva nu kho bhante Sunakkhatto Licchavi-putto dibbāni saddāni nāssosi\<*<5>*>/ piya-råpāni kāmåpasaühitāni rajanãyāni, no udāhu asantā- nãti?' `Santān' eva kho Mahālã Sunakkhatto Licchavi-putto dibbāni saddāni nāssosi piya-råpāni kāmåpasaühitāni raja- nãyāni no asantānãti.' 6. `Ko nu kho bhante hetu, ko paccayo, yena santān' eva Sunakkhatto Licchavi-putto dibbāni saddāni nāssosi piya-råpāni kāmåpasaühitāni rajanãyāni no asantānãti?' \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bp parisā. 2 Bp -yāyaü (thrice). 3 Bp omits vihārā nikkhamma. 4 Bp viharāmi. 5 Bp nassosi throughout, so St here and Sct in 11. >/ #<[page 153]># %% `Idha Mahāli bhikkhuno puratthimāya disāya ekaüsa- bhāvito samādhi hoti dibbānaü {råpānaü} dassanāya piya- råpānaü kāmåpasaühitānaü rajanãyānaü, no ca\<*<1>*>/ kho dibbānaü saddānaü savanāya piya-råpānaü {kāmåpasaü- hitānaü} rajanãyānaü. So puratthimāya disāya ekaüsa- bhāvite samādhimhi dibbānaü råpānaü dassanāya piya- råpānaü kāmåpasaühitānaü rajanãyānaü, no ca kho dibbānaü saddānaü savanāya piya-råpānaü kām- åpasaühitānaü {rajanãyānaü}, puratthimāya disāya dibbāni råpāni passati piya-råpāni kāmåpasaühitāni rajanãyāni, no ca kho dibbāni saddāni suõāti piya-råpāni kāmåpasaühitāni rajanãyāni. Taü kissa hetu? Evaü h' etaü Mahāli hoti bhikkhuno puratthimāya disāya ekaüsa-bhāvite samā- dhimhi dibbānaü {råpānaü} dassanāya piya-råpānaü kāmåpasaühitānaü rajanãyānaü, no ca kho dibbānaü sad- dānaü savanāya piya-råpānaü kāmåpasaühitānaü rajanã- yānaü. 7. `Puna ca paraü Mahāli bhikkhuno . . . pe . . . {dakkhiõāya} disāya . . . pacchimāya disāya . . . uttarāya disāya . . . uddham adho tiriyaü ekaüsa-bhāvito samādhi hoti dibbānaü råpānaü dassanāya piya-råpānaü kāmåpa- saühitānaü rajanãyānaü, no ca kho dibbānaü saddānaü savanāya piya-råpānaü kāmåpasaühitānaü rajanãyānaü. So uddham adho tiriyaü ekaüsa-bhāvite samādhimhi dib- bānaü råpānaü dassanāya piya-råpānaü kāmåpasaühitā- naü rajanãyānaü, no ca kho dibbānaü saddānaü savanāya piya-råpānaü kāmåpasaühitānaü rajanãyānaü, uddham adho tiriyaü dibbāni råpāni passati piya-råpāni kām- åpasaühitāni {rajanãyāni}, no ca kho dibbāni saddāni suõāti piya-råpāni kāmåpasaühitāni rajanãyāni. Tam kissa hetu? Evaü h' etaü\<*<2>*>/ Mahāli hoti bhikkhuno uddham adho tiriyaü ekaüsa-bhāvite samādhimhi dibbānaü råpānaü dassanāya piya-råpānaü kāmåpasaühitānaü rajanãyānaü, no ca kho dibbānaü saddānaü savanāya piya-råpānaü kāmåpasaü- hitānaü rajanãyānaü. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Sdt often va. 2 Sd evaü hetu five times; Sc in 9 evaü hoti. >/ #<[page 154]># %<154 MAHâLI SUTTA. [D. vi. 8>% 8. `Idha Mahāli bhikkhuno puratthimāya disāya ekaüsa- bhāvito samādhi hoti dibbānaü saddānaü savanāya piya- råpānaü kāmåpasaühitānaü rajanãyānaü, no ca kho dibbānaü råpānaü dassanāya piya-råpānaü kāmåpasaü- hitānaü rajanãyānaü. So puratthimāya disāya ekaüsa- bhāvite samādhimhi dibbānaü saddānaü savanāya piya- råpānaü kāmåpasaühitānaü rajanãyānaü, no ca kho dibbānaü råpānaü dassanāya piya-råpānaü kāmåpasaü- hitānaü rajanãyānaü, puratthimāya disāya dibbāni saddāni suõāti piya-råpāni kāmåpasaühitāni rajanãyāni, no ca kho dibbāni råpāni passati piya-råpāni kāmåpasaühitāni raja- nãyāni. Tam kissa hetu? Evaü h' etaü Mahāli hoti bhik- khuno puratthimāya disāya ekaüsa-bhāvite samādhimhi dibbānaü saddānaü savanāya piya-råpānaü kāmåpa- saühitānaü rajanãyānaü, no ca kho dibbānaü råpānaü dassanāya piya-råpānaü kāmåpasaühitānaü rajanãyā- naü. 9. `Puna ca paraü Mahāli bhikkhuno dakkhiõāya disāya . . . pacchimāya disāya . . . uttarāya disāya . . . uddham adho tiriyaü ekaüsa-bhāvito samādhi hoti dibbānaü sad- dānaü savanāya piya-råpānaü kāmåpasaühitānaü raja- nãyānaü, no ca kho dibbānaü råpānaü dassanāya piya- råpānaü kāmåpasaühitānaü rajanãyānaü. So uddham adho tiriyaü ekaüsa-bhāvite samādhimhi dibbānaü saddānaü savanāya piya-råpānaü kāmåpasaühitānaü rajanãyānaü, no ca kho dibbānaü råpānaü dassanāya piya-råpānaü kāmåpasaühitānaü rajanãyānaü, uddhaü adho tiriyaü dibbāni saddāni suõāti piya-råpāni kāmåpa- saühitāni rajanãyāni, no ca kho dibbāni råpāni passati piya-råpāni kāmåpasaühitāni rajanãyāni. Taü kissa hetu? Evaü h' etaü Mahāli hoti {bhikkhuno} uddham adho tiriyaü ekaüsa-bhāvite samādhimhi dibbānaü saddānaü savanāya piya-råpānaü kāmåpasaühitānaü rajanãyā- naü, no ca kho dibbānaü råpānaü dassanāya piya- råpānaü kāmåpasaühitānaü rajanãyānaü. 10. `Idha Mahāli bhikkhuno puratthimāya disāya ubha- yaüsa-bhāvito samādhi hoti dibbāna¤ ca råpānaü dassa- nāya piya-råpānaü kāmåpasaühitānaü rajanãyānaü \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 155]># %% dibbānaü saddānaü savanāya piya-råpānaü kāmåpasaü- hitānaü rajanãyānaü. So {puratthimāya} disāya ubha- yaüsa-bhāvite samādhimhi dibbānaü råpānaü dassanāya piyā-råpānaü kāmåpasaühitānaü rajanãyānam, dibbāna¤ ca saddānaü savanāya piya-råpānaü kāmåpāsamhitāõaü rajanãyānaü, puratthimāya disāya dibbāni ca råpāni pas- sati piya-råpāni kāmåpasaühitāni rajanãyāni, dibbāni saddāni suõāti piya-råpāni kāmåpasaühitāni rajanãyāni. Tam kissa hetu? Evaü h' etaü Mahāli hoti bhikkhuno puratthimāya disāya ubhayaüsa-bhāvite samādhimhi dib- bānaü saddānaü dassanāya piya-råpānaü kāmåpasaü- hitānaü rajanãyānaü, dibbāna¤ ca saddānaü savanāya piya-råpānaü kāmåpasaühitānaü rajanãyānaü. 11. `Puna ca paraü Mahāli bhikkhuno {dakkhiõāya} disāya . . . pe . . . pacchimāya disāya . . . uttarāya disāya . . . uddham adho tiriyaü ubhayaüsa-bhāvito samādhi hoti dibbāna¤ ca råpānaü dassanāya piya- råpānaü kāmåpasaühitānaü rajanãyānaü, dibbāna¤ ca saddānaü savanāya piya-råpānaü kāmåpasaühitānaü rajanãyānaü. So uddham adho tiriyaü ubhayaüsa-bhāvite samādhimhi dibbāna¤ ca {råpānaü} dassanāya piya-råpānaü kāmåpasaühitānaü rajanãyānaü, dibbāna¤ ca saddānaü savanāya piya-råpānaü kāmåpasaühitānaü rajanãyānaü, uddham adho tiriyaü dibbāni råpāni passati piya-råpāni kāmåpasaühitāni rajanãyāni, dibbāni ca saddāni suõāti piya-råpāni kāmåpasaühitāni rajanãyāni. Taü kissa hetu? Evaü h' etaü Mahāli hoti bhikkhuno uddham adho tiriyaü ubhayaüsa-bhāvite samādhimhi dibbāna¤ ca råpānaü dassanāya piya-råpānaü kāmåpasaühitānaü rajanãyānaü, dibbāna¤ ca saddānaü savanāya piya-råpā- naü kāmåpasaühitānaü rajanãyānaü. `Ayaü kho Mahāli hetu, ayaü paccayo, yena santān' eva Sunakkhatto Licchavi-putto dibbāni saddāni nāssosi piya-råpāni kāmåpasaühitāni rajanãyāni, no asantānãti.' 12. `Etāsaü nåna bhante samādhi-bhāvanānaü sac- chikiriyā-hetu bhikkhå Bhagavati brahmacariyaü caran- tãti?' `Na kho Mahāli etāsaü samādhi-bhāvanānaü sacchikiri- \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 156]># %<156 MAHâLI SUTTA. [D. vi. 12>% yā-hetu bhikkhå mayi brahmacariyaü caranti. Atthi kho Mahāli a¤¤e ca dhammā uttaritarā ca paõãtatarā ca yesaü sacchikiriyā-hetu bhikkhå mayi brahmacariyaü carantãti.' 13. `Katame pana te bhante dhammā uttaritarā ca paõã- tatarā ca yesaü sacchikiriyā-hetu bhikkhå Bhagavati\<*<1>*>/ brahmacariyaü caranti?' `Idha Mahāli bhikkhu tiõõaü saüyojanānaü parikkhayā sotāpanno hoti avinipāta-dhammo niyato sambodhi-parā- yano. Ayaü pi kho Mahāli dhammo uttaritaro ca paõãta- taro ca yassa sacchikiriyā-hetu bhikkhå mayi brahmacari- yaü caranti. `Puna ca paraü Mahāli bhikkhu tiõõaü saüyojanānaü parikkhayā rāga-dosa-mohānaü tanuttā sakadāgāmã\<*<2>*>/ hoti, sakid eva imaü lokaü āgantvā dukkhass' antaü karoti. Ayaü pi kho Mahāli dhammo uttaritaro ca paõãtataro ca yassa sacchikiriyā-hetu bhikkhå mayi brahmacariyaü caranti. `Puna ca paraü Mahāli bhikkhu pa¤cannaü orambhā- giyānaü saüyojanānaü parikkhayā opapātiko hoti tattha- parinibbāyi anāvatti-dhammo tasmā lokā. Ayaü pi kho Mahāli dhammo uttaritaro ca paõãtataro ca yassa sacchi- kiriyā-hetu bhikkhå mayi brahmacariyaü caranti. `Puna ca paraü Mahāli bhikkhu āsavānaü khayā anā- savaü {ceto}-vimuttiü pa¤¤ā-vimuttiü diņņhe va dhamme sayaü abhi¤¤ā sacchikatvā upasampajja viharati. Ayaü pi kho Mahāli dhammo uttaritaro ca paõãtataro ca yassa sacchikiriyā-hetu bhikkhå mayi brahmacariyaü caranti. `Ime kho Mahāli dhammā uttaritarā ca paõãtatarā ca yesaü sacchikiriyā-hetu bhikkhå mayi brahmacariyaü carantãti.' 14. `Atthi pana bhante maggo, atthi paņipadā etesaü dhammānaü sacchikiriyāyāti?' `Atthi kho Mahāli maggo, atthi paņipadā etesaü dham- mānaü sacchikiriyāyāti.' \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Sd mayi. 2 MSS gāmi, comp. Mahāparinibbāna Sutta, ii. 7. >/ #<[page 157]># %% `Katamo pana bhante maggo, katamo paņipadā, etesaü dhammānaü sacchikiriyāyāti?' `Ayaü eva ariyo aņņhaīgiko maggo seyyathãdaü sam- mā-diņņhi sammā-saīkappo sammā-vācā sammā-kammanto sammā-ājãvo sammā-vāyāmo sammā-sati sammā-samādhi. Ayaü kho Mahāli maggo, ayaü paņipadā etesaü dham- mānaü sacchikiriyāya. 15. `Ekaü idāhaü Mahāli samayaü Kosambiyaü viharā- mi Ghositārāme. Atha kho dve pabbajitā Maõķisso ca paribbājako Jāliyo ca dārupattik-{antevāsã} yenāhaü ten' upasaükamiüsu, upasaükamitvā mama saddhiü sammo- diüsu, sammodanãyaü kathaü sārāõãyaü vãtisāretvā ekam- antaü aņņhaüsu. Ekamantaü ņhitā kho dve pabbajitā maü etad avocuü: "`Kin nu kho āvuso bho\<*<1>*>/ {Gotama} taü jãvaü taü sarã- ram udāhu a¤¤aü jãvaü a¤¤aü sarãran ti?" "`Tena h' āvuso suõātha sādhukaü manasikarotha bhā- sissāmãti." "`Evaü āvuso" ti kho te dve pabbajitā mama paccasso- suü. Atha kho cāhaü etad avocaü:\<*<2>*>/ 16. `Idh' āvuso Tathāgato loke uppajjati arahaü sammā- sambuddho . . . pe . . . yathā Sāma¤¤a-phale evaü vit- thāretabbaü.\<*<3>*>/ . . . Evaü kho āvuso bhikkhu sãla-sam- panno hoti. . . . pe\<*<4>*>/ . . . pathamajjhānaü upasampajja viharati. Yo nu kho āvuso bhikkhu evaü jānāti evaü passati, kallan nu kho tass' etaü vacanāya "taü jãvaü taü sarãran" ti vā "a¤¤aü jãvaü a¤¤aü sarãran" ti vā ti?' `Yo so āvuso bhikkhu evaü jānāti evaü passati kallaü tass' etaü vacanāya "taü jãvaü taü sarãran" ti vā "a¤¤aü jãvaü a¤¤aü sarãran" ti vā ti.' `Ahaü kho pan' etaü āvuso evaü jānāmi evaü passāmi. Atha ca panāhaü na vadāmi "taü jãvaü taü sarãran" ti vā "a¤¤aü jãvaü a¤¤aü sarãran" ti vā. 17. `Dutiyajjhānaü . . . pe . . . tatiyajjhānam . . . \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Sm omits. 2 Sm omits Evaü . . . avocaü. 3 D. ii. 40-63. 4 D. ii. 64-75. >/ #<[page 158]># %<158 MAHâLI SUTTA. [D. vi. 17>% catutthajjhānaü upasampajja viharati.\<*<1>*>/ Yo nu kho āvuso bhikkhu evaü jānāti evaü passati, kallan nu kho tass' etaü vacanāya "taü jãvaü taü sarãran" ti vā "a¤¤aü jãvaü a¤¤aü sarãran" ti vā ti?' `Yo so āvuso bhikkhu evaü jānāti evaü passati, kallaü tass' etaü vacanāya "taü jãvaü taü sarãran" ti vā "a¤¤aü jãvaü a¤¤aü sarãran" ti vā ti.' `Ahaü kho pan' etaü āvuso evaü jānāmi evaü pas- sāmi, atha ca panāhaü na vadāmi "taü jãvaü taü sarã- ran" ti vā "a¤¤aü jãvaü a¤¤aü sarãran" ti vā. 18. `Ĩāõa-dassanāya cittaü abhinãharati abhininnāmeti.\<*<2>*>/ Yo nu kho āvuso bhikkhu evaü jānāti evaü passati, kallan nu kho tass' etaü vacanāya "taü jãvaü taü sarãran" ti vā "a¤¤aü jãvaü a¤¤aü sarãran" ti vā ti?' `Yo so āvuso bhikkhu evaü jānāti evaü passati kallaü tass' etaü vacanāya "taü jãvaü taü sarãran" ti vā "a¤¤aü jãvaü a¤¤aü sarãran" ti vā ti.' `Ahaü kho pan' etaü āvuso evaü jānāmi evaü passāmi, atha ca panāhaü na vadāmi "taü jãvaü taü sarãran" ti vā "a¤¤aü jãvaü a¤¤aü sarãran" ti vā. 19. "`Nāparaü {itthattāyāti}" pajānāti.\<*<3>*>/ Yo nu kho āvuso bhikkhu evaü {jānāti} evaü passati, kallan nu kho tass' etaü vacanāya "taü jãvaü taü sarãran" ti vā "a¤¤aü jãvaü a¤¤aü sarãran" ti vā ti? `Yo so āvuso bhikkhu evaü jānāti evaü passati, na\<*<4>*>/ kallaü tass' etaü vacanāya "taü jãvaü taü sarãran" ti vā "a¤¤aü jãvaü a¤¤aü sarãran" ti vā ti.' `Ahaü kho pan' etaü āvuso evaü jānāmi evaü passāmi, atha ca panāhaü na vadāmi "taü jãvaü taü sarãran" ti vā "a¤¤aü jãvaü a¤¤aü sarãran" ti vā ti.' Idam avoca Bhagavā. Attamano Oņņhaddho Licchavi Bhagavato bhāsitaü abhinandãti. MAHâLI SUTTANTAũ. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 D. ii. 77-81. 2 D. ii. 83-96. 3 D. ii. 97. 4 Sdt omit (as in vii. 5). >/ #<[page 159]># %< 159>% [vii. Jāliya Sutta.] 1. Evam me sutaü. Ekaü samayaü Bhagavā Kosam- biyaü viharati Ghositārāme. Atha kho\<*<1>*>/ dve pabbajitā Maõķisso ca paribbājako Jāliyo ca dārupattik-antevāsã yena Bhagavā ten' upasaükamiüsu. Upasaükamitvā Bhagavatā saddhiü sammodiüsu, sammodanãyaü kathaü {sārāõãyaü} {vãtisāretvā} ekamantaü aņņhaüsu. Ekamantaü {thitā kho te dve pabbajitā Bhagavantaü etad avocuü: `Kin nu kho āvuso Gotama taü jãvaü taü sarãraü udāhu a¤¤aü jãvaü a¤¤aü sarãran ti?' `Tena h' āvuso suõātha sādhukaü manasikarotha bhāsissāmãti.' `Evam āvuso' ti kho te dve pabbajitā Bhagavato paccassosuü. Bhagavā etad avoca: 2. `Idh' āvuso Tathāgato loke uppajjati arahaü sammā- sambuddho . . .pe . . . yathā Sāma¤¤a-phale\<*<2>*>/ evaü vitthāre tabbaü . . . Evaü kho āvuso bhikkhu sãla- sampanno hoti. . . .pe . . .\<*<3>*>/ paņhamajjhānaü upasampajja viharati. Yo nu kho āvuso bhikkhu evaü jānāti evaü passati, kallan nu kho tass' etaü vacanāya "taü jãvaü taü sari- ran" ti vā "a¤¤aü jãvaü annaü sarãran" ti vā ti?' `Yo so āvuso bhikkhu evaü jānāti evaü passati, kallaü tass' etaü vacanāya "taü jãvaü taü sarãran" ti vā "a¤¤aü jãvaü a¤¤aü sarãran" ti vā ti.' `Ahaü kho pan' etaü āvuso evaü jānāmi evaü passāmi. Atha ca panāhaü na vadāmi "taü jãvaü taü sarãran" ti vā "a¤¤aü jãvaü a¤¤aü sarãran" ti vā. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bp Tena kho pana samayena for Atha kho. 2 D. ii. 40-63. 3 D. ii. 64-75. >/ #<[page 160]># %<160 JâLIYA SUTTA. [D. vii. 3>% 3. `Dutiyajjhānaü . . . pe\<*<1>*>/ . . . tatiyajjhānaü . . . catutthajjhānaü upasampajja viharati. Yo nu kho āvuso bhikkhu evaü jānāti evaü passati, kallan nu kho tass' etaü vacanāya "taü jãvaü taü sarãran" ti vā "a¤¤aü jãvaü a¤¤aü sarãran" ti vā ti?' `Yo so āvuso bhikkhu evaü jānāti evaü passati, kallaü tass' etaü vacanāya "taü jãvaü taü sarãran" ti vā "a¤¤aü jãvaü a¤¤aü sarãran" ti vā ti.' `Ahaü kho pan' etam āvuso evaü jānāmi evaü passāmi, atha ca panāhaü na vadāmi "taü jãvaü taü sarãran" ti vā "a¤¤aü jãvaü a¤¤aü sarãran" ti vā. 4. `Ĩāõa-dassanāya cittaü abhinãharati abhininnāmeti.\<*<2>*>/ Yo nu kho āvuso bhikkhu evaü jānāti evaü passati, kallan nu kho tass' etaü vacanāya "taü jãvaü taü sarãran" ti vā "a¤¤aü jãvaü a¤¤aü sarãran" ti vā ti?' `Yo so āvuso bhikkhu evaü jānāti evaü passati, kallan tass' etaü vacanāya "taü jãvaü taü sarãran" ti vā "a¤¤aü jãvaü a¤¤aü sarãran" ti vā ti.' `Ahaü kho pan' etaü āvuso evaü jānāmi evaü passāmi, atha ca panāhaü na vadāmi "taü jãvaü taü sarãran" ti vā "a¤¤aü jãvaü a¤¤aü sariran" ti vā. 5. "`Nāparaü itthattāyāti" pajānāti.\<*<3>*>/ Yo nu kho āvuso bhikkhu evaü jānāti evaü passati, kallan nu kho tass' etaü vacanāya "taü jãvaü taü sarãran" ti vā "a¤¤am jãvaü a¤¤aü sarãran" ti vā ti?" `Yo so āvuso bhikkhu evaü jānāti evaü passati, na\<*<4>*>/ kallaü tass' etaü vacanāya "taü jãvaü taü sarãran" ti vā "a¤¤aü jãvaü a¤¤aü sarãran" ti vā ti.' `Ahaü kho pan' etaü āvuso evaü jānāmi evaü passāmi, atha ca panāhaü na vadāmi "taü jãvaü taü sarãran" ti vā "a¤¤aü jãvaü a¤¤aü sarãran" ti vā ti.' Idam avoca Bhagavā. Attamanā te dve pabbajitā Bhagavato bhāsitaü abhinandun ti. JâLIYA-SUTTANTAũ. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 D. ii. 77-81. 2 D. ii. 83-96. 3 D. ii. 97. 4 Sdt omit (as in Mahāli). >/ #<[page 161]># %< 161>% [viii. Kassapa Sãhanāda Sutta.] 1. Evam me sutaü. Ekaü samayaü Bhagavā Uju¤- ¤āyaü\<*<1>*>/ viharati Kaõõakatthale\<*<2>*>/ miga-dāye. Atha kho acelo Kassapo yena Bhagavā ten' upasaükami, upasaü- kamitvā Bhagavatā saddhiü sammodi, sammodanãyaü kathaü sārāõãyaü vãtisāretvā ekamantaü atthāsi. Eka- mantaü ņhito kho acelo Kassapo Bhagavantaü etad avoca: 2. `Sutam m' etaü bho Gotama: "Samaõo Gotamo sabban tapaü garahati, sabban tapassiü låkhājãviü\<*<3>*>/ ekaü- sena upakkosati upavadatãti." Ye te bho Gotama evam āhaüsu: "Samaõo Gotamo sabban tapaü garahati, sabban tapassiü låkhājãviü ekaüsena upakkosati upavada- tãti," kacci te bho\<*<4>*>/ Gotamassa vutta-vādino, na ca Bhaga- vantaü Gotamaü abhåtena abbhācikkhanti, dhammassa cānudhammaü vyākaronti, na ca koci sahadhammiko vādānuvādo gārayhaü ņhānaü āgacchati? Anabbhakkhātu- kāmā hi mayaü bhavantam Gotaman ti.'\<*<5>*>/ 3. `Ye te Kassapa evam āhaüsu: "Samaõo Gotamo sabban tapaü garahati, sabban tapassiü låkhājãviü ekaü- sena upakkosati upavadatãti," na me te vutta-vādino, abbhācikkhanti ca pana man te asatā abhåtena. Idhā- haü Kassapa ekaccan tapassiü låkhājãviü passāmi, dibbena \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Sc Ujukāyā; Sm Ujuü¤āyam; St Uja¤āyaü; BB Uju¤āyaü. 2 Sct Gr Kannakatthale. 3 Sd adds taü. 4 BB bhoto. 5 Comp. A. iii. 57; M. i. 368, 482. >/ #<[page 162]># %<162 KASSAPA SäHANâDA SUTTA. [D. viii. 3>% cakkhunā visuddhena atikkanta-mānusakena\<*<1>*>/ . . . pe\<*<2>*>/ . . . kāyassa bhedā param maraõā apāyaü duggatiü vinipātaü nirayaü uppannaü.\<*<3>*>/ Idha panāhaü Kassapa ekaccaü tapassiü låkhājãviü passāmi dibbena cakkhunā visuddhena atikkanta-mānusakena . . . pe\<*<4>*>/ . . . kāyassa bhedā param maraõā sugatiü saggaü lokaü uppannaü. Idhāhaü Kassapa ekaccaü tapassiü appa-dukkha-vihāriü passāmi dibbena cakkhunā visuddhena atikkanta-mānu- sakena . . . pe . . . kāyassa bhedā param maraõā apāyaü duggatiü vinipātaü nirayaü uppannaü. Idha panāhaü Kassapa ekaccaü tapassiü appa-dukkha-vihāriü passāmi dibbena cakkhunā visuddhena atikkanta-mānusakena . . . pe . . . kāyassa bhedā param maraõā sugatiü saggaü lokaü uppannaü. {Yo 'haü} Kassapa imesaü tapassãnaü evaü āgati¤\<*<5>*>/ ca gati¤ ca cuti¤ ca uppatti¤\<*<6>*>/ ca yathā- bhåtaü pajānāmi, so 'haü kiü sabbaü tapaü garahissāmi, sabbaü\<*<7>*>/ tapassiü låkhājãviü ekaüsena upakkosissāmi upavadissāmi? 4. `Santi Kassapa eke samaõa-brāhmaõā paõķita nipuõā kata-para-ppavādā vāla-vedhiråpā vobhindantā\<*<8>*>/ ma¤¤e caranti pa¤¤ā-gatena diņņhi-gatāni. Tehi pi me saddhiü ekaccesu ņhānesu sameti, ekaccesu ņhānesu na sameti. Yan te ekaccaü vadenti\<*<9>*>/ "sādhåti," mayaü pi taü ekaccaü vadema "sādhåti." Yan te ekaccaü vadenti "na sādhåti," mayaü pi taü ekaccaü vadema "na sādhåti." Yan te ekaccaü vadenti "sādhåti," mayan taü ekaccaü vadema "na sādhåti." Yan te ekaccaü vadenti "na sādhåti," mayan taü ekaccaü vadema "sādhåti." Yaü mayaü ekaccaü vadema "sādhåti," pare pi taü ekaccaü vadenti "sādhåti." Yaü mayaü ekaccaü vadema "na sādhåti," pare pi taü ekaccaü vadenti "na sādhåti." \<-------------------------------------------------------------------------- 1 BB mānussakena, and below. 2 All MSS. omit. 3 BB upapannaü, and below. 4 BB omit thrice. 5 SS agati¤. 6 BB upapatti¤. 7 BB add vā. Sd BB te bhindantā. See i. 2. 26. 9 BB vadanti eight times; SS here a, then seven times e. >/ #<[page 163]># %% \<*<1>*>/Yaü mayaü ekaccaü vadema "sādhåti," pare pi taü ekaccaü vadenti "na sādhåti." \<*<1>*>/Yaü mayaü ekaccaü vadema "na sādhåti," pare pi taü ekaccaü vadenti "sādhåti." 5. `Tyāhaü upasaükamitvā evaü vadāmi: "Yesu no avuso ņhānesu na sameti, tiņņhantu tāni ņhānāni. Yesu ņhānesu sameti, tattha vi¤¤å samanuyu¤jantaü samanu- gāhantaü samanubhāsantaü satthārā vā satthāraü saü- ghena vā saüghaü: `Ye imesaü\<*<2>*>/ bhavataü dhammā akusalā akusala-{saükhātā}, sāvajjā sāvajja-saükhātā asevi- tabbā asevitabba-saükhātā nālam-ariyā\<*<3>*>/ nālamariya-saü- khātā kiõhā\<*<4>*>/ kiõha-saükhātā, ko ime dhamme {anavasesaü} pahāya vattati, samaõo vā Gotamo\<*<5>*>/ pare vā pana bhonto gaõācariyā ti?' " 6. `ōhānaü kho pan' etaü Kassapa vijjati yaü vi¤¤å samanuyu¤jantā samanugāhantā samanubhāsantā evaü vadeyyuü: "Ye imesaü bhavataü dhammā akusalā akusala-saükhātā sāvajjā sāvajja-saükhātā asevitabbā asevitabbā-saükhātā nālam-ariyā nālamariya-saükhātā kiõhā kiõhā-saükhātā, samaõo Gotamo ime dhamme {anavesasaü} pahāya vattati, yaü vā pana bhonto pare gaõācariyā ti." Iti ha Kassapa vi¤¤å samanuyu¤jantā samanugāhantā samanubhāsantā amhe va tattha yebhuy- yena {pasaüseyyuü.} 7. `Aparam pi no Kassapa vi¤¤å samanuyu¤jantaü samanugāhantaü samanubhāsantaü satthārā vā satthāraü saüghena vā saüghaü: "Ye imesaü bhavataü dhammā kusalā kusala-saükhātā anavajjā anavajja-saükhātā sevi- tabbā sevitabba-saükhātā alam-ariyā alamariya-saükhātā sukkā sukka-saükhātā, ko ime dhamme anavasesaü samādāya vattati, samaõo vā Gotamo, pare vā pana bhonto gaõācariyā ti?" 8. `ōhānaü kho pan' etaü Kassapa vijjati yaü vi¤¤å samanuyu¤jantā samanugāhantā samanubhāsantā evaü \<-------------------------------------------------------------------------- 1 BB invert these clauses. 2 Sm always imesam. 3 BB na alam, four times. 4 BB kaõh-, four times. 5 SS insert vā. >/ #<[page 164]># %<164 KASSAPA SäHANâDA SUTTA. [D. viii. 8>% vadeyyuü: "Ye imesaü bhavataü dhammā kusalā kusala-saükhātā anavajjā anavajja-saükhātā sevitabbā sevitabba-saükhātā alam-ariyā alamariya-saükhātā sukkā sukka-saükhātā, samaõo Gotamo ime dhamme anavasesaü samādāya vattati, yaü vā pana bhonto pare gaõācariyā ti." Iti ha Kassapa vi¤¤å samanuyu¤jantā samanugāhantā samanubhāsantā \<*<1>*>/amhe va\<*<1>*>/ tattha yebhuyyena {pasaü}- seyyuü. 9 `Aparam pi no Kassapa {vi¤¤å} samanuyu¤jantaü samanugāhantaü samanubhāsantaü satthārā vā satthāraü saüghena vā saüghaü: "Ye imesaü bhavataü dhammā akusalā akusala-saükhātā sāvajjā sāvajja-saükhātā asevi- tabbā asevitabba-saükhātā nālam-ariyā nālamariya-saü- khātā kiõhā kiõha-saükhātā, ko ime dhammā {anavasesaü} pahāya vattati, Gotama-sāvaka-saügho vā, pare\<*<2>*>/ vā pana bhonto gaõācariya-sāvaka-saüghā ti?"\<*<3>*>/ 10. \<*<4>*>/ `ōhānaü kho pan' etaü Kassapa vijjati yaü vi¤¤å samanuyu¤jantā samanugāhantā samanubhāsantā evaü {vadeyyuü}: "Ye imesaü bhavataü dhammā akusalā akusala-saükhātā sāvajjā sāvajja-saükhātā asevitabbā asevitabba-saükhātā nālam-ariyā nālamariya-saükhātā kiõhā kiõha-saükhātā, Gotama-sāvaka-saügho ime dhamme anavasesaü pahāya vattati, yam vā pana bhonto pare gaõācariya-sāvaka-saüghā ti." Iti ha\<*<5>*>/ Kassapa vi¤¤å samanuyu¤jantā samanugāhantā samanubhāsantā amhe va tattha yebhuyyena {pasaüseyyuü.} 11. `Aparam pi no Kassapa vi¤¤å samanuyu¤jantaü \<-------------------------------------------------------------------------- 1-1 Scdmt aham eva. 2 BB apare. 3 Sd saügho. 4 Scdmt all insert here `ōhānaü kho pan' etaü Kassapa vijjati yaü vi¤¤å samanuyu¤jantā samanugāhantā samanubhāsantā amhe va tattha evaü vadeyyuü: "Ye imesaü bhavataü dhammā akusalā akusala-saükhātā sāvajjā savajja-saükhātā asevitabbā asevitabba-saükhātā nālam-ariyā nālamariya-saükhātā kiõhā kiõha-saükhātā, ko ime dhamme anavasesam pahāya vattati Gotamasāvaka-saügho vā pare vā pana bhonto gaõācariyasāvaka-saüghā ti." 5 SS vā. >/ #<[page 165]># %% samanugāhantaü samanubhāsantaü satthārā vā {satthāraü} saüghena vā saüghaü: "Ye imesaü bhavataü dhammā kusalā kusala-saükhātā anavajjā anavajja-saükhātā sevi- tabbā sevitabba-saükhātā alam-ariyā alamariya-saükhātā sukkā sukka-saükhātā, ko ime dhamme anavasesaü samādāya vattati, Gotama-sāvaka-saügho vā pare vā pana bhonto gaõācariya-sāvaka-saüghā ti?"\<*<1>*>/ 12. `ōhānam kho pan' etaü Kassapa vijjati yaü vi¤¤å samanuyu¤jantā samanugāhantā samanubhāsantā evaü vadeyyuü: "Ye imesaü bhavataü dhammā kusalā kusala-saükhātā anavajjā anavajja-saükhātā sevitabbā sevitabba-saükhātā alam-ariyā alamariya-saükhātā sukkā sukka-saükhātā, Gotama-sāvaka-saügho ime dhamme anavasesaü samādāya vattati, yaü vā pana bhonto pare\<*<2>*>/ vā gaõācariya-sāvaka-saüghā ti."\<*<5>*>/ Iti ha Kassapa vi¤¤å samanuyu¤jantā samanugāhantā samanubhāsantā amhe va tattha yebhuyyena {pasaüseyyuü}. 13. `Atthi Kassapa maggo, atthi paņipadā, yathā\<*<4>*>/ paņi- panno sāmaü yeva ¤assati sāmaü {dakkhiti}\<*<5>*>/: "Samaõo Gotamo kāla-vadã bhåta-vādã attha-vādã dhamma-vādã vi- naya-vādã ti." Katamo ca Kassapa maggo, katamā paņi- padā, yathā paņipanno sāmaü yeva ¤assati sāmaü {dakkhiti}: "Samaõo va Gotamo kāla-vādã bhåta-vādã attha-vādã dhamma-vādã vinaya-vādã ti"? Ayam eva Ariyo Aņņhaī- giko Maggo, seyyathãdaü sammā-diņņhi sammā-saīkappo sammā-vācā sammā-kammanto sammā-ājãvo sammā-vāyāmo sammā-sati sammā-samādhi. Ayaü kho Kassapa maggo, ayaü paņipadā, yathā paņipanno sāmaü yeva ¤assati sāmaü {dakkhiti}: "Samaõo va Gotamo kāla-vādã bhåta-vādã attha- vādã dhamma-vādã vinaya-vādã ti."' 14. Evaü vutte acelo Kassapo Bhagavantaü etad avoca: `Ime\<*<6>*>/ kho āvuso Gotama tapo-pakkamā ekesaü\<*<7>*>/ samaõa- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 SS saügho. 2 All MSS insert vā. 3 SS saügho. 4 SS insert vā. 5 Scmt dakkhãti; Sd dakkhiti here, below -ãti; BB dakkhati (see M. i.566). 6 BB add pi. 7 BB etesaü thrice. >/ #<[page 166]># %<166 KASSAPA SäHANâDA SUTTA. [D. viii. 14>% brāhmaõānaü sāma¤¤a-saükhātā ca brāhma¤¤a-saükhātā ca. Acelako\<*<1>*>/ hoti muttācāro hatthāpalekhano, na-ehi- bhadantiko,\<*<2>*>/ na-tiņņha-bhadantiko, nābhihaņaü na uddissa- kaņaü na nimantanaü\<*<3>*>/ sādiyati. So na kumbhi-mukhā patigaõhāti, na kaëopi-mukhā patigaõhāti,\<*<4>*>/ na eëakamanta- raü na daõķamantaraü na musalamantaraü, na dvinnaü bhu¤jamānānaü, na gabbhiniyā na pāyamānāya na puris- antara-gatāya, na saükittisu,\<*<5>*>/ na yattha sā upaņņhito hoti, na yattha makkhikā saõķa-saõķa-cārinã,\<*<6>*>/ na macchaü na {maüsaü,} na såram na merayaü na thusodakaü pivati.\<*<7>*>/ So ekāgāriko va hoti ekālopiko, dvāgāriko vā hoti dvālopiko, sattāgāriko vā hoti sattālopiko. Ekissā pi dattiyā yāpeti, dvãhi pi dattãhi yāpeti, sattahi pi dattãhi yāpeti. Ekāhi- kam pi āhāraü āhāreti, dvãhikam pi āhāraü āhāreti, sattā- hikam pi āhāraü āhāreti, iti evaråpaü addha-māsikam pi pariyāya-bhatta-bhojanānuyogam anuyutto viharati. Ime hi kho āvuso Gotama tapo-pakkamā ekesaü samaõa-brāhmaõānaü sāma¤¤a-saükhātā ca brāhma¤¤a- saükhātā ca. Sāka-bhakkho vā hoti, sāmāka-bhakkho vā hoti, nãvāra-bhakkho vā hoti, daddula\<*<8>*>/-bhakkho vā hoti, haņa-bhakkho vā hoti, kaõa-bhakkho vā hoti, ācāma-bhakkho vā hoti, pi¤¤āka-bhakkho vā hoti, tiõa- bhakkho vā hoti, gomaya-bhakkho vā hoti, vana-måla- phalāhāro yāpeti pavatta-phala-bhojã. Ime hi kho āvuso Gotama tapo-pakkamā ekesaü samaõa- brāhmaõānam sāma¤¤a-saükhātā ca brāhma¤¤a-saükhātā ca. Sāõāni pi dhāreti, masāõāni pi dhāreti, chava-dussāni pi dhāreti, paīsu-kålāni pi dhāreti, tirãņāni\<*<9>*>/ pi dhāreti, \<-------------------------------------------------------------------------- 1 For this description of the Acelako, comp. M. i. 77, PP. iv. 24 etc. 2 BB bhaddantiko always. 3 So all seven MSS. Faus. at J. i. 116, etc., and Tr. loc. cit. õ. Old. C. vi. 21, etc., and Morris have n. 4 SS omit n. k. p. Child. spells khalopi. Tr. at Mil. 107 has khaëopi, at M. i. 77 kaëopi (as BB here. See his "Pāli Misc.," p. 60). Morris has khaëopi. 5 Sm BB samkittãsu. 6 Sm cārãni; Sc cāriti; BB carinã. 7 Scmt pipati. 8 Scm daddåla. 9 BB tiriņāni. >/ #<[page 167]># %% ajināni\<*<1>*>/ pi dhāreti, ajinakkhipam\<*<2>*>/ pi dhāreti, kusa- cãram pi dhāreti vākā-cãram pi dhāreti, phalaka-cãram pi dhāreti, kesa-kambalam pi dhāreti, vāla-kambalam pi dhāreti, ulåka-pakkham pi dhāreti. Kesa-massu-locako pi hoti kesa-massu-locanānuyogam anuyutto, ubbhaņņhako pi hoti āsana-paņikkhitto, ukkuņiko pi hoti {ukkuņika-ppa- dhānam} anuyutto, kaõņakāpassayiko pi hoti kaõņakā- passaye seyyaü kappeti,\<*<3>*>/ phalaka-seyyam pi kappeti,\<*<4>*>/ thaõķila\<*<5>*>/-seyyam pi kappeti, ekapassayiko pi hoti rajojalla- dhare, abbhokāsiko pi hoti yathāsanthatiko, vekaņiko pi hoti vikaņa-bhojanānuyogam anuyutto, āpānako pi hoti āpānakattam anuyutto, sāya-tatiyakam pi udakorohanānu- yogam anuyutto viharatãti.' 15. `Acelako ce pi Kassapa hoti muttācāro hatthāpa- lekhano . . . pe . . . iti evaråpaü addha-māsikam pi pariyāya-bhatta-bhojanānuyogam anuyutto viharati, tassa cāyaü sãla-sampadā citta-sampadā pa¤¤ā-sampadā abhā- vitā hoti asacchikatā, atha kho so ārakā va\<*<6>*>/ sāma¤¤ā, ārakā va brahma¤¤ā. Yato kho Kassapa bhikkhu averaü avyāpajjhaü\<*<7>*>/ metta-cittaü bhāveti, āsavāna¤ ca\<*<8>*>/ khayā anāsavaü ceto-vimuttiü pa¤¤ā-vimuttiü diņņhe va dhamme sayaü abhi¤¤ā sacchikatvā upasampajja viharati, ayaü vuccati Kassapa bhikkhu Samaõo iti pi Brāhmaõo iti pi. Sāka-bhakkho ce pi Kassapa hoti, sāmāka-bhakkho ce pi Kassapa hoti, nãvāra-bhakkho . . . pe . . . vana-måla-phalāhāro yāpeti pavatta-phala-bhojã, tassa cāyaü sãla-sampadā citta-sampadā pa¤¤ā-sampadā abhāvitā hoti asacchikatā, atha kho so ārakā va sāma¤¤ā ārakā va brahma¤¤ā. Yato kho Kassapa bhikkhu averaü avyāpajjhaü metta-cittaü bhāveti, āsavāna¤ ca khayā anāsavaü ceto-vimuttiü pa¤¤ā-vimuttiü diņņhe va \<-------------------------------------------------------------------------- 1 So all MSS; Sum. ajinaü. 2 SS ajinakkhisaü. 3 M. and PP. omit down to sāyatatiyakaü. 4 Sct omit down to āpānako. 5 Sd BB taõķila (see Dhp. 141 = D. iv. 339). 6 Scmt ca . . . ca (thrice). 7 BB abyāpajjaü (thrice). 8 SS omit ca, thrice. >/ #<[page 168]># %<168 KASSAPA SäHANâDA SUTTA. [D. viii. 15>% dhamme sayaü {abhi¤¤ā} sacchikatvā upasampajja viharati, ayaü vuccati Kassapa bhikkhu Samaõo iti pi Brāhmaõo iti pi. {Sāõāni} ce pi Kassapa dhāreti, {masāõāni} pi dhāreti . . . pe . . . sāya-tatiyakam pi udak- orohanānuyogam anuyutto viharati, tassa cāyaü sãla- sampadā citta-sampadā pa¤¤ā-sampadā abhāvitā hoti asacchikatā, atha kho so ārakā va sāma¤¤ā ārakā va brahma¤¤ā. Yato kho Kassapa bhikkhu averaü avyā- pajjhaü metta-cittam bhāveti, āsavāna¤ ca khayā anāsa- vaü ceto-vimuttiü pa¤¤ā-vimuttiü diņņhe va dhamme sayaü abhi¤¤ā sacchikatvā upasampajja viharati, ayaü vuccati Kassapa bhikkhu Samaõo iti pi Brāhmaõo iti pãti.' 16. Evaü vutte acelo Kassapo Bhagavantaü etad avoca: `Dukkaraü bho Gotama sāma¤¤aü, dukkaraü brahma¤- ¤an ti.' `Pakati\<*<1>*>/ kho esā Kassapa lokasmiü "Dukkaraü sāma¤- ¤aü dukkaraü brahma¤¤an" ti. Acelako ce pi Kassapa hoti, muttācāro hatthāpalekhano . . . pe . . . iti evarå- pam addha-māsikam pi pariyāya-bhatta-bhojanānuyogam anuyutto viharati, imāya ca Kassapa mattāya iminā ca tapo-pakkamena sāma¤¤aü vā abhavissa brahma¤¤aü vā dukkaraü sudukkaraü, n' etam abhavissa kallaü vaca- nāya "Dukkaraü sāma¤¤aü dukkaraü brahma¤¤an ti." Sakkā ca pan' etaü abhavissa kātuü gahapatinā va gaha- pati-puttena vā antamaso kumbha-dāsiyā pi: "Handā- haü acelako homi muttācāro hatthāpalekhano . . . pe . . . iti evaråpaü addha-māsikam pi pariyāya-bhatta-bhojanā- nuyogam anuyutto viharāmãti." Yasmā ca kho Kassapa a¤¤atr' eva imāya mattāya a¤¤atra iminā tapo-pakkamena sāma¤¤aü vā hoti brahma¤¤aü vā dukkaraü sudukkaraü, tasmā etaü kallaü vacanāya "Dukkaraü sāma¤¤aü duk- karaü brahma¤¤an ti." Yato kho Kassapa bhikkhu averaü avyāpajjhaü metta-cittaü bhāveti, āsavāna¤ ca khayā anāsavaü ceto-vimuttiü pa¤¤ā-vimuttiü {diņņhe} va dhamme sayaü abhi¤¤ā sacchikatvā upasampajja viharati, ayaü vuccati Kassapa bhikkhu Samaõo iti pi Brāhmaõo \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Sd pakatikā; Scmt kacci nu (see 17). >/ #<[page 169]># %% iti pi. Sāka-bhakkho ce pi Kassapa hoti, sāmāka-bhakkho . . . pe . . . vana-måla-phalāhāro yāpeti pavatta-phala-bhojã, imāya ca Kassapa mattāya iminā ca tapo-pakkamena sāma¤¤aü vā abhavissa brah- ma¤¤aü vā dukkaraü sudukkaram, n' etaü abhavissa kallaü vacanāya "Dukkaraü sāma¤¤aü dukkaraü brah- ma¤¤an ti." Sakkā ca pan' etaü abhavissa kātuü gaha- patinā vā gahapati-puttena vā antamaso kumbha-dāsiyā pi: "Handāhaü sāka-bhakkho vā homi sāmāka-bhakkho . . . pe . . . vana-måla-phalāhāro yāpemi pavatta-phala- bhojã ti." Yasmā ca kho Kassapa a¤¤atr' eva imāya mattāya a¤¤atra iminā tapo-pakkamena sāma¤¤aü vā hoti brahma¤¤aü vā dukkaraü sudukkaraü, tasmā etaü kallaü vacanāya "Dukkaraü {sāma¤¤aü} dukkaraü brah- ma¤¤an ti." Yato kho Kassapa bhikkhu averaü avyā- pajjhaü metta-cittaü bhāveti, āsavāna¤ ca khayā anāsavaü ceto-vimuttiü pa¤¤ā-vimuttiü diņņhe va dhamme sayaü abhi¤¤ā sacchikatvā upasampajja viharati, ayaü vuccati Kassapa bhikkhu Samaõo iti pi Brāhmaõo iti pi. {Sāõāni} ce pi Kassapa dhāreti, {masāõāni} pi dhāreti . . . pe . . . sāya-tatiyakam pi udakorohanānuyogam anuyutto viharati, imāya ca Kassapa mattāya iminā tapo-pakka- mena sāma¤¤aü vā abhavissa brahma¤¤aü vā dukkaraü sudukkaraü, n' etaü abhavissa kallaü vacanāya "Duk- karaü sāma¤¤aü dukkaraü brahma¤¤an ti." Sakkā ca pan' etaü abhavissa kātuü gahapatinā vā gahapati-puttena vā antamaso kumbha-dāsiyā pi: "Handāhaü {sāõāni} pi dhāremi, {masāõāni} pi dhāremi . . . pe . . . sāya-tatiya- kam pi udakorohanānuyogam anuyogo {viharāmãti}." Yasmā ca kho Kassapa a¤¤atr' eva imāya mattāya a¤¤atra iminā tapo-pakkamena sāma¤¤aü vā hoti brahma¤¤aü vā duk- karaü sudukkaraü, tasmā etaü kallaü vacanāya "Duk- karaü sāma¤¤aü, dukkaraü brahma¤¤an ti." Yato kho Kassapa bhikkhu averaü avyāpajjhaü metta-cittaü bhāveti, āsavāna¤ ca khayā anāsavaü ceto-vimuttiü pa¤¤ā-vimuttiü diņņhe va dhamme sayaü abhi¤¤ā sac- chikatvā upasampajja viharati, ayaü vuccati Kassapa bhikkhu Samaõo iti pi Brāhmaõo iti pãti.' \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 170]># %<170 KASSAPA SäHANâDA SUTTA. [D. viii. 17>% 17. Evaü vutte acelo Kassapo Bhagavantaü etad avoca: `Dujjāno bho Gotama samaõo, dujjāno brāhmaõo ti.' `Pakati kho esā Kassapa lokasmiü "Dujjāno samaõo, dujjāno brāhmaõo ti." Acelako ce pi Kassapa hoti, muttā- cāro hatthāpalekhano . . . pe . . . iti evaråpaü addha- māsikam pi pariyāya-bhatta-bhojanānuyogam anuyutto viharati, imāya ca Kassapa mattāya iminā tapo-pakkamena samaõo vā abhavissa brāhmaõo vā dujjāno sudujjāno, n' etaü abhavissa kallaü vacanāya "Dujjāno samaõo, dujjāno brāhmaõo ti." Sakkā ca pan' eso abhavissa ¤ātuü\<*<1>*>/ gahapatinā vā gahapati-puttena vā antamaso kumbha-dāsiyā pi: "ayaü acelako\<*<2>*>/ muttācāro hatthā- palekhano . . . pe . . . iti evaråpaü addha-māsikam pi pariyāya-bhatta-bhojanānuyogam anuyutto viharatãti." Yasmā ca kho Kassapa a¤¤atr' eva imāya mattāya a¤¤atra iminā tapo-pakkamena samaõo vā hoti brāhmaõo vā dujjāno sudujjāno, tasmā etaü kallaü vacanāya "Dujjāno samaõo, dujjāno brāhmaõo ti." Yato kho Kassapa bhikkhu averaü avyāpajjhaü metta-cittaü bhāveti, āsavāna¤ ca khayā anāsavaü ceto-vimuttiü pa¤¤ā-vimuttiü diņņhe va dhamme sayaü abhi¤¤ā sacchikatvā upasampajja viharati, ayaü vuccati Kassapa bhikkhu Samaõo iti pi Brāhmaõo iti pi. Sāka-bhakkho ce pi Kassapa hoti, sāmāka-bhakkho . . . pe . . . vana-måla-phalāhāro yāpeti pavatta-phala- bhojã, imāya ca Kassapa mattāya iminā tapo-pakkamena samaõo vā abhavissa brāhmaõo vā dujjāno sudujjāno, n' etaü abhavissa kallaü vacanāya "Dujjāno samaõo, dujjāno brāhmaõo ti." Sakkā ca pan' eso abhavissa ¤ātuü gahapatinā vā gahapati-puttena vā antamaso kumbha-dasiyā pi, "ayaü sāka-bhakkho sāmāka-{bhakkho} . . . pe . . . vana-måla-phalāhāro yāpeti pavatta-phala- bhojã ti." Yasmā ca kho Kassapa a¤¤atr' eva imāya mattāya {a¤¤atra} iminā tapo-pakkamena samaõo vā hoti brāhmaõo vā dujjāno sudujjāno, tasmā etaü kallaü vacanāya "Dujjāno samaõo, dujjāno brāhmaõo ti." Yato kho Kassapa bhikkhu averaü avyāpajjhaü metta-cittaü \<-------------------------------------------------------------------------- 1 SS kātuü. 2 BB add hoti. >/ #<[page 171]># %% bhāveti, āsavāna¤ ca khayā anāsavam ceto-vimuttiü pa¤¤ā-vimuttiü diņņhe va dhamme sayaü abhi¤¤ā sacchi- katvā upasampajja viharati, ayaü vuccati Kassapa bhikkhu Samaõo iti pi Brāhmaõo iti pi. {Sāõāni} ce pi Kassapa dhāreti, {masāõāni} pi dhāreti . . . pe . . . sāya- tatiyakam pi udakorohanānuyogam anuyutto viharati, imāya ca Kassapa mattāya iminā tapo-pakkamena samaõo vā brāhmaõo vā abhavissa\<*<1>*>/ dujjāno sudujjāno, n' etam abhavissa kallaü vacanāya "Dujjāno samaõo dujjāno brāhmaõo ti." Sakkā ca\<*<2>*>/ pan' eso abhavissa ¤ātuü gahapatinā vā gahapati-puttena vā antamaso kumbha- dāsiyā pi: "Ayaü {sāõāni} pi dhāreti {masāõāni} pi dhāreti . . . pe . . . sāya-tatiyakam pi udakorohanānu- yogam anuyutto viharatãti." Yasmā ca kho Kassapa a¤¤atr' eva imāya mattāya a¤¤atra iminā tapo-pakkamena samaõo vā hoti brāhmaõo vā dujjāno sudujjāno, tasmā etaü kallaü vacanāya "Dujjāno samaõo, dujjāno brāhmaõo ti." Yato kho Kassapa bhikkhu averaü avyā- pajjhaü metta-cittaü bhāveti, āsavāna¤ ca khayā anā- savaü ceto-vimuttiü pa¤¤ā-vimuttiü diņņhe va dhamme sayaü abhi¤¤ā sacchikatvā upasampajja viharati, ayaü vuccati Kassapa bhikkhu Samaõo iti pi Brāhmaõo {iti} pãti.' 18. Evaü vutte acelo Kassapo Bhagavantaü etad avoca: `Katamā pana sā bho Gotama sãla-sampadā, katamā citta-sampadā, katamā pa¤¤ā-sampadā ti?' `Idha Kassapa Tathāgato loke uppajjati arahaü sammā- sambuddho . . . pe\<*<3>*>/ . . . bhaya-dassāvã, samādāya sik- khati sikkhā-padesu, kāyakamma-{vacã-kammena} samannā- gato kusalena, parisuddhājãvo sãla-sampanno, indriyesu gutta-dvāro, sati-sampaja¤¤ena samannāgato, santuņņho. `Katha¤ ca Kassapa bhikkhu sãla-sampanno hoti? Idha Kassapa bhikkhu {pāõātipātaü} pahāya pāõātipātā paņi- virato hoti, nihita-daõķo, nihita-sattho lajjã dayāpanno sabbapāõabhåta-hitānukampã viharati. Idam pi 'ssa hoti \<-------------------------------------------------------------------------- 1 BB Samaõo vā abhavissa Brahmaõo vā. 2 All MSS. omit here. 3 D. ii. 40-42. >/ #<[page 172]># %<172 KASSAPA SäHANâDA SUTTA. [D. viii. 18>% sãla-sampadāya [yathā Sāma¤¤a-phale\<*<1>*>/ evaü vitthāretab- baü] . . . `Yathā vā pan' eke bhonto samaõa-brāh- maõā saddhā-deyyāni bhojanāni bhu¤jitvā, te eva-råpāya tiracchāna-vijjāya micchā-jãvena jãvikaü kappenti, sey- yathãdaü santi-kammaü paõidhi-kammaü . . . pe\<*<2>*>/ . . . osadhãnaü paņimokkho iti vā iti evaråpāya tiracchāna- vijjāya micchā-jãvā paņivirato hoti. Idam assa hoti {sãla-} sampadāya. `Sa kho so Kassapa bhikkhu evaü sãla-sampanno na kutoci bhayaü samanupassati, yad idam sãla-saüvarato. Seyyathā pi Kassapa rājā khattiyo muddhāvasitto nihita- paccāmitto na kutoci bhayaü samanupassati, yad idaü paccatthikato,\<*<3>*>/ evam eva kho Kassapa bhikkhu evaü sãla- sampanno na kutoci bhayaü samanupassati, yad idaü sãla-saüvarato. So iminā ariyena sãla-kkhandhena saman- nāgato ajjhattaü anavajja-sukhaü paņisaüvedeti. Evaü kho Kassapa bhikkhu sãla-sampanno hoti. Ayaü kho sā\<*<4>*>/ Kassapa sãla-sampadā. 19. \<*<5>*>/ `Katha¤ ca Kassapa bhikkhu indriyesu gutta-dvāro hoti? Idha Kassapa bhikkhu cakkhunā råpaü disvāna nimittaggāhã hoti . . . pe\<*<6>*>/ . . . manindriyaü asaüvutaü viharantaü abhijjhā domanassā pāpakā akusalā dhammā anvāssaveyyuü tassa saüvarāya paņipajjati rakkhati manindriyaü, manindriyaü saüvaraü āpajjati. So iminā ariyena indriya-saüvarena samannāgato ajjhattaü avyā- seka-sukhaü paņisaüvedeti. Evaü kho Kassapa bhikkhu indriyesu gutta-{dvāro} hoti . . . pe\<*<7>*>/ . . . tass' ime pa¤ca nãvaraõe pahãne attani samanupassato pamojjaü jāyati, pamuditassa pãti jayati, pãti-manassa kāyo passambhati, passaddha-kāyo sukhaü vedeti, sukhino cittaü samādhi- yati, so vivicc' eva kāmehi vivicca akusalehi dhammehi \<-------------------------------------------------------------------------- 1 D. ii. 43-61 inclusive. 2 D. ii. 62. 3 BB paccattikato (and so at D. ii. 63). 4 BB omit. 5 BB pa . . . paņhamaü jhānaü upasampajja viharati . . . pa . . . idam assa hoti citta-sampadāya . . . pa . . . dutiyaü jhānaü. 6 D. ii. 64. 7 D. ii. 64-75. >/ #<[page 173]># %% savitakkaü savicāraü vivekajaü pãti-sukham {paņhama}-jjhā- naü upasampajja viharati. So imam eva kāyaü viveka- jena pãti-sukhena abhisandeti parisandeti paripåreti parippharati, nāssa ki¤ci sabbāvato kāyassa vivekajena pãti-sukhena apphutaü hoti. {Seyyathā} pi Kassapa dakkho nahāpako vā nahāpakantevāsã vā {kaüsa-}thale nahāniya-{cuõõāni} ākiritvā, udakena paripphosakaü parip- phosakaü sanneyya, sā h' assa nahāniya-piõķi snehā- nugatā sneha-paretā santara-bāhirā phuņā snehena, na ca paggharaõã -- evam eva kho Kassapa bhikkhu imam eva kāyaü vivekajena pãti-sukhena abhisandeti parisandeti paripåreti parippharati, nāssa ki¤ci sabbāvato kāyassa vivekajena pãti-sukhena apphutaü hoti. Idam pi 'ssa hoti citta-sampadāya. `Puna ca paraü Kassapa bhikkhu vitakka-vicārānaü våpasamā ajjhattaü sampasādanaü cetaso ekodi-bhāvaü avitakkaü avicāraü samādhijaü pãti-sukhaü dutiya- jjhānaü . . . pe\<*<1>*>/ . . . tatiyajjhānaü . . . pe\<*<2>*>/ . . . ca- tutthajjhānaü upasampajja viharati . . . pe\<*<3>*>/ . . . Idam pi 'ssa hoti citta-sampadāya. Ayaü kho sā Kassapa citta- sampadā. 20. `So evaü samāhite citte\<*<4>*>/ parisuddhe pariyodāte {anaīgaõe} vigatåpakkilese mudu-bhåte kammaniye ņhite {ānejjappatte} ¤āõa-dassanāya cittaü abhinãharati abhinin- nāmeti. So evaü pajānāti: "Ayaü kho me kāyo råpã cātummahābhåtiko mātā-pettika-sambhavo odāta-kummā- såpacayo aniccucchādana-parimaddana-bhedana-{viddhaü- sana}-dhammo, ida¤ ca pana me {vi¤¤āõaü} ettha sitaü ettha paņibaddhan ti." `Seyyathā pi Kassapa maõi veëuriyo subho jātimā aņņhaīso suparikamma-kato accho vippasanno sabbākāra- sampanno, tatr' idaü suttaü āvutaü nãlaü vā pãtaü vā lohitaü vā odātaü vā paõķu-suttaü vā ti. Evam eva kho Kassapa bhikkhu evaü samāhite citte parisuddhe pariyo- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 D. ii. 77-79. 2 D. ii. 79-81. 3 D. ii. 81,82. 4 BB . . . pa . . . abhinãharati abhininnāmeti . . . pa . . . idam assa hoti pa¤¤ā-sampadāya. >/ #<[page 174]># %<174 KASSAPA SäHANâDA SUTTA. [D. viii. 20>% dāte {anaīgaõe} vigatåpakkilese mudu-bhåte kammaniye ņhite {ānejjappatte} ¤āõa-dassanāya cittaü abhinãharati abhininnāmeti. So evaü pajānāti: "Ayaü kho me kāyo råpã cātummahābhåtiko mātā-pettika-sambhavo odāta- kummāsåpacayo aniccucchādana-parimaddana-bhedana- {viddhaüsana}-dhammo, ida¤ ca pana me {vi¤¤āõaü} ettha sitaü ettha paņibaddhan ti." Idam pi 'ssa hoti pa¤¤ā- sampadāya . . . pe\<*<1>*>/ . . . "nāparaü itthattāyāti" pajānāti. Idam pi 'ssa hoti pa¤¤ā-sampadāya. Ayaü kho sā Kassapa pa¤¤ā-sampadā. Imāya ca Kassapa sãla-sampadāya citta-sampadāya pa¤¤ā-sampadāya a¤¤ā sãla-sampadā citta-sampadā pa¤¤ā- sampadā {uttaritarā} vā paõãtatarā vā n' atthi. 21. `Santi Kassapa eke samaõa-brāhmaõā sãla-vādā. Te aneka-pariyāyena sãlassa vaõõaü bhāsanti. Yāvatā Kassapa ariyam paramaü sãlaü, nāhaü tattha attano sama-samaü samanupassāmi kuto bhãyyo.\<*<2>*>/ Atha kho\<*<3>*>/ aham eva tattha bhãyyo yadidaü adhisãlaü. `Santi Kassapa eke samaõa-brāhmaõā tapo-jigucchā- vādā. Te aneka-pariyāyena tapo-jigucchāya vaõõaü bhāsanti. Yāvatā Kassapa ariyā paramā tapo-jigucchā nāhaü tattha attano sama-samaü samanupassāmi kuto bhãyyo. Atha kho aham eva tattha bhãyyo yadidaü adhijegucchaü. `Santi Kassapa eke samaõa-brāhmaõā pa¤¤ā-vādā. Te aneka-pariyāyena pa¤¤āya vaõõaü bhāsanti. Yāvatā Kassapa ariyā paramā pa¤¤ā, nāhaü tattha attano sama- samaü {samanupassāmi} kuto bhãyyo. Atha kho aham eva tattha bhãyyo yadidam adhipa¤¤ā.\<*<4>*>/ `Santi Kassapa eke samaõa-brāhmaõā vimutti-vādā. Te aneka-pariyāyena vimuttiyā vaõõaü bhāsanti. Yāvatā Kassapa ariyā paramā vimutti, nāhaü tattha attano sama- samaü samanupassāmi kuto bhãyyo. Atha kho aham eva tattha bhãyyo yadidam adhimutti. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 D. ii. 85-98. 2 BB bhiyyo, and below. 3 SS omit atha kho, but all give it below. 4 SS pa¤¤āya; BB pa¤¤aü. >/ #<[page 175]># %% 22. `ōhānaü kho pan' etaü Kassapa vijjati yaü a¤¤a- titthiyā\<*<1>*>/ paribbājakā evaü vadeyyuü: "Sãha-nādaü kho Samaõo Gotamo nadati, ta¤ ca kho su¤¤āgāre nadati no parisāsåti." Te "Mā h' evan" ti assu\<*<2>*>/ vacanãyā. "Sãha- nāda¤ ca Samaõo Gotamo nadati, parisāsu ca nadatãti," evam assu Kassapa vacanãyā. ōhānaü kho pan' etaü Kassapa vijjati yam a¤¤a-titthiyā paribbājakā evaü vadey- yuü: "Sãha-nāda¤ ca Samaõo Gotamo nadati, parisāsu ca nadati, na ca kho visārado nadati." . . ..visārado ca nadati -- . . . pe . . . "na ca kho naü pa¤haü pucchanti . . . pa¤ha¤ ca naü pucchanti, -- . . . pe . . . "na ca kho pan' etaü pa¤haü puņņho vyākaroti" . . . "pa¤ha¤ ca nesaü puņņho vyākaroti" -- . . . pe . . . "na ca kho pa¤hassa veyyākaraõena cittaü ārādheti" . . . "pa¤hassa ca veyyākaraõena cittaü ārādheti" -- . . . pe . . . "na ca kho sotabbaü assa ma¤¤anti" . . . "sotabbaü c' assa ma¤¤anti" -- . . . pe . . . "na ca kho sutvā pasãdanti" . . . "sutvā c' assa pasãdanti" -- . . . pe . . . na ca kho pasannā pasannākāraü karonti" . . . "pasannā pasan- nākāra¤ ca karonti" -- . . . pe . . . "na ca kho tathat- tāya paņipajjanti" . . . "tathattāya ca paņipajjanti" -- . . . pe . . . "na ca kho paņipannā ārādhentãti."\<*<3>*>/ Te "Mā h' evan" ti 'ssu vacanãyā. "Sãha-nāda¤ ca Samaõo Gotamo nadati, parisāsu ca nadati, visārado ca nadati, pa¤ha¤ ca naü pucchanti, pa¤ha¤ ca nesaü puņņho vyākaroti, pa¤hassa veyyākaraõena cittaü ārādheti, sotab- ba¤ c' assa\<*<4>*>/ ma¤¤anti, sutvā ca pasãdanti, pasannā ca pasannākāraü\<*<5>*>/ karonti, tathattāya ca paņipajjanti, {paņi- pannā} ca ārādhentãti," evam assu Kassapa vacanãyā. 23. `Ekam idāhaü Kassapa samayaü Rājagahe viharāmi Gijjha-kåņe pabbate. Tatra maü a¤¤ataro tapasa\<*<6>*>/-brah- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 St adds riyo. 2 BB 'ssu. 3 All the MSS. are very confused throughout this intricate passage in which they omit all the spaces and pe's. 4 BB ca (omitting assa), both here and above. 5 BB for p. c. p. k. have (here and above) pasannākāra¤ ca karonti. 6 Scmt tesa; Sd cesa; Sum. sa. >/ #<[page 176]># %<176 KASSAPA SäHANâDA SUTTA. [D. viii. 23>% macārã Nigrodho nāma adhijegucche pa¤haü pucchi.\<*<1>*>/ Tassāhaü adhijegucche pa¤haü puņņho vyākāsiü. Vyākate ca pana me attamano ahosi, paraü viya mattāyāti.' `Ko hi bhante Bhagavato dhammaü sutvā na attamano assa paraü\<*<2>*>/ viya mattāya? Aham pi\<*<3>*>/ bhante Bhagavato dhammaü sutvā attamano paraü viya mattāya. Abhik- kantaü bhante, abhikkantaü bhante. Seyyathā pi bhante nikkujjitaü vā ukkujjeyya, paņicchannaü vā vivareyya, måëhassa vā maggaü ācikkheyya, andhakāre vā tela-paj- jotaü dhāreyya: "Cakkhumanto råpāni dakkhintãti,"\<*<4>*>/ -- evam evaü\<*<5>*>/ Bhagavatā aneka-pariyāyena dhammo pakā- sito. Esāhaü bhante Bhagavantaü saraõaü gacchāmi dhamma¤ ca bhikkhu-saügha¤ ca. Labheyyāhaü bhante Bhagavato santike pabbajjaü, labheyyaü upasampadan ti.' 24. `Yo\<*<6>*>/ kho Kassapa a¤¤a-titthiya-pubbo\<*<7>*>/ imasmiü dhamma-vinaye\<*<8>*>/ ākaīkhati {pabbajjaü}\<*<8>*>/ ākaīkhati upasam- padaü so cattāro māse parivasati, catunnaü māsānaü accayena āraddha-citta\<*<9>*>/ bhikkhå pabbājenti upasampādenti bhikkhu-bhāvāya. Api ca m' ettha puggala-vemattatā viditā ti.' `Sace bhante a¤¤a-titthiya-pubbā imasmiü dhamma- vinaye\<*<10>*>/ ākaīkhantā {pabbajjaü}\<*<10>*>/ ākaīkhantā\<*<11>*>/ upasampa- daü cattāro māse parivasanti, catunnaü māsānaü accayena āraddha-cittā bhikkhå pabbājenti upasampādenti bhikkhu- bhāvāya, ahaü cattāri vassāni parivasissāmi, catunnaü vassānaü accayena āraddha-cittā bhikkhå pabbājentu upasampādentu bhikkhu-bhāvāyāti.' Alattha kho acelo Kassapo Bhagavato santike pabbaj- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 BB apucchi. (The whole dialogue is given in D. xxv. See also Sum. 45). 2 SS na attamano aparam. 3 BB add hi. 4 BB dakkhanti. 5 BB eva. 6 SS Ye. 7 Sct pubbe. 8-8 Scd omit. 9 S. xii. 17.17 adds parivuņņha-parivāsaü (read -vāsā). M.Pú. p. 59 and M. i. 391 as here. 10-10 SS omit. 11 BB ākaīkhanti twice. >/ #<[page 177]># %% jaü, alatthåpasampadaü.\<*<1>*>/ Aciråpasampanno kho pan' āyasmā Kassapo eko våpakaņņho appamatto ātāpã pahitatto viharanto, na cirass' eva yass' atthāya kula-puttā sammad eva agārasmā {anagāriyaü} pabbajanti tad anuttaraü brahma-cariya-pariyosānaü diņņhe va {dhamme} sayaü abhi¤¤ā sacchikatvā upasampajja vihāsi: `{Khãõā} jāti, vusitaü brahmacariyaü, kataü karaõãyaü, nāparaü {itthattāyāti}' abbha¤¤āsi. A¤¤ataro ca kho pan' āyasmā Kassapo arahataü ahosãti. Kassapa-Sãhanāda-Suttantaü.\<*<2>*>/ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 BB alatth' upa- . . . acir' upa- (Childers, Trenckner, and Feer alattha). 2 BB Mahā-Sãhanāda-Suttantaü niņņhitaü aņņhamaü. >/ #<[page 178]># %< 178>% [ix. Poņņhapāda Sutta.] 1. Evam me sutaü. Ekaü samayaü Bhagavā Sāvat- thiyaü viharati Jetavane Anāthapiõķikassa ārāme. Tena kho pana samayena Poņņhapādo paribbājako samayap- pavādake tindukācãre\<*<1>*>/ eka-sālake\<*<2>*>/ Mallikāya\<*<3>*>/ ārāme {paņivasati} mahatiyā paribbājaka-parisāya saddhiü ti- mattehi\<*<4>*>/ paribbājaka-satehi. 2. Atha kho Bhagavā pubbaõha-samayaü nivāsetvā, patta-cãvaraü ādāya Sāvatthiü piõķāya pāvisi. Atha kho Bhagavato etad ahosi: `Atippago kho tāva Sāvatthiyaü piõķāya carituü, yan nånāhaü yena samayappavādako tindukācãro eka-sālako Mallikāya ārāmo yena Poņņhapādo paribbājako ten' upasaükameyyan ti.' Atha kho Bhagavā yena samayappavādako tindukācãro eka-{sālako} Mallikāya ārāmo ten' upasaükami. 3. Tena kho pana samayena Poņņhapādo paribbājako mahatiyā paribbājaka-parisāya saddhiü nisinno hoti un- nādiniyā uccāsadda-mahāsaddāya aneka-vihitaü tiracchāna- kathaü kathentiyā, seyyathãdaü rāja-kathaü cora-kathaü mahāmatta-kathaü senā-kathaü bhaya-kathaü yuddha- kathaü anna-kathaü pāna-kathaü vattha-kathaü sayana- kathaü mālā-kathaü gandha-kathaü ¤āti-kathaü yāna- kathaü gāma-kathaü nigama-kathaü nagara-katham \<-------------------------------------------------------------------------- 1 SS tiõķukātãre here, but not in Sum. In 2 only Sd has -tãro. 2 Scdt sālike and so St in 2. 3 See J. iv. 148 foll. Dhp. Aņņh. 248. 4 BB tiīsa-. >/ #<[page 179]># %% janapada-kathaü itthi-kathaü\<*<1>*>/ såra-kathaü visikhā- kathaü kumbhaņņhāna-kathaü pubba-peta-kathaü nānatta- kathaü lokakkhāyikaü {samudda-kkhāyikaü} itibhavābhava- kathaü iti vā iti.\<*<2>*>/ 4. Addasā kho Poņņhapādo paribbājako Bhagavantaü dårato va āgacchantaü, disvā\<*<3>*>/ sakaü parisaü saõņhāpesi:\<*<4>*>/ `Appasaddā bhonto hontu, mā bhonto saddam akattha. Ayaü Samaõo Gotamo āgacchati, appasadda-kāmo kho pana\<*<5>*>/ so āyasmā appasaddassa vaõõa-vādã, appeva nāma appasaddaü parisaü viditvā {upasaükamitabbaü} ma¤¤ey- yāti.' Evaü vutte te paribbājakā tuõhã ahesuü. 5. Atha kho Bhagavā yena Poņņhapādo paribbājako ten' upasaükami. Atha kho Poņņhapādo paribbājako Bhaga- vantaü etad avoca: `Etu kho bhante Bhagavā, sāgataü\<*<6>*>/ bhante Bhagavato, cirassaü kho bhante Bhagavā imaü pariyāyam akāsi yadidaü idh' āgamanāya, nisãdatu bhante Bhagavā, idam āsanaü pa¤¤attan ti.' Nisãdi Bhagavā pa¤¤atte āsane. Poņņhapādo kho\<*<7>*>/ parib- bājako a¤¤ataraü nãcaü āsanaü {gahetvā}, ekamantaü nisãdi. Ekamantaü nisinnaü kho Poņņhapādaü parib- bājakaü Bhagavā etad avoca: `Kāya nu 'ttha Poņņhapāda etarahi kathāya sannisinnā, kā ca pana vo antarā kathā vippakatā ti?' 6. Evaü vutte Poņņhapādo paribbājako Bhagavantaü etad avoca: `Tiņņhat' esā bhante kathā yāya mayaü etarahi kathāya sannisinnā, n' esā\<*<8>*>/ bhante kathā Bhagavato dullabhā bhavissati pacchā pi savanāya. Purimāni bhante divasāni purimatarāni nānā-titthiyānaü {samaõa-brāhmaõānaü} ku- tåhala\<*<9>*>/-sālāya sannisinnānaü sannipatitānaü abhisa¤¤ā- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 BB add purisa-kathaü; as Sd BB at D.i.1.17 (not in M.V.v.6.3). 2 BB omit iti. 3 BB disvāna. 4 Sm saõņhapesi. 5 BB omit. 6 Sd BB svāgataü. 7 BB pi kho. 8 SS n'esāhaü. 9 BB kotuhala. >/ #<[page 180]># %<180 POōōHAPâDA SUTTA. [D. ix. 6>% nirodhe kathā udapādi: "Kathan nu kho bho abhisa¤¤a- nirodho hotãti?" Tatr' ekacce evam āhaüsu: "Ahetu- apaccayā purisassa sa¤¤ā uppajjanti pi nirujjhanti pi. Yasmiü samaye uppajjanti sa¤¤ã tasmiü samaye hoti, yasmiü samaye nirujjhanti, asa¤¤ã tasmiü samaye hotãti." Itth' eke abhisa¤¤ā-nirodhaü pa¤¤āpenti. Tam a¤¤o evam āha: "Na kho nām' etaü bho\<*<1>*>/ evaü bhavissati. Sa¤¤ā hi bho purisassa attā, sā ca kho upeti pi apeti pi. Yasmiü samaye upeti sa¤¤ã tasmiü samaye hoti, {yasmiü} samaye apeti asa¤¤ã tasmiü samaye hotãti." Itth' eke abhisa¤¤ā-nirodhaü pa¤¤āpenti. Tam a¤¤o evam āha: "Na kho nām' etaü bho evaü bhavissati. Santi hi bho samaõa-{brāhmaõā} mahiddhikā mahānubhāvā. Te imassa purisassa sa¤¤aü upakaķķhanti pi apakaķķhanti pi. Yasmiü samaye upakaķķhanti sa¤¤ã tasmiü samaye hoti, yasmiü samaye apakaķķhanti asa¤¤ã tasmiü samaye hotãti." Itth' eke abhisa¤¤ā-nirodhaü pa¤¤āpenti. Tam a¤¤o evam āha: "Na kho nām' etaü bho evam bhavissati. Santi hi bho devatā mahiddhikā mahānubhāvā. Te imassa purisassa sa¤¤aü upakaķķhanti pi apakaķķhanti pi. Yasmiü samaye upakaķķhanti sa¤¤ã tasmiü samaye hoti, yasmiü samaye apakaķķhanti asa¤¤ã tasmiü samaye hotãti." Itth' eke abhisa¤¤ā-nirodhaü pa¤¤āpenti. Tassa mayhaü bhante Bhagavantaü yeva ārabbha sati udapādi: "Aho nåna Bhagavā aho nåna Sugato, yo imesaü dham- mānaü sukusalo ti."\<*<2>*>/ Bhagavā pakata¤¤å abhisa¤¤ā- nirodhassa. Kathan nu kho bhante abhisa¤¤ā-nirodho hotãti?' 7. `Tatra Poņņhapāda ye te samaõa-brāhmaõā evam āhaüsu: "Ahetu-appaccayā purisassa sa¤¤ā uppajjanti pi nirujjhanti pãti" ādiso va tesaü aparaddhaü. Taü kissa hetu? Sahetå hi Poņņhapāda sappaccayā purisassa \<-------------------------------------------------------------------------- 1 BB na kho pana me taü bho (thrice). In the next clause SS omit bho, and in the third Sm omits it, and Sdt have hoti. 2 SS Aho nåna bhagavā sugato yo (Sdm so) bhante kusalo. (Sm has imesaü inserted, as a correction, after so.) >/ #<[page 181]># %% sa¤¤ā uppajjanti pi nirujjhanti pi. Sikkhā ekā sa¤¤ā uppajjanti, sikkhā ekā sa¤¤ā nirujjhanti.\<*<1>*>/ `Kā ca sikkhā?' ti Bhagavā avoca. `Idha Poņņhapāda Tathāgato loke uppajjati, arahaü sammā-sambuddho . . . pe\<*<2>*>/ . . . kāya-kamma-vacã-kammena samannāgato kusa- lena parisuddhājãvo sãla-sampanno indriyesu gutta-dvāro sati-sampaja¤¤ena samannāgato santuņņho. Katha¤ ca Poņņhapāda bhikkhu sãla-sampanno hoti? Idha Poņņha- pāda bhikkhu {pāõātipātaü} pahāya pāõātipātā paņivirato hoti, nihita-daõķo nihita-sattho lajjã dayāpanno sabbapāõa- bhåta-hitānukampã viharati. Idam pi 'ssa hoti sãlasmiü . . . pe . . . Yathā vā pan' eke bhonto samaõa-brāhmaõā saddhā-deyyāni bhojanāni bhu¤jitvā, te evaråpāya tirac- chāna-vijjāya micchā-jãvena jãvikaü kappenti, seyyathãdaü santi-kammaü, paõidhi-kammaü . . . pe . . . osadhãnaü paņimokkho; iti vā iti evaråpāya tiracchāna-vijjāya mic- chājãvā paņivirato hoti. Idam pi 'ssa hoti sãlasmiü. 8. `Sa\<*<3>*>/ kho Poņņhapāda evaü sãla-sampanno na kuto ci bhayaü samanupassati yadidaü sãla-saüvarato. Seyyathā pi Poņņhapāda rājā khattiyo {muddhāvasitto} nihita-paccāmitto na kuto ci bhayaü samanupassati yadidaü paccatthikato, evam eva kho Poņņhapāda bhikkhu evaü sãla-sampanno na kuto ci bhayaü samanupassati yadidaü sãla-saüvarato. So iminā ariyena sãlakkhandhena samannāgato ajjhattaü anavajja-{sukhaü} paņisaüvedeti. Evaü kho Poņņhapāda bhikkhu sãla-sampanno hoti.\<*<4>*>/ 9. `Katha¤ ca Poņņhapāda bhikkhu indriyesu gutta-dvāro hoti? Idha Poņņhapāda bhikkhu cakkhunā råpaü disvā na nimittaggāhã hoti nānuvya¤janaggāhã. Yatvādhikaraõam enaü cakkhundriyaü asaüvutaü viharantaü abhijjhā- domanassā pāpakā akusalā dhammā anvāssaveyyuü, tassa {saüvarāya} paņipajjati, rakkhati cakkhundriyaü, cakkhun- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 BB uppajjati . . . nirujjhati (and so in 10, 16, etc.). 2 BB yathā Sāma¤aphalaü evaü vitthāretabbaü and omit down to end of 8 (D. ii. 40-63). 3 BB atha as in D. ii. 63. 4 BB add . . . pa . . . and omit 9. >/ #<[page 182]># %<182 POōōHAPâDA SUTTA. [D. ix. 9>% driye saüvaraü āpajjati. Sotena saddaü sutvā . . . pe . . . ghānena gandhaü ghāyitvā, jivhāya rasaü sayitvā, kāyena poņņhabbaü\<*<1>*>/ phusitvā, manasā dhammaü vi¤¤āya, na nimittaggāhã hoti nānuvya¤janaggāhã. Yatvādhikara- õam enaü manindriyaü asaüvutaü viharantaü abhij- jhā-domanassā pāpakā akusalā dhammā anvāssaveyyuü tassa saüvarāya paņipajjati, rakkhati manindriyaü, man- indriye saüvaraü āpajjati. So iminā ariyena indriya- saüvarena samannāgato ajjhattaü avyāseka-sukhaü paņisaüvedeti. Evaü kho Poņņhapāda bhikkhu indriyesu gutta-dvāro hoti. . . . pe [D. ii. \<*<65>*>/-\<*<74>*>/] . . . 10. \<*<2>*>/ `Tass' ime pa¤ca nãvaraõe pahãne attani samanu- passato pāmujjaü\<*<3>*>/ jāyati, pamuditassa pãti jāyati, pãti- manassa kāyo passambhati, passaddha-kāyo sukhaü vedeti, sukhino cittaü samādhiyati. So vivicc' eva kāmehi vivicca akusalehi dhammehi savitakkaü savicāraü vive- kajaü pãti-sukhaü paņhamajjhānam upasampajja viharati. Tassa yā purimā kāma-sa¤¤ā sā nirujjhati. Vivekaja-pãti- sukha-sukhuma-sacca-sa¤¤ā\<*<4>*>/ tasmiü samaye hoti, vive- kaja-{pãti-sukha}-sukhuma-sacca-sa¤¤ã yeva tasmiü samaye hoti. Evam pi sikkhā ekā sa¤¤ā uppajjanti, sikkhā ekā sa¤¤ā nirujjhanti.\<*<5>*>/ Ayaü sikkhā' ti Bhagavā avoca. 11. \<*<6>*>/ `Puna ca paraü Poņņhapāda bhikkhu vitakka- vicārānaü våpasamā ajjhattaü sampasādanaü cetaso ekodibhāvaü avitakkaü avicāraü samādhijaü pãti-sukhaü dutiyajjhānaü upasampajja viharati. Tassa yā purimā vivekajaü pãti-sukhaü sukhuma-sacca-sa¤¤ā sā nirujjhati. Samādhija-{pãti-sukha}-sukhuma-sacca-sa¤¤ā tasmiü samaye \<-------------------------------------------------------------------------- 1 So SS (see D.ii. 64). 2 Cp. D.ii. 75. 3 BB pāmojjaü (SS here u, but o at D.ii. 75). 4 In 10,11 MSS. have vivekajaü pãtisukhaü, in 12-15 the ü's are usually omitted. 5 BB in 10-16 uppajjati . . . nirujjhati. SS -anti in 10-14. In 15 Sdt -ati . . . ati; Sc -anti . . . anti; Sm -ati . . . -anti. In 16 SS ati . . . anti; (Sum. requires plural, see 22.) 6 Cp. D. ii. 77. >/ #<[page 183]># %% hoti, samādhija-{pãti-sukha}-sukhuma-sacca-sa¤¤ã yeva tasmiü samaye hoti. Evam pi sikkhā ekā sa¤¤ā uppajjanti, sikkhā ekā sa¤¤ā nirujjhanti. Ayaü sikkhā ti' Bhagavā avoca. 12. \<*<1>*>/ `Puna ca paraü Poņņhapāda bhikkhu pãtiyā ca virāgā upekhako\<*<2>*>/ ca viharati sato ca sampajāno, sukha¤ ca kāyena {paņisaüvedeti} yan taü ariyā ācikkhanti: "Upe- khako satimā sukha-vihārã ti," tatiyajjhānaü upasampajja viharati. Tassa yā purimā samādhijaü pãti-sukhaü suk- huma-sacca-sa¤¤ā sā nirujjhati. Upekhā-sukha-sukhuma- sacca-sa¤¤ā tasmiü samaye hoti, upekhā-sukha-sukhuma- sacca-sa¤¤ã yeva tasmiü samaye hoti. Evam pi sikkhā ekā sa¤¤ā uppajjanti, sikkhā ekā sa¤¤ā nirujjhanti. Ayaü sikkhā' ti Bhagavā avoca. 13. \<*<3>*>/ `Puna ca paraü Poņņhapāda bhikkhu sukhassa ca pahānā dukkhassa ca pahānā pubb' eva somanassa-domanas- sānaü atthagamā {adukkha-m-asukhaü} upekhā-sati-pārisud- dhiü catutthajjhānaü upasampajja viharati. Tassa yā purimā upekhā-sukha-sukhuma-sacca-sa¤¤ā sā nirujjhati. {Aduk- kha-m-asukha}-sukhuma-sacca-sa¤¤ā tasmiü samaye hoti, {adukkha-m-asukha}-sukhuma-sacca-sa¤¤ã yeva tasmiü sam- aye hoti. Evam pi sikkhā ekā sa¤¤ā uppajjanti, sikkhā ekā sa¤¤ā nirujjhanti. Ayaü sikkhā' ti Bhagavā avoca. 14. `Puna ca paraü Poņņhapāda bhikkhu sabbaso råpa- sa¤¤ānaü samatikkamā\<*<4>*>/ paņigha-sa¤¤ānaü atthagamā nānatta-sa¤¤ānaü amanasi-kārā "ananto ākāso ti" ākāsān- a¤cāyatanaü upasampajja viharati.\<*<5>*>/ Tassa yā purimā råpa- sa¤¤ā sā nirujjhati. âkāsāna¤cāyatana-sukha-sukhuma- sacca-sa¤¤ā tasmiü samaye hoti, ākāsāna¤cāyatana- sukhuma-sacca-sa¤¤ã yeva tasmiü samaye hoti. Evam pi sikkhā ekā sa¤¤ā uppajjanti, sikkhā ekā sa¤¤ā niruj- jhanti. Ayaü sikkhā' ti Bhagavā avoca. 15. `Puna ca paraü Poņņhapāda bhikkhu sabbaso ākāsān- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cp. D. ii. 79. 2 BB upekkhako and so always. 3 Cp. D. ii. 81. 4 BB samatikkamma, as in 15, 16; but see M.Pú. p. 30. 5 See D. i. 3. 13-15. >/ #<[page 184]># %<184 POōōHAPâDA SUTTA. [D. ix. 15>% a¤cāyatanaü samatikkamma "anantaü {vi¤¤āõan} ti" {vi¤¤āõ- a¤cāyatanaü} upasampajja viharati. Tassa yā purimā ākāsāna¤cāyatana-sukhuma-sacca-sa¤¤ā, sā nirujjhati. {Vi¤¤āõa¤cāyatana}-sukhuma-sacca-sa¤¤ā tasmiü samaye hoti, {vi¤¤āõa¤cāyatana}-sukhuma-sacca-sa¤¤ã yeva tasmiü samaye hoti. Evam pi sikkhā ekā sa¤¤ā uppajjanti, sikkhā ekā sa¤¤ā nirujjhanti. Ayaü sikkhā' ti Bhagavā avoca. 16. `Puna ca paraü Poņņhapāda bhikkhu sabbaso {vi¤¤āõ- a¤cāyatanaü} samatikkamma "n' atthi ki¤cãti" āki¤ca¤¤ā- yatanaü upasampajja viharati. Tassa yā purimā {vi¤¤āõ- a¤cāyatana}-sukhuma-sacca-sa¤¤ā, sā nirujjhati. âki¤- ca¤¤āyatana-sukhuma-sacca-sa¤¤ā tasmiü samaye hoti, āki¤ca¤¤āyatana-sukhuma-sacca-sa¤¤ã yeva tasmiü samaye hoti. Evam pi sikkhā ekā sa¤¤ā uppajjanti, sikkhā ekā sa¤¤ā nirujjhanti. Ayaü sikkhā' ti Bhagavā avoca. 17. `Yato kho Poņņhapāda bhikkhu idha saka-sa¤¤ã hoti, so tato amutra tato amutra anupubbena sa¤¤aggaü phusati. Tassa sa¤¤agge ņhitassa evaü hoti: "Cetaya- mānassa me pāpiyo,\<*<1>*>/ acetayamānassa me seyyo. Aha¤ ce va kho pana ceteyyaü {abhisaīkhareyyaü}, imā ca me sa¤¤ā nirujjheyyuü, a¤¤ā ca oëārikā sa¤¤ā uppajjeyyuü.\<*<2>*>/ Yan nånāham na ceteyyaü na abhisaükhareyyanti." So na c' eva ceteti na abhisaükharoti. Tassa acetayato anabhisaü- kharoto\<*<3>*>/ tā c' eva sa¤¤ā nirujjhanti, a¤¤ā ca oëārikā sa¤¤ā na uppajjanti. So nirodhaü phusati. Evaü kho Poņņhapāda anupubbābhisa¤¤ā-nirodha-sampajāna-samāpatti hoti. 18. `Taü kim ma¤¤asi, Poņņhapāda? Api nu te ito pubbe evaråpā anupubbābhisa¤¤ā-nirodha-sampajāna\<*<4>*>/-samāpatti suta-pubbā ti?' `No h' etaü bhante. Evaü kho ahaü bhante Bhagavato bhāsitaü ājānāmi:-- "Yato kho Poņņhapāda bhikkhu idha saka-sa¤¤ã hoti, so tato amutra tato amutra anupubbena sa¤¤aggaü phusati. Tassa sa¤¤agge ņhitassa evaü hoti: \<-------------------------------------------------------------------------- 1 BB pāpiyyo, and so in 18. 2 Scmt uppajjeyya abhisaükharoti (omitting yan . . . na, which they have in 18). 3 BB na abhi-. 4 SS sampādana. >/ #<[page 185]># %% `Cetayamānassa me pāpiyo, acetayamānassa me seyyo. Aha¤ ce va kho pana ceteyyaü {abhisaīkhareyyaü}, imā ca me sa¤¤ā nirujjheyyuü, a¤¤ā ca oëārikā sa¤¤ā uppajjeyyuü. Yan nånāhaü na ceteyyaü na abhisaükhareyyan ti?' So na c' eva ceteti, na abhisaükharoti. Tassa acetayato anabhisaükharoto tā\<*<1>*>/ c' eva sa¤¤ā nirujjhanti, a¤¤ā ca oëārikā sa¤¤ā na uppajjanti. So nirodhaü phusati. Evaü kho Poņņhapāda anupubbābhisa¤¤ā-nirodha-sampadāna\<*<2>*>/- samāpatti hotãti."' `Evaü kho Poņņhapādāti.' 19. `Ekaü yeva nu kho bhante Bhagavā sa¤¤aggaü pa¤¤āpeti, udāhu puthu\<*<3>*>/ pi sa¤¤agge pa¤¤āpetãti?' `Ekam pi kho ahaü Poņņhapāda sa¤¤aggaü pa¤¤āpemi, puthu pi sa¤¤agge pa¤¤āpemãti.' `Yathā kathaü pana bhante Bhagavā ekam pi sa¤¤ag- gaü pa¤¤āpeti, puthu pi sa¤¤agge pa¤¤āpetãti?' `Yathā yathā kho Poņņhapāda nirodhaü phusati, tathā tathā 'haü sa¤¤aggaü pa¤¤āpemi, evaü kho ahaü Poņņhapāda ekam pi\<*<4>*>/ sa¤¤aggaü pa¤¤āpemi, puthu pi sa¤¤agge pa¤¤āpemãti.' 20. `Sa¤¤ā nu kho bhante paņhamaü uppajjati, pacchā ¤āõaü, udāhu paņhamaü ¤āõaü uppajjati, pacchā sa¤¤ā, udāhu sa¤¤ā ca ¤āõa¤ ca apubbaü acarimaü uppajjan- tãti?'\<*<5>*>/ `Sa¤¤ā kho Poņņhapāda paņhamaü uppajjati, pacchā ¤āõaü, sa¤¤uppādā ca pana ¤āõuppādo hoti.\<*<6>*>/ So evaü pajānāti: "Idappaccayā kira me ¤āõaü udapādãti." Iminā p' etaü\<*<7>*>/ Poņņhapāda pariyāyena veditabbaü yathā\<*<8>*>/ sa¤¤ā paņhamaü uppajjati pacchā ¤āõaü, sa¤¤uppādā ca pana ¤āõuppādo hotãti.' 21. `Sa¤¤ā nu kho bhante purisassa attā, udāhu a¤¤ā sa¤¤ā, a¤¤o attā ti?' `Kim\<*<9>*>/ pana tvaü Poņņhapāda attānaü paccesãti?' \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Sdt na. 2 BB sampajāna. 3 All MSS. å (four times). 4 SS ekasmiü for ekam pi. 5 Comp. Mil. 57. 6 SS hotãti. 7 Scmt etaü; BB kho. 8 Scmt tathā. 9 BB Kaü. >/ #<[page 186]># %<186 POōōHAPâDA SUTTA. [D. ix. 21>% `Oëārikam kho ahaü bhante attānaü paccemi råpiü cātummahābhåtikaü\<*<1>*>/ {kabaliīkārāhāra}\<*<2>*>/-bhakkhan ti.' `Oëāriko ca hi\<*<3>*>/ te Poņņhapāda attā abhavissa råpã\<*<4>*>/ {cātummahābhåtiko}\<*<5>*>/ kabaliīkārāhāra-bhakkho, evaü santaü kho te Poņņhapāda a¤¤ā va\<*<6>*>/ sa¤¤ā bhavissati\<*<7>*>/ a¤¤o attā.\<*<8>*>/ Tad iminā p' etaü Poņņhapāda pariyāyena veditabbaü, yathā a¤¤ā va sa¤¤ā bhavissati a¤¤o attā. Tiņņhat' evāyaü\<*<9>*>/ Poņņhapāda oëāriko attā råpã cātum- mahābhåtiko kabaliīkārāhāra-bhakkho, atha imassa puri- sassa a¤¤ā va sa¤¤ā uppajjanti, a¤¤ā va sa¤¤ā {nirujjhanti}. Iminā pi kho etaü Poņņhapāda pariyāyena veditabbaü, yathā a¤¤ā va sa¤¤ā bhavissati, a¤¤o attā ti.' 22. `Manomayaü kho ahaü bhante attānaü paccemi sabbaīga-paccaīgiü ahãnindriyan'\<*<10>*>/ ti. `Manomayo ca hi te Poņņhapāda attā abhavissa sab- baīga-paccaīgã ahãnindriyo evaü santam pi kho te Poņ- ņhapāda a¤¤ā va sa¤¤ā bhavissati a¤¤o attā. Tad iminā p' etaü Poņņhapāda pariyāyena veditabbaü, yathā a¤¤ā va sa¤¤ā bhavissati a¤¤o attā. {Tiņņhat'} evāyaü Poņņha- pāda manomayo {attā} sabbaīga-paccaīgã ahãnindriyo, atha imassa purisassa a¤¤ā va sa¤¤ā uppajjanti a¤¤ā va sa¤¤ā nirujjhanti. Iminā pi kho etaü Poņņhapāda pariyāyena veditabbaü yathā a¤¤ā va sa¤¤ā bhavissati a¤¤o attā ti.' \<-------------------------------------------------------------------------- 1 BB cātumahā-. 2 BB kabaliīkāra- (thrice). See i. 3. 11. 3 Sc oëāriko hoti vegi; Sd oëāriko va hi; Sm oëāriko hi ce hi; St oëārikehi ce hi. 4 Sct Bm bhåtiråpã (and so Sm with bhåti erased). 5 Sct -- mahārājiko ! (and so Sm prima manu). 6 No MS. is consistent as to the five va's printed in each of the 21-23; either va or ca is written, and sometimes before, sometimes after a¤¤ā. 7 BB bhavissa. 8 BB add ti. 9 Sd ev'ayaü; Scmt evabhayaü(!); BB sāyaü (and so in 22, 23). 10 Scd abhinindriyan thrice, but St BB ahãnindriyaü thrice, and so Sm in the second and third places. See i. 3.12 and ii. 85, and below, 39. >/ #<[page 187]># %% 23. `Aråpiü kho ahaü bhante attānaü paccemi sa¤¤ā- mayan ti.' `Aråpã ca hi te Poņņhapāda attā abhavissa sa¤¤āmayo, evaü santam pi kho te Poņņhapāda a¤¤ā va sa¤¤ā bhavis- sati a¤¤o attā. Tad iminā p' etaü Poņņhapāda pariyāyena veditabbaü yathā a¤¤ā va sa¤¤ā bhavissati a¤¤o attā. Tiņņhat' evāyaü Poņņhapāda aråpã attā sa¤¤āmayo, atha imassa purisassa a¤¤ā va sa¤¤ā uppajjanti, a¤¤ā va sa¤¤ā nirujjhanti. Iminā pi kho etaü Poņņhapāda pariyāyena veditabbaü yathā a¤¤ā va sa¤¤ā bhavissati a¤¤o attā ti.' 24. `Sakkā pan' etaü bhante mayā ¤ātuü: "Sa¤¤ā purisassa attā" ti vā, "a¤¤ā sa¤¤ā a¤¤o attā" ti vā?' `Dujjānaü kho etaü Poņņhapāda tayā a¤¤a-diņņhikena a¤¤a-khantikena a¤¤a-rucikena a¤¤atrāyogena\<*<1>*>/ a¤¤atthā- cariyakena: "Sa¤¤ā purisassa attā" ti vā, "a¤¤ā sa¤¤ā a¤¤o attā" ti vā.' 25. `Sac' etaü bhante mayā dujjānaü a¤¤a-diņņhikena a¤¤a-khantikena a¤¤a-rucikena a¤¤atrāyogena a¤¤atthā- cariyakena: "Sa¤¤ā purisassa attā" ti vā, "a¤¤ā sa¤¤ā a¤¤o attā" ti vā, kim pana bhante, sassato loko? \<*<2>*>/ Idam eva saccaü mogham a¤¤an ti?' `Avyākataü kho Poņņhapāda mayā: "Sassato loko, idam eva saccaü mogham a¤¤an ti."' `Kim pana bhante, asassato loko? Idam eva saccaü mogham a¤¤an ti?' `Etam pi kho Poņņhapāda avyākataü mayā: "Asassato loko, idam eva saccaü mogham a¤¤an ti."' `Kim pana bhante, antavā loko? \<*<3>*>/ Idam eva saccaü mogham a¤¤anti?' `Avyākataü kho etaü Poņņhapāda mayā: "Antavā loko, idam eva saccaü mogham a¤¤an' ti. `Kim pana bhante, anantavā loko? Idam eva saccaü mogham a¤¤an ti?' \<-------------------------------------------------------------------------- 1 SS twice annatra-payogena. 2 See the questions raised at M. 1. 157, 426, etc. 3 BB pa, down to anantavā loko. Then only the questions are given, `tam jãvaü taü sarãraü,' etc. >/ #<[page 188]># %<188 POōōHAPâDA SUTTA. [D. ix. 25>% `Etam pi kho Poņņhapāda mayā avyākataü: "Anantavā loko, idam eva saccaü mogham a¤¤an ti."' 26. `Kim pana bhante, taü jãvaü taü sarãraü? Idam eva saccaü mogham a¤¤an ti?'\<*<1>*>/ `Avyākataü kho etaü Poņņhapāda mayā: "Taü jãvaü taü sarãraü, idam eva saccaü mogham a¤¤an ti."' `Kim pana bhante, a¤¤aü jãvaü a¤¤aü sarãran ti? Idam eva saccaü mogham a¤¤an ti?' `Etam pi kho Poņņhapāda mayā avyākataü: "A¤¤aü jãvaü a¤¤aü sarãran. Idam eva saccaü mogham a¤¤an ti."' 27. `Kim pana bhante, hoti Tathāgato param maraõā? Idam eva saccam mogham a¤¤an ti?' `Avyākataü kho etaü Poņņhapāda mayā: "Hoti Tathā- gato param maraõā. Idam eva saccaü mogham a¤¤an ti."' `Kim pana bhante, na hoti Tathāgato param maraõā? Idam eva saccaü mogham a¤¤an ti?' `Etam pi kho Poņņhapāda mayā avyākataü: "Na hoti Tathāgato param maraõā. Idam eva saccaü mogham a¤¤an ti."' `Kim pana bhante, hoti ca na ca\<*<2>*>/ hoti Tathāgato param maraõā? Idam eva saccaü mogham a¤¤an ti?' `Avyākataü kho etaü Poņņhapāda mayā: "Hoti ca na ca hoti Tathāgato param maraõā. Idam eva saccaü mogham a¤¤an ti."' `Kim pana bhante, n' eva\<*<3>*>/ hoti na na hoti Tathāgato param maraõā? Idam eva saccaü mogham a¤¤an ti?' `Etam pi kho Poņņhapāda mayā avyākataü: "N' eva hoti na na hoti Tathāgato param {maraõā}. Idam eva saccaü mogham a¤¤an ti."' 28. `Kasmā\<*<4>*>/ bhante Bhagavatā\<*<5>*>/ avyākatan' ti? `Na h' etaü Poņņhapāda attha-saühitaü na dhamma- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 SS omit this question. 2 St omits; Sd ca after hoti. 3 SS no ca in the question, n'eva in the answer. Cp. Trenckner, Majjhima, p. 426. 4 BB add pan'etaü. So SS below, 30. 5 SS -to. >/ #<[page 189]># %% saühitaü na ādibrahmacariyakaü, na nibbidāya na {virā gāya}na nirodhāya na upasamāya na abhi¤¤āya na sam- bodhāya na nibbānāya saüvattati.\<*<1>*>/ Tasmā taü mayā avyākatan ti.' 29. `Kim pana bhante Bhagavatā vyākatan ti?' "`Idam dukkhan" ti Poņņhapāda mayā vyākataü. "Ayaü dukkha-samudayo" ti kho Poņņhapāda mayā vyā- kataü. "Ayaü dukkha-nirodho" ti kho Poņņhapāda mayā vyākataü. "Ayaü dukkha-nirodha-gāminã\<*<2>*>/ {paņipadā}" ti kho Poņņhapāda mayā vyākatan ti.' 30. `Kasmā pan' etaü bhante Bhagavatā vyākatan ti?' `Etaü hi kho\<*<3>*>/ Poņņhapāda attha-saühitaü etaü dhamma-saühitaü etaü ādibrahmacariyakaü, etaü nib- bidāya virāgāya nirodhāya upasamāya abhi¤¤āya sambo- dhāya nibbānāya saüvattati. Tasmātaü\<*<4>*>/ mayā vyākatan ti.' `Evam etaü Bhagavā, evam etaü Sugata. Yassa dāni bhante Bhagavā kālaü ma¤¤atãti.' Atha kho Bhagavā uņņhāy' āsanā pakkāmi. 31. Atha kho te paribbājakā acira-pakkantassa Bhaga- vato\<*<5>*>/ Poņņhapādaü paribbājakaü samantato vācāya sanni- todakena sa¤jambhariyaü\<*<6>*>/ akaüsu: `Evam eva panā- yaü Poņņhapādo yaü yad eva Samaõo Gotamo bhāsati taü tad ev' assa\<*<7>*>/ abbhanumodati: "Evam etaü Bhagavā evam etaü Sugatāti." Na kho pana mayaü ki¤ci Samaõassa Gotamassa ekaüsikaü dhammaü desitaü ājānāma "Sas- sato loko" ti vā, "Asassato loko" ti vā, "Antavā loko" ti vā, "Anantavā loko" ti vā, "Taü jãvaü taü sarãran" ti vā, "A¤¤aü jãvaü a¤¤aü sarãran" ti vā, "Hoti Tathāgato param maraõā" ti vā, "Na hoti Tathāgato param maraõā" \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Sc -nti; Sdmt -ntãti. 2 BB gāmini (and so in 33). 3 BB omit kho. 4 BB etaü (but taü in 28). 5 SS -pakkante Bhagavato (See M. P. S. 4). 6 Sd BB sa¤jabbhariyaü, and so in 32 (A. 3. 64. 6. sa¤jambhariü at first, then sa¤jhambhariü). 7 BB tan tad ev' assa, here and in 32; SS here taü tad eva tassa; in 32 tad ev'assa. >/ #<[page 190]># %<190 POōōHAPâDA SUTTA. [D. x. 31>% ti vā, "Hoti ca na ca hoti Tathāgato param maraõā" ti vā, "N' eva hoti na na hoti Tathāgato param maraõā" ti vā ti.'\<*<1>*>/ Evaü vutte Poņņhapādo paribbājako te paribbājake etad avoca: `Aham pi kho bho na\<*<2>*>/ ki¤ci Samaõassa Gotamassa ekaüsikaü dhammaü desitaü ājānāmi "Sassato loko" ti vā, "Asassato loko" ti vā . . . pe . . . "N' eva hoti na na hoti Tathāgato param maraõā ti" vā. Api ca Samaõo Gotamo bhåtaü tacchaü tathaü paņipadaü pa¤¤āpeti dhammaņņhitaü\<*<3>*>/ dhamma-niyāmakaü. Bhåtaü kho pana tacchaü tathaü paņipadaü pa¤¤āpentassa dhammaņ- ņhitaü dhamma-niyāmakaü kathaü hi nāma\<*<4>*>/ mādiso vi¤¤å Samaõassa Gotamassa subhāsitaü subhāsitato nāb- bhanumodeyyāti?' 32. Atha kho dvãha-tãhassa accayena Citto ca {Hatthisāri putto}\<*<5>*>/ Poņņhapādo ca paribbājako yena Bhagavā ten' upasaükamiüsu. Upasaükamitvā Citto {Hatthisāriputto} Bhagavantaü abhivādetvā ekamantaü nisãdi, Poņņhapādo pana paribbājako Bhagavatā saddhiü sammodi, sammoda- nãyaü kathaü sārāõãyaü kathaü {vãtisāretvā} ekamantaü nisãdi. Ekamantaü nisinno kho Poņņhapādo paribbājako Bhagavantaü etad avoca: `Tadā maü bhante paribbājakā acira-pakkantassa Bha- gavato samantato vācāya sannitodakena sa¤jambhariyaü akaüsu: "Evam eva panāyaü\<*<6>*>/ Poņņhapādo yaü yad eva Samaõo Gotamo bhāsati, taü tad ev' assa abbhanumodati: `Evam etaü Bhagavā evam etaü Sugatāti.' Na kho pana\<*<7>*>/ mayaü ki¤ci Samaõassa Gotamassa {ekaüsikaü} dhammaü desitaü ājānāma: `Sassato loko' ti vā, `Asas- sato loko' ti vā, `Antavā loko' ti vā, `Anantavā loko' ti va, `Taü jãvaü taü sarãran' ti vā, `A¤¤aü jãvaü a¤¤aü sarãran' ti vā, `Hoti Tathāgato param maraõā' ti vā, `Na hoti Tathāgato param maraõā' ti vā, `Hoti ca na ca hoti \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Scdt omit ti. 2 Sct omit, but insert below. 3 BB -ņhitataü (and so in 32); SS -ņņhitam (thrice). 4 SS omit, here and in 32. 5 Sd sāyip-. 6 BB add bhavaü. 7 SS omit pana. >/ #<[page 191]># %% Tathāgato param maraõā' ti vā, `N' eva hoti na na hoti Tathāgato param maraõā' ti vā."\<*<1>*>/ Evaü vuttāhaü bhante te paribbājake etad avocaü: "Aham pi kho bho na ki¤ci Samaõassa Gotamassa {ekaüsikaü} dhammaü desitaü ājānāmi, `Sassato loko' ti vā, `Asassato loko' ti vā . . . pe . . . `N' eva hoti na na hoti Tathāgato param maraõā' ti vā. Api ca Samaõo Gotamo bhåtaü tacchaü tathaü paņipadaü pa¤¤āpeti dhamma-ņņhitaü dhamma-niyāma- kaü. Kathaü hi nāma mādiso vi¤¤å Samaõassa Gota- massa subhāsitaü subhāsitato nābbhanumodeyyāti?"' 33. `Sabbe va kho ete Poņņhapāda paribbājakā andhā acakkhukā, tvaü yeva nesaü eko cakkhumā, {ekaüsikā} pi hi Poņņhapāda mayā dhammā desitā pa¤¤attā, {anekaüsikā} pi hi kho Poņņhapāda mayā dhammā desitā pa¤¤attā. Katame ca te Poņņhapāda mayā {anekaüsikā} dhammā desitā pa¤¤attā? "Sassato loko" ti vā Poņņhapāda mayā ane- {kaüsiko} dhammo desito pa¤¤atto, "Asassato loko" ti\<*<2>*>/ kho Poņņhapāda mayā {anekaüsiko} dhammo desito pa¤¤atto "Antavā loko" ti\<*<2>*>/ kho Poņņhapādā mayā . . . pe . . . "Anantavā loko" ti kho Poņņhapāda . . . "Taü jãvaü taü sarãran" ti kho Poņņhapāda . . . "A¤¤aü jãvaü a¤¤aü sarãran" ti kho Poņņhapāda . . . "Hoti Tathāgato param maraõā" ti kho Poņņhapāda . . . "Na hoti Tathā- gato param {maraõā}" ti kho Poņņhapāda . . . "Hoti ca na hoti Tathāgato param maraõā" ti kho Poņņhapāda . . . "N' eva hoti na na hoti Tathāgato param maraõā" ti kho Poņņhapāda mayā {anekaüsiko} dhammo desito pa¤¤atto. `Kasmā\<*<3>*>/ ca te Poņņhapāda mayā {anekaüsikā}\<*<4>*>/ dhammā desitā pa¤¤attā? Na h' ete Poņņhapāda attha-saühitā, na dhamma-saühitā, na ādibrahmacariyakā, na nibbidāya na virāgāya na nirodhāya na upasamāya na abhisa¤¤āya na sambodhāya na nibbānāya saüvattanti. Tasmā te mayā {anekaüsikā} dhammā desitā pa¤¤attā. `Katame ca te Poņņhapāda mayā {ekaüsikā} dhammā desitā pa¤¤attā? "Idaü dukkhan" ti kho Poņņhapāda mayā \<-------------------------------------------------------------------------- 1 BB add ti. 2 BB add vā. 3 SS tasmā. 4 All MSS. ekaīsikā. >/ #<[page 192]># %<192 POōōHAPâDA SUTTA. [D. ix. 33>% {ekaüsiko} dhammo desito pa¤¤atto. "Ayaü dukkha-samu- dayo" ti kho Poņņhapāda mayā {ekaüsiko} dhammo desito pa¤¤atto. "Ayaü dukkha-nirodho" ti kho Poņņhapāda mayā {ekaüsiko} dhammo desito pa¤¤atto. "Ayaü dukkha- nirodha-gāminã paņipadā" ti kho Poņņhapāda mayā {ekaüsiko} dhammo desito pa¤¤atto. `Kasmā ca te Poņņhapāda mayā {ekaüsikā} dhammā desitā pa¤¤attā? Ete Poņņhapāda attha-saühitā ete dhamma- saühitā ete ādibrahmacariyakā, ete nibbidāya virāgāya nirodhāya upasamāya abhi¤¤āya sambodhāya nibbānāya saüvattanti. Tasmā te mayā {ekaüsikā} dhammā desitā pa¤¤attā. 34. `Santi Poņņhapāda eke samaõa-{brāhmaõā} evaü- vādino evaü-diņņhino: "Ekanta-sukhã attā hoti arogo\<*<1>*>/ param maraõā ti." Tyāhaü upasaükamitvā evaü vadāmi: "Saccaü kira tumhe āyasmanto evaü vādino evaü diņņhino: `Ekanta-sukhã attā hoti arogo param maraõā' ti?" Te ce me evaü puņņhā āmo ti\<*<2>*>/ paņijānanti. Tyāhaü evaü vadāmi: "Api pana tumhe āyasmanto ekanta-sukhaü lokaü jānaü passaü viharathāti"? Iti puņņhā no ti vadanti. Tyāhaü evaü vadāmi: "Api pana tumhe āyas- manto ekaü vā rattiü ekaü vā divasaü upaķķhaü vā rattiü upaķķhaü vā divasaü ekanta-{sukhiü}\<*<3>*>/ attānaü sa¤jānāthāti?"\<*<4>*>/ Iti puņņhā no ti vadanti. Tyāhaü evaü vadāmi: "Api pana tumhe āyasmanto jānātha: `Ayaü maggo ayaü paņipadā ekanta-sukhassa lokassa sacchikiri- yāyāti'?" Iti puņņhā no ti vadanti. Tyāhaü evaü {vadāmi}: "Api pana tumhe āyasmanto yā tā devatā ekanta- sukhaü lokaü {uppannā}\<*<5>*>/ tāsaü bhāsamānānaü saddaü suõātha: `Suppaņipann'\<*<6>*>/ attha mārisā ujupaņipann' attha mārisā ekanta-sukhassa lokassa sacchikiriyāya, mayam pi hi mārisā evam pi paņipannā ekanta-sukhaü lokaü up- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Sdt ārogo. 2 BB āmāti (and so at 35, 36 and xiii. 16). 3 SS sukhã always, except Sm here. 4 Sc pajānathāti; BB sampajānathāti (and so in 36, 38). 5 BB upapannā, here and below. 6 BB supaņippannā . . . paņippannā twice. >/ #<[page 193]># %% pannā' ti?" Iti puņņhā no ti vadanti. Taü kim ma¤¤asi Poņņhapāda? Na nu evaü sante tesaü samaõa-brāh- maõānaü appāņihãrakataü\<*<1>*>/ bhāsitaü sampajjatãti?' \<*<35>*>/. `Seyyathā pi puriso evaü vadeyya: "Ahaü yā imasmiü janapade janapada-kalyāõã taü icchāmi taü kāmemãti." Tam enaü evaü vadeyyuü: "Ambho purisa, yan tvaü janapada-kalyāõiü icchasi kāmesi, jānāsi taü janapada-kalyāõiü Khattã vā Brāhmaõã vā Vessã vā Suddã vā ti?" Iti puņņho no ti vadeyya. Tam enaü evaü vadeyyuü: "Ambho purisa yaü tvaü janapada-kalyāõiü icchasi kāmesi, jānāsi taü janapada-kalyāõiü evaü-nāmā evaü-gottā ti vā, dãghā vā rassā vā majjhimā ti vā, kāëã vā sāmā vā maīgura-cchavã vā ti, amukasmiü gāme vā nigame vā nagare vā ti?"\<*<2>*>/ Iti puņņho\<*<3>*>/ no ti vadeyya. Tam enaü evaü vadeyyuü: "Ambho purisa yan tvaü na jānāsi na passasi, taü tvaü icchasi kāmesãti?" Iti puņņho āmo ti vadeyya. Taü kim ma¤¤asi Poņņhapāda? Na nu evaü sante tassa purisassa appāņihãrakataü bhāsitaü sampajjatãti'? `Addhā kho bhante, evaü sante tassa purisassa appāņi- hãrakataü bhāsitaü sampajjatãti.' 36. `Evam eva kho Poņņhapāda, ye te samaõa-brāh- maõā evaü vādino evaü diņņhino: "Ekanta-sukhã attā hoti arogo param maraõā ti," tyāhaü upasaükamitvā\<*<4>*>/ evaü vadāmi: "Saccaü kira tumhe āyasmanto evaü- vādino evaü-diņņhino: `Ekanta-sukhã attā hoti arogo param maraõā ti?' Te ca me evaü puņņhā āmo ti paņi- jānanti. Tyāhaü evaü vadāmi: "Api pana tumhe āyas- manto ekanta-sukhaü lokaü jānaü passaü viharathāti?" \<-------------------------------------------------------------------------- 1 BB apāņihira- in this sutta, appātihira in D. xiii. 14,18; -kataü here, and vary in D. xiii.; Scdt appaņihãra- in this sutta, and so in D. xiii. 14, but in xiii.18 foll. usually appāņihãra-; as Smt here also, except in the first place; Sd kathaü; Scmt -kataü in both suttas. 2 All MSS. ti vā . . . ti vā . . . vā ti . . . vā ti except that in the first place Sc has vā ti, and Sdmt ti vā ti. 3 SS add samāno (but not at D. xiii. 19). 4 BB omit. >/ #<[page 194]># %<194 POōōHAPâDA SUTTA. [D. ix. 36>% Iti puņņhā no ti vadanti. Tyāhaü evaü vadāmi: "Api pana tumhe āyasmanto ekaü vā rattiü ekaü vā divasaü, upaķķhaü vā rattiü upaķķhaü vā divasaü, ekanta-sukhiü attānaü sa¤jānāthāti?" Iti puņņhā no ti vadanti. Tyāhaü evaü vadāmi; "Api pana tumhe āyasmanto jānātha: `Ayaü maggo ayaü paņipadā ekanta-sukhassa lokassa sac- chikiriyāyāti'?" Iti puņņhā no ti vadanti. Tyāhaü evaü vadāmi; "Api pana tumhe āyasmanto yā tā devatā ekanta- sukhaü lokaü uppannā tāsaü bhāsamānānaü saddaü suõātha: `Supaņipann' attha mārisā uju-{paņipann}' attha mārisā ekanta-sukhassa lokassa sacchikiriyāya, mayam pi hi mārisā evaü paņipannā ekanta-sukhaü lokaü uppannā' ti?" Iti puņņhā no ti vadanti. Taü kim ma¤¤asi Poņņha- pada? Na nu evaü sante tesaü samaõa-brāhmaõānaü appāņihãra-kataü bhāsitaü sampajjatãti?' `Addhā kho bhante evaü sante tesaü samaõa-brāh- maõānaü appāņihãra-kataü bhāsitaü sampajjatãti.' 37. `Seyyathā pi Poņņhapāda puriso cātummahāpathe nisseõiü kareyya pāsādassa ārohaõāya. Tam enaü evaü vadeyyuü: "Ambho purisa yassa\<*<1>*>/ tvaü pāsādassa āro- haõāya nisseõiü karosi, jānāsi taü pāsādaü puratthimāya vā disāya, pacchimāya vā disāya, uttarāya vā disāya, dakkhi- õāya vā disāya,\<*<2>*>/ ucco vā nãco vā majjhimo vā ti?" Iti puņņho va no ti vadeyya. Tam enaü evaü vadeyyuü: "Ambho purisa yan tvaü na jānāsi na passasi, tassa tvaü pāsādassa ārohaõāya nisseõiü karosãti." Iti puņņho {āmo} ti vadeyya. Taü kim ma¤¤asi Poņņhapāda? Na nu evaü sante tassa purisassa appāņihãrakataü bhāsitaü sampajjatãti?' `Addhā kho bhante evaü sante tassa purisassa appā- ņihãrakataü bhāsitaü sampajjatãti.' 38. `Evam eva kho Poņņhapāda ye te samaõa-brāhmaõā evaü-vādino evaü-diņņhino: "Ekanta-sukhã attā hoti arogo param maraõā ti," tyāhaü upasaükamitvā evaü vadāmi: "Saccaü kira tumhe āyasmanto evaü-vādino evaü-diņņhino: `Ekanta-sukhã attā hoti arogo param \<-------------------------------------------------------------------------- 1 BB yaü. 2 BB (as usual) put the fourth direction 2nd (so in 46). >/ #<[page 195]># %% maraõā' ti?" Te ce me evaü puņņhā āmo ti paņijānanti. Tyāhaü evaü vadāmi: "Api pana tumhe āyasmanto ekanta-sukhaü lokaü jānaü passaü viharathāti?" Iti puņņhā no ti vadanti. Tyāhaü evaü vadāmi: "Api pana tumhe āyasmanto ekaü vā rattiü ekaü vā divasaü, upaķ- ķhaü vā rattiü upaķķhaü vā divasaü, ekanta-sukhiü attānaü sa¤jānāthāti?" Iti puņņhā no ti vadanti. Tyā- haü evaü vadāmi: "Api pana tumhe āyasmanto jānātha: "Ayaü maggo, ayaü paņipadā ekanta-sukhassa lokassa sacchikiriyāyāti'?" Iti puņņhā no ti vadanti. Tyāhaü evaü vadāmi: "Api pana tumhe āyasmanto yā tā devatā ekanta- sukhaü lokaü uppannā, tāsaü\<*<1>*>/ bhāsamānānaü saddaü suõātha: `Supaņipann' attha mārisā uju-paņipann' attha mārisā ekanta-sukhassa lokassa sacchikiriyāya, mayam pi hi mārisā evaü paņipannā ekanta-sukhaü lokaü uppannā' ti?" Iti puņņhā no ti vadanti. Taü kim ma¤¤asi Poņņha- pāda? Na nu evaü sante tesaü samaõa-brāhmaõānaü appāņihãrakataü bhāsitaü sampajjatãti?' `Addhā kho bhante evaü sante tesaü samaõa-brāhma- õānaü appāņihãrakataü bhāsitaü sampajjatãti.' 39. `Tayo kho 'me Poņņhapāda atta-paņilābhā,\<*<2>*>/ oëāriko atta-paņilābho, manomayo atta-paņilābho, aråpo atta-paņi- lābho. Katamo ca Poņņhapāda oëāriko atta-paņilābho? Råpã cātummahābhåtiko {kabaliīkārāhāra}\<*<3>*>/-bhakkho, ayaü oëāriko atta-paņilābho. Katamo manomayo atta-paņi- lābho? Råpã manomayo sabbaīga-paccaīgã ahãnindriyo,\<*<4>*>/ ayaü manomayo atta-paņilābho. Katamo ca aråpo atta-paņilābho? Aråpã sa¤¤āmayo, ayaü aråpo atta-paņi- lābho. 40. `Oëārikassa\<*<5>*>/ kho ahaü Poņņhapāda atta-paņilā- bhassa pahānāya dhammaü desemi, yathā paņipannānaü vo saükilesikā dhammā pahãyissanti, vodāniyā dhammā abhivaķķhissanti, pa¤¤ā-pāripåriü vepullata¤ ca diņņhe \<-------------------------------------------------------------------------- 1 BB (here only) add devatānaü. 2 SS paņilābhāya. 3 BB kabaliīkāra-. 4 Scdt abhinindriyo; Sm abhãnindriyo; BB ahãn- (see 22). 5 BB add pi. >/ #<[page 196]># %<196 POōōHAPâDA SUTTA. [D. ix. 40>% va dhamme sayaü abhi¤¤ā sacchikatvā upasampajja viharissathāti. Siyā kho pana te\<*<1>*>/ Poņņhapāda evam assa: "Saükilesikā dhammā pahãyissanti, vodāniyā dhammā abhivaķķhissanti, pa¤¤ā-pāripåriü vepullata¤ ca diņņhe va dhamme sayaü abhi¤¤ā sacchikatvā upasam- pajja viharissati,\<*<2>*>/ dukkho ca kho vihāro ti." Na kho pan' etaü Poņņhapāda evaü daņņhabbaü. Saükilesikā c' eva dhammā {pahãyissanti}, vodāniyā\<*<3>*>/ dhammā abhivaķķhis- santi, pa¤¤ā-pāripåriü vepullata¤ ca diņņhe va dhamme sayaü abhi¤¤ā sacchikatvā upasampajja viharissati, pā- mujjaü c' eva bhavissati pãti ca passaddhi ca sati ca sam- paja¤¤a¤ ca, sukho ca vihāro. 41. `Manomayassa pi kho ahaü Poņņhapāda atta-paņi- lābhassa pahānāya dhammaü desemi yathā paņipannānaü vo\<*<4>*>/ saükilesikā dhammā pahãyissanti, vodāniyā dhammā abhivaķķhissanti, pa¤¤ā-pāripåriü vepullata¤ ca diņņhe va dhamme sayaü abhi¤¤ā sacchikatvā upasampajja viharis- sathāti. Siyā kho {pana} te Poņņhapāda evam assa: "Saü- kilesikā dhammā pahãyissanti, vodāniyā dhammā abhi- vaķķhissanti, {pa¤¤ā}-pāripåriü vepullata¤ ca {diņņhe} va dhamme sayaü abhi¤¤ā sacchikatvā upasampajja viharis- sati, dukkho ca kho vihāro cāti."\<*<5>*>/ Na kho pan' etaü Poņņhapāda evaü daņņhabbaü. Saükilesikā c' eva\<*<6>*>/ dhammā pahãyissanti, vodāniyā dhammā abhivaķķhissanti, pa¤¤ā-pāripåriü {vepullata¤} ca diņņhe va dhamme sayaü abhi¤¤ā sacchikatvā upasampajja viharissati, pāmujjaü c' eva bhavissati pãti ca passaddhi ca sati ca sampaja¤¤a¤ ca, sukho ca vihāro. 42. `Aråpassa pi kho ahaü Poņņhapāda atta-paņilābhassa pahānāya dhammaü desemi yathā paņipannānaü vo saükilesikā dhammā pahãyissanti, vodāniyā dhammā \<-------------------------------------------------------------------------- 1 SS omit te. 2 SS viharissanti here and twice in 41, but Sm -ati the second time in 40, and all four -ati twice in 42. 3 BB add ca (three times). 4 SS kho. 5 SS dukkho vihāro cāti(here and in 42). 6 SS omit here. >/ #<[page 197]># %% abhivaķķhissanti, pa¤¤ā-pāripåriü vepullata¤ ca diņņhe va dhamme sayaü abhi¤¤ā sacchikatvā upasampajja viharis- sathāti. Siyā kho pana te Poņņhapāda evam assa: Saükilesikā dhammā pahãyissanti, vodāniyā dhammā abhivaķķhissanti, pa¤¤ā-pāripåriü vepullata¤ ca diņņhe va dhamme sayaü abhi¤¤ā sacchikatvā upasampajja viharis- sati, dukkho ca kho vihāro ti." Na kho pan' etaü Poņņhapāda evaü daņņhabbaü. Saükilesikā c' eva dhammā pahãyissanti, vodāniyā dhammā abhivaķķhissanti, pa¤¤ā- pāripåriü vepullata¤ ca diņņhe va dhamme sayaü abhi¤¤ā sacchikatvā upasampajja viharissati, pāmujjaü c' eva bhavissati pãti ca passaddhi ca sati ca\<*<1>*>/ sampaja¤¤a¤ ca, sukho ca vihāro. 43. `Pare ce Poņņhapāda amhe evaü puccheyyuü: "Katamo pana so āvuso oëāriko atta-paņilābho yassa tumhe pahānāya dhammaü desetha yathā paņipannānaü vo saükilesikā dhammā pahãyissanti, vodāniyā dhammā ābhivaķķhissanti, pa¤¤ā-pāripåriü vepullata¤ ca diņņhe va dhamme sayaü abhi¤¤ā sacchikatvā upasampajja viharissathāti?" tesaü mayaü evaü puņņhā evaü vyāka- reyyāma: "Ayaü vā so āvuso oëāriko atta-paņilābho yassa mayaü pahānāya dhammaü desema yathā paņipannānaü vo saükilesikā dhammā pahãyissanti, vodāniyā dhammā abhivaķķhissanti, pa¤¤ā-pāripåriü vepullata¤ ca diņņhe va dhamme sayaü abhi¤¤ā sacchikatvā upasampajja viharissa- thāti.' " 44. `Pare ce Poņņhapāda amhe evaü puccheyyuü: "Katamo pana so āvuso manomayo atta-paņilābho yassa tumhe pahānāya dhammaü desetha {yathā} paņipannānaü vo saükilesikā dhammā pahãyissanti, vodāniyā dhammā abhivaķķhissanti, pa¤¤ā-pāripåriü vepullata¤ ca diņņhe va dhamme sayaü abhi¤¤ā sacchikatvā upasampajja viharis- sathāti?" tesaü mayaü evaü puņņhā evaü vyākareyyāma: "Ayaü vā so āvuso manomayo atta-paņilābho yassa mayaü pahānāya dhammaü desema\<*<2>*>/ yathā paņipannānaü vo saükilesikā dhammā pahãyissanti, vodāniyā dhammā \<-------------------------------------------------------------------------- 1 SS omit ca. 2 SS deseyyāma (here only). >/ #<[page 198]># %<198 POōōHAPâDA SUTTA. [D. ix. 44>% abhivaķķhissanti, pa¤¤ā-pāripåriü vepullata¤ ca diņņhe va dhamme sayaü abhi¤¤ā sacchikatvā upasampajja vi- harissathāti.' " 45. \<*<1>*>/ `Pare ce {Poņņhapāda} amhe evaü puccheyyuü: "Katamo pana so āvuso aråpo\<*<2>*>/ atta-paņilābho yassa tumhe pahānāya dhammaü desetha yathā paņipannānaü vo saükilesikā\<*<3>*>/ dhammā pahãyissanti, vodāniyā dhammā abhivaķķhissanti, pa¤¤ā-pāripåriü vepullata¤ ca diņņhe va dhamme sayaü abhi¤¤ā sacchikatvā upasampajja viharissathāti'?" tesaü mayaü evaü puņņhā evaü vyāka- reyyāma: "Ayaü vā so āvuso aråpo atta-paņilābho yassa\<*<4>*>/ mayaü pahānāya dhammaü desema, yathā paņipannānaü vo saükilesikā\<*<5>*>/ dhammā pahãyissanti, vodāniyā dhammā {abhivaķķhissanti}, pa¤¤ā-pāripåriü vepullata¤ ca diņņhe va dhamme sayaü abhi¤¤ā sacchikatvā upasampajja viharis- sathāti.' " `Taü kim ma¤¤asi Poņņhapāda? Nanu evaü\<*<6>*>/ sante sappāņihãrakataü bhāsitaü sampajjatãti'? `Addhā kho bhante evaü sante sappāņihãrakataü bhāsi- taü sampajjatãti.' 46. `Seyyathā pi Poņņhapāda puriso nisseõiü kareyya pāsādassa ārohaõāya, tass' eva pāsādassa {heņņhā}. Tam enaü evaü {vadeyyuü}: "Ambho purisa yassa tvaü pāsā- dassa ārohaõāya nisseõiü karosi, jānāsi taü pāsādaü puratthimāya vā disāya, dakkhiõāya vā disāya, pacchimāya vā disāya, uttarāya vā disāya, ucco vā nãco vā majjho vā ti?" So ce evaü vadeyya: "Ayaü vā\<*<7>*>/ so āvuso pāsādo yassāhaü {ārohaõāya} nisseõiü karomi tass' eva pāsādassa {heņņhā} ti." Taü kiü ma¤¤asi Poņņhapāda? nanu evaü sante tassa purisassa sappāņihãrakataü\<*<8>*>/ bhāsitaü sam- pajjatãti'? `Addhā kho bhante evaü sante tassa purisassa sappā- ņihãrakataü bhāsitaü sampajjatãti.' \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Sc omits this section. 2 SS råpo. 3 St adds c' eva. 4 MSS yassa vā (here only). 5 St adds c' eva. 6 Sct c' eva; Sm c'evam. 7 BB omit. 8 Sd sappaņihãrakathaü. >/ #<[page 199]># %% 47. `Evam eva kho Poņņhapāda pare ce amhe evaü puccheyyuü: "Katamo pana so āvuso {oëāriko} atta-paņilā- bho"? . . . pe . . . "Katamo pana so āvuso manomayo atta-paņilābho?" . . . pe . . . Pare ce Poņņhapāda amhe evaü puccheyyuü: "Katamo pana so āvuso aråpo atta- paņilābho yassa tumhe pahānāya dhammaü desetha yathā paņipannānaü vo saükilesikā dhammā pahãyissanti, vodā- niyā dhammā abhivaķķhissanti, pa¤¤ā-pāripåriü vepul- lata¤ ca diņņhe va dhamme abhi¤¤ā sacchikatvā upasam- pajja viharissathāti?" tesaü mayaü evaü puņņhā evaü vyākareyyāma: "Ayaü vā so āvuso aråpo atta-paņilābho yassa mayaü pahānāya dhammaü desema yathā {paņi- pannānaü} vo saükilesikā dhammā pahãyissanti, vodāniyā dhammā abhivaķķhissanti, pa¤¤ā-pāripåriü vepullata¤ ca diņņhe va dhamme sayaü abhi¤¤ā sacchikatvā upasampajja viharissathāti."' `Taü kim ma¤¤asi Poņņhapāda? Na nu evaü sante sappāņihãrakataü bhāsitaü sampajjatãti?' `Addhā kho bhante evaü sante sappāņihãrakataü bhāsitaü sampajjatãti.' 48. Evaü vutte Citto Hatthisāri-putto Bhagavantaü etad avoca: `Yasmiü bhante samaye oëāriko atta-paņilābho hoti, mogh' assa tasmiü samaye manomayo atta-paņilābho hoti, mogho aråpo atta-paņilābho hoti. Oëāriko assa\<*<1>*>/ atta- paņilābho tasmiü samaye sacco hoti. Yasmiü bhante samaye manomayo atta-paņilābho hoti, mogh' assa tasmiü samaye oëāriko atta-paņilābho hoti, mogho aråpo atta- paņilābho hoti. Manomayo assa atta-{paņilābho} tasmiü samaye sacco hoti. Yasmiü bhante samaye aråpo atta- paņilābho hoti, mogh' assa tasmiü samaye oëāriko atta- paņilābho hoti, mogho manomayo atta-paņilābho hoti. Aråpo assa atta-paņilābho tasmiü samaye sacco hotãti.' 49. `Yasmiü Citta samaye oëāriko atta-paņilābho hoti, n' eva tasmiü samaye manomayo atta-paņilābho ti\<*<2>*>/ saī- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 BB va 'ssa (thrice). 2 SS hoti for ti throughout 49, 51, 53: >/ #<[page 200]># %<200 POōōHAPâDA SUTTA. [D. ix. 49>% khaü gacchati, na aråpo atta-paņilābho ti saīkhaü gacchati, oëāriko atta-paņilābho tveva tasmiü samaye {saīkhaü} gacchati. Yasmiü Citta samaye manomayo atta-paņilābho hoti, n' eva tasmiü samaye oëāriko atta-paņilābho ti saīkhaü gacchati, na aråpo atta-paņilābho ti saīkhaü gacchati, manomayo atta-paņilābho tveva tasmiü samaye saīkhaü gacchati. Yasmiü Citta samaye aråpo atta- paņilābho hoti, n' eva tasmiü samaye oëāriko atta-paņilābho ti saīkhaü gacchati, na manomayo atta-paņilābho ti saīkhaü gacchati, aråpo atta-paņilābho tveva tasmiü samaye saīkhaü gacchati. Sace taü Citta evaü puc- cheyyuü: "Ahosi tvaü atãtam addhānaü, na tvaü na ahosi, bhavissasi tvaü anāgatam addhānaü, na tvaü na bhavissasi, atthi tvaü etarahi, na tvaü n' atthãti?", evaü puņņho tvaü Citta kin ti vyākareyyāsãtã?' `Sace maü bhante evaü puccheyyuü: "Ahosi tvaü atãtam addhānaü na tvaü na ahosi, bhavissasi tvaü anāgatam addhānaü, na tvaü na bhavissasi, atthi tvaü etarahi, na tvaü n' atthãti?" evaü puņņho ahaü bhante evaü vyākareyyaü\<*<1>*>/: "Ahos' ahaü atãtam addhānaü nāham nāhosiü, bhavissām' ahaü\<*<2>*>/ anāgatam addhānam nāhaü {na} bhavissāmi, atthāhaü etarahi nāhaü {n' atthãti.}" Evaü puņņho ahaü bhante evaü vyākareyyan ti.'\<*<3>*>/ 50. `Sace pana taü\<*<4>*>/ Citta evaü puccheyyuü: "Yo te ahosi atãto atta-paņilābho, sveva\<*<5>*>/ te atta-paņilābho sacco, mogho anāgato mogho paccuppanno? Yo vā\<*<6>*>/ te bhavis- sati anāgato atta-paņilābho, sveva te atta-paņilābho sacco, mogho anāgato mogho paccuppanno? Yo {vā} te etarahi paccuppanno atta-paņilābho, sveva te atta-paņilābho sacco, mogho atãto mogho anāgato ti?", evaü puņņho tvaü Citta kin ti vyākareyyāsãti?' `Sace pana maü\<*<7>*>/ bhante evaü puccheyyuü: "Yo te \<-------------------------------------------------------------------------- 1 BB -yuü. 2 SS bhavissāhaü. 3 SS vyākareyyaü; BB byākareyyan ti. 4 SS evaü. 5 Sd so ca; St so ca va (here only); Sm so c'eva; BB so va through this paragraph, so ca through the next. 6 BB omit vā (six times). 7 SS omit. >/ #<[page 201]># %% ahosi atãto atta-paņilābho, sveva te atta-paņilābho sacco, mogho anāgato mogho paccuppanno? Yo vā te bhavissati anāgato atta-paņilābho, sveva te atta-paņilābho sacco, mogho atãto mogho paccuppanno? Yo vā te etarahi paccuppanno atta-paņilābho, sveva te atta-paņilābho sacco, mogho atãto mogho anāgato ti?", evaü puņņho ahaü bhante evaü vyākareyyaü: "Yo me ahosi atãto atta-paņilābho sveva me atta-paņilābho tasmiü samaye sacco ahosi, mogho anāgato mogho paccuppanno. Yo vā me bhavissati anāgato atta- paņilābho, sveva me atta-paņilābho tasmiü samaye sacco bhavissati, mogho atãto bhavissati mogho paccuppanno. Yo me etarahi paccuppanno atta-paņilābho, sveva me atta- paņilābho sacco, mogho atãto mogho anāgato ti." Evaü puņņho ahaü bhante vyākareyyan ti.' 51. `Evam eva kho Citta yasmiü samaye oëāriko atta- paņilābho hoti, n' eva tasmim samaye manomayo atta- paņilābho ti saīkhaü gacchati, na aråpo atta-paņilābho ti saīkhaü gacchati, oëāriko atta-paņilābho tveva tasmiü samaye saīkhaü gacchati. Yasmiü Citta samaye mano- mayo atta-paņilābho hoti . . . pe . . . Yasmiü Citta sa- maye aråpo atta-paņilābho hoti, n' eva tasmiü samaye oëāriko atta-paņilābho ti saīkhaü gacchati, na\<*<1>*>/ {manomayo} atta-paņilābho ti saīkhaü gacchati, aråpo atta-paņilābho tveva tasmiü samaye saīkhaü gacchati. 52. `Seyyathā pi Citta gavā khãraü, khãramhā dadhi, dadimhā navanãtaü, navanãtamhā sappi, sappimhā sappi- maõķo, yasmiü samaye khãraü hoti n' eva tasmiü samaye dadhãti saīkhaü gacchati, na navanãtan ti saīkhaü gacchati, na sappãti saīkhaü gacchati, na sappi-maõķo ti saīkhaü gacchati, khãran tveva tasmiü samaye saīkhaü gacchati; yasmiü samaye dadhi hoti . . . navanãtaü hoti . . . sappi hoti . . . sappi-maõķo hoti, n' eva tasmiü samaye khãran ti saīkhaü gacchati, na dadhãti saīkhaü gacchati, na navanãtan ti saīkhaü gacchati, na sappãti saīkhaü gacchati, sappi-maõķo tveva tasmiü samaye saīkhaü gacchati. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 SS omit. >/ #<[page 202]># %<202 POōōHAPâDA SUTTA. [D. ix. 53>% 53. `Evam eva kho Citta yasmiü samaye oëāriko atta- paņilābho hoti . . . pe . . . {Yasmiü} Citta samaye mano- mayo atta-paņilābho hoti . . . pe . . . Yasmiü Citta samaye aråpo atta-paņilābho hoti, n' eva tasmiü samaye oëāriko atta-paņilābho ti saīkhaü gacchati, na manomayo atta-paņilābho ti saīkhaü gacchati, aråpo atta-paņilābho tveva tasmiü samaye saīkhaü gacchati. Itimā\<*<1>*>/ kho Citta loka-sama¤¤ā loka-niruttiyo loka-vohārā loka-pa¤- ¤attiyo yāhi Tathāgato voharati aparāmasan ti.' 54. Evaü vutte Poņņhapādo paribbājako Bhagavantaü etad avoca: `Abhikkantaü bhante, abhikkantaü bhante. Seyyathā pi bhante nikkujjitaü vā ukkujjeyya, paticchannaü vā vivareyya, måëhassa vā maggaü {ācikkheyya}, andha-kāre vā tela-pajjotaü dhāreyya: cakkhumanto råpāni dakkhintãti -- evam evaü Bhagavatā aneka-pariyāyena dhammo pakā- sito. Esāhaü bhante Bhagavantaü saraõaü gacchāmi dhamma¤ ca bhikkhu-saügha¤ ca. Upāsakaü maü Bha- gavā dhāretu ajjatagge pāõupetaü saraõaü\<*<2>*>/ gatan ti.' 55. Citto pana Hatthisāri-putto Bhagavantaü etad avoca: `Abhikkantaü bhante, abhikkantaü bhante. Seyya- thā pi bhante nikkujjitaü vā ukkujjeyya, paticchannaü vā vivareyya, måëhassa vā maggaü ācikkheyya, andha- kāre vā tela-pajjotaü dhāreyya: cakkhumanto råpāni dak- khintãti -- evam evaü Bhagavatā aneka-pariyāyena dham- mo pakāsito. Esāhaü bhante Bhagavantaü saraõaü gac- chāmi dhamma¤ ca bhikkhu-saügha¤ ca. Labheyyāhaü bhante Bhagavato santike pabbajjaü, labheyyaü upasam- padan ti.' 56. Alattha kho Citto Hatthisāri-putto Bhagavato santike pabbajjaü, alattha upasampadaü. Aciråpasam- panno kho pan' āyasmā Citto Hatthisāri-putto eko\<*<3>*>/ våpakaņņho appamatto ātāpã pahitatto viharanto, na cirass' eva yass' atthāya kula-puttā sammad eva agārasmā ana- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 BB Imā (and so Sm itimā corrected to imā). 2 So all MSS. 3 BB omit. >/ #<[page 203]># %% gāriyaü {pabbajanti} tad anuttaraü brahmacariyaü pariyosānaü diņņhe va dhamme sayaü abhi¤¤ā sacchi- katvā upasampajja vihāsi, `{khãõā} jāti, vusitaü brahma- cariyaü, kataü karaõãyaü, nāparam itthattāyāti' abbha¤- ¤āsi. A¤¤ataro kho pan' āyasmā Citto Hatthisāri-putto arahataü ahosãti. POōōHAPâDA-SUTTANTAũ.\<*<1>*>/ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 BB Poņņhapāda-Suttaü niņņhitaü navamaü. >/ #<[page 204]># %< 204>% [x. Subha Sutta.] 1.1. Evam me sutaü. Ekaü samayaü āyasmā ânando Sāvatthiyaü viharati Jetavane Anāthapiõķikassa ārāme, acira-parinibbute Bhagavati. Tena kho pana samayena Subho māõavo Todeyya-putto Sāvatthiyaü paņivasati kenacid eva karaõãyena. 2. Atha kho Subho māõavo Todeyya-putto a¤¤ataraü māõavakaü\<*<1>*>/ āmantesi: `Ehi tvaü māõavaka, yena samaõo ânando ten' upasaükama,\<*<2>*>/ upasaükamitvā mama vacanena samaõaü ânandaü appābādhaü appātaīkaü {lahu-ņņhānaü} balaü phāsu-vihāraü puccha: "Subho māõavo Todeyya-putto bhavantaü ânandaü appābādham appātaī- kaü {lahu-ņņhānaü} balaü phāsu-vihāraü pucchatãti," eva¤ ca vadehi: "Sādhu kira bhavaü ânando yena Subhassa māõavassa Todeyya-puttassa nivesanaü ten' upasaü- kamatu anukampaü upādāyāti."' 3. `Evaü bho' ti kho so māõavako Subhassa māõavassa Todeyya-puttassa paņissutvā\<*<3>*>/ yen' āyasmā ânando ten' upasaükami, upasaükamitvā āyasmatā ânandena saddhiü sammodi, sammodanãyaü kathaü sārāõãyaü vãtisāretvā ekamantaü nisãdi. Ekamantaü nisinno kho so māõavako āyasmantaü ânandaü etad avoca: `Subho māõavo Todeyya-putto bhavantaü ânandaü appābādhaü appātaīkaü {lahu-ņņhānaü} balaü phāsu- vihāraü pucchati, eva¤ ca vadeti: "Sādhu kira bhavaü ânando yena Subhassa māõavassa Todeyya- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bm māõavaü. 2 SS -kami (and so at xii. 4). 3 Bm paņisutvā. >/ #<[page 205]># %% puttassa nivesanaü ten' upasaükamatu anukampaü upādāyāti."' 4. Evaü vutte āyasmā ânando taü māõavakam etad avoca: `Akālo kho māõavaka, atthi me ajja bhesajja-mattā pãtā,\<*<1>*>/ {app} eva nāma sve pi upasaükameyyāma, kāla¤ ca samaya¤ ca upādāyāti.' Atha kho so māõavako\<*<2>*>/ uņņhāy' āsanā yena Subho māõavo Todeyya-putto ten' upasaükami, upasaükamitvā Subhaü māõavaü Todeyya-puttaü etad avoca: `Avocumha kho mayaü bhoto vacanena taü bhavantaü ânandaü: "Subho\<*<3>*>/ māõavo Todeyya-putto bhavantaü ânandaü appābādhaü appātaīkaü {lahu-ņņhānaü} balaü phāsu-vihāraü pucchati, eva¤ ca vadeti: `Sādhu kira bhavaü ânando yena Subhassa māõavassa Todeyya- puttassa nivesanaü ten' upasaükamatu anukampaü upādāyāti.' " Evaü vutte bho samaõo ânando maü etad avoca: "Akālo kho māõavaka, atthi me ajja bhesajja- mattā pãtā, {app} eva nāma sve pi upasaükameyyāma kāla¤ ca samaya¤ ca upādāyāti." Ettāvatā pi kho bho katam' eva etaü\<*<4>*>/ yato kho so bhavaü ânando okāsam akāsi svātanāya pi upasaükamanāyāti.' 5. Atha kho āyasmā ânando tassā rattiyā accayena pubbaõha-samayaü nivāsetvā patta-cãvaraü ādāya Ceta- kena bhikkhunā pacchā samaõena yena Subhassa māõa- vassa Todeyya-puttassa nivesanaü ten' upasaükami, upasaükamitvā pa¤¤atte āsane nisãdi. Atha kho Subho māõavo Todeyya-putto yen' āyasmā ânando ten' {upasaü- kami}, upasaükamitvā āyasmatā ânandena saddhiü sammodi, sammodanãyaü kathaü sārāõãyaü vãtisāretvā ekamantaü nisãdi. Ekamāntaü nisinno kho Subho māõavo Todeyya-putto āyasmantaü ânandaü etad avoca: \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bm pitā, and below. 2 Sd Evaü bho' ti kho so māõavako āyasmato ânandassa paņisuõitvā; and so Bm with paņisutvā. 3 Bm adds kho. 4 Scmt katamo ca etaü; Sd katame ca evaü. >/ #<[page 206]># %<206 SUBHA SUTTA. [D. x. 1. 5>% `Bhavaü hi ânando tassa bhoto Gotamassa dãgha- rattaü upaņņhāko santikāvacaro samãpa-cārã. Bhavaü etaü ânando jāneyya yesaü so bhavaü Gotamo dhammānaü vaõõa-vādã ahosi, yattha ca imaü janataü samādapesi nivesesi patiņņhāpesi.\<*<1>*>/ Katamesānaü kho\<*<2>*>/ bho ânanda dhammānaü so bhavaü Gotamo vaõõa-vādã ahosi, kattha\<*<3>*>/ ca imaü janataü samādapesi nivesesi patiņņhāpesãti?' 6. `Tiõõaü kho māõava khandhānaü so Bhagavā vaõõa-vādã ahosi, ettha ca imaü janataü samādapesi nivesesi patiņņhāpesi. Katamesaü tiõõaü? Ariyassa sãlakkhandhassa, ariyassa samādhikkhandhassa, ariyassa pa¤¤akkhandhassa. Imesaü kho māõava tiõõaü khan- dhānaü so Bhagavā vaõõa-vādã ahosi, ettha ca imaü janataü samādapesi nivesesi patiņņhāpesãti.' `Katamo pana so bho ânanda ariyo sãlakkhandho yassa so bhavaü Gotamo vaõõa-vādã ahosi yattha ca imaü jana- taü samādapesi nivesesi patiņņhāpesãti?' 47. `Idha māõava Tathāgato loke uppajjati arahaü sammā-sambuddho . . . evaü kho māõava bhikkhu sãla- sampanno hoti. [See Sāma¤¤a-Phala-Sutta, 40-63.\<*<5>*>/] 30. `Ayaü kho so māõava ariyo sãlakkhandho yassa so Bhagavā vaõõa-vādi ahosi, ettha\<*<6>*>/ ca imaü janataü samā- dapesi nivesesi patiņņhāpesi. Atthi c' ev' ettha uttariü karaõãyan ti.' `Acchariyaü bho ânanda, abbhutaü bho ânanda. So cāyaü bho ânanda ariyo sãlakkhandho paripuõõo no aparipuõõo, evaü paripuõõaü vāham\<*<7>*>/ bho ânanda ariyaü \<-------------------------------------------------------------------------- 1 So all other MSS.; Sm ņhāp- throughout. 2 Bm Gr omit. 3 Sc katama¤; Sd kattha¤; Smt katha¤. 4 SS give the full text; Bm inserts ii. 40-43 down to yam pi māõava bhikkhu pāõātipātaü . . . sãlasmiü. Tato paraü sabbaü vitthāretabbaü . . . pa . . . yathā vā pan' eke bhonto, etc. (D. ii. 62). Ayaü kho so māõava bhikkhu evaü sãla-sampanno (D. ii. 63). 5 In the Subha-Sutta māõava is substituted for mahārāja. 6 Bm yattha. 7 Bm paripuõõa¤ cāhaü. >/ #<[page 207]># %% sãlakkhandhaü ito {bahiddhā} a¤¤esu samaõa-brāhmaõesu na samanupassāmi. Evaü paripuõõaü ca bho ânanda ari- yaü sãlakkhandhaü ito {bahiddhā} a¤¤e samaõa-{brāhmaõā} attani samanupasseyyuü, te tāvataken' eva attamanā assu: "Alam ettāvatā katam ettāvatā anuppatto no sāma¤¤attho, n' atthi no ki¤ci uttariü karaõãyan ti"? Atha ca pana bhavaü ânando evam āha: `Atthi c' ev' ettha uttariü karaõãyan ti.' Subha-Suttamhi Paņhamaka-{Bhāõavāraü}.\<*<1>*>/ 2.1. `Katamo pana so bho ânanda ariyo samādhi- kkhandho yassa so bhavaü Gotamo vaõõa-vādã ahosi, yattha ca imaü janataü samādapesi nivesesi patiņņhāpe- sãti'? `Katha¤ ca māõava bhikkhu indriyesu gutta-dvāro hoti? \<*<2>*>/ . . . nāssa ki¤ci sabbāvato kāyassa vivekajena pãti-sukhena apphutaü hoti. [Sāma¤¤a-Phala-Sutta, 64-76.] 13. `Yam pi māõava bhikkhu vivicc' eva kāmehi vivicca akusalehi dhammehi savitakkaü savicāraü vivekajaü pãti- sukhaü paņhamajjhānaü upasampajja viharati, so imam eva kāyaü vivekajena pãti-sukhena abhisandeti, parisan- deti {paripåreti} parippharati, nāssa ki¤ci sabbāvato kāyassa vivekajena pãti-sukhena apphutaü hoti. Idam pi 'ssa hoti samādhismiü. 14. `Puna ca paraü māõava bhikkhu vitakka-{vicārā}- naü\<*<3>*>/ . . . apphutaü hoti. [Sāma¤¤a-Phala-Sutta, 77,78.] \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bm omits. 2 SS Bm insert whole text. 3 Bm repeats down to apphuņam assa. Evam eva kho māõava bhikkhu || pa || Yam pi māõava bhikkhu vittakkavicārānaü vupasamā dutiyaü jhānaü upasampajja viharati, so imam eva kāyaü, etc. >/ #<[page 208]># %<208 SUBHA SUTTA. [D. x. 2. 15>% . . . pe . . . Idam pi 'ssa hoti samādhismiü. 16. `Puna ca paraü māõava bhikkhu pãtiyā ca virāgā upekhako viharati\<*<1>*>/ . . . apphutaü hoti. [Sāma¤¤a-Phala-Sutta, 79-82.] . . . pe . . . Idam pi 'ssa hoti samādhismiü. 19. `Ayaü kho so māõava ariyo samādhikkhandho yassa so Bhagavā vaõõa-vādi ahosi, ettha ca\<*<2>*>/ imaü jana- taü samādapesi nivesesi patiņņhāpesi. Atthi c' ev' ettha uttariü karaõãyan' ti. `Acchariyaü bho ânanda, abbhutaü bho ânanda. So cāyaü bho ânanda ariyo samādhikkhandho paripuõõo no aparipuõõo, evaü paripuõõaü\<*<3>*>/ 'vāhaü\<*<4>*>/ bho ânanda ariyaü samādhikkhandhaü ito bahiddhā a¤¤esu samaõa- brāhmaõesu na samanupassāmi. Evaü paripuõõa¤ ca bho ânanda ariyaü samādhikkhandhaü ito bahiddhā a¤¤e samaõa-brāhmaõā attani samanupasseyyuü, te tāva- taken' eva attamanā assu: "Alam ettāvatā\<*<5>*>/ katam ettāvatā\<*<5>*>/ anuppatto\<*<6>*>/ sāma¤¤attho, n' atthi no ki¤ci uttariü kara- õãyan ti." Atha ca pana bhavaü ânando evam aha: `Atthi c' ev' ettha uttariü karaõãyan ti.' 20. `Katamo pana so bho ânanda ariyo {pa¤¤ākhandho}\<*<7>*>/ yassa so bhavaü Gotamo vaõõa-vādã ahosi, yattha ca imaü janataü samādapesi nivesesi patiņņhāpesãti?'\<*<8>*>/ `So evaü samāhite citte parisuddhe pariyodāte . . . ettha paņibaddhaü. [Sāma¤¤a-Phala-Sutta, 83,84.] 22. `Yam pi māõava bhikkhu evaü samāhite citte pari- suddhe pariyodāte {anaīgaõe} vigatåpakkilese mudu-bhåte \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bm repeats as above to evam eva kho māõava bhikkhu || pa || yam pi . . . || pa || tatiyaü . . . Puna ca paraü māõava bhikkhu sukhassa ca . . . apphuņaü hoti. Evam eva kho māõava bhikkhu . . . || pa || . . . Yam pi, etc. 2 Sdt omit. 3 Sc aparipuõõo; St aparipuõõaü. 4 Bm cāyaü. 5-5 Sct omit. 6 Bm Gr add no. 7 Bm pa¤¤ak-. 8 Bm -pesi. >/ #<[page 209]># %% kammaniye ņhite ānejjappatte ¤āõa-dassanāya cittaü abhi- nãharati abhininnāmeti, so evaü pajānāti: "Ayaü kāyo råpã cātummahābhåtiko mātā-pettika-sambhavo odana- kummās-upacayo anicc-ucchādana-parimaddana-bhedana- {viddhaüsana}-dhammo, ida¤ ca pana me {vi¤¤āõaü} ettha sitaü ettha paribaddhan ti." Idam pi 'ssa hoti pa¤¤āya. 23. `So evaü samāhite citte . . . ahãnindriyaü. [Sāma¤¤a-Phala-Sutta, 85,86.\<*<1>*>/] Idam pi 'ssa hoti pa¤¤āya. 25. `So evaü samāhite citte . . . nāparaü itthattāyāti {pajānāti}. [Sāma¤¤a-Phala-Sutta, 87-98.] 36. `Yam pi māõava bhikkhu evaü samāhite citte pari- suddhe pariyodāte {anaīgaõe} vigatåpakkilese mudu-bhåte kammaniye ņhite ānejjappatte āsavānaü khayā ¤āõāya cittaü abhinãharati abhininnāmeti, so "Idaü dukkhan" ti yathābhåtaü pajānāti, "Ayaü dukkha-samudayo" ti yathābhåtaü pajānāti, "Ayaü dukkha-nirodho" ti yathā- bhåtaü pajānāti, "Ayaü dukkha-nirodha-gāmini-paņi- padā" ti yathābhåtaü pajānāti; "Ime āsavā" ti yathā- bhåtaü pajānāti, "Ayaü āsava-samudayo" ti yathā- bhåtaü pajānāti, "Ayaü āsava-nirodho" ti yathābhåtaü pajānāti, "Ayaü āsava-nirodha-gāmini-paņipadā" ti yathā- bhåtaü pajānāti. Tassa evaü jānato evaü passato kāmāsavā pi cittaü vimuccati, bhavāsavā pi cittaü vimuc- cati, avijjāsavā pi cittaü vimuccati, vimuttasmiü vimuttam iti ¤āõaü hoti, "{khãõā} jāti, vusitaü brahmacariyaü, kataü karaõãyaü, nāparaü itthattāyāti" pajānāti. Idam pi 'ssa hoti pa¤¤āya. 37. `Ayaü kho so māõava ariyo {pa¤¤ākhandho} yassa so Bhagavā vaõõa-vādã ahosi, ettha ca imaü janataü samādapesi nivesesi patiņņhāpesi. N' atthi c' ev' ettha uttariü karaõãyan ti.' \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bm evam eva kho māõava bhikkhu || pa || yam pi māõava bhikkhu evaü samāhite, etc. >/ #<[page 210]># %<210 SUBHA SUTTA. [D. x. 2. 37>% `Acchariyaü bho ânanda, abbhutam bho ânanda.\<*<1>*>/So cāyaü bho ânanda\<*<1>*>/ ariyo pa¤¤akkhandho paripuõõo no aparipuõõo, evaü paripuõõaü cāhaü bho ânanda ariyaü pa¤¤akkhandhaü ito bahiddhā a¤¤esu samaõa-brāhmaõesu na samanupassāmi. N' atthi c' ev' ettha\<*<2>*>/ uttariü kara- õãyan ti.\<*<3>*>/ Abhikkantaü bho ânanda, abhikkantaü bho ânanda. Seyyathā pi bho ânanda nikkujjitaü vā ukkuj- jeyya, paņicchannaü vā vivareyya, måëhassa vā maggaü ācikkheyya, andhakāre vā tela-pajjotaü dhāreyya: cakkhu- manto råpāni dakkhintãti -- evam eva bhotā ânandena aneka-pariyāyena dhammo pakāsito. Esāhaü bho ânanda Bhagavantaü\<*<4>*>/ Gotamaü saraõaü gacchāmi dhamma¤ ca bhikkhu-saügha¤ ca. Upāsakaü\<*<5>*>/ maü bhavaü ânando dhāretu, ajjatagge pāõupetaü saraõaü\<*<6>*>/ gatan ti.' SUBHA-SUTTANTAũ.\<*<7>*>/ \<-------------------------------------------------------------------------- 1-1 Scm omit. 2 Bm samanupassami . . . pa . . . n' atthi no ki¤ci ettha. 3 All MSS. ti. 4 Bm taü bhavantaü. 5 Smt upāsakam. 6 So all MSS. 7 Bm Subha-Suttaü niņņhitaü dasamaü. >/ #<[page 211]># %< 211>% [xi. Kevaddha Sutta.] 1. Evam me sutaü. Ekaü samayaü Bhagavā Nāëan- dāyaü viharati Pāvārikambavane.\<*<1>*>/ Atha kho Kevaddho\<*<2>*>/ gahapati-putto yena Bhagavā ten' upasaükami, upasaü- kamitvā Bhagavantaü abhivādetvā ekamantaü nisãdi. Eka- mantaü nisinno kho Kevaddho gahapati-putto Bhagavan- taü etad avoca: `Ayaü bhante Nāëandā iddhā c' eva phãtā\<*<3>*>/ ca bahujanā ākiõõa\<*<4>*>/-manussā Bhagavati abhippasannā. Sādhu bhante Bhagavā ekaü bhikkhuü samādisatu, yo uttari-manussa- dhammā iddhi-pāņihāriyaü karissati. Evāyaü Nāëandā {bhiyyoso mattāya} Bhagavati abhippasãdissatãti.' Evaü vutte Bhagavā Kevaddhaü gahapati-puttaü etad avoca: `Na kho ahaü Kevaddha bhikkhånaü evaü dham- maü desemi: "Etha tumhe bhikkhave gihãnaü odāta- vasanānaü uttari\<*<5>*>/-manussa-dhammā iddhi-pāņihāriyaü karothāti."' 2. Dutiyam pi kho Kevaddho gahapati-putto Bhagavan- taü etad avoca: `Nāhaü bhante Bhagavantaü {dhaüsemi}.\<*<6>*>/ Api ca evaü vadāmi: "Ayaü bhante Nāëandā iddhā {c' eva} phãtā ca bahujanā ākiõõa-manussā\<*<7>*>/ Bhagavati abhippasannā. Sādhu bhante Bhagavā ekaü bhikkhuü samādisatu yo uttari- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Sct Pavārik-. 2 Bm Kevaķķho (Sc occasionally Kevaņņo). 3 MSS. pãtā. 4 Scdt akiõõā (see M. P. S. p. 55). 5 Bm uttariü (twice). 6 Sc dhammaü desemi; Sd desemi (each twice). 7 Sd twice adds subhikkhā va (as in M. P. S. p. 55). >/ #<[page 212]># %<212 KEVADDHA SUTTA. [D. xi. 2>% manussa-dhammā iddhi-pāņihāriyaü karissati. Evāyaü Nāëandā {bhiyyoso mattāya} Bhagavati abhipasãdissatãti.' Dutiyam pi kho Bhagavā Kevaddhaü gahapati-puttaü etad avoca: `Na kho ahaü Kevaddha bhikkhånaü evaü dhammaü desemi: "Etha tumhe bhikkhave gihãnaü odāta-vasanānaü uttari-manussa-dhammā iddhi-pāņihāri- yaü karothāti."' 3. Tatiyam pi kho Kevaddho gahapati-putto Bhagavan- taü etad avoca: `Nāhaü bhante Bhagavantaü {dhaüsemi}. Api ca evaü vadāmi: "Ayaü bhante Nāëandā iddhā c' eva phãtā ca bahujanā ākiõõa-manussā Bhagavati abhippasannā. Sā- dhu bhante Bhagavā ekaü bhikkhuü samādisatu yo uttari- manussa-dhammā iddhi-pāņihāriyaü karissati. Evāyaü Nāëandā {bhiyyoso mattāya} Bhagavati abhippasãdissatãti.' `Tãõi kho imāni Kevaddha pāņihāriyāni mayā sayaü abhi¤¤ā sacchikatvā paveditāni. Katamāni {tãõi}? Iddhi- pāņihāriyaü ādesanā-pāņihāriyaü anusāsani\<*<1>*>/-pāņihāriyaü. 4. `Katama¤ ca Kevaddha iddhi-{pāņihāriyaü}? Idha Ke- vaddha bhikkhu aneka-vihitaü iddhi-vidhaü paccanubhoti. Eko pi hutvā bahudhā hoti, bahudhā pi hutvā eko\<*<2>*>/ hoti. âvi-bhāvaü tiro-bhāvaü tiro-kuķķaü tiro-pākāraü tiro- pabbataü asajjamāno gacchati seyyathā pi ākāse, paņhaviyā pi ummujja-nimujjaü karoti seyyathā pi udake, udake pi abhijjamāno gacchati seyyathā pi paņhaviyaü, ākāse pi pallaīkena kamati seyyathā pi pakkhã sakuõo, ime pi candima-suriye evaü mahiddhike evaü mahānubhāve pāõinā parimasati parimajjati, yāva Brahma-lokā pi kāyena va saüvatteti. Tam enaü a¤¤ataro saddho pasanno pas- sati taü bhikkhuü aneka-vihitaü iddhi-vidhaü paccanu- bhontaü eko pi hutvā bahudhā bhontaü, bahudhā pi hutvā eko bhontaü, āvi-bhāvaü tiro-bhāvaü tiro-kuķķaü tiro- pākāraü tiro-pabbataü asajjamānaü gacchantaü seyyathā pi ākāse, paņhaviyā pi ummujja-nimujjaü karontaü sey- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Scmt anusāsani; Sd frequently anusāsanã; So Bm occasionally (and Morris at A. iii. 60. 4). 2 SS eko pi, but see ii. 87. >/ #<[page 213]># %% yathā pi udake, udake pi abhijjamānaü gacchantaü sey- yathā pi paņhaviyaü, ākāse pi pallaīkena kamantaü seyyathā pi pakkhã sakuõo, ime pi candima-suriye evaü mahiddhike evaü mahānubhāve pāõinā parimasantaü parimajjantaü, yāva Brahma-lokā pi kāyena va saüvat- tentaü. 5. `Tam enaü so saddho pasanno a¤¤atarassa {assaddhas- sa} appasannassa āroceti\<*<1>*>/: "Acchariyaü vata bho, abbhu- taü vata bho, samaõassa mahiddhikatā mahānubhāvatā. Amāham bhikkhuü addasaü aneka-vihitaü iddhi-vidhaü paccanubhontaü, eko pi hutvā bahudhā bhontam . . . pe . . . yāva Brahma-lokā pi kāyena va saüvattentan ti."\<*<2>*>/ Tam enaü so assaddho appasaddho tam saddhaü pasan- naü evaü vadeyya: "Atthi kho bho Gandhārã nāma vijjā. Tāya so bhikkhu aneka-vihitaü iddhi-vidhaü paccanu- bhoti. Eko pi hutvā bahudhā hoti . . . pe . . . yāva Brahma-lokā pi kāyena va saüvattetãti." Taü kim ma¤¤asi Kevaddha? Api nu so assaddho appasanno taü saddhaü pasannaü evaü vadeyyāti?' `Vadeyya bhante ti.' `Imaü kho ahaü Kevaddha iddhi-pāņihāriye ādãnavaü sampassamāno iddhi-pāņihāriyena aņņiyāmi\<*<3>*>/ harāyāmi jigucchāmi. 6. `Katama¤ ca Kevaddha ādesanā-pāņihāriyaü? Idha Kevaddha bhikkhu parasattānaü parapuggalānaü cittam pi ādisati cetasikam pi ādisati vitakkitam pi ādisati vicāri- tam pi ādisati: "Evam pi te mano ittham pi te mano iti pi te cittan ti." Tam enaü a¤¤ataro saddho pasanno passati taü bhikkhuü parasattānaü parapuggalānaü cittam pi ādisantaü cetasikam pi ādisantaü vitakkitam pi ādisantaü vicāritam pi ādisantaü: "Evam pi te mano ittham pi te mano iti pi te cittan ti." 7. `Tam enaü so saddho pasanno a¤¤atarassa assad- dhassa appasannassa āroceti: `Acchariyaü vata bho, \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Sd Bm ārocesi (and so in 6). 2 All MSS. saüvattentaü (without ti). 3 Scm addhiyāmi Bm addh-. >/ #<[page 214]># %<214 KEVADDHA SUTTA. [D. xi. 7>% abbhutaü vata bho, samaõassa mahiddhikatā mahānu- bhāvatā. Amāhaü bhikkhuü addasaü parasattānaü para- puggalānaü cittam pi ādisantaü cetasikam pi ādisantaü vitakkitam pi ādisantaü vicāritam pi ādisantaü: "Evam pi te mano ittham pi te mano iti pi te cittan ti." Tam enaü so assaddho appasanno taü saddhaü pasannaü evaü vadeyya: "Atthi kho bho Maõiko\<*<1>*>/ nāma vijjā. Tāya so bhikkhu parasattānaü parapuggalānaü cittam pi ādi- sati cetasikam pi ādisati . . . pe . . . evam pi te mano ittham pi te mano iti pi te cittan ti." Taü kim ma¤¤asi Kevaddha? Api nu so assaddho appasanno taü saddhaü pasannaü evaü vadeyyāti?' `Vadeyya bhante ti.' `Imaü kho ahaü Kevaddha ādesanā-pāņihāriye ādãnavaü sampassamāno ādesanā-pāņihāriyena aņņiyāmi harāyāmi jigucchāmi. 8. `Katama¤ ca Kevaddha anusāsani-pāņihāriyaü? Idha Kevaddha bhikkhu evam anusāsati: "Evaü vitak- ketha mā evam vitakkayittha, evam manasikarotha mā {evaü} manasākattha, idam pajahatha idaü upasampajja viharathāti." Idam pi vuccati Kevaddha anusāsani-pāņi- hāriyaü. 9. `Puna ca paraü Kevaddha idha Tathāgato loke up- pajjati arahaü sammāsambuddho . . . pe . . . yathā {Sā- ma¤¤a-phale}\<*<2>*>/ evaü vitthāretabbaü . . . 44. \<*<3>*>/ `Tass' ime pa¤ca nãvaraõe pahãne attani samanu- passato pāmojjaü jāyati, pamuditassa pãti jāyati, pãti- manassa kāyo passambhati, {passaddha}-kāyo sukhaü vedeti, {sukhino} cittaü samādhiyati. So vivicc' eva kāmehi vivicca akusalehi dhammehi savitakkaü savicāraü vivekajaü pãti- sukhaü paņhamajjhānaü upasampajja viharati. So imam eva kāyaü vivekajena pãti-sukhena abhisandeti parisandeti \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bm Maõikā. 2 Bm phalaü (D. ii. 40-74). 3 Bm evaü kho bhikkhu sãla-sampanno hoti . . . pa . . . paņhamaü jhānaü upasampajja viharati. Idam pi vuccati Kevaķķha anusāsanã-pāņihāriyaü . . . ¤āõadassanāya, etc., see next page, 52. >/ #<[page 215]># %% paripåreti parippharati, nāssa ki¤ci sabbāvato kāyassa vivekajena pãti-sukhena {apphutaü} hoti. 45. `Seyyathā pi Kevaddha dakkho nahāpako vā nahā- pakantevāsã vā {kaüsa-thāle} nahāniya-cuõõāni ākiritvā udakena paripphosakaü paripphosakaü sanneyya, sā 'ssa nahāniya-piõķi snehānugatā sneha-paretā santara-bāhirā phuņā sinehena na ca paggharaõã -- evam eva Kevaddha bhikkhu imam eva kāyaü vivekajena pãti-sukhena abhisan- deti parisandeti paripåreti parippharati, nāssa ki¤ci sabbā- vato kāyassa vivekajena pãti-sukhena apphutaü hoti. Idam pi vuccati Kevaddha anusāsani-pāņihāriyaü. 50. \<*<1>*>/ . . . `catutthajjhānaü upasampajja viharati . . . pe\<*<2>*>/ . . . Idam pi vuccati Kevaddha anusāsani-pāņihāriyaü. 52. `So evaü samāhite citte parisuddhe pariyodāte {anaī- gaõe} vigatåpakkilese mudu-bhåte kammaniye ņhite ānej- jappatte ¤āõa-dassanāya cittaü abhinãharati . . . pe\<*<3>*>/ . . . Idam pi vuccati Kevaddha anusāsanã-pāņihāriyaü. 53. \<*<4>*>/ . . . nāparaü itthattāyāti pajānāti.\<*<5>*>/ Idaü vuccati Kevaddha anusāsani-pāņihāriyaü. 67. `Imāni kho Kevaddha tãõi pāņihāriyāni mayā sayaü abhi¤¤ā sacchikatvā paveditāni. Bhåtapubbaü Kevaddha imasmiü yeva bhikkhu-saüghe a¤¤atarassa bhikkhuno evaü cetaso parivitakko udapādi: "Kattha nu kho ime cattāro mahābhåtā aparisesā nirujjhanti, seyyathãdaü paņhavã-dhātu āpo-dhātu tejo-dhātu vāyo-dhātåti?" Atha kho so Kevaddha bhikkhu tathā-råpaü samādhiü samā- pajji yathā samāhite citte devayāniyo maggo pātur ahosi. 68. `Atha kho so Kevaddha bhikkhu yena Cātummahā- rājikā devā ten' upasaükami, upasaükamitvā Cātummahā- rājike deve etad avoca: "Kattha nu kho āvuso ime cattāro mahābhåtā aparisesā nirujjhanti, seyyathãdaü paņhavã- dhātu āpo-dhātu tejo-dhātu vāyo-dhātåti?" `Evaü vutte Kevaddha {Cātummahārājikā} devā taü bhik- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 D. ii. 77-81 (omitting the idam pi kho clauses). 2 D. ii. 81, 82. 3 D. ii. 83. 4 D. ii. 84-98 (omitting as above). 5 Bm adds . . . pa . . . >/ #<[page 216]># %<216 KEVADDHA SUTTA. [D. xi. 68>% khum etad avocuü: "Mayam pi kho bhikkhu na jānāma yatth' ime cattāro mahābhåtā aparisesā nirujjhanti, seyya- thãdaü paņhavã-dhātu āpo-dhātu, tejo-dhātu, vāyo-dhātu.\<*<1>*>/ Atthi kho bhikkhu cattāro Mahārājā\<*<2>*>/ amhehi abhikkan- tatarā ca paõãtatarā ca. Te kho evaü jāneyyuü yatth' ime cattāro mahābhåtā aparisesā nirujjhanti, seyyathãdaü paņhavã-dhātu āpo-dhātu tejo-dhātu vāyo-dhātåti."' 69. `Atha kho so Kevaddha bhikkhu yena cattāro Mahā- rājā ten' upasaükami, upasaükamitvā cattāro Mahārāje etad avoca: "Kattha nu kho āvuso ime cattāro mahā- bhåtā aparisesā nirujjhanti, seyyathãdaü paņhavã-dhātu āpo-dhātu tejo-dhātu vāyo-{dhātåti}?" `Evaü vutte Kevaddha cattāro Mahārājā taü bhikkhuü etad avocuü: "Mayam pi kho bhikkhu na jānāma yatth' ime cattāro mahābhåtā aparisesā nirujjhanti, seyyathãdaü paņhavã-{dhātu} āpo-dhātu tejo-dhātu vāyo-dhātu. Atthi kho bhikkhu {Tāvatiüsā}\<*<3>*>/ nāma devā amhehi abhikkantatarā ca paõãtatarā ca. Te kho evaü jāneyyuü yatth' ime cattāro mahābhåtā aparisesā nirujjhanti, seyyathãdaü paņhavã- dhātu . . . pe . . . vāyo-dhātåti." 70. `Atha kho so Kevaddha bhikkhu yena Tāvatiīsā devā ten' upasaükami, upasaükamitvā Tāvatiīse deve etad avoca: "Kattha nu kho āvuso ime cattāro {mahābhåtā} aparisesā nirujjhanti, seyyathãdaü paņhavã-dhātu . . . pe . . . vāyo-dhātåti?" `Evaü vutte Kevaddha Tāvatiīsā devā taü bhikkhuü etad avocuü: "Mayam pi kho bhikkhu na jānāma yatth' ime cattāro mahābhåtā aparisesā nirujjhanti, seyyathãdaü paņhavã-dhātu . . . pe . . . vāyo-{dhātu}. Atthi kho bhik- khu Sakko nāma devānam indo amhehi abhikkantataro ca paõãtataro ca. So kho etaü jāneyya yatth' ime cattāro mahābhåtā aparisesā nirujjhanti, seyyathãdaü paņhavã- dhātu . . . pe . . . vāyo-dhātåti." \<-------------------------------------------------------------------------- 1 All MSS. here dhātåti, and so BB throughout, but SS omit from 71 onwards. 2 BB -rājāno thrice; SS -rājā thrice (Sum. rājā and BB rāje in 69). 3 See M. i. 289. etc. 217 1 Bm pa Suyāmo nāma devaputto, Tussãtā nāma devā, Santussito nāma deva-putto down to Vasavatti devaputto, 78. >/ #<[page 217]># %% 71. `Atha kho so Kevaddha bhikkhu yena Sakko devā- nam indo ten upasaükami, upasaükamitvā Sakkaü devā- nam indaü etad avoca: "Kattha nu kho āvuso ime cattāro mahābhåtā aparisesā nirujjhanti, seyyathãdaü paņhavã- dhātu . . . pe . . . vāyo-dhātåti?" `Evaü vutte Kevaddha Sakko devānam indo taü bhikkhuü etad avoca: "Aham pi kho bhikkhu na jānāmi yatth' ime cattāro mahābhåtā aparisesā nirujjhanti, sey- {yathãdaü} paņhavã-dhātu . . . pe . . . vāyo-dhātu. Atthi kho bhikkhu Yāmā nāma devā\<*<1>*>/ amhehi abhikkantatarā ca paõãtatarā ca. Te kho etaü jāneyyuü yatth' ime cattāro mahābhåtā aparisesā nirujjhanti, seyyathãdaü paņhavã- dhātu . . . pe . . . vāyo-dhātåti." 72. `Atha kho so Kevaddha bhikkhu yena Yāmā devā ten' upasaükami, upasaükamitvā Yāme deve etad avoca: "Kattha nu kho āvuso ime cattāro mahābhåtā aparisesā nirujjhanti, seyyathãdaü paņhavã-dhātu . . . pe . . . vāyo- dhātåti?" "Evaü vutte Kevaddha Yāmā devā taü bhikkhuü etad avocuü: "Mayam pi kho bhikkhu na jānāma yatth' ime cattāro mahābhåtā aparisesā nirujjhanti, seyyathãdaü paņhavã-dhātu . . . pe . . . vāyo-dhātu. Atthi kho bhik- khu Suyāmo nāma deva-putto amhehi abhikkantataro ca paõãtataro ca. So kho etaü jāneyya yatth' ime cattāro mahābhåtā aparisesā nirujjhanti, seyyathãdaü {paņhavã}- dhātu . . . pe . . . vāyo-dhātåti." 73. `Atha kho so Kevaddha bhikkhu yena Suyāmo deva- putto ten' upasaükami, upasaükamitvā Suyāmaü deva- puttaü etad avoca: "Kattha nu kho āvuso ime cattāro mahābhåtā aparisesā nirujjhanti, seyyathãdaü paņhavã- dhātu . . . pe . . . vāyo-dhātåti?" `Evaü vutte Kevaddha Suyāmo deva-putto taü bhik- khuü etad avoca: "Aham pi kho bhikkhu na jānāmi yatth' ime cattāro mahābhåtā aparisesā nirujjhanti, sey- #<[page 218]># %<218 KEVADDHA SUTTA. [D. xi. 73>% yathãdaü paņhavã-dhātu . . . pe . . . vāyo-dhātu. Atthi kho bhikkhu Tusitā\<*<1>*>/ nāma devā amhehi abhikkantatarā ca paõãtatarā ca. Te kho etaü jāneyyuü yatth' ime cattāro mahābhåtā aparisesā nirujjhanti, seyyathãdaü paņhavã- dhātu . . . pe . . . vāyo-dhātåti." 74. `Atha kho so Kevaddha bhikkhu yena Tusitā devā ten' upasaükami, upasaükamitvā Tusite deve etad avoca: "Kattha nu kho āvuso ime cattāro mahābhåtā aparisesā nirujjhanti, seyyathãdaü paņhavã-dhātu . . . pe . . . vāyo- dhātåti?" `Evaü vutte Kevaddha Tusitā devā taü bhikkhuü etad avocuü: "Mayam pi kho bhikkhu na jānāma yatth' ime cattāro mahābhåtā aparisesā nirujjhanti, seyyathãdaü paņhavã-dhātu . . . pe . . . vāyo-dhātu. Atthi kho bhik- khu Santusito\<*<2>*>/ nāma deva-putto amhehi abhikkantataro ca paõãtataro ca. So kho etaü jāneyya yatth' ime cattāro mahābhåtā aparisesā nirujjhanti, seyyathãdaü paņhavã- dhātu . . . pe . . . vāyo-dhātåti." 75. `Atha kho so Kevaddha bhikkhu yena Santusito deva-putto ten' upasaükami, upasaükamitvā Santusitaü deva-puttaü etad avoca: "Kattha nu kho āvuso ime cattāro mahābhåtā aparisesā nirujjhanti, seyyathãdaü paņhavã-dhātu . . . pe . . . vāyo-dhātåti?" `Evaü vutte Kevaddha Santusito deva-putto taü bhik- khuü etad avoca: "Aham pi kho bhikkhu na jānāmi yatth' ime cattāro mahābhåtā aparisesā nirujjhanti, sey- yathãdaü paņhavã-dhātu . . . pe . . . vāyo-dhātu. Atthi kho bhikkhu Nimmānaratã nāma devā amhehi abhikkanta- tarā ca paõãtatarā ca. Te kho etaü jāneyyuü yatth' ime cattāro mahābhåtā aparisesā nirujjhanti, seyyathãdaü paņhavã-dhātu . . . pe . . . vāyo-dhātåti." 76. `Atha\<*<3>*>/ kho so Kevaddha bhikkhu yena Nimmāna- ratã devā ten' upasaükami, upasaükamitvā Nimmānaratã deve etad avoca: "Kattha nu kho āvuso ime cattāro mahābhåtā aparisesā nirujjhanti, seyyathãdaü paņhavã- dhātu . . . pe . . . vāyo-dhātåti?" \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bm Tussãtā. 2 Bm Santussito. 3 SS evaü (here only). >/ #<[page 219]># %% `Evaü vutte Kevaddha Nimmānaratã devā taü bhikkhuü etad {avocuü}: Mayam pi kho bhikkhu na jānāma yatth' ime cattāro mahābhåtā aparisesā nirujjhanti, seyyathãdaü paņhavã-dhātu . . . pe . . . vāyo-dhātu. Atthi kho Su- nimmito nāma deva-putto amhehi abhikkantataro ca paõã- tataro ca. So kho etaü jāneyya yatth' ime cattāro mahābhåtā aparisesā nirujjhanti, seyyathãdaü paņhavã- dhātu . . . pe . . . vāyo-dhātåti." 77. `Atha kho so Kevaddha bhikkhu yena Sunimmito deva-putto ten' upasaükami, upasaükamitvā Sunimittaü deva-puttaü etad avoca: "Kattha nu kho āvuso ime cattāro mahābhåtā aparisesā nirujjhanti, seyyathãdaü paņhavã-dhātu . . . pe . . . vāyo-dhātåti?" `Evaü vutte Kevaddha Sunimmito deva-putto taü bhik- khuü etad avoca: "Aham pi kho bhikkhu na jānāmi yatth' ime cattāro mahābhåta aparisesā nirujjhanti, sey- yathãdaü paņhavã-dhātu . . . pe . . . vāyo-dhātu. Atthi kho bhikkhu Paranimmita-Vasavattã nāma devā amhehi abhikkantatarā ca paõãtatarā ca. Te kho etaü jāneyyuü yatth' ime cattāro mahābhåtā aparisesā nirujjhanti, sey- yathãdaü paņhavã-dhātu . . . pe . . . vāyo-dhātåti." 78. `Atha kho so Kevaddha bhikkhu yena Paranimmita- Vasavattã devā ten' upasaükami, upasaükamitvā Paranim- mita-Vasavattã deve etad avoca: "Kattha nu kho āvuso ime cattāro mahābhåtā aparisesā nirujjhanti, seyyathãdaü paņhavã-dhātu . . . vāyo-dhātåti?" `Evaü vutte Kevaddha Paranimmita-Vasavattã devā taü bhikkhuü etad avocuü: "Mayam pi kho bhikkhu na jānāma yatth' ime cattāro mahābhåtā aparisesā nirujjhanti, seyyathãdaü paņhavã-dhātu . . . pe . . . vāyo-dhātu. Atthi kho bhikkhu Vasavattã nāma deva-putto amhehi abhikkan- tataro ca paõãtataro ca. So kho etaü jāneyya yatth' ime cattāro mahābhåtā aparisesā nirujjhanti seyyathãdaü paņhavã-dhātu . . . pe . . . vāyo-dhātåti." 79. `Atha kho so Kevaddha bhikkhu yena Vasavattã deva-putto ten' upasaükami, upasaükamitvā Vasavattiü\<*<1>*>/ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bm Vasavatti- (as SS at xiii. 36). >/ #<[page 220]># %<220 KEVADDHA SUTTA. [D. xi. 79>% deva-puttaü etad avoca: "Kattha nu kho āvuso ime cattāro mahābhåtā aparisesā nirujjhanti, seyyathãdaü paņhavã-dhātu . . . pe . . . vāyo-dhātåti?" `Evaü vutte Kevaddha Vasavattã deva-putto taü bhik- khuü etad avoca: "Aham pi kho bhikkhu na jānāmi yatth' ime cattāro mahābhåtā aparisesā nirujjhanti, sey- yathãdaü paņhavã-dhātu . . . pe . . . vāyo-dhātu. Atthi kho bhikkhu Brahma-kāyikā nāma devā amhehi abhikkan- tatarā ca paõãtatarā ca. Te kho etaü jāneyyuü yatth' ime cattāro mahābhåtā aparisesā nirujjhanti, seyyathãdaü paņhavã-dhātu . . . pe . . . vāyo-dhātåti." 80. `Atha kho so Kevaddha bhikkhu tathā-råpaü samā- dhiü samāpajji\<*<1>*>/ yathā samāhite citte Brahma-yāniyo maggo pātur ahosi. Atha kho so Kevaddha bhikkhu yena Brahma-kāyikā devā ten' upasaükami, upasaükamitvā Brahma-kāyike deve etad avoca: "Kattha nu kho āvuso ime cattāro mahābhåtā aparisesā nirujjhanti, seyyathãdaü paņhavã-dhātu . . . pe . . . vāyo-dhātåti?" `Evaü vutte Kevaddha Brahma-kāyikā devā taü bhik- khuü etad avocuü: "Mayam pi kho bhikkhu na jānāma yatth' ime cattāro mahābhåtā aparisesā nirujjhanti, sey- yathãdaü paņhavã-dhātu . . . pe . . . vāyo-dhātu. \<*<2>*>/Atthi kho bhikkhu Brahmā Mahā-brahmā abhibhå anabhibhåto a¤¤adatthu-daso {vasavattã} issaro kattā nimmātā\<*<3>*>/ seņņho sa¤jitā vasã pitā bhåtā-bhavyānaü amhehi abhikkantataro ca paõãtataro ca. So kho etaü jāneyya yatth' ime cattāro mahābhåtā aparisesā nirujjhanti, seyyathãdaü paņhavã- dhātu . . . pe . . . vāyo-dhātåti." "`Kahaü pan' āvuso etarahi so Mahā-brahmā ti?" "`Mayam pi kho bhikkhu na jānāma yattha vā Brahmā yena vā Brahmā {yahiü} vā Brahmā. Api ca bhikkhu yathā nimittā dissanti āloko sa¤jāyati obhāso pātu bhavati Brahmā pātu {bhavissati}. {Brahmuno} etaü pubbe nimittaü pātubhāvāya yad idaü āloko sa¤jāyati obhāso pātu bhavatãti." 81. `Atha kho so Kevaddha Mahā-brahmā na cirass' eva \<-------------------------------------------------------------------------- 1 SS samāpajjitvā. 2 See D. i. 2. 5. 3 SS nimmitā. >/ #<[page 221]># %% pātur ahosi. Atha kho so Kevaddha bhikkhu yena so\<*<1>*>/ Mahā-brahmā ten' upasaükami, upasaükamitvā\<*<2>*>/ Brah- {mānaü} etad avoca: "Kattha nu kho āvuso ime cattāro mahābhåtā aparisesā nirujjhanti, seyyathãdaü paņhavã- dhātu . . . pe . . . vāyo-dhātåti?" `Evaü vutte Kevaddha so Mahā-brahmā taü bhikkhuü etad avoca:-- "`Aham asmi\<*<3>*>/ bhikkhu Brahmā Mahā-brahmā abhibhå anabhibhåto a¤¤adatthu-daso vasavattã issaro kattā nim- mātā seņņho sa¤jitā vasã pitā bhåta-bhavyānan ti." 82. `Dutiyam pi kho Kevaddha so bhikkhu taü Brah- {mānaü} etad avoca: "Na kho ahan\<*<4>*>/ taü āvuso evaü pucchāmi: `Tvaü 'si\<*<5>*>/ Brahmā Mahā-brahmā abhibhå anabhibhåto a¤¤adatthu-daso vasavattã issaro kattā nim- mātā seņņho sa¤jitā vasã pitā bhåta-bhavyānan ti?' Eva¤ ca kho ahan taü āvuso pucchāmi: "Kattha nu kho āvuso ime cattāro mahābhåtā aparisesā nirujjhanti, seyyathãdaü paņhavã-dhātu . . . pe . . . vāyo-dhātåti?" `Dutiyam pi kho Kevaddha so Mahā-brahmā taü bhik- khuü etad avoca: "Aham asmi\<*<6>*>/ bhikkhu Brahmā Mahā- brahmā abhibhå anabhibhåto a¤¤adatthu-daso vasavattã issaro kattā nimmātā seņņho sa¤jitā vasã pitā bhåta-bhav- yānan ti." 83. `Tatiyam pi kho Kevaddha so bhikkhu taü Mahā- brahmānaü etad avoca: "Na kho ahan taü āvuso evaü pucchāmi: `Tvaü 'si Brahmā Mahā-brahmā abhibhå anabhibhåto a¤¤adatthu-daso vasavattã issaro kattā nim- mātā seņņho sa¤jitā vasã pitā bhåta-bhavyānan ti?" Eva¤ ca kho ahan taü āvuso pucchāmi: "Kattha nu kho āvuso ime cattāro mahābhåtā aparisesā nirujjhanti, seyyathãdaü paņhavã-dhātu . . . pe . . . vāyo-dhātåti?"' `Atha kho so Kevaddha Mahā-brahmā taü bhikkhuü bāhāyaü gahetvā\<*<7>*>/ ekamantaü apanetvā taü bhikkhuü \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bm omits. 2 Bm adds taü Mahā- (and so in 82, 83). 3 Sd ahāmasmiü; Scmt aham pi. 4 Bm 'haü (twice). 5 Bm tvam asi (twice). 6 Scmt pi; Sd BB asmiü. 7 Scmt bāhatvā for bāhāyaü gahetvā. >/ #<[page 222]># %<222 KEVADDHA SUTTA. [D. xi. 83>% etad avoca: "Idha bhikkhu\<*<1>*>/ Brahma-kāyikā devā evaü jānanti: `\<*<2>*>/N' atthi ki¤ci Brahmuno {adiņņhaü}, n' atthi ki¤ci {Brahmuno} aviditam, n' atthi ki¤ci Brahmuno asacchi- katan ti.' Tasmā ahaü\<*<3>*>/ tesaü sammukhā na vyākāsiü. Aham pi kho bhikkhu na jānāmi yatth' ime cattāro mahā- bhåtā aparisesā nirujjhanti, seyyathãdaü paņhavã-dhātu . . . pe . . . vāyo-dhātu. Tasmāt iha bhikkhu tumh' ev' etaü dukkataü,\<*<4>*>/ tumh' ev' etaü aparaddhaü, yaü tvaü taü Bhagavantaü atisitvā\<*<5>*>/ bahiddhā pariyeņņhiü\<*<6>*>/ āpajjasi imassa pa¤hassa veyyākaraõāya. Gaccha tvaü bhikkhu tam eva Bhagavantaü upasaükamitvā imaü pa¤haü puccha, yathā ca te Bhagavā vyākaroti tathā naü dhārey- yāsãti." 84. `Atha kho so Kevaddha bhikkhu seyyathā pi nāma balavā puriso sammi¤jitaü vā bāhaü pasāreyya, pasāritaü vā bāhaü sammi¤jeyya, evam eva Brahma-loke antarahito mama purato pātur ahosi. Atha kho Kevaddha bhikkhu maü abhivādetvā ekamantaü nisãdi. Ekamantaü nisinno kho Kevaddha so bhikkhu maü etad avoca: "Kattha nu kho bhante ime cattāro mahābhåtā aparisesā nirujjhanti, seyyathãdaü paņhavã-dhātu āpo-dhātu tejo-dhātu vāyo- dhātåti?" 85. `Evaü vutte ahaü Kevaddha taü bhikkhuü etad avoca: "Bhåtapubbaü bhikkhu sāmuddikā vāõijā tãra- dassiü sakuõaü gahetvā nāvāya samuddaü ajjhogāhanti. Te atãra-dakkhiõiyā nāvāya tãra-dassiü sakuõaü mu¤canti. So gacchat' eva puratthimaü disaü, gacchati dakkhiõaü disaü, gacchati pacchimaü disaü, gacchati uttaraü disaü, gacchati uddhaü, gacchati anudisaü. Sace so samantā tãraü passati, tathā gatako va hoti. Sace pana so samantā tãraü na passati, tam eva nāvaü pacchā- gacchati. Evam eva kho tvaü bhikkhu yāva\<*<7>*>/ yato yāva \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Sdt Bm Ime kho maü bhikkhuü. 2 Bm inserts N' atthi ki¤ci Brahmuõo a¤¤ātaü. 3 Bm 'haü. 4 Bm dukkaņaü. 5 Bm atidhāvitvā. 6 Scdt pariyaņņhiü (see Sum. 271, J. i. 14. 32). 7 Sd Bm omit; St yava. >/ #<[page 223]># %% Brahma-lokā pariyesamāno imassa pa¤hassa veyyākaraõaü nājjhagā, atha maü\<*<1>*>/ yeva santike paccāgato. Na kho eso bhikkhu pa¤ho evaü pucchitabbo: `Kattha nu kho bhante ime cattāro mahābhåtā aparisesā nirujjhanti, seyyathãdaü paņhavã-dhātu āpo-dhātu tejo-dhātu vāyo-dhātåti?' Eva¤ ca kho eso bhikkhu pa¤ho pucchitabbo: Kattha āpo ca paņhavã\<*<2>*>/ tejo vāyo na gādhati? Kattha dãgha¤ ca rassa¤ ca {aõuü}\<*<3>*>/ thålaü subhāsu- bhaü? Kattha nāma¤ ca råpa¤ ca asesaü uparujjhatãti? Tatra veyyākaraõaü bhavati: {Vi¤¤āõaü} anidassanaü anantaü {sabbato-pahaü}. Ettha āpo ca paņhavã tejo vāyo na gādhati, Ettha dãgha¤ ca rassa¤ ca {aõuü} thålaü subhāsu- bhaü, Ettha nāma¤ ca råpa¤ ca asesaü uparujjhati, Vi¤¤āõassa nirodhena etth' etaü uparujjhatãti."' Idam avoca Bhagavā. Attamano Kevaddho gahapati- putto\<*<4>*>/ bhāsitaü abhinandãti. KEVADDHA-SUTTANTAũ.\<*<5>*>/ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bm mamaü. 2 SS add ca (twice). 3 So all MSS. twice. 4 Sd Bm add Bhagavato. 5 Bm Kevaķķha-Suttaü niņņhitaü ekādasamaü. >/ #<[page 224]># %< 224>% [xii. Lohicca Sutta.] 1. Evam me sutaü. Ekaü samayaü Bhagavā Kosalesu cārikaü caramāno mahatā bhikkhu-saüghena saddhiü pa¤ca-mattehi bhikkhu-sattehi yena Sālavatikā tad avasari. Tena kho pana samayena Lohicco brāhmaõo Sālavatikaü ajjhāvasati sattussadaü satiõakaņņhodakaü sadha¤¤aü rāja-bhoggaü ra¤¤ā Pasenadi\<*<1>*>/-Kosalena dinnaü rāja- dāyaü brahma-deyyaü. 2. Tena kho pana samayena Lohiccassa brāhmaõassa evaråpaü pāpakaü diņņhi-gataü uppannaü hoti: `Idha samaõo vā {brāhmaõo} vā kusalaü dhammaü adhigaccheyya, kusalaü dhammaü adhigantvā na parassa āroceyya, kiü hi paro parassa karissati? Seyyathā pi nāma purāõaü bandhanaü chinditvā a¤¤aü navaü bandhanaü kareyya, evaü-sampadam idaü pāpakaü lobha-dhammaü vadāmi. \<*<2>*>/Kiü hi\<*<2>*>/ paro parassa karissatãti.'\<*<3>*>/ 3. Assosi kho Lohicco Brāhmaõo: `Samaõo khalu bho Gotamo Sakya-putto Sakya-kulo pabbajito Kosalesu cāri- kaü caramāno mahatā bhikkhu-saüghena saddhiü pa¤ca- mattehi bhikkhu-satehi Sālavatikaü anuppatto. Taü kho pana Bhagavantaü Gotamaü evaü kalyāõo kitti-saddo abbhuggato: "Iti pi so Bhagavā arahaü sammā-sambud- dho vijjā-caraõa-sampanno sugato loka-vidå anuttaro purisa-damma-sārathi satthā deva-manussānaü buddho bhagavā. So imaü lokaü sadevakaü samārakaü sabrah- makaü sassamaõa-brāhmaõiü pajaü sadeva-manussaü \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bm Passenadinā (always ss). 2-2 Bm ki¤ hi. 3 SS karissati, as in 8 >/ #<[page 225]># %% sayaü abhi¤¤ā sacchikatvā pavedeti. So dhammaü deseti ādi-kalyāõaü majjhe kalyāõaü pariyosāna-{kalyāõaü} sāt- thaü savya¤janaü kevala-paripuõõaü parisuddhaü brah- macariyaü pakāseti. Sādhu kho pana tathā-råpānaü ara- hataü dassanaü hotãti."' 4. Atha kho Lohicco brāhmaõo Bhesikaü nahāpitaü\<*<1>*>/ āmantesi: `Ehi tvaü samma Bhesike,\<*<2>*>/ yena Samaõo Gotamo ten' upasaükama,\<*<3>*>/ upasaükamitvā mama vaca- nena samaõaü Gotamaü appābādhaü appātaīkaü {lahu-ņ- ņhānaü} balaü phāsu-vihāraü puccha: "Lohicco bho Gotama {brāhmaõo} bhagavantaü\<*<4>*>/ Gotamaü appābādhaü appātaīkaü lahuņņhānaü balaü phāsu-vihāraü puc- chatãti"; eva¤ ca vadehi: "Adhivāsetu kira bhavaü Go- tamo Lohiccassa brāhmaõassa svātanāya bhattaü saddhiü bhikkhu-saüghenāti."' 5. `Evaü bhante' ti kho Bhesiko\<*<5>*>/ nahāpito Lohiccassa brāhmaõassa paņissutvā yena Bhagavā ten' upasaükami, upasaükamitvā Bhagavantaü abhivādetvā ekamantaü nisãdi. Ekamantaü nisinno kho Bhesiko nahāpito Bhaga- vantaü etad avoca: `Lohicco bhante brāhmaõo Bhagavantaü appābādhaü appātaīkaü {lahu-ņņhānaü} balaü phāsu-vihāraü pucchati, eva¤ ca vadeti: "Adhivāsetu kira bhante Bhagavā Lohic- cassa brāhmaõassa svātanāya bhattaü saddhiü bhikkhu- saüghenāti."' Adhivāsesi Bhagavā tuõhã-bhāvena. 6. Atha kho Bhesiko nahāpito Bhagavato adhivāsanaü viditvā uņņhāy' āsanā Bhagavantaü abhivādetvā padak- khiõaü katvā yena Lohicco brāhmaõo ten' upasaükami, upasaükamitvā Lohiccaü brāhmaõaü etad avoca:-- `Avocumha\<*<6>*>/ bho mayaü bhante tava vacanena taü bhagavantaü\<*<7>*>/: "Lohicco bhante brāhmaõo Bhagavantaü \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bm Rosikaü nhāpitaü (and so throughout). 2 Sc Bhesika; Bm Rosike, and so 7, 9. 3 SS -mi (as at x. 1. 2, but see xii. 7). 4 Bm bhavantaü (see 6). 5 Bm Rosikā, and so onwards. 6 Bm avocumhā mayaü. 7 So all MSS. >/ #<[page 226]># %<226 LOHICCA SUTTA. [D. xii. 6>% appābādhaü appātaīkaü {lahu-ņņhānaü} balaü phāsu-vihā- raü pucchati, eva¤ ca vadeti: "Adhivāsetu kira bhante Bhagavā Lohiccassa brāhmaõassa svātanāya bhattaü sad- dhiü bhikkhu-saüghenāti." Adhivattha¤ ca pana tena bhagavatā ti.' 7. Atha kho Lohicco Brāhmaõo tassā rattiyā accayena sake nivesane paõãtaü khādaniyaü bhojaniyaü paņiyā- detvā,\<*<1>*>/ Bhesikaü nahāpitaü āmantesi: `Ehi tvaü samma Bhesike\<*<2>*>/ yena samaõo Gotamo ten' upasaükama,\<*<3>*>/ upasaükamitvā samaõassa Gotamassa kālaü ārocehi: "Kālo bho Gotama, niņņhitaü bhattan ti."' `Evaü bhante' ti kho Bhesiko nahāpito Lohiccassa {brāhmaõassa} paņissutvā, yena Bhagavā ten' upasaükami, upasaükamitvā Bhagavantaü abhivādetvā ekamantaü aņņhāsi. Ekamantaü ņhito kho Bhesiko nahāpito Bhagavato kālaü ārocesi: `Kālo bhante, niņņhitaü bhattan ti.' Atha kho Bhagavā pubbaõha-samayaü nivāsetvā patta-cãvaraü ādāya saddhiü bhikkhu-saüghena yena Sālavatikā ten' upasaükami. 8. Tena kho pana samayena Bhesiko nahāpito Bhaga- vantaü piņņhito piņņhito anubaddho hoti. Atha kho Bhesiko nahāpito Bhagavantaü etad avoca: `Lohiccassa\<*<4>*>/ brāhmaõassa evaråpaü pāpakaü diņņhi- gataü uppannaü: "Idha samaõo vā brāhmaõo vā kusa- laü dhammaü adhigaccheyya, kusalaü dhammaü adhi- gantvā na parassa āroceyya, kiü hi paro parassa karissati? Seyyathā pi nāma purāõaü bandhanaü chinditvā a¤¤aü navaü bandhanaü kareyya, evaü-sampadam idaü pāpakaü lobha-dhammaü vadāmi. Kiü hi paro parassa karissati?" Sādhu bhante Bhagavā Lohiccaü brāhmaõaü etasmā pāpakā {diņņhigatā} vivecetåti.' `{App} eva nāma siyā Bhesike, {app} eva nāma siyā Bhesike ti.' 9. Atha kho Bhagavā yena Lohiccassa brāhmaõassa nive- sanaü ten' {upasaükami}, upasaükamitvā pa¤¤atte āsane \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bm paņipādāpetvā. 2 Sc -ko. 3 Sm -kami. 4 Bm adds bhante. >/ #<[page 227]># %% nisãdi. Atha kho Lohicco brāhmaõo Buddha-pamukhaü bhikkhu-saüghaü {paõãtena khādaniyena} bhojaniyena sahat- thā santappesi sampavāresi. Atha kho Lohicco brāhmaõo Bhagavantaü bhuttāviü onãta-patta-pāõiü a¤¤ataraü nãcaü āsanaü gahetvā ekamantaü nisãdi, ekamantaü nisinnaü kho Lohiccaü Brāhmaõaü Bhagavā etad avoca: `Saccaü kira te Lohicca evaråpaü pāpakaü diņņhi-gataü uppannaü: "Idha samaõo vā brāhmaõo vā kusalaü dhammaü adhigaccheyya, kusalaü dhammaü adhigantvā na parassa āroceyya. Kiü hi paro parassa karissati? Sey- yathā pi nāma purāõaü bandhanaü chinditvā a¤¤aü navaü bandhanaü kareyya, evaü-sampadam idaü pāpa- kaü lobha-dhammaü vadāmi. Kiü hi paro parassa karis- satãti"?' `Evam bho Gotama.' 10. `Taü kim ma¤¤asi Lohicca? Nanu tvaü Sālavati- kaü ajjhāvasã ti?'\<*<1>*>/ `Evam\<*<2>*>/ bho Gotama.' `Yo nu kho Lohicca evaü vadeyya: "Lohicco brāhmaõo Sālavatikaü ajjhāvasati, yā Sālavatikāya\<*<3>*>/ samudaya-sa¤jāti Lohicco va taü\<*<4>*>/ brāhmaõo ekako paribhu¤jeyya, na a¤¤e- saü dadeyyāti," evaü-vādã so ye taü upajãvanti tesaü antarāya-karo vā hoti, no vā ti?' `Antarāya-karo bho Gotama.' `Antarāya-karo samāno Lohicca\<*<5>*>/ hitānukampã vā tesaü hoti, ahitānukampã vā'? ti. `Ahitānukampi bho Gotama.' `Ahitānukampissa mettaü vā tesu cittaü paccupaņņhitaü hoti, sapattakaü vā ti?' `Sapattakaü bho Gotama.' `Sapattake citte paccupaņņhite micchā-diņņhã vā hoti, sammā-diņņhã vā ti?' `Micchā-diņņhã bho Gotama.' \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bm ajjhāvasatãti. 2 Bm adds kho. 3 SS Sālavati (-kāya at 12). 4 Sc omits va taü; Sdmt omit taü. 5 Bm omits. >/ #<[page 228]># %<228 LOHICCA SUTTA. [D. xii. 10>% `Micchā-diņņhissa kho ahaü Lohicca dvinnaü gatãnaü a¤¤ataraü gatiü vadāmi, nirayaü vā tiracchāna-yoniü vā. 11. `Taü kim ma¤¤asi Lohicca? Nanu rājā Pasenadi- Kosalo Kāsi-Kosalaü ajjhāvasatãti?' `Evaü bho Gotama.' `Yo nu kho Lohicca evaü vadeyya: "Rājā Pasenadi- Kosalo Kāsi-Kosalaü ajjhāvasati, yā Kāsi-Kosale samudaya- sa¤jāti rājā va taü Pasenadi-Kosalo ekako paribhu¤jeyya, na a¤¤esaü dadeyyāti," evaü-vādã so ye rājānaü Pasenadi- Kosalaü upajãvanti, tumhe c' eva a¤¤e ca, tesaü antarāya- karo vā hoti, no vā ti?' `Antarāya-karo bho Gotama.' `Antarāya-karo samāno, hitānukampã vā tesaü hoti, ahitānukampã vā ti?' `Ahitānukampã bho Gotama.' `Ahitānukampissa mettaü vā tesu cittaü paccupaņņhi- taü hoti, sapattakaü vā ti?' `Sapattakaü bho Gotama.' `Sapattake citte paccupaņņhite, micchā-diņņhã vā hoti, sammā-diņņhã vā ti'? `Micchā-diņņhã bho Gotama.' `Micchā-diņņhissa kho ahaü Lohicca dvinnaü gatãnaü a¤¤ataraü gatiü vadāmi, nirayaü vā tiracchāna-yoniü vā. 12. `Iti kira Lohicca yo evaü vadeyya: "Lohicco brāh- maõo Sālavatikaü ajjhāvasati, yā Salavatikāya samudaya- sa¤jāti Lohicco va taü brāhmaõo ekako paribhu¤jeyya, na a¤¤esaü dadeyyāti," evaü-vādã so ye taü upajãvanti, tesaü antarāya-karo hoti, antarāya-karo samāno ahitānukampã hoti, ahitānukampissa sapattakaü cittaü paccupaņņhitaü hoti, sapattake citte paccupaņņhite micchā-diņņhã hoti.' 13. `Evam eva kho Lohicca yo evaü vadeyya: "Idha samaõo vā brāhmaõo vā kusalaü dhammaü adhigaccheyya, kusalaü dhammaü adhigantvā na parassa āroceyya, kiü hi paro parassa karissati? Seyyathā pi nāma purāõaü bandhanaü chinditvā, a¤¤aü navaü bandhanaü kareyya, evaü-sampadam idaü pāpakaü lobha-dhammaü vadāmi. \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 229]># %% Kiü hi paro parassa karissatãti?" evaü-vādã so ye te kula- puttā Tathāgatappaveditaü Dhamma-Vinayaü āgamma evaråpaü uëāraü\<*<1>*>/ visesaü adhigacchanti -- sotāpatti- phalam pi sacchikaronti, sakadāgāmi-phalam pi sacchi- karonti, anāgāmi-phalam pi sacchikaronti, arahattam pi sacchikaronti -- ye keci 'me dibbā gabbhā paripācenti dibbānaü bhavānaü abhinibbattiyā, tesaü antarāya-karo hoti, antarāya-karo samāno ahitānukampã hoti, ahitānu- kampissa sapattakaü cittaü paccupaņņhitaü hoti, sapattake citte paccupaņņhite micchā-diņņhã hoti. Micchā-diņņhissa kho ahaü Lohicca dvinnaü gatãnaü a¤¤ataraü gatiü vadāmi, nirayaü vā tiracchāna-yoniü vā. 14. `Iti kira Lohicca yo evaü vadeyya: "Rājā Pasenadi- Kosalo Kāsi-Kosalaü ajjhāvasati. Yā Kāsi-Kosale samu- daya-sa¤jāti rājā va taü Pasenadi-Kosalo ekako paribhu¤- jeyya, na a¤¤esaü dadeyyāti," evaü-vādã so ye rājānaü Pasenadi-Kosalaü upajãvanti, tumhe c' eva a¤¤e ca, tesaü antarāya-karo hoti, antarāya-karo samāno ahitānukampã hoti, ahitānukampissa sapattakaü cittaü paccupaņņhitaü hoti, sapattake citte paccupaņņhite micchā-{diņņhã} hoti. 15. `Evam eva kho Lohicca yo evaü vadeyya: "Idha samaõo vā brāhmaõo vā kusalaü dhammaü adhigac- cheyya, kusalaü dhammaü adhigantvā na parassa āroceyya, kiü hi paro parassa karissati? Seyyathā pi nāma purāõaü bandhanaü chinditvā a¤¤aü navaü bandhanaü kareyya, evaü-sampadam idaü pāpakaü lobha-dhammaü vadāmi, kiü hi paro parassa karissa- tãti?" evaü-vādã so ye te kula-puttā Tathāgatappaveditaü Dhamma-Vinayaü āgamma evaråpaü uëāraü vivesaü adhigacchanti -- sotāpatti-phalam pi sacchikaronti, sakadā- gāmi-phalam pi sacchikaronti, anāgāmi-phalam pi sacchi- karonti, arahattam pi sacchikaronti -- ye keci 'me dibbā gabbhā paripācenti dibbānaü bhavānaü abhinibbattiyā, tesaü antarāya-karo hoti, antarāya-karo samāno ahitānu- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Sd oëāraü; Sm ulāraü; Sct Bm uëāraü here; from 56 onwards; Bp always uëārikaü; SS vary between ul- and uëāraü, and ol- and oëārikam. >/ #<[page 230]># %<230 LOHICCA SUTTA. [D. xii. 15>% kampã hoti, ahitānukampissa sapattakaü cittaü paccupaņ- ņhitaü hoti, sapattake citte paccupaņņhite micchā-diņņhã hoti. Micchā-diņņhissa kho ahaü Lohicca dvinnaü gatãnaü a¤¤ataraü gatiü vadāmi, nirayaü vā tiracchāna-yoniü vā. 16. `Tayo kho 'me\<*<1>*>/ Lohicca satthāro ye loke codanā- rahā, yo ca pan' evaråpe satthāro codeti, sā codanā bhåtā tacchā dhammikā anavajjā. Katame tayo? Idha Lohicca ekacco satthā yass' atthāya agārasmā anagāriyaü pabbajito hoti svāssa sāma¤¤attho ananuppatto hoti. So taü sāma¤- ¤atthaü ananupāpuõitvā sāvakānaü dhammaü deseti: "Idaü vo hitāya, idaü vo sukhāyāti." Tassa te\<*<2>*>/ sāvakā na sussåsanti, na sotaü odahanti, na a¤¤ā cittaü upaņņha- penti, vokkamma ca\<*<3>*>/ satthu sāsanā vattanti. So evam assa codetabbo: "âyasmā kho yass' atthāya agārasmā anagāriyaü pabbajito so te sāma¤¤attho nānuppatto,\<*<4>*>/ taü tvaü sāma¤¤atthaü ananupāpuõitvā sāvakānaü dhammaü desesi: `Idaü vo hitāya, idaü vo sukhāyāti.' Tassa te sāvakā na sussåsanti, na sotaü odahanti, na a¤¤ā cittaü upaņņhapenti, vokkamma ca\<*<5>*>/ satthu sāsanā vattanti. Seyyathā pi nāma ossakkantiyā vā ussukkeyya, param- mukhiü\<*<6>*>/ vā āliīgeyya, evaü-sampadam idaü pāpakaü lobha-dhammaü vadāmi, kiü hi paro parassa karissa- tãti?" `Ayaü\<*<7>*>/ Lohicca paņhamo satthā yo loke codanāraho, yo ca pan' evaråpaü satthāraü codeti, sā codanā bhåtā tacchā dhammikā anavajjā. 17. `Puna ca paraü Lohicca idh' ekacco satthā yass' atthāya agārasmā anagāriyaü pabbajito hoti svāssa sāma¤- ¤attho ananuppatto hoti. So taü sāma¤¤atthaü ananu- pāpuõitvā sāvakānaü dhammaü deseti: "Idaü vo hitāya, idaü vo sukhāyāti." Tassa te sāvakā sussåsanti, sotaü \<-------------------------------------------------------------------------- 1 SS omit. 2 Bm omits (and in 17, 18). 3 Bm omits twice (and so Sm here only). 4 Bm ananuppatto. 5 Bm omits. 6 SS parammukhã; Bm paraü mukhiü. 7 Bm adds kho. >/ #<[page 231]># %% odahanti, a¤¤ā cittaü upaņņhapenti, na ca vokkamma satthu sāsanā vattanti. So evam assa codetabbo: "âyasmā kho yass' atthāya agārasmā anagāriyaü pabba- jito so te sāma¤¤attho ananuppatto, taü tvaü sāma¤¤at- thaü ananupāpuõitvā sāvakānaü dhammaü desesi: `Idam vo hitāya, idaü vo sukhāyāti.' Tassa te sāvakā sussåsanti, sotaü odahanti, a¤¤ā cittaü upaņņhapenti, na ca vokkamma\<*<1>*>/ satthu sāsanā vattanti. Seyyathā pi nāma sakaü khet- taü ohāya paraü khettaü niddāyitabbaü\<*<2>*>/ ma¤¤eyya, evaü-sampadam idaü pāpakaü lobha-dhammaü vadāmi, kiü hi paro parassa karissatãti?" `Ayaü kho Lohicca dutiyo satthā yo loke codanāraho, yo ca pan' evaråpaü satthāraü codeti, sā codanā bhåtā tacchā dhammikā anavajjā. 18. `Puna ca paraü Lohicca idh' ekacco satthā yass' atthāya agārasmā anagāriyaü pabbajito hoti svāssa sāma¤¤attho anuppatto hoti. So taü sāma¤¤atthaü anupāpuõitvā sāvakānaü dhammaü deseti: "Idaü vo hitāya, idaü vo sukhāyāti." Tassa te sāvakā na susså- santi, na sotaü odahanti, na a¤¤ā cittaü upaņņhapenti, na ca vokkamma satthu sāsanā vattanti. So evam assa codetabbo: "âyasmā kho yass' atthāya agārasmā anagāri- yaü pabbajito so te sāma¤¤attho anuppatto, taü tvaü sāma¤¤atthaü anupāpuõitvā sāvakānaü dhammaü desesi\<*<3>*>/: `Idaü vo hitāya, idaü vo sukhāyāti."' Tassa te sāvakā na sussåsanti, na sotaü odahanti, na a¤¤ā cittaü upaņņhapenti, vokkamma ca satthu sāsanā vattanti. Sey- yathā pi nāma purāõaü bandhanaü chinditvā a¤¤aü navaü bandhanaü kareyya, evaü-sampadam idaü pāpa- kaü lobha-dhammaü vadāmi, kiü hi paro parassa karissa- tãti?" `Ayaü kho Lohicca tatiyo satthā yo loke codanāraho, yo ca pan' evaråpaü satthāraü codeti, sā codanā bhåtā tacchā dhammikā anavajjā. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 SS -kkamma. 2 So Scmt Bm; Sd nind- (see C. vii. 1.2 and J. 1. 215; it is from dā No.3 in B. R.). 3 St adds yā. >/ #<[page 232]># %<232 LOHICCA SUTTA. [D. xii. 18>% `Ime kho Lohicca tayo satthāro ye loke codanārahā, yo ca pan' evaråpe satthāro codeti, sā codanā bhåtā tacchā dhammikā anavajjā ti.' 19. Evaü vutte Lohicco Brāhmaõo Bhagavantaü etad avoca: `Atthi pana bho Gotama koci satthā yo loke na codanāraho ti?' `Atthi kho Lohicca satthā yo loke na codanāraho ti.' `Katamo pana so bho Gotama satthā yo loke na coda- nāraho ti?' `Idha Lohicca Tathāgato loke uppajjati arahaü sammā- sambuddho\<*<1>*>/ vijjā-caraõa-sampanno sugato loka-vidå anuttaro {purisa}-damma-sārathi satthā deva-manussānaü Buddho Bhagavā . . . yathā Sāma¤¤a-phale evaü vitthāretabbaü.\<*<2>*>/ 54. `Tass' ime pa¤ca nãvaraõe pahãne attani samanu- passato pāmujjaü jāyati, pamuditassa pãti jāyati, pãti- manassa kāyo passambhati, passaddha-kāyo sukhaü vedeti, sukhino cittaü samādhiyati. So vivicc' eva kāmehi vivic- ca akusalehi dhammehi savitakkaü savicāraü vivekajaü pãti-sukhaü paņhamajjhānaü upasampajja viharati. So imam eva kāyaü vivekajena pãti-sukhena abhisandeti parisandeti paripåreti parippharati, nāssa ki¤ci sabbāvato kāyassa vivekajena pãti-sukhena {apphutaü} hoti. 55. `Seyyathā pi Lohicca dakkho nahāpako vā nahā- pakantevāsã vā {kaüsa-thāle} nahāniya-cuõõāni ākiritvā udakena paripphosakaü paripphosakaü sanneyya, sā 'ssa nahāniya-piõķi snehānugatā sneha-paretā santara-bāhirā \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bm here inserts || pa || yathā Sāma¤¤a-phalaü evaü vitthāretabbaü || pa || evaü kho Lohicca bhikkhu sãlasampanno hoti || pa || paņhamaü jhānaü upasampajja viharati. Yasmiü kho Lohicca satthari sāvako evaråpaü uëāraü visesaü adhigacchati ayaü pi kho Lohicca satthā yo loke na codanāraho. Yo ca pan' evaråpaü satthāraü codeti, sā codanā bhåtā tacchā dhammikā anavajjā || pa || dutiyaü jhānaü || tatiyaü jhānaü || catutthaü jhānaü upasampajja viharati. Yasmiü kho Lohicca satthari, etc. (see 56 ad fin). 2 D. ii. 40-74. >/ #<[page 233]># %% phuņā sinehena na ca paggharaõã -- evam eva kho Lohicca bhikkhu imam eva kāyaü vivekajena pãti-sukhena abhisan- deti parisandeti paripåreti parippharati, nāssa ki¤ci sab- bāvato kāyassa vivekajena pãti-sukhena apphutaü hoti. `Yasmiü kho Lohicca satthari sāvako evaråpaü uëāraü vivesaü adhigacchati, ayam pi kho Lohicca satthā yo loke na codanāraho. Yo ca pan' evaråpaü satthāraü codeti, sā codanā abhåtā atacchā adhammikā sāvajjā. 56. `Puna ca paraü Lohicca bhikkhu vitakka-vicārānaü {våpasamā} ajjhattaü sampasādanaü cetaso ekodi-bhāvaü avitakkaü avicāraü samādhijaü pãti-sukhaü dutiyajjhā- naü . . . pe\<*<1>*>/ . . . tatiyajjhānaü\<*<2>*>/ . . . catutthajjhā- naü\<*<3>*>/ upasampajja viharati. `Yasmiü kho Lohicca satthari sāvako evaråpaü uëāraü visesaü adhigacchati, ayam pi kho Lohicca satthā yo loke na codanāraho. Yo ca pan' evaråpaü satthāraü codeti sā codanā abhåtā atacchā adhammikā sāvajjā. 62. \<*<4>*>/ `So evaü {samāhite} citte parisuddhe pariyodāte {anaīgaõe} vigatåpakkilese mudu-bhåte kammaniye ānejjap- patte ¤āõa-dassanāya cittaü abhinãharati abhininnāmeti. `Yasmiü kho Lohicca satthari sāvako evaråpaü uëāraü vivesaü adhigacchati, ayam pi kho Lohicca satthā yo loke na codanāraho. Yo ca pan' evaråpaü satthāraü codeti, sā codanā abhåtā atacchā adhammikā sāvajjā. . . . Pe\<*<5>*>/ . . . 76. \<*<6>*>/ `So evaü samāhite citte parisuddhe pariyodāte {anaīgaõe} vigatåpakkilese mudu-bhåte kammaniye ņhite ānejjappatte āsavānaü khayā-¤āõāya cittaü abhinãharati abhininnāmeti. So "Idam dukkhan" ti yathā-bhåtaü pajā- {nāti} . . . nāparaü itthattāyāti pajānāti.\<*<7>*>/ `Yasmiü kho Lohicca satthari sāvako evaråpaü uëāraü visesaü adhigacchati, ayaü kho Lohicca satthā yo \<-------------------------------------------------------------------------- 1 D. ii. 77. 2 D. ii. 79. 3 D. ii. 81. 4 D. ii. 83; Bm inserts || pa || ¤āõa-dassanāya. 5 D. ii. 85-96; Bm || pa || nāparaü, etc. ( 76). 6 D. ii. 97. 7 D. ii. 98. >/ #<[page 234]># %<234 LOHICCA SUTTA. [D. xii. 77>% loke na codanāraho. Yo ca pan' evaråpaü satthāraü codeti, sā codanā abhåtā atacchā adhammikā sāvajjā ti.' 78. Evaü vutte Lohicco Brāhmaõo Bhagavantaü etad avoca:-- `Seyyathā pi bho Gotama puriso purisaü naraka-papā- taü papatantaü kesesu gahetvā uddharitvā thale patiņņha- peyya, evam evaü\<*<1>*>/ bhotā Gotamena naraka-papātaü papatanto uddharitvā thale patiņņhāpito. Abhikkantaü bho Gotama, abhikkantaü bho Gotama. Seyyathā pi bho Gotama nikkujjitaü vā ukkujjeyya, paņicchannaü vā vivareyya, måëhassa vā maggaü ācikkheyya, andhakāre vā tela-pajjotaü dhāreyya: "{cakkhumanto} råpāni dakkhintãti," evam evaü\<*<2>*>/ bhotā Gotamena aneka-pariyāyena dhammo pakāsito. Esāhaü Bhagavantaü Gotamaü saraõaü gacchāmi, dhamma¤ ca {bhikkhu-saīgha¤} ca. Upāsakam maü bhavaü Gotamo dhāretu, ajjatagge {pāõupetaü} saraõaü\<*<3>*>/ gatan ti.' LOHICCA-SUTTANTAũ.\<*<4>*>/ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bm evāhaü. 2 Bm eva. 3 So all MSS. 4 So Sct; Sd Suttaü; Bm Lohicca-Suttaü niņņhitaü dvādasamaü. >/ #<[page 235]># %< 235>% [xiii. Tevijja Sutta.] 1. Evam me sutaü. Ekaü samayaü Bhagavā Kosalesu cārikaü caramāno mahatā bhikkhu-saüghena saddhiü pa¤ca-mattehi bhikkhu-satehi yena Manasākaņaü nāma Kosalānaü brāhmaõa-gāmo tad avasari. Tatra sudaü Bhagavā Manasākaņe viharati uttarena Manasākaņassa Aciravatiyā nadiyā\<*<1>*>/ tãre amba-vane. 2. Tena kho pana samayena sambahulā abhi¤¤ātā abhi¤¤ātā brāhmaõa-mahāsālā {Manasākāņe} paņivasanti, seyyathãdaü Caīkã\<*<2>*>/ brāhmaõo Tārukkho brāhmaõo Pok- kharasāti brāhmaõo Jāõussoõi\<*<3>*>/ brāhmaõo, Todeyya\<*<4>*>/- Brāhmaõo, a¤¤e ca abhi¤¤ātā abhi¤¤ātā brāhmaõa- mahāsālā. 3. Atha kho Vāseņņha-Bhāradvājānaü\<*<5>*>/ jaīghā-vihāraü anucaīkamantānaü anuvicarantānaü maggāmagge kathā udapādi. 4. Vāseņņho māõavo evam āha: `Ayam eva uju-maggo, ayaü a¤jasāyano niyyāniko niyyāti takkarassa Brahma- sahavyatāya, svāyaü akkhāto brāhmaõena Pokkharasā- tinā ti.' 5. Bhāradvājo māõavo evam āha: `Ayam eva uju-maggo, \<-------------------------------------------------------------------------- 1 SS nadã here, but Scmt nadiyā in 7. 2 Sd Caīki. 3 Scd Jānussoni; Sm Jānussoõi; Bm Jāõusoni; Bp Jaõuyoni (but Bk Jānusoõi at A. iv. 184). 4 So SS (and Sö. iii. 9); Bm Todeyyo; Bp Toreyya. 5 Bm adds māõavānaü| (as in Sö. p. 112); Bp -dvajānaü jaīgha-. >/ #<[page 236]># %<236 TEVIJJA SUTTA. [D. xiii. 5>% ayaü a¤jasāyano niyyāniko niyyāti takkarassa Brahma- sahavyatāya, svāyaü akkhāto Brāhmaõena Tārukkhe- nāti.' 6. {N'eva} kho asakkhi Vāseņņho māõavo Bhāradvājaü māõavaü sa¤¤āpetuü, na pana asakkhi Bhāradvājo māõavo Vāseņņhaü māõavaü sa¤¤āpetuü. 7. Atha kho Vāseņņho māõavo Bhāradvājaü māõavaü āmantesi: `Ayaü kho Bhāradvāja Samaõo Gotamo Sakya-putto Sakya-kulā pabbajito Manasākaņe viharati uttarena Mana- sākaņassa Aciravatiyā nadiyā tãre amba-vane. Taü kho pana bhavantaü Gotamaü evaü kalyāõo kitti-saddo abbhuggato: "Iti pi so Bhagavā arahaü sammā-sambuddho vijjā-caraõa-sampanno sugato loka-vidå anuttaro purisa- damma-sārathi, satthā deva-manussānaü buddho bhagavā ti." âyāma bho Bhāradvāja yena Samaõo Gotamo ten' {upasaükāmissāma}, upasaükamitvā etam atthaü Samaõaü Gotamaü pucchissāma. Yathā no Samaõo Gotamo vyāka- rissati, tathā naü dhāressāmāti.' `Evaü bho' ti kho Bhāradvājo māõavo Vāseņņhassa māõavassa paccassosi. 8. Atha kho Vāseņņha-Bhāradvājā\<*<1>*>/ māõavā yena Bhaga- vā ten' upasaükamiüsu. Upasaükamitvā Bhagavatā saddhiü sammodiüsu, sammodanãyaü kathaü sārāõãyaü\<*<2>*>/ vãtisāretvā ekamantaü nisidiüsu. Ekamantaü nisinno kho Vāseņņho māõavo Bhagavantaü etad avoca:-- `Idha bho Gotama amhākaü jaīghā-vihāraü anucaīka- mantānaü anuvicarantānaü maggāmagge kathā udapādi. Ahaü evaü vadāmi: "Ayam eva uju-maggo, ayam a¤ja- sāyano niyyāniko niyyāti takkarassa Brahma-sahavyatāya, svāyaü akkhāto Brāhmaõena Pokkharasātinā ti." Bhārad- vājo māõavo evam āha: "Ayam eva uju-maggo, ayam a¤jasāyano niyyāniko niyyāti takkarassa Brahma-sahavya- tāya, svāyaü akkhāto Brāhmaõena Tārukkhenāti." Ettha bho Gotama atth' eva viggaho, atthi vivādo, atthi nānā- vādo ti.' \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bm Bhāradvāja- (as BB in Sö.). 2 Bm sāraõiyaü. >/ #<[page 237]># %% 9. `Iti kira Vāseņņha tvaü evaü vadesi: "Ayam eva uju-maggo, ayam a¤jasāyano niyyāniko niyyāti takkarassa Brahma-sahavyatāya, svāyaü akkhāto Brāhmaõena Pok- kharasātinā ti." Bhāradvājo māõavo evam āha: "Ayam eva uju-maggo, ayam a¤jasāyano niyyāniko niyyāti tak- karassa Brahma-sahavyatāya, svāyaü akkhāto Brāhmaõena Tārukkhenāti." Atha kismiü pana vo Vāseņņha viggaho, kismiü vivādo, kismiü {nānā-vādo} ti?' 10. `Maggāmagge bho Gotama. Ki¤cāpi bho Gotama brāhmaõā nānā-magge pa¤¤āpenti -- Addhariyā brāhmaõā, Tittiriyā brāhmaõā, Chandokā brāhmaõā, Chandāvā\<*<1>*>/ brāhmaõā, {Brāhmacariyā}\<*<2>*>/ brāhmaõā -- atha kho sabbāni tāni niyyānikāni niyyanti takkarassa Brahma-sahavyatāya? Seyyathā pi bho Gotama gāmassa vā nigamassa vā avidåre bahåni ce pi nānā-maggāni bhavanti, atha kho sabbāni tāni gāma-samosaraõāni bhavanti, evam eva kho bho Gotama ki¤cāpi brāhmaõā nānā-magge pa¤¤āpenti -- Addhariyā brāhmaõā, Tittiriyā brāhmaõā, Chandokā brāhmaõā, Chandāvā brāhmaõā, Brahmacariyā brāhmaõā -- atha kho sabbāni tāni niyyānikāni niyyanti takkarassa Brahma-sahavyatāyāti?' 11. "`Niyyantãti" Vāseņņha vadesi?'\<*<3>*>/ "`Niyyantãti" bho Gotama vadāmi.' "`Niyyantãti" Vāseņņha vadesi\<*<4>*>/?' "`Niyyantãti" bho Gotama vadāmi.' "`Niyyantãti" Vaseņņha vadesi.' "`Niyyantãti" bho Gotama vadāmi.' \<-------------------------------------------------------------------------- 1 St Bm omit Chandāvā Brāhmaõā; and so Bm below. 2 Bm Bhavyārijjhā twice; Bp Bavhadija and Cavhadijā. 3 For this section Bm has Niyyantãti Vāseņņha vadesi? Bho Gotama vadāmi niyyantãti. Vāseņņha vadesi niyyantãti? Bho Gotama vadāmi niyyantãti. Vāseņņha vadesi niyyantãti? Bho Gotama vadāmi niyyantãti. and SS only repeat twice (not thrice). 4 Sm vadāmi. >/ #<[page 238]># %<238 TEVIJJA SUTTA. [D. xiii. 12>% 12. `Kim pana Vāseņņha? atthi koci {tevijjānaü} brāh- maõānaü eka-brāhmaõo pi yena Brahmā sakkhi-diņņho ti?' `No h' idaü bho Gotama.' `Kim pana Vāseņņha? atthi koci tevijjānaü brāhmaõā- naü ekācariyo pi yena Brahmā sakkhi-diņņho ti?' `No h' idaü bho Gotama.' `Kiü pana Vāseņņha? atthi koci tevijjānaü brāhmaõā- naü ekācariya-pācariyo pi yena Brahmā sakkhi-diņņho ti?' `No h' idaü bho Gotama.' `Kim pana Vāseņņha? atthi koci tevijjānaü brāhmaõā- naü yāva sattamā ācariya-mahāyugā\<*<1>*>/ yena Brahmā sakkhi- diņņho ti?' `No h' idaü bho Gotama.' 13. `Kim pana, Vāseņņha? ye pi tevijjānaü brāhmaõā- naü pubbakā isayo, mantānaü kattāro mantānaü pavattāro, yesam idaü etarahi tevijjā brāhmaõā porāõaü mantapadaü gãtaü pavuttaü samihitaü\<*<2>*>/ tad anugāyanti tad anubhāsanti, bhāsitam anubhāsanti vācitam anuvācenti -- seyyathãdaü Aņņhako,\<*<3>*>/ Vāmako, Vāmadevo, Vessāmitto, Yamataggi,\<*<4>*>/ Aīgiraso, Bhāradvājo, Vāseņņho, Kassapo, Bhagu\<*<5>*>/ -- te pi evam āhaüsu: "Mayam etaü jānāma mayaü etaü passāma yattha vā Brahmā yena vā Brahmā yahiü vā Brahmā ti?"' `No h' idaü bho Gotama.' 14. `Iti kira Vāseņņha n' atthi koci tevijjānaü brāhma- õānaü eka-brāhmaõo pi yena Brahmā sakkhi-diņņho, n' atthi koci tevijjānaü brāhmaõānaü ekācariyo pi yena Brahmā sakkhi-diņņho, n' atthi koci tevijjānaü brāhmaõā- naü ekācariya-pācariyo pi yena Brahmā sakkhi-diņņho, n' \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bm ācariyā- (twice). 2 Smt samãhitaü (twice here, and in 18, 20). 3 Bm Athako (and below). 4 In 18,20 Sm has -aggã and Aīgãraso. 5 See the note to `Vinaya Texts,' ii. 130 for all these names. >/ #<[page 239]># %% atthi koci tevijjānaü brāhmaõānaü yāva sattamā ācariya- mahāyugā yena Brahmā sakkhi-diņņho. Ye pi kira tevijjā- naü brāhmaõānaü pubbakā isayo, mantānaü kattāro mantānaü pavattāro, yesam idaü etarahi tevijjā brāhmaõā porāõaü mantapadaü gãtaü pavuttaü samihitaü tad anugāyanti tad anubhāsanti, bhāsitaü anubhāsanti vācitam anuvācenti -- seyyathãdaü Aņņhako Vāmako Vāmadevo Vessāmitto Yamataggi Aīgiraso Bhāradvājo Vāseņņho Kassapo Bhagu -- te pi na evam āhaüsu: "Mayam etaü jānāma mayam etaü passāma yattha vā Brahmā yena vā Brahmā yahiü vā Brahmā ti." Te vata\<*<1>*>/ tevijjā brāhmaõā evam āhaüsu: "Yaü na jānāma yaü na passāma tassa sahavyatāya maggaü desema, ayam eva uju-maggo ayam a¤jasāyano niyyāniko niyyāti takkarassa Brahma-sahavya- tāyāti." `Taü kim ma¤¤asi Vāseņņha? Nanu evaü sante tevijjā- naü brāhmaõānaü appāņihãrakataü\<*<2>*>/ bhāsitaü sampajja- tãti'? `Addhā\<*<3>*>/ kho bho Gotama evaü sante tevijjānaü brāhmaõānaü appāņihãrakataü bhāsitaü sampajjatãti.' 15. `Te vata\<*<4>*>/ Vāseņņha tevijjā brāhmaõā yaü na jānanti yaü {na} passanti tassa sahavyatāya maggaü desessanti:\<*<5>*>/ "Ayam eva uju-maggo ayam a¤jasāyano niyyāniko niyyāti takkarassa Brahma-sahavyatāyāti," n' etaü ņhānaü vijjati. Seyyathā pi Vāseņņha andha-veõi\<*<6>*>/ paramparā saüsattā\<*<7>*>/ purimo pi na passati majjhimo pi na passati pacchimo pi na passati -- evam eva kho Vāseņņha andha-veõåpamaü yeva\<*<8>*>/ tevijjānaü brāhmaõānaü bhāsitam, purimo pi na \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Sc adds va; Bm va; Bp ca instead of vata (and so in 18, 19, etc.). 2 See ix. 34. 3 Scmt Atha. 4 Bm Sādhu Vāseņņha. Te va; Bp Sādhu vata Vāseņņha. 5 So SS; Bm desissanti (as in 20). 6 Sd venu; Bp paveõi. 7 Scdt paramparāyaü sattā; Bm paramparasaüsattā; Bp paramparaü saüsattā. 8 Bm venåpamaü ma¤¤e; Bp andha-pa veõåpamaü ma¤¤e. >/ #<[page 240]># %<240 TEVIJJA SUTTA. [D. xiii. 15>% passati majjhimo pi na passati pacchimo pi na passati. Tesaü idaü tevijjānaü brāhmaõānaü bhāsitaü hassakaü yeva sampajjati, nāmakaü yeva sampajjati, rittakaü yeva sampajjati tucchakaü yeva sampajjati. 16. `Taü kim ma¤¤asi Vāseņņha? Passanti tevijjā brāhmaõā candima-suriye, a¤¤o vā pi bahujano,\<*<1>*>/ yato ca candima-suriyā uggacchanti yattha ca ogacchanti\<*<2>*>/ āyācanti thomayanti pa¤jalikā namassamānā anupari- vattantãti'? `Evaü bho Gotama. Passanti tevijjā brāhmaõā candima-suriye, a¤¤o vā pi bahujano, yato ca candima- suriyā uggacchanti yattha ca ogacchanti āyācanti thoma- yanti pa¤jalikā namassamānā anuparivattantãti.' 17. `Taü kim ma¤¤asi Vāseņņha? Yam\<*<3>*>/ passanti tevijjā brāhmaõā candima-suriye, a¤¤o vā pi bahujano, yato candima-suriyā uggacchanti yattha ca ogacchanti āyācanti thomayanti pa¤jalikā namassamānā anupari- vattanti -- pahonti\<*<4>*>/ candima-suriyānaü sahavyatāya mag- gaü desetuü: "Ayam eva uju-maggo, ayam a¤jasāyano niyyāniko niyyāti takkarassa candima-suriyānaü sahavya- tāyāti"?' `No h' idaü bho Gotama.' 18. `Iti kira Vāseņņha yaü passanti tevijjā brāhmaõā candima-suriye, a¤¤o vā pi bahujano, yato ca candima- suriyā uggacchanti yattha ca ogacchanti āyācanti thoma- yanti pa¤jalikā namassamānā anuparivattanti -- tesam pi {na ppahonti} candima-suriyānaü sahavyatāya maggaü desetuü: "Ayam eva uju-maggo, ayam a¤jasāyano niyyā- niko niyyāti takkarassa candima-suriyānaü sahavyatā- yāti." Kim pana na\<*<5>*>/ kira tevijjehi brāhmaõehi Brahmā sakkhi-diņņho, na pi kira tevijjānaü brāhmaõānaü ācariyehi Brahmā sakkhi-diņņho, na pi kira tevijjānaü \<-------------------------------------------------------------------------- 1 BB såriye a¤e cāpi bahujanā (four times). 2 Bm oggacchanti (four times). 3 Sdmt Bm sampassanti; Sc samphassanti; Bp Sum. yam. 4 Sd Bm add tevijjā brāhmanā. 5 St kiü hi pana; Scdm kiü pana; Bm iti pana na. >/ #<[page 241]># %% brāhmaõānaü ācariya-pācariyehi Brahmā sakkhi-diņņho, na pi kira tevijjānaü brāhmaõānaü yāva sattamācariya- mahāyugehi\<*<1>*>/ Brahmā sakkhi-diņņho. Ye pi kira tevijjā- naü brāhmaõānaü pubbakā isayo, mantānaü kattāro mantānaü pavattāro, yesam idaü etarahi tevijjā brāh- maõā porāõaü manta-padaü gãtaü pavuttaü samihitaü tad anugāyanti tad anubhāsanti, bhāsitam anubhāsanti vācitam anuvācenti -- seyyathãdaü Aņņhako Vāmako Vāma- devo Vessāmitto Yamataggi Aīgiraso Bhāradvājo Vāseņņho Kassapo Bhagu -- te pi na evam āhaüsu: "Mayam etaü jānāma mayam etaü passāma yattha vā Brahmā yena vā Brahmā yahiü va Brahmā ti." Te vata\<*<2>*>/ tevijjā brāh- maõā evam āhaüsu: "Yaü na jānāma, yaü na passāma, tassa sahavyatāya maggaü desema: "Ayam eva uju- maggo, ayam a¤jasāyano niyyāniko niyyāti takkarassa Brahma-sahavyatāyāti."' Taü kim ma¤¤asi Vāseņņha? Nanu evaü sante tevijjānaü brāhmaõānaü appāņihãra- kataü bhāsitaü sampajjatãti?' `Addhā bho Gotama evaü sante tevijjānaü brāhmaõā- naü appāņihãrakataü bhāsitaü sampajjatãti.' `Sādhu Vāseņņha. Te vata Vāseņņha tevijjā brāhmaõā yaü na jānanti yaü na passanti tassa sahavyatāya maggaü desessanti: "Ayam eva uju-maggo, ayam a¤jasā- yano niyyāniko niyyāti takkarassa Brahma-sahavyatāyāti," n' etaü ņhānaü vijjati. 19. \<*<3>*>/ `Seyyathā pi Vāseņņha puriso evaü vadeyya: "Ahaü\<*<4>*>/ yā imasmiü janapade janapada-kalyāõã taü icchāmi taü kāmemãti." Tam enaü evaü vadeyyuü: "Ambho purisa yaü tvaü janapada-kalyāõiü icchasi kāmesi, jānāsi taü janapada-kalyāõiü Khattiyã vā Brāh- maõã vā Vessã vā Suddã vā?'\<*<5>*>/ Iti puņņho no ti vadeyya. Tam enaü evaü vadeyyuü: "Ambho purisa yaü tvaü janapada-kalyāõiü icchasi kāmesi, jānāsi taü janapada- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bm sattamā ācariyā mahayugehi (and in 20, 22). 2 Bm va. 3 See ix. 35. 4 Bm adds kho. 5 BB add ti (and so after nagare vā ). >/ #<[page 242]># %<242 TEVIJJA SUTTA. [D. xiii. 19>% kalyāõiü evaü-nāmā evaü-gottā ti vā, dãghā vā rassā vā kāëã vā\<*<1>*>/ sāmā vā {maīgura-cchavã} vā ti, amukasmiü gāme vā nigame vā nagare vā ti?"\<*<2>*>/ Iti puņņho no ti vadeyya. Tam enaü evaü vadeyyuü: "Ambho purisa yaü tvaü na jānāsi na passasi, taü tvaü icchasi kāmesãti?" Iti puņņho āmo ti vadeyya. Taü kim ma¤¤asi Vāseņņha? Nanu evaü sante tassa purisassa appāņihãrakataü bhā- sitaü sampajjatãti'? `Addhā kho bho Gotama evaü sante tassa purisassa appāņihãrakataü bhāsitaü sampajjatãti.' 20. `Evam eva kho Vāseņņha, na kira tevijjehi brāh- maõehi Brahmā sakkhi-diņņho, na pi kira tevijjānaü brāhmaõānaü ācariyehi Brahmā sakkhi-diņņho, na pi kira tevijjānaü brāhmaõānaü ācariya-pācariyehi Brahmā sakkhi-diņņho, na pi kira tevijjānaü brāhmaõānaü yāva sattamācariya-mahāyugehi Brahmā {sakkhi-} diņņho. Ye pi kira tevijjānaü brāhmaõānaü pubbakā isayo, mantānaü kattāro mantānaü pavattāro, yesam idaü etarahi tevijjā brāhmaõā porāõaü mantapadaü gãtaü pavuttaü sami- hitaü, tad anugāyanti tad anubhāsanti, bhāsitam anubhā- santi vācitam anuvācenti -- seyyathãdaü Aņņhako Vāmako Vāmadevo Vessāmitto Yamataggi Aīgiraso Bhāradvājo Vāseņņho Kassapo Bhagu -- te pi na evam āhaüsu: "Mayam etaü jānāma mayam etaü passāma yattha vā Brahmā yena vā Brahmā yahiü vā Brahmā ti." Te vata tevijjā brāhmaõā evam āhaüsu -- "Yaü na jānāma, yaü na passāma, tassa sahavyatāya maggaü desema: `Ayam eva uju-maggo, ayam a¤jasāyano niyyāniko niyyāti takkarassa Brahma-sahavyatāyāti."' Taü kim ma¤¤asi Vāseņņha? Nanu evaü sante tevijjānaü brāhmaõānaü appāņihãra- kataü bhāsitaü sampajjatãti?' `Addhā kho bho Gotama evaü sante tevijjānaü brāh- maõānaü appāņihãrakataü bhāsitaü sampajjatãti.' `Sādhu Vāseņņha. Te vata Vāseņņha tevijjā brāhmaõā yaü na jānanti, yaü na passanti, tassa sahavyatāya \<-------------------------------------------------------------------------- 1 BB majjhimā vā kāëã vā; Sd kāëi vā majjhã vā. 2 Sd ti vā. >/ #<[page 243]># %% maggaü desessanti: "Ayam eva uju-maggo, ayam a¤jasā- yano niyyāniko niyyāti takkarassa Brahma-sahavyatāyāti," n' etaü ņhānaü vijjati. 21. `Seyyathā pi Vāseņņha puriso cātummahāpathe\<*<1>*>/ nisseõiü kareyya pāsādassa ārohaõāya. Tam enaü evaü vadeyyuü: "Ambho purisa, yassa\<*<2>*>/ pāsādassa {ārohaõāya} nisseõiü karosi, jānāsi taü pāsādaü puratthimāya\<*<3>*>/ disāya, dakkhiõāya disāya, pacchimāya disāya, uttarāya disāya, ucco vā nãco vā majjho\<*<4>*>/ vā ti?" Iti puņņho no ti vadeyya. Tam enaü evaü vadeyyuü: "Ambho purisa, yaü tvaü na jānāsi na passasi, tassa tvaü\<*<5>*>/ pāsādassa ārohaõāya nisseõiü karosãti?" Iti puņņho āmo ti vadeyya. Taü kim ma¤¤asi, Vāseņņha? Nanu evaü sante tassa purisassa appāņihãrakataü bhāsitaü sampajjatãti?' `Addhā kho bho Gotama evaü sante tassa purisassa appāņihãrakataü bhāsitaü sampajjatãti.' 22. `Evam eva kho Vāseņņha, na kira tevijjehi brāh- maõehi Brahmā sakkhi-diņņho, na pi kira tevijjānaü brāhmaõānaü ācariyehi Brahmā sakkhi-diņņho, na pi kira tevijjānaü brāhmaõānaü ācariya-pācariyehi Brahmā sakkhi-diņņho, na pi kira tevijjānaü brāhmaõānaü yāva sattamācariya-mahāyugehi brāhmaõehi Brahmā\<*<6>*>/ sakkhi- diņņho. Ye pi kira tevijjānaü brāhmaõānaü pubbakā isayo, mantānaü kattāro mantānaü pavattāro, yesam idaü etarahi tevijjā brāhmaõā porāõaü mantapadaü gãtaü pavuttaü samihitaü tad anugāyanti tad anubhāsanti, bhāsitam anubhāsanti vācitam anuvācenti -- seyyathã- daü Aņņhako Vāmako Vāmadevo Vessāmitto Yamataggi Aīgiraso Bhāradvājo Vāseņņho Kassapo Bhagu -- te pi na evam āhaüsu: "Mayam etaü jānāma mayam etaü passāma yattha vā Brahmā yena vā Brahmā yahiü vā Brahmā ti." Te vata tevijjā brāhmaõā evam āhaüsu: "Yaü na jānāma, yaü na passāma, tassa sahavyatāya \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bm catumahā-. 2 Bm adds tvaü (as SS do at ix. 37). 3 BB add vā (and so before each disāya). 4 BB majjhimo. 5 SS taü. 6 Bm sattamā ācariyā mahayugehi Brahmā. >/ #<[page 244]># %<244 TEVIJJA SUTTA. [D. xiii.22>% maggaü desema: `Ayam eva uju-maggo, ayam a¤jasā- yano niyyāniko niyyāti takkarassa Brahma-sahavyatā- yāti."' Taü kim ma¤¤asi Vāseņņha? Nanu evaü sante tevijjānaü brāhmaõānaü appāņihãrakataü bhāsitaü sam- pajjatãti'? `Addhā kho bho Gotama evaü sante tevijjānaü brāh- maõānaü appāņihãrakataü bhāsitaü sampajjatãti.' 23. `Sādhu Vāseņņha. Te vata Vaseņņha tevijjā brāh- maõā yaü na jānanti, yaü na passanti, tassa sahavyatāya maggaü desessanti:\<*<1>*>/ "Ayam eva uju-maggo, ayam a¤ja- sāyano niyyāniko niyyāti takkarassa Brahma-sahavyatā- yāti," n' etaü ņhānam vijjati. 24. `Seyyathā pi Vāseņņha ayam Aciravatã nadã pårā\<*<2>*>/ udakassa samatittikā\<*<3>*>/ kākapeyyā atha puriso āgaccheyya pāratthiko [pāra-gavesã\<*<4>*>/] pāra-gāmã pāran taritu-kāmo. So orima\<*<5>*>/-tãre ņhito pārimaü tãraü avheyya: "Ehi pārā pāraü, ehi pārā pāran ti." Taü kim ma¤¤asi Vaseņņha? Api nu tassa purisassa avhāyana-hetu\<*<6>*>/ vā āyācana-hetu vā patthana-hetu vā abhinandana-hetu vā Aciravatiyā nadiyā pāriman tãraü oriman tãraü āgaccheyyāti?' `No h' idaü bho Gotama.' 25. `Evam eva kho Vāseņņha tevijjā brāhmaõā ye dhammā brāhmaõa-karaõā\<*<7>*>/ te dhamme pahāya vattamānā, ye dhammā abrāhmaõakaraõā te dhamme samādāya vat- tamānā, evam āhaüsu: "Indam avhayāma, Somam avhayāma, Varuõam avhayāma, Isānam avhayāma, Pajā- patim avhayāma, Brahmam avhayāma, Mahiddhim\<*<8>*>/ avha- yāma, Yamam avhayāmāti." Te vata Vāseņņha tevijjā \<-------------------------------------------------------------------------- 1 All MSS. desissanti. 2 SS purā (and in 26). 3 Bm samatitthikā (and in 26, 29). See Rh. D's. note in `Buddhist Suttas,' p. 178. 4 Scmt omit and Bm inserts after pāra-gāmi (and so also in 26). 5 Bm orime (and in 26). 6 Smt avhāna (see 25 and D. i. 26). 7 Bm kāraõā, four times in this , and again in 28, (and so Sm here corrected to karaõā). 8 SS omit Mahiddhiü and Yamaü. >/ #<[page 245]># %% brāhmaõā ye dhammā brāhmaõa-karaõā te dhamme pahāya vattamānā, ye dhammā abrāhmaõakaraõā te dhamme samādāya vattamānā, avhāyana\<*<1>*>/-hetu vā āyācana-hetu vā patthana-hetu vā abhinandana-hetu vā kāyassa bhedā param maraõā {Brahmānaü} sahavyåpagā bhavissantãti -- n' etaü ņhānaü vijjati. 26. `Seyyathā pi Vāseņņha ayam Aciravatã nadã pårā udakassa samatittikā kākapeyyā atha puriso āgaccheyya pāratthiko [pāra-gavesã] pāra-gāmã pāran taritu-kāmo. So orima-tãre daëhāya anduyā pacchā-bāhaü gāëha-bandhanaü baddho. Taü kim ma¤¤asi Vāseņņha? Api nu so puriso\<*<2>*>/ Aciravatiyā nadiyā orima\<*<3>*>/-tãrā pāriman tãraü gacchey- yāti?'\<*<4>*>/ `No h' idaü bho Gotama.' 27. `Evam eva kho Vāseņņha pa¤c' ime kāma-guõā ariyassa vinaye andåti pi vuccanti, bandhanan ti pi vuccanti.\<*<5>*>/ Katame pa¤ca? Cakkhu-vi¤¤eyyā råpā iņņhā kantā manāpā piya-råpā kāmåpasaühitā rajanãyā,\<*<6>*>/ sota- vi¤¤eyyā saddā . . . pe . . . ghāna-vi¤¤eyyā gandhā . . . jivhā-vi¤¤eyyā rasā . . . kāya-vi¤¤eyyā poņņhabbā iņņhā kantā manāpā piya-råpā kāmåpasaühitā rajanãyā. Ime kho Vāseņņha pa¤ca kāma-guõā ariyassa vinaye andåti pi vuccanti, bandhanan ti pi vuccanti. Ime kho Vāseņņha pa¤ca kāma-guõe tevijjā brāhmaõā gathitā mucchitā ajjhāpannā anādãnava-dassāvã\<*<7>*>/ anissaraõa-pa¤¤ā pari- bhu¤janti. 28. `Te vata Vāseņņha tevijjā brāhmaõā ye dhammā brāhmaõa-karaõā te dhammā pahāya vattamānā,\<*<8>*>/ ye \<-------------------------------------------------------------------------- 1 SS avhayāna. 2 Scdt omit puriso, but Sdt have it in 29. 3 Bm orimā, (and so in 29). 4 Scdt āgaccheyyāti. 5 Sc andhåti vuccanti bandhanan ti; Sd andhåti pi vuccati bandhanan ti pi vuccanti; Sm andåti pavuccati bandhanan ti; St andhåti pi vuccati bandhanan ti pi vuccati; Bp addhu (always). 6 Scd rajanãyyā; Bm rajaniyā (and below). 7 Bm (twice) ajjhopannā anādinava-dassāvino. 8 SS pavattamānā. >/ #<[page 246]># %<246 TEVIJJA SUTTA. [D. xiii.28>% dhammā abrāhmaõakaraõā te dhamme samādāya vat- tamānā, pa¤ca kāma-guõe gathitā mucchitā ajjhāpannā anādãnava-dassāvã anissaraõa-pa¤¤ā paribhu¤jantā kāma- anubandhana-baddhā\<*<1>*>/ kāyassa bhedā param maraõā {Brah- mānaü} sahavyåpagā bhavissantãti -- n' etaü ņhānaü vij- jati.\<*<2>*>/ 29. `Seyyathā pi Vāseņņha ayaü Aciravatã nadã pårā udakassa samatittikā kākapeyyā atha puriso āgaccheyya pāratthiko [pāra-gavesã] pāra-gāmã pāriman taritu-kāmo. So orime tãre sasãsaü pārupitvā\<*<3>*>/ nipajjeyya.\<*<4>*>/ Taü kim ma¤¤asi Vāseņņha? Api nu so puriso Aciravatiyā nadiyā orima-tãrā pārimaü tãraü gaccheyyāti'? `No h' idaü bho Gotama.' 30. `Evam eva kho Vāseņņha pa¤c' ime nãvaraõā ariyassa vinaye āvaraõā ti pi vuccanti, nãvaraõā ti pi vuccanti, onahā ti pi vuccanti, pariyonahā\<*<5>*>/ ti pi vuccanti. Katame pa¤ca? Kāmacchanda\<*<6>*>/-nãvaraõaü vyāpāda-nãvaraõaü thãna-mid- dha-nãvaraõaü uddhacca-kukkucca-nãvaraõaü vicikicchā- {nãvaraõaü}. Ime kho Vāseņņha pa¤ca nãvaraõā ariyassa vinaye āvaraõā ti pi vuccanti, nãvaraõā ti pi vuccanti, onahā ti pi vuccanti, pariyonahā ti pi vuccanti. Imehi kho Vāseņņha pa¤ca\<*<7>*>/ nãvaraõehi tevijjā brāhmaõā āvaņā nivutā ophutā\<*<8>*>/ pariyonaddhā. Te vata Vāseņņha tevijjā brāhmaõā ye dhammā {brāhmaõa}-karaõā te dhamme pahāya vatta- mānā, ye dhammā abrāhmaõakaraõā te dhamme samā- dāya vattamānā, pa¤ca nãvaraõehi āvaņā nivutā ophutā pariyonaddhā kāyassa bhedā param maraõā Brah- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bp addhu-bandha-baddhā. 2 SS vijjatãti. 3 Scdt paråpitvā; Bp pārumpitvā. 4 Bm nippajjeyya. 5 Bm onāpānā . . . pariyonāpānā (twice); Bp onāhā . . . pariyonāhā (twice). 6 Smt kāma-chanda. 7 Bm pa¤cahi (twice, and so Sum. p. 59). 8 Bm twice āvuņā nivuņā ophuņā; Bp twice āvuņā nivutā opuņā; SS twice āvaņā nivutā; Scdm here osatā, below ophutā; St here osaputā, below osaphutā. (Mil. 161 āvaņo nivuto ovuto. SS at Sum. p. 59 āvutā nivutā oputā). >/ #<[page 247]># %% mānaü sahavyåpagā bhavissantãti -- n' etaü ņhānaü vijjati. 31. `Taü kim ma¤¤asi Vāseņņha? Ki¤ci\<*<1>*>/ te sutaü brāhmaõānaü vuddhānaü mahallakānaü ācariya-pācariy- ānaü bhāsamānānaü? Sapariggaho vā Brahmā aparig- gaho vā ti?' `Apariggaho bho Gotama.' `Savera-citto vā avera-citto vā ti?' `Avera-citto bho Gotama.' `Savyāpajjha\<*<2>*>/-citto vā avyāpajjha-citto vā ti?' `Avyāpajjha-citto bho Gotama.' `Saükiliņņha-citto vā asaükiliņņha-citto vā ti?' `Asaükiliņņha-citto bho Gotama.' `Vasavattã\<*<3>*>/ vā avasavattã vā ti?' `Vasavattã bho Gotama.' 32. Taü kim ma¤¤asi Vāseņņha? Sapariggahā vā tevijjā brāhmaõā apariggahā vā ti?' `Sapariggahā bho Gotama.' `Savera-cittā vā avera-cittā vā ti?' `Savera-cittā bho Gotama.' `Savyāpajjha-cittā vā avyāpajjha-cittā vā ti?' `Savyāpajjha-cittā bho Gotama.' `Saükiliņņha-cittā vā asaükiliņņha-cittā vā ti?' `Saükiliņņha-cittā bho Gotama.' `Vasavattã vā avasavattã vā ti?' `Avasavattã bho Gotama.' 33. `Iti kira Vaseņņha sapariggahā tevijjā {brahmaõā}, apariggaho Brahmā. Api nu kho sapariggahānaü tevij- jānaü brāhmaõānaü apariggahena Brāhmunā saddhiü saüsandati sametãti'? `No h' idaü bho Gotama.' 34. `Sādhu Vāseņņha. Te vata Vāseņņha sapariggahā tevijjā brāhmaõā kāyassa bhedā param maraõā aparig- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Sd Bm kin ti. 2 Sc -pajja; Bm sabyāpajja-, abyāpajja-, (and again 32, 44, 46). 3 Sm Bm vasavatti (six times). >/ #<[page 248]># %<248 TEVIJJA SUTTA. [D. xiii. 34>% gahassa Brahmuno sahavyåpagā bhavissantãti -- n' etaü ņhānaü vijjatãti. 35. `Iti kira Vāseņņha savera-cittā tevijjā brāhmaõā, avera-citto Brahmā . . . pe . . . savyāpajjha-cittā tevijjā brāhmaõā, avyāpajjha-citto Brahmā . . . pe . . . saü- kiliņņha-cittā tevijjā brāhmaõā, asaükiliņņha-citto Brahmā . . . pe . . . avasavattã tevijjā brāhmaõā, vasavattã Brah- mā. Api nu kho avasavattãnaü tevijjānaü brāhmaõānaü vasavattinā Brahmunā saddhiü saüsandati sametãti'? `No h' idaü bho Gotama.' 36. `Sādhu Vāseņņha. Te vata Vāseņņha avasavattã tevijjā brāhmaõā kāyassa bhedā param maraõā vasavattissa\<*<1>*>/ Brahmuno sahavyåpagā bhavissantãti -- n' etaü ņhānaü vijjati. Idha kho pana\<*<2>*>/ Vāseņņha tevijjā brāhmaõā āsãditvā\<*<3>*>/ saüsãdanti saüsãditvā\<*<4>*>/ visādaü va pāpuõanti\<*<5>*>/ {sukha}- taraü\<*<6>*>/ ma¤¤e pataranti. Tasmā idaü tevijjānaü brāhma- õānaü tevijjā-ãriõan ti pi vuccati, tevijjā-vipinan ti pi vuccati, tevijjā-vyasanan ti pi vuccatãti.'\<*<7>*>/ 37. Evaü vutte Vāseņņho māõavo Bhagavantam etad avoca: `Sutaü m' etaü\<*<8>*>/ bho Gotama: "Samaõo Gotamo Brahmānaü sahavyatāya maggaü jānātãti."' `Taü kim ma¤¤asi Vāseņņha? âsanne ito Manasāka- ņaü, na yito\<*<9>*>/ dåre Manasākaņan ti?' `Evaü bho Gotama āsanne ito Manasākaņaü, na yito dåre Manasākaņan ti.' `Taü kim ma¤¤asi Vāseņņha? Idh' assa puriso Manasā- kaņe jāto vaddho.\<*<10>*>/ Tam enaü Manasākaņato tāvad eva \<-------------------------------------------------------------------------- 1 SS Vasavatti- (as Bm at xi. 79). 2 Bm adds te. 3 BB ādisitvā. 4 SS sasãdanti sasãditvā. 5 Bm visāraü pāpuõanti; Bp visattaü vā pāpuõanti. 6 BB sukkha-taraõaü. 7 All seven MSS. tevijjā-, and vuccanti, three times; SS itinan; Bm irinan; Bp iriõaü; Sc vijinan; Bm vivadan; Bp vivanaü. 8 Bm sutam etaü (and so in 39). Bp = SS. 9 BB na ito twice. 10 Bm jāta-saüvaddho; Bp jāta-saüvaņeddho. >/ #<[page 249]># %% avassaņaü\<*<1>*>/ Manasākaņassa maggaü puccheyyuü.\<*<2>*>/ Siyā nu kho Vāseņņha tassa purisassa Manasākaņe jāta-vad- dhassa\<*<3>*>/ Manasākaņassa maggaü puņņhassa dandhāyitattaü vā vitthāyitattaü vā ti?' `No h' idaü bho Gotama. Taü kissa hetu? Asu hi bho Gotama puriso Manasākaņe jāto vaddho,\<*<4>*>/ tassa sabbān' eva Manasākaņassa maggāni suviditānãti.' 38. `Siyā kho Vāseņņha tassa purisassa Manasākaņe jāta-vaddhassa\<*<5>*>/ Manasākaņassa maggaü puņņhassa dan- dhāyitattaü vā vitthāyitattaü vā, no tveva Tathāgatassa Brahma-loke vā Brahmaloka-gāminiyā vā paņipadāya puņ- ņhassa dandhāyitattaü vā vitthāyitattaü vā. Brahmānaü p' ahaü\<*<6>*>/ Vāseņņha pajānāmi Brahma-loka¤ ca Brahmaloka- gāmini¤ ca paņipadaü, yathā paņipanno ca Brahma-lokaü uppanno\<*<7>*>/ ta¤ ca pajānāmãti.' 39. Evaü vutte Vāseņņho māõavo Bhagavantaü etad avoca: `Sutaü m' etaü bho Gotama: "Samaõo Gotamo Brahmānaü sahavyatāya maggaü desetãti." Sādhu no bhavaü Gotamo Brahmānaü sahavyatāya maggaü de- setu, ullumpatu bhavaü Gotamo {Brāhmaõiü} pajan ti.' `Tena hi Vāseņņha suõāhi, sādhukaü manasikarohi, bhāsissāmãti.' `Evam bho' ti kho Vāseņņho māõavo Bhagavato paccas- sosi. Bhagavā etad avoca: 40. `Idha Vāseņņha Tathāgato loke uppajjati arahaü sammā-sambuddho\<*<8>*>/ vijjā-caraõa-sampanno sugato loka- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 SS avassaü. 2 Scm puccheyya; St puccheyyā. 3 BB jāta-saüvaddhassa. 4 Bm jāta-saüvaddho; Bp jāvata-saüvaddho. 5 BB saüvaddhassa. 6 BB Brahmāna¤ cāhaü'. 7 Bm paņipanno . . . upapanno. 8 BB || pa || Yathā Sāma¤¤a-phalaü evaü vitthāretabbaü || pa || evaü kho Vāseņha bhikkhu sãla-sampanno hoti || pa || Tass' ime pa¤ca nãvaraõe pahãne attani samanupassato pāmujjaü jāyati, pamuditassa piti (sic) jāyati, pitimanassa kāyo passambhati, passaddha-kāyo sukhaü ve deti, sukhino cittaü samādhiyati. So mettā, etc. ( 76). >/ #<[page 250]># %<250 TEVIJJA SUTTA. [D. xiii. 40>% vidå anuttaro purisa-damma-sārathi satthā deva-manus- sānaü buddho bhagavā. So imaü lokaü sadevakaü samārakaü sabrahmakaü sassamaõa-brāhmaõiü pajaü {sadeva-manussaü} sayaü abhi¤¤ā sacchikatvā pavedeti. So dhammaü deseti ādi-kalyāõaü majjhe kalyāõaü pari- yosāne kalyāõaü sātthaü savya¤janaü, kevala-paripuõ- õaü parisuddhaü brahmacariyaü pakāseti. 41. `Taü dhammaü suõāti {gahapati} vā gahapati-putto vā a¤¤atarasmiü vā kule paccājāto. So taü dhammaü sutvā Tathāgate saddhaü paņilabhati. So tena saddhā-paņilābhena samannāgato iti paņisa¤cikkhati: "Sambādho gharāvāso rajāpatho,"\<*<1>*>/abbhokāso pabbajjā. Na\<*<2>*>/ sukaraü agāraü ajjhā- vasatā ekanta-{paripuõõaü} ekanta-parisuddhaü saīkha- likhitaü brahmacariyaü carituü. Yan nånāhaü kesa- massuü ohāretvā kāsāyāni vatthāni acchādetvā agārasmā anagāriyaü pabbajeyyan ti." So aparena samayena appaü vā bhoga-kkhandhaü pahāya mahantaü vā bho- gakkhandham pahāya, appaü vā ¤āti-parivaņņaü pahāya mahantaü vā ¤āti-parivaņņaü pahāya, kesamassuü ohāretvā kasāyāni vatthāni acchādetvā agārasmā anagāri- yaü pabbajati. 42. `So\<*<3>*>/ evaü pabbajito samāno Pātimokkha-saüvara- saüvuto viharati ācāra-gocara-sampanno aõumattesu vajjesu bhaya-dassāvã samādāya sikkhati sikkhā-padesu kāyakamma-{vacã-kammena} samannāgato kusalena pari- suddhājãvo sãla-sampanno indriyesu gutta-dvāro sati-sam- paja¤¤ena samannāgato santuņņho. 43. `Katha¤ ca Vāseņņha bhikkhu sãla-sampanno hoti? `Idha Vāseņņha bhikkhu pāõātipātaü pahāya pāõātipātā paņivirato hoti . . . pe\<*<4>*>/ . . . sukhino cittaü samādhiyati . . . pe\<*<5>*>/ . . . 76. `So\<*<6>*>/ mettā-sahagatena cetasā ekaü disaü pharitvā \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Sct rāja-; Sd rajo-; Sm rājā-. 2 So Sdm; BB Sct omit (D. ii. 41 na idaü). 3 Omitted at D. ii. 42. 4 D. ii. 43-75, all of which SS give in full. 5 Bm omits. SS must mean D. ii. 75-98. 6 SS omit. >/ #<[page 251]># %% viharati, tathā dutiyaü, tathā tatiyaü, tathā catutthaü. Iti uddham adho tiriyaü sabbadhi sabbattatāya sabbāvan- taü lokaü mettā-sahagatena cetasā vipulena mahaggatena appamāõena {averena} avyāpajjhena pharitvā viharati. 77. `Seyyathā pi Vāseņņha balavā saīkha-dhamo\<*<1>*>/ appa- kasiren' eva catuddisā vi¤¤āpeyya,\<*<2>*>/evaü bhāvitāya kho Vāseņņha\<*<2>*>/ mettāya ceto-vimuttiyā yaü\<*<3>*>/ pamāõa-kataü kammaü na taü tatrāvasissati na taü tatrāvatiņņhati. Ayam pi kho Vāseņņha {Brahmānaü} sahavyatāya maggo. 78. `Puna ca paraü Vāseņņha bhikkhu karuõā-sahaga- tena cetasā . . . pe . . . muditā-sahagatena cetasā . . . pe . . . upekhā-sahagatena cetasā ekaü disaü pharitvā viharati, tathā dutiyaü, tathā tatiyaü, tathā catutthaü. Iti uddham adho tiriyaü sabbadhi sabbattatāya sabbāvan- taü lokaü upekhā-sahagatena cetasā vipulena mahagga- tena appamāõena averena avyāpajjhena pharitvā viharati. 79. `Seyyathā pi Vāseņņha balavā saīkha-dhamo appa- kasiren' eva catuddisā vi¤¤āpeyya, evaü bhāvitāya kho Vāseņņha upekhāya ceto-vimuttiyā yaü pamāõa-kataü kammaü na taü tatrāvasissati na taü tatrāvatiņņhati. Ayam pi kho Vāseņņha Brahmānaü sahavyatāya maggo. 80. `Taü kim ma¤¤asi Vāseņņha? Evaü-vihārã bhik- khu sapariggaho vā apariggaho vā ti?' `Apariggaho bho Gotama.' `Savera-citto vā avera-citto vā ti?' `Avera-citto bho Gotama.' `Savyāpajjha-citto vā avyāpajjha-citto vā ti?' `Avyāpajjha-citto bho Gotama.' `Saükiliņņha-citto vā asaükiliņņha-citto vā ti?' `Asaükiliņņha-citto bho Gotama.' `Vasavattã vā avasavattã vā ti?' `Vasavattã bho Gotama.' \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Scmt Bp dhammo. 2-2 BB evam eva kho Vāseņņha evaü bhāvitāya (and in 79). 3 Sc omits; Sdt ya; Sm ya erased (in 79 Sc omits; Sdmt yaü). >/ #<[page 252]># %<252 TEVIJJA SUTTA. [D. xiii. 81>% 81. `Iti kira Vāseņņha apariggaho bhikkhu, apariggaho Brahmā. Api nu kho apariggahassa bhikkhuno aparigga- hena Brahmunā saddhiü saüsandati sametãti?' `Evaü bho Gotama.' `Sādhu Vāseņņha. So vata Vāseņņha apariggaho bhik- khu kāyassa bhedā param maraõā apariggahassa {Brah- muno} sahavyåpago bhavissatãti -- ņhānam etaü vijjati. `Iti kira Vāseņņha avera-citto bhikkhu, avera-citto Brahmā . . . pe . . . avyāpajjha-citto bhikkhu, avyā- pajjha-citto Brahmā . . . pe . . . asaükiliņņha-citto bhikkhu, asaükiliņņha-citto Brahmā; vasavattã bhikkhu, vasavattã Brahmā. Api nu kho vasavattissa bhikkhuno vasa- vattinā Brahmunā saddhiü saüsandati sametãti?' `Evaü bho Gotama.' `Sādhu Vāseņņha. So vata Vāseņņha vasavattã bhikkhu kāyassa bhedā param maraõā vasavattissa Brahmuno sahavyåpago {bhavissatãti} -- ņhānam etaü vijjatãti.' 82. Evaü vutte Vāseņņha-Bhāradvājā māõavā Bhaga- vantaü etad avocuü:\<*<1>*>/ `Abhikkantaü bho Gotama, abhikkantaü bho Gotama. Seyyathā pi bho Gotama nikkujjitaü vā ukkujjeyya, paņic- channaü vā vivareyya, måëhassa vā maggaü ācikkheyya, andha-kāre vā tela-pajjotaü dhāreyya: cakkhumanto råpāni dakkhintãti -- evam eva bhotā\<*<2>*>/ Gotamena aneka- pariyāyena dhammo pakāsito. Ete mayaü bhavantaü\<*<3>*>/ Gotamaü saraõaü gacchāma\<*<4>*>/ dhamma¤ ca bhikkhu- saügha¤ ca. Upāsake\<*<5>*>/ no bhavaü Gotamo dhāretu ajja- tagge pāõupetam\<*<6>*>/ saraõaü\<*<7>*>/ gate'\<*<8>*>/ ti. TEVIJJA-SUTTANTAũ.\<*<9>*>/ SãLAKKHANDHA-VAGGO.\<*<10>*>/ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 SS Vāseņņho Bhāradvājo māõavo; Bp etad avoca. 2 Scdm bho. 3 Scd bhagavantaü; St bhavaü. 4 Scm gacchāmi. 5 Scdm upāsakaü. 6 Bm pāõupete. 7 Sdt saraõā-. 8 Scm gato. 9 Bm Tevijja-Suttaü Niņņhitaü Terasamaü. 10 Sdmt omit; Bm adds Niņņhito. >/ #<[page 253]># %% \<*<1>*>/ Brahma-Sāma¤¤a-Ambaņņha-Soõa-Kuņa-Mahā\<*<2>*>/-Jālā\<*<3>*>/ Sãha-Poņņha-Subha-Kevaddha\<*<4>*>/-Lohicca-Tevijja-terasā-ti. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bm Brahmajāla¤ ca Sāma¤¤aü Ambaņņhaü Soõadaõķakaü Kuņadanta¤ ca Mahāli || Jāliyaü Sãhanādakaü Phoņņhapādo tathā Subhamāõavo Kevaķķho pi ca Lohicco Tevijjo ceti idha suttāni terasā ti. (MS. terasāni). 2 Sd Mahālã. 3 Sd Jā. 4 Sd Kevaņņha.>/