Vasubandhu: Abhidharmakosa-bhasya
Based on the editions of:
(1) P. Pradhan (ed.), Abhidharmako÷abhàùyam of Vasubandhu. (rev. 2nd ed.) Patna: K.P. Jayaswal Research Center, 1975.
(2) Dwarikadas Shastri, Swami (ed.), Abhidharmakosa & Bhasya of Acarya Vasubandhu with Sphutartha Commentary of Acarya Yasomittra. (2 vols.) Varanasi: Bauddha Bharati, 1998.


Provenance of original e-text unknown.



CONTRIBUTORS' NOTE:
The following is not simply a transcription, but a best reading based 
especially on the Pradhan edition, although corrections have been made. 
This is not a critical edition, and further revisions may be made in the future.

Initial error-ridden e-texts of the Kosa-bhasya were acquired by Dan Lusthaus.
They have been corrected and brought into present shape primarily by Paul Hackett, 
with some colloboration by Lusthaus. Undoubtedly some errors remain; 
the present editors (Hackett & Lusthaus) welcome any corrections or feedback.



STRUCTURE OF REFERENCES:
VAkK_nn.nn = chapter.verse of Vasubandhu's Abhidharmako÷a-Kàrikàs
[nnn|nn] = page|line of Pradhan's edition


#<...># = BOLD for Kàrikàs



___________________________________________________________________

THIS TEXT FILE IS FOR REFERENCE PURPOSES ONLY!   
COPYRIGHT AND TERMS OF USAGE AS FOR SOURCE FILE. 
                                       
Text converted to Classical Sanskrit Extended (CSX) encoding:
                                       
description             character  =ASCII   
                                       
long a                  à             224   
long A                  â             226   
long i                  ã             227   
long I                  ä             228   
long u                  å             229   
long U                  æ             230   
vocalic r               ç             231   
vocalic R               è             232   
long vocalic r          é             233   
vocalic l               ë             235   
long vocalic l          í             237   
velar n                 ï             239   
velar N                 ð             240   
palatal n               ¤             164   
palatal N               ¥             165   
retroflex t             ñ             241   
retroflex T             ò             242   
retroflex d             ó             243   
retroflex D             ô             244   
retroflex n             õ             245   
retroflex N             ö             246   
palatal s               ÷             247   
palatal S               ø             248   
retroflex s             ù             249   
retroflex S             ú             250   
anusvara                ü             252   
capital anusvara        ý             253   
visarga                 þ             254   

long e                  ¹             185   
long o                  º             186   
l underbar              ×             215   
r underbar              Ÿ             159   
n underbar              ­             173   
k underbar              É             201   
t underbar              Â             194   
                                       
Other characters of the CSX encoding table are not included.
Unless indicated otherwise, accents have been dropped in order 
to facilitate word search.             

For a comprehensive list of CSX and other GRETIL encodings 
and formats see:
https://tylergneill.github.io/gretil-mirror/gretil/gretdiac.pdf
and
https://tylergneill.github.io/gretil-mirror/gretil/gretdias.pdf
___________________________________________________________________




prathamaü ko÷asthànam

[001|03-001|07]
oü namo buddhàya
     #<yaþ sarvathàsarvahatàndhakàraþ saüsàrapaïkàjjagadujjahàra /
     tasmai namaskçtya yathàrtha÷àstre ÷àstraü pravakùyàmyabhidharmako÷am // VAkK_1.1 //>#

[001|08]
÷àstraü praõetukàmaþ svasya ÷àsturmàhàtmyaj¤àpanàrthaü guõàkhyànapårvakaü tasmai namaskàramàrabhate ya iti /

[001|09-001|10]
buddhaü bhagavantamadhikçtyàha hatamasyàndhakàramanena veti hatàndhakàraþ /

[001|10]
sarveõa prakàreõa sarvasmin hatàndhakàraþ sarvathàsarvahatàndhakàraþ /

[001|10-001|11]
aj¤ànaü hi bhåtàrthadar÷anapratibandhàdhakàram /

[001|11-001|12]
tacca bhagavato buddhasya pratipakùalàbhenàtyantaü sarvathà sarvatra j¤eye punaranutpattidharmatvàddhatam /

[001|12]
ato 'sau sarvathàsarvahatàndhakàraþ /

[001|13]
pratyaikabuddha÷ràvakà api kàmaü sarvatra hatàndhakàràþ /
kliùñasaümohàtyantavigamàt /

[001|14]
na tu sarvathà /

[001|14-001|15]
tatha hyeùàü buddhadharmeùvativiprakçùñade÷akàleùu artheùu cànantaprabhedeùu bhavatyevàkliùñamaj¤ànam /

[001|15-001|16]
ityàtmahitapratipattisaüpadà saüstutya punastameva bhagavantaü parahitapratipattisaüpadà saüstauti saüsàrapaïkàjjagadujjahàreti /

[001|17]
saüsàro hi jagadàsaïgasthànatvàt duruttaratvàcca païkabhåtaþ /

[001|17-001|20]
tatràvamagnaü jagadatràõamanukampamàno bhagavàn saddharmade÷anàhastapradànairyathàbhavyamabhyuddhçtavàn iti ya evamàtmaparahitapratipattisaüpadà yuktastasmai namaskçtyeti ÷irasà praõipatya /

[001|20]
yathàrthamaviparãtaü ÷àstãti yathàrtha÷àstà /

[001|20-001|21]
anena parahitapratipattyupàyamasyàviùkaroti /

[001|21-001|22]
yathàbhåta÷àsanàcchàstà bhavanntasau saüsàrapaïkàjjagadujjahàra na tvçddhivarapradànaprabhàveõeti /

[001|22-002|01]
tasmai namaskçtya kiü kariùyàmã tyàha ÷àstraü pravakùyàmi /

[002|01]
÷iùya÷àsanàcchàstram /

[002|01-002|02]
katamacchàstramityàha abhidharmako÷am

[002|02]
ko 'yamabhidharmo nàma /

[002|03]
     #<praj¤à 'malà sànucarà 'bhidharmaþ (1-2a)>#

[002|04]
tatra praj¤à dharmapravicayaþ/
amaleti anàsravà /
sànucareti saparivàrà /

[002|04-002|05]
evamanàsravaþ pa¤caskandhako 'bhidharma ityuktaü bhavati /

[002|05]
eùa tàvat pàramàrthiko 'bhidharmaþ /

[002|06]
sàüketikastu

[002|07]
     #<tatpràptaye yàpi ca yacca ÷àstram / (1-2b)>#

[002|08-002|09]
yàpi ca ÷rutacintàbhàvanàmayã sàsravà praj¤à upapattipratilambhikà ca sànucarà /

[002|09-002|10]
yacca ÷àstramasyàþ pràptyarthamanàsravàyàþ praj¤àyàþ tadapi tatsaübhàrabhàvàdabhidharma ityucyate /

[002|10]
nirvacanaü tu svalakùaõadhàraõàd dharmaþ /

[002|10-002|11]
tadayaü paramàrthadharmaü và nirvàõaü dharmalakùaõaü và pratyabhimukho dharma ityabhidharmaþ /

[002|12]
ukto 'bhidharmaþ /
idaü tu ÷àstraü kathamabhidharmako÷am /

[002|13-002|14]
     #<tasyàrthato 'smin samanuprave÷àt
     sa cà÷rayo syetyabhidharmako÷am (1-2c-2d) // VAkK_1.2 //>#

[002|15-002|16]
sa hi ÷àstrasaüj¤ako 'bhidharma etasminnarthato yathàpradhànamantarbhåta ityetacchàstraü tasya ko÷asthànãyaü bhavati /

[002|16]
athavà so 'bhidharma etasyà÷rayabhåtaþ ÷àstrasya /

[002|17]
tato hyetanniràkçùñam /
ataþ sa evàsyàbhidharmaþ ko÷a ityetacchàstramabhidharvarmako÷am /

[002|18-002|19]
kimarthaü punarabhidharmopade÷aþ kena càyaü prathamata upadiùño yaña àcàryo 'bhidharmako÷aü vaktumàdriyata iti //

[002|19]
àha//

[002|20-002|23]
     #<dharmàõàü pravicayamantareõa nàsti kle÷ànàü yata upa÷àntaye 'bhyupàyaþ /
     kle÷ai÷ca bhramati bhavàrõave 'tra lokastaddhetorata uditaþ kilaiùa ÷àstrà // VAkK_1.3 //>#

[002|24]
yato na vinà dharmapravicayenàsti kle÷opa÷amàbhyupàyaþ /

[002|24-003|01]
kle÷à÷ca lokaü bhramayanti saüsàramahàrõeve 'sminan /

[003|01-003|02]
atastaddhetostasya dharmapravicayasyàrthe ÷àstrà kila buddhenàbhidharma uktaþ /

[003|02]
nahi vinà 'bhidharmopade÷ena ÷iùyaþ ÷akto dharmàn pravicetumiti /

[003|03-003|04]
sa tu prakãrõa ukto bhagavatà bhadantakàtyàyanãputra-prabhçtibhiþ piõóãkçtya sthapitobhadanta dharmatràto dànavargãyakaraõavadityàhurvaibhàùikàþ /

[003|05]
katame punaste dharmà yeùàü pravicayàrthamabhidharmopade÷a ityàha 

[003|06]
     #<sàsravà 'nàsravà dharmàþ (1-4a)>#

[003|07]
eùa sarvadharmàõàü samàsanirdde÷aþ /

[003|07-003|08]
tatra katame sàsravà dharmà ityàha

[003|08-003|09]
     #<saüskçtà màrgavarjitàþ /
     sàsravàþ (1-4b-4c1)>#

[003|10]
màrgasatyaü varjayitvà 'nye saüskçtà dharmàþ sàsravàþ /
kiü kàraõam /

[003|11]
     #<àsravàsteùu yasmàt samanu÷erate (1-4c2-4d) // VAkK_1.4 //>#

[003|12-003|13]
kàmaü nirodhamàrgasatyàlambanà api àsravà upajàyante na tinu÷erate tatreti na tayoþ sàsravatvaprasa¤gaþ /

[003|13-003|14]
yathà 'tra nànu÷erate tat pa÷càdanu÷ayanirde÷a eva j¤àpayiùyàmaþ /

[003|14]
uktàþ sàsravàþ /

[003|15]
anasravàþ katame /

[003|16]
     #<anàsravà màrgasatyaü trividhaü càpyasaüskçtam / (1-5a-5b)>#

[003|17]
katamattri vidham /

[003|18]
     #<àkà÷aü dvau nirodhau ca (1-5c)>#

[003|19]
katamau dvau /
pratisaükhyànirodho 'pratisaükhyànirodha÷ca /

[003|19-003|20]
ityetadàkà÷àdi trividhamasaüskçtaü màrgasatyaü cànàsravà dharmàþ /

[003|20]
kiü kàraõam /
nahi teùvàsravà anu÷erata iti /

[003|21]
yadetat trividhamasaüskçtamuddiùñam

[003|22]
     #<tatràkà÷amanàvçtiþ (1-5d) // VAkK_1.5 //>#

[003|23]
anàvaraõasvabhàvamàkà÷aü yatra råpasya gatiþ //

[003|24]
     #<pratisaükhyànirodho yo visaüyogaþ (1-6a-6b1)>#

[004|01]
yaþ sàsravairdharmairvisaüyogaþ sa pratisaükhyànirodhaþ /

[004|01-004|02]
duþkhàdãnàmàryasatyànàü pratisaükhyànaü pratisaükhyà praj¤àvi÷eùastena pràpyo nirodhaþ /

[004|02]
pratisaükhyànirodhaþ /

[004|02-004|03]
madhyapadalopàt gorathavat /

[004|04]
kiü punareka eva sarveùàü sàsravàõàü dharmàõàü pratisaükhyànirodhaþ /
netyàha /

[004|05]
kiü tarhi /

[004|06]
     #<pçthak pçthak / (1-6b2)>#

[004|07]
yàvanti hi saüyogadravyàõi tàvanti visaüyogadravyàõi /

[004|07-004|08]
anyathà hi duþkhadar÷anaheyakle÷anirodhasàkùàtk karaõàt sarvakle÷anirodhasàkùàtkriyà prasajyeta /

[004|08-004|09]
sati caivaü ÷eùapratipakùabhàvanàvaiyarthyaü syàt /

[004|09-004|10]
yattarhyuktam "asabhàgonirodha" ityasya ko 'rthaþ /

[004|10-004|11]
nàsya ka÷cit sabhàgaheturasti nàsau kasyacidityayamasya vàkyasyàrtho na tu nàsya ka÷icat sabhàgo 'stãti /

[004|11]
uktaþ pratisaükhyànirodhaþ //

[004|12]
     #<utpàdàtyantavighno 'nyo nirodho 'pratisaükhyayà (1-6c-6d) // VAkK_1.6 //>#

[004|13-004|14]
anàgatànàü dharmàõàmutpàdasyàtyantaü vighnabhåto visaüyogàd yo 'nyo nirodhaþ so 'pratisaükhyànirodhaþ /

[004|14]
na hyasau pratisaükhyayà labhyate /
kiü tarhi /
pratyayavaikalyàt /

[004|14-004|16]
yathaikaråpavyàsaktacakùurmanaso yàni råpàõi ÷abdagandharasaspraùñavyàni càtyayante tadàlambanaiþ pa¤cabhirvij¤ànakàyairna ÷akyaü punarutpattum /

[004|16-004|17]
na hi te satyà atãtaü viùayamàlambayi tulmiti /

[004|17]
ataþ sa teùàmapratisaükhyànirodhaþ pratyayavaikalyàt pràpyate /

[004|18]
catuùkoñikaü càtra bhavati /
santi te dharmà yeùàü pratisaükhyànirodha eva labhyate /

[004|19]
tadyathà atitapratyutpannotpattidharmàõàü sàsravàõàm /

[004|19-004|20]
santi yeùàmapratisaükhyànirodha eva /

[004|20]
tadyathà 'nutpattidharmàõàmanàsravasaüskçtànàm /
santi te yesàmubhayam /

[004|21]
tadyathà sàsravàõàmanutpasttidharmàõàm /
santi yeùàü nobhayam /

[004|21-004|22]
tadyathà atãtapratyutpannotpattidharmàõàmaõàsravàõàmiti /

[004|22]
uktaü trividhamasaüskçtam //

[004|23]
yattåktaü "saüskçtà màrgavarjitàþ /

[004|23-004|24]
sàsravà" iti katame te saüskçtàþ /

[004|25]
     #<te punaþ saüskçtà dhàrmà råpàdiskandhapa¤cakam / (1-7a-7b)>#

[004|26]
råpaskandho vedanàskandhaþ saüskàraskandho vij¤ànaskandha÷cetyete saüskçtà dharmàþ /

[004|27]
sametya saübhåya pratyayaiþ kçtàþ iti saüskçtàþ /
nahyekapratyayajanitaü ki¤cidastãti /

[004|27-005|01]
tajjàtãyatvàdanàgateùvavirodho dugdhendhanavat /

[005|02]
     #<ta evàdhvà kathàvastu saniþsàràþ savastukàþ (1-7c-7d) // VAkK_1.7 //>#

[005|03]
ta eva saüskçtà gatagacchadgamiùyadbhàvàdadhvànaþ adyante 'nitayatyeti và /

[005|03-005|04]
kathà vàvàyam tasyà vastu nàma /

[005|04]
sàrthakavastugrahaõàt tu saüskçntaü kathàvaståcyate /

[005|04-005|05]
anyathà hi urakaraõagrantho virudhyeta /

[005|05]
"kathàvastånyaùñàda÷abhirdhatubhiþ saügçhãtàni /"

[005|05-005|06]
niþsaraõaü niþsàraþ sarvasya saüskçtasya nirvàõam /

[005|06]
tadeùàmastãti saniþsàràþ /

[005|06-005|07]
sahetukatvàt savastukàþ /

[005|07]
hetuvacanaþ kila vastu÷abda iti vaibhàùicàþ /

[005|07-005|08]
ityete saüskçtadharmauaryàyàþ /

[005|08]
ta eva puyaþ saüskçtà dharamàþ /

[005|09]
     #<ye sàsravà upàdànaskandhàste (1-8a-8b1)>#

[005|10]
ataþ kiü diddhaü /

[005|10-005|11]
ya upàdànaskandhàþ skandhà api te syuþ eva nopàdànaskandhàþ /

[005|11]
anàsravàþ saüskàrà iti
tatra upàdànàni kle÷àþ /

[005|11-005|12]
tatsaübhåtatvàdupàdànaskandhàþ //

[005|12]
truõatupàgnivat /
taddhidheyatvàdvà ràjapuråpavat /

[005|12-005|13]
upàdànàni và tebhyaþ saübhavantãti upàdànaskandhàþ puùpaphalavçkùavat /

[005|13-005|14]
ta eva sàsravà dharmà ucyante /

[005|15]
     #<saraõà api / (1-8b2)>#

[005|16]
raõsà hi kle÷àþ /
àtmapàravyàvàdhanàt /
stadanu÷ayitatvàt saraõàþ /
sàsravavat /
punaþ 

[005|17]
     #<duþkhaü samudayo loko dçùñisthànaü bhava÷ca te (1-8c-8d) // VAkK_1.8 //>#

[005|18]
àryàõàü pratikålatvàdduþkham /
samudetyasmàd duþkhamiti samudayaþ /

[005|18-005|19]
lakùyata iti lokaþ /

[005|19]
dçùñirasmiüstiùñhatyanu÷ayanàditi dçùñisthànam /
bhavatãti bhavaþ 

[005|20]
ityete sàsravàõasaü dharmàõàmànvarthaparyàyàþ 

[005|21]
pa¤ca råpàdayaþ skandhà ityuktam /
tatra 

[005|22]
     #<råpaü pa¤cendriyàõyarthàþ pa¤càvij¤aptireva ca / (1-9a-9b) >#

[005|23]
pa¤cendriyàõi cakùuþ÷trotragrhàõajihvàkàyendariyà õa /

[005|23-005|24]
pa¤càrthàsteùàmevacakùuràdãnàmindriyàõàü yathàsvaü ye pa¤ca viùayàþ råpa÷abdagandharasaspraùñavyàkhyàþ /

[005|25]
avij¤apti÷ceti /
etàvàn råpaskandhaþ 

[005|26]
tatra ya ete pa¤ca råpàdayo 'rthà uktàþ /

[005|27]
     #<tadvij¤ànà÷rayà råpaprasàdà÷cakùuràdayaþ  (1-9c-9d) // VAkK_1.9 //>#

[006|01-006|02]
råpa÷abdagandharasaspraùñavyavij¤ànànàmà÷rayabhåtà ye pa¤ca råpàtmakàþ prasàdàste yathàkramaü cakùuþ÷rotraghràõajihvàkàyà veditavyàþ /

[006|02-006|03]
yathoktaü bhagavatà "cakùurbhikùo àdhyàtmikamàyatanaü catvàri mahàbhåtànyupàdàya" råpa prasàda iti vistaraþ /

[006|03-006|04]
yànyetàni cakùuràdãnyuktani tadvij¤ànà÷rayà råpaprasàdà÷cakùuràdayaþ /

[006|04-006|05]
cakùurvij¤ànàdyà÷rayà ityarthaþ /

[006|05]
evaü kçtvà prakaraõagraõtho 'pyanuvçtto bhavati /
"cakùuþ katamat /

[006|05-006|06]
cakùurvij¤ànà÷rayo råpaprasàda" iti vistaraþ /

[006|06]
nirddiùñàni pa¤cendriyàõi /

[006|07]
arthàþ pa¤cà nirdde÷yàþ /
tatra tàvat]

[006|08]
     #<råpaü dvidhà>#

[006|09]
varõaþ saüsthànaü ca /
tatra varõa÷caturvidho nãlàdiþ /
tadbhedà anye /

[006|09-006|10]
samsthànamaùñavidhaü dãrghadi visàtàntam /

[006|10]
tadeva råpàyatanaü punarucyate /

[006|11]
     #<vim÷atidhà>#

[006|12-006|13]
tadyathà nãlaü pãtaü lohitamavadàtaü dãrghaü hrasvaü vçttaü parimaõóalaü unnatamavanataü sàtaü visàtaü abhraü dhåmo rajo mahikà cchàyà àtapaþ àlokaþ andhakàramiti /

[006|13-006|14]
kecinnabha÷caikavarõamiti ekaviü÷atiü saüpañhanti /

[006|14]
tatra sàtaü samasthànam / visàtaü viùama sthànaml mahikà nãhàraþ / àtapaþ såryaprabhà /

[006|14-006|15]
àlokaþ candratàrakàgnyoùadhimaõãnaü prabhà /

[006|16]
chàyà yatra råpàõàü dar÷anam /
viparyayàdandhakàram /

[006|16-006|17]
÷eùaü sugamatvànna vipa¤citam /

[006|17]
asti råpàyatanaü varõato vidyate na saüsthànataþ

[006|17-006|18]
nãlapãtalohitavadàtacchàyàtapàlokàndhakàràkhyam /

[006|18]
asti saüsthànato na varõataþ /

[006|18-006|19]
ghàdãnàü pradeùaþ kàyavij¤aptisvabhàvaþ /

[006|19]
astyubhayathà /
pari÷iùñaü råpàyatanam /

[006|19-006|20]
àtapàlokàveva varõato vidyete ityapare /

[006|20]
"dç÷yate hi nãlàdãnaü dãrghàdipariccheda" iti /

[006|21]
kathaü punarekaü dravyamubhayathà vidyate /
astyubhayasya tatra praj¤ànàt /

[006|21-006|22]
j¤ànàrtho hyeùa vidirna sattàrthaþ /

[006|22]
kàyavij¤aptàvapi tarhi prasaïgaþ /
uktaü råpàyatanaü //

[006|23]
     #<÷abdastvaùñavidhaþ />#

[006|24]
upàttànupàttamahàbhåtahetukaþ sattvàsattvàkhya÷ceti caturvidhaþ /

[006|24-006|25]
punarmanoj¤àmanoj¤abhedàdaùñavidho bhavati /

[006|25-006|26]
tatropàttamahàbhåtahetuko yathà hastavàkchabdaþ /

[006|26]
anupàttamahàbhutahetuko yathà vàyuvanaspatinadã÷abdaþ /

[006|26-006|27]
sattvàkhyo vàgvij¤aptiùabdaþ /

[006|27]
asattvàkhyo 'nyaþ 

[006|27-006|28]
upàttànupàttamahàbhåtahetuko 'pyasti ÷abda ityapare /

[006|28]
tadyathà hastamçdaïgasaüyogaja iti /

[006|28-007|01]
sa tu yathaikau varõaparamàõurna bhåtacatuùkadvayamupàdàyeùyate tathà naivaiùñavya iti /

[007|01]
uktaþ ÷abdaþ //

[007|02]
     #<rasaþ />#

[007|03]
     #<ùoóha>#

[007|04]
madhuràmlalavaõakañukatittakaùàyabhedàt /

[007|05]
     #<caturvidho gandhaþ>#

[007|06]
sugandhadurgandhayoþ samaviùamagandhatvàt /
trividhastu ֈstre /

[007|06-007|07]
"sugandho durgandhaþ samagandha" iti /

[007|08]
     #<spç÷yamekàda÷àtmadkam // VAkK_1.10 //>#

[007|09]
spraùñavyamekàda÷adravyasvabhàvam /

[007|09-007|10]
catvàri mahàbhåtàni ÷lakùõatvaü karka÷atvaü gurutvaü laghutvaü ÷ãtaü jighatsà pipàsà ceti /

[007|10]
tatra bhåtàni pa÷càdvakùyàmþ /

[007|10-007|11]
÷lakùõatvaü mçdutà /

[007|11]
karka÷atvaü paruùatà /
gurutvaü yena bhàvàstulyante /
laghutvaü viparyayàt /

[007|11-007|12]
÷ãtamuùõàbhilàùakçt /

[007|12]
jighatsà bhojanàbhilàùakçt /
kàraõe kàryopacàràt /
yathà

[007|13-007|14]
"buddhànàü sukha utpàdaþ sukhà dharmasya de÷anà /
sukhà saïghasya sàmagrã samagràõàü tapaþ sukhaü" // iti /

[007|15]
tatra råpadhàtau jighatsàpipàse na staþ /
÷eùamasti

[007|15-007|16]
yadyapi tatra vastràõyeka÷o na tulyante sa¤citàni punastulyante /

[007|16]
÷ãtamupaghàtakaü nàsti /

[007|16-007|17]
anugràhakaü kilàsti /

[007|18-007|19]
yadetadbahuvidhaü råpamuktaü tatra kadàcidekena dravyeõa cakùurvij¤ànamutpadyate yadà tatprakàravyavacchedo bhavati /

[007|19]
kadàcid bahubhiryadà na vyavacchedaþ /

[007|19-007|20]
tadyathà senàvyåhamanekavarõasaüsthànaü maõisamåhaü ca dåràt pa÷yataþ /

[007|20]
evaü ÷rotràdivij¤ànaü veditavyaü /

[007|21]
kàyavij¤ànaü tu paraü pa¤cabhiþ spraùñavyairutpadyata ityeke /

[007|21-007|22]
caturbhirmahàbhåtairekena ca ÷lakùõatvàdinà /

[007|22]
sarvairekàda÷abhirityapare /

[007|22-007|23]
nanu caivaü samastàlambanatvàt sàmànyaviùayàþ pa¤ca vij¤ànakàyàþ pràpnuvanti na svalakùaõaviùayàþ /

[007|23-007|24]
àyatanasvalakùaõaü pratyete svalakùaõaviùayà iùyante na dravyasvalakùaõamityadoùaþ /

[007|25]
idaü vicàryate /

[007|25-007|26]
kàyajihvendriyayoryugapad viùayapràptau satyàü katarad vij¤ànaü pårvamutpadyate /

[007|26]
yasya viùayaþ pañãyàn /

[007|26-007|27]
samapràpte tu viùaye jihvàvij¤ànaü pårvamutpadyate /

[007|27]
bhoktukàmatàvarjitatvàtsasntateþ /

[007|27-007|28]
uktàþ pa¤àcendriyàrthàþ yathà ca teùàü grahaõaü /

[007|29]
avij¤aptiridànãü vaktavyà /
seyamucyate

[008|01-008|02]
     #<vikùiptàcittakasyàpi yo 'nubaõdhaþ ÷ubhà÷ubhaþ /
     mahàbhåtànyupàdàya sa hyavij¤aptirucyate // VAkK_1.11 //>#

[008|03]
vikùiptacittakasyeti tadanyacittasyàpi //

[008|03-008|04]
acittakasyàpãtyasaüj¤inirodhasamàpattisamàpannasyàpi /

[008|04]
api÷abdenàvikùiptasacittasyàpãti vij¤àyate /

[008|05]
yo 'nu bandha iti yaþ pravàhaþ /
÷ubhà÷ubha iti ku÷alàku÷alaþ /

[008|05-008|06]
ku÷alàku÷ale pràptivàho 'pyastãdç÷a iti tadvi÷eùaõàrthamucyate mahàbhåtànyupàdàyeti /

[008|07]
hetvartha upàdàyàrtha iti vaibhàùikàþ /
jananàdihetubhàvàt /

[008|07-008|08]
sa hyavij¤aptiriti hi÷abdastannàmakaraõavij¤àpanàrthaþ /

[008|08-008|09]
råpakriyàsvabhàvàpi satã vij¤aptivat paraü na vij¤àpayatãtyavij¤aptiþ /

[008|09-008|09
ucyata iti àcàryavacanaü dar÷ayati /

[008|09-008|10]
samàsatastu vij¤aptisamàdhisaübhåtaü ku÷alàku÷alaü råpamavij¤aptiþ /

[008|11]
mahàbhåtànyupàdàyetyuktàni katamàni bhåtàni /

[008|12]
     #<bhåtàni pçthivãdhàturaptejovàyudhàtavaþ >#

[008|13]
ityete catvàraþ svalakùaõopàdàyaråpadhàraõàd dhàtava÷catvàri mahàbhåtàny ucyante /

[008|14]
mahattvameùàü sarvànyaråpà÷rayatvenaudàrikatvàt /

[008|14-008|15]
atha và tadudbhåtavçttiùu pçthivyaptejovàyuskandheùveùàü mahàsõnive÷atvàt /

[008|15-008|16]
te punahete dhàtavaþ kasmin karmaõi saüsidhàþ kiüsvabhàvà÷cetyàha 

[008|17]
     #<dhçtyàdikarmasaüsiddhàþ>#

[008|18]
dhçtisaügrahapaktivyåhanakarmasvete yathàkramaü saüsiddhàþ pçthivyaptejovàyudhàtavaþ /

[008|18-008|19]
vyåhanaü punarvçddhiþ prasarpaõaü ca veditavyam /

[008|19]
idameùàü karma /
svabhàvastu yathàkramaü 

[008|20]
     #<kharasnehosõateraõàþ // VAkK_1.12 //>#

[008|21]
kharaþ pçthivãdhàtuþ /
sneho 'bdhàtuþ /
uùõatà tejodhàtuþ /

[008|22]
ãraõà vàyudhàtuþ /
ãryate 'nayà bhåtasroto de÷àntarotpàdanàt pradãperaõavaditãraõà /

[008|23]
"vàyudhàtuþ katamo laghusamudãraõatvam" iti prakàraõeùu nirdiùñaü såtre ca /

[008|23-008|24]
tattu laghutvamupàdàya råpamapyuktaü prakaraõeùu /

[008|24-008|25]
ato ya ãraõàsvabhàvo dharmaþ sa vàyuriti karüaõà 'sya svabhàvo 'bhivyaktaþ /

[008|26]
kaþ punaþ pçthivyàdinàü pçthivãdhàtvàdãnàü ca vi÷eùaþ /

[009|01]
     #<pçthivã varõasaüsthànamucyate lokasaüj¤ayà />#
[009|02]
tathà hi pçthivãü dar÷ayanto varõaü saüsthànaü ca dar÷ayanti /
yathà pçthivã evaü 

[009|03]
     #<àpasteja÷ca>#

[009|04]
varõasaüsthànamevocyate lokasaüj¤ayà /

[009|05]
     #<vàyustu dhàtureva>#

[009|06]
ya eva tu vàyudhàtuþ sa eva loke vàyuarityucyate /

[009|07]
     #<tathapi ca // VAkK_1.13 //>#

[009|08]
yathà pçthivã varõasaüsthànamucyate lokasaüj¤ayà tatha vàyuarapi /

[009|08-009|09]
nãlikà vàtyà maõóalikà vàtyeti //

[009|10]
kasmàt punarayamavij¤aptiparyanto råpaskandha ityucyate /
raupaõàt /

[009|10-009|11]
uktaü bhagavatà "råpyate rupyata iti bhikùavastasmàdråpopàdànasdandha ityucyate //

[009|11-009|12]
kena rupyate /

[009|12]
pàõispar÷enàpi spçùño råpyata" iti vistaraþ /
råpyate bàdhyata ityarthaþ /

[009|13]
tathà hyarthavargãyeùåktam

[009|14-009|15]
     "tasya cet kàmayànasya cchandajàtasya dehinaþ /
     te kàmà na samçdhyanti ÷alyaviddha iva råpyate //"

[009|16]
råpasya punaþ kà  badhanà /
vipariõàmotpàdanà /

[009|16-009|17]
pratighàto råpeõetyapare /

[009|17]
paramàõuråpaü tarhi råpaü na pràpnotyaråpaõàt /

[009|17-009|18]
na vai paramàõuråpamekaü pçthag bhåtamasti /

[009|18]
sa¤ghàtasthaü tu tad råpyata eva /

[009|18-009|19]
atãtànàgataü tarhi råpaü na pràpnoti /

[009|19]
tadapi råpitaü råpayiùyamàõaü tajjàtãyaü ceti råpamindhanavat /

[009|19-009|20]
avij¤aptistarhi na pràpnoti /

[009|20]
sàpi vij¤aptiråpaõàd råpità bhavati /

[009|20-009|21]
vçkùapracalane cchàyàpracalanavat /

[009|21]
nàvikàràt /

[009|21-009|22]
vij¤aptinivçttau càvij¤aptinivçttiþ syàd vçkùàbhàve cchàyà 'bhàvavat /

[009|22-009|23]
à÷rayabhåtaråpaõàdityapare evaü tarhi cakùurvij¤ànàdãnàmapyà÷rayaråpaõàt råpatvaprasaïgaþ /

[009|23]
viùamo 'yamupanyàsaþ /

[009|23-009|24]
avij¤aptirhi cchàyeva vçkùaü prabheva maõiü bhåtànyà÷rtya varttate /

[009|24-009|25]
na tvevaü cakùuràdãnyà÷ritya varttante cakùurvij¤ànàdãni kevalaü tåtpattinimiktamàtraü tàni teùàü bhavantãti /

[009|25-009|26]
idaü tàvadavaibhàùikãyaü vçkùamà÷ritya cchàyà varttate maõiü cà÷ritya prabheti /

[009|26-010|01]
cchàyàdivarõaparamàõånàü pratyekaü svabhåtacatuùkà÷ritatvàbhyupagamàt /

[010|01]
satyapi ca tadà÷ritatve cchàyàprabhayornàvij¤aptistathaivà÷rità /
yujyate /

[010|02]
niruddheùvapi avij¤a ptyà÷ayeùu mahàbhåteùu tasyà anirodho 'bhyupagamyate /

[010|02-010|03]
ato na bhavatyeùa parihàraþ /

[010|03-010|04]
anye punaratra parihàramàhuþ cakùurvij¤ànàdãnàmà÷rayo bhedaü gataþ /

[010|04]
kaùcidråpyate cakùuràdiþ ka÷cinna råpyate yathà manaþ /

[010|05]
na tvevamavij¤aptiþ /

[010|05-010|06]
tasmàdasamànaþ prasaïgaþ ityata upapannametadà÷raya råpaõàdråpamiti /

[010|07]
ya eva råpaskandhasvabhàvà uktàþ

[010|08]
     #<indriyàrthasta eveùñà a÷àyatanadhàtavaþ />#

[010|09]
àyatanavyavasthàyàü da÷àyatanàni /

[010|09-010|10]
cakùuràyatanaü råpàyatanaü yàvat kàyàyatanaü spraùñavyàyatanamiti /

[010|10-010|11]
dhàtuvyavasthàyàü ta eva da÷adhàtava÷cakùurchàtå råpadhàturyàvat kàyadhàtuþ spraùñavyadhàturiti /

[010|11]
ukto råpaskandhastasya càyatanavyavasthànam /

[010|12=01012]
vedanàdayo vaktavyaþ /

[010|12]
tatra

[010|13]
     #<vedanà 'nubhavaþ >#

[010|14]
trividho 'nubhavo vedanàskandhaþ /
sukho duþkho , duþkhàsukha÷ca /

[010|14-010|15]
sa punarbhidyamànaþ ùaó vedanàkàyàþ cakùuþsaüspar÷ajà vedanà yàvamvanaþsaüspar÷ajà vedaneti /

[010|16]
     #<saüj¤à nimittodgrahaõàtmikà // VAkK_1.14 //>#

[010|17-010|18]
yàvannãlapãtadãrghahrasvastripuruùamitramitrasukhaduþkhàdinimittodgrahaõamasau saüj¤àskandhaþ /

[010|18]
sa punarbhidyamànaþ ùañsaüj¤àkàyà vedanàvat //

[010|19]
     #<caturbhyo 'nye tu saüskàraskandhaþ >#

[010|20]
råpavedanàsaüj¤àvij¤ànebhya÷catubbryo 'nye tu saüskàràþ saüskàraskandhaþ/

[010|20-010|21]
bhagavatà tu såtre ùañ cetanàkàyà ityuktaü pràdhànyàt /

[010|21-010|22]
sà hi karmasvaråpatvàdabhisaüskaraõe pradhànà /

[010|22-010|23]
ata evoktaü bhagavatà "saüskçtamabhisaüskaroti /

[010|23]
tasmàt saüskàrà upàdànaskandha ity ucyata" iti

[010|23-010|25]
anyathà hi ÷eùàõàü caitasikànàü viprayuktànàü ca saüskàràõàü skandhàsaügrahàdduþkhasamudayasatyatvaü na syàditi parij¤àparihàõe api na syàtàm/

[010|25-010|26]
uktaü ca bhagavatà "nàhamekadharmamapi anabhij¤àyàparij¤àya duþkhasyàntakriyàü vadàmãti /

[010|26]
evamaprahàye" tyuktam /

[011|01]
tasmàdava÷yameùàü saüskàraskandhasaügraho "bhyupagantavyaþ /

[011|02]
     #<ete punastrayaþ />#

[011|03]
vedanàsaüj¤àsaüskàraskandhàþ àyatanadhàtuvyavasthàyàü

[011|04]
     #<dharmàyatanadhàtvàkhyàþ sahàvij¤aptyasaüskçtaiþ // VAkK_1.15 //>#

[011|05]
ityetàni sapta dravyàõi dharmàyatanaü dharmadhàtu÷cetyàkhyàyante /

[011|06]
     #<vij¤ànaü prativij¤aptiþ >#

[011|07]
viùayaü viùayaü prati vij¤aptirupalabdhirvij¤àna skandha ityucyate /

[011|07-011|08]
sa punaþ ùaó vij¤ànakàyàþ cakùurvij¤ànaü yàvanmanovij¤ànamiti /

[011|08-011|09]
ya eùa vij¤ànaskandha ukta àyatanavyavasthàyàü 

[011|10]
     #<mana àyatanaü ca tat />#

[011|11]
dhàtuvyavasthàyàü sa eva

[011|12]
     #<dhàtavaþ saspta ca matàþ >#

[011|13]
katame sapta /

[011|14]
     #<ùaó vij¤ànànyatho manaþ // VAkK_1.16 //>#

[011|15]
cakùurvij¤ànadhàturyàvanmanovij¤ànadhàtumanodhàtu÷ca /

[011|15-011|16]
evamatra pa¤ca skandhà dvàda÷àyatanàni aùñàda÷a dhàtavo nirddiùñà bhavaõti /

[011|16-011|17]
avij¤aptivarjyo råpaskandho da÷àyatanàni da÷a dhatavaþ /

[011|17-011|18]
vedanà dayaþ skandhàstrayo "vij¤aptirasaüskçtàni ca dharmàyatanaü dharmadhàtu÷ca vij¤ànaskandho mana àyatanaü ùaó vij¤ànadhàtavo manodhàtu÷ceti //

[011|19]
nanu ca ùaó vij¤ànakàyà vij¤ànaskandha ityuktam /

[011|19-011|20]
atha ko "yaü punastebhyo "nyo manodhàtuþ na khalu ka÷cidanyaþ /

[011|20]
kiü narhi /
teùàmeva

[011|21]
     #<ùaõõàmanantaràtãtaü vij¤ànaü yaddhi tanmanaþ />#

[011|22]
yadyatsamanantaraniruddhaü vij¤ànaü tanmanodhàturityucyeta /

[011|22-011|23]
tadyathà sa eva putro "nyasya pità bhavati tadeva phalamanyasya bãjamiti /

[011|23-011|25]
evaü tarhi dravyataþ saptada÷a dhàtavo bhavanti dvàda÷a và ùaóvij¤ànadhàtumanodhàtånàmitaretaràntarbhàvàditi kasmàdaùñàdà÷a vyavasthàpyante /

[011|25]
yadyapyevaü tathàpi

[011|26]
     #<ùaùñhà÷rayaprasiddhyartha dhàtavo "ùàda÷ smçtàþ // VAkK_1.17 //>#

[011|27]
pa¤cànàü vij¤ànadhàtånàü cakùurdhàtvàyatanàdayaþ pa¤cà÷rayàþ /

[011|28]
ùaùñhasya manovij¤ànadhàtorà÷rayo "nyo nàsti /

[011|28-011|29]
atastadà÷rayaprasiddhacyartha manodhàturåpadiùñaþ /

[011|29-012|01]
evamà÷rayà÷ritàlambanaùñkavyavasathànàdaùñàda÷a dhàtavo bhavantãti /

[012|01]
arhatastarhi caramaü cittam na mano bhaviùyati /

[012|02]
nahi tadasti yasya tatsasmanantaràtãtaü syàditi /
na /

[012|02-012|03]
tasyàpi manobhàvenàvasthitatvàt /

[012|03]
anyakàraõavaikalyàttu nottaravij¤ànasaübhåtiþ //

[012|04]
tatra skandhaiþ sarvasaüskçtasaügrahaþ /

[012|04-012|05]
upàdànaskandhaiþ sarvasàsravàõàmà yatanadhàtubhiþ sarvadharmàõàm /

[012|05]
samàsatastu j¤àtavyaþ 

[012|06-012|07]
     #<sarvasaügraha ekena skandehnàyatanena ca 
     dhàtunà ca >#

[012|08]
råpaskandhena mana àyatanena dharmadhàtunà ca sarvadharmàõàü  saügraho boddhavyaþ /

[012|08-012|09]
sa khalveùa saügraho yatra kvaciducyamàno veditavyaþ /

[012|10]
     #<svabhàvena>#

[012|11]
na parabhàvena /
kim kàraõam /

[012|12]
     #<parabhàvaviyogataþ // VAkK_1.18 //>#

[012|13]
viyukto hi parabhavena dharmaþ /
tasmànna yena viyuktastenaiva saügçhãto yujyate /

[012|13-012|14]
tadyathà cakùurindriyaü råpaskandhena cakùuràyatanadhàtubhyàü ca duþkhasamudayasatyàbhyàü ca saügçhãtam /

[012|15]
tatsvabhàvatvàt /
nànyaiþ skandhàdibhistadbhàva  viyuktatvàt /

[012|15-012|16]
yastvanyenànyasya saügraha ucyate yathà saügrahavastubhiþ parùadàü sa hi kàdàcitkatvàt sàüketiko veditavyaþ /

[012|17]
nanu caikaviü÷atyà dhàtubhirbhavitavyam /
cakùuùo dvitvàt ÷rotraghràõayo÷ca /

[012|18]
na bhavitavyam /
yasmàt /

[012|19-012|20]
     #<jàtigocaravij¤ànasàmànyàdekadhàtutà 
     dvitve "pi cakùuradãnaü >#

[012|21]
tra jàtisàmànyamubhayo÷cakùuþsvabhàvatvàt /

[012|21-012|22]
gocarasàmànyamubhayo råpaviùayatvàt /

[012|22]
vij¤ànasàmànyamubhayorekacakùurvij¤ànà÷rayatvàt /
tasmadeka eva cakùurdhàtuþ /

[012|23]
evaü ÷rotraghràõayorapi yojyam /

[012|24]
     #<÷obhàrthaü tu dvayodbhavaþ // VAkK_1.19 //>#

[012|25]
ekadhàtutve "pi tu cakùuràdãnaü dvayoþ saübhava à÷rayasya ÷obhàrtham /

[012|25-013|01]
anya thà hyekacakùuþ÷rotràdhiùñhànaikanàsikàvilasaübhavàt mahad vairupyaü syàditi /

[013|02]
uktàþ skandhàyatanadhàtavaþ 

[013|03]
idaü tu vaktavyaü kaþ skandhàyatanadhàtvartha iti /

[013|04]
     #<rà÷yàyadvàragotràrthàþ skandhàyatanadhàtavaþ />#

[013|05-013|07]
'yat ki¤cidråpamatãtànàgatapratyutpannamàdhyàtmibàhyam audàrikaü và såkùmaü và hãnaü và praõãtaü  và yadvà dåre antike tatsarvamaikadhyamabhisaükùipya råpaskandha iti saükhyàü gacchatã ti vacanàt såtre rà÷yarthaþ skandhàrtha iti siddham /

[013|07-013|08]
tatràtãtaü råpamanityatàniruddham /

[013|08]
anàgatamanutpannam /
pratyutpannamutpannàniruddham /

[013|09]
àdhyàtmikaü svàsàntànikaü bàhyamanyadàyatanato và

[013|09-013|10]
audàrikaü sapratighaü såkùmamapratighamàpekùikaü và /

[013|10]
àpekùikatvàdasiddhamiti cet /
na /

[013|10-013|11]
apekùàbhedàt /

[013|11]
yadapekùyau dàrikaü na jàtu tadapekùya såkùmaü pitàputravat /
hãnaü kliùñam /

[013|12]
praõitamakliùñam /
dåramatãtànàgatam /
antikaü pratyutpannam /

[013|12-013|13]
evaü yàvat vij¤ànam /

[013|13]
ayaü tu vi÷aùaþ /
audàrikaü pa¤cendriyà÷rayam såkùmaü mànasam /

[013|13-013|14]
bhåmito veti vaibhàùikàþ /

[013|14]
bhadanta àha audàrikaråpaü pa¤acendriyagràhyam såkùmamanyat /

[013|15]
hãnamamanàpaü praõãtaü manàpam /
dåramadç÷yade÷am /
antikaü dç÷yade÷am /

[013|15-013|16]
atãtàdãnàü sva÷abdenàbhi hitatvàt /

[013|16]
evam vedanàdayo 'pi veditavyàþ /

[013|17]
dåràntikatvaü tu teùàmà÷rayava÷àt /
audàrikasåkùmatvaü tu påarvavaditi //

[013|18]
cittacaittàyadvàràrtha àyatanàrthaþ /

[013|18-013|19]
nirvacanaü tu cittacaittànàmàyaü tanvantãti àyatanàni /

[013|19]
vistçõvantãtyarthaþ /
gotràrtho dhàtvarthaþ /

[013|19-013|21]
yathaikasmin parvate bahånyayastàmraråpyasuvarõàdigotràni dhàtava ucyante evam ekasminnà÷raye santàne và aùñàda÷a gotràõi aùñàda÷a dhàtava ucyante /

[013|21]
àkaràstatra gotràõyuacyante /

[013|21-013|22]
ta ime cakùuràdayaþ kasyàkaràþ /

[013|22]
svasyà jàteþ /
sabhàgahetutvàt /

[013|22-013|23]
asaüskçtaü tarhi na dhàtuþ syàt /

[013|23]
cittacittànàü tarhi jàtivàcako "yaü dhàtu÷abda ityapare /

[013|23-013|24]
aùñàda÷dharmàõàü jàtayaþ svabhàvà aùñàda÷a dhàtava iti /

[013|24-013|25]
yadi rà÷yarthaþ skandhàrthaþ praj¤aptisantaþ skandhàþ pràpnuvanti /

[013|25]
anekadravyasamåhatvàt rà÷ipudgalavat /
na /

[013|26]
ekasyàpi dravyaparamàõoþ skandhatvàt /
na tarhi rà÷yarthaþ skandhàrtha iti vaktavyam /

[013|27]
na hyekasyàsti rà÷itvamiti /
kàryab hàrodvahanàrthaþ skandhàrtha ityapare /

[013|27-013|28]
pracchedàrtho và /

[013|28]
tathàhi vaktàro bhavanti tribhiþ skandhakairdeyaü dàsyàma iti /
tadetadutsåtram /

[013|29]
såtraü hi rà÷yarthameva bravãti "yatki¤cidråpamatãtànàgatapratyutpannami"ti vistaraþ 

[013|30]
pratyekamatãtàdiråpasya skandhatvaü tatra vij¤àpyate /

[013|30-014|01]
sarvametadatãtàdi råpameka÷o råpaskandha iti /

[014|01]
na ÷akyamevaü vij¤àtum /

[014|01-014|02]
"tatsarvamaikadhyamabhisaükùipye"ti vacanàt / tasmàdrà÷ivadeva skandhàþ praj¤aptisantaþ

[014|02-014|03]
råpoãnyapi tarhyàyatanàni praj¤aptisanti pràpnuvanti /

[014|03-014|04]
bahunàü cakùuràdiparamàõånàmàyadvàra bhàvàt /

[014|04]
na /

[014|04-014|05]
eka÷aþ samagràõàü kàraõabhàvàt viùayasahakàritvàdvà nendriyaü pçthagàyatanaü syàt /
01405-01405]
vibhàùàyàü tåcyate "yadyàbhidharmikaþ skandhapraj¤aptimapekùate /

[014|06]
sa àha paramàõurekasya dhàtorekasyàyatanasyaikasya skandhasya prade÷aþ /

[014|06-014|07]
atha nàpekùate /

[014|07]
sa àha /
paramàõureko dhàturekamàyatanamekaþ skandha" iti /

[014|07-014|08]
bhavati hi prade÷e "pi prade÷ivadupacàro yathà paññaiakade÷e dagdhe paño dagdha iti /

[014|09]
kirthaü bhagavàn skandhàdimudhena trividhàü de÷anàmàrabhate /
àha /
vineyànàü 

[014|10]
     #<mohendriyarucitraidhàttisraþ skandhàdide÷anàþ // VAkK_1.20 //>#

[014|11]
trayaþ prakàràstraidham /
triprakàraþ kila sattvànàü mohaþ /

[014|11-014|12]
keciccaitteùu saümåóhàþ piõóàtmagrahaõataþ /

[014|12]
kecidråpa eva /
kecidråpacittayoþ /
indriyàõyapi trividhàni /

[014|13]
tãkùõamadhyamçdvindriyatvàt /
råcirapi trividhà /

[014|13-014|14]
saükùiptamadhyavistaragrantharucitvàt /

[014|14]
teùàü yathàkramaü tisraþ skandhàyatanadhàtude÷anà iti //

[014|15-014|16]
kim punaþ kàraõaü caitasikà ekatra saüskàraskandhanikùiptà vedanàsaüj¤e tu pçthak skandhãkçte ityàha 

[014|17-014|18]
     #<vivàdamålasaüsàrahetutvàt kramakàraõàt /
     caittebhyo vedanàsaüj¤e pçthakaskndhau nive÷itau // VAkK_1.21 //>#

[014|19]
dve vivàdamåle /
kàmàdhyavasànaü dçùñyadhyavasànaü ca /

[014|19-014|20]
tayorvedanàsaüj¤e yathàkramaü pradhànahetå /

[014|20-014|21]
vedanàsvàdava÷àddhi kàmànabhiùvajante viparãtasaüj¤àva÷àcca dçùñãriti /

[014|21]
saüsàrasyàpi te pradhànahetå /
vedanàsvàdagçddho hi viùaryastasaüj¤aþ saüsarati /

[014|22-014|23]
yacca skandhakrame kàraõamupadekùyamàõaü tato 'pi kramakàraõàdanayoþ pçthakskandhãkaraõaü veditavyam /

[014|23]
etacca tredho papàdayiùyàmaþ /

[014|24]
     #<skandheùva saüskçtaü noktamarthàyogàt >#

[014|25]
taddhi skandheùåcyamànaü na tàvadeteùvevàntarõetuü ÷akyate
arthàyogàt /

[014|25-015|01]
nahi tadråpaü nàpi yàvadvij¤ànamiti /

[015|01]
nacàpi ùaùñhaþ skandho vaktuü ÷akyate /
kutaþ /
arthàyogàt /

[015|02]
"rà÷yartho hi skandhàrtha" ityuktam /

[015|02-015|03]
nacàsaüskçtamatãtàdibhedabhinnaü råpàdivadyatastatsarvamaikadhyamabhisaükùipyàsaüskçtaskandha iti saükhyàü gacchet /

[015|03-015|04]
saükle÷avastuj¤àpanàrthaü khalåpàdànaskandhavacanaü saükle÷avyavadànavastuj¤àpanàrthaü skandhavacanaü /

[015|04-015|05]
nacobhayathà "pyasaüskçtamityarthàyogànna te÷u vyavasthàpitam /

[015|05-015|06]
yathà ghañoparamo na ghaña evaü skandhoparamo na skandho bhavitumarhatãtyapare /

[015|06-015|07]
teùàü dhàtvàyataneùvapyeùa prasaïgaþ /

[015|07]
uktaþ skandhànàmanyaþ prakàraþ //

[015|08]
     #<kramaþ punaþ />#

[015|09]
     #<yathaudàrikasaükle÷abhàjanàdyarthadhàtutaþ // VAkK_1.22 //>#

[015|10]
råpaü hi sapratighatvàtsarvaudàrikam /
arupiõàü vedanà pracàraudàrikatayà /

[015|10-015|11]
tathà hi vyapadi÷anti haste me vedanà pàde me vedaneti /

[015|11]
dvàbhyàü cau dàrikatarà saüj¤à /

[015|11-015|12]
vij¤ànàtsaüskàrà ityato yadaudàrikataraü tatpårvamuktam /

[015|12-015|13]
athavà anàdimati saüsàre strãpuruùà anyonyaü råpàbhiràmàste ca vedanàsvàdagarddhàt /

[015|13]
tadgarddhaþ saüj¤àviparyàsàt /

[015|14]
tadviparyàsaþ kle÷ai÷cittaü aca tatsaükliùñamiti yathàsaükle÷aü ca kramaþ /

[015|14-015|15]
bhàjanàdyarthena và /

[015|15]
bhajanabhojanavya¤janakarttç bhoktçbhåtà hi råpàdayaþ skandhàþ /
dhàtuto và /

[015|16]
kàmaguõaråpaprabhàvito hi kàmadhàtuþ /
vedanàprabhàvitàni dhyànàni /

[015|16-015|17]
saüj¤àprabhàvitàþ trayaþ àråpyàþ /

[015|17]
saüskàramàtraprabhàvitaü bhavàgram /

[015|17-015|18]
età eva vij¤ànasthitayaþ tàsu ca pratiùñhitaü vij¤ànamiti kùetrabijasaüdar÷anàrthaþ skandhànukramaþ /

[015|18-015|19]
ata eva pa¤caskandhà nàlpãyàüso na bhåyàüsaþ /

[015|19-015|20]
ata eva ca kramakàraõàdvedanàsaüj¤e saüskàrebhyaþ pçthaka skandhãkçte /

[015|20-015|21]
yata ete audàrikatare saükle÷ànukramahetå bhàjanavya¤janabhåte tatprabhàvitaü ca dhàtudvayamiti //

[015|22]
àyatanadhàtånàü ùaõõàü cakùuràdãnàmanukramo vaktavyaþ /

[015|23]
tadva÷enaiva hi tadviùayavij¤ànànàü kramaþ /
teùàü ca punaþ ùaõõàü /

[015|24]
     #<pràk pa¤ca vàrttamàrthyàt>#

[015|25]
cakùuràdãni pa¤ca varttamànaviùayatvàt pårvamuktàni /
manastvaniyataviùayam 

[015|25-016|01]
ki¤cidvarttamànaviùayaü ki¤cit vyadhvànadhraviùayam /

[016|02]
     #<bhautikàrthyàccatuùñayam />#

[016|03]
pràgiti varttate /
pa¤cànàü puna÷ctvàri pårvamuktàni /
bhautikaviùayatvàt /

[016|03-016|04]
kàyasya tvaniyato viùayaþ 

[016|04]
kadàcid bhåtàni kadàcid bhautikam kadàcidubhayam /

[016|05]
     #<dårà÷utaravçttyà 'nyat>#

[016|06]
÷eùaü punaritasmàd yathàyogaü dårà÷utaravçttyà pårvamuktam /
cakùuþ÷rotraü hi dåraviùayam /

[016|07]
tat pårvamuktaü dvayàt /
tayorapi cakùuùo dåratare vçttiþ /

[016|07-016|08]
pa÷yato 'pi dårànnadãü tacchabdà÷ravaõàdatastat pårvamuktam /

[016|08]
ghràõasya tu nàsti dåre vçttiþ /
jihvàyà÷ca /

[016|09]
tayorà÷utaravçttitvàt ghràõaü pårvamuktamapràptasyaiva jihvà bhojyasya gandhagrahaõàt /

[016|10]
     #<yathàsthànaü kramo 'thavà // VAkK_1.23 //>#

[016|11]
athavà asmin ÷arãre cakùuùo 'dhiùñhànamupàriùñàt niviùñam /
tasmàdadhaþ ÷rotrasya /

[016|12]
tasmàdadho ghràõasya / tasmàt jihvàyàþ
takyàþ syàsya bahulyena /

[016|12-016|13]
manaþ punastànyeva ni÷ritamade÷asthaü ceti yathàsthànameùàü kramaþ syàt /

[016|14]
kiü punaþ kàraõaü da÷asvàyataneùu råpaskandhasaügçhãteùvekaü råpàyatanamucyate /

[016|14-016|15]
sarveùu ca dharmasvabhaveùvekaü dharmàyatanamityàha 

[016|16-016|17]
     #<vi÷eùaõàrthaü pràdhànyàdbahudharmàgrasaügrahàt /
     ekamàyatanaü råpamekaü dharmàkhyamucyate // VAkK_1.24 //>#

[016|18]
kathaü vi÷eùaõàrtham /

[016|18-016|19]
yathà gamyeta pratyekameùàü da÷ànàmàyatanatvaü viùayaviùayitvena vyavasthànaü na samastànàmiti /

[016|19-016|20]
cakùuràdibhi÷ca vi÷eùitairyanna cakùuràdisaüj¤akaü råpaü ca tadråpakayàtanaü j¤àsyata ityasya punarnàmàntaraü nocyate /

[016|20-016|21]
athavà råpàyatanasya pràdhànyàt /

[016|21]
taddhi sapratighatvàcca /
pàõyàdisaüspar÷aiþ spçùñaü råpyate /

[016|22]
sanidar÷anatvàcca /

[016|22-016|23]
idamihàmutreti niråpaõàt loke 'pi ca tadråpamiti pratãtaü nànyàni /

[016|23]
vi÷eùaõàrthameva caikaü dharmàyatanamuktaü na sarvàõi /

[016|23-017|01]
api càtrabahånàü dharmàõàü saügraho vedanàdãnàm /

[017|01]
ataþ sàmànyenàbhidhànaü kriyate dharma÷abdena /
[017|02]
agrasya ca nirvàõadharmasyàtra saügraho nànyeùviti /

[017|02-017|03]
viü÷atiprakàratvenaudàrikatvànmàüsa divyàryapraj¤àcakùustrayagocaratvàccaikaü råpàyatanamityapare //

[017|04-017|05]
anyànyapi skandhàyatanadhàtusaü÷abditànyupalabhyante såtreùu teùàü kiüebhireva saügraho veditavya àhosvidvyatirekaþ

[017|05]
ebhireva saügraho na vyatirekaþ /
tatra tàvat

[017|06-017|07]
     #<dharmaskandhasahasràõi yànya÷ãtiü jagau muniþ /
     tàni vàïnàma vetyeùàü råpasaüskàrasaügrahaþ // VAkK_1.25 //>#

[017|08]
yeùàü vàksvabhàvaü buddhavacanaü teùàü tàni råpaskandhasaügçhãtàni /

[017|09]
yeùàü nàmasvabhàvaü teùàü saüskàraskandhena //

[017|10]
kiü punardharmaskandhasya pramàõam /

[017|11]
     #<÷àstrapramàõa ityeke >#

[017|12]
eke tàvat àhurdharmaskandhasaüj¤akasyaivàbhidharma÷àstrasyàsya opramaõamiti /

[017|12-017|13]
tacca ùañsahasràõi /

[017|13]
apare punaràhuþ 

[017|14]
     #<skandhàdãnaü kathaika÷aþ />#

[017|15-017|17]
skandhàyatanadhàtupratãtyasamutpàdasatyàhàradhyànàpramàõàråpyavimokùàbhibhvàyatanakçtsnàyatanabodhipàkùikàbhij¤àpratisaüvitpraõidhij¤ànàraõàdãnàü kathà pràtyekaü dharmaskandha iti /

[017|18]
     #<caritapratipakùastu dharmaskandho 'nuvarõitaþ // VAkK_1.26 //>#

[017|19]
evaü tu varõayantya÷ãti÷caritasahasraõi sattvànàm /
ràgadveùamohamànàdicaritabhedena /

[017|20]
teùàü pratipakùeõa bhagavatà '÷ãtirdharmaskandhasahasràõyuktàni /

[017|20-017|21]
yathaitànya÷ãtirdharmaskandhasahasràõyeùveva pa¤caskandheùu opratipàditàni /

[017|22-017|23]
     #<tathà 'nye 'pi yathàyogaü skandhàyatanadhàtavaþ /
     pratipàdyà yathokteùu saüpradhàrya svalakùaõam // VAkK_1.27 //>#

[017|24-017|26]
ye 'pyanye skandhàyatanadhàtavaþ såtràntareùåktàste 'pyeùveva yathokteùu skandhàdiùu pratiopàdyàþ svaü svaü lakùaõameùàü yathàvihitamasmiüacchàstre saüpradharya /

[017|26-018|02]
tatra tàvat pa¤cànàü ÷ãlasamàdhipraj¤àvimuktij¤ànadar÷anaskandhànàü ÷ãlaskandho råpaskandhena saügçhãtaþ /

[018|02-017|02]
÷eùàþ saüskàraskandhena /

[018|02-018|03]
da÷ànàü kçtsnàyatanànàmaùñàvalobhasvabhàvatvàddharmàyatanena /

[018|03]
saparivàràõi tu pa¤caskandhasvabhàvatvànmanodharmàyatanàbhyàm /

[018|04]
tathà 'bhibhvàyatanàni /

[018|04-018|05]
àkà÷avij¤ànànantyàyatanakçtsne catvàri càkà÷ànantyàyatanàdãni catuþskandhasvabhàvatvàt manodharmàyatanàbhyàm /

[018|05-018|06]
pa¤ca vimuktyàyatanàni praj¤àsvabhàvatvàddharmàyatanena /

[018|06]
saparivàràõi tu ÷abdo manodharmàyatanaiþ /

[018|07]
dvayoràyatanayorasaüj¤isattvà da÷abhiràyatanairgandharsàyatanàbhàvàt /

[018|07-018|08]
naivasaüj¤ànàsaüj¤àyatanopagà manodharmàyatanàbhyàm /

[018|08]
evaü bahudhàtuke 'pi dvàùaùñirdhàtavo de÷itàþ /

[018|08-018|09]
teùàü yathàyogaü saügraho veditavyaþ //

[018|10-018|11]
ya ime tatra ùaó dhàtavaþ uktàþ pçthivãdhàturabdhàtustejodhàturvàyudhàturàkà÷adhàturvij¤ànadhàturityeùàü dvayorlakùaõamanuktam /

[018|11-018|12]
tat kimàkà÷amevàkà÷adhàturveditavyaþ sarvaü aca vij¤ànaü vij¤ànadhàtuþ/

[018|12]
netyàha /
kiü tarhi /
dvàravàtàyanamukhanàsikàdiùu

[018|13]
     #<chidramàkà÷adhàtvàkhyam >#

[018|14]
chidramityucyamànaü kiü veditavyam /

[018|15]
     #<àlokatamasã kila />#

[018|16]
nahi chidramàlokatamobhyàmanyad gçhyate /

[018|16-018|17]
tasmàt kilàkà÷adhàturàlokatamaþsvabhàvo ràtrindivasvabhàvo veditavyaþ /

[018|17-018|18]
sa eva càghasàmantakaü råpamityucyate /

[018|18]
aghaü kila cittasthaü råpam /
atyarthaü ghàtàt /

[018|18-018|19]
tasya tatsàmantakamiti /

[018|19]
aghaü ca tadanyasya råpasya tatràpratighàtàtsàmantakaü cànyasya råpasyetyapare /

[018|20]
     #<vij¤ànadhàturvij¤ànaü sàsravaü >#

[018|21]
kasmàdanàsravaü nocyate /
yasmàdime ùaó dhàtava iùñàþ /

[018|22]
     #<janmani÷rayàþ // VAkK_1.28 //>#

[018|23]
ete hi janmanaþ pratisandhicittàdyàvat cyuticittasàdhàraõabhåtàþ

[018|23-018|24]
anàsravàstu dharmà naivamiti /

[018|24-018|25]
tadevaü satyeùàü catvàro dhàtavaþ spraùñavyadhàtàvantarbhåtàþ pa¤camo råpadhàtau ùaùñhaþ saptasu vij¤ànadhàtuùviti /

[018|26]
ye punarime aùñàda÷a dhàtava uktàsteùàü kati sanidar÷anàþ katyanidar÷anàþ /

[019|01]
     #<sanidar÷ana eko 'tra råpaü >#

[019|02]
sa hi ÷akyate nidar÷ayitumidamihàmutreti /
uktaü bhavati anidar÷anàþ ÷eùà iti //

[019|03]
kati sapratighàþ katyapratighàþ /

[019|04]
     #<saparatighà da÷a />#

[019|05]
     #<råpiõaþ />#

[019|06]
ya ete råpaskandhasaügçhãtà da÷a dhàtava uktàste sapratighàþ /

[019|06-019|07]
pratigho nàma pratighàtaþ sa ca trividhaþ /

[019|07]
àvaraõaviùayàlambanapratighàtaþ /

[019|07-019|08]
tatràvaraõapratighàtaþ svade÷e parasyotpattiporativandhaþ /

[019|08]
yathà hasto haste pratihanyate upale và /
upalo 'pi tayoþ /

[019|09]
viùayapratighàta÷cakùuràdãnàü viùayiõàü råpàdiùu viùayeùu /

[019|09-019|10]
yathoktaü praj¤aptà"vasti cakùurjale pratihanyate na sthale /

[019|10]
yathà matsyànàm /

[019|10-019|11]
asti sthale na jale /

[019|11]
pràyeõa manuùyàõàm /
astyubhayatra /

[019|11-019|12]
÷i÷umàramaõóåkapi÷àcakaivarttàdãnàm /

[019|12]
asti nobhayatra /
etànàkàràn sthàpayitvà /

[019|12-019|13]
asti cakùuryadràtrau pratihanyate na divà /

[019|13]
tadyathà titãlolåkàdãnàm /
divà na ràtrau /

[019|13-019|14]
pràyeõa manuùyàõàm /

[019|14]
ràtrau divà ca /
÷va÷çgàlaturagadvãpimàrjàràdãnàm /
nobhayatra /

[019|14-019|15]
etànàkàràn sthàpayitve"tyayaü vi÷ayapratighàtaþ /

[019|15-019|16]
àlambanapratighàta÷cittacaittànàü sveùbàlamvaneùu /

[019|16]
kaþ punarviùayàlambanayorvi÷eùaþ /

[019|16-019|17]
yasmin yasya kàritraü sa tasya viùayaþ /

[019|17]
yaccittacaittairgçhyate tadàlambanam /

[019|17-019|18]
kaþ punaþ svasminviùaye pravarttamànamàlamvane và pratihanyata ityucyate /

[019|18]
tasmàt pareõàpravçtteþ /

[019|18-019|19]
nipàto và 'tra pratighàto yà svaviùaye pravçttiþ 

[019|19-019|20]
tadihàvaraõapratighàtena da÷ànàü sapratighatvaü veditavyamanyonyàvaraõàt /

[019|20-019|21]
ye dharmà viùayapratighàtena sapratighà àvaraõapratighàtenàpi ta iti catuùkoñikaþ 

[019|21]
prathamà koñiþ sapta cittadhàtavo dharmadhàtuprade÷a÷ca yaþ saüprayuktaþ /

[019|22]
dvitãyà pa¤ca viùayàþ /
tçtãyà pa¤cendriyàõi /

[019|22-019|23]
caturthã dharmadhàtuprade÷aþ saüprayuktakavarjyaþ /

[019|23-019|24]
ye dharmà vi÷ayapratighàtena sapratighà àlambana pratighàtenàpi ta iti /

[019|24]
pa÷càtpàdakaþ /
ye tàvadàlambanapratighàtenàpi viùayapratighàtenàpi te /

[019|25-010|25]
syurviùayapratighatenaiva nàlambanapratighàtena /

[019|25]
pa¤cendriyàõi /

[020|01-020|02]
     "yatrotpitsormanasaþ pratighataþ ÷akyate paraiþ karttum /
     tatsapratighaü j¤eyaü viparyayàdapratighamiùñami"ti

[020|03]
bhadantakumàralàtaþ /
uktàþ sapratighà apratighà÷ca //

[020|04]
eùàmaùñàda÷adhàtånàü kati ku÷alàþ katyaku÷alàþ katyavyàkçtà /

[020|05]
     #<avyàkçtà aùñau>#

[020|06]
katame aùñau /
ya ete sapratighà da÷oktàþ /

[020|07]
     #<ta evàråpa÷abdakàþ // VAkK_1.29 //>#

[020|08]
pa¤cendriyàõi gandharasaspraùñavyà dhàtava÷ca /

[020|08-020|09]
ete 'ùñau ku÷alàku÷alabhàvenàvyàkaraõàdavyàkçtàþ /

[020|09]
vipàkaü pratyavyàkaraõàdityapare /
evamanàsrave 'pi prasaïgaþ //

[020|10]
     #<tridhà 'nye >#

[020|11]
anye da÷a dhàtavaþ ku÷alàku÷alàvyàkçtàþ /

[020|11-020|12]
tatra sapta dhàtavo 'lobhàdisaüprayuktà ku÷alàþ /

[020|12]
lobhàdisaüprayuktà aku÷alàþ /
anye avyàkçtàþ /

[020|12-020|13]
dharmadhàturalobhàdisvabhàvasaüprayuktasamutthaþ pratisaükhyànirodha÷ca ku÷alaþ /

[020|13-020|14]
lobhàdisvabhàvasaüprayuktasamuttho 'ku÷alaþ 

[020|14]
anyo 'vyàkçtaþ /

[020|14-020|15]
råpa÷abdadhàtå ku÷alàku÷alacittasamuñthau ku÷alàku÷alau kàyavàgvij¤aptisaügçhãtau /

[020|15]
tadanyàvyàkçtau /
uktaþ ku÷alàdibhàvaþ /

[020|16]
eùàmaùñàda÷adhàtånàü kati kàmadhàtvàptàþ kati råpadhàtvàptàþ /

[020|17]
     #<kàmadhàtvàptàþ sarve>#

[020|18]
àptà aviyuktàþ kàmadhàtupratisaüyuktà ityarthaþ /

[020|19]
     #<rupe caturda÷a />#

[020|20]
råpadhàtau caturda÷a dhàtavaþ /

[020|21]
     #<vinà gandharasaghràõajihvàvij¤ànadhàtubhiþ // VAkK_1.30 //>#

[020|22]
tatra hi gandharasau na staþ /

[020|22-020|23]
tayoþ kavaóãkàràhàratvàttaddvãtaràgàõàü ca tatropapatteþ /

[020|23]
tato ghràõajihvàvij¤àne api na staþ /

[020|23-020|24]
àlambanàbhàvàt /

[020|24]
evaü tarhi spraùñavyadhàtorapi tatrabhàvaprasaïgaþ /
kavaóãkàràhàratvàt /

[020|25]
yo nàhàrasvabhàvaþ sa tatràsti /
gandharasayorapyeùa prasaïgaþ /

[020|25-020|26]
nàsti vinà 'bhyavahàreõa gandharasayoþ paribhogaþ /

[020|26-021|01]
asti tu spraùñavyasyendriyà÷rayàdhàrapràvaraõabhàvena /

[021|01-021|02]
tasmàdabhyavahàravãtaràgàõàü gandharasau tatra niùprayojanau na tu spraùñavyam /

[021|02]
anye punaràhuþ /

[021|02-021|03]
dhyànasamàpattisani÷rayeõeha råpàõi saüdç÷yante ÷abdà÷ca ÷råyante /

[021|03]
prasrabdhisahagatena spraùñavya vi÷eùeõa ca kàyo 'nugçhyate /

[021|03-021|04]
ata eùàmeva trayàõàü dhyànopapattau saübhavo na gandharasayoriti /

[021|04]
evaü tarhi ghràõajihvendriyayorabhàvaprasaïgo niùprayojanatvàt /

[021|05]
asti prayojanam /

[021|05-021|06]
tàbhyàü hi vinà' ÷raya÷obhaiva na syàditi vyavahàr÷ca /

[021|06-021|07]
yadyetat prayojanamadhiùñhànamevàstu ÷obhàrthaü vacanàrthaü ca mà bhådindriyam /

[021|07]
nànindriyamadhiùñhànaü saübhavati /
puruùendriyàdhiùñhànavat /

[021|07-021|08]
yuktastadasaübhavo niùprayojanatvàt /

[021|08-021|09]
ghràõajihvàdhiùñhànaü tu saprayojanam

[021|09]
ato 'sya vinà 'pãndriyeõa yuktaþ saübhavaþ /

[021|09-021|10]
niþprayojanà 'pãndriyàbhinirvçttirbhavati /

[021|10]
yathà garbhe niyatamçtyånàm /
syànnàma niþprayojanà na tu nirhetukà /

[021|11]
ka÷ca heturindriyotpatteþ /
indariyasatçùõasya karmavi÷eùaþ /

[021|11-021|12]
ya÷ca viùayàdvitçùõaþ sa niyatamindriyàdapãti /

[021|12]
na tadviùayavãtaràgàõàü ghràõajihvendriye saübhavitumarhataþ /

[021|13]
puruùendraiyamapi và kiü na nivarttate /
a÷obhàkaratvàt /

[021|13-021|14]
ko÷agatavastiguhyànàü kiü na ÷obheta /

[021|14]
na ca prayojanava÷àdutpattiþ /
kiü tarhi /

[021|14-021|15]
kàraõava÷àditya÷obhàkarasyàpi syàdeva sati hetàvutpattiþ /

[021|15]
såtraü tarhi virudhyate /

[021|15-021|16]
"avikalà ahãnendariyà" iti /

[021|16]
yàni tatrendriyàõi tairavikalà ahãnendriyà iti ko 'tra virodhaþ /

[021|16-021|17]
itarathà hi puru÷endriyasyàpi syàt prasaïgaþ /

[021|17]
evaü tuvarõayanti /

[021|17-021|18]
sta eva tatra ghràõajivhendriye na tu gandharasau /

[021|18]
àtmabhàvamukhena hi ùaóàyatane tçùõàsamudàcàro na viùayamukhena /

[021|19]
puruùendriye tu maithunaspar÷amukheneti /
tasmàtsiddhametadråpadhàtvàptà÷caturda÷a dhàtava iti /

[021|20]
     #<àråpyàptà manodharmamanovij¤ànadhàtavaþ />#

[021|21-021|22]
råpavãtaràgàõàü tatropapattirato 'tra da÷a råpasvabhàvà dhàtavastadà÷rrayàlambanà÷ca pa¤ca vij¤ànadhàtàvo na saüabhavanti //

[021|23]
kati sàsravàþ katyanàsravàþ /
ya ete manodharmamanovij¤ànadhàtava uktàþ

[021|24]
     #<sàsravànàsravà ete trayaþ >#

[021|25]
ye màrgasatyàsaüskçtasaüghçhãtàste 'nàsravà anye sàsravàþ /

[021|26]
     #<÷eùàstu sàsravàþ // VAkK_1.31 //>#

[022|01]
pa¤cada÷a dhàtavaþ ÷eùàstvekàntasàsravàþ //

[022|02]
kati savitarkàþ savicàràþ katyavitarkà vicàramàtràþ katyavitarkà avicàràþ /

[022|03]
     #<savitarkavicàrà hi pa¤ca vij¤ànadhàtavaþ />#

[022|04]
nityamete vitarkavicàràbhyàü saüprayuktàþ /
avadhàraõàrtho hi÷abdaþ /

[022|05]
     #<antyàstrayastriprakàràþ >#

[022|06]
manodhàturdharmadhàturmanovij¤ànadhàtu÷càntyàþ
ete trayastriprakàràþ /

[022|06-022|08]
tatra manodhàturmanovij¤ànadhàtuþ saüprayukta÷ca dharamadhàturanyatra vitarkavicàràbhyàü kàmadhàtau prathame ca dhyàne savitarkàþ savicàràþ /

[022|08]
dhyànàntare 'vitarkà vicàramàtràþ /

[022|08-022|09]
dvitãyàddhyànàt prabhçtyàbhavàgràdavitarkà avicàràþ /

[022|09-022|10]
sarva÷càsaüprayukto dharmadhàturdhyànàtare aca vicàraþ /

[022|10-022|11]
vitarkastå nityamaviatarko vicàramàtro dvitãyavitarkàbhàvàt vicàrasaüprayogàcca /

[022|11]
kàmadhàtau prathame dhyàne vicàra eùu triprakàreùu nàntarbhavati /

[022|11-022|12]
sa kathaü vaktavyaþ /

[022|12]
avicàro vitarkamàtaraþ /
dvitãyavicàràbhàvàt vitarkasaüprayogàcca /

[022|13]
ata evocyate "syuþ savitarkasavicàràyàü bhåmau dharmà÷catuþprakàràþ /

[022|14]
savitarkàþ savicàrà vicàravitarkavarjyàþ saüprayuktàþ /

[022|14-022|15]
avitarko vicàramàtro vitarkaþ /

[022|15]
avitarkà avicàrà asaüprayuktàþ /
avicàro vitarkamàtro vicàra" iti /

[022|16]
     #<÷eùà ubhayavarjitàþ // VAkK_1.32 //>#

[022|17]
da÷a rupiõo dhàtavaþ ÷eùà nityamavitarkà avicàrà asaüprayogitvàt //

[022|18]
yadi pa¤ca vij¤ànakàyàþ savitarkàþ savicàràþ kathamavikalpakà ityucyante /

[022|19]
     #<niråpaõànusmaraõavikalpenàvikalpakàþ />#

[022|20]
trividhaþ kila vikalpaþ /
svabhàvàbhiniråpaõànusmaraõavikalpaþ /

[022|20-022|21]
tadeùàü svabhàvavikalpo 'sti /

[022|21]
netarau /
tasmàdavikalpakà ityucyante /

[022|21-022|22]
yathà ekapàdako '÷vo 'pàdaka iti /

[022|22]
tatra svabhàvavikalpo vitarkaþ /
sa caitteùu pa÷cànnirdekùyate /

[022|22-022|23]
itarau punaþ kiüsvabhàvau /

[022|23]
yathàkramaü 

[022|24]
     #<tau praj¤à mànasã vyagrà smçtiþ sarvaiva mànasã // VAkK_1.33 //>#

[022|25]
manovij¤ànasaüprayuktà praj¤à mànasãtyucyate /
asamàhità vyagretyucyate /

[022|25-022|26]
sà hyabhiniråpaõàvikalpaþ /

[022|26]
mànasyeva sarvà smçtiþ samàhità càsamàhità cànusmaraõavikalpaþ /

[022|27]
kati sàlambanàþ katyanàlambanàþ /

[023|01]
     #<sapta sàlambanà÷cittadhàtavaþ>#

[023|02-023|03]
cakùuþ÷rotraghràõajihvàkàyamanovij¤ànadhàtavo manodhàtu÷ca ete sapta cittadhàtavaþ sàlambanà viùayagrahaõàt /

[023|04-021|04]
     #<ardhaü ca dharmataþ />#

[023|05]
sàlambanaü yaccaitasikasvabhàvam /

[023|05-023|06]
÷eùà da÷a råpiõo dhàtavo dharmadhàtuprade÷a÷càsaüprayuktako 'nàlambanà it isiddham /

[023|07]
katyupàttàþ katyanupàttàþ /

[023|08]
     #<navànupàttàþ />#

[023|09]
katame nava /
ye sapta sàlambanà uktàþ aùñamaùyàrdhena sàrdham /

[023|10]
     #<te càùñau ÷abda÷ca>#

[023|11]
ime te navànupàttàþ /
sapta cittadhàtavo dharmadhàtuþ ÷abdadhàtu÷ca /

[023|12]
     #<anye nava dvidhà // VAkK_1.34 //>#

[023|13-013|13]
upàttà anupàttà÷ca /

[023|13]
tatra cakùuþ÷rotraghràõajihvàkàyàþ pratyutpannà upàttàþ /

[023|14]
atãtànàgatà anupàttàþ /

[023|14-023|15]
råpagandharasaspraùñavyadhàtavaþ pratyutpannà indriyàvinirbhàgiõa upàttàþ /

[023|15-023|16]
anye 'nupàttàstadyathà målavarjeùu ke÷aromanakhadanteùu viõmåtrakheñasiüghàõaka÷eõitàdiùu bhåmyudakàdiùu ca /

[023|16]
upàttamiti ko 'rthaþ /

[023|16-023|17]
yaccittacaittairadhiùñhànabhàvenopiagçhãtamanugrahopaghàtàbhyàmanyonyànuvidhànàt /

[023|17]
yalloke sacetanamityucyate /

[023|18]
kati dhàtavo bhåtasvabhàvàþ kati bhautikàþ /

[023|19]
     #<spraùñavyaü dvividhaü >#

[023|20]
bhåtàni bhautikaü ca /
tatra bhåtàni catvàri /
bhautikaü ÷lakùõatvàdi saptavidham /

[023|21]
bhåteùu bhavatvàt /

[023|22]
     #<÷eùà råpiõo nava bhautikàþ />#

[023|23]
pa¤cendriyadhàtava÷ca catvàro viùayàþ /
ete nava dhàtavo bhautikà eva /

[023|24]
     #<dharmadhàtvekade÷a÷ca>#

[023|25]
avij¤aptisaüj¤ako bhautikaþ /

[023|25-024|01]
÷eùàþ cittadhàtavo dharmadhàtu÷càvij¤aptivarjyo nobhayathà /

[024|01-023|01]
"bhåtamàtraü da÷àyatanànã"ti bhadantbduddhadevaþ /

[024|01-024|02]
tacca naivaü bhåtànàü catuùñva khakkhañàdilakùaõàvadhàraõàt såtre /

[024|02]
teùàü spraùñavyatvàt /

[024|02-024|03]
na hi kàñhinyàdãni cakùuràdibhirgçhyante nàpi varõàdayaþ kàyendriyeõa /

[024|03-024|05]
uktaü ca såtre "cakùurbhikùo àdhyàtmikamàyatanaü catvàri mahàbhåtànyupàdàya råpaprasàdo arupyanidar÷anaü saprataighaü evaü yàvat kàyaþ 

[024|05-024|06]
råpàõi bhikùo bàhyamàyatanaü catvàri mahàbhåtànyupàdàyarupi sanidar÷anaü sapratigham /

[024|06-024|07]
÷abdo bhikùo bàhyamàyatanaü catvàri mahàbhåtànyupàdàya rupyanidar÷anaü sapratigham /

[024|07]
evaü gandharasàþ /

[024|07-024|08]
spraùñavyàni bhikùo bàhyamàyatanaü catvàri mahàbhåtàni catvàri mahàbhåtànyupàdàya råpyanidar÷anaü sapratighami"ti /

[024|09]
spraùñrvyàyatanikade÷enaiva bhåtànàü saügrahàccheùaü na bhåtànãti spaùñamàdar÷itam /

[024|09-024|10]
yattarhi såtre uktaü "yaccakùuùi maüsapiõóe khakkhañaü kharagatami"ti 

[024|10-024|11]
tenàvinirbhadivarttino maüsapiõósyaiùa upade÷aþ /

[024|11-024|12]
ùaódhàturayaü bhikùo puruùa"iti garbhavakràntau maulasattvadravyasaüdar÷anàrtham /

[024|12]
punaþ ùañspar÷yatanavacanàccaittàbhàvaprasaïgàcca /

[024|12-024|13]
na ca yuktaü cittameva caittà ityabhyupetum /

[024|13-024|14]
"saüj¤à ca vedanà ca caitasika eùa dharma÷cittànvayàccittani÷rita' iti såtre vacanàtsaràgacittàdi vacanàcca /

[024|15]
tasmàcyathoktaü dhàtånaü bhåtabhautikatvam /

[024|16]
kati saücitàþ katyasaücitàþ /

[024|17]
     #<saücità da÷a råpiõaþ // VAkK_1.35 //>#

[024|18]
pa¤cendriyadhàtavaþ pa¤ca viùayàþ saücitàþ /

[024|18-024|19]
paramàõusaüghàtatvàt ÷eùà na saücità iti siddhaü bhavati //

[024|20-024|21]
aùñàda÷ànaü dhàtånàü ka÷chãnatti ka÷iciàdyate ko dahati ko dahyate kastulayati kastulyate /

[024|22]
     #<chinatti cchidyate caiva bàhyaü dhàtue catuùñayam />#

[024|23]
råpagandharasaspraùñavyàkhyaü para÷udàrvàdisaüj¤akam /
chedo nàma ka eùa dharmaþ /

[024|23-024|24]
saübandhotpàdinaþ saüghàtasrotaso vibhaktotpàdanam /

[024|24]
na kàyendriyàdãni cchidyante /

[024|24-024|25]
nirava÷eùàïgacchede tadadvaidhãkaraõàt /

[024|25]
na hãndriyàõi dvidhà bhavanti /

[024|25-024|26]
chinnasyàïgasya nirindriyatvàt /

[024|26]
na càpi cchindanti /
maõiprabhàvadandhatvàt /

[024|26-024|27]
yathà cchinattã cchiyate caiva bàhyaü dhàtucatuùñayam /

[025|01]
     #<dahyate tulayatyevaü>#

[025|02]
tadeva dahyate tadeva tulayati /
nendriyàõyacchatvànmaõiprabhàvat /
na ÷abda ucheditvàt /

[025|03]
     #<vivàdo dagdhçtulyayoþ // VAkK_1.36 //>#

[025|04]
kecidàhuþ tadeva dhàtucatuùñayaü dàhakaü tulyaü ca 

[025|04-025|05]
kecidàhustejodhàtureva dagdhà gurutvameva ca tulyamiti /

[025|06-025|07]
kati vipàkajàþ dhàtavaþ katyaupacayikàþ kati naihùyandikàþ kati dravayuktàþ kati kùaõikàþ /

[025|07]
àha /

[025|08]
     #<vipàkajaupacayikàþ pa¤càdhyàtmaü />#

[025|09-025|10]
adhyàtmaü tàvat pa¤ca dhàtavaþ cakùuràdayo vipàkajà÷caupacayikà÷ca /

[025|10]
naiþùyandikà na santi /
tadvyatiriktaniùyandàbhàvàt /

[025|10-025|11]
tatra vipàkahetorjàtàþ vipàkajàþ /

[025|11]
madhyapadalopàt gorathavat /

[025|11-025|12]
phalakàlapràptaü và karma vipàka ityucyate /

[025|12]
vipacyata iti kçtvà /
tasmàjjàtà vipàkajàþ /

[025|12-025|13]
phalaü tu vipaktireveti vipàkaþ /

[025|13]
bhavatu phalahetau phalopacàro yathà phale hetåpacàraþ /

[025|13-025|14]
"ùaóimàni spar÷àyatanàni pauràõaü karma veditavyam"iti /

[025|14-025|15]
àhàrasaüskàrasvapnasamàdhivi÷eùairupacità aupacayikàþ /

[025|15]
brahüacaryeõa cetyeke /
anupaghàtamàtraü tu tena syànnopacayaþ /

[025|15-025|16]
vipàkasantànasyopacayasantànaþ pratipràkàra ivàrakùà /

[025|16-025|17]
÷abda aupacayiko naiþùyandika÷càsti /

[025|18]
     #<vipàkajaþ />#

[025|19]
     #<na ÷abdaþ >#

[025|20]
kiü kàraõam /
ãhàtaþ pravçtteþ /

[025|20-025|21]
yattarhi praj¤apti÷àstre uktaü "pàruùyavirateþ subhàvitatvàd brahmasvaratà mahàpuruùalakùaõaü nirvartta iti /

[025|21]
tçtãyà 'sau paraüparetyeke /

[025|22]
karmabhyo hi bhåtàni bhåtebhyaþ ÷abdaþ iti /
pa¤camyasau paraüparetyapare /

[025|22-025|24]
karmabhyo hi vipàkajàni mahàbhåtàni tebhya÷caupacayikàni tebhyo naiþùyandikàni tebhyaþ ÷abda iti /

[025|24-025|25]
evam tarhi ÷àhã hikyapi vedanà karmajabhåtasaübhåtatvànna vipàkaþ prapnoti /

[025|25]
yadi ÷abdavad yuktivirodhaþ syàt /

[025|26]
     #<apratighà aùñau naiþùyandikavipoàkajàþ // VAkK_1.37 //>#

[025|27]
katame 'ùñau /
sapta cittadhàtavo dharmadhàtu÷ca /
naiþùyandikàþ sabhàgasarvatragahetujanitàþ /

[026|01]
vipàkajà vipàkahetujanitàþ /
aupacayikà na santyapratighànàü sa¤àbhàvàt /

[026|02]
     #<tridhà 'nye>#

[026|03]
anye catvàraþ ÷eùà råparasagandhaspraùñavyadhàtavaþ /

[026|03-026|04]
te vipàkajà apyaupacayikà api naiþùyandrikà api /

[026|05]
     #<dravyavànekaþ>#

[026|06]
asaüskçtaü hi sàratvàd dravyam /
tacca dharmadhàtàvastyato dharmadhàtureko dravyayuktaþ /

[026|07]
     #<kùaõikàþ pa÷cimàstrayaþ />#

[026|08]
manodhàturdharmadhàturmanovij¤ànadhàtu÷ca pàñhakrameõa pa÷cimàþ /

[026|08-026|09]
te prathamànàsrave duþkhe dharmaj¤ànakùàntikalàpe kùaõamekamanaiþùyandikà bhavantyataþ kùaõikà ityucyante /

[026|09-026|10]
anyasaübhåtasaüskçto nàsti ka÷cidanaiþùyandikaþ /

[026|10-026|11]
tatra duþkhe dharmaj¤ànakùàntisaüprayuktaü cittaü manodhàturmanovij¤ànadhàtu÷ca /

[026|11]
÷eùàstatsahabhuvo dharmadhàtuþ //

[026|12-025|12]
idaü vicàryate /

[026|12-026|13]
ya÷cakùurdhàtunà 'samanvàgataþ samanvàgamaü pratilabhate cakùurvij¤ànadhàtunà 'pi saþ /

[026|13]
yo và cakùurvij¤ànadhàtunà cakùurdhàtunà 'pi saþ /
àha /

[026|14]
     #<cakùurvij¤ànadhàtvoþ syàt pçthak làbhaþ sahàpi ca // VAkK_1.38 //>#

[026|15]
pçthak tàvat syàccakùurdhàtunà na cakùurvij¤ànadhàtunà /

[026|15-026|16]
kàmadhàtau krameõa cakùurindriyaü pratilabhamànaþ /

[026|16]
àrupyadhàtucyuta÷ca dvitãyàdiùu dhyàneùåpapadyamànaþ /

[026|16-026|17]
syàccakùurvij¤ànadhàtunà na cakùurdhàtunà /

[026|17-026|18]
dvitãyàdidhyànopapanna÷cakùurvij¤àna saümukhãkurvàõastatpracyuta÷càdhastàdupapadyamànaþ /

[026|18-026|19]
sahàpi syàdubhayena samanvàgamaü pratilabhate /

[026|19]
àråpyadhàtucyutaþ kàmadhàtau brahmaloke copapadyamànaþ /
nobhayena /

[026|20]
etànàkàràn sthàpayitvà /
ya÷cakùurdhàtunà samanvàgata÷cakùurvij¤ànadhàtunà 'pi saþ /

[026|21]
catuùkoñikaþ /
prathamà koñirdvitãyàdiùu dhyàneùåpapanna÷cakùurvij¤ànàsaümukhãkurvàõaþ /

[026|22]
dvitãyà kàmadhàtàvalabdhavihãna cakùuþ /

[026|22-026|23]
tçtãyà kàmadhàtau labdhàvihãnacakùuþ prathamadhyànopapanno dvitãyàdidhyànopapanna÷ca pa÷yan /

[026|23-026|24]
catuçthyetànàkàràn sthàpayitvà /

[026|24-026|25]
evaü cakùurdhàturåpadhàtvo÷cakùurvij¤ànaråpadhàtvo÷ca pratilambhasamanvàgamau yathàyogamabhyåhitavyau /

[026|25]
etasya prasaïgasya samuccayàrtha÷ca÷abdaþ sahàpi ca iti /

[027|01]
katyàdhyàtmikà dhàtavaþ kati bàhyàþ /

[027|02]
     #<dvàda÷àdhyàtmikàþ >#

[027|03]
katame dvàda÷a /

[027|04]
     #<hitvà råpàdan >#

[027|05]
ùaó vij¤ànàni ùaóà÷rayà ityete dvàda÷a dhàtava àdhyàtmakàþ /

[027|05-027|06]
råpàdayastu ùaó viùayadhàtavo bàhyàþ /

[027|06]
àtmanyasati kathamàdhyàtmikaü bàhyaü và /

[027|06-027|07]
ahaïkàrasanni÷rayatvàccittamàtmetyupacaryate /

[027|08]
     "àtmanà hi sudàntena svargaü pràpnoti paõóitaþ"

[027|09-026|09]
ityuktam /

[027|09]
cittasya cànyatra damanamuktaü bhagavatà /

[027|10]
"cittasya damanaü sàdhu cittaü dàntaü sukhàvaham" iti /

[027|11]
ata àtmabhåtasya cittasyà÷rayabhàvena pratyàsannatvàt /

[027|11-027|12]
cakùuràdãnàmàdhyàtmikatvaü råpàdãnàü viùayabhàvàd bàhyatvam /

[027|12-027|13]
evam tarhi ùaó vij¤ànadhàtava àdhyàtmikà na pràpnuvanti /

[027|13]
na hyete manodhàtutvamapràptà÷cittasyà÷rayãbhavanti /

[027|13-027|14]
yadà tadà ta eva te bhavantãti lakùaõaü nàtibarttante /

[027|14-027|15]
anyathà hi manodhàturatãta eva syànnànàgatapratyutpannaþ /

[027|15]
iùyante càùñàda÷a dhàtavastraiyadhvikàþ /

[027|15-027|16]
yadi cànàgatapratyutpannasya vij¤ànasya manodhàtulakùaõaü na syàt atãte 'pyadhvani manodhàturna vyavasthàpyeta /

[027|17]
nahi lakùaõasyàdhvasu vyabhicàro 'stãti //

[027|18]
kati dhàtavaþ sabhàgàþ kati tatsabhàgàþ /
ekàntena tàvat 
[027|19]
     #<dharmasaüj¤akaþ />#

[027|20]
     #<sabhàgaþ >#

[027|21-027|22]
yo hi viùayo yasya vij¤ànasya niyato yadi tatra tadvij¤ànamutpantaü bhavatyutpattidharmi và evaü sa viùayaþ sabhàga ityucyate /

[027|22-027|23]
na ca so 'sti ka÷ciddharmadhàturyatra nànantaü manovij¤ànamutpannamutpatsyate và /

[027|23-027|24]
tathà hi sarvàryapudgalànàmidaü cittamava÷yamutpadyate "sarvadharmà anàtmàna" iti /

[027|14-027|25]
tasya ca svabhàvasahabhånirmuktàþ sarvadharmà àlambanam /

[027|25-027|26]
sa puna÷cittakùaõo 'nyasya cittakùaõasyàlambanamiti dvayoþ kùaõayoþ sarvadharmà hyàlambanaü bhavanti /

[027|26]
tasmàd dharmadhàtuarnityaü sabhàgaþ /

[027|27]
     #<tatsabhàgà÷ca ÷eùàþ>#

[027|28]
sabhàga÷ceti ca÷abdaþ /
ko 'yaü tatsabhàgo nàma /

[028|01]
     #<yo na svakarmakçt // VAkK_1.39 //>#

[028|02]
uktaü bhavati yaþ svakarmakçt sa sabhàga iti /

[028|02-028|03]
tatra yena cakùuùà råpàõyapa÷yat pa÷yati drakùyati và taducyate sabhàgaü acakùuþ /

[028|03-028|04]
evaü yàvanmanaþ svena viùayakàritreõa vaktavyam /

[028|04]
tatsabhàgaü cakùuþ kà÷mãràõàü caturvidham /

[028|04-028|05]
yad dçùñvà råpàõi niaruddhaü nirudhyate nirotsyate và yaccànutpattidharmi /

[028|05-028|06]
pà÷càttyànàü punaþ pa¤cavidham /

[028|06]
tadevànutpattidharmi dvidhà kçtvà vij¤ànasamàyuktaü càsamàyusktaü ca /

[028|07]
evaü yàvat kàyo veditavyaþ /
manastvanutpattidharmakameva tatsabhàgam /

[028|07-028|08]
råpàõi ca yàni cakùuùà 'pa÷àyat pa÷yati drakùyati và tàni sabhàgàni /

[028|08]
tatsabhàgàni caturvidhàni /

[028|09]
yànyadçùñànyeva niruddhàni nirudhyante nirutsyante và yàni cànutpattidharmãõi /

[028|09-028|10]
evaü yàvat spraùñavyàni /

[028|10]
svendriyakàritreõa sabhàgatatsabhàgàni veditavyàni /

[028|10-028|11]
yadekasya cakùuþ sabhàgaü tatsarveùàm /

[028|11]
evaü tatsabhàgamapi /

[028|110-02811]
tatha yàvanmanaþ /

[028|11-028|12]
råpaü tu yaþ pa÷yati tasya sabhàgaü yo na pa÷yati tasya tatsabhàgam /

[028|12]
kiü kàraõam /

[028|12-028|13]
asti hi saübhavo yadråpamekaþ pa÷yati taddhavo 'pi pa÷yeyuryathà candranañmallaprekùàsu /

[028|13-028|14]
natu saübhavo 'sti yadekena cakùuùà dvau pa÷yetàm /

[028|14]
ato 'syàsàdhàraõatvàdekasantànava÷ena vyavasthànam /

[028|15]
råpasya tu sàdhàraõatvàt anekasantànava÷ena /

[028|15-028|16]
yathà raupamevaü ÷abdagandharasaspraùñavyadhàtavo veditavyàþ /

[028|16]
bhavatu ÷abda evam /

[028|16-028|18]
gandhàdayastu ya ekena gçhyante na te 'nyena pràptagçhaõàdityasàdhàraõatvàdeùàü cakùuràdivadatide÷o nyàyyaþ /

[028|18]
astyetadevamapi tve÷àmapi saübhavaü prati sàdhàraõatvam /

[028|18-028|19]
asti hyeùa saübhavo ya eva gandhàdaya ekasya ghràõàdivij¤ànamutpàdayeyusta evànyeùàmapi /

[028|20]
na tvevaü cakùuràdayaþ /
tasmàndeùàü råpàdivadatide÷aþ /

[028|20-028|21]
cakùurvij¤ànàdãnàü sabhàgatatsabhàgatvamutpattyanutpattidharmitvàdyathà manodhàtoþ /

[028|22]
sabhàga iti ko 'rthaþ /

[028|22-028|23]
indriyaviùayavij¤ànànàmanyonyabhajanaü kàritrabhajanaü và bhàgaþ /

[028|23]
sa eùàmastãti sabhàgaþ /
spar÷asamànakàryatvàdvà /

[028|23-028|24]
ye punarasabhàgàste teùà sabhàgànàü jàtisàmànyena sabhàgatvàt tatsabhàgàþ /

[028|25]
kati dhàtavo dar÷anaheyàþ kati bhàvanàheyàþ katyaheyàþ /
råpiõastàvat 

[028|26]
     #<da÷a bhàvanayà heyàþ pa¤ca ca >#

[028|27]
vij¤ànadhàtavaþ /

[028|28]
     #<antyàstrayastridhà />#

[028|29]
manodhàturdharmadhàturmanovij¤ànadhàtu÷ca /
ete trayo dhàtavaþ pàñhànupårvyà 'ntyàstriprakàràþ /

[029|01]
aùñà÷ãtyanu÷ayàþ tatsahabhuvastatpraptaya÷àca sànucarà daç÷anaheyàþ /

[029|01-029|02]
÷eùàþ sàsravà bhàvanàheyàþ /

[029|02]
anàsravà aheyàþ /

[029|02-029|03]
nanu cànyadapi dar÷anaprahàtavyamasti pçthagjanatvamàpàyikaü ca kàyavàkkarma /

[029|03-029|04]
àryamàrgavirodhitvàt na tad daç÷anaprahàtavyam /

[029|04]
eùa hi saükùepaþ /

[029|05]
     #<na dçùñiheyamakliùñaü na råpaü nàpyaóaótþajaü>#

[029|06]
nàsti ki¤cidakliùñaü dar÷anaprahàtavyaü nàpi råpam /

[029|06-029|07]
akliùñavyàkçtaü ca pçthagjanatvam /

[029|07]
samucchinnaku÷alamålavãtaràgàõàmapi tatsamanvàmat råpaü kàyavàkkarma /

[029|08]
tasmànna dar÷anaprahàtavyam /

[029|08-029|09]
satyeùva vipratipatterduþkhe dharmaj¤ànakùàntau prthagjanatvaprasaïgàcca /

[029|10]
     #<nàpyaùaùñajam // VAkK_1.40 //>#

[029|11]
ùaùñhamucyate mana àyatanam /

[029|11-029|12]
tasmàdanyatra jàtamaùaùñhajaü pa¤cendriyajaü ca yattadapi nàsti dar÷naprahàtavyam //

[029|13]
aùñàda÷ànàü dhàtånàü kati dçùñiþ kati na dçùñiþ /

[029|14]
     #<cakùu÷ca dharmadhàto÷ca prade÷u dçùñiþ >#

[029|15]
katamaþ sa ityàha 

[029|16]
     #<aùñadhà />#

[029|17-029|18]
pa¤ca satkàyadçùñyàdikà dçùñayaþ laukikã samyag dçùñiþ ÷aiïkùã dçùñira÷aikùã dçùñirityayamaùñaprakàro dharmadhàturdçùñi ravra÷iùño na dçùñiþ /
tatra satkàyadçùñyàdãnàmanu÷àyanirde÷e nirdde÷aþ pràptakàlo bhaviùyati /

[029|19-029|20]
laukikã punaþ samyagdçùñirmanovij¤ànasaüprayuktà ku÷alasàsravà praj¤à /

[029|20-029|21]
÷aikùasyanàsravà dçùñiþ ùaikùã a÷aikùasya ak÷aikùã /

[029|21-029|22]
sameghàmegharatrindivaråpadar÷anavat kliùñàkliùñalaukikã÷aikùya÷aikùãbhirdçùñibhirdharmadar÷anam /

[029|22]
atha kasmàllaudikã samyagdçùñirmanovij¤ànasaüprayuktaivocyate /

[029|23]
yasmàt /

[029|24]
     #<pa¤cavij¤ànasahajà dhãrna dçùñiratãraõàt // VAkK_1.41 //>#

[029|25]
santãrikà hi dçùñirupadhyànapravçttattvàt /
na caivaü pa¤cavij¤ànasahàjà praj¤à /

[030|01]
tasmàdsau na dçùñiþ /
ata eva cànyà 'pi kliùñà 'kliùñà và pràj¤à na dçùñiþ /

[030|02]
cakùuridànãmasantãrakatve kathaü dçùñiþ /
råpàlocanàrthena /
yasmàt 

[030|03]
     #<cakùuþ pa÷yati råpàõi>#

[030|04]
yadi cakùuþ pa÷yedanyavij¤ànasamaïgino 'pi pa÷yet /
na vai sarvaü cakùuþ pa÷yati /
kiü tarhi /

[030|05]
     #<sabhàgaü>#

[030|06]
savij¤ànakaü yadà bhavati tadà pa÷yatyanyadà neti /

[030|06-030|07]
evam tarhi tadeva cakùurà÷ritam vij¤ànaü pa÷yatãtyastu /

[030|08]
     #<na tadà÷ritam />#

[030|09]
     #<vij¤ànaü>#

[030|10]
pa÷yatãti ÷asyamavij¤àtum /
kiü kàraõam /

[030|11]
     #<dç÷yate råpaü na kilàntaritaü yataþ // VAkK_1.42 //>#

[030|12]
yasmàt kila råpaü kuóyàdivyavahitaü na dç÷yate /

[030|12-030|13]
yadi hi vij¤ànaü pa÷yettassyàpratighatvàt kuóyàdiùu pratighàto nàsti ityvàçtamapi råpaü pa÷yet /

[030|13-030|14]
naiva hàvçte cakùurvij¤ànamutpadyata ityanutpannaü kathaü drakùyati /

[030|14]
kiü khalu notpadyate /

[030|14-030|16]
yasya tu cakùuþ pa÷yati tasya cakùuùaþ saparatighatvàdvyayavahite vçttyabhàva iti vij¤ànasyànutpatti rà÷rayeõaika viùayapravçttatvàt yujyate /

[030|16-030|17]
kiü nu vai cakùuþ pràptaviùayaü kàyendriyavat yata àvçtaü na pa÷yet /

[030|17]
sapratighatvàt /

[030|17-030|18]
kàcàbhrapañalasphañikàmbubhi÷càntaritaü kathaü dç÷yate /

[030|18]
sapratighatvàccakùuùa àvçtasya råpasyàdar÷anam /

[030|19]
kiü tarhi /

[030|19-030|20]
yatràlokasyàpratibandha àvçte 'pi rupe tatropapadyata eva cakùurvij¤ànam /

[030|20-030|21]
yatra tu pratibandhastatra notpadyata ityanutpannatvàdàvçtaü nekùyate /

[030|21]
yattarhi såtra uktaü "cakùuùà råpàõi dçùñve"ti /

[030|21-030|22]
tenà÷rayeõetyayamatràbhisandhiryathà "manasà dharmàn vij¤àye" tyàha /

[030|22-030|23]
na ca mano dharmàn vijànàti /

[030|23]
atãtatvàt /
kiü tarhi /
manovij¤ànam /

[030|23-030|24]
à÷ritakarma và à÷rayasyopacaryate /

[030|24]
yathà ma¤càþ kro÷antãti /

[030|24-030|25]
yathà ca såtra uktaü "cakùurvij¤eyàni råpàõãùñàni kàntàni"ti /

[030|25]
na ca tàni cakùuùà vij¤àyante /

[030|25-030|27]
uktaü ca såtre "cakùurbràhmaõa dvàraü yàvadeva råpàõàü dar÷anàya" ityato gamyate cakùuùà dvàreõa vij¤ànaü pa÷yatãti /
÷

[030|27]
dar÷ane tatra dvàràkhyà /
nahyetadyujyate /
cakùurdàr÷anaü aråpàõàü dar÷nàyeti /

[031|01]
yadi vij¤ànaü kpa÷yati ko vijànàti ka÷cànayorvi÷eùaþ /

[031|01-031|02]
yadeva hi råpasya vij¤ànaü tadevàsya dar÷namiti /

[031|02-031|03]
tadyathà kàcit praj¤à pa÷yatãtyapyucyate prajànàtãtyapyevaü ki¤cidvij¤ànaü pa÷yatãtyapyucyàte vijànàtãtyapi /

[031|03]
anye punaràhuþ /

[031|03-031|04]
"yadi cakùuþ pa÷yati kartçbhåtasya cakùuùaþ kà 'nyà dç÷ikriye"ti vaktavyam /

[031|04]
tadetadacodyam /

[031|04-031|05]
yadi hi vij¤ànaü vijànàtãtãùyate /

[031|05]
na ca tatra kartçkriyàbhedaþ /
evamatràpi /

[031|05-031|06]
apare punarbruvate /

[031|06-031|07]
"cakùurvij¤ànaü dar÷anaü tasyà÷rayabhàvàccakùuþ pa÷yatãtyucyate /

[031|07]
yathà nàdasyà÷rayabhàvàt ghaõñà nadatãtyucyate" iti /

[031|07-031|08]
nanu caãvaü vij¤ànasyà÷rayabhàvàcakùurvijànàtãti pràpnoti /

[031|08]
na pràpnoti /

[031|08-031|09]
tadvij¤ànaü dar÷anamiti ruóhaü loke /

[031|09]
tathà hi tasminnutpanne råpaü dçùñamityucyate na vij¤àtam /

[031|09-031|10]
vibhàùàyàmapyuktaü "cakùuþ saüpraptaü cakùurvij¤ànànubhåtaü dçùñamityucyata" iti /

[030|10-031|11]
tasmàccakùuþ pa÷yatãtyevocyate na vijànàtãti /

[031|11]
vij¤ànaü tu sànnidhyamàtreõa råpaü vijànàtãtyucyate /

[031|12]
yathà såryo divasakara iti /
atra sautràntikà àhuþ /
kimidamàkà÷aü khàdyate /

[031|13]
cakùurhi pratãtya råpàõi cotpadyate cakùurvij¤ànam /
tatra kaþ pa÷yati ko và dç÷yate /

[031|14]
nivryàpàraü hãdaü dharmamàtraü hetuphalamàtraü ca /

[031|14-031|15]
tatra vyavahàràrthaü cchandata upacàràþ kriyante /

[031|15]
cakùuþ pa÷yati vij¤ànaü vijànàtãti nàtràbhiniveùñavyam /

[031|15-031|16]
uktaü hi bhagavatà "janapadaniruktiü nàbhinivi÷eta saüj¤àü ca lokasya nàbhidhàvedi"ti /

[031|16-031|17]
eùa tu kà÷mãravaibhàùikàõàü siddhàntaþ /

[031|17-031|18]
cakùuþ pa÷yati ÷rotraü ÷çõoti ghràõaü jighrati jihvà àsvàdayati kàyaþ spç÷ati mano vijànàtãti /

[031|19]
tadyadi cakùuþ pa÷yati kimekena cakùuùà råpàõi pa÷yatyàhosvidubhàbhyàm /

[031|20]
nàtra niyamaþ /

[031|21]
     #<ubhàbhyàmapi cakùubhuyàü pa÷yati vyaktadar÷anàt />#

[031|22]
ubhàbhyàmapi cakùurbhyàü pa÷yatãtyàbhidhàrmikàþ /

[031|22-031|23]
tathà hi dvayorvivçtayoþ parai÷àuddhataraü darà÷anaü bhavati /

[031|23-031|24]
ekasmiü÷cãnmãlite cakùuùi dvitãye càrdhanimãlite dvicandràdigrahaõaü bhavati /

[031|24]
naikatarànyathãbhàvàt /

[031|24-031|25]
na cà÷rayavicchedàd vicchedaparasaïgo vij¤ànasya de÷àpratiùñhitatvàd raupavaditi /

[031|26-031|27]
yadi cakùuþ pa÷yati ÷rotraü ÷çõoti yàvanmano vijànàti kimeùàü pràpto viùaya àhosvidapràptaþ /

[032|01]
     #<cakùuþ÷rotramano 'pràptaviùayaü >#

[032|02]
tathà hi dåràdråpaü pa÷yatyakùisthama¤janaü na pa÷yati /
dåràcchabdaü ÷çõoti /

[032|02-032|03]
sati ca pràptaviùayatve divyaü cakùuþ÷rotramiha dhyàyinàü nopajàyeta /

[032|03]
ghràõàdivat /

[032|03-032|04]
yadyapràptaviùayaü cakùuþ kasmànna sarvamapràptaü pa÷yati dåraü tiraskçtaü ca /

[032|04-032|05]
kathaü tàvadayskànto na sarvamapràptamayaþ karùati /

[032|05]
pràptaviùayatve 'pi caitatsamànam /

[032|05-032|06]
kasmànna sarvaü pràptaü pa÷yatya¤janaü ÷alàkàü và /

[032|06-032|07]
yathà ca ghràõàdãnaü pràpto viùayo na tu sarvaþ /

[032|7-03207]
sahabhågandhàdyagrahaõàt /

[032|07]
evaü cakùuùo 'pyapràptaþ syànna tu sarvaþ /

[032|07-032|08]
manastvaråpitvàt pràptumevà÷aktam /

[032|08]
kecit punaþ ÷rotraü praptàpràptaviùayaü manyayante /

[032|09]
karõabhyantare 'pi ÷abda÷ravaõàt /
÷eùaü tu ghràõajihvàkàyàkhyam /

[032|10]
     #<trayamanyathà // VAkK_1.43 //>#

[032|11]
pràptaviùayamityarthaþ /
ghràõaü kathaü pràptaviùayam /
nirucchvàsasya gandhàgrahaõàt /

[032|12]
keyaü pràptirnàma /
nirantarotpattiþ /

[032|12-032|13]
kiü punaþ paramàõavaþ spç÷antyanyonyamàhosvinna /

[032|13-031|13]
na spç÷antãti kà÷mãrakàþ /

[032|13]
kiü kàraõam /

[032|13-032|14]
yadi tàvat sarvànmanà spç÷eyurmi÷rãbhaveyurdravyàõi /

[032|14]
athaikade÷ena sàvayavàþ prasajyeran /

[032|15]
niravayavà÷ca paramàõavaþ /
kathaü  ÷abdàbhini÷pattirbhavati /

[032|15-032|16]
ata eva yadi hi spç÷eyurhasto haste 'bhyàhataþ sajyeto pala÷copale /
[032|16-032|17]
kathaü citaü pratyàhataü na vi÷ãryate /

[032|17]
vàyudhàtusaüdhàritatvàt /

[032|17-032|18]
ka÷cidvàyudhàturvikiraõàya pravçtto yathà saüvarttanyàü ka÷cit saüdhàraõàya yathà vivarttanyàmiti /

[032|18-032|19]
kathamidànãü nirantara pràptyà pràptaviùayaü trayamucyate /

[032|19]
tadevaiùàü niruttaratvaü yanmadhye nàsti ki¤cit /

[032|20]
apikhlu saüghàtàþ sàvayavatvàt spç÷antãtyadvãùaþ /

[032|20-032|21]
evaü ca kçtvà 'yamapi grantha upapanno bhavati vibhàùàyàm /

[032|21-032|22]
kiü nu spçùñahetukaü spçùñamutpadyate àhosvidaspçùñahetukamiti pra÷nayitvàha"kàraõaü  prati /

[032|22-032|23]
kadàcit spçùñahetukamaspçùñamutpadhate yadà vi÷ãryate /

[032|23]
kadàcidaspçùñahetukaü spçùñaü yadà cayaü gacchati /

[033|01]
kadàcit spçùñahetukaü spçùñaü yadà cayavatàü cayaþ /

[033|01-033|02]
kadàcidaspçùñahetukamaspçùñaü yadà vàtàyanaraja" iti /

[033|02]
yadi paramàõavaþ spç÷eyuruttarakùaõàvasthànaü syàditi bhadantavasumitraþ /

[033|03]
na spç÷anti /
nirantare tu spçùñasaüj¤eti bhadantaþ /
bhadantamataü caiùñavyam /

[033|04]
anyathà hi sàntaràõàü paramàõånàü ÷ånyeùvantareùu gatiþ kena pratibadhyeta /

[033|04-033|05]
yataþ sapratighà iùyante /

[033|05]
naca paramàõubhyo 'nye saüghàtà iti /

[033|05-033|06]
ta eva te saüghàtàþ paramàõavaþ spç÷yante yathà råpyante /

[033|06-033|07]
yadi ca paramàõordigbhàgabhedaþ kalpyate spçùñasyàspçùñasya và sàvayavatvaprasaïgaþ /

[033|07]
no cet spçùñasyàpyaprasaïgaþ //

[033|08-033|09]
kiü punarebhi÷cakùuràdibhiràtmaparimàõatulyasyàrthasya grahaõaü bhavatyà÷uvçttyà ca parvatàdãnàmalàtakràdivadàhosvittulyàtulyasya /

[033|09-033|10]
yàni tàvadetàni pràptaviùayàõyuktànyebhiþ /

[033|11]
     #<tribhirghràõàdibhistulyaviùayagrahaõaü matam />#

[033|12]
yàvanto hãndriyaparamàõavastàvanto hi viùayaparamàõavaþ sametya vij¤ànaü janayanti /

[033|13]
cakùuþ÷rotràbhyàü tvaniyamaþ /
kadàcidalpãyàüso yadà vàlàgraü pa÷yati /

[033|13-033|14]
kadàcit samà yadà dràkùàphataü pa÷yati /

[033|14-033|15]
kadàcit bhåyàüso yadà mahàntaü parvataü pa÷yatyunmiùitamàtreõa /

[033|15]
evam ÷rotreõa ma÷akameghàdi÷abda÷ravaõe ghoùam /

[033|15-033|16]
manastvamårttivadeveti nàsya parimàõaparicchedaþ saüpradhàryate /

[033|16]
katahaü punareùàü cakùuràdãndriyaparamàõånàü saünive÷aþ /

[033|17]
cakùurindriyaparamàõavastàvadakùitàrakàyàmajàjãpuùpavadavasthitàþ /

[033|17-033|18]
acchacarmàvacchàditàstu na vikãryante /

[033|18-033|19]
adharauttaryeõa piõóavadavasthità ityapare /

[033|19]
na cànyo 'nyamàvçõvanti sphañikavadacchatvàt /

[033|19-033|20]
÷rotrendriyaparamàõavo bhårjàbhyantaràvasthitàþ /

[033|20]
ghràõendriyaparamàõavo ghañàbhyantareõa ÷alàkàvat /

[033|20-033|21]
àdyàni trãõãndriyàõi màlàvadavasthitàni /

[033|21]
jihvendriyaparamàõvo 'rdhacandravat /

[033|21-033|22]
vàlàgramàtraü kila madhyajivhàyàü jihvendriyaparamàõubhirasphuñam /

[033|22-033|23]
kàyendriyaparamàõavaþ kàyavadavasthitàþ /

[033|23]
strãndriyaparamàõavo bherãkañàhavat /
puruùendriyaparamàõavo 'ïguùñhavat /

[033|24]
tatra cakùurindriyaparamàõavaþ kadàcit sarve sabhàgà bhavanti kadàcittatsabhàgàþ /

[033|24-033|25]
kadàcideke sabhàgàþ eke tatsabhàgàþ /

[033|25]
evam yàvajjihvendriyaparamàõavaþ /

[033|25-033|26]
kàyendriyaparamàõavastu sarve sabhàgà na bhavanti /

[033|26-033|27]
pradãptanarakàbhyantaràvaruddhànàmapi hyaparimàõàþ kàyendriyaparamàõavastatsabhàgà bhavanti /

[033|27-034|01]
sarvaiþ kila vij¤ànotpattàvà÷rayo vi÷ãryeta /

[034|01]
na caika indriyaparamàõurviùayaparamàõurvà vij¤ànaü janayati /

[034|01-034|02]
saücità÷rayàlambanatvàt pa¤cànàü vij¤ànakàyànàm /

[034|02]
ata evànidar÷anaþ paramàõuradç÷yatvàt //

[034|03-034|04]
ya ime ùaóvij¤ànadhàtava uktà÷cakùurvij¤ànaü yavanmanovij¤ànaü kimeùàü yatha viùayo varttamànaþ pa¤cànàü caramasya trikàla evamà÷rayo 'pi /

[034|05]
netyàha /

[034|05-034|-5]
kiü tarhi /

[034|06]
     #<caramasyà÷rayo 'tãtaþ>#

[034|07]
manovij¤ànadhàtoþ samanantaraniruddhaü mana à÷rayaþ /

[034|08-034|07]
     #<pa¤cànàü sahaja÷ca taiþ // VAkK_1.44 //>#

[034|09]
atãta÷ceti ca÷abdaþ /

[034|09-034|10]
tatra cakùurvij¤ànasya cakùuþ sahaja à÷àrayo yàvat kàyavij¤ànasya kàyaþ /

[034|10]
atãtaþ punareùàmà÷rayo mana ityapyete pa¤ca vij¤ànakàyà indriyadvayà÷rayàþ /

[034|11]
ata evocyate "ya÷cakùurvij¤ànasyà÷rayabhàvena samanantarapratyayabhàvenàpi sa tasye"ti /

[034|12]
catuùkotikaþ /
prathamà koti÷cakùuþ /
dvitãyà samanantaràtãta÷caitasiko dharmadhàtuþ /

[034|13]
tçtãyà samanantaràtãtaü manaþ /
caturthã koñiruktanirmuktà dharmàþ /

[034|13-034|14]
evaü yàvat kàyavij¤ànasya svamindriyaü vaktavyam /

[034|14]
manovij¤ànasya pårvapàdakaþ /

[034|14-034|15]
yastàvadà÷rayabhàvena samanantarapratyayabhàvenàpi saþ /

[034|15]
syàtsamanantarapratyayabhàvena nà÷rayabhàvena /

[034|15-034|16]
samanantaràbhyatãta÷cetasiko dharmadhàturiti /

[034|17-034|18]
kiü punaþ kàraõamubhayàdhãnàyàü vij¤ànotpattau cakùuràdayaþ evà÷rayà ucyante na råpàdayaþ /

[034|19]
     #<tadvikàravikàritvàdà÷rayà÷cakùuràdayaþ />#

[034|20]
dhàtava ityadhikàraþ /

[034|20-034|21]
cakùuràdãnàü hi vikàreõa tadvij¤ànànàü vikàro bhavatyanugrahopaghàtapañumandatànuvidhànàt na tu råpàdãnàü vikàreõa tadvikàraþ /

[034|22]
tasmàt sàdhãyastadadhãnatvat ta evà÷rayà na råpàdayaþ /

[034|23-034|24]
kiü punaþ kàraõaü råpàdaya÷ca tairvij¤àyante cakùurvij¤ànaü cocyate yàvanmanovij¤ànam /

[034|24]
na punà råpavij¤ànaü yàvaddharmavij¤ànamiti /

[034|24-034|25]
ya ete cakùuràdaya à÷rayà eùàm /

[034|26]
     #<ato 'sàdhàraõatvàddhi vij¤ànaü tairnirucyate // VAkK_1.45 //>#

[034|27]
kathamasàdhàraõatvam /
na hi cakùuranyasya vij¤ànasyà÷rayãbhavitumutsahate /

[034|27-034|28]
råpaü tu manovij¤ànasyàlambanãbhavatyanyacakùurvij¤ànasyàpãti /

[034|28]
evaü yàvat kàyo veditavyaþ /

[034|29]
tasmàdà÷rayabhàvàdasàdhàraõatvàcca vij¤ànaü tenaiva nirdi÷yate na råpàdibhiþ /

[034|29-034|30]
yathà bherã÷abdo yavàïkura iti /

[035|01-035|02]
atha yatra kàye sthita÷cakùuùà råpàõi pa÷yati kiü tàni kàyacakùåråpavij¤ànànyekabhåmikànyeva bhavantyàhosvidanyabhåmikànyapi /

[035|02]
àha /
sarveùàü bhedaþ /

[035|03]
kàmadhàtåpapannasya svena cakùuùà svàni råpàõi pa÷yataþ sarvaü svabhåmikam bhavati /

[035|04-035|05]
tasyaiva svàni råpàõi prathamadhyànabhåmãni pa÷yano råpàõi trãõapi tadbhåmikàni /

[035|06-035|07]
dvitãyadhyànacakùuùà svàni råpoàõi pa÷yataþ kàyaråpe svabhåmike cakùustadbhåmikaü vij¤ànaü prathamadhyàna bhåmikam /
[035|07-035|06]
prathamadhyànabhåmãni pa÷yato vij¤ànarupe tadbhåmike kàyaþ kàmàvacara÷cakùurdvitãyadyànabhåmikam /

[035|08-035|10]
dvitãyadhyànabhåmãni pa÷yata÷cakùåaråpe tadbhåmike kàyaþ kàmàvacaro vij¤ànaü prathamabhåmãkam /

[035|10-035|11]
evaü tçtãyacaturthadhyànabhåmikena cakùuùà tadbhåmikàdharabhumikàni råpàõi pa÷yato yojayitavyam /

[035|11-035|12]
prathmadhyànopapannasya svena cakùuùà svàni råpàõi pa÷yataþ sarvaü svabhåmikamadharàõi pa÷yataþ trayaü svabhåmikaü /

[035|12-035|13]
dvitãyadhyànacakùuùà svàni råpàõi pa÷yatastrayaü svabhåmikaü cakùustadbhåmikam /

[035|13-035|14]
kàmàvacaràõi pa÷yataþ kàyavij¤àne svabhåmike råpàõyadharàõi cakùustadbhåmikam /

[035|14-035|15]
dvitãyadhyànabhåmãni pa÷yata÷cakùåråpe tadbhåmike ÷eùaü svabhåmikam /

[035|15]
evaü tçtãyadhyànacakùuùà yojyam /

[035|16-035|17]
dvitãyàdidhyànopapannasya svaparacakùurbhyàü svaparabhåmikàni råpàõi pa÷yato yathàyogaü yojayitavyam /

[035|17]
ayaü tu niyamaþ /

[035|18]
     #<na kàyasyàdharaü cakùuþ />#

[035|19]
pa¤cabhåmikàni hi kàyacakùåråpàõi kàmàvacaràõi yàvaccaturthadhyànabhåmikàni /

[035|20]
dvibhåmikaü cakùurvij¤ànaü kàmàvacaraü prathamadhyànabhåmikaü ca /

[035|20-035|21]
tatra yadbhåmikaþ kàyastadbhåmikaü cakùurårdhvabhåmikaü và cakùurbhavati na tvadharabhåmikam /

[035|21-035|22]
yadbhåmikaü cakùustadbhåmikamadharabhåmikaü và råpaü viùayo bhavati /

[035|23]
     #<ådhrvaü råpaü na cakùuùaþ />#

[035|24]
na hi kadàcidårdhrvabhåmikaü råpamadhobhåmikena cakùuùà draùñuü ÷akyate /

[035|25]
vij¤ànaü ca

[035|26]
årdhva na cakùuùo råpavat /

[036|01]
     #<asya råpaü tu kàyasyobhe ca sarvataþ // VAkK_1.46 //>#

[036|02]
asyetyanantaroktasya cakùurvij¤ànasya råpaü sarvato viùayaþ årdhvamadhaþ svabhåmau ca /

[036|03]
kàyasya cobhe råpavij¤àne sarvato bhavataþ /
yathà cecaü cakùuruttaü vistareõa veditavyam

[036|04]
     #<tathà ÷rotraü >#

[036|05-036|06]
     "na kàyasyàdharaü ÷rotramårdhvaü ÷abdo na ca ÷ruteþ /
     vij¤ànaü càsya ÷abdastu kàyasyobhe ca sarvataþ //"iti

[036|07]
vistareõa yojyam /

[036|08]
     #<trayàõàü tu sarvameva svabhåmikam />#

[036|09]
ghràõajihvàkàyadhàtånàü kàyaviùayavij¤ànàni svabhåmikànyeva /

[036|09-036|10]
ityutsargavi÷eùeõa kçtvà punarvi÷eùaõàrthamapavàda àrabhyate /

[036|11]
     #<kàyavij¤ànamadharasvabhåmi >#

[036|12]
kàyaþ kàyadhàtuþ spraùñavyaü ca svabhåmikànyeva nityaü bhavanti /

[036|12-036|13]
kàyavij¤ànaü tu keùà¤cit svabhåmikaü yathàkàmadhàtuprathamadhyànopapannàü /

[036|13-036|14]
keùà¤cidadharabhåmikaü yathà dvitãyàdidhyànopapannànàmiti /

[036|15]
     #<aniyataü manaþ // VAkK_1.47 //>#

[036|16-036|17]
kadàcit kàyamanovij¤ànadharmaiþ samànabhåmikaü mano bhavati kadàcidårdhvàdhobhåmikam /

[036|17-036|19]
pa¤cabhåmike 'pi hi kàye sarvabhåmikàni mana àdãni bhavanti samàpattyupapattikàle yathàyogamiti vistareõa samàpattinirde÷e ko÷asthàna etadàkhyàyiùyate /

[036|19-036|20]
atihahugranthabhàraparihàràrthaü tu nedànãü punaràkhyàyate /

[036|20]
alpaü ca prayojanaü mahàü÷ca ÷rama iti samàpta ànuùaïgikaþ prasaïgaþ /

[036|21]
idamidànãü vicàryate /

[036|21-036|22]
aùñàda÷ànàü cdàtånàü ùaõõàü ca vij¤ànànàü kaþ kena vij¤eyaþ /

[036|22]
àha /

[036|23]
     #<pa¤ca bàhyà dvivij¤eyàþ>#

[036|24-036|25]
råpa÷abagandharasaspraùñavyadhàtavo yathàsaükhyaü cakùuþ÷rotraghràõajihvàkàyavij¤ànairanubhåtà manovij¤ànena vij¤àyante /

[036|25]
evamete pratyekaü dvàbhyàü vij¤ànàbhyàü vij¤eyà bhavanti /

[036|26-036|27]
÷eùàstrayoda÷a dhàtavaþ pa¤cànàü vij¤ànakàyànàmaviùayatvàdekena manovij¤ànena vij¤eyà ityàkhyàtaü bhavati /

[037|01]
eùàmaùñàda÷ànàü dhàtånàü madhye kati nityàþ katyanityàþ /

[037|01-037|02]
na ka÷ct sakalo 'sti nityo dhàturapi tu 

[037|03]
     #<nityà dharmà asaüskçtàþ />#

[037|04]
tena dhàrmadhàtvekade÷o nityaþ ÷eùà anityàþ /

[037|05]
katãndriyaü kati nendriyam /

[037|06]
     #<dharmàrdhamindriyaü ye ca dvàda÷àdhyàtmikàþ smçtàþ // VAkK_1.48 //>#

[037|07]
dvàviü÷atirindriyàõyuktàni såtre /

[037|07-037|11]
cakùurindriyaü ÷rotrendriyaü ghràõendriyaü jihvendriyaü kàyendriyaü manaindriyaü strãndriyaü puruùendriyaü jãvitendriyaü sukhendriyaü duþkhendriyaü saumanasyendriyaü daurmanasyendraiyaü upekùendriyaü ÷raddhendriyaü vãryendriyaü smçtãndriyaü smàdhãndriyaü praj¤endariyaü anàj¤àtamàj¤àsyàmãndariyam àj¤endriyaü àj¤àtàvãndriyamiti /

[037|11-037|12]
àbhidhàrmikàstu ùaóàyatanavyavasthànamàdçtya jãvitendriyànantaraü manaindriyaü pañhanti /

[037|12]
sàlambanatvàt /

[037|12-037|13]
tatra dharmàrdhaü jãvitendriyàdãnyekàda÷endriyàõi trayàõàü ca bhàgo dharmadhàtuprade÷atvàt /

[037|13-037|14]
dvàda÷ànàmàdhyàtmikànàü cakùuràdayaþ pa¤ca svanàmoktàþ /

[037|14-037|15]
sapta cittadhàtavo manaindriyaü stripuruùendriye kàyadhàtuprade÷ iti pa÷càd vakùyati /

[037|15-037|16]
÷eùàþ pa¤ca dhàtavo dharmadhàtuprade÷a÷ca nendriyamiti siddham //

[037|17]
abhidharmako÷abhàùye dhàtunirde÷o nàma

[037|18]
prathamaü ko÷asthànaü samàptam iti /

[037|19-037|21]
ye dharmà hetuprabhavà hetuü teùàü tathàgato hyavadat /
teùàü ca yo nirhodha evaüvàdãu mahà÷ramaõaþ //

[037|22]
likhàpitamidaü ÷rãlàmàvàkeneti /

dvitãyaü ko÷asthànam 

=====================================================================

[038|02]
     oü namo buddhàya /

=====================================================================

[038|03]
uktànãndriyàõi /
kaþ punarindriyàrthaþ /
"idi paramai÷varye" /

[038|03-038|04]
tasya indantãti indriyàõi /

[038|04]
ata àdhipatyàrtha indriyàrthaþ /
kasya caiùàü kvàdhipatyam /

[038|05]
     #<caturùvartheùu pa¤cànàmàdhipatyaü >#

[038|06]
cakùuþ÷rotrayostàvat pratyekaü caturùvarthevàdhipatyam /

[038|06-038|07]
àtmabhàva÷obhàyàmandhabadhirayorakàntaråpatvàt /

[038|07]
àtmabhàvaparikarùaõe dçùñvà ÷rutvà ca viùamaparivarjanàt /

[038|08]
cakùuþ÷rotravij¤ànayoþ sasaüprayogayorutpattau /

[038|08-038|09]
råpadar÷ana÷abda÷àravaõayo÷càsàdhàraõakàraõatve /

[038|09]
ghràõajihvàkàyànàmàtmabhàva÷obhàyàü pårvavat /

[038|09-038|10]
àtmabhàvaparikarùaõe taiþ kavaóãkàràhàraparibhogàt /

[038|10]
ghràõàdivij¤ànànàü sasaüprayogàõàmutpattau /

[038|11]
gandhaghràõarasàsvàdanaspraùñavyaspaç÷anànàü càsàdhàraõakàraõatva iti /

[038|12]
     #<dvayoþ kila />#

[038|13]
     #<caturõàü >#

[038|14]
strãpuruùajãvitamanaindriyàõàü /
dvayorarthayoþ pratyekamàdhipatyam /

[038|14-038|15]
strã puru÷endriyayyostàvatsattvabhedavikalpayoþ /

[038|15]
tatra sattvabhedaþ stri puruùa iti /

[038|15-038|16]
sattvavikalpaþ stanàdisaüsthànasvaràcàrànyathàtvam /

[038|16]
saüsle÷avyavadànayorityapare /

[038|17-038|18]
tathà hi tadviprayuktavikalpànàü ùaõóha paõóakobhayavya¤janànàmasaüvarànantàryakuà÷alamulasamucchedà na bhavanti saüvaraphalapràptivairàgyàõi ceti /

[038|19]
jãvitendriyasya nikàyasabhàgasaübandhasàdhàraõayoþ /

[038|19-038|20]
manaindriyasya punarbhavasaübandhava÷ibhàvànuvarttanayoþ /

[038|20-038|22]
tatra punrbhavasaübandhe yathoktaü "gandharvasya tasmin samaye dvayo÷cittayoranyatarànyataracittaü saümukhãbhåtaü bhavatyanunayasahagataü và pratighasahagataü ve"ti /

[038|22]
va÷ibhàvànuvarttane yathoktaü "cittenàyaü loko nãyata" iti vistaraþ /

[038|22-038|23]
yat punaþ sukhàdãndriyapa¤cakaü yàni càùñau ÷raddhàdãni teùàü 

[038|24]
     #<pa¤cakàùñànaü saükle÷avyavadànayoþ // VAkK_2.1 //>#

[038|25]
àdhipatyaü yathàkramaü pa¤cànàü sukhàdãnàü saükle÷e /
ràgàdãnàü tadanu÷àyitvàt /

[038|25-039|01]
÷raddhàdãnàü vyavadàne /

[039|01]
tai rvyavadàyate /
vyavadàne 'pi sukhàdãnàmàdhipatyamityapare /

[039|01-039|02]
"yasmàt sukhitasya cittaü samàdhãyate" /

[039|02-039|03]
duþdhupaniùacchraddhàùaõnaiùkramyà÷ritàþ saumanasyàdaya iti vaibhàùikàþ /

[039|03]
apare punaràhuþ /

[039|03-039|04]
naiva cakùuþ÷rãtràbhyàmàtmabhàvaparikaçùaõaü vij¤àya viùamaparihàràt /

[039|04]
vij¤àne tu tayoràdhipatyam /

[039|04-039|05]
nàpi vij¤ànàdanyadråpadar÷anaü ÷abda÷ravaõaü và 'sti /

[039|05]
yatastayorasàdhàraõakàraõatve pçthagàdhipatyaü yujyeta /

[039|05-039|06]
tasmànnaivameùàmindriyatvam /

[039|06]
kathaü tarhi /

[039|07]
     #<svàrthopalabdhyàdhipatyàt sarvasya ca ùaóindriyam />#

[039|08]
cakùuràdãnàüpa¤cànàü svasyasvasyàrthasyopalabdhàdhipatyam /

[039|08-039|09]
manasaþ punaþ sarvàrthopalabdhàvàdhipatyam /

[039|09]
ata etàni ùañ pratyekamindriyam /

[039|09-039|10]
nanu càrthànàmapyatràdhipatyam /

[039|10]
nàdhipatyam /
adhikaü hi prabhutvamàdhipatyam /

[039|10-039|11]
cakùuùa÷cakùåråpopalabdhàvadhikamai÷varyam /

[039|11-039|12]
sarvaråpopalabdhau sàmànyakàraõatvàttatpañumandatàdyanuvidhànàccopalabdheþ /

[039|12]
na råpasya /
tadvi paryayàt /
evaü yàvat manaso dharmeùu yojyam /

[039|13]
     #<srãtva puüstvàdhipatyàttu kàyàt strãpuruùendriye // VAkK_2.2 //>#

[039|14]
kàyendriyàdeva strãpuruùendriye pçthak vyavasthàpyete /
nàrthantarabhåte /

[039|14-039|15]
ka÷cidasau kàyendriyabhàga upastha prade÷o yaþ strãpuruùendriyàkhyàü paratilabhate /

[039|15-039|16]
yathàkramaü strãtvapuüstvayyoràdhipatyàt /

[039|16]
tatra strãbhàvaþ striyàkçtiþ svaraceùñà abhipràyàþ /

[039|16-039|17]
etaddhi striyà strãtvam /

[039|17]
puübhàvaþ puruùàkçtiþ svaraceùñà abhipràyàþ /
etaddhi puüsaþ puüstvam /

[039|18-039|19]
     #<nikàyasthitisaükle÷avyavadànàdhipatyataþ /
     jãvitaü vedanàþ pa¤ca ÷raddhàdyà÷cendriyaü matàþ // VAkK_2.3 //>#

[039|20]
nikàyasabhàgasthitau jãvitendriyasyàdhipatyaü saükle÷e vedanànàm /

[039|20-039|21]
tathàhi sukhàyàü vedanàyàü ràgo 'nu÷ete duþkhàyàü pratigho 'duþkhàsukhàyàmavidyetyuktaü såtre /

[039|21-039|22]
vyavadàne ÷raddhàdãnàü pa¤cànàm /

[039|22]
tathàhi taiþ kle÷à÷ca viùkabhyante màrga÷càvàhyate /

[039|23]
ata ete 'pi pratyekamindriyamiùñàþ /

[040|01]
     #<àj¤àsyà myàkhyamàj¤àkhyamàj¤àtàvãndriyaü tathà />#

[040|02]
     #<uttarottarasaüpràptinirvàõàdyàdhipatyataþ // VAkK_2.4 //>#

[040|03]
pratyekamindrimityupadar÷anàrthaü tathà÷abdaþ /

[040|03-040|04]
tatràj¤àsyàmãndriyasyàj¤endriyasya pràptàvàdhipatyam /

[040|04]
àj¤endraiyasyàj¤àtàvãndriyapràptau àj¤àtàvãndriyasya parinirvàõe /

[040|05]
nahyavimuktacittasyàsti parinirvàõamiti /
àdi÷abdo 'nyaparyàyadyotanàrthaþ /

[040|06]
katamo 'nyaþ pàryàyaþ /
dar÷naheyakle÷aparihàõam pratyàj¤àsyàmãndriyasyàdhipatyam /

[040|07]
bhàvanàheyakleà÷aprahàõaü pratyàj¤endriyasya /
dçùñadharmasukhavihàraü pratyàj¤àtàvãndriyasya /

[040|08]
vimuktiprãtisukhasaüvedanàditi /

[040|08-040|09]
àdhipàtyàdindriyatve 'vidyàdãnàmupasaükhyànaü karttavyam /

[040|09-040|10]
avidyàdãnàmapi hi saüskàràdiùvàdhipatyamata eùàmapãndriyatvamupasaükhyàtavyam /

[040|10]
vàgàdãnàü ca /
vàkyàõipàdapàyåpasthànàmapi cendriyatvamupasaükhyàtavyam /

[040|11]
vacanàdànaviharaõotsargànandeùvàdhipatyàt /
na khalåpasaükhyàtavyam /
yasmàdiheùñam 

[040|12-040|13]
     #<città÷rayastadvikalpaþ sthitiþ saükle÷a eva ca /
     saübhàro vyavadànaü ca yàvatà tàvadindriyam // VAkK_2.5 //>#

[040|14]
tatra città÷rayaþ ùaóindriyàõi /
etacca ùaóàyatanaü maulaü sañtvadravyam /

[040|14-040|16]
tasya strãpuruùavikalpaþ strãpuruùendraiyàbhyàü sthitirjãvitendriyeõa saükle÷o vedanà bhiþ /

[040|16]
vyavadànasaübharaõaü pa¤cabhirvyavadànaü tribhiþ /

[040|16-040|17]
ato nàvidyàdãnàmindriyatvamiùñam /

[040|18-040|19]
     #<pravçtterà÷rayotpattisthitipratyupabhogataþ /
     caturda÷a tathà 'nyàni nivçtterindriyàõi và // VAkK_2.6 //>#

[040|20]
matavikalpàrtho và÷abdaþ /
apare punaràhuþ /
pravçttera÷rayaþ ùaóindriyàõi /

[040|20-040|21]
utpattiþ strãpuruùendriye /

[040|21]
tata utpatteþ /
sthitirjãvitendriyam /
tenàvasthànàt /

[040|21-040|22]
upabhogo vedanàbhiþ /

[040|22]
ata etàni caturda÷endriyàõi /
tenaiva prakàreõa nivçtteranyàni /

[040|22-040|23]
÷raddhadãni hi nivçtterà÷rayàþ /

[040|23-040|24]
àj¤àsyàmãndriyaü prabhavaþ sthitiràj¤endriyam upabhoga àj¤àtàvãndriyeõetyata etàvantyevendriyàõi /

[040|24]
ata eva caãùàmeùo 'nukramaþ /

[040|25]
vàcastu nendriyatvaü vacane ÷ikùàvi÷eùàpekùatvàt /

[040|25-040|26]
pàõipàdasya càdànaviharaõàdananyatvàt /

[040|26-040|27]
tadeva hi tadanyathà 'nyatra cotpannamàdànaü viharaõaü cocyate /

[040|27]
vinàpi ca pàõipàdenàdànaviharaõàduragaprabhçtãõàm /

[040|27-040|28]
pàyorapi nendriyatvamutsarge gurudravyasyàkà÷e sarvatra patanàt /

[040|28]
vàyunà ca tatpreraõàt /

[041|01]
upasthasyàpi nendriyatvamànande strãpuruùendriyakçtaü hi tat saukhyamiti /

[041|01-041|03]
kaõñhadantàkùivartmaparvaõàmapi càbhyavaharaõacarvaõonmeùanimeùàku¤canavikà÷ana kriyàsvindriyatvaü prasajyeta /

[041|03-041|04]
sarvasya và kàraõabhåtasya svasyàü kariyàyàmityayukataü vàgàdãnàmindriyatvam //

[041|05]
tatra cakùuràdãnàü puruùendriyaparyantànàü kçto nirde÷aþ /

[041|05-041|06]
jãvitendriyasya viprayuktatvàdviprayukteùveva karisyate nirde÷aþ /

[041|06]
÷raddhàdãnàü caitteùu kariùyate /

[041|06-041|07]
sukhàdãnàmàj¤àsyàmãndriyàdãnàü ca karttavyaþ /

[041|07]
so 'yaü kriyate /

[041|08]
     #<duþkhendriyama÷àtà yà kàyikã vedanà >#
[041|09]
a÷àtetyupadhàtikà duþkhetyarthaþ /

[041|10]
     #<sukham />#

[041|11]
     #<÷àtà >#

[041|12]
sukhendriyaü kàyikã ÷àta vedanà /
÷àtetyanugràhikà sukhetyarthaþ /

[041|13]
     #<dhyàne tçtãye tu caitasã sà sukhendriyam // VAkK_2.7 //>#

[041|14]
tçtãye tu dhyàne saiva ÷àtà vedanà caitasã sukhendriyam /

[041|14-041|15]
nahi tatra kàyikã vedanà 'sti /

[041|15]
pa¤cavij¤ànakàyàbhàvàt /

[041|16]
     #<anyatra sà saumanasyaü >#

[041|17-041|18]
tçtãyàddhyànàdanyatra kàmadhàtau prathame dvitãye ca dhyàne sà caiatasikã ÷àtà vedanà saumanasyendriyam /

[041|18-041|19]
tçtãye tu dhyàne prãtivãtaràgatvàt sukhendriyameva sà na saumanasyendriyam /

[041|19]
prãtirhi saumanasyam /

[041|20]
     #<a÷àtà caitasã punaþ />#

[041|21]
     #<daurmanasyamupekùà tu madhyà >#

[041|22]
naiva÷àtànà÷àtà aduþkhàsukhà vedanà madhyetyucyate /
sopekùendriyam /

[041|22-041|23]
kiü kàyikã caitasikãtyàha /

[041|24]
     #<ubhayã >#

[041|25]
kiü punaþ kàraõamiyamabhisamasyai kamindriyaü kriyate /

[042|01]
     #<avikalpanàt // VAkK_2.8 //>#

[042|02]
caitasikaü hi sukhaduþkhaü pràyeõa vikalpanàdutpadyate na tu kàyikam /

[042|02-041|03]
viùayava÷àdarhatàmapyutpatteþ /

[042|03]
atastayorindriyatvena bhedaþ /

[042|03-042|04]
upekùà tu svarasenàvikalpayata evotpadyate kàyikã caitasikã ce tyekamindriyam kriyate /

[042|04-042|05]
anyathà ca kàyikam sukhamanugçhõàtyanyathà caitasikam /

[042|05]
evam duþkhamanyathà kàyikamupahantyanyathà caitasikam /

[042|05-042|06]
upekùàyàü tveùa vikalpo nàstyata upekùaõaü pratyavikalpanàdabhedaþ /

[042|07]
     #<dçgbhàvanà 'saikùapathe nava trãõi >#

[042|08]
manaþ sukhasaumanasyopekùàþ sraddhàdãni ca pa¤ca /

[042|08-042|09]
tàni navendriyàõi triùu màrgeùu trãõãndriyàõyucyante /

[042|09-042|10]
dar÷anamàrge anàj¤àtamàj¤àsyàmãndriyaü bhàvanàmàrge àj¤endriyam a÷aikùamàrge àj¤àtàvãndriyamiti /

[042|10]
kiü kàraõam /

[042|10-042|11]
dar÷anamàrge hyanàj¤àtamàj¤àtuü pravçttaþ /

[042|11-042|12]
bhàvanàmàrge nàstyapårvamàj¤eyaü tadeva tvàjànàti ÷eùànu÷ayaprahàõàrtham /

[042|12]
a÷aikùamàrge tvàj¤àtmityavagama àj¤àtàvaþ /

[042|12-042|13]
so 'syàstãti àj¤àtàvã /

[042|13]
àj¤àtamavituü ÷ãlamasyeti và /
kùayànutpàdij¤ànalàbhàt /

[042|14]
"duþkhaü me parij¤àtaü na punaþ parij¤àtavyamiti" tathàbhåtasyenriyamàj¤àtàvãnriyam /

[042|15-042|16]
svabhàvanirde÷àü kçtvà prakàrabhedo vaktavya kati sàsravàõi katyanàsravàõi inriyàõityevamàdi /

[042|16-042|17]
tatra tàvadyadetadanantaroktamàj¤àsyàmãnriyàdikametat /

[042|18]
     #<amalaü trayam />#

[042|19]
anàsravamityarthaþ /
malànàmàsravaparyàyatvàt /

[042|20]
     #<råpãõi jãvitaü duþkhe sàsravàõi>#

[042|21]
råpãõi saptendriyàõi jãvitendriyaü dukhaþdaurmanasyendriye caikàntasàsravàõi /

[042|22]
råpãõi punaþ sapta cakùuþ
÷rotraghràõajihvàkàyastripuruùendriyàõi råpaskandhasaügrahàt /

[042|23]
     #<dvidhà nava // VAkK_2.9 //>#

[042|24-042|25]
manaþsukhasaumanasyopekùàþ ÷raddhàdãni ca pa¤ca etàni navendriyàõi sàsravàõyanàsravàõyapi /

[042|25]
anàsravàõyeva ÷raddhàdãnãtyeke /

[042|25-042|27]
uktaü hi bhagavatà "yasyemàni pa¤cendriyàõi sarveõa srvaü na santi tamahaü bàhyaü pçthagjanapakùàvasthitaü vadàmã"ti /

[042|27]
nedaü j¤àpakamanàsravàõyadhikçtya vacanàt /

[042|27-042|28]
tathà hyàryapudgalavyavasthànaü kçtvà yasyemànãtyàha /

[042|28]
pçthagjano và dvividhaþ /

[043|01]
àbhyantaraka÷càsamucchinna ku÷alamålo bàhyaka÷ca samucchinnaku÷alamålaþ /

[043|02]
tamadhikàçtyàha "bàhyaü pçthagjanapakùàvasthitaü vadàmã"ti /

[043|02-032|04]
uktaü ca såtre "santi ca sattvà loke jàtà loke vçddhàstãkùõendriyà api madhyendriyà api mçdvindriyà apã" tyapravarttita eva dharmacakre /

[043|04]
tasmàtsantyeva sàsravàõi ÷raddhàdãni /

[043|05-043|07]
puna÷coktaü "yàvacchàhameùàü pa¤cànàmindriyàõàü samudayaü càstagamaü ca svàdaü càdãnavaü ca niþsaraõaü ca yathàbhåtaü nàdhyaj¤àsiùaü na tàvadahamasmàtsadevakàllokàdi"ti vistaraþ /

[043|07]
na cànàsravàõàü dharmàõàmeùa parãkùàprakàraþ //

[043|08]
katãndriyàõi vipàkaþ kati na vipàkaþ /
ekàntena tàvat 

[043|09]
     #<vipàko jãvitaü >#

[043|10]
atha yadarhan bhikùuràyuþsaüskàràn sthàpayati tajjãvitendriyaü kasya vipàkaþ /

[043|11]
÷àstra ukthaü "kathamàyuþsaüskàràn sthàpayati /

[043|11-043|13]
arhan bhikùuþ çddhimàü÷cetova÷itvaü pràptaþ saüghàya va pudgalàya và pàtraþ và cãvaraü và anyatamànyatamaü và ÷ràmaõakaü jãvitapariùkàraü và dattvà tat praõidhàya prantakoñikam caturthaü dhyànaü samàpadyate /

[043|14-043|15]
sa tasmàt vyutthàya cittamutpàdayati vàcaü ca bhàùate yanme bhogavipàkaü tadàyurvipàkaü bhavatviti /

[043|15]
tasya yat bhogavipàkaü tadàyurvipàkaü bhavati /

[043|15-043|16
yeùàü punarayamabhipràyo vipàkoccheùaü vipacyata iti /

[043|16-043|17]
ta àhuþ pårvajàtikçtasya karmaõo vipàkoccheùaü /

[043|17]
sa bhàvanàbalenàkçùya pratisaüvedayata" iti /

[043|17-043|18]
kathamàyuþsaüskàrà nutsçjati /

[043|18]
tathaãva dànaü dattvà praõidhàya prantakoñikaü caturthaü dhyànaü samàpadyate/

[043|19]
yanme àyurvipàkaü tat bhogavipàkaü bhavatviti tasya tathà bhavati /

[043|20]
bhadantaghoùakastvàha /

[043|20-043|21]
tasminneva à÷raye råpàvacaràõi mahàbhåtàni dhyànabalena saümudhakarotyàyuùo 'nukålàni vaihodhikàni ca /

[043|21-043|22]
evamàyuþsaüskàràn sthàpayatyevamutsçjatãti /

[043|22]
evaü tu bhavitavyam /

[043|22-043|24]
samàdhiprabhàva eva sa teùàü tadç÷o yena pårvakarmajaü ca sthitikàlàvedhamindriyamahàbhåtànàü vyàvrttayantyapårvaü ca samàdhijamàvedhamàkùipanti /

[043|24]
tasmànna tajjãvitendriyaü vipàkaü tato 'nyattu vipàkaþ /

[043|25]
pra÷nàt pra÷nàntaramupajàyate /
kimarthamàyuþsaüskàrànadhitiùñhanti /

[043|25-043|26]
parahitàrthaü ÷àsansthityarthaü và /

[043|26]
te hyàtmanaþ kùãõamàyuþ pa÷yanti /

[043|27]
na ca tatrànyaü ÷aktaü pa÷yanti /
atha kimarthamutsçjanti /

[044|01]
alpaü ca parahitaü jãvite pa÷yanti rogàbhibhåtaü càtmabhàvam /
yathoktaü 

[044|02-044|03]
     "sucãrõe brahmacarye 'smin màrge caiva subhàvite /
     tuùña àyuþkùayàt bhavati rogasyàpagame yathà //"

[044|04]
iti /
athaitadàyuþ saüskàràõàü sthàpanàrthamutsarjanaü và kva kasya và veditavyam /

[044|05]
manuùyeùvevatriùu dvãpeùu strãpuruùayorasamayavimuktasyàrhataþ pràntakoñikadhyànalàbhinaþ /

[044|06]
tasya hi samàdhau va÷itvam /
kle÷ai÷cànupastabdhà santatiþ /
[044|06-044|07]
såtra uktam "bhagavàn jãvitasaüskàrànadhiùñhàyàyuþsaüskàrànustsçùñavàn" /

[044|07-044|08]
teùàü ko vi÷eùaþ /

[044|08]
na ka÷cidityeke /
tathà hyuktam "jãvitendriyaü katamat /

[044|08-044|09]
traidhàtukamàyuri"ti /

[044|09]
pårvakarmaphalamàyuþsaüskàràþ pratyutpannakarmaphalaü jãvitasaüskàrà ityapare /

[044|10]
yairvà nikàyasabhàgasthitista àyuþsaüskàràþ /

[044|10-044|11]
yaistu kàlàntaraü jãvati te jãvitasaüskàrà iti /

[044|11-044|12]
bahuvacanaü bahånàmàyurjãvitasaüskàrakùaõànàmutsarjanà dhiùñhànàt /

[044|12]
nahyekasya kùaõasyotsarjanamadhiùñhanaü càsti /

[044|12-044|13]
na ca kàlàntarasthàvaramekamàyurdravyamiti dyotanàrthamityeke /

[044|13-044|14]
bahu÷veva saüskàreùvàyuràkhyà nàstyekamàyurdravyam /

[044|14]
anyathà naiva saüskàragrahaõamakariùyadityapare /

[044|14-044|15]
kimarthaü punarbhagavatà àyuhsaüskàrà utsçùñà÷càdhiùñità÷ca /

[044|15-044|16]
maraõava÷itvaj¤àpanàrthamutsçùñàjãvitava÷itvaj¤àpanàrthamadhiùñitàþ /

[044|16]
traimàsyameva nodhrvam vineyakàryàbhàvàt /

[044|17-044|18]
yaccàpi tat pratij¤àtam "evaübhàvitairahaü caturbhirçddhi pàdairàkàïkùankalpamapi tiùñheyaü kalpàva÷eùamapã"ti /

[044|18]
tasyàpi saüpàdanàrtham /

[044|18-044|19]
skandhamaraõamàrayornirjayàrthamiti vaibhaùikàþ /

[044|19]
bodhimåle kle÷adevaputramàrau nirjitàviti /

[044|19-044|20]
niùñhitamànuùaïgikam //

[044|21]
prakçtamevàrabhyate /

[044|22]
     #<dvedhà dvàda÷a>#

[044|23]
katamàni dvàda÷a /

[044|24]
     #<antyàùñakàdçte />#

[044|25]
     #<daurmanasyàcca >#

[044|26]
antyamaùñakaü ÷raddhàdãni daurmanasyaü ca varjayitvà /

[044|27-045|01]
jãvitendriyàdanyàni dvàda÷a dvividhàni vipàka÷càvipàka÷ca /

[045|01]
tatra cakùuràdãni saptaupacayikàni avipàkaþ /
÷eùàõi vipàkaþ /

[045|02]
manoduþkhasukhasaumanasyopekùendriyàõi ku÷alakliùñànya vipàkaþ /

[045|02-045|03]
airyàpathika÷àilpasthànikanairmàõikàni ca yathàyogam /

[045|03]
÷eùàõi vipàkaþ /

[045|03-045|04]
jãvitendriyaü cakùuràdãni dvàda÷a hitvà ÷eùàõyavipàka iti siddham /

[045|04-045|05]
yadi dauarmanasyendriyaü na vipàka iti såtraü kathaü nãyate "trãõi kàryàõi /

[045|05-045|06]
saumanasyavedanãyaü karma daurmanasyavedanãyaü karma upekùà vedanãyaü karme"ti saüprayogavedanãyatàmadhikçtyoktam /

[045|06-045|07]
daurmasyena saüprayuktaü karma daurmanasyavedanãyam /

[045|07]
yathà sukhasaüparayuktaþ spar÷aþ sukhavedanãyaþ /

[045|07-045|08]
saumanasyopekùàvedanãye api tarhi karmaõã evaü bhaviùyataþ /

[045|08]
yathecchasi tathà 'stu /

[045|08-045|09]
saüprayoge 'pi na doùaþ vipàke 'pi na doùaþ /

[045|09]
agatyà hyetadevaü gamyeta /

[045|09-045|10]
kà punratra yuktirdaurmanasyaü na vipàka iti /

[045|10]
daurmanasyaü hi parikalpavi÷eùairutpàdyate ca vyupa÷àmyate ca /

[045|10-045|11]
nacaivam vipàkaþ /

[045|11]
saumanasyamapyevaü na syàdvipàkaþ /

[045|11-045|12]
yadi tarhi daumanasyaü vipàkaþ syàdànantaryakàriõàü tannimittaü daurmanasyotpàdàttatkarma vipakvaü syàt /

[045|13]
saumanasyamapyevam /

[045|13-045|14]
yadi saumanasyaü vipàkaþ syàt puõyakàriõàü tannimittaü saumanasyotpàdàttatkarma vipakvaü syàt /

[045|14]
vãtaràgàõàü tarhi daurmanasyàsaübhavàt /

[045|14-045|15]
na caivaü vipàkaþ /

[045|15]
saumanasyamapyeùàmavyàkçtaü kodç÷aü vipàkaþ syàt /
yàdç÷aü tàdç÷amastu /

[045|16]
sati tu saübhave saumanasyasyàsti vipàkàvakà÷ã na dauarmanasyasya /

[045|16-045|17]
sarvathà 'samudàcàràditi nàstyevaü daurmanasyaü vipàka iti vaibhàùikàþ /

[045|17-045|18]
tatra jãvitendriyàùñamàni sugatau ku÷alasya vipàko durgatàvaku÷alasya /

[045|18]
manaindriyamubhayorubhayasya /

[045|18-045|19]
sukhasaumanasyopekùendriyàõi ku÷alasya /

[045|19]
duþkhendriyamaku÷alasya /

[045|19-045|20]
sugatàbubhayavya¤janasyàku÷alenatatsthànapratilambhaþ /

[045|20]
natvindriyasya ku÷alàkùepàt /
gatametad /

[045|21]
idaü nu vaktavyam /
katãndriyàõi savipàkàni katyavipàkàni /

[045|21-045|22]
yadetat daurmanasyamanantaroktaü 

[045|23]
     #<tattvekaü savipàkaü />#

[045|24]
tadekaü savipàkameva /
tu÷abda evakàràrtho bhinnakrama÷ca veditavyaþ /

[045|24-045|25]
nahi tadavyàkçtamasti nàpyanàsravamasamàhitatvàt /

[045|25]
ato nàstyavipàkaü daurmanasyam /

[045|26]
     #<da÷a dvidhà // VAkK_2.10 //>#

[045|27]
savipàkànyavipàkàni ca /
katamàni da÷a /

[046|01]
     #<mano 'nyavitti÷raddhàdãni >#

[046|02]
anyavittigrahaõàt daurmanasyàdanyat veditaü gçhyate /

[046|02-046|03]
÷raddhàdãni ÷raddhàvãryasmçtisamàchipraj¤àþ /

[046|03-046|04]
tatra manaþsukhasaumanasyopekùà akuà÷alàþ ku÷alàþ sàsravà÷ca savipàkàþ /

[046|04]
anàsravà avyàkçtà÷càvipàkàþ /

[046|04-046|05]
duþkhendriyaü ku÷alàkuà÷alaü savipàkamavyàkçtamavipàkam /

[046|05]
÷raddhàdãni sasravàõi savipàkànyanàsravàõyavipàkàni /

[046|06]
anyadavipàkamiti siddham /

[046|07]
kati ku÷alàni katyaku÷alàni katyavyàkçtàni /
ekàntena tàvat /

[046|08]
     #<aùñakaü ku÷alaü >#
[046|09]
pa¤ca÷raddhàdãni trãõi càj¤àsyàmãndriyàdãni /

[046|10]
     #<dvidhà />#

[046|11]
     #<daurmanasyaü />#

[046|12]
ku÷alaü càku÷alaü ca /

[046|13]
     #<mano 'nyà ca vittistredhà >#

[046|14]
ku÷alàku÷alàvyàkçtàni /

[046|15]
     #<anyadekadhà // VAkK_2.11 //>#

[046|16]
ki¤cidanyat /
jãvitàùñamaü cakùuràdi /
etadavyàkçtameva //

[046|17]
katamadindriyaü katamadhàtvàptameùàmindriyàõàm /

[046|18]
     #<kàmàptamamalaü hitvà />#
[046|19]
kàmapratisaüyuktaü tàvadindriyaü veditavyam /

[046|19-046|20]
ekàntànàsravamàj¤àsyàmãndriyàditrayaü hitvà /

[046|20]
taddhyapratisaüyuktameva /

[046|21]
     #<råpàptaü strãpumindriye />#

[046|22]
     #<duþkhe ca hitvà >#

[046|23]
amalaü ceti varttate /
duþkhe iti duþkhadaurmanasye /

[046|23-046|24]
tatra maithunadharmavairàgyàda÷obhàkaratvàcca råpadhàtau strãpuruùendriye na staþ /

[046|24]
kathamidànãü puruùàsta ucyante /

[046|25]
kvocyante /
såtre /

[046|25-046|26]
"asthànamanavakà÷o yat strã brahmatvaü kàrayiùyati /

[046|26]
nedaü sthànaü vidyate /
sthànametat vidyate yat puruùa" iti /

[046|26-046|27]
anyaþ puruùabhàvo yaþ kàmachàtau puruùàõàü bhavati /

[046|27-046|28]
duþkhendriyaü nàstyà÷rayasyàcchatvàdaku÷alà bhàvàccha /

[046|28]
daurmanasyendriyaü nàsti ÷amathasnigdhasantànatvàdàghàtavastvabhàvàcca /

[047|01-047|01]
     #<àråpyàptaü sukhe càpohya råpi ca // VAkK_2.12 //>#

[047|02]
strãpuruùendriye duþkhe càmalaü hitveti varttate /
kimava÷àiùyate /

[047|02-047|03]
manojãvitopekùendriyàõi ÷raddhàdãni ca pa¤ca /

[047|03]
etànyàråpyapratisaüyuktàni santi nànyàni /

[047|04]
katãndriyàõi dar÷anaprahàtavyàni kati bhàvanàprahàtavyàni katyaprahàtavyàni /

[047|05]
     #<manovittitrayaü tredhà >#

[047|06]
katamad vittitrayam /
sukhasaumanasyopekùàþ /

[047|07]
     #<dviheyà durmanaskatà />#

[047|08]
dauarmanasyaü dvàbhyàü praheyaü dar÷anabhàvanàbhyàm /

[047|09]
     #<nava bhàvanayà />#

[047|10]
heyànãtyadhikàraþ /
jãvitàùñamàni cakùuràdãni duþkhendriyaü ca bhàvanàheyànyeva /

[047|11]
     #<pa¤ca tvaheyànyapi >#

[047|12]
÷raddhàdãni pa¤ca bhàvanàheyànyapyaheyànyapi /
sàsravànàsravatvàt /

[047|13]
     #<na trayam // VAkK_2.13 //>#

[047|14]
trayaü naiva praheyamàj¤àsyàmãndriyàdikamanàsravatvàt /
nahi nirdoùaü prahàõàrham /

[047|15]
uktaþ prakàrabhedaþ /

[047|16]
làbha idànãü vaktavyaþ /

[047|16-047|17]
katãndriyàõi kasmindhàtau vipàkaþ prathamato labhyante /

[047|18]
     #<kàmeùvàdau vipàko dve labhyate >#

[047|19]
kàyendriyaü jãvitendriyaü ca /
te punaþ 

[047|20]
     #<nopapàdukaiþ />#

[047|21]
upapàdukapratiùedhàdaõóajajaràyujasaüsvedajaãriti veditavyam /
kasmànna manaupekùendriye /

[047|22]
pratisandhikàle tayorava÷yaü kliùñatvàt /
athopapàdukaiþ kati labhyante /

[047|23]
     #<taiþ ùaóa và >#

[047|24]
yadyavya¤janà bhavanti /
yathà pràthamakalpikàþ /
katamàni ùañ /

[047|24-047|25]
cakùuþ÷rotraghràõajihvàkàyajãvitendriyàõi /

[048|01]
     #<sapta và >#

[048|02]
yadyekavya¤janà bhavanti /

[048|02-048|92]
yathà devàdiùu /

[048|03]
     #<aùñau và >#

[048|04]
yadyubhayavya¤janà bhavanti /
kiü punarubhayavya¤janà apyupapàdukà bhavanti /

[048|04-048|05]
bhavantyapàyeùu 

[048|05]
evaü tàvat kàmadhàtau /
atha råpadhàtàvàråpyadhàtau ca kathamityàha /

[048|06]
     #<ùaó råpeùu >#

[048|07]
kàmapradhànatvàt kàmadhàtuþ kàmà iti nirdi÷yate /

[048|07-048|08]
råpapradhànatvàd råpadhàtå råpàõãti /

[048|08-048|09]
såtre 'pyuktaü "ye 'pi te bhikùavaþ ÷àntà vimokùà atikramya råpàõyàrupyà" iti /

[048|09]
tatra råpadhàtau ùaóóindriyàõi vipàkaþ parathamato labhyante /

[048|09-048|10]
yànyeva kàmadhàtàvavya¤janaiarupapàdukaiþ 

[048|11]
     #<ekamuttare // VAkK_2.14 //>#

[048|12]
råpadhàtoràråpyadhàturuttaraþ /
samàpattita÷ca paratvàdupapattita÷ca pradhànataratvàt /

[048|13]
tasmin ekameva jãvitendriyaü vipàkaþ prathamato labhyate nànyat /

[048|14]
ukto làbhaþ /

[048|15]
tyàga idànãü vaktavyaþ /
kasmindhàtau mriyamàõaþ katãndriyàõi nirodhayatãti

[048|16]
     #<nirodhayatyuparamànnàråpye jãvitam manaþ />#

[048|17]
     #<upekùàü caiva råpe 'ùñau>#

[048|18]
råpadhàtau mriyalmàõo 'ùñau nirodhayati /
tàni ca trãõi cakùuràdãni pa¤ca /

[048|18-048|19]
sarve hyupapàdukàþ samagrendriyà upapadyante mriyante ca /

[048|20]
     #<kàme da÷a navàùñau và // VAkK_2.15 //>#

[048|21]
kàmadhàtau mriyamàõa ubhayavya¤janã da÷endriyàõi nirodhayati /

[048|21-048|22]
tàni càùñau strã puruùendriye ca /

[048|22]
ekavya¤jano nava /
avya¤jano 'ùñau /
sakçnmaraõa eùa nyàyaþ /

[048|23]
     #<kramamçtyau tu catvàri />#

[048|24]
krameõa tu mriyamàõa÷catvàrãndriyàõi nirodhayati /
kàyajãvitamanaupekùendriyàõi /

[048|25]
nahyeùàü pçthagnirodhaþ /
eùa ca nyàyaþ kliùñàvyàkçtacittasya maraõe veditavyaþ /

[048|26]
yadà tu ku÷ale cetasi sthito mriyate tadà

[049|01]
     #<ùubhe sarvatra pa¤ca ca />#

[049|02]
ku÷ale cetasi mriyamàõaþ sarvatra yathoktamindriyàõi nirodhayati /

[049|02-049|03]
÷raddhàdãni ca pa¤càdhikàni /

[049|03]
eùàü ku÷ale cetasyava÷yaübhàvaþ /

[049|03-049|04]
evamàråpyeùvaùñau nirodhayati råpeùu trayoda÷àeti vistareõa gaõanãyam /

[049|05]
indriyaprakaraõe sarva indriyadharmà vicàryante /

[049|05-049|06]
atha katamacchràmaõyaphalaü katibhirindriyaiþ pràpyate /

[049|07]
     #<navàptirantya phalayoþ >#

[049|08]
navabhirindriyaiþ praptirantyaphalayoþ /
ke punarantye /
srota àpattiphalamarhattvaü ca /

[049|09]
ke madhye /
sakçdàgàmiphalamanàgàmiphalaü ca /

[049|09-049|10]
tatra srota àpattiphalasya ÷raddhàdibhiràj¤àtàvãndriyavarjyairmanaupekùendriyàbhyàü ceti navabhiþ /

[049|10-049|11]
àj¤àsyàmãndriyamànantaryamàrge veditavyamàj¤endriyaü ca vimuktimàrge /

[049|11-049|12]
ubhàbhyàü hi tasya pràptirvisaüyiogapràpteràvàhakasanni÷rayatvàdyathàkramam /

[049|12-049|13]
arhattvamasya punaþ ÷raddhàdibhiràj¤àsyàmãndriyavarjyairmanaindriyeõa sukhasaumanasyopekùendriyàõàü cànyatameneti navabhiþ /

[049|14]
     #<saptàùñnavabhirdvayoþ // VAkK_2.16 //>#

[049|15]
sakçdàgàmyanàgàmiphalayoþ pratyekaü saptabhiraùñabhirnavabhiùcendriyaiþ pràptiþ /

[049|15-049|16]
kathaü kçtvà /

[049|16-049|17]
sakçdàgàmiphalaü tàvadyadyànupårvikaþ pràpnoti sa ca laukikena màrgeõa tasya saptabhirindriyaiþ pràptiþ /

[049|17]
pa¤cabhiþ ÷raddhàdibhirupekùàmanaindriyàbhyàü ceti /

[049|17-049|18]
atha lokottareõa màrgeõa tasyàùñabhirindriyai praptiþ /

[049|18]
àj¤endriyamaùñamaü bhavati /

[049|18-049|19]
atha bhåyovãtaràgaþ pràpnoti tasya navabhiryeneva srota àpattiphalasya /

[049|19-049|20]
anàgàmiphalaü yadyànupårvikaþ pràpnoti sa ca laukikena màrgeõa tasya saptabhirindriyaiþ pràptiþ /

[049|21]
yathà sakçdàgàmiphalasya /

[049|21-049|22]
atha lokottareõa màrgeõa tasyàùñabhistathaiva /

[049|22]
atha vãtaràgaþ pràpnoti tasya navabhiþ /

[049|22-049|23]
yathà srota àpattiphalasya /

04923-04923]
ayaü tu vi÷eùaþ /

[049|23-049|24]
sukhasaumanasyopekùendriyàõàmanyatamaü bhavati /

[049|24]
ni÷rayavi÷eùàt /

[049|24-049|26]
yadàpyayamànupårviko navame vimåktimàrge tãkùõenriyatvà ddhyànaü pravi÷àti laukikena màrgeõa tadàpyaùñàbhirindriyairanàgàmiphalaü pràpnoti /

[049|26]
tatrahi navame vimuktimàrge saumanasyendriyamaùñamaü /

[049|26-049|27]
bhavatyànantaryamàrge tåpekùendriyameva nityamubhàbhyàü ca tasya pràptiþ /

[049|27-049|28]
atha lokottareõa pravi÷àti tasya navabhirindriyaiþ pràptiþ /

[049|28]
àj¤enriyaü navamaü bhavati /

[049|28-050|01]
yattarhyabhidharma uktaü "katibhirindriyairarhattvaü prapnotãtyàha ekàda÷bhhiriti" /

[050|01-050|02]
tat kathaü navabhirityucyate /

[050|02]
navabhireva tat pràpnoti /

[050|03]
     #<ekàda÷abhirarhattavamuktaü tvekasya saübhavàt />#

[050|04-050|05]
asti saübhavo yadekaþ pudgalaþ parihàya parihàya sukhasaumanasyãpekùàbhirarhattvaü pràpnuyàdata ekàda÷abhirityuktam /

[050|05-050|06]
natu khalu saübhavo 'sti sukhàdãnàmekasmin kàle /

[050|06]
kathamanàgàbhino 'pyeùa prasaïgo na bhavati /

[050|06-050|07]
nahyasau parihãõaþ kadàcitsukhendriyeõa pràpnnoti na ca vãtaràgapårvã parihãyate /

[050|07-050|08]
tadvairàgyasya dvimàrgapràpaõàt /

[050|09]
idaü vicàryate/
katamenendriyeõa samanvàgataþ katibhiþ ava÷yaü samanvàgato bhavati /

[050|10]
tatra 

[050|11]
     #<upekùàjãvitamanoyukto 'va÷yaü trayànvitaþ // VAkK_2.17 //>#

[050|12-050|13]
ya eùàmupekùàdãnàmanyatamena samanvàgataþ so 'va÷yaü tribhirindriyaiþ samanvàgato bhavatyebhireva /

[050|13]
nahyeùàmanyo 'ynena vinà samanvàgamaþ /
÷eùaistvaniyamaþ /

[050|13-050|14]
syàtsamanvàgataþ syàdasamanvàgataþ /

[050|14-050|15]
tatra tàvaccakùuþ÷rotraghràõajihvendriyai ràråpyopapanno na samanvàgataþ /

[050|15]
kàmadhàtau ca yenàpratilabdhavihãnàni /

[050|15-050|16]
kàyendriyeõàråpyopapanno na samanvàgataþ /

[050|16]
strãndriyeõa råpàråpyopapannaþ /
kàmadhatau yenàpratilabdhavihãnam /

[050|16-050|17]
evaü puruùendriyeõa /

[050|17]
sukhendriyeõa caturdhyànàråpyopapannaþ pçthagjano na samanvàgataþ /

[050|18]
saumanasyendriyeõa tçtãyacaturthadhyànàråpyopapannaþ pçthagjana eva /

[050|18-050|19]
duþkhendriyeõa råpàråpyopapannaþ /

[050|19]
daurmanasyena kàmavãtaràgaþ /

[050|19-050|20]
÷raddhàdibhiþ samucchinnaku÷alamålaþ /

[050|20]
àj¤àsyàmãndriyeõa pçthagjanaphalathànasamanvàgatàþ /

[050|20-050|21]
àj¤endriyeõa pçthagjanadar÷anà÷aikùamàrgasthàþ /

[050|21]
àj¤àtàvãndriyeõa pçthagjana÷aikùaikùyà asamanvàgatàþ /

[050|22]
apratipiddhàsvavasthàsu yathoktasamanvàgato veditavyaþ /

[050|23]
     #<caturbhiþ sukha kàyàbhyàü >#

[050|24-050|25]
yaþ sukhendriyeõa samanvàgataþ so 'va÷yaü caturbhirindriyaistai÷ca tribhirupekùàdibhiþ sukhendriyeõa ca /

[050|25]
yaþ kàyendriyeõa so 'pi caturbhistai÷ca tribhiþ kàyendriyeõa ca /

[051|01]
     #<pa¤cabhi÷cakùuràdimàn />#

[051|02]
ya÷cakùurindriyeõa so 'va÷yaü pa¤cabhirupekùàjãvitamanaþ kàyendriyaistena ca/

[051|02-051|03]
evaü ÷rotraghràõajihvendriyairveditavyam /

[051|04]
     #<saumanasyã ca >#

[051|05]
ya÷càpi saumanasyendriyeõa so 'va÷yaü pa¤cabhirupekùàjãvitamanaþsukhasaumanasyaiþ /

[051|06]
dvitãyadhyànajastçtãyadhyànàlàbhã katamena sukhendriyeõa samanvàgato bhavati /

[051|07]
kliùñena tçtãyadhyànabhåmikena /

[051|08]
     #<duþkhã tu saptabhiþ />#

[051|09]
yo duþkhendriyeõa so 'va÷yaü saptabhiþ kàyajãvitamanobhi÷caturbhirvedanendriyaiþ /

[051|10]
     #<strãndriyàdimàn // VAkK_2.18 //>#

[051|11]
     #<aùñàbhiþ>#

[051|12]
yaþ strãndriyeõa samanvàgataþ so 'va÷yamaùñabhiþ tai÷ca saptabhiþ strãndriyeõaca /

[051|13]
àdi÷abdena puruùendriyadaurmanasya÷araddhàdãnàü saügrahaþ /

[051|13-051|14]
tadvànapi pratyekamaùñàbhiþ samanvàgato bhavati /

[051|14]
tai÷ca saptabhiraùñamena ca puruùendriyeõa /
evaü daurmanasyendriyeõa /

[051|14-051|15]
÷raddhàdimàüstu tai÷ca pa¤cabhirupekùàjãvitamanobhi÷ca /

[051|16]
     #<ekàda÷abhistvàj¤àj¤àtendriyànvitaþ />#

[051|17]
àj¤àta indriyamàj¤àtendriyam /

[051|17-051|18]
ya àj¤àtendriyeõa samanvàgataþ so 'va÷yamekàda÷abhiþ sukhasaumanasyopekùàjãvitamana÷raddhàdibahiràj¤endriyeõa ca /

[051|19]
evamàj¤à tàvãndriyeõàpi /
taireva da÷abhiràj¤àtàvãndriyeõa ca /

[051|20]
     #<àj¤àsyàmãndriyopetastrayoda÷abhiranvitaþ // VAkK_2.19 //>#

[051|21]
katamaistrayoda÷abhiþ /

[051|21-051|22]
manojãvitakàyendriyaiþ catasçbhirvedanàbhiþ ÷raddhàdibhiràj¤àsyàmãndriyeõa ca //

[051|23]
atha yaþ srvàlpaiþ samanvàgataþ sa kiyadbhirindriyaiþ /

[051|24]
     #<sarvàlpairniþ÷ubho 'ùñàbhirvinmanaþkàyajãvitaiþ />#

[051|25]
     #<yuktaþ >#

[051|26]
samucchinnaku÷amålo niþ÷ubhaþ /
sa sarvàlpairaùñàbhirindriyaiþ samanvàgataþ /

[051|26-052|01]
pa¤cabhirvedanàdibhiþ kàyamanojãvitai÷ca /

[052|01]
vedanà hi vit vedayata iti kçtvà /
vedanaü và vit /

[052|02]
yathà saüpadanaü saüpat /
yathà ca niþ÷àubhaþ sarvàlpairaùñàbhirindriyairyuktaþ

[052|03]
     #<bàlastathàråpye >#

[052|04]
bàla iti pçthagjanasyàkhyà /
katamairaùñàbhiþ /

[052|05]
     #<upekùàyurmanaþ÷ubhaiþ // VAkK_2.20 //>#

[052|06]
upekùàjãvitamanobhiþ ÷raddhàdibhi÷ca //

[052|06-052|07]
ekàntaku÷alatvàt ÷raddhàdãni ÷ubhagrahaõena gçhyante /

[052|07]
àj¤àsyàmãndriyàdãnàmapi grahaõaprasaïgaþ /
na /

[052|07-052|08]
aùñàdhikàràd dvàlàdhikàràcca //

[052|09]
atha yaþ sarvabahubhirindriyaiþ samanvàgataþ sa kiyadbhiþ /

[052|10]
     #<bahubhiryukta ekànnaviüà÷atyà 'malavarjitaiþ />#

[052|11]
anà sravaõi trãõi varjayitvà /
sa punaþ /

[052|12]
     #<dviliïgaþ >#

[052|13]
dvivya¤jano yaþ samagrendriyaþ ekànnaviü÷atyà samanvàgataþ /
ka÷càparaþ /

[052|14]
àryo ràgã 

[052|15]
avãtaràgo 'pi ÷aikùaþ sarvabahubhirekànnaviü÷atyà samanvàgataþ /

[052|16]
     #<ekaliïgadvayamalavarjitaiþ // VAkK_2.21 //>#

[052|17]
ekaü vya¤janaü dve cànàsrave varjayitvà /
àj¤àtàvãndriyaü dvayo÷àcànyatarat /

[052|17-052|18]
ukta indriyàõàü dhàtuprabhedaprasaïgenàgatànàü vistareõa prabhedaþ /

[052|19]
idamidànãü vicàryate /

[052|19-052|20]
kimete saüskçtà dharmà yathà bhinnalakùaõà evaü bhinnotpàdà utàho niyatasahotpàdà api kecitsanti /

[052|20]
santãtyàha /

[052|20-052|21
sarva ime dharmàþ pa¤ca bhavanti /

[052|21]
råpaü cittaü caitasikà÷cttaviprayuktàþ saüskàrà asaüskçtaü ca /

[052|22]
tatràsaüskçtaü naivotpadyate /
råpiõàü tu dharmàõàmayaü niyamaþ /

[052|23]
     #<kàme 'ùñadravyako '÷abdaþ paramàõuranindriyaþ />#

[052|24]
sarvasåkùmo hi råpasaüghàtaþ paramàõur ity ucyàte /
yato nànyataro vij¤àyeta /

[052|24-052|25]
sa kàma ghàtàva÷abdako 'nindriya÷càùñadravyaka utpadyate nànyatamena hãnaþ/

[052|25-053|01]
aùño dravyàõicatvàri mahàbhåtàni catvàri copàdàyaråpàõi råpagandharasaspraùñavyàni /

[053|01-053|02]
sendriyastu paramàõura÷abdako navadravyaka utpadyate da÷adravyako và /

[053|02]
tatra tàvat 

[053|03]
     #<kàyendriyã navadravyaþ >#

[053|04]
kàyendriyamatràstãti so 'yaü kàyendriyã /
tatra navadravyàõi /
tàni càùñau kàyendriyaü ca /

[053|05]
     #<da÷adravyo 'parendriyaþ // VAkK_2.22 //>#

[053|06]
aparamindriyaü yatra paramàõau tatra da÷a dravyàõi /

[053|06-053|07]
tànyeva nava cakùuþ÷rotraghràõajihvendriyàõàü cànyatamam /

[053|07-053|08]
sa÷abdà punarete paramàõava utpadyamànà yathàkramaü navada÷aikàda÷a dravyakà utpadyante /

[053|08-053|09]
asti hãndriyàvinirbhàgã ÷abdo 'pi ya upàttamahàbhåtahetukaþ /

[053|09-053|10]
kathamihàvinirbhàge bhåtànàü ka÷cideva saüghàtaþ kañhina utpadyate ka÷cideva drava uùõo và samudãraõo và /

[053|10-053|11]
yadyatra pañutamaü prabhàvata udbhåtaü tasya tatropalabdhiþ /

[053|11]
såcãtånã kalàpaspar÷avat saktulavaõacårõarasavacca /

[053|11-053|12]
kathaü punasteùu ÷eùàstitvaü gamyate /

[053|12]
karmataþ saügrahaghçtipaktivyåhanàt /

[053|12-053|13]
pratyayalàbhe ca sati kañhinàdãnàü dravaõà dibhàvàt apsu ÷aityàti÷ayàdauùõyaü gamyata ityapare /

[053|13-053|14]
avyati bhede 'pi tu syàcchaityàti÷ayaþ /

[053|14]
÷abdavedanàti÷ayavat /

[053|14-053|15]
bãjatas teùu teùàü bhàvo na svaråpata ityapare /

[053|15]
"santyasmin dàruskandhe vividhà dhàtava"iti vacanàt /

[053|15-053|16]
kathaü vàyau varõasadbhàvaþ /

[053|16]
÷raddhànãya eùo 'rtho nànumànãyaþ /

[053|16-053|17]
saüspandato gandhagrahaõàt tasya varõàvyabhicàràt /

[053|17-053|18]
råpadhàtau gandharasayorabhàva uktastena tatratyàþ paramàõavaþ ùañsaptàùñadravyakà ityuktaråpatvàt na punarucyante /

[053|19]
kiü punaratra dravyameva dravyaü gçhyate àhosvidàyatanam /
kiü càtaþ /

[053|19-053|20]
yadi dravyameva dravyaü gçhyate atyalpamidamucyate aùñadravyako navada÷àdravyaka iti /

[053|20-053|21]
ava÷yaü hi taddravyasaüsthànenàpi bhavitavyam /

[053|21]
tasyàpi paramàõusaücitatvàt /

[053|21-053|22]
gurutvalaghutvayo÷cànyatareõa ÷lakùõatvakarka÷atvayo÷ca /

[053|22-053|23]
÷ãtenàpi kvacit jighatsayà pipàsayà ca /

[053|23]
athàpyàyatanadravyaü gçhyate ayivahõidamucyate aùñadravyaka iti /

[053|23-053|24]
caturdravyako hi vaktavyo yàvatà bhåtànyapi spraùñavyàyatanam /

[053|24-053|25]
ki¤cidatra dravyameva dravyaü gçhyate yadà÷rayabhåtaü ki¤cidatràyatanaü dravyaü gçhyate yadà÷ritabhåtam /

[053|25-053|26]
evamapi bhåyàüsi bhåtadravyàõi bhavantyupàdàyaråpàõàü pratyekaü bhåtacatuùkà÷ritatvàt /

[054|01]
atra punarjàtidravyaü gçhyate /
bhåtacatuùkàntaràõàü svajàtyanatikramàt /

[054|01-054|02]
kaþ punaryatsa evaü vikalpena vaktum /

[054|02]
cchandato 'pi hi vàcàü pravçttirarthastu parãkùyaþ /

[054|03]
ukto råpiõàü sahotpàdaniyamaþ /
÷eùàõàü vaktavyastatra tàvat /

[054|04]
     #<cittaü caittàþ sahava÷yaü />#

[054|05]
nahyete vinà 'nyonyaü bhavitumutsahante /

[054|06]
     #<sarvaü saüskçtalakùaõaiþ />#

[054|07]
sahàva÷yamiti varttate /

[054|07-054|08]
yatkiü cidutpadyate råpaü cittaü caitasikà viprayuktà và sarvaü saüskçtalakùaõaiþ sàrdhamutpadyate /

[054|09]
     #<pràptyà và />#

[054|10-054|410]
pràptyà saha satvàkhyamevotpadyate nànyaditi vikalpàrtho và÷abdaþ /

[054|11]
caittà ityucyante /
ka ime caittàþ /

[054|12]
     #<pa¤cadhà caittà mahàbhåmyàdibhedataþ // VAkK_2.23 //>#

[054|13-054|14]
pa¤ca prakàrà÷caittà mahàbhåmikàþ ku÷alamahàbhåmikàþ kle÷amahàbhåmikàþ aku÷alamahàbhåmikàþ parãttakle÷amahàbhåmikà÷ca /

[054|14]
bhåmirnàma gativi÷ayaþ /

[054|14-054|15]
yo hi yasya gativi÷ayaþ sa tasya bhåmirityucyate /

[054|15-054|16
tatra mahatã bhåmire÷àmiti mahàbhåmikàþ ye sarvatra cetasi bhavanti /

[054|16]
ke punaþ sarvatra cetasi /

[054|17-054|18]
     #<vedanà cetanà saüj¤à cchandaþ spar÷o matiþ smçtiþ /
     manaskàro 'dhimokùa÷ca samàdhiþ sarvacetasi // VAkK_2.24 //>#

[054|19]
ime kila da÷a dharmàþ sarvatra cittakùaõe samagrà bhavanti /
tatra vedanà trividho 'nubhavaþ /

[054|20]
sukho duþkho 'duþkhà sukha÷ca /
cetanà cittàbhisaüskàro manaskarma /

[054|20-054|21]
saüj¤à saüj¤ànaü viùayanimittodråha /

[054|21]
cchandaþ karttçkàmatà /
[054|21-054|22]
spar÷a indriyaviùayavij¤ànasannipàtajà spçùñiþ /

[054|22]
matiþ praj¤à dharmapravicayaþ /

[054|22-054|23]
smçtiràlambanàsaüpramoùaþ /

[054|23]
manaskàra÷cetasa àbhogaþ /
adhimokùo 'dhimuktiþ /

[054|23-054|24]
samàdhi÷cittasyaikàgratà /

[054|24]
såkùmo hi cittacaittànàü vi÷eùaþ /

[054|24-054|25]
sa eva duþparicchedaþ pravàheùvapi tàvat kiü punaþ kùaõeùu /

[054|25-055|02]
råpiõãnàmapi tàvadoùadhãnàü bahurasànàü kàsaücidindriyagràhyà rasavi÷eùà duravadhàrà bhavanti kiü punarye dharmà aråpiõo buddhigràhyàþ /

[055|02-055|03]
ku÷alà mahàbhåmireùàü ta ime ku÷ala mahàbhåmikà ye sarvadà ku÷ale cetasibhavanti /

[055|03]
ke punasta iti /

[055|04-055|05]
     #<÷raddhà 'pramàdaþ pra÷rabdhirupekùà hrãrapatrapà /
     måladvayamahiüsà ca vãryaü ca ku÷ale sadà // VAkK_2.25 //>#

[055|06]
ime da÷a dharmà ku÷ale cetasi nityaü bhavanti /
tatra ÷raddhà cetasaþ prasàdaþ /

[055|06-055|07]
satyaratna karmaphalàbhisaüpratyaya ityapare /

[055|07]
apramàdaþ du÷alànàü dharmàõàü bhàvanàþ /

[055|07-055|08]
kà punaste bhyo 'nyà bhàvanà /

[055|08]
yà teùvavahitatà /

[055|08-055|09]
cetasa àrakùeti nikàyàntarãtàþ såtre pañhanti /

[055|09]
pra÷rabdhi÷cittakarmaõyatà /
nanu ca såtre kàyapra÷rabdhirapyuktà /

[055|09-055|10]
na khalu noktà /

[055|10]
sà tu yathà kàyikã vedanà tathà veditavyà /

[055|10-055|11]
kathaü sà bodhyaïgeùu yokùyate /

[055|11]
tatra tarhi kàyakarmaõyataiva kàyikã pra÷rabdhirveditavyà /

[055|11-055|12]
kathaü sà bodhyaïgamitayucyate /

[055|12]
bodhyaïgànukålyàt /

[055|12-055|13]
sà hi kàyakarmaõyatà cittakarmaõyatà bodhyaïgamàvahati /

[055|13]
asti punaþ svacit anyatràpyevaü dç÷yate /
astãtyàha /

[055|13-055|14]
tadyathà prãtiþ prãtisthànãyà÷ca dharmàþ prãtisaübodhyaïgamuktaü bhagavatà /

[055|14-055|15]
pratighaþ pratighanimittaü ca vyàpàdanivaraõamuktam /

[055|15-055|16]
samyakdçùñisaükalpavyàyàmà÷ca praj¤àskandha uktàþ /

[055|16-055|17]
naca saükalpavyàyàmau praj¤àsvabhàvau tasyàstvanuguõàviti tàsyàtvanuguõàviti tàcchaydyaü labhete /

[055|17-055|18]
evaü kàyapra÷rabdhirapi bodhyaïgànuguõyàdvodhyaïga÷abdaü labhate /

[055|18]
upekùà cittasamatà cittànàbhogatà /
kathamidànãmetadyokùyate /

[055|18-055|19]
"tatraiva citte àbhogàtmako manaskàro 'nàbhogàtmikà copekùe"ti /

[055|19-055|20]
nanu coktaü "durj¤àna eùàü vi÷eùa" iti /

[055|20]
asti hi nàma durj¤ànamapi j¤àyate /

[055|20-055|21]
idam tu khalvatidurj¤ànaü yadvirodhe 'pyavirodha iti /

[055|21]
anyatràbhogo 'nyatrànàbhoga iti ko 'tra virodhaþ /

[055|21-055|22]
na tarhãdànãmekàlambanàþ sarve saüprayuktàþ pràpnuvanti /

[055|22-055|23]
eva¤jàtãyakamatrànyadapyàyàsyatãti yastasya nayaþ so 'syàpi veditavyaþ /

[055|23]
hrãrapatràpyaü ca pa÷càdvakùyate /

[055|23-055|24]
måladvayaü dve ku÷alamåle alobhàdveùau /

[055|24]
amoho 'pyasti sa tu praj¤àtmakaþ /

[055|24-055|25]
praj¤à ca mahàbhåmiketi nàsau ku÷alamahàbhåmika evocyate /

[055|25]
avihiüsà aviheñhanà /
vãryaü cetaso 'bhyutsàhaþ /

[056|01]
uktàþ ku÷alà mahàbhåmikàþ /

[056|02]
mahatã bhåmirmahàbhåmiþ /

[056|02-056|03]
kle÷à mahàbhåmireùàü ta ime kle÷amahàbhåmikà ye dharmàþ sadaiva kliùñe cetasi bhavanti /

[056|03]
ke punaste sadaiva kliùñe cetasi bhavanti /

[056|04]
     #<mohaþ pramàdaþ kau÷ãdyamà ÷raddhyaü styànmuddhavaþ />#

[056|05]
     #<kliùñe sadaiva >#

[056|06]
tatra moho nàmàvidyà 'j¤ànamasaüprakhyànam /

[056|06-056|07]
pramàdaþ ku÷alànàü dharmàõàmabhàvanà 'pramàda vipakùo dharmaþ /

[056|07]
kau÷ãdyaü cetaso nàbhyutsàhho vãryavipakùaþ /

[056|07-056|08]
à÷raddhyaü cetaso 'prasàdaþ ÷raddhàvipakùaþ /

[056|08]
styànaü katamat /

[056|08-056|09]
yà kàyagurutà cittagurutà kàyàkarmaõyatà cittàkarmaõyatà /

[056|09]
kàyikaü satyànaü caitasikaü styànamityuktamabhidharme /

[056|10]
kathaü caitasiko dharmaþ kàyika ityucyate /
yathà kàyikã vedanà /

[056|10-056|11]
auddhatyaü puna÷cetaso 'vyupa÷amaþ /

[056|11]
itãme ùañ kle÷amahàbhåmikàþ /

[056|11-056|12]
nanu càbhidharme da÷a kle÷amahàbhåmikàþ pañhyante /

[056|12-056|13]
"à÷raddhyaü kau÷ãdyaü muùitasmçtità cetaso vikùepaþ avidyà asaüprajanyamayoni÷omanaskàro mithyàdhimokùa auddhatyaü pramàda÷ce" ti /

[056|14]
praptij¤o devànàü priyo na tviùñij¤aþ /
kà punaratreùñiþ /

[056|14-056|16]
muùitasmçtivikùepàsaüprajanyàyoni÷omanasikàramithyàdhimokùà mahàbhåmikatvàt na kle÷amahàbhåmikà evàvadhàryante /

[056|16]
yathivàmohaþ ku÷alamahàbhåmiko nàvadhàryate praj¤àsvabhàvatvàt /

[056|17]
smçtireva hi kliùñà muùitasmçtità /
samàdhireva kliùño vikùepa ityevamàdi /

[056|18-056|19]
ata evocyate "ye mahàbhåmikàþ kle÷amahàbhåmikà api ta" iti /

[056|19]
catuùkoñikaþ /
prathamà koñirvedanà cetanà saüj¤à cchandaþ spar÷a÷ca /

[056|19-056|20]
dvitãyà '÷ràddhyaü kau÷ãdyamavidyà auddhatyaü pramàda÷ca /

[056|20-056|21]
tçtãyà muùitasmçtyàdayaþ pa¤ca kliùñà yañhoktàþ /

[056|21]
caturthyetànàkàràn sthàpayitveti /

[056|21-056|22]
kecittu mithyàsamàdheranyacetaso vikùepamicchanti /

[056|22]
teùàmanyathà catuùkoñikaþ /

[056|22-056|23]
styànaü punariùyate sarvakle÷asaüprayogãti kle÷amahàbhåmikeùu tasyàpàñhe kasyàparàdhaþ /

[056|23-056|24]
evaü tvàhuþ pañhitavyaü bhavetsamàdhyanuguõatvàttu na pañhitam /

[056|24-056|25]
kùiprataraü kila styànacaritaþ samàdhimutpàdayennauddhatyacarita iti /

[056|25-056|26]
kaþ punaþ styànacarito yo nauddhatyacaritaþ ko và auddhatyacarito yo na styànacaritaþ /

[056|26]
nahyete jàtu sahacariùõutàü jahãtaþ /

[056|26-056|27]
tathàpi yadyasyàdhimàtraü sa taccarito j¤àtavyaþ /

[056|27]
ataþ ùaóeva kle÷amahàbhåmikàþ siddhyanti /

[056|28]
ete hi sadà kleùña eva cetasi bhavanti nànyatra //

[057|01]
     #<aku÷ale tvàhrãkyamanapatrapà // VAkK_2.26 //>#

[057|02-057|03]
aku÷ale tu cetasyàhrãkyamanapatràpyaü ca nityaü bhavata ityetau dvau dharmàvaku÷alamahàbhåmikàvucyete /

[057|03]
tayo÷ca pa÷càllakùaõaü vakùyate /

[057|04-057|05]
     #<krodhopanàha÷àñhyerùyàpradàsamrakùamatsaràþ /
     màyàmada vihiüsà÷ca parãttakle÷bhåmikàþ // VAkK_2.27 //>#
[057|06-057|07]
parãttakle÷à bhåmireùàü ta ime parãttakle÷abhåmikà avidyàmàtreõa bhàvanàheyena manobhåmikenaiva ca saüprayogàt /

[057|07]
eùàü tu nirdek÷a upakle÷eùu kariùyate /

[057|08]
uktà ime pa¤caprakàrà÷caittàþ /

[057|08-057|09]
anye 'pi càniyatàþ santi vitarkavicàrakaukçtyamiddhàdayaþ /

[057|09]
tatra vaktavyaü kasmiü÷citte kati caittà ava÷yaü bhavantãti /

[057|10]
kàmàvacaraü tàvat pa¤cavidhaü cittam /
ku÷alamaku÷alam /

[057|10-057|11]
tatràku÷alaü dvividhamàveõikamanyakle÷asaüprayuktaü ca /

[057|11-057|12]
avyàkçtaü dvividhaü nivçtàvyàkçtam anivçtàvyàkçtaü ca /

[057|12]
tatra tàvat kàmàvacaracittamava÷yaü savitarkaü savicàram /
ato 'tra 

[057|13]
     #<savitarkavicàratvàt ku÷ale kàmacetasi />#

[057|14]
     #<dvàviü÷ati÷caitasikàþ >#

[057|15]
ava÷yaü bhavanti /
da÷a mahàbhåmikà da÷a ku÷alamahàbhåmikà vitarko vicàra÷ca /

[057|16]
     #<kaukçtyamadhikaü kvacit // VAkK_2.28 //>#

[057|17]
nahi sarvatra ku÷ale cetasi kaukçtyamasti /

[057|17-057|18]
yatra tvasti tatra tadevàdhikaü kçtvà trayoviü÷ati÷caittà bhavanti /

[057|18]
kimidaü kaukçtyaü nàma /
kukçtasya bhàvaþ kaukçtyam /

[057|19]
iha tu punaþ kaukçtyàlambano dharmaþ kaukçtyamucyate cetaso vipratisàraþ /

[057|19-057|21]
tadyathà ÷ånyatàlalmvanaü vimokùamukhü ÷ånyatetyucyate a÷ubhàlambana÷càlobho '÷ubha iti /

[057|21-057|22]
loke 'pi ca dçùñaþ sthànena sthàninàmatide÷aþ sarvo gràma àgataþ sarvo de÷a àgata iti /

[057|22]
sthànabhåtaü ca kaukçtyaü vipratisàrasya /

[057|22-057|23]
phale và hetåpacàro 'yam /

[057|23-057|24]
yathoktaü "ùaóimàni spar÷àyatanàni pauràõaü karma veditavyami"ti /

[057|24]
yattarhi akçtàlambanaü tat kathaü kaukçtyam /
akçte 'pi kçtàkhyà bhavati /

[058|01]
na mayà sàdhu kçtaü yanna kçtamiti /
katamat kaukçtyaü ku÷alam /

[058|01-058|02]
yatku÷alamakçtvàtapyate aku÷alaü ca kçtvà /

[058|02]
viparyayàdaku÷alaü kaukçtyam /

[058|02-058|03]
tadetadubhayamapyubhayàdhiùñànam /

[058|04]
     #<àveõike tvaku÷ale dçùñiyukte ca viü÷àtiþ />#

[058|05]
yadaku÷alaü cittamàveõikaü tatra viü÷ati÷caittàþ /

[058|05-058|06]
da÷a mahàbhåmikàþ ùañ kleà÷amahàbhåmikà dvàvaku÷alamahàbhåmikau vitarkovicàra÷ca /

[058|06-058|07]
àveõikaü nàma cittaü yatràvidyaiva kevalà nànyaþ kle÷o 'sti ràgàdiþ /

[058|07-058|08]
dçùñiyukte 'pyaku÷ale viü÷atirya evàveõike /

[058|08]
nanu ca dçùñyadhikatvàdeka viü÷atirbhavanti /
na bhavanti /

[058|08-058|09]
yasmànmahàbhåmika eva ka÷cit praj¤àvi÷eùo dçùñirityucyate /

[058|09-058|10]
tatràku÷alaü dçùñiyuktaü yatra mithyàdçùñirvà dçùñiparàmar÷o và ÷ãlavrataparàmar÷o và /

[058|11]
     #<kle÷ai÷caturbhiþ krodhàdyaiþ kaukçtyenaikaviü÷atiþ // VAkK_2.29 //>#

[058|12-058|13]
yatra puna÷caturbhiþ kle÷aiþ saüprayuktamaku÷alaü cittaü ràgeõa va pratighena và mànena và vicikitsayà và tatraikaviü÷atirbhavanti /

[058|13-058|14]
sa ca kle÷aþ àveõikoktà÷ca viü÷atiþ /

[058|14-058|15]
krodhàdibhirapyupakle÷airyathoktaiþ saüprayukte citte ete ca viü÷atiþ sa copakle÷a ityekaviü÷atirbhavanti /

[058|15]
kaukçtyenàpyekaviü÷atiþ /

[058|15-058|16]
tadeva kaukçtyamekaviü÷atitamaü bhavati /

[058|16]
samàsata àveõike cetasyaku÷ale dçùñiyukte ca viü÷atiþ /

[058|16-058|17]
anyakle÷opakle÷asaüprayukte tvekaviü÷atiþ /

[058|18]
     #<nivçte 'ùñada÷a >#

[058|19-058|18]
satkàyàntagràhadçùñisaüprayuktaü cittaü kàmadhàtau nivçtàvyàkçtam /

[058|19-058|20]
tatràùñàda÷a caittàþ /

[058|20]
da÷a mahàbhåmikàþ ùañ kle÷amahàbhåmikàþ vitarkavicàrau ca /

[058|20-058|21]
dçùñiþ pårvavadeva nàdhikà bhavati /

[058|22]
     #<aynatra dvàda÷àvyàkçte matàþ />#

[058|23]
nivçtàdanyadavyàkçtamanivçtàvyàkçtam /
tatra dvàda÷a caittà iùñàþ /

[058|23-058|24]
da÷a mahàbhåmikà vitarkavicàrau ca /

[058|24]
bahirde÷akà avyàkçtamapi kaukçtyamicchanti /

[058|24-058|25]
teùàü tatsaüprayukte cetasi trayoda÷a bhavanti /

[058|26]
     #<middhaü sarvàvirodhitvàdyatra syàdadhikam hi tat // VAkK_2.30 //>#

[058|27]
sarvairebhiryathoktai ÷caitairmiddhamaviruddhaü ku÷alàku÷alàvyàkçtatvàt /

[058|27-059|01]
ato tatra tatsyàt tatràdhikaü tadveditavyam /

[059|01-059|02]
yatra dvàviü÷atistatra trayoviü÷atiryatra trayoviü÷atistatra caturviü÷atirityevamàdi /

[059|02]
ya eva kàmadhàtau caittànàü niyama uktaþ 

[059|03]
     #<kaukçtyamiddhàku÷alànyàdye dhyàne na santyataþ />#

[059|04]
ato yathoktàt kaukçtyaü middhaü ca sarvathà nàsti prathame dhyàne yat ki¤cidaku÷alam /

[059|05]
pratighaþ ÷àñhyamadamàyàvarjyà÷ca krodhàdaya àhrãkyànapatràpye ca /
anyatsarva tathaiva /

[059|06]
ya eva prathame dhyàne na santi ta eva 

[059|07]
     #<dhyànàntare vitarka÷ca >#

[059|08]
nàsti /
÷eùaü tathaiva /

[059|09]
     #<vicàra÷càpyataþ param // VAkK_2.31 //>#

[059|10-059|11]
dhyànàntaràt pareõa dvitãyàdiùu dhyàneùvàråpyeùu ca yathàpratiùiddhaü nàsti vicàra÷ca /

[059|11]
màyà ÷àñhyaü cetyapi÷abdàt /
÷eùaü tathaiva /

[059|11-059|12]
brahmaõo hi yàvacchàñhyaü pañhyate parùatsambandhatvànnordhvam /

[059|12-059|13]
sa hi svasyàü parùadya÷vajità bhikùuõà pra÷naü pçùñaþ "kutremàni brahman catavàri mahàbhåtànyapari÷eùaü nirudhyante" iti /

[059|13-059|14]
aprajànan kùepamakàrùãt /

[059|14-059|15]
"ahamasmin brahmà ã÷varaþ kartà nirmàtà sraùñà sçjaþ pitçbhåto bhåtànàmi"ti /

[059|15]
uktametadyasyàü bhåmau yatra citte yàvanta÷caittàþ //

[059|16]
idànãü keùà¤cideva caittànàü tantravihitaü nànàkàraõaü vakùyate /

[059|16-059|17]
àhrãkyasyànapatràpyasya ca kiü nànàkàraõam /

[059|18]
     #<ahrãragurutà >#

[059|19-059|20]
guõeùu guõavatsu càgauravatà apratã÷atà abhayamava÷avartità àhrãkyaü gauravapratidvandvo dharmaþ //

[059|21]
     #<avadye bhayàdar÷itvamatrapà />#

[059|22]
avadyaü nàma yadvigarhitaü sadbhiþ /
tatràbhayadar÷ità 'napatràpyam /

[059|22-059|23]
bhayamatràniùñaü phalaü bhãyate 'smàditi /

[059|23-059|24]
kathamidaü vij¤àtavyam abhayasya dar÷anamabhayadar÷ità àhosvit bhayasyàdar÷anam /

[059|24]
kiü càtaþ /

[059|24-059|25]
abhayasya dar÷anaü cet praj¤à vij¤àsyate bhayasyàdar÷anaü cedavidyà vij¤àsyate /

[059|25]
naiva hi dar÷anaü dar÷ità nàpyadar÷anamadar÷ità /
kiü tarhi /

[059|25-059|26]
yastayornimittamupakle÷astaccànapatràpyamiti /

[059|26]
anye punaràhuþ /

[059|26-060|01]
àtmàpekùayà doùairalajjana màhrãkyaü paràpekùayà 'napatràpyamiti /

[060|01]
evamapi dve apekùe yugapat kathaü setsyataþ /

[060|01-060|03]
na khalåcyate yugapadàtmànaü paraü càpekùata ityapi tvastyasau kadàcidalajjà yà àtmànamapekùamàõasyàpi pravartate sà àhrãkyam /

[060|03-060|04]
asti yà paramapekùamàõasya pravarttate sà 'napatràpyam /

[060|04]
viparyayeõa hrãrapatràpyaü ca veditavyam /

[060|04-060|05]
pratahamena tàvat kalpena sagauravatà sapratã÷atà na bhayava÷avrtità hrãþ /

[060|05]
avadyeùvabhayadar÷iatà 'patràpyam /

[060|06]
dvitãyena kalpenàtmaparàpekùàbhyàü lajjane /

[060|07]
premõo gauravasya ca kiü nànàkàraõam /

[060|08]
     #<prema ÷raddhà />#

[060|09]
dvividhaü hi prema kliùàñamakliùñaü ca /
tatra kliùñaü tçùõà yathà putradàràdiùu /

[060|09-060|10]
akliùñaü ÷raddhà ÷àstçguruguõànviteùu /

[060|10]
syàcchraddhà naprema /

[060|10-060|11]
duþdhasamudayàlambanà ÷raddhà /

[060|11]
syàt prema na ÷raddhà /
kliùñaü prema /

[060|11-060|12]
ubhayaü nirodhamàrgàlambanà ÷raddhà /

[060|12]
nobhayametànàkàràn sthàpayitvà /

[060|12-060|13]
pudgaleùu tu prema na gauravaü putradàrasàrdhaü vihàryantevàsiùu /

[060|13]
gauravaü na prema anyaguruùu /
ubhayaü svaguruùu /

[060|13-060|14]
nobhayam etànàkàràn sthàpayitvà /

[060|14]
÷raddhà hi nàma guõasaübhàvanà /
tatpårvikà ca priyatà prema /

[060|15]
tasmànna saiva premetyapare /

[060|16]
     #<gurutvaü hrãþ />#

[060|17]
gauravaü hi nàma sapratã÷atà /
tatpårvikà ca lajjà hrãþ /

[060|17-060|18]
ato na gauravameva hlãrityapare /

[060|19]
     #<te punaþ kàmaråpayoþ // VAkK_2.32 //>#

[060|20]
àråpyadhàtau premagaurave na staþ /

[060|20-060|21]
nanu ca ÷raddhà hrã÷ca ku÷alamahàbhåmikatvàttatràpi vidyete /

[060|21]
dvividhà hi ÷raddhà dharmeùu pudgaleùu ca /
evaü sapratã÷atà 'pi /

[060|21-060|22]
tatra ye pudgalàlambane ÷raddhàhriyau te tatra na staþ /

[060|22]
te ceha premagaurave abhiprete /

[060|23]
vitarkavicàrayoþ kiü nànàkàraõam /

[060|24]
     #<vitarkacàrà vaudàryasåkùmate />#

[060|25]
kasya /
cetasa iti pa÷càdvakùyati /
cittaudàrikatà vitarkaþ /
cittasåkùmatà vicàraþ /

[060|25-060|26]
kathaü punaþ anayorekatra citte yogaþ /

[060|26]
kecidàhuþ /

[060|26-061|01]
yathà 'pyasuniùñhyåtaü sarpiþ såryara÷mibhiråpariùñàtspçùñaü nàti÷yàyate nàtivilãyate evaüvitarkavicàrayogàccittaü nàtisåkùmaü bhavati nàtyodàrika mityubhayorapi tatràsti vyàpàraþ /

[061|01-061|03]
evaü tarhi nimiñtabhåtau vitarkavicàràvaudàrika såkùmatayoþ pràpnuto yathà paya÷cà tapa÷casarpiùaþ ÷yànatva vilãnatvayornatu punastatsvabhàvau /

[061|03-061|04]
àpekùikã caudàrikasåkùmatà bhåmiprakàrabhedàdityàbhavàgràdvitarkavicàrau syàtàm /

[061|04-061|05]
nacaudàrikasåkùmàtayà jàtibhedo yukataþ //

[061|05]
anye punaràhuþ /

[061|05-061|06]
vàksaüskàrà vitrkavicàràþ såtra uktàþ /

[061|06]
"vitarkya vicàrya vàcaü bhàùate nàvitasryàvicàrye"ti /

[061|06-061|07]
tatra ye audàrikàste vitarkàþ ye såkùmàste vicàràþ /

[061|07-061|08]
yadi caikatra citte 'nyo dharma audàriko 'nyaþ såkùmaþ ko 'tra virodha iti /

[061|08-061|09]
na syàdvirodho yadi jàtibhedaþ syàdvedanàsaüj¤àvat /

[061|09]
ekasyàü jàtau mçdvadhimàtratà yugapanna saübhavati /

[061|10]
jàtibhedo /pyasti /
sa tarhi vaktavyaþ /
durvaco hyasàvato mçdvadhimàtratayà vyajyate /

[061|11]
naivaü vyakto bhavati /
pratyekaü jàtãnàü mçdvadhimàtratavàt /

[061|11-061|12]
naiva hi vitarkavicàràvekatra citte bhavata ityapare /

[061|12]
kathamidànãü prathamaü dhyànaü pa¤càïgayuktam /

[061|13]
bhåmitastat pa¤càïgayukataü na kùaõataþ //

[061|14]
mànamadayoþ kiü nànàkàraõam /

[061|15-061|16]
     #<màna unnatiþ /
     madaþ svadharme raktasya paryàdànaü tu cetasaþ // VAkK_2.33 //>#

[061|17]
yena kenacit parato vi÷eùaparikalpena cetasa unnatiþ mànaþ /

[061|17-061|18]
madastu svadharmeùveva raktasya yaccetasaþ paryàdànam /

[061|18]
yathà madyaja evaü ràgajaþ /

[061|18-061|19]
saüprahaç÷aõavi÷eùo mada ityapare /

[061|20]
uktàþ saha cittena caittàþ prakàra÷a steùàü punarimàþ saüj¤àþ paribhàùyante /

[061|21]
pravacana etàbhiþ sadvyavahàràt /

[061|22]
     #<cittaü mano 'tha vij¤ànamekàrthaü >#

[061|23]
cinotãti cittam /
manuta iti manaþ /
vijànàtãti vij¤ànam /

[061|23-062|01]
cittaü ÷ubhà÷ubhairdhàtubhiriti cittam /

[062|01]
tadevà÷rayabhutaü manaþ /
à÷ritabhåtaü vij¤ànamityapare /

[062|01-062|02]
yathà cittaü mano vij¤ànamityeko 'rthaþ /

[062|02]
evaü /

[062|03]
     #<cittacaitasàþ />#

[062|04]
     #<sà÷rayà lambanàkàràþ saüparayuktà÷ca />#

[062|05]
eko 'rthaþ /
ta eva hi cittacaittàþ sà÷rayà ucyante indriyà÷ritatvàt /

[062|05-062|06]
sàlambanà viùayagrahaõàt /

[062|06]
sàkàràstasyaivàlambanasya prakàra÷a àkaraõàt /

[062|06-062|07]
samprayuktàþ samaü prayuktatvàt /

[062|07]
kena prakàreõa samaü parayuktà ityàha 

[062|08]
     #<pa¤cadhà // VAkK_2.34 //>#

[062|09]
pa¤cabhiþ samatàpràkàrairà÷rayàlambanàkàrakàladravyasamatàbhiþ /
keyaü samatà /

[062|09-062|10]
yathaiva hyekaü cittamevaü caittà apyekaikà iti /

[062|10]
nirdiùñà÷cittacaittàþ savistaraprabhedàþ /

[062|11-062|12]
     #<viprayuktàstu saüskàràþ pràptyapràptã sabhàgatà /
     àsaüj¤ikaü samàpattã jãvitaü lakùaõàni ca // VAkK_2.35 //>#

[062|13]
     #<nàmakàyàdaya÷ceti >#

[062|14]
ime saüskàrà na cittena asaüprayuktà naca råpasvabhàvà iti cittaviprayuktàucyante /

[062|15]
tatra tàvat 

[062|16]
     #<praptirlàbhaþ samanvayaþ />#
[062|17]
dvividhà hi pràptirapràptavihãnasya ca làbhaþ pratilabdhena ca samanvàgamaþ /

[062|18]
viparyayàdapràptiriti siddham /
kasya punarime pràptyapràptã /

[062|19]
     #<pràptyapràptã svasaütàna patitànàü >#

[062|20]
na parasaütànapatitànàm /
nahi parakãryaiþ ka÷citsamanvàgataþ nàpyasaütatipatitànàm /

[062|21]
na hyasatatvasaükhyàtaiþ ka÷citsamanvàgataþ /
eùa tàvat saüskçteùu niyamaþ /

[062|21-062|22]
asaüskçteùu punaþ pràptyapràptã 

[062|23]
     #<nirodhayoþ // VAkK_2.36 //>#

[062|24]
sarvasattvà apratisaükhyànirodhena samanvàgatàþ /

[062|24-062|25]
ata eva hi cottamabhidharme "anàsravairdharmaþ kaþ samanvàgataþ /

[062|25]
àha /

[062|25-062|26]
sarvasattvà" iti /

[062|26-063|01]
pratisaükhyànirodhena sakalabandhanàdikùaõasthavarjyàþ sarva àryàþ pçthagjanà÷ca kecitsamanvàgatàþ /

[063|01-063|02]
àkà÷ena tu nàsti ka÷citsamanvàgataþ /

[063|02]
tasmàdasya nàsati pràptiþ /

[063|02-063|03]
yasya ca nàsti pràptistastasyàpràptirapi nàstãti siddhàntaþ /

[063|03]
pràptirnàmàsti ki¤cit bhàvàntarmiti /
kuta etat /

[063|04]
àha såtràt /

[063|04-063|05]
såtre hyustaü "sa eùàü da÷ànàma÷aikùàõàü dharmaõàmutpàdàt pratilambhàtsamanvàgamàdaryo bhavati pa¤càïgaviprahãõa" iti vistaraþ /

[063|06]
tena tarhi asattvàkhyairapi samanvàgamaþ pràpnoti parasattvai÷ca /
kiü kàraõam /

[063|07]
såtra vacanàt /
"ràjà bhikùava÷cakravarti saptabhã ratnaiþ samanvàgata" iti vistaraþ /

[063|08]
va÷itvamatra samanvàgama÷abdenoktam /
tasya teùu ratneùu va÷itvaü kàmacàra iti /

[063|09]
atra va÷itvaü samanvàgamo 'nyatra punardravyàntaramiti /
kuta etat kaþ punarevamayogaþ /

[063|10-063|11]
ayam ayogaþ yad asyà naiva svabhàvaþ praj¤àyate råpa÷abdàdivad ràgadveùàdivad và na càpi kçtyaü cakùuþ÷rotràdivat /

[063|11]
tasmàt dravyadharmàsaübhavàdayogaþ /

[063|11-063|12]
utpattiheturdharmàõàü pràptiriti cet /

[063|12]
asaüskçtasya na syàt /

[063|12-063|13]
ye ca dharmà apràptà ye ca tyaktà bhåmisaücàravaiaràgyatasteùàü kathamutpattiþ syàt /

[063|13]
sahajapràptihetukà cet /

[063|13-063|14]
jàtiridànãü kiïkarã jàtijàtirvà /

[063|14-063|15]
sakalabandhanànàü khalvapi mçdumadhyàdhimàtrakle÷otpattibhedo na syàt pràptyabhedàt /

[063|15]
yato và sa bhedastata evàstu tadutpattiþ /

[063|15-063|16]
tasmànnotpattihetuþ pràptiþ /

[063|16]
ka÷caivamàhotpattihetuþ pràptiriti /
kiü tarhi /

[063|16-063|17]
vyavasthà hetuþ /

[063|17-063|18]
asatyàü hi pràptau laukikamànasànàmàryapçthagjanànàmàryà ime pçthagjanà ima iti na syàd vyavasthànam /

[063|18-063|19]
prahãõàprahãõa kle÷atàvi÷eùàdetat bhavitumarhati /

[063|19-063|20]
etaccaiva kathaü bhaviùyatyeùàü prahãõaþ kle÷a eùàmaprahãõa iti /

[063|20]
praptau satyàmetatsidhyati tadvigamàvigamàt /
à÷rayavi÷eùàdetatsidhyati /

[063|21-063|22]
à÷rayo hi sa àryàõàü dar÷anabhàvanàmàrgasàmarthyàttathà paràvçtto bhavati yathà na punastatpraheyàõàü kle÷ànàü prarohasamartho bhavati /

[063|22-063|23]
ato 'gnidagdhavrãhivadavãjãbhåte à÷raye kle÷ànàü prahãõakle÷a ityucyate /

[063|23]
upahatavãjabhàve và laukikena màrgeõa /

[063|24]
viparyayàdaprahãõakle÷aþ /

[063|24-063|25]
ya÷càprahãõastena samanvàgato yaþ prahãõastenà samanvàgata iti praj¤apyate /

[063|25-063|26]
ku÷alà api dharmà dviprakàrà ayatnabhàvino yatnabhàvina÷ca ye ta ucyante utpattipratilambhikàþ pràyogikà÷ceti /

[063|26-063|27]
tatràyatnabhàvibhirà÷rayasya tadvãjabhàvànupaghàtàt samanvàgata upaghàtàdasamanvàgata ucyate samucchinnakuà÷alamålaþ /

[063|27-064|01]
tasya tåpaghàto mithyàdçùñyà veditavyaþ /

[064|01-064|02]
na tu khalu ku÷alànàü dharmàõàü vãjabhàvasyàtyantaü santatau samudghàtaþ /

[064|02-064|03]
yepunaryatnabhàvinastairutpannaistadutpattirva÷itvà vighàtàtsantateþ samanvàgata ucyate /

[064|03-064|05]
tasmàdvãjamevàtrànapoddhçtamanupahatam paripçùñaü ca và÷iatvakàle samanvàgamàkhyàü tabhate nànyad dravyam /

[064|05]
kiü punaridaü bãjaü nàma /

[064|05-064|06]
yannàmaråpaü  phalotpattau samartha sàkùàt pàraüparyeõa và /

[064|06]
santatipariõàmavi÷eùàt /
ko 'yaü pariõàmo nàma /

[064|06-064|07]
santateranyathàtvam / kà ceyaü santatiþ/

[064|07]
hetuphalabhåtastraiyadhvikàþ saüskàràþ /

[064|07-064|08]
yat tåkta "lobhena samanvàgato 'bhavya÷catvàri smçtyupasthànàni bhàvayitumi"ti /

[064|08-064|09]
tatràdhivàsanaü lobhasyàvinodanaü và samanvàgamaþ /

[064|09-064|10]
yàvaddhi tasyàdhivàsako 'vinodako bhavati tàvat bhavyastàni bhàvayitum /

[064|10-064|11]
evamayaü samanvàgamaþ sarvàthà praj¤aptidharmo na tu dravyadharmaþ /

[064|11]
tasya ca pratiùedho 'samanvàgama iti /

[064|11-064|12]
dravyameva tu vaibhàùikàþ ubhayaü varõayanti /

[064|12]
kiü kàraõam /
eùa hi naþ siddhànta iti /
sà kilaiùà praptiþ 

[064|13]
     #<traiyadhvikànàü trividhà >#

[064|14]
atãtànàü dharmàõàmatãtà 'pi pràptirastyanàgatyà 'pi pratyutpannà 'pi /

[064|14-064|15]
evamanàgataparatyutpannànàü pratyekaü trividhà /

[064|16]
     #<ùubhàdãnàü ùubhàdikà />#

[064|17]
ku÷alàku÷alàvyàkçtànàü kuà÷alàku÷alàvyàkçtaiva yathàkramaü pràptiþ /

[064|18]
svadhàtukà tadàptànàü 

[064|19]
ye dharmàstaddhàtvàptàsteùàü svadhàtukà pràptiþ /

[064|19-064|20]
kàmaråpàråpyàvacaràõàü kàmaråpàråpyàvacarã yathàkramam /

[064|21]
     #<anàptà nàü caturvidhà // VAkK_2.37 //>#

[064|22]
anàsravàõàü dharmàõàü caturvidhà praptiþ /
samàsena traidhàtukã cànàsravà ca /

[064|23-064|24]
tatràpraptiüsaüïkhyànirodhasya traidhàtukã pratisaükhyànirodhasya råpàråpyàvacarã cànàsravà ca /

[064|24]
màrgasatyasyànàsravaiva /
seyaü samasya caturvidhà bhavati /

[064|25]
÷aikùàõàü dharmàõàü ÷aikùaiva pràptiþ akùaikùàõàma÷aikùànà÷aikùàõàntubhedaþ /

[065|01]
sa nirdi÷yate 

[065|02]
     #<tridhà na÷aikùà '÷aikùàõàü >#

[065|03]
naiva÷aikùànà÷aikùà dharmà ucyante sàsravà dharmà asaüskàçtaü ca /

[065|03-065|04]
teùàü ÷aikùàdibhedena trividhà pràptiþ /

[065|04]
sàsravàõàü tàvat naiva÷aikùànà÷aikùã pràptiþ /

[065|04-065|05]
apratisaükhyànirodhasya ca pratisaükhyànirodhasya cànàryeõa praptasya /

[065|05-065|06]
tasyaiva ÷aikùeõa màrgeõa praptasya ÷aikùã a÷aikùeõà÷aikùã /

[065|06-065|07]
dar÷anabhàvanàheyànàü yathàkramaü darà÷anabhàvanàheyaiva paràptiþ /

[065|07]
aheyànàü tu bhedaþ /
sa nirdi÷yate 

[065|08]
     #<aheyànàü dvidhà matà />#

[065|09-065|10]
apraheyàdharmà anàsravàþ /
teùàmapratisaükhyànirodhasya bhàvanàheyà pràptiþ anàryapràptasya ca pratisaükhyànirodhasya /

[065|10-065|11]
tasyaivàryamàrgapràptasyànàsravà 'heyà màrgasatyasya ca /

[065|12]
yaduktaü "traiyadhvikànàü trividhe" ti tasyotsargasyàyamapavàdaþ 

[065|13]
     #<avyàkçtàptiþ sahajà>#

[065|14]
anivçtàvyàkçtànàü sahajaiva pràptirnàgrajà na pa÷càtkàlajà /
durbalatvàt /

[065|14-065|15]
tenateùàmatãtànàmatãtaiva yàvat pratyutpannànàü pratyutpannaiva /

[065|15-065|16]
kiü sarvasyaivànivçtàvyàkçtasya /

[065|16]
na sarvasya /

[065|17]
     #<abhij¤ànairmàõikàdçte // VAkK_2.38 //>#

[065|18]
dve abhij¤e avyàkçte nirmàõacittaü ca varjayitvà /

[065|18-065|19]
teùàü hi balavattvàt prayogavi÷eùaniùpatteþ pårva pa÷càt sahajà pràptiþ /

[065|19-065|20]
÷ailpasthànikasyàpi kasyacidãryàpathikasyà
tyarthamabhyastasyecchanti /

[065|21]
kimanivçtàvyàkçtasyaiva sahajà praptirityàha 

[065|22]
     #<nivçtasya ca råpasya >#

[065|23-065|24]
nivçtàvyàkçtasyàpi vij¤aptiråpasya saharjaiva pràptiradhimàtreõàpyavij¤aptyanutthàpanàdaurbalyasiddheþ /

[065|25-065|26]
yathà 'vyàkçtànàü dharmàõàmayaü praptibhedaþ kimevaü ku÷alàku÷alànàmapika÷cit pràptibhedo 'sti /

[065|26]
astãtyàha /

[065|27]
     #<kàme råpasya nàgrajà />#

[065|28]
kàmàvacarasya vij¤aptyavij¤aptiråpasyàgrajà praptiþ sarvathà nàsti /

[065|28-065|29]
sahajà càsti pa÷càtkàlajà ca /

[065|30]
kimapràpterapi pràptivatprakàrabhedaþ /
netyàha /
kiü tarhi /

[066|01]
     #<akliùñàvyàkçtà 'pràptiþ >#

[066|02]
apràptiranivçtàvyàkçtaiva sarvà /
adhvabhedena punaþ 

[066|03]
     #<sà 'tãtàjàtayostridhà // VAkK_2.39 //>#

[066|04]
pratyutpannasya nàratyapràptiþ pratyutpannà /

[066|04-066|05]
atãtànàgatayostu traiyadhvikã /

[066|06]
     #<kàmàdyàptàmalànàü ca >#

[066|07]
trividheti varttate /
kàmàptànàü kàmaråpàråpyàvacarã /

[066|07-066|08]
evaü råpàråpyàptànàmanàsravàõàü ca nàstyanàsravà kàcidapràptiþ /

[066|08]
tathàhi /

[066|09]
     #<màrgasyàpràptiriùyate />#

[066|10]
     #<pçthagjanatvam >#

[066|11]
"pçthagjanatvaü katamat /
àryadharmàõàmalàbha" iti ÷àstrapàñhaþ /

[066|11-066|12]
alàbha÷ca nàmàpràptiþ /

[066|12]
naca pçthagjanatvamanàsravaü bhavitumarhati /

[066|12-066|13]
katameùàmàryadharmàõàmalàbhaþ /

[066|13]
sarveùàmavi÷eùavacanàt /
sa tu yo vinà làbhenàlàbhaþ /

[066|13-066|14]
anyathà hi cuddho 'pi ÷ràvakapratyekabuddhagotrakai rasamanvàgamàdanàryaþ syàt /

[066|14-066|15]
eva÷abdastarhi pañhitavyaþ /

[066|15]
na pañhitavyaþ /
ekapadànyapi hyavadhàraõàni bhavanti /

[066|15-066|16]
tadyathà abbhakùo vàyubhakùa iti /

[066|16]
duþkhe dharmaj¤ànakùàntitatsahabhuvàmalàbha ityapare /

[066|16-066|17]
na ca tadyogà danàryatvaprasaïgaþ /

[066|17]
tadalàbhasyàtyantaü hatatvàt /

[066|17-066|18]
te tarhi trigotrà iti katameùàmalàbhaþ /

[066|18]
sarveùàm /
evaü tarhi sa eva doùaþ /
punaþ sa eva parihàraþ /

[066|18-066|19]
yatnastarhi vyarthaþ /

[066|19]
evaü tu sàdhu yathà sautràntikànàm /
kathaü ca sautràntikànàm /

[066|20]
"anutpannàryadharmasantatiþ pçthagjanatvami"ti /

[066|21]
atheyamapràptiþ kathaü vihãyate /
yasya yà dharmasya pràptirasau

[066|22]
     #<tatpràptibhusaücàràd vihãyate // VAkK_2.40 //>#

[066|23-066|24]
yathà tàvadàryamàrgasyàlàbhaþ pçthagjanatvaü tasya làbhàttadvihãyate bhåmisaücàràcca /

[066|24]
evamanyeùàmapi yojyam /

[066|24-066|25]
vihãyata iti tasyà apràpterapràptirutpadyate pràpti÷chidyate /

[066|25-066|26]
kiü punarapràptipràptyorapi pràptyapràptã bhavataþ /

[066|26]
ubhayorapyubhayaü bhavtãtyàhuþ /

[066|26-066|27]
nanu caivamanavasthà prasaïgaþ praptãnàm /

[066|27]
nànavasthàprasaïgaþ /
parasparasamanvàgamàt /

[066|27-067|01]
àtmanà tçtãyo hi dharma utpadyate /

[067|01]
sa ca dharmastasya pràptiþ pràptipràpti÷ca /

[067|01-067|02]
tatra pràptyutpàdàttena dharmeõa samanvàgato bhavati pràptipràptyà ca /

[067|02-067|03]
pràptipràptyutpàdàt punaþ pràptyaiva samanvàgato bhavatyato nànavsthà /

[067|03-067|04]
evaü ca kçtva àtmanà tçtãyasya dharmasya ku÷alasya kliùñasya kliùñasya và dvitãye kùaõe tisraþ pràptayo jàyante /

[067|04-067|05]
tàsàü ca punastisro 'nupràptaya iti ùaó bhavanti /

[067|05-067|06]
tçtãye kùaõe prathamadvitãyakùaõotpannànàü dravyàõàü nava pràptayaþ sàrdhamanupràptibhirityaùñàdà÷a bhavanti /

[067|06-067|10]
evamuttarottaravàçddhiprasaõïgenaitàþ praptayo visarpantyaþ sarveùàmatãtànàgatànàü kle÷opakle÷akùaõànàmupapattilàbhikànàü ca ku÷alakùaõànàü saüprayoga sahabhuvàmanàdyantasaüsàraparyàpannànàmanantà ekasya pràõinaþ kùaõe kùaõe upajàyante ityanantadravyàþ pratisantànamàtmabhàvakùaõàþ sattvànàü bhavanti /

[067|10]
atyutsavo vatàyaü pràptãnàü varttate /

[067|11]
kevalaü tu apratighàtinyo yato 'vakà÷amàkà÷e labhante /

[067|11-067|12]
itarathà hyàkà÷e 'pyava kà÷o na syàt dvitãyasya pràõinaþ //

[067|13]
atha keyaü sabhàgatà /

[067|14]
     #<sabhàgatà sattvasàmyaü >#

[067|15]
sabhàgatà nàma dravyam /
sattvànàü sàkç÷yaü nikàyasa bhàga ityasyàþ ÷àstre saüj¤à /

[067|16]
sà punarabhinnà bhinnà ca /
abhinnà sarvasattvànàü sattvasabhàgatà /

[067|16-067|17]
pratisattvaü sarveùu bhàvàt /

[067|17-067|18]
bhinnà punasteùàmeva sattvànàü dhàtubhåmigatiyonijàtistrãpuruùopàsakabhikùu÷aikùà ÷aikùyàdibhedena pratiniyatà dharmasabhàgatà /

[067|18-067|20]
punaþ skndhàyatanadhàtutaþ yadi satvasabhàgatà dravyamavi÷iùtaü na syàt anyonyavi÷eùabhinneùu sattveùu sattvasttva ityabhedena buddhirna syàt praj¤apti÷ca /

[067|20-067|21]
evaü skandhàdi buddhipraj¤aptayyo 'pi yojyàþ /

[067|21]
syàccyavetopapadyeta na ca sattvasabhàgatàü vijahyànna ca pratilabheteti /

[067|22]
catuùkoñikaþ /
prathamà koñiþ yata÷cyavate tatraivopapadyamànaþ /

[067|22-067|23]
dvitãyà niyàmamavkràman /

[067|23]
sa hi pçthagjanasabhàgatàü vijahyàdàryasabhàgatàü pratilabhate /

[067|24]
tçtãyà gatisaücàràt /
caturthyetànàkàràn sthàpayitvà /
[067|25]
yadi pçthagjanasabhàgatà nàma dravyamasti kiü punaþ pçthagjanatvena /

[067|26]
nahi manuùyasabhàgatàyà anyanmanuùyatvaü kalpyete /

[067|26-068|02]
naiva ca lokaþ sabhàgatàü pa÷yatyaråpiõãtvàt nacainàü praj¤ayà paricchinatti pratipadyate ca satvànàü jàtyabhedamiti satyà api tasyàþ kathaü tatra vyàpàraþ /

[068|02]
apicàsattvasabhàgatà 'pi kiü neùyate /

[068|03-068|04]
÷àliyavamudgamàsàmrapanasalohakà¤canàdãnàü svajàtisàdç÷yàt tàsàü ca sabhàgatànàmanyonyabhinnànàü kathamabhedena sabhàgatà praj¤aptiþ kriyate /

[068|04-068|05]
vai÷eùikà÷caivaü dyotità bhavanti /

[068|05]
teùàmapi hyeùa siddhàntaþ /

[068|05-068|06]
sàmànyapadàrtho nàmàsti yataþ samànapratyayotpattiratulyaprakàreùvapãti /

[068|06]
ayaü tu teùàü vi÷eùaþ /

[068|06-068|07]
sa eko 'pyanekasmin varttate yadi dyotità yadi na dyotità /

[068|07-068|08]
astyeùà tu sabhàgatà såtre vacanàditi vaibhàùikàþ /

[068|08-068|09]
ustaü hi bhagavatà "sa ceditthantvamàgacchati manuùyàõàü sabhàgatàmi"ti /

[068|09]
uktametannatåktaü dravyàntaramiti /
kà tarhi sà /

[068|09-068|10]
ta eva hi tathàbhåtàþ saüskàrà yeùu manuùyàdipraj¤aptiþ ÷àlyàdiùu sabhàgatàvat /

[068|10-068|11]
tattvetanna varõayanti /

[068|12]
atha kimidamàsaüj¤ikaü nàma /

[068|13]
     #<àsaüj¤ikamasaüj¤iùu />#

[068|14]
nirodha÷cittacaittànàü 

[068|15-068|17]
asaüj¤isattveùu devepåpapannànàü ya÷cittacaittànàü nirodhastadàsaüj¤ikaünàma dravyaü yena cittacaittà anàgate 'dhvani kàlàntaraü saünirudhyante notpattuü labhante /

[681|7-06817]
nadãtoyasaünirodhavat /

[068|17]
tat punarekàntena 

[068|18]
     #<vipàkaþ >#

[068|19]
kasya vipàkaþ /
asaüj¤isamàpatteþ /
katame te sattvà yeùvasaüj¤isattvàþ /

[068|20]
     #<te bçhatphalàþ // VAkK_2.41 //>#

[068|21]
bçhatphalà nàma devà yeùàü kecidasaüj¤isattvàþ prade÷e bhavanti dhyànàntarikàvat /

[068|22]
kiü punastenaiva kadàciat saü÷ino bhavanti /
bhavantyupapattikàle cyutikàle ca /

[068|23-068|24]
"prakçùñamapi kàlaü sthitvà saha saüj¤otpàdàtteùàü sattvànàü tatsthànàt cyutirbhavatã"ti såtre pàthaþ /

[068|24-068|25]
te ca tato dãrghasvapnavyutthità iva cyutvà kàmadhàtàvupapadyante nànyatra /

[068|25-068|26]
pårvasamàpattisaüskàraparikùayàt apårvànupacayàcca kùiptà iva kùãõavegà iùavaþ pçthivãü patanti /

[068|26-068|27]
yena ca tatropapattavyaü tasyàva÷yaü kàmàvacaraü karmàparaparyàyavedanãyaübhavati /

[068|27]
yathottarakauravàõàü devopapàttivedanãyam /

[068|28]
atha samàpattã iti yaduktaü katame te samàpattã /

[068|28-068|29]
asaüj¤isamàpattirnirodhasamàpatti÷ca /

[068|29]
keyamasaüj¤isamàpattiþ /

[068|29-068|30]
yathaivàsaüj¤ikamuktaü "niarodha÷cittacaittànàmi"ti /

[069|01]
     #<tathà 'saüj¤isamàpattiþ >#

[069|02]
asaüj¤inàü samàpattirasaüj¤à ve tyasaüj¤isamàpattiþ /

[069|02-069|03]
sà 'pi cittacaittànàü nirodhaþ /

[069|03]
etàvattathà÷abdenànvàkçùyate /
sà tu samàpattiþ /

[069|04]
     #<dhyàne 'ntye >#

[069|05]
antyadhyànaü caturthaü tatparyàpannà 'sau nànyabhumikà /
kimarthamenàü samàpadyante /

[069|06]
     #<niþsçtãcchayà />#

[069|07]
niþsaraõameùàü manyante /
ato mokùakàmatayà samàpadyante /

[069|07-069|08]
àsaüj¤ikaü vipàkatvàt avyàkçtamiti siddham /

[069|08]
iyaü tu 

[069|09]
     #<÷ubhà >#

[069|10]
ku÷alaivàsaüj¤isamàpattiþ /
tasyà asaüj¤isattveùu pa¤caskandhako vipàkaþ /
ku÷alà satã

[069|11]
     #<upapadyavedyaiva >#

[069|12]
upapadyavedanãyaiva /
na dçùñadharmaparyàyavedanãyà nàpi aniyatà /

[069|12-069|13]
yo 'pyenàmutpàdya parihãyate so 'pi kilàva÷yaü punarutpàdyàsaüj¤isattveùåpapadyata iti /

[069|13-069|14]
ata eva tallàbhã niyàmaü nàvakràmati /

[069|14]
seyaü pçthagjanasyaiveùyate /

[069|15]
     #<nàryasya>#

[069|16]
nahyàryàü asaüj¤isamàpattiü samàpadyante vinipàtasthànamivaitàü pa÷yantaþ/

[069|16-069|17]
niþsaraõasaüj¤ino hi tàü samàpadyante /

[069|17-069|18]
atha kimenàmàryà÷caturthadhyànalàbhàdatãtànàgatàü pratilabhante dhyànavat /

[069|18]
anye 'pi atàvanna pratilabhante /
kiü kàraõam /

[069|18-069|19]
eùà hyucità 'pi satã mahàbhisaüskàrasàdhyatvàdacittakatvàcca /

[069|20]
     #<ekàdhvikàpyate // VAkK_2.42 //>#

[069|21]
ekakàliketyarthaþ /
varttamànakàlikaiva labhyate 

[069|21-069|22]
yathà pràtimokùasaüvaraþ /

[069|22-069|23]
labdhayà tu dvitaãyàdiùu kùaõeùvatãtayà 'pi samanvàgato bhavati yàvanna tyajati /

[069|23]
acittaka tvànnànàgatà bhàvyate /

[069|24]
nirodhasamàpattiridàniü katamà /

[070|01]
     #<nirodhàkhyà tathaiveyaü >#

[070|02]
yathaivàsaüj¤imàpatthiþ /
tathà÷abdena kaþ prakàro gçhyate /
"nirodha÷cittacaittànàmi"ti /

[070|03]
ayaü tvasyà vi÷eùaþ /
iyaü 

[070|04]
     #<vihàràrthaü >#

[070|05]
÷àntavihàrasaüj¤àpåarvakeõa manasikàreõa enàü samàpadyante /

[070|05-070|06]
tàü tu niþsaraõasaüj¤à pårvakeõa /

[070|06]
sà khalvapi caturthadhyànabhåmikà /
iyaü tu 

[070|07]
     #<bhavàgrajà />#

[070|08]
naivasaüj¤ànàsaüj¤àyatanabhåmikaiva /
sà ceyaü 

[070|09]
     #<÷ubhà >#

[070|10]
ku÷alaiva na klilùñà nàvyàkàçtà /
ku÷alà satã 

[070|11]
dvivedyà 'niyatà ca /

[070|12]
dvayoþ kàlayorvedyà upapadyavedanãyà càparaparyàyavedanãyà ca /

[070|12-070|13]
aniyatà ca vipàkaü prati kadàcinna vipacyate /

[070|13-070|14]
yadãha pariniarvàyàt tasyà hi bhavàgre catuþskandhako vipàkaþ /

[070|14]
sà ceyamekàntena 

[070|15]
     #<àryasya >#

[070|16-070|17]
nahi pçthagjanà nirodhasamàpattimutpàdayituü ÷aknuvantyucchedabhãrutvàdàryamàrgabalena cotpàdanàddçùñadharmanirvàõasya tadadhimuktitaþ /

[070|17]
àryasyàpi ceyaü na vairàgyalabhyà /
[070|18]
kiü tarhi /

[070|19]
     #<àpyà prayogataþ // VAkK_2.43 //>#

[070|20]
prayogalabhyaiveyam /
na càtãtà labhyate nàpyanàgata bhàvyate /

[070|20-070|21]
cittabalena tadbhàvanàt /

[070|21]
kiü bhagavato 'pi paràyogikã /
netyàha /

[070|22]
     #<bodhilabhyà muneþ >#

[070|23-070|24]
kùayaj¤ànasamanaü kàlaü buddhà bhagavanta enàü labhante nàsti ki¤cidbuddhànàü pràyogikaü nàma /

[070|24]
icchàmàtrapratibaddho hi teùàü sarvaguõasaüpàtsaümukhãbhàvaþ /

[070|25]
tasmàdeùàü sarvavairàgyalàbhikam /

[070|25-070|26]
kathaü khalvi dànãmanutpàditàyàü nirodhasamàpattau kùayaj¤ànakàle bhagavànubhayotobhàgavimuktaþ sidhyati /

[070|27-071|01]
sidhyatyutpàditàyàmiva tasyàü va÷itvàt pràgeva tàü bodhisattvaþ ÷aikùyàvasthàyàmutpàdayatãti pà÷cattyàþ /

[071|01]
atha kasmàdevaü neùyate /

[071|01-071|02]
evaü ca sthaviropaguptasyàpãdaü netrãpadaü pràmàõikaü bhaviùyati /

[071|02-071|03]
"nirodhasamàpattimutpàdya kùayaj¤ànamutpàdayatãti vaktavyaü tathàgata"iti /

[071|04]
     #<na pràk >#

[071|05]
nahi pårvaü tasyà utapàdanaü yujyata iti kà÷mãrakàþ /
kiü kàraõam /

[071|06]
     #<catustriü÷atkùaõàptitaþ />#

[071|07]
catusriü÷atà kila cittakùaõairbodhisattvo bodhimanupràptaþ /

[071|07-071|09]
satyàbhisamaye ùoóa÷abhirbhavàgravairàgye càùñàda÷abhirnavaprakàràõàü kle÷ànàü prahàõàya navànantaryavimuktimàrgotpàdanàt /

[071|09]
ta ete catustriü÷at bhavanti /

[071|09-071|10]
àki¤canyàyatanavãtaràgasyàsyaniyàmàvakramaõàdadhobhåmikà na punaþþ praheyà bhavanti /

[071|10-071|11]
ata etasminnantare visabhàgacittàsaübhavànnirodhasamàpatterayoga iti /

[071|11-071|12]
kiü punaþ syàdyadi visabhàgacittamantarà saümukhãkkuryàt /

[071|12-071|13]
vyutthànà÷ayaþ syàdavyutthànà÷ayà÷ca bodhisattvàþ /

[071|13]
satyamavyutthànà÷ayà natu àsrava màrgàvyutthànàt /

[071|13-071|14]
kathaü tarhi "na tàvat bhetsyàmi paryaïkamapràpte àsravakùaya" iti /

[071|14-071|15]
asyà÷ayasyàvyutthànà dekàyana eva sarvàrthaparisamàpteriti bahirde÷akàþ /

[071|15-071|16]
pårvameva tu varõayanti kà÷mãràþ /

[071|16]
yadyapyanayoþ samàpattyorbahuprakàro vi÷eùaþ /

[071|17]
     #<kàmaråpà÷raye bhåte >#

[071|18]
ubhe api tvete asaüj¤inirodhasamàpattã kàmadhàtau råpadhàtau cotpatsyete /

[071|18-071|19]
ye tvasaüj¤isamàpattiü råpadhàtau necchanti teùàmayaü grantho virudhyate /

[071|19-071|20]
syàdråpabhavo na càsau bhavaþ pa¤cavyavacàraþ /

[071|20-071|22]
syàdråpàvacaràõàü sattvànàü saüj¤inàü devànàü visabhàge citte sthitànàmasaüj¤isamàpattiü nirodhasamàparttiü ca samàpannànàmasaüj¤inàü ca devànàmàsaüj¤ike pratilabdhe yo bhava" iti /

[071|22]
ata ubhe apyete kàmaråpà÷raye /

[071|22-071|23]
tatràpi tvayaü vi÷eùaþ /

[071|24]
     #<nirodhàkhyàdito nçùu // VAkK_2.44 //>#

[071|25]
nirodhasamàpattiþ prathamato manuùyepåtpàdyate pa÷càdråpadhàtau parihãõapårvaiþ /

[071|26]
kimato 'pyasti parihàõiþ /
astãtyàha /

[071|26-072|01]
anyathà hi ndàyi såtraü virudhyeta /

[072|01-072|02]
"ihàyuùmanto bhikùuþ ÷ãlasaüpanna÷ca bhavati samàdhisaüpanna÷ca praj¤àsaüpanna÷ca /

[072|02-072|05]
so 'bhãkùõaü saüj¤àvedayita nirodhaü samàpadyate ca vyuttiùñhate càsti caitat sthànamiti yathàbhåtaü prajànàti sa na haiva dçùña eva dharme pratipattye vàj¤àmàràgayati nàpi maraõakàlasamaye bhedàcca kàyasyàtikramya devàn kavaóãkàràhàra bhakùànanyatarasmin divye manomaye kàya upapadyate /

[072|05-072|06]
sa tatropapanno 'bhãkùõaü saüj¤àveditanirodhaü samàpadyate ca vyuttiùñahate càsti caitat sthànamiti yathàbhåtaü prajànàtã"ti /

[072|06-072|07]
atra hi divyo manomayaþ kàyo råpàvacara ukto bhagavatà /

[072|07]
iyaü ca samàpattirbhàvàgrikã /

[072|08]
tatkathamaparihãõasya tallàbhino råpadhàtau syàdupapattiþ /

[072|08-072|09]
caturthadhyànabhåmikàmapi nirodhasabhàpatiü nikàyàntarãyà icchanti /

[072|09]
teùàü vinàpi parihàõyà sidhyatyetat /

[072|10]
etadeva tu na sidhyati /
caturthadhyànabhåmikà 'pyasàvastãti /
kiü kàraõam /

[072|11]
"navànupårvasamàpattaya" iti såtre vacanàt /

[072|11-072|12]
yadyeùa niyamaþ kathaü vyutkràntasamàpattayo bhavanti /

[072|12]
pràthamakalpikaü pratyeùa niyamaþ /

[072|12-072|13]
praptaprakàmavà÷itvàstu santo vilaïghyàpi samàpadyante /

[072|13]
evamanayoþ samàpattyorbhåmito 'pi vi÷eùaþ /

[072|14]
caturthadhyànatayà 'gràbhåmikatvàt /

[072|14-072|15]
prayogato 'pi niþsaraõavihàrasaüj¤àpårvakamanasikàraprayogàt /

[072|15]
saütànato 'pi pçthagjanàryasaütànatvàt /

[072|15-072|16]
phalato 'pyàsaüj¤ikabhavàgraphalatvàt /

[072|16-072|17]
vedanãyato 'pi niyatàniyatopapadyobhayathàvedanãyatvàt /

[072|17]
prathamotpàdanato 'pi dvidhàtumanuùyotpàdanàt /

[072|17-072|18]
kasmàt punarete cittatacaittanirodhasvabhàve satyàvasaüj¤isamàpattiþ saüj¤àveditanirodhasamàpatti÷cocyate /

[072|18-072|19]
tatpràtikålyena tatsamàpattiprayogàt /

[072|19]
vedanàdij¤àne 'pi paracittaj¤ànavacanavat /

[072|19-072|20]
kathamidànãü bahukàlaü niruddhàccittàt punarapi cittaü jàyate /

[072|20-072|21]
atãtasyàpyastitvàt iùyate vaibhàùikaiþ samanantarapratyayatvam /

[072|21]
apare punaràhuþ /

[072|21-072|22]
kathaü tàvad råpopapannànàü ciraniruddhe 'pi råpe punarapi råpaü jàyate /

[072|22]
cittàd eva hi taj jàyate na råpàt /

[072|22-072|23]
evaü cittam apy asmàd eva sendriyàt kàyàj jàyate na cittàt /

[072|23-072|24]
anyonyabãjakaü hy etadubhayaü yaduta cittaü ca sendriya÷ca kàya iti pårvàcàryàþ /

[072|24-072|25]
bhadantavasumitrastvàha paripçcchàyàü "yasyàcittikà nirodhasamàpattistasyaiùa doùo mama tu sacittikà samàpattiri"ti /

[072|26]
ti /
bhadantaghoùaka àha tadidaü nopapadyate /

[072|26-072|27]
"sati hi vij¤àne trayàõàü saünipàtaþ spar÷aþ /

[072|27-072|28]
spar÷apratyayà ca vedanà saüj¤à cetan''etyuktaü bhagavatà /

[072|28]
ataþ saüj¤àvedanayorapyatra nirodho na syàt /
athàpi syàt /

[073|01]
yathà vedanàpratyayà tçùõe"tyuktam /

[073|01-073|02]
satyàmapi tu vedanàyàmarhato na tçùõotpattirevaü satyapi spar÷e vedannàdayo na syuriti /

[073|02]
tasyàvi÷eùitatvàt /

[073|02-073|03]
avidyàsaüspar÷ajaü hi veditaü pratãtyotpannà tçùõetyuktaü natu vedanotpattau spar÷o vi÷eùita ityasamànametat /

[073|04]
tasmàdacittikà nirodhasamàpattiriti vaibhàùikàþ /

[073|04-073|05]
kathamacittikàyàþ samàpattitvam /

[073|05]
mahàbhåtasamatàpàdanàt /

[073|05-073|06]
samàpatticittena ca tàü samàpadyante samàgacchantãti samàpattiþ /

[073|06]
kiü punarete samàpattã dravyataþ sta utàho praj¤aptitaþ /

[073|07]
dravyata ityàha /
cittotpattipratibandhanàt /
na /
samàpatticittenaiva tatpratibandhanàt /

[073|08-073|09]
samàpatticittameva hi taccittàntaraviruddhamutpadyate yena kàlàntaraü cittasyà pravçttimàtraü bhavati /

[073|09]
tadviruddhà÷rayàpàdanàt /

[073|09-073|11]
yà 'sau samàpattiriti praj¤apyate taccàpravçttimàtraü na pårvamàsãnna pa÷càt bhavati vyutthitasyeti saüskçtà 'sau samàpattiþ praj¤apyate /

[073|11]
athavà à÷rayasyaiva tathà samàpàdanaü samàpattiþ /

[073|11-073|12]
evamàsaüj¤ikamapi draùñavyam /

[073|12-073|13]
cittamevàsau tatra cittapravçttiviruddhaü labhate taccàpravçttimàtramàsaüj¤ikaü praj¤apyata iti tadetanna varõayanti /

[073|13]
vyàkhyàte samàpattã //

[073|14]
jãvitaü katamat /

[073|15]
     #<àyurjãvitam >#

[073|16]
evaü hyuktamabhidharme 'jãvitenriyaü katamat /
traidhàtukamàyuri"ti /

[073|16-073|17]
etaccaiva na j¤àyate àyurnàma ka eùa dharma iti /

[073|18]
     #<àdhàra åùmavij¤ànayorhi yaþ />#

[073|19]
idamuktaü bhagavatà 

[073|20-073|21]
     "àyuråùmàtha vij¤ànaü yadà kàyaü jahatyamã /
     apaviddhastadà ÷ete yathà kàùñhamacetana" iti //

[073|22]
tad ya åùmaõo vij¤ànasya càdhàrabhåto dharmaþ sthitihetustadàyuþ /

[073|22-073|23]
tasyedànãmàyuùaþ ka àdhàrabhåtaþ /

[073|23-073|24]
evaü tarhi parasparàpekùyavçttitvàdeùàü kaþ pårvaü nivartiùyate /

[073|24]
yadva÷àdibhavau vivarttiùyete iti nityànivçttiprasaïgaþ /

[073|25]
àyuùastarhi karmàdhàrabhåtaü yàvadàkùiptaü karmaõà tàvadanuvarttanàt /

[073|25-073|26]
åùmavij¤ànayorapi kimarthaü karmaivàdhàrabhåtaü neùyate /

[073|26]
mà bhåt sarvaü vij¤ànamàmaraõàdvipàka iti /

[073|27]
åùmaõastarhi karmàdhàrbhåtaü bhaviùyati åùmà ca vij¤ànasya /

[073|27-073|28]
evamapyàråpyeùvanàdhàraü vij¤ànaü syàdåùmàbhàvàt /

[073|28]
tasya punaþ karmàdhàro bhaviùyati /

[073|28-074|01
na vai labhyate kàmacàro yat kvacidevoùmà vij¤ànasyàdhàro bhaviùyati kvacideva karmeti /

[074|02]
uktaü càtra /
kimuktam /

[074|02-074|03]
"mà bhåtsarvaü vij¤ànamàmaraõàdvipàka" iti /

[074|03]
tasmàdastyeva tayoràdhàrabhåtamàyuþ /

[074|03-074|04]
nahi nàstãti bråmo natu  dravyàntaram /

[074|04]
kiü tarhi /
traidhàtukena karmaõà nikàyasabhàgasya sthitikàlàvedhaþ /

[074|05-074|06]
yàvaddhi karmaõà nikàyasabhàgasyàvedhaþ kçto bhavatyetàvantaü kàlamavasthàtavyamiti tàvat so 'vatiùñhate tadàyurityucyate /

[074|06-074|07]
sasyànàü pàkakàlàvedhavat kùipteùusthitikàlàvedhavacca /

[074|07-074|08]
yastu manyate saüskàro nàma ka÷cin guõavi÷eùa iùau jàyate yadva÷àdgamanamàpatanàd bhavatãti /

[074|08-074|09]
tasya tadekatvàt pratipannàbhàvàcca de÷àntaraiþ ÷ãghra taratamapràptikàlabhedà nupapattiþ patanànupapatti÷ca /

[074|09-074|10]
vàyunà tatpratibandha iti cet /

[074|10]
arvàkpatanaprasaïgo na và kadàcidvàyoravi÷eùàt /

[074|10-074|11]
evaü tu varõayanti dravyàntaramevàyurastãti /

[074|12]
atha kimàyuþkùayàdeva maraõaü bhavatyàhosvidanyathàpi /

[074|12-074|13]
praj¤aptàvuktam "àyuþkùayànmaraõaü na puõyakùayàdi"ti /

[074|13]
catuùkoñiþ /

[074|13-074|14]
prathamà koñiràyurvipàkasya karmaõaþ paryàdànàt /

[074|14]
dvitãyà bhogavipàkasya /
tçtãyobhayoþ /

[074|14-074|15]
caturthã viùamàparihàreõa /

[074|15]
àyurutsargàcceti vaktavyakm /
na vaktavyam /
àyuþkùayàdeva tanmaraõam /

[074|16]
prathamakoñyantargamàt /

[074|16-074|17]
kùãõe tvàyuùi puõyakùayasya maraõe nàsti sàmarthyam /

[074|17]
tasmàdubhayakùaye sati maraõamàyuþkùayàdityuktam /

[074|17-074|18]
j¤ànaprasthàne 'pyuktam "àyuþ santatyupanibaddhaü vartata iti vaktavyam /

[074|18]
sakçdutpannaü tiùñhanãti vaktavyam /

[074|19]
àha /

[074|19-074|20]
kàmàvacaràõàü sattvànàmasaüj¤isamàparttiü nirodhasamàparttiü ca samàpannànàü santatyupanibaddhaü varttata iti vaktavyam /

[074|20-074|21]
samàpannànàü råpàråpyàvacaràõàü ca sattvànàü sakrdutpannaü tiùñhatãti vaktavyam" /

[074|21]
ko 'sya bhàùitasyàrthaþ /

[074|21-074|22]
yasyà÷rayopaghàtàdupàghatastatsantatyadhãnatvàt prathamam /

[074|22-074|23]
yasya tvà÷rayopaghàta eva nàsti tadyatho tpannàvasthànàt dvitãyam /

[074|23-074|24]
sàntaràyaü prathamaü nirantaràyaü dvitãyamiti kà÷mãràþ /

[074|24]
tasmàdastyakàlamçtyuþ /

[074|24-074|25]
såtra uktam "catvàra àtmabhàvapratilambhàþ /

[074|25]
astyàtmabhàvapratilambho yatràtmasaücetanà kramate na parasaücetane"ti /

[074|26]
catuùkoñikaþ /

[074|26-074|27]
àtmasaücetanaiva kramate kàmadhàtau krãóàpramoùkàõàü devànàü manaþpradåùakàõàü ca /

[074|27-074|28]
teùàü hi praharùamanaþopradoùàbhyàü tasmàt sthànàccyutirbhavati nànyathà/

[074|28]
duddhànàü ceti vaktavyam /

[075|01]
svayaümçtyutvàt /
parasaücetanaiva kramate garbhàõóagatànàm /

[075|01-075|02]
ubhayamapyeùàü kàmàvacaràõàü pràyeõa /

[075|02-075|06]
nobhayaü sarveùà mantaràbhavikàõàü råpàråpyàvacaràõàmanekajàtãyànàü kàmàvacaràõàü tadyathà nàrakàõà muttarakauravàõàü dar÷anamàrgamaitrãnirodhàsaüj¤i samàpattisamàpannànàü ràjarùijinadåtajinàdiùña dharmilo ttaragaïgila ÷reùñhiputraya÷aþ dumàrajãvakàdãnàü sarveùà caramabhavikànàüvodhisattva màtustadgarbhàyàþ cakravarttina÷cakravarttimàtu÷ca tadgarbhàyàþ/

[075|06-075|07]
atha kasmàtsåtra uktaü katame te bhadanta sattvà yeùàü nàtmasaücetanà kramate na parasaüacetanà /

[075|07-075|08]
naivasaüj¤ànàsaüj¤àyatanopagàþ ÷àriputre"ti /

[075|08-075|09]
anyeùu kila dhyànaråpyedhvàtmasaücetanàsvabhåmika àryamàrgaþ parasaücetanà uttarabhåmisàmantakastatra cobhayaü nàstãti /

[075|09-075|10]
nanu caivaü tatràpi parabhåmika àryamàrgaþ parasaücetanà pràpnoti /

[075|10]
paryantagrahaõàttarhi tadàdisaüpratyayaþ /

[075|11]
kvacidàdisaüpratyayaþ kvacidàdinà paryanto 'pi pratãyate /
yadàha /

[075|11-075|12]
"tadyathà devà brahmakàyikàþ /

[075|12]
iyaü prathamà sukhopapattiriti /
kvacit paryantenàdirapi pratãyate /

[075|13]
yadàha /
tadyathà devà àbhàsvaràþ /
iyaü dvitãyà sukhopapattiri"ti 

[075|13-075|14]
ayamatra tadyathà÷abdo dçùñàntavàcaka iti yukta etasmàccheùasaü pratyayaþ /

[075|14-074|15]
eùa hi dçùñàntadharmo yadekamapi tajjàtãyakaü dç÷yate /

[075|15-075|16]
sa ceha tadyathà÷abdo nàstãtyanupasaühàra eùaþ /

[075|16]
yadyayaü tadyathà÷abdo dçùñàntavàcakaþ syàdiha na pràpnuyàt /

[075|16-075|17]
santi sattvà nànàtvakàyà nànàtvasaüj¤inastadyathà manuùyastadekatyà÷cadevà iti /

[075|17-075|18]
tasmàdupadar÷anàrtha evàyaü draùñavya ityalamatiprasaïgena /

[075|18]
uktaü jãvitam //

[075|19]
     #<lakùaõàni punarjàtirjarà sthitiranityatà // VAkK_2.45 //>#

[075|20]
etàni hi saüskçtasya catvàri lakùaõàni /

[075|20-075|21]
yatraitàni bhavanti sa dharmaþ saüskçto lakùyate /
[075|21]
viparyayàdasaüskçtaþ /

[075|21-075|22]
tatra jàtistaü dharmaü janayati sthitiþ sthapayati jarà jarayati anityatà vinà÷ayati /

[075|22-075|23]
nanu "trãõimàni saüskçta lakùaõànã"ti såtra uktam /

[075|23]
caturthamapyatra vaktavyaü syàt /
kiü càtra noktam /
àha /

[075|24]
sthitiþ /
yattarhi "idaü sthityanyathàtvami"ti /

[075|24-075|25]
jaràyà eùa paryàyastadyathà jàterutpàda ityanityatàyà÷ca vyaya iti /

[075|25-076|01]
ye hi dharmàþ saüskàràõàmadhvasaücàràya pravçttàsta eva såtre lakùaõànyuktànyudvejanàrtham /

[076|01-076|02]
jàtirhi yà saüskàrànanàgatàdadhvanaþ pratyutpannamadhvànaü saücàrayati /

[076|02-076|03]
jarà 'nityate punaþ pratyutpannàdatãtaü durbalãkçtya pratighàtàt /

[076|03]
tadyathà kila gahanapraviùñasya puruùasya trayaþ ÷atravaþ /

[076|03-076|04]
tata eka enaü gahanàdàkarùet dvau punarjãvitàdvacyaparopayetàü tadvaditi /

[076|04-076|05]
sthitistu tàn saüskàrànupaguhya tiùñhatyaviyogamivecchantã /

[076|05-076|06]
ato 'sau saüskçtalakùaõaü na vyavasthàpità /

[076|06]
asaüskçtasyàpi ca svalakùaõe sthitibhàvàt /

[076|06-076|07]
anye punaþ kalpayanti sthitiü jaràü càbhisamasya sthityanyathàtvamityekaü lakùaõamuktaü såtre /

[076|07]
kiü prayojanam /

[076|08-076|09]
eùà hyeùu saïgàspadamataþ ÷riyamivainàü kàlakarõãsahitàü dar÷ayàmàsa tasyàmanàsaïgàrthamiti /

[076|09]
ata÷catvàryeva saüskçta lakùaõàni /

[076|09-076|10]
teùàmapi nàma jàtyàdãnàü saüskçtatvàdanyairjàtyàdibhirbhavitavyam /

[076|10]
bhavantyeva /

[076|11]
     #<jàtijàtyàdayasteùàü >#

[076|12]
teùàmapi catvàryanulakùaõàni bhavanti /

[076|12-076|13]
jàtijàtiþ sthitisthitiþ jaràjarà anityatà 'nityatà iti /

[076|13]
nanu caikasyaikasya caturlakùaõã pràpnoti aparyavasànadoùa÷ca /

[076|14]
teùàü punaranyajàtyàdiprasaïgàt /
na pràpnoti /
yasmàt /

[076|15]
     #<te 'ùñadharmaikavçttayaþ />#

[076|16]
teùàü jàtyàdãnàmaùñàsu dharmeùu vçttiþ /
kimidaü vçttiriti /
kàritraü puruùakàraþ /

[076|17]
jàtijàtyàdãnàü caikatra dharme kathaü kçtvà àtmanà navamo hi dharma utpadyate /

[076|18]
sàrdhaü lakùaõànulakùaõairaùñàbhiþ /

[076|18-076|19]
tatra jàtiràtmànaü virahayyànyànaùñau dharmàn janayati /

[076|19]
jàtijàtiþ puna stàmeva jàtim /

[076|19-076|20]
tadyathà kila kàcit kukkuñã bahånya patyàni prajàyate kàcidalpàni /

[076|20-076|21]
tadvat sthitirapyàtmànaü varjayitvà 'nyànaùñau dharmàn sthàpayati sthitisthitistu tàmeva sthitim /

[076|21-076|22]
evaü jarà 'nityate api yathàyogyaü yajye /

[076|22]
tasmànà bhavatyanavasthàprasaïgaþ /

[076|22-076|23]
tadetadàkà÷aü pàñyata iti sautràntikàþ /

[076|23-076|24]
nahyete jàtyàdayo dharmà dravyataþ saüvidyante yathà 'bhivyajyante /

[076|24]
kiü kàraõam /
pramàõàbhàvàt /

[076|24-076|25]
nahyeùàü dravyato 'stitve ki¤cidapi pramàõamasti pratyakùamanumànamàptàgamo và yathà råpàdãnàü dharmàõàmiti /

[076|26-076|27]
yattarhi såtra uktaü "saüskçtasyotpàdo 'pi praj¤àyate vyayo 'pi sthityanyathàtvamapã" ti /

[076|27]
granthaj¤o devànàü priyo natvarthaj¤aþ /
artha÷ca prati÷araõa muktaü bhagavatà /

[076|28]
kaþ punarasyàrthaþ /

[076|28-076|29]
avidyàndhà hi bàlàþ saüskàrapravàhamàtmàta àtmãyata÷càdhimuktà abhiùvajante /

[076|29-077|02]
tasya mithyàdhimokùasya vyàvarttanàrthaü bhagavàüstasya saüskàrapravàhasyasaüskçtatvaü pratãtyasamutpannatàü dyotayitukàma idamàha "triõãmàni saüskçtasya saüskçtalakùaõàni" /

[077|02]
na tu kùaõasya /
nahi kùaõasyotpàdàdayaþ praj¤àyante /

[077|03]
nacàpraj¤àyamànà ete lakùaõaü bhavitumarhanti /

[077|03-077|04]
atha evàtra såtre "saüskçtasyotpàdo 'pi praj¤àyata" ityuktam /

[077|04-077|05]
punaþ saüskçtagrahaõaü saüskçtatve lakùaõànãti yathà vij¤àye ta /

[077|05-077|06]
maivaü vij¤àyi saüskçtasya vastuno 'stitve lakùaõàni jalavalàkàvat sàdhvasàdutve và kanyàlakùaõavaditi /

[077|06-077|07]
tatra pravàhasyàdirutpàdo nivçttirvyayaþ /

[077|07]
sa eva pravàho 'nuvarttamànaþ sthitiþ /

[077|07-077|08]
tasya pårvàparavi÷eùaþ sthityanyathàtvam /

[077|08-077|09]
evaü ca kçtvoktaü "vidità eva nandasya kulaputrasya vedanà utpadyante vidità ava tiùñhante vidità astaü parikùayaü paryàdànaü gacchantã"ti /

[077|10]
àha càtra 

[077|11-077|12]
     "jàtiràdiþ pravàhasya vyaya÷chedaþ sthitistu saþ /
     sthityanyathàtvaü tasyaiva pårvàparavi÷iùñatà //"

[077|13-077|14]
     "jàtirapårvo bhàvaü sthitiþ prabandho vyayastaducchedaþ /
     sthityanyathàtvamiùñaü prabandhapårvàparavi÷eùa" iti //

[077|15-077|16]
     "kùaõikasya hi dharmasya vinà sthityà vyayo bhavet /
     na ca vyetyeva tenàsya vçthà tatparikalpanà //"

[077|17]
tasmàt pravàha eva sthitiþ /
evaü ca kçtvà 'yamapyabhidharmanirde÷a upapannno bhavati /

[077|18]
"sthitiþ katamà /
utpannànàü saüskàràõàmavinà÷a" iti /

[077|18-077|19]
nahi kùaõasyotpannasyàvinà÷o 'stãti /

[077|19]
yadapi ca j¤ànaprasthàna uktam "ekasmiü÷citte ka utpàdaþ /

[077|20]
àha /
jàtiþ /
ko vyayo maraõam /
kiü sthityanyathàtvaü jare"ti /

[077|20-077|21]
tatràpi nikàyasabhàgacittaü yujyate /

[077|21-077|22]
pratikùaõaü càpi saüskçtasyaitàni lakùaõàni yujyante vinà 'pi dravyàntarakalpanayà /

[077|22]
kathamiti /

[077|23]
pratikùaõamabhåtvàbhàva utpàdaþ /
bhåtvà 'bhàvo vyayaþ /

[077|23-077|24]
pårvasya pårvasyottarakùaõànuvandhaþ sthitiþ /

[077|24]
tasyàvisdç÷atvaü sthityanyathàtvamiti /
yadà tarhi sadç÷à utpadyante /

[077|24-077|25]
na te nirvi÷eùà bhavanti /

[077|25]
kathamidaü j¤àyate /

[077|25-077|26]
kùiptàkùiptabalidurbalakùiptasya vajràde÷cirà÷utarapàtakàlabhedàttanmahàbhåtànàü pariõàmavi÷eùasiddheþ /

[077|26-077|27]
nàtivahuvi÷eùabhinnàstu saüskàràþ satyapyanyathàtve sadç÷à eva dç÷yante /

[077|27-077|29]
antimasya tarhi ÷abdàrciþkùaõasya parinirvàõakàle ca ùaóàyatanasyottarakùaõàbhàvàt sthityahnyanyathàtvaü nàstãtyavyàpinã lakùaõavyavasthà pràpnoti /

[077|29]
na vai saüskçtasya sthitirevocyate /

[078|01]
lakùaõamapi tu sthityanyathàtvam /

[078|01-078|02]
ato yasyàsti sthitistasyàva÷yamanyathàtvaü bhavatãti nàsti lakùaõavyavasthàbhedaþ /

[078|02-078|04]
samàsatastvatra såtre saüskçtasyedaü lakùaõamiti dyotitaü bhagavatà "saüskçtaü nàma yadbhåtavà bhavati bhåtvà ca punarna bhavati ya÷càsya sthitisaüj¤akaþ prabandhaþ so 'nyathà cànyathà ca bhavatã"ti /

[078|04-078|05]
kim atra dravyàntarair jàtyàdibhiþ katham idànãü sa eva dharmo lakùyas tasyaiva lakùaõaü yokùyate /

[078|05-078|08]
kathaü tàvan mahàpuruùalakùaõàni mahàpuruùàn nànyàni sàsnà-làïgåla-kakuda-÷apha-viùàõàdãni ca gotvalakùaõàni gor nànyàni kàñhinyàdãni ca pçthivãdhàtvàdãnàü lakùaõàni tebhyo nànyàni /

[078|08-078|09]
yathà codhrvagamanena dåràddhåmasya dhåmatvaü lakùyate naca tattasmàdanyat /

[078|09]
sa evàtra nyàyaþ syàt /

[078|09-078|10]
naca saüskçtànàü råpàdãnàü tàvat saüskçtatvaü lakùyate /

[078|10-078|11]
gçhõatàpi svabhàvaü yàvat pràgabhàvo na j¤àyate pa÷càcca santate÷ca vi÷eùaþ /

[078|11-078|12]
tasmànna tenaiva tallakùitaü bhavati naca tebhyo dravyàntaràõyeva jàtyàdãni vidyante /

[078|12]
athàpi nàma dravyàntaràõyeva jàtyàdãni bhaveyuþ /

[078|12-078|13]
kimayuktaü syàt /

[078|13-078|14]
eko dharmaþ ekasminneva kàle jàtaþ sthito jãrõo naùñaþ syàdeùàü sahabhåtvàt /

[078|14]
kàritrakàlabhedàt /
anàgatà hi jàtiþ kàritraü hi karoti /

[078|14-078|16]
yasmànna jàtaü janyate janite tu dharme varttamànàþ kùityàdayaþ kàritraü kurvantãti na yadà jàyate tadà tiùñati jãryati vina÷yati và /

[078|16]
idaü tàvadiha saüpradhàryaü bhavet /

[078|16-078|17]
kimanàgataü dravyato 'sti nàstãti pa÷càjjanayati và naveti sidhyet /

[078|17-078|18]
satyapi tu tasmin jàtiþ kàritaraü kurvatã kathamanàgatà sidhyatãtyanàgata lakùaõaü vaktavyam /

[078|18-078|20]
uparatakàritrà cotpannà kathaü varttamànà sidhyatãti varttamànalakùàõaü vaktavyam /

[078|20-078|21]
sthityàdayo 'pi ca yugapat kàritre varttamànà ekakùaõa eva dharmasya sthitajãrõavinaùñatàü prasa¤jeyuþ /

[078|21-078|22]
yadaiva hyenaü sthitiþ sthàpayati tadaiva jrà jarayati anityatà vinà÷ayatãti /

[078|22-078|24]
kimayaü tatra kàle tiùñatvàhosvijjãryatu vina÷yatu và yo 'pi hi bråyàt sthityàdãnàmapi kàritraü krameõeti tasya kùaõikatvaü bàdhyate /

[078|24]
athàpyevaü bråyàt eùa eva hi naþ kùaõo yàvataitat sarvaü samàpyata iti /

[078|25-078|26]
evamapoi tàbhyàü sahotpannà sthitistàvat sthàpayati na jrà jarayati anityatà và vinà÷yatãti /

[078|26]
kuta etat /
sthiterbalãyastvàt /
punaþ kenàvalãyastvam /

[078|26-078|27]
yadainàü saha dharmeõànityatà hanti /

[078|27]
kçtakçtyà punaþ karttuü notsahate jàtivat /

[078|28]
sthaturyuktamanutsoóhum /

[078|28-078|29]
nahi ÷akyaü jàtyàdijanyaü vartamànatàmànãtaü punarànetum /

[078|29]
÷akyaü tu khalu sthityà sthàpyamatyantamapi sthàpayitum /

[078|29-079|01]
ato na yuktaü yannotsahate /

[079|01]
ko và 'tra pratibandhaþ /
te eva jarà 'nityate /

[079|01-079|02]
yadi hi te balãyasyau syàtàü pårvameva syàtàm /

[079|02-078|04]
nivçttakàritràyàü khalvapi sthitau ta càpi na tiùñataþ sa càpi dharma iti kathaü kutra và kàritraü karttumutsahiùyete kiü và punastàbhyàü karttavyam /

[079|04-079|05]
sthitiparigrahàddhi sa dharma utpannamàtro na vyana÷yat /

[079|05-079|06]
sa tu tayà vyupekùyamàõo niyataü na sthàsyatyayamevàsya vinà÷aþ /

[079|06]
syàcca tàvadekasya dharmasyotpannasyàvinà÷aþ sthitiþ vinà÷o 'nityatà /

[079|07]
jarà tu khalu sarvathàtvena na tathà /
pårvàparavi÷eùàt vipariõàmàcca /

[079|07-079|08]
atastadanyathàtve 'nya eva /

[079|08]
uktaü hi 

[079|09-079|10]
     "tathàtvena jarà 'siddhiranyathàtve 'nya eva saþ /
     tasmànaikasya bhàvasya jarà nàmopapadyate"//

[079|11-079|12]
yo 'pyàha nikàyàntarãyo "vinà÷a kàraõaü pràpyànityatà vinà÷àyatã"ti tasya harãtakãü pràpya devatà virecayatãtyàpannaü bhavati kiü punastàü kalpayitvà /

[079|12-079|15]
tat evàstu vinà÷akàraõàdvinà÷aþ cittacaittànàü ca kùaõikatvàbhyupagamàttadanityatàyà vinà÷akàraõànapekùatvàt sthityanityate kàritramabhinnakàlaü kuryàtàmityekasyaikatra kàle sthita vinaùñatà saüprasajyeta /

[079|15-070|16]
tasmàt pravàhaü pratyetàni saüskçtalakùaõànyuktànãtyevametatsåtraü sånãtaü bhavati /

[079|17]
apica yadyanàgatà jàtirjanyasya janikà kimarthaü sarvamanàgataü yugapannotpadyate /
yasmàt 

[079|18]
     #<janyasya janikà jàtirna hetupratyayairvenà // VAkK_2.46 //>#

[079|19]
nahi vinà hetupratyayasàmagrayà jàtirjanikà bhavati /

[079|19-079|20]
hetupratyayànàmeva tarhi sàmarthyaü pa÷yàmaþ /

[079|20-079|21]
sati sàmargya bhàvàdasati càbhàvànna jàteriti hetupratyayà eva jana kàþsantaþ /

[079|21]
kiü ca bhoþ sarvaü vidyamànamupalabhyate /

[079|22]
såkùmà api dharmaprakçtayaþ saüvidyante /

[079|22-079|23]
jàtamityeva tu na syàdasatyàü jàtau ùaùñhivacanaü ca råpasyotpàdaþ iti yathà råpasya råpamiti /

[079|23-079|24]
evaü yàvadanityatà yathàyogaü vaktavyà /

[079|24]
tena tarhy anàtmatvam apy eùñavyam anàtmabuddhi-siddhyartham /

[079|24-079|26]
saükhyà-parimàõa-pçthaktva-saüyoga-vibhàga-paratva-aparatva-sattàdayo 'pi tãrthakara-parikalpità abhyupagantavyà eka-dvi-mahadaõu-pçthak-saüyukta-viyukta-paràpara-sadàdi-buddhi-siddhyartham /

[079|26-079|27]
ùaùñãvidhànàrthaü ca råpasya saüyoga iti /

[079|27]
eùà ca ùaùño kathaü kalpyate /

[079|27-079|28]
råpasya svabhàva iti /

[079|28]
tasmàt praj¤aptimàtramevaitadabhåtvàbhàvaj¤àpanàrthaü kriyate jàtamiti /

[079|28-080|01]
sa càbhåtvàbhàvalakùàõa utpàdo bahuvikalpaþ /

[080|01-080|02]
tasya vi÷eùaõàrthaü råpasyotpàda iti ùaùñãü kurvanti yathà rupasaüj¤aka evotpàdaþ pratãyeta mà 'nyaþ pratyàyãti /

[080|02-080|03]
tadyathà candanasya gandhàdayaþ ÷ilàputrakasya ÷arãramiti /

[080|03-080|04]
evaü sthityàdayo 'pi yathàyogaü veditavyàþ /

[080|04]
yadi jàtyà vinà jàyate kasmàdasaüskçtamapyàkà÷àdikaü na jàyate /

[080|05]
jàyat ityabhåtvà bhavati /
asaüskçtaü ca nityamastãti na jàyate /

[080|05-080|06]
yathà ca dharmatayà na sarvaü jàtimadiùyate tathà na sarvaü jàyata ityeùñavyam /

[080|06-080|08]
yathà ca tulye jàtimattve tadanye pratyayàstadanyasyotpàdane na samarthà bhavantyevamevàsaüskçtasyotpàdane sarve 'pyasamarthàþ syuþ /

[080|08]
siddhà eva tu dravyabhàvena jàtyàdaya iti vaibhàùikàþ /

[080|09-080|10]
nahi dåùakàþ santãtyàgamà apàsyante nahi mçgàþ santãti yavà noùyante nahi makùikàþ patantãti modakà na bhakùyante /

[080|10-080|11]
tasmàddoùeùu pratividhàtavyaü siddhànta÷cànuvarttitavyaþ /

[080|11]
uktàni lakùaõàni //

[080|12]
nàmakàyàdayaþ katame /

[080|13]
     #<nàmakàyàdayaþ saüj¤àvàkyàkùarasamuktayaþ />#

[080|14]
àdigrahaõena padavya¤janakàyagrahaõam /
tatra saüj¤àkaraõaü nàma /

[080|14-080|15]
tadyathà råpaü ÷abda ityevamàdiþ /

[080|15-080|16]
vàkyaü padaü yàvatà 'rthaparisamàptistadyathà "anityà vata saüskàrà" ityevamàdi yena kriyàguõakàlasaübandhavi÷eùà gamyante /

[080|16-080|17]
vya¤janamakùaraü tadyathà a à ityevamàdi /

[080|17]
nanu càkùaràõyapi lipyavayavànàü nàmàni /

[080|17-080|18]
na vai lipyavayavànàü pratyàyanàrthamakùàràõi praõãtànyakùaràõàmeva tu pratyàyanàrthaü lipyavayavàþ praõãtàþ /

[080|19]
kathama÷råyamàõàni lekhyena pratãyeranniti nàkùaràõyeùàü nàmàni /

[080|19-080|20]
eùàü ca saüj¤àdãnàü samuktayo nàmàdikàyàþ /

[080|20]
uca samavàye pañhanti /
tasya samuktirityetad råpaü bhavati /

[080|21]
yo 'rthaþ samavàya iti so 'rthaþ samuktiriti /

[080|21-080|22]
tatra nàmakàyastadyathà råpa÷abdagandharasaspraùñavyànãtyevamàdi /

[080|22-080|23]
padakàyaþ tadyathà "sarvasaüskàrà anityàþ sarvadharma anàtmànaþ ÷àntaü nirvàõami" tyevamàdi /

[080|23-080|24]
vya¤janakàyastadyathà ka kha ga gha ¤etyevamàdi /

[080|24-080|25]
nanu caite vàksvabhàvatvàcchabdàtmakà iti råpasvabhàvà bhavanti /

[080|25]
kasmàccittaviprayuktà ityucyante /
naite vàksvabhàvàþ /

[080|25-080|26]
ghoùo hi vàk naca ghoùàmàtrenàrthàþ pratãyante /

[080|26]
kiü tarhi /

[080|26-080|28]
vàïnàmni pravrttate nàmàrthaü dyotayati naiva ghoùamàtraü vàg yena tu ghoùeõàrthaþ pratãyate sa ghoùo vàk /

[080|28]
kena punarghoùeõàrthaþ pratãyate /

[080|28-081|01]
yo 'rtheùu kçtàvadhirvaktçbhistadyathàgaurityeùa ÷abdo navasvartheùu kçtàvadhiþ /

[081|02-081|03]
     "vàgdigbhåra÷mivajreùu pa÷vakùisvargavàriùu /
     navasvartheùu medhàvã go÷abdamupadhàrayedi"ti //

[081|04-081|05]
yo 'pi hi manyate nàmàrthaü dyotayatãti tenàpyetadava÷yamabhyupagantavyaü yadi pratãpadàrthakaü bhavatãti /

[081|05-081|06]
taccaita cchabdamàtràdeva pratãtapadàrthakàt sidhyatãti kimartharaü nàma kalpayitvà /

[081|06]
idaü càpi na j¤àyate kathaü vàïnàmni pravarttata iti /

[081|06-081|07]
kiü tàvadutpàdayatyàhosvit prakà÷ayati /

[081|07]
yadyutpàda yati /

[081|07-081|09]
ghoùasvavatvàdvàcaþ sarvaü ghoùamàtraü nàmotpàdayiùyati yàdç÷o và ghoùavià÷eùa iùyate nàmna utpàdakaþ sa evàrthasya dyotako bhaviùyati /

[081|09]
atha prakà÷ayati /

[081|09-081|11]
ghoùasvabhàvatvàdvàcaþ sarvaü ghoùamàtraü nàma praka÷ayiùyati yàdç÷o và ghoùavi÷eùa iùyate nàmnaþ parakà÷akaþ sa evàrthasya dyotako bhaviùyati /

[081|11]
na khalvapi ÷abdànàü sàmargyamasti kùaõaikamilanam /

[081|12]
na caikasya bhàga÷a utpàdo yukta iti kathamutpàdayantã vàïnàmotpàdayet /

[081|12-081|13]
kathaü tàvadatãtàpekùaþ pa÷cimo vij¤aptikùaõa utpàdayatyavij¤aptim /

[081|13-081|14]
evaü tarhi pa÷cima eva de nàmna utpàdàdyo 'pi tamevaikam ÷çõoti so 'pyarthaü pratipadyeta /

[081|14-081|15]
athàpyevaü kalpyeta vàgvya¤janaü janayati vya¤janaü tu nàmeti /

[081|15-081|16]
atràpi sa eva prasaïgo vya¤janàü sàmargyàbhàvàt /

[081|16]
eùa eva ca prasaïgo nàmnaþ prakà÷akatve vàcaþ /

[081|16-081|18]
vya¤janàü pi vàgvi÷iùñapraj¤à apyavahitacetaskà lakùaõataþ paricchettum notsahanta iti vya¤jayàpi vàk naivotpàdikà na prakà÷ikà yujyate /

[081|18-081|19]
athàpyarthasahajaü nàma jàtyàdivadiùyate /

[081|19]
evaü satyatãtànàgatasyàrthasya varttamànaü nàma na syàd /

[081|19-081|21]
apatyànàü pitçbhiryatheùñaü nàmàni kalpyanta iti katamannàma tatsahajaü syàt asaüskçtànàü ca dharmàõàü kena sahajaü nàma syàdityaniùñireveyam /

[081|21-081|22]
yadapyuktaü bhagavatà 

[081|23]
     "nàmasaüni÷àrità gàthà gàthànàü kavirà÷rayaþ" iti 

[081|24-081|25]
atràrtheùu kçtàvadhiþ ÷abdo nàma nàmnà ca racanàvi÷eùo gàtheti nàmasaünitàbhavati racanàvi÷eùà÷ca dravyàntaraü nopapadyate /

[081|25]
païktivaccittànupårvyavacca /

[081|26]
astu và vya¤janamàtrasya dravyàntarabhàvaparikalpanà /

[081|26-081|27]
tatsamåhà eva nàmakàyàdayo bhaviùyantãtyapàrthikà tatpraj¤aptiþ /

[081|27-081|28]
santyeva tu viprayuktasaüskàrabhàvanà nàmakàyà dravyata iti vaibhàùikàþ /

[081|28]
nahi sarva dharmàstarkagamyà bhavantãti /

[082|01-082|02]
atha kiüpratisaüyuktà ete nàmakàyàdayaþ sattvàkhyà asattvàkhyà vipàkajà aupacayikà naiþùyandikàþ ku÷alà aku÷alà avyàkçtà iti vaktavyam /

[082|02]
àha 

[082|03]
     #<kàmaråpàptasattvàkhyà niþùyandàvyàkçtàþ />#

[082|04]
kàmàptà råpàptà÷ceti /
àrupyàptà api santi te tvanabhilàpyà ityapare /

[082|05]
sattvàkhyà ete /
ya÷ca dyotayati sa taiþ samanvàgato na yo dyotyate /

[082|05-082|06]
naiþùyandikà anivçtàvyàkçtà÷ca /

[082|06-082|07]
yathà caite nàmakàyàdayaþ sattvàkhyà naiþùyandikà anivçtàvyàkçtà÷ca /

[082|08]
     #<tathà // VAkK_2.47 //>#

[082|09]
     #<sabhàgatà sà tu punarvipàko 'pi >#

[082|10]
na kevalaü naiþùyandikã kàmaråpàråpyàvacarã /

[082|11]
     #<àptayo dvidhà />#

[082|12]
pràptayo naiþùyandikyo vipàkajà÷ca /

[081|13]
     #<lakùaõàni ca />#

[081|14]
dvidheti varttate pràptivat /

[082|15]
     #<niþùyandàþ samàpattya samanvayàþ // VAkK_2.48 //>#

[082|16]
dve acittasamàpattã asamanvàgama÷ca naiþùyandikà eva /
÷eùameùàü vaktavyamuktam /

[082|17]
÷eùayo÷càsaüj¤ikajãvitayorato na punarbrumaþ /
kathaü pràptyàdãnàü sattvàkhyatoktà samanvàgamavacanàt /

[082|18]
kathaü lakùaõànàü sattvàsattvàkhyatoktà /
sarvasaüskçñasahabhåtvàt //
uktà viprayuktàþ //

[082|19-082|20]
yaktåktaü "janyasya janikà jàtirna hetupratyayairvinà" iti ka ime hetavaþ keca pratyayàþ /

[082|21-082|22]
     #<kàraõaü sahabhå÷caiva sabhàgaþ saüprayuktakaþ /
     sarvatrago vipàkàkhyaþ ùaóvidho heturiùyate // VAkK_2.49 //>#

[082|23]
ùaóime hetavaþ /

[082|23-082|24]
kàraõahetuþ sahabhåhetuþ sabhàgahetuþ saüprayuktakahetuþ sarvatragahetuþ vipàkaheturiti /

[082|24]
tatra 

[082|25]
     #<svato 'nye kàraõaü hetuþ >#

[082|26]
saüskçtasya hi dharmasya svabhàvavrjyàþ sarvadharmàþ kàraõaheturutpàdayati /

[082|27]
avighnabhàvàvasthànàt /

[082|27-083|02]
nanu ca ye 'syàjànata udapatsyantàsravà jànato 'sya te notpadyanta iti j¤ànameùàü vighnamuatpattau karoti såryaprabhàvajjyotiùàü dar÷anasyeti kathaü svabhàvavarjyàþ sarvadharmàþ saüskçtasya kàraõaheturbhavanti /

[083|02]
utpadyamànasyàvidhnabhàvenàvasthànàditi j¤àtavyam /

[083|03]
bhavettàvadutpattau vidhnakàraõe samarthànàmavighnakàraõàddhetutvam /

[083|03-083|04]
tadyathà anupadrotàraü bhojakamadhikçtya gràmãõà bhavanti vaktàraþ svàminà smaþ sukhità iti /

[083|04-083|06]
yasya punarnàstyeva ÷aktirvighnayituü tasya kathaü hetubhàvastadyathà nirvàõasyànutpattidharmakàõàü ca sarvotpattau nàrakàdãnàü caråpyasattva skandhotpattau /

[083|06-083|07]
asanto 'pi hyete tathaiva vidhnaü karttumasamarthaþ syuþ /

[083|07-083|08]
asamarthe 'pi hi bhojake tathà vaktàro bhavantãti sa evàtra dçùñàntaþ sàmànyenaiva nirde÷aþ /

[083|08-083|09]
yastu pradhànaþ kàraõahetuþ sa utpàdane 'pi samartho yathà cakùåråpe cakùurvij¤ànasya àhàraþ ÷arãrasya vãjàdayo 'ïkuràdãnàmiti /

[083|10-083|11]
yastvevaü codayati anàvaraõabhàvena cetsarva dharmahetavo bhavanti kasmànà sarvasyotpàdo yugapadbhavati pràõàtipàtena ca ghàtakavat sarve tadbhàjo bhavantãti /

[083|11-083|12]
tasyedamacodyam /

[083|12]
yasmàdanàvaraõabhàvena sarvadharmàþ hetuþ pratij¤àyante na kàrakabhàveneti /

[083|13]
sarvasyaiva kàraõahetoþ sarvotpattau sàmarthyamityapare /

[083|13-083|14]
tadyathà nirvàõasyàpi cakùurvij¤ànam /

[083|14]
kathaü kçtvà /

[083|14-083|16]
tena hyàlambanàt manovij¤ànamutpadyate ku÷alàku÷àlaü yataþ krameõa pa÷càccakùurvij¤ànamiti kàraõaparaparayà tasyàpi pratyayãbhàvàdasti sàmarthyam /

[083|16]
evamanyasyàpi pratipattavyam /
eùà hi dik /

[083|16-083|17]
uktaþ kàraõahetuþ /

[083|18]
     #<sahabhårye mithaþphalàþ />#

[083|19]
mithaþ pàraüparyeõa ye dharmàþ parasparaphalàste parasparaþ sahabhåheturyathà /
katham /

[083|20]
     #<bhåtavaccittacittànuvartilakùaõalakùyavat // VAkK_2.50 //>#

[083|21]
catvàri mahàbhåtànyanyonyaü sahabhåhetuþ /
cittaü cittànuvarttinàü dharmàõàü te 'pi tasya /

[083|22]
saüskçtalakùaõàni lakùyasya so 'pi taùàm /

[083|22-083|23]
evaü ca kçtvà sarvameva saüskçtaü sahabhåheturyathàyogam /

[083|23-083|24]
vinàpi cànyonyaphalatvena dharmo 'nulakùaõànàü sahabhåheturna tàni tasyetyupasaükhyàtavyam //

[083|25]
ke punarete cittànuvarttino dharmàþ /

[083|26]
     #<caittà dvau saüvarau teùàü cetaso lakùaõàni ca />#

[083|27]
     #<cittànuvarttinaþ >#

[083|28]
sarvecittasaüprayuktàþ /
dhyànasaüvaro 'nàsravasaüvarasteùàü ca ye jàtyàdaya÷cittasya ca /

[083|28-084|01]
ete dharmà÷cittànuvarttina ucyante /

[084|01]
kathamete cittamanuparivarttante /
samàsataþ 

[084|02]
     #<kàlaphalàdi÷ubhatàdibhiþ // VAkK_2.51 //>#

[084|03]
kàlastàvaccitenaikotpàdasthitinirodhatayà ekàdhvapatitatvena ca /

[084|03-084|04]
phalàdibhirekaphalavipàkaniþùyandatayà /

[084|04]
pårvakastveka÷abdaþ sahàrthe veditavyaþ /

[084|05]
÷ubhatàdibhiþ ku÷alàku÷alàvyàkçtacitte  ku÷alàku÷alàvyàkçtatayà /

[084|05-084|06]
evaü da÷abhiþ kàraõai÷cittànuparivarttina ucyante /

[084|06-084|07]
tatra sarvàlpa cittamaùñapa¤cà÷ato dharmàõàü sahabhåhetuþ /

[084|07-084|08]
da÷ànàü mahàbhåmikànàü cattvàriü÷atastallakùaõànàmaùñànàü ca svalakùaõànulakùàõànàm /

[084|08]
tasya puna÷catuþpa¤cà÷addharmàþ sahabhåhetuþ /

[084|08-084|09]
svànyanulakùaõàni sthàpayitvà /

[084|09]
caturda÷etyapare /
da÷a mahabhåmikàþ svànyeva ca lakùaõànãti /

[084|09-084|10]
tadetanna varõayanti /

[084|10]
prakaraõagrantho hyevaü virudhyeta /

[084|10-084|11]
"syàdduþkhasatyaü satkàyadçùñihetukaü na satkàyadçùñerhetuþ /

[084|11-084|13]
satkàyadçùñestatsaüprayuktànàü ca dharmàõàü jàtiü jaràü sthitimanityatàü ca sthàpayitvà yattadanyat kliùñaü duþkhasatyaü satkàyadçùñihetukaü na satkàyadçùñerhetuþ /

[084|13]
satkàyadçùñek÷ca heturyadetat sthàpitami" ti /

[084|13-084|15]
ye tarhi "tatsaüprayuktànàü ca dharmàõà mi" tyetanna pathanti tairapyetat pathitavyam arthato vaivaü boddhavyamiti kà÷mãràþ /

[084|15]
yaktàvat sahabhåhetunà hetuþ sahabhvapi tat /

[084|15-084|16]
syàttu sahàbhårna sahabhåhetunà hetuþ /

[084|16]
dharmasyànulakùaõàni /
tàni cànyonyam /

[084|16-084|19]
anuparivarttyanulakùanàni caivaü cittasya tàni cànyonyaü sapratighaü copàdàyaråpamanyonyamapratighaü ca ki¤cit sarvaü ca bhåtaiþ pràptaya÷ca sahajàþ pràptimataþ sahabhuvo na sahabhåheturanekaphalavipàka niùyandatvàt /

[084|19-084|20]
na caitàþ sahacariùõavaþ pårvamapyutpatteþ pa÷càdapãti /

[084|20]
sarvamapyetat syàt /

[084|20-084|21]
kiü tu prasiddhahetuphalabhàvànàü bãjàdãnàmeùa nyàyo na dçùña iti vaktavyametat kathaü sahotpannànàü dharmàõàü hetuphalabhàva iti /

[084|22]
tadyathà pradãpaprabhayoraïkuracchàyayo÷ca /

[084|22-084|24]
saüpradhàryaü tàvadetatkiü prabhàyàþ pradãpo heturàhosvit pårvotpannaiva sàmagrã saprabhasya pradãpasya sacchàyasyàïdurasyotpattau heturiti /

[084|24]
itastarhi bhàvàbhàvayostadvattvàt /

[084|24-084|25]
etaddhi hetuhetumato lakùaõamàcakùater hetukàþ /

[084|25-084|26
yasya bhàvàbhàvayoþ yasya bhàvàbhàvau niyamataþ sa heturitaro hetumàniti /

[084|26-085|01]
sahabhuvàm ca dharmàõàmekasya bhàve sarveùàü bhàva ekasyàbhàve sarveùàmabhàva iti yukto hetuphalabhàvaþ /

[085|01]
syàttàvatsahotpannànàü parasparaü tu katham /

[085|02-085|03]
atha evàha evaü tarhyavinirbhàviõo 'pyupàdàyaråpasyànyonyameùa prasaïgaþ bhåtai÷ca sàrdhaü cittànulakùaõàdãnàü ce cittàdibhiþ /

[085|03-085|04]
tridaõóànyonyabalàvasthànavattarhi sahabhuvàü hetuphalabhàvaþ sidhyati /

[085|04]
mãmàüsyaü tàvadetat /

[085|04-085|06]
kimeùàü sahotpannabalenàvasthànamàhosvit pårvasàmagrãva÷àttathaivotpàda iti annyadapi ca tatra ki¤cidbhavati såtrakaü ÷aïkuko và pçthivã và dhàrikà /

[085|06-085|07]
eùàmapi nàmànye 'pi sabhàgahetutvàdayo bhavantãti siddhaþ sahabhåhetuþ /

[085|08]
sabhàgahetuþ katamaþ /

[085|09]
     #<sabhàgahetuþ sadç÷àþ >#

[085|10-085|11]
sadç÷à dharmàþ sadç÷ànàü dharmàõàü sabhàgahetustadyathà ku÷alàþ pa¤ca skandhàþ ku÷alànàmanyoyyaü kliùñàþ kliùñànàmavyàkçtà avyàkçtànàü råpamavyàkçtaü pa¤cànàm /

[085|12]
catvàrastu na råpasyetyapare /
nyånatvàt /

[085|12-085|13]
kalalaü kalalàdãnàü da÷ànàmavasthànàm arvudàyo 'rvudàdãnàmekaikàparhàsenaikasminnikàyasabhàge /

[085|13-085|14]
anyeùu tu samànajàtãyeùu da÷àpyavasthà da÷ànàm /

[085|14-085|15]
bàhyeùvapi yavo yavasya ÷àliþ ÷àleriti vistareõa yojyam /

[085|15-085|16]
ye tu råpaü råpasya necchanti sabhàgahetuü teùàmeùa granthaþ icchàvighàtàyasaüpravarttate "atãtàni mahàbhåtànyanàgatànàü mahàbhåtànàü heturadhipati" riti /

[085|17]
kiü punaþ sarve sadç÷ànàü sabhàgahetaþ /
netyàha /
kiü tarhi /

[085|18]
     #<svanikàyabhuvaþ />#

[085|19]
svo nikàyo bhå÷caiùàü ta ime svanikàyabhuvaþ /

[085|19-085|20]
pa¤ca nikàyàþ duþkhadar÷anaprahàtavyo yàvat bhàvanàprahàtavyaþ /

[085|20]
nava bhåmayaþ /

[085|20-085|21]
kàmadhàturaùñau ca dhyànàråpyàþ /

[085|21]
tatra duþkhadar÷anaheyàþ duþkhadar÷anaheyànàü sabhàgaheturnànyeùàm /

[085|21-085|22]
evaü yàvat bhàvanàheyà bhàvanàheyànàm /

[085|22-085|24]
te 'pi kàmàvacaràþ kàmàvacaràõàü prathamadhyànabhåmikàþ prathamadhyànabhåmikànàü yàvat bhavàgrabhåmikàstadbhåmikànàmevaõànyaùàm /

[085|24]
te 'pi na sarve /
kiü tarhi /

[085|25]
agrajàþ /

[085|26]
pårvotpannàþ pa÷cimànàmutpannànutpannànàü sabhàgahetuþ /
anàgatà naiva sabhàgahetuþ /

[085|27]
evamatãte kuta etat àha /
÷àstràt /
"sabhàgahetuþ katamaþ /

[085|27-086|02]
pårvotpannàni ku÷alamålànipa÷càdutpannànàü ku÷alamålànàü tatsaüprayuktànàü ca dharmàõàü svadhàtau sabhàgahetunà hetuþ /

[086|02]
evamatãtànyatãtapratyutpannànàm /

[086|02-086|03]
atãtapratyutpannànyanàgatànàmiti vaktavyam" /

[086|03-086|04]
idapi ÷àstraü "yo dharmo yasya dharmasya hetuþ kadàcitsa dharmastasya na hetuþ /

[086|04]
àha /

[086|04-086|05]
na kadàciditi  sahabhåsaüprayuktakavipàkahetvabhisandhivacanàdadoùaþ eùaþ /

[086|05-086|06]
yastu manyate anàgato 'pi sa dharma utpadyamànàvasthàyàü sabhàgahetutve niyatãbhåto bhavatyatastàü caramàvasthàmabhisaüdhàyoktaü "na kadàcinna heturi"ti /

[086|06-086|08]
tasyà yamaparihàro yasmàtsa dharma utpadyamànàvasthàyàþ pårvaü sabhàgaheturabhåtvà pa÷càt bhavati /

[086|08-086|10]
ihapi ca pra÷ne yo dharmo yasya dharmasya samanantaraþ kadàcit sa dharmastasya dharmasya na samanantara iti ÷akyamanayà kalpanayà vaktuü syànna kadàciditi /

[086|10]
kasmàdevamàha /

[086|10-086|11]
yadi sa dharmo notpanno bhavatãti dvimukhasaüdar÷anàrthaü yathà tatra tathehàpi karttavyam /

[086|11]
yathà ceha tathà tatreti /

[086|11-086|12]
evaü sati ko guõo labhyata ityakau÷ala mevàtra ÷àstrakàrasyaiva saübhàvyeta /

[086|12-086|13]
tasmàt pårvaka evàtra parihàraþ sàdhuþ /

[086|13-086|15]
yattarhãdamuktam "anàgatànàü satkàyadçùñiü tatsaüprayuktaü ca duþkhasatyaü sthàpayitvà yattadanyat kliùñaü duþkhasatyaü tatsatkàyadçùñihetukaü na satkàyadçùñerheturyattu sthàpitaü tatsatkàyadçùñihetukaü satkàyadçùñe÷ca heturi"ti /

[086|15-086|16]
anàgatasatkàyadçùñisaüprayuktaü duþkhasatyaü sthàpayitvetyevametat karttavyamarthato 'pi caivaü boddhavyamiti /

[086|16-086|18]
idaü tarhi praj¤aptibhàùyaü kathaü nãyate "sarvadharmà÷catuùke niyatà hetauphale à÷raye àlamvane niyatà" iti /

[086|18]
heturatra saüprayuktakahetuþ sahabhåhetu÷ca /

[086|18-086|19]
phalaü puruùakàraphalamadhipatiphalaü ca /

[086|19]
à÷raya÷cakùuràdiràlambanaü råpàdikamiti draùñavyam /

[086|19-086|20]
nanu caivaü sati sabhàga heturabhåtvà heturbhavatãti pràptam /

[086|20-086|21]
iùyata evàvasthàü prati na dravyam /

[086|21]
avasthàphalalü hi sàmargyaü na dravyaphalam /

[086|21-086|22]
kiü punaþ syàdyadi vipàkahetuvadanàgato 'pi sabhàgahetuþ syàt /

[086|22]
÷àstre tasya grahaõaü syàt /

[086|22-086|23]
sa eva hi phaladànagrahaõakriyàsamarthastasyaiva grahaõàdadoùaþ /

[086|23]
naitadasti /

[086|23-086|24]
niþùyandaphalena hi saphalaþ sabhàgahetuþ /

[086|24]
taccànàgatasyàyuktaü pårvapa÷cimatà 'bhàvàt /

[086|24-086|25]
na cotpannamanàgatasya niùyando yujyate /

[086|25]
yathà 'tãtaü varttamànasya /
mà bhåddhetoþ pårvaü phalamiti /

[086|26]
nàstyanàgataþ sabhàgahetuþ /
vipàkaheturapi evamanàgato na prapnoti /

[086|26-086|27]
vãpàkaphalasya pårvaü saha càyogàdanàgate càdhvati pårvapa÷cimatà 'bhàvàt /

[086|27]
naitadasti /

[086|28-086|29]
sabhàgahetorvinà paurvàparyeõa sadç÷aþ sadç÷asya sabhàgaheturityanyonyahetutvàdanyonyaniþùyandatà saüprasajyeta /

[086|29]
nacànyonyaniþùyandatà yuktimatãti /

[087|01]
natveva vipàkahetorvinà paurvàparyeõànyonyahetuphalatà saüprasajyate /

[087|01-087|02]
bhinnalakùaõàtvàddhetuphalayoþ /

[087|02-087|03]
tasmàdavasthàvyavsthitaü eva sabhàgaheturlakùaõavyavasthitastupàkaheturityanàgato 'pi na vàryate /

[087|04]
yaduktaü svabhåmikaþ sabhàgaheturbhavatãti kimeùa niyamaþ sarvasya sàsravasyaiùa niyamaþ /

[087|05]
     #<anyo 'nyaü navabhåmistu màrgaþ >#

[087|06]
sabhàgaheturityadhikàraþ /

[087|06-087|07]
anàgamye dhyànàntarikàyàü caturùuraneùu triùu càråpyeùu màrgasatyamanyo 'nyaü sabhàgahetuþ  /

[087|07]
kiü kàraõam /

[087|07-087|08]
àgantuko hyasau tàsu bhåmiùu na taddhàtupatitastadbhami kàbhistçùõàbhirasvãkçtatvàt /

[087|08-087|09]
ataþ mànajàtãyasyànyabhåmikasyàpi sabhàgaheturbhavati /

[087|09]
sa punaþ /

[087|10]
     #<samavi÷iùñayoþ // VAkK_2.52 //>#

[087|11]
nyånasya heturbhavati /

[087|11-087|12]
tadyathà duþkhe dharmaj¤ànakùàntistasyà evànàgatàyàþ sabhàgahetuvi÷iùñasyaca yàvadanutpàdaj¤ànasya /

[087|12-087|13]
anutpàdaj¤ànamanutpàdaj¤ànasyaivànyavi÷iùñabhàvàt /

[087|13]
dar÷anabhàvanà '÷aikùyamàrgàstridhyekeùàm /

[087|13-087|14]
tatràpi mçdvindriyamàrgo mçdutãkùõendriyamàrgasya hetuþ /

[087|14]
tãkùõendriyamàrgastãkùõendriyamàrgasyaiva /

[087|14-087|15]
tadyathà ÷raddhànusàri÷raddhàdhimuktasamayavimukttamàrgàþ ùaõõàü caturõàü dvayo÷ca /

[087|15-087|16]
dharmànusàriùñapràptàsamayavimuktamàrgàþ trayàõàü dvayorekasya /

[087|16-087|17]
kathaü punarårdhvaübhåmikasyàdhobhåmmikomàrgaþ samo và bhavati vi÷iùño và /

[087|17]
indriyato hetåpacayata÷ca /

[087|17-087|18]
tatra dar÷anàdimàrgàõàü mçdumçdvàdãnàü cottarottara hetåpacitataràþ /

[087|18-087|19]
yadyapyekasantàne ÷raddhàrnusàrimàrgayorasaübhavaþ utpannastvanàgatasya hetuþ /

[087|20]
kiü punaþ màrga eva samavi÷iùñayoþ sabhàgaheturbhavati /
netyàha /

[087|20-087|21]
laukikà api hi 

[087|22]
     #<prayogajàstayoreva >#

[087|23]
samavi÷iùñayoþ sabhàgaheturbhavanti na nyånasya /
yathà katame ityàha 

[087|24]
     #<÷rutacintàmayàdikàþ />#

[087|25-087|26]
ete hi pràyogikàþ ÷rutacintàbhàvanàmayà guõàþ samavi÷iùñayoreva heturnanyånànàm /

[087|26-087|27]
tadyathà kàmàvacaràþ ÷rutamayàþ ÷rutacintàmayànàü cintàmayàcintàmayànàm /

[087|27]
bhàvanàmayàbhàvàt /

[087|27-087|28]
råpàvacaràþ ÷rutamayàþ ÷rutabhàvanàmayànàü cintàmayàbhàvàt /

[087|28]
bhàvanàmayà bhàvanàmayànàmeva /

[087|28-087|29]
àråpyàvacaràbhàvanàmayà bhàvanàmayànàmeva /

[087|29-088|01]
teùàmapi navaprakàrabhedàt mçdumçdavaþ sarveùàü mçdumadhyà aùñànàmityeùànãtiþ /

[088|01-088|02]
upapattipratilambhikàstu ku÷alà dharmàþ sarve navaprakàràþ paraspara sabhàgahetuþ /

[088|02]
kliùñà apyevam /

[088|02-088|03]
anivçtàvyàkçtàstu caturvidhàþ /

[088|03]
vipàkajà airyapathikàþ ÷ailpasthànikàþ nirmàõacittasahajà÷ca /

[088|03-088|04]
te yathàkramaü catustrãdvekeùàü sabhàgahetuþ nirmàõacittamapoi kàmàvacara caturdhyanaphalam /

[088|05]
tatra nottaradhyànaphalamadharadhyànaphalasya /

[088|05-088|06]
nahyàbhisaüskàrikasya sabhàgahetorhãyamànaü phalaü bhavati /

[088|06-088|07]
tadyathà ÷àliryavàdãnàü mà bhånniùphalaþ prayatna iti /

[088|07-088|08]
ata eva càhuþ syàdutpanno 'nàsravo 'nutpannasyàsravasya na hetuþ syàttadyathà duþkhe dharmaj¤ànamutpanàmanutpannànàü duþkhe dharmaj¤ànakùàntãnàm/

[088|08-088|09]
sarvaü ca vi÷iùñaü nyånasya na hetuþ /

[088|09-088|10]
syàdekasantànaniyataþ pårvapratilabdho 'nàsravo dharmaþ pa÷càdutpannasya nahetuþ /

[088|10-088|11]
syàdanàgatàþ duþkhe dharmaj¤ànakùàntayo duþkhe dharmaj¤ànasyayasmànna pårvataraü phalamastyanàgato và sabhàgahetuþ /

[088|11-088|12]
syàt pårvotpanno 'nàsravo dharmaþ pa÷càdutpannasyànàsravasya na hetuþ /

[088|12]
syàdavimàtro nyånasya /

[088|12-088|14]
tadyathottaraphalaparihãõasyàvara phalasaümukhãbhàve duþkhe dharmaj¤ànapràpti÷cottarottara kùaõa sahotpannànàü duþkhe dharmaj¤ànakùàntipràptãnàü nyånatvàditi /

[088|14]
uktaþ sabhàgahetuþ /

[088|15]
     #<saüprayuktakahetustu cittacaittàþ />#

[088|16]
evaü sati bhinnakàlasantànajànàma pyanyonyasaüprayuktakahetutvaprasaïgaþ /

[088|16-088|17]
ekàkàrà lambanàstarhi /

[088|17]
evamapi sa eva prasaïgaþ /
ekakàlàstarhi /

[088|17-088|18]
evaü tarhi sati bhinnasantànajànàmapi prasaïgo navacandràdãni pa÷yatàm /

[088|18]
tasmàttarhi 

[088|19]
     #<samà÷rayàþ // VAkK_2.53 //>#

[088|20]
samàna à÷rayo yeùàü te cittacaittàþ anyonyaü saüprayuktakahetuþ /

[088|20-088|22]
samàna ityabhinnastatadyathà ya eva cakùurindriyakùaõa÷cakùurvij¤ànasyà÷rayaþ sa eva tatsaüprayuktànàü vedanàdãnàmeva yàvanmanaþ /

[088|22]
indriyakùaõo manovij¤ànatsaüprayukñànàü veditavyaþ /

[088|22-088|23]
yaþ saüprayuktakahetuþ sahabhåheturapi saþ /

[088|23]
atha kenàrthena sahabhåhetuþ kena saüprayuktakahetuþ /

[088|24]
anyonyaphalàrthena sahabhåhetuþ /
sahasàrthikànyonyabalamàrgaprayàõavat /

[088|24-088|25]
pa¤cabhiþ samatàbhiþ saüprayogàrthena saüprayuktakahetuþ /

[088|25-088|26]
teùàmeva sàrthikànàü samànànnapànàdiparibhogakriyàprayogavat /

[088|26-088|27]
ekenàpi hi vinà sarveõa na saüprayujyanta ityayameùàü hetubhàvaþ /

[088|27]
uktaþ saüprayuktakahetuþ /

[089|01]
sarvatragahetuþ katamaþ /

[089|02]
     #<sarvatragàkhyaþ klilùñànàü svabhåmau pårvasarvagàþ />#

[089|03]
svabhåmikàþ pårvotpannàþ sarvatragà dharmàþ pa÷cimànàü kliùñànàü dharmàõàü sarvatragahetuþ /

[089|04]
tàn punaþ pa÷càdanu÷ayanirde÷ako÷asthàna eva vyàkhyàsyàmaþ /

[089|04-089|05]
kliùñadharmasàmànyakàraõatvenàyaü sabhàgahetoþ pçthak vyavasthàpyate /

[089|05-089|06]
nikàyàntarãyàõàmapi hetutvàdeùàü hi prabhàveõànyanaikàyikà api kle÷à upajàyante /

[089|06-089|07]
kimàryapudgalasyàpi kliùñà dharmàþ sarvatragahetukàþ /

[089|07-089|08]
sarva eva kliùñà dharmà dar÷anaprahàtavyahetukà iti kà÷mãràþ /

[089|08-089|09]
tathà prakàraõeùåktaü "dar÷anaprahàtavyahetukàþ dharmàþ katame /

[089|09]
kliùñà dharmàþ ya÷ca dar÷anaprahàtavyànàü dharmàõàü vipàka iti /

[089|09-089|10]
avyàkçtahetukà dharmàþ katame /
[089|10]
avyàkçtàþ saüskçtà dharmà aku÷alà÷ceti /

[089|10-089|13]
duþkhasatyaü syàt satkàyadçùñihetukaü na satkàyadçùñerheturiti vistaro yàvanna satkàyadçùñeþ teùàü ca dharmàõàü jàtiü jaràü sthitimanityatàü ca sthàpayitvà yattadanyat kliùñam duþkhasatya"miti /

[089|13]
idaü tarhi praj¤aptibhàùyaü kathaü nãyate "syàddharmo 'ku÷alo 'ku÷alahetuka eva /

[089|14-089|15]
syàdàryapudgalaþ kàmavairàgyàt parihãyamàõo yàü tatprathamataþ klilùñà¤cetanàü saümukhãkarotã"ti /

[089|15]
aprahãõahetumetat saüdhàyoktam /

[089|15-089|16]
dar÷anaprahàtavyo hi tasyà hetuþ prahãõatvànnoktaþ /

[089|16]
uktaþ sarvadagahetuþ /

[089|17]
vipàkahetuþ katamaþ /

[089|18]
     #<vipàkahetura÷ubhàþ ku÷alà÷caiva sàsravàþ // VAkK_2.54 //>#

[089|19]
aku÷alàþ ku÷alasàsravà÷ca dharmà vipàkahetuþ /
vipàkadharmatvàt /

[089|19-089|20]
kasmàdavyàkçtà dharmàþ vipàkaü na nirvarttayanti /

[089|20]
durbalatvàt /
påti bãjavat /

[089|21]
kasmànnànàsravàþ /
tçùõànabhiùyanditatvàt /
anabhiùyanditasàrabãjavat /

[089|21-089|22]
apratisaüyuktà hi kiüpratisaüyuktaü vipàkamabhinirvarttayeyuþ /

[089|22]
÷eùàståbhayavidhatvànnirvarttayanti /

[089|23]
sàràbhiùyanditabãjavat /

[089|23-089|24]
kathamidaü vij¤àtavyaü vipàkasya heturvipàkaheturàhosvidvipàka eva heturvipàkahetuþ /

[089|24]
kiü càtaþ /

[089|24-089|25]
yadi vipàkasya heturvipàkahetuþ "vãpàkajaü cakùuri"ti etanna pràpnoti /

[089|25-089|26]
atha vipàka eva heturvipàkahetuþ "karmaõo vipàka" ityetanna pràpnoti /

[089|26]
naiùa doùaþ /
"ubhayathàpi yoga" ityuktaü pràk //

[089|26-089|27]
atha vipàka iti ko 'rthaþ /

[089|27]
visadç÷aþ pàko vipàkaþ /
anyeùàü tu hetånàü sadç÷aþ pàkaþ /

[089|27-090|01]
ekasyobhayatheti vaibhàùikàþ /

[090|01]
naiva tu teùàü pàko yuktaþ /

[090|01-090|02]
pàko hi nàma santatipariõàmavi÷eùajaþ phalaparyantaþ /

[090|02-090|03]
na ca sahàbhåsaüprayuktahetvoþ santatipariõàmavi÷eùajaü phalamasti /

[090|03]
na càpi sabhàgahetvàdãnàü phalaparyanto 'sti /

[090|03-090|04]
punaþ punaþ ku÷alàdyàsaüsàraphalatvàt /

[090|04]
kàmadhàtàvekaskandhako vipàkaheturekaphalaþ pratyayastajjàtyàdaya÷ca /

[090|05]
dviskandhaka ekaphalaþ kàyavàkkarma tajjàtyàdaya÷ca /

[090|05-090|06]
catuskandhaka ekaphalaþ ku÷alàku÷alà÷cittacaittàþ saha jàtyàdibhiþ //

[090|06-090|07]
råpadhàtàvekaskandhako vãpàkaheturekaphalaþ pràptirasaüj¤isamàpatti÷ca saha jàtyàdibhiþ /

[090|07-090|08]
dviskandhaka ekaphalaþ prathame dhyàne vij¤aptiþ saha jàtyàdibhiþ /

[090|08-090|09]
catuskandhaka ekaphalaþ ku÷ale cetasyasamàhite /

[090|09]
pa¤caskandhaka ekaphalaþ samàhite //

[090|09-090|10]
àråpyadhàtàvekaskandhako vipàkaheturekaphalaþ pràptirnirodhasamàpati÷ca saha jàtyàdibhiþ /

[090|10-090|11]
catuskandhakaþ ku÷alà÷cittacaittàþ tajjàtyàdaya÷ca /

[090|11-090|12]
asti karma yasyaikameva dharmàyatanaü vãpàko vipacyate jãvitendriyam /

[090|12]
yasya mana àyatanaü tasya dve manodharmàyatane /

[090|12-090|13]
evaü yasya spraùñavyàyatanaü yasya kàyàyatanaü tasya trãõi kàyaspraùñavyadharmàyatanàni /

[090|13-090|14]
evaü yasya råpagandharasàyatanàni /

[090|14]
yasya cakùuràyatanaü tasya catvàri cakùuþkàyaspraùñavyadharmàyatanàni /

[090|15]
evaü yasya ÷rotragràõajihvàyatanàni /

[090|15-090|16]
asti tat karma yasya pa¤ca ùañ saptàùñau nava da÷aikàda÷àyatanàni vipàko vipacyate /

[090|16-090|17]
vicitràvicitraphalatvàt karmaõo bàhyabãjavat /

[090|17]
tadyathà bàhyàni vãjàni kànicidvicitraphalàni bhavanti /

[090|17-090|18]
tadyathà padmadàóimanyagrodhàdãnàm /

[090|18]
kànicidavicitraphàlàni tadyathà yavagodåmàdãnàm /

[090|19]
ekàdhvikasya karmaõastraiyadhviko vipàko vipacyate /

[090|19-090|20]
na tu dvaiyadhvikasyàpyekàdhviko mà bhådatinyånaü hetoþ phalamiti /

[090|20-090|21]
ekamekakùanikasya bahukùàõiko nanu viparyayàt /

[090|21-090|22]
na ca karmaõà saha vipàko vipacyate nàpyanantaraü samanantarapratyayàkçùñatvàt samanantarakùaõasya /

[090|22]
pravàhàpekùo hi vipàkahetuþ /

[090|23]
atha ka eùàü hetånàmadhvaniyamaþ /

[090|23-090|24]
ukta eùàmarthato 'dhvaniyamaþ natu såtrita ityataþ såtryate /

[090|25]
sarvatragaþ sabhàga÷ca dvayadhvagau 

[090|26]
atãtapratyutpannàveva anàgatau na staþ /
uktaü càtra kàraõam /

[090|27]
     #<tryadhvagà strayaþ />#

[090|28]
sahabhåsaüprayuktakavipàkahetava strikàlàþ /
kàraõahetustu kàlaniyamànupadar÷anàt /

[090|29]
sarvàdhvaka ÷càdhvaviprayukta÷ca veditavyaþ /
uktà hetavaþ /

[090|30]
kiü punastatphalaü yasyaite hetavaþ /

[091|01]
     #<saüskçtaü savisaüyoga phalaü >#

[091|02]
phalaü dharmàþ /
katame /
"saüskçtà dharmàþ pratisaükhyànirodha÷ce"ti ÷àstram /

[091|02-091|04]
evaü tarhi phalatvàdasaüskçtasya hetunà bhavitavyaü yasya tat phalaü hetutvàcca phalena bhavitavyaü yasya taddhetuþ /

[091|04]
saüskçtasyaiva dharmasya hetuphale bhavataþ /

[091|05]
     #<nàsaüskçtasya te // VAkK_2.55 //>#

[091|06]
kiü kàraõam /
ùaóvidhahetvasaübhavàt pa¤cavidhaphalàsaübhavàcca /

[091|06-091|07]
kasmàt màrgo visaüyogasya kàraõaheturneùyate /

[091|07-091|08]
yàsmàt sa utpàdàvighnabhàvena vyavasthàpito na càsaüskçtamutpattimat /

[091|08]
kasyedànãü tatphalaü kathaü và màrgasya phalam /

[091|09]
tadbalena pràpteþ /
pràptireva tarhi màrgasya phalaü pràpnoti /

[091|09-091|10]
tasyàmeva tasya sàmarthyànna visaüyogaþ /

[091|10]
anyathà hysya pràptau sàmarthyamanyathà visaüyoge /

[091|10-091|11]
kathamasya pràptau sàmarthyam /

[091|11]
utpàdanàt /
kathaü visaüyoge /
prapaõàt /

[091|11-091|12]
tasmànna tàvadasya màrgaþ katha¤cidapi hetuþ /

[091|12]
phalaü càsya visaüyogaþ /

[091|12-091|13]
athàsatyadhipatiphale kathamasaüskçtaü kàraõahetuþ /

[091|13]
utpattyanàvaraõabhàvena kàraõahetuþ /

[091|13-091|14]
na càsya phalamastyadhvavinirmuktasya phalapratigrahaõadànàsamarthatvàt /

[091|14]
naiva hi kvacidasaüskçtaü bhagavatà heturityuktam /

[091|15]
uktaü tu paryàyeõa heturiti sautràntikàþ /
kathamuktam /

[091|16]
     "ye hetavo ye pratyayà råpasyotpàdàya te 'pyanityàþ /

[091|17]
     anityàn khalu hetupratyayàn pratãtyotpannaü råpaü kuto nityam bhaviùyati"

[091|18]
evaü yàvaddhi vij¤ànamiti /

[091|18-091|19]
evaü tarhi vij¤ànasyàlamabanapratyayo 'pyasaüskçtaü na pràpnoti /

[091|19]
utpàdàyetyavadhàraõàt /
pràpnoti /

[091|20]
     "ye hetavo ye pratyayà vij¤ànasyotpàdàya te 'pyanityà" 

[091|21]
ityuktaü natåktaü ye vij¤ànasya pratyayàþ tepyanityà iti /

[091|21-091|23]
nanu ca hetavo 'pi ya utpàdàya ta evànityà iti vacanàdasaüskçtasyànàvaraõabhàvamàtreõa kàraõahetutvàpratiùedhaþ /

[091|23-091|24]
ukta àlambanapratyayaþ såtre na tvanàvaraõaheturiti na såtre sidhyatyasaüskçtasya hetubhàvaþ /

[091|24]
yadyapi nokto natu pratiùiddhaþ /

[091|24-091|25]
såtràõi ca bahånyantarhitànãti kathametannirdhàryate nokta iti /

[091|26]
atha ko 'yaü visaüyogo nàma /
nanu coktaü pràk "pratisaükhyànirodha" iti /

[091|27-092|01]
tadànãü "pratisaükhyànirodhaþ katamo yo visaüyoga" ityuktamidànãü isaüyogaþkathamaþ /

[092|01]
yaþ pratisaükhyànirodha ityucyate /

[092|01-092|02]
tadidamitaretarà÷rayaü vyàkhyànamasamarthaü tatsvabhàvadyotane /

[092|02]
tasmàdanyathà tatsvabhàvo yaktavyaþ /

[092|02-092|03]
àryaireva tatsvabhàvaþ pratyàtmavedyaþ /

[092|03]
etàvaktu ÷akyate vaktum nityaü ku÷alaü càsti dravyàntaram /

[092|03-092|04]
tadvisaüyoga÷cocyate pratisaükhyànirodha÷ceti /

[092|04]
sarvamevàsaüskçtamadravyamiti sautràntikàþ /

[092|05]
nahi tadråpavedanàdiyat bhàvàntaramasti /
kiü tarhi /
spraùñavyàbhàvamàtramàkà÷am /

[092|06]
tadyathà hyandhakàre pratidhàtamavindanta àkà÷amityàhuþ /

[092|06-092|07]
utpannànu÷ayajanmanirodhaþ pratisaükhyàvalenànyasyànutpàdaþ pratisaükhyànirodhaþ /

[092|07-092|08]
vinaiva pratisaükhyayà pratyayavaikalayàdanutpàdo yaþ so /pratisaükhyànirodhaþ /

[092|08-092|09]
tadyathà nikàyasabhàga÷eùasyàntaràmaraõe /

[092|09]
nikàyàntarãyàþ punaràhuþ /

[092|09-092|10]
anu÷ayànàmutpattau praj¤àyàþ sàmarthyamato 'sau pratisaükhyànirodhaþ /

[092|10-092|11]
yastu punaþ duþkhasyànutpàdaþ saþ utpàdakàraõànu÷ayavaikalyàdeveti na tasminpraj¤àyàþ sàmarthyamastyato 'sàvapratisaükhyànirodha iti /

[092|12]
so 'pi tu nàntareõa pratisaükhyàü sidhyatãti pratisamkhyànirodha evàsau /

[092|12-092|13]
ya evotpannasya pa÷càdabhàvaþ sa eva svarasa nirodhàdapratisaükhyànirodha ityapare /

[092|13-092|14]
asyàü tu kalpanàyàmanityo 'pratisaükhyànirodhaþ pràpnotyavinaùñe tadabhàvàt /

[092|14-092|15]
nanu ca pratisaükhyànirodho 'pyanityaþ pràpnoti /

[092|15]
pratisaükhyàpårvakatvàt /

[092|15-092|16]
na vai sa pratisaükhyàpårvako nahi poårvaü pratisaükhyà pa÷càdanutpannànàmanutpàdaþ /

[092|16]
kiü tarhi /

[092|16-092|17]
pårvameva sa teùàmanutpàdo 'sti /

[092|17-092|18]
vinà tu pratisaükhyayà ye dharmà utpatsyante tadutpannàyàü pratisaükhyàyàü punarnopapadyanta iti /

[092|18-092|19]
etadatra pratisaükhyàyà samarthyaü yadutàkçtotpattipratibandhànàmutpattipratibandhabhàvaþ /

[092|19-092|21]
yadi narhi anutpàda eva nirvàõamidaü såtrapadaü kathaü nãyate "pa¤cemànãndriyàõi àsevitàni bhàvitàni bahulãkçtànyatãtànàgatapratyåtpannasya duþkhasya prahàõàya saüvarttanta" iti /

[092|21-092|22]
prahàõaü hi nirvàõamanàgatasyaiva cànutpàdo nàtãtapratyutpannasyete /

[092|22]
astyetadevam /

[092|22-092|24]
kiü tu tadàlambanakle÷aprahàõàt duþkhasya prahàõamuktaü bhagavatà "yo råpe cchandaràgastaü prajahãta /

[092|24-092|25]
cchandaràge prahãõe evaü vastadråpaü prahãõaü bhaviùyati pàrij¤àtaü vistareõa yàvad vij¤ànami"ti /

[092|25]
evaü traiyadhvikasyàpi duþkhasya prahàõaü yujyate /

[092|26]
athàpyatãtànàgatapratyutpannasya kle÷asya prahàõàyetyucyeta /
atràpyeùa nayaþ  /

[092|27-092|29]
athavà 'yamabhipràyo bhavedatãtaþ kle÷aþ paurvajanmikaþ pratyutpannaþ kle÷a aihajanmiko yathà tçùõà vicariteùvaùñàda÷a tçùõàvicaritànyatãtamadhvànamupàdàyetyatãtaü janmàdhikçtyoktamevaü yàvat pratyutpannam /

[092|29-093|01]
tenà ca kle÷advayenàsyàü santatau bãjabhàva àhito 'nàgatasyotpattaye /

[093|01]
tasya prahàõàttadapi prahãõaü bhavati /

[093|01-093|02]
yathà vipàkakùayàtkarmaü kùãõaü bhavati /

[093|02-093|03]
anàgatasya punarduþkhasya kle÷asya và bãjàbhàvàt atyantamanutpàdaþ prahàõam /

[093|03-093|04]
anyathà hyatãtapratyutpannasya kiü prahàtavyam /

[093|04]
nahi niruddhe nirodhàbhimukhe ca yatnaþ sàrthako bhavatãti /

[093|04-093|06]
yadyasaüskçñaü nàstyeva, yaduktaü bhagavatà "ye keciddharmàþ saüskçtà và 'saüskçtà và viràgasteùàmagra àkhyàyate" iti kathamasatàmasannagro bhavitumarhati /

[093|06-093|07]
na vai nàstyevàsaüskçtamiti bråmaþ /

[093|07]
etattu tadãdç÷aü yathà 'smàbhiruktam /

[093|07-093|08]
tadyathà asti ÷abdasya pràgabhàvo 'sti pa÷càdabhàva ityucyate /

[093|08]
atha ca punarnàbhàvo bhàvaþ sidhyati /

[093|08-093|09]
evamasaüskçtamapi draùñavyam /

[093|09-093|10]
abhàvo 'pi ca ka÷cit pra÷asyatamo bhavati yaþ sakalasyopadravasyàtyantamabhàva ityanyeùàü so 'gra iti pra÷aüsàü labdhumarhati /

[093|10]
vineyànàü tasminnupacchandanàrtham /

[093|11]
yadyapyasaüskçtamabhàvamàtraü syànnirodha àryasatyaü na syàt /
nahi tatu ki¤cidastãti /

[093|12]
kastàvadayaü satyàrthaþ /
nanu càviparãtàrthaþ /

[093|12-093|14]
ubhayamapi caitadaviparãtaü dçùñamàryairyaduta duþkhaü ca duþkhameveti duþkhàbhàva÷càbhàva eveti ko 'syàryasatyatve virodhaþ kathamabhàva÷ca nàma tçtãyaü càryasatyaü syàt /

[093|14-093|15]
ustaü yathàryasatyaü dvitãyasyànantaraü dçùñamuddçùñaü ceti tçtãyaü bhavati /

[093|15-093|16]
yadyasaüskçtamabhàvamàtraü syàdàkà÷anirvàõàlambanavij¤ànamasadàlambanaü syàt /

[093|16-093|17]
etadatãtànàgatasyàstitvacintàyàü cintayiùyàmaþ /

[093|17]
yadi punardravyamevàsaüskçtamiùyeta kiü syàt /

[093|17-093|18]
kiü ca punaþ syàt /

[093|18]
vaibhàùikapakùaþ pàlitaþ syàt /

[093|18-093|19]
devatà enaü pàlayiùyanti pàlanãyaü cet maüsyate /

[093|19]
abhåtaü tu parikalpitaü syàt /
kiü kàraõam /

[093|19-093|20]
nahi tasya råpavedanàdivat svabhàva upalabhyate nacàpi cakùuràdivatkarma /

[093|20-093|21]
amuùya ca vastuno 'yaü nirogha iti ùaùñhãvyavasthà kathaü prakalpyate /

[093|21-093|22]
nahi tasya tena sàrdhaü ka÷citsaübandho hetuphalàdibhàvàsaübhavàt /

[093|22]
pratiùedhamàtraü tu yujyate amuùyàbhàva iti /

[093|22-093|23]
bhàvàntaratve 'pi yasya kle÷asya pràptivicchedàydyo nirodhaþ pràpyate sa tasyeti vyavadi÷yate /

[093|24]
tasya tarhi pràptiniyame ko hetuþ /

[093|24-093|25]
"dçùñadharmanirvàõapràpto bhikùuri"tyuktaü såtre /

[093|25]
tatra kathamabhàvasya pràptiþ syàt /

[093|25-093|26]
pratipakùalàbhena kle÷apunarbhavotpàdàtyantaviruddhà÷raya làbhàt pràptaü nirvàõamityucyate /

[093|26-093|27]
àgama÷càpyabhàvamàtraü dyotayati /

[093|27]
evaü hyàha /

[093|27-094|01]
"yat svalpasya duþkhasyà÷eùaprahàõaü pratiniþsargo vyantãbhàvaþ kùayo viràgo nirodho vyupakùamo 'staïgamaþ anyasya ca duþkhasyàprati sandhiranutpàdo 'pràdurbhàvaþ /

[094|01-094|02]
etatkàntametatpraõãtaü yaduta srvopàdhipraniniþ sargastçùõàkùayo viràgo nirodho nirvàõa" miti /

[094|02-094|03]
kimevaü neùyate nàsmin pràdurbhavbatãtyato 'pràdurbhàva iti /

[094|03]
asamarthàmetàü saptamãü pa÷yàmaþ /
kimuktaü bhavati /

[094|04-094|05]
nàsminpràdurbhavatãti yadi satãtyabhisaübadhyate nityamevàpràdurbhàvaprasaïgo nirvàõasya nityatvàt /

[094|05-094|06]
atha pràpta ityabhisaübadhyate yata eva tatpràptiþ parikalpyate tasminneva saümukhãbhåte pràpte và duþkhasyeùyatàmapràdurbhàvaþ /

[094|06-094|07]
ayaü ca dçùñànta evaü såpanãto bhavati /

[094|08]
     "pradyotasyeva nirvàõaü vimokùastasya cetasa" iti /

[094|09]
yathà pradyotasya nirvàõamabhàva evaü bhagavato 'pi cetaso vimokùa iti /

[094|09-094|10]
abhidharme 'pi coktam "avastukà dharmàþ katame /

[094|10]
asaüskçtà dharmà" iti /

[094|10-094|11]
avastukà a÷arãrà asvabhàvà ityuktaü bhavati /

[094|11]
nàsyàyamarthaþ /

[089|411-09411]
kastarhi /

[094|11]
pa¤cavidhavastu /

[094|11-094|12]
svabhàvavastu yathoktaü "yadvastu pratilabdhaü samanvàgataþ sa tena vastune"ti /

[094|12]
àlambanavastu /

[094|12-094|13]
yathoktaü "sarvadharmaj¤eyà j¤ànena yathàvastve"ti /

[094|13]
saüyogavastu /

[094|13-094|14]
yathoktaü "yasmin vastuni anunayaþ saüyojanena saüprayuktaþ pratighasaüyojanenàpi tasminni"ti /

[094|14-094|15]
hetuvastu yathoktaü "savastukà dharmàþ katame /

[094|15]
saüskçtà dharmà" iti //
parigrahavastu /

[094|15-094|16]
yathoktaü "kùatravastu gçhavastvi"ti /

[094|16-094|17]
tadatra heturvastu÷abdenoktastasmàdastyevàsaüskçtaü dravyata iti vaibhàùikàþ /

[094|17]
tasya tu hetuphale na vidyete iti /
gataü tàvadetat /

[094|18]
athaiùàü phalànàü katamat phalaü kasya hetoþ /

[094|19]
     #<vipàkaphalamantyasya >#

[094|20]
vipàkaheturantye 'bhihitatvàt antyaþ /
tasya vipàkaphalam /

[094|21]
     #<pårvasyàdhipataü phalam />#

[094|22]
kàraõahetuþ pårvamuktatvàt pårvaþ /
tasyàdhipajaü phalam /

[094|22-094|23]
anàvaraõabhàvamàtreõàvasthitasya kimàdhipatyam /

[094|23-094|24]
etadeva aïgãbhàvo 'pi càsti kàraõahetostadyathà "pa¤casu vij¤ànakàyeùuda÷ànàmàyatanànàü bhàjanaloke ca karmaõàm /

[094|24-094|25]
÷rotràdãnàmapyasti cakùurvij¤ànotpattau pàraüparyeõàdhipatyam /

[094|25-094|26]
÷rutvà draùñukàmatotpatte" rityevamàdi yojyam /

[094|27]
     #<sabhàga sarvatragayorniùyandaþ >#

[094|28]
sadç÷aphalatvàdanayorniþùyandaphalam /

[095|01]
     #<pauruùaü dvayoþ // VAkK_2.56 //>#

[095|02]
sahabhåsaüprayuktakahetvoþ puruùakàraphalam /
puruùabhàvavyatirekàt puruùakàraþ puruùaü eva /

[095|03]
tasya phalaü pauruùam /
ko 'yaü puruùakàro nàma /
yasya dharmasya yat kàritram /

[095|04]
puruùakàra iva hi puruùakàraþ /
tadyathà kàkajaïghà oùadhirmattahastã manuùya iti /

[095|05]
kimanyeùàmapyasti puruùakàraphàmutàho dvayoreva /

[095|05-095|06]
anyeùàmapyastyanyatra vipàkahetoþ /

[095|06-095|07]
yasmàtsahotpannaü và samanantarotpannaü và puruùakàraphalaü bhavati /

[095|07]
na caivaü vipàkaþ /
tasyàpyasti viprakçùñapuruùakàraphalam /

[095|07-095|08]
yathà karùakàõàü sasyamityapare /

[095|09]
kiü punaridaü vipàkaphalaü nàma kiü yàvadadhipatiphalam /

[095|10]
     #<vipàko 'vyàkçto dharmaþ />#

[095|11]
anivçtàvyàkçto hi dharmaþ vipàkaþ /
asattvàkhyo 'pi syàdata àha /

[095|12]
     #<sattvàkhyaþ >#

[095|13]
aupacayiko 'pi syàt naiþùyandiko 'pyat àha /

[095|14]
     #<vyàkçtodbhavaþ />#

[095|15]
ku÷alàku÷alaü hi vipàkaü prati vyàkaraõàdvyàkçtam /

[095|15-095|16]
tasmàdya utarakàlaü bhavati na saha nàntaraü sa vipàkaþ /

[095|16]
etadvipàkasya lakùaõam /

[095|16-095|17]
kasmàdasattvàkhyo 'rthaþ karmajo na vipàkaþ /

[095|17]
sàdhàraõatvàt /
anyo 'pi hi tattathaiva paribhoktuü samarthaþ /

[095|18]
asàdhàraõastu vipàkaþ /
nahyanyakçtasya karmaõo 'nyo vipàkaü pratisaüvedayate /

[095|18-095|19]
adhipatiphalaü kasmàt pratisaüvedayate /

[095|19]
sàdhàraõakarmasaübhåtatvàt /

[095|20]
     #<niþùyando hetusadç÷aþ />#

[095|21]
hetoryaþ sadç÷o dharmaþ sa niùyandaphalam /
tadyathà sabhàgasarvatragahetvoþ /

[095|21-095|22]
yadi sarvatragahetorapi samànaü phalaü kasmànna sabhàgahetoreveùyate /

[095|22-095|23]
yasmàt bhåmitaþ kliùñatayà càsya sàdç÷yaü natu prakàrataþ /

[095|23-095|24]
yasya tu prakàrato 'pi sàdç÷yaü so 'bhyupagamyata eva sabhàgahetuþ /

[095|24-095|25]
atha eva yo yasya sabhàgahetuþ sarvatragaheturapi sa tasyeti catuùkoñikaþ kriyate /

[095|25]
prathamà koñirasarvatragaþ sabhàgahetuþ /

[095|25-095|26]
dvitãyà 'nyanaikàyikaþ sarvatragahetuþ /

[095|26]
tçtãyaikanaikàyikaþ sarvatragahetuþ /

[095|26-095|27]
caturthyatànàkàrànsthàpayitveti /

[096|01]
     #<visaüyogaþ kùayo dhiyà // VAkK_2.57 //>#

[096|02]
kùayo nirodhaþ /
dhãþ praj¤à /
tenà pratisaükhyà nirodho visaüyogaphalamityuktaü bhavati /

[096|03]
     #<yadvalàjjàyate yattatphalaü puruùakàrajam />#

[096|04-096|05]
tadyathà adharabhåmikasya prayogacittasyoparibhåmikaþ samàdhiþ sàsravasyànàsravo dhyànacittasya nirmàõacittamityevamàdi /

[096|05-096|06]
pratisaükhyànirodhastu yadvalàt pràpyata iti vaktavyam /

[096|07-095|607]
     #<apårvaþ saüskçtasyaiva saüskçto 'dhipateþ phalam // VAkK_2.58 //>#

[096|08]
pårvotpannàdanyaþ saüskçto dharmaþ saüskçtasyaiva sarvasyàdhipatiphalam /

[096|08-096|09]
puruùàdhipatiphalayoþ kiü nànà kàraõam /

[096|09]
kartuþ puruùakàraphalam /
akarturapyadhipatiphalam /

[096|10]
tadyathà ÷ilpini ÷ilpaü puruùakàraphalamadhipatiphalaü ca /
anyeùàmadhipatiphalameva /

[096|11]
athaiùàü hetånàü katammo hetuþ kasminkàle phalaü pratigçhõàti dadàti và /

[096|12]
     #<vartamànàþ phalaü pa¤ca gçhõanti >#

[096|13]
nàtãtàþþ pratigçhãtatvànnàpyanàgatà niùpuruùakàratvàt /
kàraõaheturapyevam /

[096|13-096|14]
sa tu nàva÷yaü saphala iti nocyate /

[096|15]
     #<dvau prayacchataþ />#

[096|16]
sahabhåsaüprayuktakahetå varttamànau phalaü prayacchataþ /

[096|16-096|17]
samànakàlameva hyanayeþ phaladànagrahaõam /

[096|18]
     #<varttamànàbhyatãtau dvau >#
[096|19]
phalaü prayacchataþ sabhàgasarvatragahetå /
yuktaü tàvadyadatãtàviti /

[096|19-096|20]
atha kathaü varttamànau niùyandaphalaü prayacchataþ /

[096|20]
samanantaranivarttanàt /

[096|20-096|21]
nivçtte tu phale tau càbhyatãtau bhavataþ /

[096|21]
phalaü càpi dattaü na punastadeva dattaþ /

[096|21-096|22]
asti ku÷alaþ sabhàgahetuþ phalaü pratigçhõàti na dadàtãti catuùkoñikaþ /

[096|22-096|23]
prathamà koñiþ ku÷alamålàni samucchindan yàþ pràptãþ sarvapa÷càdvijahàti /

[096|23-096|24]
dvitãyà ku÷alamålàni pratisaüdadhàno yàþ sarvaprathamaü pratilabhate /

[096|24]
evaü tu vaktavyam /

[096|24-096|25]
syàttà eva pratisaüdadhànasya tçtãyà asamucchinnaku÷alamålasya ÷eùàsvavasthàsu /

[096|25]
caturthyatànàkàràn sthàpayitvà /

[096|26]
aku÷alasya tu prathamà koñiþ /

[096|26-096|28]
kàmavairàgyamanupràpnuvan yàþ pràptãþ sarvapa÷càdvijahàti dvitãyà kàmavairàgyàt parihãyamàõo yàþ sarvaprathamaü pratilabhate /

[096|28]
evaü tu vaktavyam /

[096|28-096|29]
syàttà eva parihãyamàõasya /

[096|29]
tçtãyà kàmàvãtaràgasya ÷eùàsvavasthàsu /

[096|29-097|01]
caturthyatànàkàràn sthàpayitvà /

[097|01-097|02]
evaü nivçtàvyàkçtasyàpyarhattvapràptiparihàõito yathàyogaü yojyam /

[097|02]
anivçtàvyàkçtasya pa÷càtpàdakaþ /

[097|02-097|03]
yàstàvat dadàti pratigçhõàtyapi saþ /

[097|03]
syàt pratigçhõàti na dadàtyarhata÷caramàþ skndhàþ /

[097|03-097|04]
sàlambananiyamena tu kùaõa÷aþ /

[097|04]
ku÷alaþ sabhàgahetuþ phalaü pratigçhlàti na dadàtãti /
catuùkokñikaþ /

[097|05]
prathamà koñiþ ku÷alacittànantaraü kliùñamavyàkçtaü và cittaü saümukhãkarotãti /

[097|06]
dvitãyà viparyayàt /
tçtãyà ku÷alacittànantaraü ku÷alameva /

[097|06-097|07]
caturthyatànàkàràn sthàpayitvà /

[097|07]
evamaku÷alàdayo 'pi yojyàþ /
kathaü punaþ phalaü pratigçhãtaü bhavati /

[097|08]
tasya bãjabhàvopagamàt /

[097|09]
     #<eko 'tãtaþ prayacchati // VAkK_2.59 //>#

[097|10]
vipàkaheturatãta eva phalaü prayacchati /
yasmànna saha và samanantaro và 'sti vipàkaþ /

[097|11]
punaranye caturvidhaü phalamàhuþ /
pratiùñhàphalam /

[097|11-097|12]
yathà jalamaõóalaü vàyumaõóalasya yàvattçõàdayaþ pçthivyàþ /

[097|12]
prayogaphalam /
yathà '÷ubhàyà yàvadanutpàdaj¤ànam /

[097|13]
sàmagrãphalam /
yathà cakùuràdãnàü cakùurvij¤ànàdãni /
bhàvanàphalam /

[097|13-097|14]
yathà råpàvacarasya cittasya nirmàõam /

[097|14-097|15]
etattu puruùakàràdhipatiphalayorantarbhåtam /

[097|15]
uktà hetavaþ phalàni ca //

[097|16-097|17]
tatra katame dharmàþ katibhiþ hetubhirutpadyanta ityàha samàsata ime caturvidhà dharmàstadyathà kliùñà dharmà vipàkajàþ prathamànàsravàstebhya÷ca ÷eùàþ /

[097|17-097|18]
ke punaþ ÷eùàþ /

[097|18]
vipàkavarjyàþ avyàkçtàþ prathamànàsravakùaõavarjyà÷ca ku÷alà iti /

[097|18-097|19]
ete caturvidhà dharmàþ /

[097|20-097|21]
     #<kliùñà vipàkajàþ ÷eùàþ prathamàryà yathàkramam /
     vipàkaü sarvagaü hitvà tau sabhàgaü ca ÷eùajàþ // VAkK_2.60 //>#

[097|22]
kliùñà dharmà vipàkahetuü hitvà ÷eùebhyaþ pa¤cabhyo jàyante /

[097|22-097|23]
vipàkajà sarvatragahetuü hetvà ÷eùebhyaþ pa¤cabhya eva /

[097|23-097|24]
÷eùà dharmàstau vipàkasarvatragahetå hitvà ÷eùebhya÷caturbhryo jàyante /

[097|24-097|25]
prathamànàsravàstau ca vipàkasarvatragahetå sabhàgahetuü ca hitvà ÷eùebhyaþ tribhyo jàyante /

[097|26]
katame ime dharmà÷caturvidhà nirdiùñà ityàha 

[097|27]
     #<cittacaittàþ >#

[097|28]
atha ye cittaviprayuktà råpiõa÷ca dharmàste kathamityàha /

[097|29]
     #<tathà 'nye 'pi saüprayuktakavarjitàþ />#

[097|30-098|01]
prayuktakahetunaikena varjitàþ anye 'pi kliùñàdayo dharmàstathaivotpadyante yathà cittacaãttàþ /

[098|01]
tatra kliùñà÷catubhryo vipàkajà÷ca /

[098|01-098|02]
÷eùàstribhyaþ prathamànàsravà dvàbhyàm /

[098|02]
ekahetusaübhåto nàsti dharmaþ //
samàpto hetuvistaraþ //

[098|03]
pratyayàþ katame /

[098|04]
     #<catvàraþ pratyayà uktàþ >#

[098|05]
kvavoktàþ /
såtre /
"catasraþ pratyayatàþ /

[098|05-098|06]
hetupratyayatà samanantarapratyayatà àlambanapratyayatà adhipatipratyayatà ce"ti /

[098|06]
pratyayajàtiþ pratyayatà /
tatra 

[098|07]
     #<hetvàkhyaþ pa¤ca hetavaþ // VAkK_2.61 //>#

[098|08]
kàraõahetuvarjyàþ paõyca hetavo hetupratyayaþ /

[098|09]
     #<cittacaittà acaramà utpannàþ samanantaraþ />#

[098|10]
arhataþ pa÷cimànapàsyotpannà÷cittacaittàþ samanantarapratyayaþ /

[098|10-098|11]
sama÷càyamanantara÷ca pratyaya iti samanantarapratyayaþ /

[098|11]
ata eva råpaü na samanantarapratyayo viùamotpatteþ /

[098|12-098|13]
tathàhi kàmàvacarasya råpasyànantaraü kadàcit kàmàvacaraü råpàvacaraü càvij¤aptiråpamutpadyate kadàcitkàmàvacaraü cànàsravaü ceti vyàkulo råpasaümukhãbhàvaþ /

[098|14-098|15]
avyàkulastu samanantarapratyayaþ aniruddha evaikasminnaupa cayikaråpasantàne dvitãyotpatteriti bhadantavasumitraþ /

[098|15]
alpabahutarotpatteriti bhadantaþ /

[098|15-098|16]
kadàciddhi mahato råpàdalpamutpadyate /

[098|16]
tadyathà palàlarà÷erbhasma /
kadàcidalpàdvahåtpadyate /

[098|16-098|17]
tadyathà vañanikàyàþ krameõa yàvadaneka÷àkhàvaroho nyagrodha iti /

[098|17-098|18]
nanu càsti caittànà mapyalpabahutarotpattiþ /

[098|18-098|19]
ku÷alàku÷alàvyàkçteùu cittesu savitarkasavicàràdau ca samàdhitraye /

[098|19]
asti jàtyantaraü prati na svajàtim /

[098|19-098|20]
nahi kadàcidvahutarà vedanotpadyate saüj¤àdayo và /

[098|20-098|21]
kiü punaþ svajàtereva samanantarapratyayo bhavati /

[098|21]
naitadasti /

[098|21-098|22]
sakala eva kalàpaþ sakalasya kalàpàntarasya samanantarapratyayo natvalpakàdvedanàdidravyàt prabhåtaü vedanàdi dravyamutpadyata ityetàvadevàtrottam /

[098|23]
santànasabhàgikàstu manyante "svajàtereva samanantarapratyayaþ /

[098|23-098|24]
tadyathà cittaü cittasyaiva vedanà vedanàyà eve"ti vistaraþ /

[098|24-098|26]
yadà tvakliùñàntaraü kliùñamutpadyate tasya kle÷asya pårvaniruddhaþ kle÷aþ samanantarapratyayastadyathà nirodhasamàpatticittaü vyutthànacittasyeti /

[098|26]
tadetanna vatsryate /

[098|26-098|27]
prathamànàsravacittànutpattiprasaïgat cittaviprayuktà api saüskàràþ /

[098|27-098|29]
ata eva vyàkulasaümukhãbhàvànna samanantarapratyayastraivàtukàpratisaüyuktànàü yugapat saümukhãbhàvàt /
[098|29]
kasmàdanàgato neùyate samanantarapratyayaþ /

[098|29-099|01]
vyàkulatvàdanàgatasyàdhvanaþ pårvottaratà 'bhàvàt /

[099|01-099|02]
kathaü tarhi bhagavàn jànàti amuùyànàgatattyànantaramidamanàgataü bhàvãti /

[099|02]
atãtasàüpratànumànàt /

[099|02-099|03]
atãtaü kilàdhvànaü pa÷yati bhagavàneva¤jàtãyakàtkarmaõaþ eva¤jàtãyako vãpàkaþ utpanno dharmàdvà dharmaþ /

[099|04]
idaü càpi saüpratyeva¤jàtãyakaü karma /

[099|04-099|05]
tasmàdato 'pyeva¤jàtãyako vipàka utpatsyate dharmàdvà dharma iti jànàti /

[099|05]
nacànyat j¤ànamànumànikaü bhavati /

[099|05-099|07]
yasmàdatãtasàüpratànumànena bhagavàn vikãrõànyanàgatàni dravyàõi pratyakùamãkùitvà jànàtyanena pudgalenaivaüvidhaü karma kurvatedamanàgataü phalaü parigçhãtamiti /

[099|07-099|08]
evaü tarhi bhagavàn pårvàntamadçùñvà 'paràntaü na jànãyàt /

[099|08]
anye punaràhuþ /

[099|08-099|10]
phalacihnabhåtaþ sattvànàü santatau cittaviprayuktaþ saüskàravi÷eùo 'sti yaü vyavalokya bhagavànanàgataü jànàtyasaümukhãkçtvàpi dhyànamabhij¤àü ceti /

[099|10-099|11]
naimiktiko hi nàma bhagavàn syàdevaü sati na punaþ sàkùàtkàrã /

[099|11]
tasmàtsarvamicchàmàtreõa bhagavàn jànàtãti sautràntikàþ /

[099|12]
"acintyo hi buddhànàü buddhiviùaya" ityuktaü bhagavatà /

[099|12-099|13]
atha asatyanàgatasya kramaniyamàvasthàne kasmàdagradharmànantaraü duþkhe dharmaj¤ànakùàntirevotpadyate nànyo dharmaþ /

[099|14]
evaü yàvadvarjo pamànantaraü kùayaj¤ànamevotpadyate nànyo dharma iti /

[099|15]
yasya yatpratibaddha utpàdaþ sa tasyànantaramutpadyate /

[099|15-099|16]
tadyathà vãjàdãnàmaïkuràdayo vinàpi samanantarapratyayeneti /

[099|16]
kasmàdarhata÷caramà÷cittacaittà na samanantarapratyayaþ /

[099|17]
anyacittàsaübandhanàt /

[099|17-099|18]
nanu caivaü samanantaraniruddhaü cittaü mano bhavatãtyanantara vij¤ànàbhàvàt mano 'pi caramaü cittaü na pràpnoti /

[099|18-099|19]
à÷rayabhàvapratibhàvitaü mano na kàritraprabhàvitamityastyevà÷rayabhàvaþ /

[099|19-099|20]
kàraõàntaravaikalyàttu vij¤ànàntaraü notpadyata iti /

[099|20-099|21]
kàritraprabhàvitastu samanantarapratyayastena yo dharmaþ phalaü kpratigçhãtaþ sa sarvairapi dharmaãþ sarvapràõibhirvà na ÷akyaü pratibnddhuü yathà notpadyate /

[099|21-099|22]
ye dharmà÷cittasamanantarà÷cittanirantarà api te /

[099|22]
catuùkoñikaþ /

[099|22-099|23]
prathamà koñiracittakàyàþ samàpattervyutthàna cittaü dvitãyàdaya÷ca samàpattikùaõàþ /

[099|23-099|24]
dvitãyà koñiþ prathamasya samàpattikùaõasya sacittakàyà÷càvasthàyà jàtyàdayaþ /

[099|24-099|25]
tçtãyà koñiþ prathamaþ samàpattikùaõaþ sacittikà càvasthà /

[099|25-099|26]
caturthã koñi dvãrtãyàdãnàü samàpattikùaõànàü jàtyàdayo vyutthànacittasya ca /

[099|26-099|27]
ye dharmà÷cittasamanantaràþ samàpattinirantarà api te /

[099|27]
catuùkoñikaþ /

[099|27-100|01]
ye tçtãyàvaturthyau te prathamàdvitãye ye prathamàdvitãye te tçtãyàcaturthyau karttavye /

[100|01-100|02]
kathamidànãü dåràntaravicchinnaü vyutthànacittaü samàpatticittasya samanantaramityucyate /

[100|02]
cittàntaràvyavahitatvàt //
uktaþþ samanantarapratyayaþ //

[100|03]
     #<àlambanaü sarvadharmàþ />#

[100|04]
yathàyogaü cakùurvij¤ànasya sasaüprayogasya råpam /
÷rotravij¤ànasya ÷abdaþ /

[100|04-100|05]
gràõavij¤ànasya gandhaþ /

[100|05]
jihvàvij¤ànasya rasaþ /
kàyavij¤ànasya spraùñavyam /

[100|05-100|06]
mannovij¤ànasya sarvadharmàþ /

[100|06]
yo dharmo yasya dharmasyàlambanaü na kadàcitsa dharmastaddharmasya nàlambanam/

[100|07]
anàlambyamàno 'pi tathàlakùaõatvàd /

[100|07-100|08]
yathà 'nidhyamànamapãndhanamucyate kàùñhàdikaü tathàlakùàõatvàditi /

[100|08-100|09]
ta ete cittacaità dharmà àyatanadravyalakùaõaniyamenàlambane yathàsvaü niyatàþ /

[100|09]
kimà÷rayaniyamenàpi niyatàþ /
omityàha /

[100|09-100|10]
utpannàstvà÷rayasahità anutpannà hyatãtà à÷rayavi÷liùñàþ /

[100|10]
atãtà apyà÷rayasahità ityapare //

[100|11]
ukta àlambanapratyayaþ //

[100|12]
     #<kàraõàkhyo 'dhipaþ smçtaþ // VAkK_2.62 //>#

[100|13]
ya eva kàraõahetuþ sa evà dhipatipratyayaþ /

[100|13-100|14]
adhiko 'yaü pratyaya ityadhipatipratyayaþ /

[100|14-100|15]
àlambanapratyayo 'pi savandharmàþ adhipatipratyayo 'pãti kimastyàdhikyam /

[100|15]
na jàtu sahabhuvo dharmà àlambanaü bhavanti /

[100|15-100|16]
bhavanti tvadhipati pratyaya ityasyaivàdhikyam /

[100|16]
adhikasya và pratyayaþ /

[100|16-100|17]
sarvaþ sarvasya saüskçtasya svabhàvavarjyasya /

[100|17]
syàddharmo dharmasya caturbhirapi pratyayairna pratyayaþ /

[100|17-100|18]
syàtsvabhàvaþ svabhàvasya parabhàvo 'pi /

[100|18]
syàtsaüskçtamasaüskçtasyàsaüskçtaü càsaüskçtasya /

[100|19-100|18]
athaite pratyayàþ kàritraü kurvantaþ kimavasthe dharme kurvanti /

[100|19-100|20]
hetupratyayastàvat pa¤cavidha uktaþ /

[100|20]
tatra 

[100|21]
     #<nirudhyamàne kàritraü dvã hetå kurutaþ />#

[100|22]
nirudhyamànaü nàma varktamànam /
nirodhàbhimukhatvàt /

[100|22-100|23]
tatra sahabhåsaüprayuktakahetu kàritraü kurutaþ /

[100|23]
sahotpanne 'pi phale tayorvyàpàraþ /

[100|24]
     #<trayaþ />#

[100|25]
     #<jàyamàne >#

[100|26]
jàyamànaü nàmànàgatamutpàdàbhimukham /

[100|26-100|27]
tatra sabhàgasarvatragavipàkahetavaþ kàritraü kurvanti /

[100|27]
evaü tàvaddhetupratyayaþ /

[101|01]
     #<tato 'nyau tu pratyayau tadviparyayàt // VAkK_2.63 //>#

[101|02-101|03]
yena kàritranyàyena hetupratyayau dvidhà kçtvoktastadviparyayàtsamanatarapratyayàlambanapratyayau veditavyau /

[101|03-101|04]
samantarapratyayo jàyamàne kàritraü karotyavakà÷adànàt /

[101|04]
àlambanapratyayo nirudhyamàne /
varttamànai÷cittacaitairgrahaõàt /

[101|04-101|05]
adhipatipratyayastu sarvasyàmavasthàyàmanàvaraõabhàvenàvasthita ityetadevàsya kàritram //

[101|06]
uktàþ sakàritràþ pratyayàþ //

[101|07]
atha katamo dharmaþ katibhiþ pratyayairutpadyate /

[101|08]
     #<caturbhi÷cattacaittà hi >#

[101|09]
tatra hetupratyaya eùàü sarve pa¤ca hetavaþ /

[101|09-101|10]
samantarapratyayaþ pårvakà÷cittacaittà anyairavyavahitàþ /

[101|10]
àlambanapratyayo yathàyogaü pa¤ca viùayàþ sarve dharmà÷ca /

[101|10-101|11]
adhipatipratyayaþ svabhàvarjyàþ sarvadharmàþ /

[101|12]
     #<samàpattidvayaü tribhiþ />#

[101|13]
nirodhàsaüj¤isamàpattyo ràlambanapratyayo nàsti /
nahi te àlambike /

[101|13-101|14]
hetupratyayastutayordvividho hetuþ /

[101|14-101|15]
sahabhåhetu÷ca jàtyàdayaþ sabhàgahetu÷ca pårvotpannà samànabhåmikàþ ku÷alà dharmàþ /

[101|15]
samanantarapratyayaþ sasaüprayogaü samàpatticittam /

[101|15-101|16]
adhipatipratyayaþ pårvavat /

[101|16]
cittàbhisaüskàrajatvàdete samàpattã cittasamanantare /

[101|16-101|17]
cittotpattivibandhakatvàt na samanantarapratyayaþ /

[101|18]
     #<dvàbhyàmanye tu jàyante >#

[101|19-101|20]
anye tu viprayuktà råpiõa÷ca dharmà hetvadhipatipratyayàbhyàü jàyante yathàvihitameva /

[101|20-101|21]
àha tu "pratyayebhyo bhàvà upajàyante na punaþ sarvasyaiva jagataþ ã÷varapuruùapradhànàdikaü kàraõamiti /

[101|21]
ko 'tra hetuþ /
yadi khalu hetukçtàü siddhiü manyase /

[101|22]
nanu ca atha evàsya vàdasya vyudàsaþ pràpnotyekaü kàraõamã÷varàdikaü sarvasyeti /

[101|23]
apica 

[101|24]
     #<ne÷varàdeþ kramàdibhiþ // VAkK_2.64 //>#

[101|25]
yadi hyekameva kàraõamã÷varaþ syàdanyadvà yugapatsarveõa jagatà bhavitavyaüsyàt /

[101|26]
dç÷yate ca bhàvànàü kramasaübhavaþ /

[101|26-101|27]
sa tarhi cchandava÷à dã÷varasya syàdayamidànãmutpadyatàmayaü nirudhyatàmayaü pa÷càditi /

[101|27]
cchandabhedàttarhi siddhamanekaü kàraõaü syàt /

[101|27-102|01]
sa càpi cchandarbhedo yugapatsyàttaddhetorã÷varasyàbhinnatvàt /

[102|01-102|02]
kàraõàntarabhedàpekùaõe và ne÷vara eva kàraõaü syàt /

[102|02-102|04]
teùàmapi ca kramotpattau kàraõàntarabhedàpekùaõàdanavasthàprasaïga syàdityanantarabhedàyàþ kàraõaparaüparàyà anàditvàbhyupagamàdayamã÷varakàraõàdhimuktaþ ÷àkyayårvãyameva nyàyaü nàtivçttaþ syàt /

[102|04-102|05]
yogapadye 'pã÷varacchandànàü jagato na yaugapadyam /

[102|05]
yathàcchandamutpàdanàdi ti cet /
na /

[102|05-102|06]
teùàü pa÷càdvi÷eùàbhàvàt /

[102|06]
ka÷ca tàvadã÷varasyeyatà sargaprayàsenàrthaþ /

[102|06-102|08]
yadi prãtistàü tarhi nàntareõopàye ÷aktaþ kartumiti na tasyàmã÷varaþ syàttathaiva cànyasmin /

[102|08-102|09]
yadi ce÷varo narakàdiùu prajàü bahubhi÷cetibhiråpasçùñàü sçùñvà tena prãyate namo 'stu tasmai tàdç÷àye÷vràya /

[102|09]
sugãta÷càyaü tamàrabhya ÷loko bhavati /

[102|10]
     "yannirdahati yattãkùõo yadugro yatpratàpavàn /

[102|11]
     màüsa÷oõitamajjàdo yattato rudra ucyata" iti /

[102|12-102|13]
ekaü khalvapi jagataþ kàraõaü parigçhõatà 'nyeùàmarthànàü pratyakùaþ puruùakàro nihgçhõtaþ syàt /

[102|13]
sahàpi ca kàraõaiþ kàraka mã÷varaü kalpayatà kevalo bhaktivàdaþ syat /

[102|14]
kàraõebhyo 'nyasya tadutpattau vyàpàràdar÷anàt /

[102|14-102|15]
sahakàriùu cànyeùu kàraõeùvã÷varo ne÷varaþ syàt /

[102|15]
athàdisarga ã÷varahetukaþ /

[102|15-102|16]
tasyàpyanyànapekùatvàdã÷varavadanàditvaprasaïga /

[102|16]
evaü pradhàne 'pi yathàyogaü vàcyam /

[102|16-102|17]
tasmànna lokasyaikaü kàraõamasti /

[102|17]
svànyevaiùàü karmàõi tasyàü tasyàü jàtau janayanti /

[102|17-102|18]
akçtabuddhayastu varàkàþ svaü svaü vipàkaphalaü cànubhavanta ã÷varamaparaü mithyà parikalpayanti /

[102|19]
gatametadyattu khalu taduktaü "dvàbhyàmanye tu jàyanta" iti /

[102|20]
atha kathaü bhåtàni bhåtànàü hetupratyayaþ /

[102|21]
     #<dvidhà bhåtàni taddhetuþ >#

[102|22]
bhåtaheturityarthaþ /
sabhàgasahabhåhetubhyàü 

[102|23]
     #<bhautikasya tu pa¤cadhà />#

[102|24]
bhautikasya tu bhåtàni pa¤caprakàro hetuþ /
katham /

[102|25]
     "jananànniþ÷rayàt sthànàdupastambhogavçühaõàt"

[102|26]
so 'yaü kàraõahetureva punaþ paõycadhà bhinnaþ /

[102|26-102|27]
jananahetustebhya utpatteþ /

[102|27-102|28]
ni÷rayaheturjàtasya bhåtànuvidhàyitvàt puruùakàraphalàdàcàryàdiniþ÷rayavat /

[102|28]
pratiùñhàheturàdhàrabhàvàt /
citrakçtyavat /

[103|01]
upastambhaheturanucchedahetutvàt /

[103|01-103|02]
evameùàü janmavikàràdhàrasthitivçddhihetutvamàkhyàtaü bhavati /

[103|03]
     #<tridhà bhautikamanyonyaü />#

[103|04]
hetusahabhåsabhàgavipàkahetubhiþ kàraõaheturavi÷eùayattitvàt na sarvadà gaõyate /

[103|04-103|05]
tatra sahabhåheturanyonyaü cittànuparivartti kàyavàkkarma /

[103|05]
nànyadupàdàyaråpam /

[103|05-103|06]
sabhàgahetuþ sarvaü pårvotpannaü sabhàgasya /

[103|06]
vipàkaheturyasya vàkkarmaõa÷cakùuràdayo vipàkaþ /

[103|07]
     #<bhåtànàmekadhaiva tat // VAkK_2.65 //>#

[103|08]
bhåtànàü tu tadbhåtikaü råpaü vipàkahetureva yasya kàyavàkkarmaõo bhåtàni vipàkàþ /

[103|09-103|10]
abhedena cittacaittàþ samanantarapratyaya uktà niyamastu noktaþ kasya cittasyànantaraü kasyotpaktiriti /

[103|10]
sa idànãü vaktavyaþ /

[103|10-103|11]
tatra tàvat samàsena dvàda÷a cittàni /

[103|11]
kimarthamityàha 

[103|12]
     #<ku÷alàku÷alaü kàme nivçtànivçtaü manaþ />#

[103|13]
kàmadhàtau catvàri cittàni /

[101|13]
ku÷alamaku÷alaü nivçtàvyàkçtamanivçtàvyàkçtaü ca /

[103|14]
     #<råpàråpyeùvaku÷alàdanyatra >#

[103|15]
råpadhàtàvaku÷alaü nàsti /
trãõi santi /
evamàråpyadhàtau /

[103|15-103|16]
ityetàni sànusravàõi da÷a cittàni bhavanti /

[103|17]
     #<anàsravaü dvidhà // VAkK_2.66 //>#

[103|18]
÷aikùama÷aikùaü ca /
evametàni dvàda÷a cittàni bhavanti /
tatra 

[103|19]
     #<kàme nava ÷ubhàccittàccittàni >#

[103|20]
anantaramiti pa÷càdvakùyati /

[103|20-103|21]
kàmadhàtau yatku÷alaü cittaü tasmàdanantaraü nava cittànyutpadyante /

[103|21]
svabhåmikàni catvàri /
råpàvacare dve /

[103|21-103|22]
samàpattikàle ku÷alaü pratisandhikàle nivçtam /

[103|22]
àråpyàvacaraü nivçtameva pratisandhikàle /

[103|22-103|23]
ativiprakçùñatvàt na ku÷alam /

[103|23]
àråpyà hi kàmadhàto÷catasçbhirdåratàbhirdåre /

[103|23-103|24]
à÷rayàkàràlambanapratipakùadåratàbhiþ /

[103|24]
÷aikùama÷aikùaü ceti /

[103|25]
     #<aùñàbhya eva tat />#

[103|26]
tatra punaþ kàmàvacaraü ku÷alaü cittamaùñàbhyaþ samanantaramutpadyate /

[103|26-103|27]
svabhåmikebhya÷caturbhyo råpàvacaràbhyàü dvàbhyàm /

[103|27]
ku÷alàcca vyutthànakàle /
[103|27-103|28]
nivçtàcca kliùñasamàpattyutpãóitasyàdhàraku÷alabhåmisaü÷rayaõàt /

[103|28]
÷aikùà÷aikùàbhyàü ca vyutthànakàle /

[104|01]
     #<da÷abhyo 'ku÷alaü >#

[104|02-104|03]
÷aikùà÷aikùe hitvà kàmadhàtau hi pratisandhimukhataþ sarvebhyo råpàråpyacittebhyaþ samanantaramaku÷alaü cittamutpadyate /

[104|04]
tasmàccatvàri /

[104|05]
aku÷alàccittàt samanantaraü cittànyutpadyante svabhåmikànyeva /

[104|05-104|06]
yathà 'ku÷alamuktaü kàmadhàtau 

[104|07]
     #<nivçtaü tathà // VAkK_2.67 //>#

[104|08]
da÷abhya eva samanantaram /
tasmàcca puna÷catvàryeva /

[104|09]
     #<pa¤cabhyo 'nivçtaü >#

[104|10]
kàma iti varttate /
anivçtàvyàkçtaü cittaü pa¤cabhyaþ samanantaramutpadyate /

[104|10-104|11]
svabhåmikebhya ÷caturbhyo råpàvacaràcca ku÷alànnirmàõacittam /

[104|12]
     #<tasmàtsapta cittànyanantaram />#

[104|13]
anivçtàvyàkçñàtkàmàvacaràtsvabhåmikàni catvàri /
råpàvacare dve /

[104|13-104|14]
ku÷alaü nirmàõacittàdanantaram /

[104|14]
kliùñam pratisandhikàle /

[104|14-104|15]
àråpyàvacaraü ca kliùñam pratisandhikàla eva /

[104|16]
     #<råpe da÷aikaü ca ÷ubhàt >#

[104|17]
råpe dhàtau yatkuk÷alaü cittaü tasmàdanantaramekàda÷a cittànyutpadyante /

[104|17-104|18]
àrupyàvacaramanivçtàvyàkçtaü varjayitvà /

[104|19]
     #<navabhyastadanantaram // VAkK_2.68 //>#

[104|20]
råpàvacaraü tu ku÷alaü cittaü navabhyaþ samanantaramutpadyate /

[104|20-104|21]
kàmàvacaraü kliùñadvayamàrupyàvacaraü cànivçtàvyàkçtaü hitvà /

[104|22]
     #<aùñàbhyo nivçtaü >#

[104|23]
nivçtàvyàkçtaü råpàvacaraü cittamaùñabhya utpadyate /

[104|23-104|24]
kàmàvacaraü kliùñadvayaü ÷aikùà÷aikùe ca sthàpayitvà /

[104|25]
     #<tasmàt ùañ>#

[104|26]
råpàvacarànnivçtàvyàkçtàdanantaraü ùañ /

[104|26-104|27]
svabhåmikàni trãõi kàmàvacaràõi cànivçtàvyàkçtaü muktvà /

[104|28]
tribhyo 'nivçtaü punaþ /

[104|29]
råpàvacaramanivçtàvyàkçtaü tribhyaþ svabhåmikebhya eva /

[105|01]
     #<tasmàt ùañ >#

[105|02]
svabhåmikàni trãõi /
kàmàvacare ca kliùñe /
àråpyàvacaraü ca /

[105|02-105|03]
yathà råpadhàtàvanivçtàvyàkçtamuktam /

[105|04]
     #<evamàråpye tasya nãtiþ />#

[105|05]
tatastadapyanivçtàvyàkçtaü tribhya evotpadyate svabhåmikebhyaþ /

[105|05-105|06]
tasmàdapi ca ùaóevotpadyante /

[105|06]
svabhåmikàni trãõi adharadhàtukàni ca kliùñàni /

[105|07]
     #<÷ubhàtpunaþ // VAkK_2.69 //>#

[105|08]
     #<nava cittàni >#

[105|09]
àråpyàvacaràtç kuk÷alànnava cittànyutpadyante /

[105|09-105|10]
kàmàvacaraü kuk÷alaü kàmaråpàvacare cànivçtàvyàkçte hitvà /

[105|11]
tat ùaõõàü 

[105|12]
àråpyàvacaraü kuk÷alaü svebhyastribhyo råpàvacaràt kuk÷alàcchaikùà÷aikùàbhyàü ca /

[105|13]
     #<nivçtàtsapta >#

[105|14-105|15]
àråpyàvacarànnivçtàtsvabhåmikàni trãõi råpàvacaraü ku÷alaü nivçtaü ca kàmàvacaraü kliùñadvayam /

[105|16]
     #<tattathà />#

[105|17]
tadapi saptabhya evotpadyate /
kàmaråpàvacaràõi kliùñàni ÷aikùà÷aikùe ca hitvà /

[105|18]
     #<caturbhyaþ ÷aikùam />#

[105|19]
traidhàtukebhyaþ ku÷alebhyaþ ÷aikùàcca /

[105|20]
     #<asmàttu pa¤ca >#

[105|21]
tànyeva catvàrya÷aikùaü ca /

[105|22]
     #<a÷aikùaü tu pa¤cakàt // VAkK_2.70 //>#

[105|23]
ata evànantaroktàt /

[105|24]
     #<tasmàccatvàri cittàni >#

[105|25]
tasmàtpunara÷aikùàccittàtsamanantaraü catvàri cittànyutpadyante /

[105|25-105|26]
traidhàtukàni ku÷alànya÷aikùaü ca //

[105|26]
samàptàni dvàda÷a cittàni //

[105|27]
punaþ kriyante 

[106|01]
     #<dvàda÷aitàni viü÷atiþ />#

[106|02]
kathaü kçtvà /

[106|03]
     #<pràyogikopapattyàptaü ÷ubhaü bhittvà triùu dvidhà // VAkK_2.71 //>#

[106|04]
triùu dhàtuùu ku÷alaü cittaü dvidhà bhidyate /
pràyogikaü copapattilàbhikaü ca 

[106|05]
     #<vipàkajaiyapithika÷ailpasthànikanairmitam />#

[106|06]
     #<caturdhà 'vyàkçtaü kàme >#

[106|07]
bhittveti varttate /
kàmàvacaramanivçtàvyàkçtaü caturdhà bhidyate /

[106|07-106|08]
vipàkajamairyàpathikaü ÷elpasthànikaü nirmàõacittaü ca /

[106|09]
     #<råpe ÷ilpavivarjitam // VAkK_2.72 //>#

[106|10]
råpadhàtau tridhà bhidyate ÷ailpasthànikaü varjayitvà /
tatra ÷ilpàbhàvàt /

[106|10-106|11]
evametàni dvàda÷a cittàni punarvi÷artirbharvanti /

[106|11-106|12]
ùoóhà ku÷alamanivçtàvyàkçtaü ca saptadhà bhidyate /

[106|12]
airyàpathikàdãni cittànãryàpathàdyabhàvàdàråpyadhàtau na santi /

[106|13]
råpagandharasaspraùñavyànyeùàmàlambanam /
÷ailpasthànikasya tu ÷abdo 'pi /

[106|13-106|14]
etàni manovij¤ànànyeva /

[106|14]
pa¤ca tu vij¤ànakàyà airyàpathika÷ailpasthànikayoþ pràyogikàþ /

[106|15-106|16]
airyàpathikàbhinirhçtaü manovij¤ànamasti dvàda÷àyatanàlambananityapare /

[106|17]
eùàü punarvi÷atek÷cittànàü kasya katamatsamanantaram /

[106|17-106|18]
kàmàvacaràõàü tàvadaùñànàü pràyogikànantaraü da÷a cittànyutpadyante /

[106|18-106|19]
svabhåmikàni saptà 'nyatràbhij¤àphalàt /

[106|19]
råpàvacaraü pràyogikaü ÷aikùalma÷aikùaü ca /
tat punaraùñacittànantaram /

[106|19-106|20]
svebhyaþ ku÷alakliùñebhyaþ råpàvacaràbhyàü pràyogika kliùñàbhyàü ÷aikùà÷aikùàbhyàü ca /

[106|20-106|21]
upapattipratilambhikànantaraü nava /

[106|21-106|22]
svabhåmikàni sapta 'nyatràbhij¤àphalàdråpà råpàvacare ca kliùñe /

[106|22]
tat punarekàda÷ànantaram /

[106|22-106|23]
svebhyaþ saptabhyaþ pårvavat råpàvacaràbhyàü pràyogikakliùñàbhyàü ÷aikùà÷aikùàbhyàü ca /

[106|23]
aku÷ala nivçttàvyàkçtànantaraü sapta /

[106|24]
svànyeva pårvavat /
te puna÷caturda÷acittànantaram /

[106|24-106|25]
svebhyaþ saptabhyaþ råpàvacarebhya÷caturbhyo 'nyatra pràyogikàbhij¤àphalàbhyàm /

[106|25-106|26]
àrupyàvacarebhyastribhyo 'nyatra pràyogikàt /

[106|26]
airyàpathikavipàkajànantaramaùñau /

[106|26-106|27]
svabhåmikàni ùaóanyatra pràyogikàbhij¤àphalàbhyàü råpàrupyàvacàre ca kliùñe /

[106|27-106|28]
te punaþ saptacittànantaraü svebhya eva pårvavat /

[106|28]
÷ailpasthànikànantaraü ùañ /
svànyevànyatra pràyogikàbhij¤àphalàbhyàm /

[106|29]
tat punaþ saptànantaraü svebhya evànyatràbhij¤àphalàt /

[107|01]
abhij¤àphalànantaraü dve /
svaü càbhij¤àphalameva /
råpàvacaraü ca pràyogikam /

[107|01-107|02]
tadapyasmàdeva dvayàt /

[107|03]
råpàvacaràõàmidànãü ùaõõàü vakùàmaþ /
pràyogikànantaraü dvàda÷a /

[107|03-107|05]
kàmàvacare ku÷ale abhij¤àphalaü ca svàni ùañ àrupyàvacaraü ca pràyogikaü÷aikùama÷aikùaü ca /

[107|05]
tat punarda÷acittànantaram /

[107|05-107|07]
kàmàvacaràbhyàü pràyogikàbhij¤àphalàbhyàü svebhya÷caturbhyo 'nyatreryàpathikavipàkajàbhyàmàråpyàvacaràbhyàü pràyogikakliùñàbhyàü ÷aikùà÷aikùàbhyàü ca /

[107|07]
upapattipratilambhikànantaramaùñau /

[107|07-107|08]
kàmàvacare kliùñe svàni pa¤cànyatràbhij¤àphalàt àrupyàvacaraü kliùñam/

[107|08-107|09]
tat punaþ pa¤cabhyaþ svebhyaþ evànyatràbhij¤àphalàt /

[107|09]
kliùñànantaraü nava /

[107|09-107|10]
kàmàvacaràõi catvàri ku÷alakliùñàni svàni pa¤cànyatràbhij¤àphalàt /

[107|10]
tat punarekàda÷acittànantaram /

[107|11-107|12]
kàmàvacarebhya utpattipratilambhikairyàpathika vipàkajebhyaþ svebhyaþ pa¤cabhyo 'nyatràbhij¤àphalàt àråpyàvacarebhyastribhyo 'nyatra pràyogikàt /

[107|12-107|13]
airyàpathikànantaraü sapta /

[107|13-107|14]
kàmàvacare kliùñe svàni catvàryanyatra pràyogikàbhij¤àphalàbhyàmàråpyàvacaraü ca kliùñam /

[107|14-107|15]
tat punaþ paõycànantaraü svebhya evànyatràbhij¤àphalàt /

[107|15]
evaü vipàkajaü vaktavyam /
abhij¤àphalànantaraü dve /

[107|15-107|16]
sve eva pràyogikàbhij¤àphale /

[107|16]
tadapyàbhyàmeva /

[107|17]
àråpyàvacaràõàmidànãü caturõàü vakùyàmaþ /
pràyogikànantaraü sapta /

[107|17-107|18]
råpàvacaraü pràyogikaü svàni catvàri ÷aikùama÷aikùaü ca /

[107|18]
tat punaþ ùañcittànantaram /

[107|18-107|19]
råpàvacaràt pràyogikàtsvebhyastribhyo 'nyatra vãpàkajàt ÷aikùà÷aikùàbhyàü ca /

[107|19-107|20]
upapattipràtilambhikànantaraü sapta /

[107|20]
svàni catvàryadharabhåmikàni ca kliùñàni /

[107|20-107|21]
tat puna÷caturbhyaþ svebhya eva /

[107|21]
kliùñànantaramùñau /

[107|21-107|22]
svàni catvàri råpàvacare pràyogikakliùñe kàmàvacàre kliùñe /

[107|22]
tat punardaֈnantaram /

[107|22-107|23]
svebhya÷caturbhyaþ kàmàvacararåpàvacarebhya÷copapattipràtiülambhikairyàpathikavipàkajebhyaþ /

[107|23]
vipàkajànantaraü ùañ /

[107|24]
svàni trãõyanyatra pràyogikàdadharàõi trãõi kliùñàni /

[107|24-107|25]
tat puna÷caturbhyaþ svebhya eva /

[107|25]
÷aikùànantaraü ùañ /

[107|25-107|26]
traidhàtukàni pràyogikàõi kàmàvacaramupapattipratilambhikaü ÷aikùama÷aikùaü ca /

[107|26]
tat puna÷caturbhyaþ /

[107|26-107|27]
pràyogikebhyaþ tribhyaþ ÷aikùàcca /

[107|27]
a÷aikùànantaraü pa¤ca /
yathà ÷aikùànantaraü ÷aikùamekaü hitvà /

[107|27-107|28]
tat punaþ pa¤cabhyaþ /

[107|28]
tribhyaþ pràyogikebhyaþ ÷aikùà÷aikùàbhyàü ceti /

[108|01-108|02]
kiü punaþ kàraõaü pràyogikacittànantaraü vãpàkajaiyàpathika÷ailpasthànikànicittànyutpadyante na punrebhyaþ pràyogikam /

[108|02-108|03]
ãryàpatha÷ilpàbhisaüskaraõapravçttatvàt durbalànabhisaüskàravàhitvàccaittàni na pràyogikànukålàni /

[108|03-108|04]
niùkramaõacittaü tvanabhiskàravàhãti yukto 'sya pràyogikacittànantaramutpàdaþ /

[108|04-108|05]
evaü tarhi kliùñebhyo 'pi pràyogikaü notpadyate /

[108|05]
viguõatvàt /

[108|05-108|06]
tathàpi kle÷asamudàcàraparikhinnasya tatparij¤ànadyuktaþ pràyogikasaümukhãbhàvaþ /

[108|06-108|07]
kàmàvacaramupapattipratilambhikaü pañutvàt ÷aikùà÷aikùàbhyàü råpàvacarapràyogikàccànantaramutpadyate /

[108|07-108|08]
anabhisaüskàravàhitvàttasmàdetàni notpadyante /

[108|08-108|09]
råpàvacarakilaùñànantaraü kàmàvacaramupapattipratilambhikamutpadyate /

[108|09]
pañutvàt /

[108|09-108|10]
àråpyàvacarakliùñànantaraü tu råpàvacaramupapattipratilambhikaü notpadyate 'pañutvàditi //

[108|11]
trayo manaskàràþ //
svalakùaõamanaskàraþ /

[108|11-108|12]
tadyathà "råpaõàlakùaõaü råpa"mityevamàdi /

[108|12]
sàmànyalakùaõamanaskàraþ /
ùoóa÷àkàrasaüprayuktaþ /

[108|12-108|13]
adhimuktimanaskàraþ /

[108|13-108|14]
a÷ubhàpramàõàråpyavimokùàbhibhvàyatanakçtsnàyatanàdiùu /

[108|14-108|16]
trividhamanaskàrànantaramàryamàrgaü saümukhãkaroti tasmàdapi trividhaü màskàram evaü sati yutamidaü bhavati "a÷ubhàsahagataü smçtisaübodhyaïga bhàvayatã"ti /

[108|16]
sàmànyamanaskàrànantaramevàryamàrga saümukhãkaroti /
tasmàttu trividhamityapare /

[108|17]
a÷ubhayà tu cittaü damayitvà sàmànyamanaskàrànantaraü màrgaü saümukhãkaroti /

[108|18]
ataþ pàraüparyamabhisaüdhàyoktam "a÷ubhàsahagataü smçtisaüvodhyaïgaü bhàvayatã"ti /

[108|19]
àryamàrgànantaramapi sàmànyamanaskàramevetyapare /

[108|19-108|21]
syàttàvadanàgamyàditribhåmisaüniþ÷rayeõa niyàmàvakràntau tanmàrgànantaraü kàmàvacaraü sàmànyamanaskàraü saümukhãkuryàd /

[108|21]
atha dvitãyàdidhyànasaüniþ÷rayeõa niyàmà vakràntau katham /

[108|21-108|22]
nahi kàmàvacaraþ ÷akyo 'tiviprakçùñatvàt /

[108|22-108|23]
naca tadbhåmikaþ pratilabdho 'nyatra nirvedhabhàgãyàt /

[108|23]
nacàryo nirvedhabhàgãyaü punaþ saümukhãkaroti /

[108|23-108|24]
nahi pràptaphalasya tatprayogasaümukhãbhàvo yukta iti anyo 'pyasya tajjàtãyaþ sàmànyamanaskàro bhàvanàü gacchati /

[108|25-108|26]
tadyathà "sarvasaükàrà anityàþ sarvadharmà anàtmànaþ ÷àntaü nirvàõa"miti tatsaümukhã kariùyati /

[108|26]
tadetanna varõayanti /

[108|26-108|27]
anàgamyaü ni÷rityàrhattvaü pràpnuvataþ tadbhåmikaü kàmàvacaraü và vyutthànaü cittam /

[108|27-108|28]
àki¤canyàyatanaü ni÷ritya tadbhåmikaü bhàvàgrikaü và /

[108|28]
÷eùàsu svabhåmikameva /

[108|28-108|29]
kàmadhàtau trayo manaskàràþ ÷rutacintàmayopapattipratilambhikàþ /

[108|29]
bhàvanàmayo nàsti /

[108|30]
råpadhàtau trayaþ ÷rutabhàvanàmayopapattipratilambhikàþ /
cintàmayo nàsti /

[108|30-108|31]
yadà cintamitumàrabhante tadaiùàü samàdhirevopatiùñhate /
[108|31-109|01]
àråpyadhàtau bhàvanàmayopapattipratilambhikau /

[109|01-109|02]
tatra pa¤cavidhamanaskàrànantaramàryamàrgasaümukhãbhàvo 'nyatropapattipratilabhbhikebhyaþ /

[109|02]
prayogapratibaddhatvàt /

[109|02-109|03]
màrgànantaraü tåpapattipratilambhikasyàpi kàmàvacarasya saümukhãbhàvaþ /

[109|03]
pañutvàditi //

[109|04]
yàni dvàda÷a cittàni uktànyeùàü katamasmiü÷citte katãnàü làbhaþ /

[109|05]
kliùñe traidhàtuke làbhaþ ùaõõàü ùaõõàü dvayoþ 

[109|06]
kàmàvacare kliùñe citte saümukhãbhåte ùaõõàü cittànàü làbhaþ /

[109|06-109|07]
tairsamanvàgatasya kàmàvacarasya ku÷alasya vicikitsayà ku÷alamålapratisaüdhànàddhàtupratyàgamanàcca /

[109|08-109|09]
aku÷alanivçtàvyàkçtayoþ råpàvacarasya ca kliùñasya dhàtupratyàgamanàt parihàõita÷ca /

[109|09]
àråpyàvacarasya kliùñasya parihàõitaþ ÷ekùasya ca /

[109|10]

råpàvacare 'pi klilùñe ùaõõàü làbhaþ /

[109|10-109|11]
råpàvacaràõàü trayàõàü kàmàvacarasya cànivçtàvyàkçtasya dhàtupratyàgamanàt /

[109|11-109|12]
àråpyàvacarasya kliùñasya ÷aikùasya ca parihàõitaþ /

[109|12]
àråpyàvacare tu kliùñe dvayorlàbhaþ /

[109|12-109|13]
parihàõitastasyaiva kliùñasya ÷aikùasya ca /

[109|14]
     #<÷ubhe />#

[109|15]
     #<trayàõàü råpaje >#

[109|16-109|17]
råpàvacare ku÷ale trayàõàü cittànàü làbhastasyaiva ku÷alasya kàmaråpàvacarayo÷cànivçtàvyàkçtayoþ /

[109|18]
     #<÷aikùe caturõàü >#

[109|19]
tasyaiva ÷aikùasya kàmaråpàvacarayo÷cànivçtàvyàkçtayoràråpyàvacàrasya ca ku÷alasya /

[109|20]
àryamàrgeõa kàmaråpadhàtuvairàgye /

[109|21]
     #<tasya ÷eùite // VAkK_2.73 //>#

[109|22]
÷eùaü kçtaü ÷eùitam /

[109|22-109|23]
yatra citte làbhho na vyàkhyàtastatra tasyaiva làbho draùñavyo nànyasya /

[109|23]
anye punarabhedenàhuþ /

[109|24-109|25]
     "kliùñe citte navànàü hi làbhaþ ityucyate budhaiþ /
     ùaõõàü tu ku÷ale citte tasyaivà vyàkçñe khalu //"

[109|26]
tatra saptànàü ku÷ale citta iti vaktavyam /

[109|26-110|02]
kàmàvacarasya ku÷alasya samyagdçùñyà ku÷alamålapratisaüdhànàt kàmaråpàvacarayoranivçtàvyàkçtayorvairàgyataþ råpàråpyàvacarayoþ ku÷alayostatastyasamàdhilàbhataþ ÷aikùà÷aikùasya ca niyàmàvakràntyarhattvayoþ ÷eùamata evavyàkhyànàdavadhàryam /

[110|02]
saügraha÷lokaþ /

[110|03-110|04]
     "upapattisamàpattivairàgyaparihàõiùu /
     ku÷alapratisaüdhau ca cittalàbho hyatadvataþ" //

[110|04]
iti /

[110|05]
//samàptaþ pratyayaprasaïgaþ //

=====================================================================

[110|06]
abhidharmako÷abhàùye indriyanirdde÷o nàma 

[110|07]
dvitãyaü ko÷asthànaü

[110|08]
samàptamiti /

=====================================================================

[110|09]
÷rãlàmàvàkasya 

=====================================================================

tçtãyaü ko÷asthànam 

=====================================================================

[111|02]
     oü namo duddhàya /

[111|03]
idamidànãü vaktavyam /
kàmaråpàråpyanaiyamyena cittàdãnàü kçto nirde÷aþ /

[111|03-111|04]
tatra katame te kàmaråpàråpyadhàtava ityucyate 

[111|05]
     #<narakapretatirya¤co manuùyàþ ùaó divaukasaþ />#

[111|06]
     #<kàmadhàtuþ >#

[111|07]
catasro gatayaþ /

[111|07-111|09]
ùañ ca devanikàyàstadyathà càturmahàràjakàyikà stràyastriü÷à yàmàstuùità nirmàõaratayaþ paranirmitava÷avarttina÷cetyeùa kàmadhàtuþ saha bhàjanalokena /

[111|09]
sa eùa kati sthànànãtyàha 

[111|10]
     #<sa narakadvãpabhedena viü÷atiþ // VAkK_3.1 //>#

[111|11]
sthànànãti vàkya÷eùaþ saübadhyate /
aùñau mahànarakàþ /

[111|11-111|12]
saüjãvaþ kàlasåtraþ saüghàto rauravo mahàrauravastapanaþ pratàpano 'vãci÷ceti /

[111|12]
catvàro dvãpàþ /

[111|12-111|13]
jambådvãpaþ pårvavideho 'varagodànãyaþ uttarakuru÷ca /

[111|13-111|14]
ùañ cànantaroktà devanikàyàþ tirya÷caþ pretà÷ca viü÷atiþ sthànàni /

[111|14-111|15]
kàmadhàtuþ paranirmitava÷avartibhyo yàvadavãciþ sabhàjanagrahaõena tu yàvadvàyumaõóalam /

[111|15]
etasmàcca kàmadhàtoþ 

[111|16]
     #<årdhvaü saptada÷asthàno råpadhàtuþ >#

[111|17]
kathamityàha 

[111|18]
     #<pçthak pçthak >#

[111|19]
     #<dhyànaü tribhåmikaü tatra >#

[111|20]
prathamadvitãyatçtãyadhyànàni pratyekaü tribhåmikàni /

[111|21]
     #<caturthaü tvaùñabhåmikam // VAkK_3.2 //>#

[111|22]
tatra prathamadhyànaü brahmakàyikà brahmapurohitàþ mahàbrahmàõaþ /

[111|22-111|23]
dvitãyaü parãttàbhà apramàõàbhà àbhàsvaràþ /

[111|23-111|24]
tçtãyaü parãtta÷ubhà apramàõa÷ubhàþ ÷ubhakçtsnàþ /

[111|24-111|25]
caturthamanabhrakàþ puõyaprasavàþ bçhatphalà abçhà atapàþ sudç÷àþ sudar÷anà akaniùñhà ityetàni saptada÷a sthànàni råpadhàtuþ /

[111|25-111|26]
saha tannivàsibhiþ sattvaiþ ùoóa÷eti kà÷mãràþ /

[111|26-111|27]
brahmapurohiteùveva kila sthànamutkçùñataraü mahàbrahmaõaþ parigaõa ivàbhinirvçttamekanàyakaü natu bhåmyantaramiti /

[112|01]
     #<àråpyadhàturasthànaþ >#

[112|02]
nahyaråpiõàü dharmànàü sthànamasti /

[112|02-112|03]
atãtànàgatàvij¤aptyaråpiõo hi dharmà àde÷asthà iti niyamaþ /

[112|03]
sa tu 

[112|04]
     #<upapattyà caturvidhaþ />#

[112|05]
upapattibhedena caturvidha àråpyadhàtuþ /

[112|05-112|06]
yaduta àkà÷ànantyàyatanaü vij¤ànànantyàyatanamàki¤canyàyatanaü naivarà¤j¤ànàsaüj¤àyatanamiti /

[112|06]
natveùàü de÷akçtamauttaràdharya bhidyate /

[112|07]
yatraiva hi de÷e tatsmàpattilàbhina÷cyavante tatraivopapadyante iti /

[112|07-112|08]
puna÷ca tasmàccyavamànànàü tatraivàntaràbhavo 'bhinirvarttate /

[112|09-112|10]
yathà råpiõàü sattvànàü råpaü ni÷ritya pravarttate cittasaütatirevamàråpyeùu kiü ni÷ritya pravrttate /

[112|11]
     #<nikàyaü jãvitaü càtra ni÷rità cittasantatiþ // VAkK_3.3 //>#

[112|12]
nikàyasabhàgaü jãvitendriyaü ca ni÷rityetyàbhidhàrmikàþ /

[112|13]
rupiõàmapi tarhi sattvànàü kimartha na tadeva dvayaü ni÷ritya pravarttate cittasantatiþ /

[112|14]
durbalatvàt /
tasyàþ kena balavattvam /
samàpattivi÷eùajatvàt /

[112|14-112|15]
sà hi samàpattirvibhåtaråpasaüj¤à /

[112|15]
tata eva tarhi balavattvàt pravarttiùyate kim punarni÷rayeõa /

[112|15-112|16]
idaü càpi vaktavyam /

[112|16-112|17]
yathà råpiõàü sattvànàü råpaü ni÷ritya pravarttate nikàyasabhàgo jãvitendriyaü ca evamaråpiõàü sattvànàü kiü ni÷ritya pravarttate /

[112|17]
tadeva dvayamanyo 'nyam /

[112|18]
råpiõàmapi tarhi kimarthaü na tadeva dvayamanyonyam /
durbalatvàttayoþ /

[112|18-112|19]
tatredànãü kena balavattvàm /

[112|19]
samàpattivi÷eùajatvàt /

[112|19-112|20]
tadetaccittasantatau samànaü cittacaitteùu và /

[112|20-112|21]
tasmànnàstyaråpiõàü sattvànàü cittasantateranyonyam ni÷raya iti sautràntikàþ /

[112|21-112|23]
api tu yasyà÷cittasantateràkùepaheturavãtatçùõo råpe tasyàþ saha råpeõa saübhavàdråpaü ni÷ritya pravçttiryasyàstu heturvãtatçùõo råpe tasyà anapekùya råpaü pravçttiþ /

[112|23]
hetostadvimukhatvàditi /

[112|24]
atha kasmàdete kàmaråpàråpyadhàtava ityucyante /
svalakùaõadhàraõàddhàtuþ /

[112|25-112|26]
kàmapratisaüyuktodhàtuþ kàmadhàtuþ råpapratisaüyukto dhàtå råpadhàturmadhyapadalopàdvajrabàlakavat maricapànakavacca /

[112|26]
nàtra råpamastityaråpaþ /

[112|27]
aråpasya bhàva àrupyam /
råpaõãyo và råpyaþ /

[112|27-112|28]
na råpyo 'råpyastadbhàva àråpyam /

[112|28]
tatpratisaüyukto dhàturàråpyadhàtuþ /

[112|28-113|01]
kàmànàü dhàtuþ kàmadhàtuþ kàmàn yo dadhàti /

[113|01]
evaü råpàråpyadhàtå veditavyau /
ko 'yaü kàmo nàma /

[113|01-113|02]
samàsàtaþ kavaóãkàràhàra maithunopasaühito ràgaþ /

[113|03-113|04]
     "na te kàmà yàni citràõi loke saükalparàgaþ puruùasya kàmaþ /
     tiùñhanti citràõi tathaiva loke añhàtra dhãrà vinayanti kàmam" //
iti 

[113|05]
gàthàbhidhànàn /
ajãvaka àrya÷àriputraü pratyàha 

[113|06-113|07]
     "na te kàmà yàni citràõi loke saükalparàgaü vadasãha kàmam /
     bhikùurbhaviùyatyapi kàmabhogã saükalpayan so 'ku÷alàn vitarkàn" /

[113|08]
àrya÷àriputra àha

[113|09-113|10]
     te cetkàmà yàni citràõi loke saükalparàgo yadi te na kàmaþ /
     ÷àstà 'pi te bhavità kàmabhogã dçùñvaiva råpàõi manoramàõi"//

[113|11-113|12]
kiü punarye kecana dharmàþ kàmaråpàrupyadhàtuùu samudàcaranti sarve te kàmaråpàråpyapratisaüyuktàþ /

[113|12]
netyàha /
kiü tarhi /
yeùu kàmaråpàrupyaràgà anu÷erate /

[113|13]
ke punaramã kàmaråpàråpyaràgàþ /

[113|13-113|14]
ye kàmaråpàråpyadhàtuùvanu÷erate /

[113|14]
idamidànãü tada÷vavandhãyam /
kasyàyama÷vabandho yasyàyama÷vaþ /

[113|14-113|15]
kasyàyama÷vaþ /

[113|15]
yasyàyama÷vabandhaþ /
ityubhayamapi na j¤àyate /
nedama÷vabandhãyam /

[113|15-113|16]
kçtanirde÷àni hi sthànàni kàmadhàtau /

[113|16]
teùvavãtaràgasya yo ràgaþ sa kàmaràgaþ /

[113|17]
yatrànu÷ete so 'pi dharmaþ kàmapratisaüyuktaþ /

[113|17-113|18]
evaü råpàråpyaràgàvadhovãtaràgasya yathàyogaü veditavyau /

[113|18]
asamàhitabhåmiko và ràgaþ kàmaràgaþ /

[113|18-113|19]
dhyànàråpyeùu ràgo råpàråpyaràgaþ /

[113|19]
nirmàõacitte kathaü kàmaràgaþ /

[113|19-113|20]
÷rutvà parihàya ca tadàsvàdanàt /

[113|20]
nirmàõava÷ena và nirmàyaka citto 'pi ràgaþ /
gandharasanirmàõàdvà /

[113|21]
tasya kàmavacaratvam /
råpàvacareõa tayoranirmàõàt /
kiü punarekameva traidhàtukam /

[113|22]
traidhàtukànàmanto nàsti /
yàvadàkà÷aü tàvanto dhàtavaþ /

[113|22-113|23]
atha eva ca nàstyapårvasattvapràdurbhàvaþ /

[113|23-113|24]
pratibuddhotpàdaü càsaükhyeyasattvaparinirvàõe 'pi nàsti sattvànàü parikùaya àkà÷avat /

[113|25]
kathamavasthànaü lokadhatånàü /

[113|25-113|27]
tiryaksåtra uktaü tadyathà "ãùàdhàre deve varùati nàsti vãcirvà antarikà va antarãkùàdvàridhàràõàü prapatantãnàm /

[113|27-113|28]
evaü pårvasyàü di÷i nàsti vãcirvà antarikà và lokadhàtånàü saüvarttamànànàü vivarttamànàü ca /

[113|28-113|29]
yathà pårvasyàü di÷i evaü dakùiõàsyàü pa÷cimàyàmuttarasyàmi"ti /

[113|29]
natåktamårdhvamadha÷ceti /

[114|01]
årdhvamapyadhho 'pãtyapare /
nikàyàntarapàñhàd /
akaniùñhàdårdhvaü punaþ kàmadhàtuþ /

[114|02]
kàmadhàto÷càdhaþ punarakaniùñhàþ /
ya÷caikasmàt kàmadhàtorvãtaràgaþ sa sarvebhyaþ /

[114|03]
evaü råpàråpyebhyaþ /

[114|03-114|04]
ya÷ca prathamadhyànasaüni÷rayàddhi utpàdayati sa yatra lokadhàtau jàta utpàdayati tatratyameva brahmalokamupàgacchati nànyam /

[114|04-114|05]
ya ete trayo dhàtava uktàþ /

[114|06]
     #<narakàdisvanàmoktà gatayaþ pa¤ca teùu >#

[114|07]
narakàstirya¤caþ pretà devà manuùyà iti /

[114|07-114|08]
svaireva nàmabhisteùu pa¤ca gatayaþ proktàþ /

[114|08]
kàmadhàto catasro gatayaþ pa¤camyà÷ca prade÷aþ /

[114|08-114|09]
råpàråpyadhàtvorekasyà devagateþ prade÷aþ /

[114|09]
kiü punargatinirmuktàþ santi dhàtavo yata dhàtuùvityucyante /

[114|10]
santi ku÷alakliùñabhàjanàntaràbhavasvabhàvà api dhàtavaþ /
yàstu pa¤ca gatayaþ /

[114|11]
     #<tàþ />#

[114|12]
     #<akliùñàvyàkçtà eva sattvàkhyà nàntaràbhavaþ // VAkK_3.4 //>#

[114|13]
anivçtàvyàkçtà eva gatayaþ /
anyathà hi gatisaübhedaþ syàt /

[114|13-114|14]
sattvàkhyà eva ca nacàntaràbhavasvabhàvàþ /

[114|14-114|15]
praj¤yaptipåktam "catasçbhiryonibhiþ pa¤ca gatayaþ saügçhãtà natu pa¤cabhirgatibhi÷catasro yonayaþ /

[114|15]
kimasaübçhãtam /

[114|16]
antaràbhava" iti /
dharmaskandhe 'pi coktam "cakùurdhàtuþ katamaþ /

[114|16-114|18]
catvàri mahàbhåtànyupàdàya yo råpaprasàda÷cakùu÷cakùurindriyaü cakùuràyatanaü cakùurdhàtunarikastairyagyonikaü paitçviùayiko devyo mànuùyako bhàvanàmayo 'ntaràbhavika÷ce"ti /

[114|18-114|19]
såtre 'pi ca bahiùkçto 'ntaràbhavo gatibhyaþ /

[114|19]
kasmin såtre /

[114|19-114|20]
"sapta bhavà narakabhavastiryagbhavaþ pretabhavo devabhavo manuùyabhavaþ karmabhavo 'ntaràbhava" iti /

[114|20-114|21]
atra hi pa¤ca gatayaþ sahetukàþ sahàgamanà÷coktàþ /

[114|21]
atha eva cànivçtàvyàkçtàþ sidhyanti /

[114|22]
taddhetoþ karmabhavasya tàbhyo bahiùkaraõàt /
kà÷mãrà÷ca såtraü pañhanti /

[114|22-114|24]
sthavira÷àriputreõoktaü "nàrakàõàmàyuùmannàsravàõàü saümukhãbhàvànnarakavedanãyàni karmàõi karotyupacinoti /

[114|24-114|25]
teùàmàyuùman kàyavàïmanovaïkànàü kàyavàïmanodoùakaùàyàõà narakeùu råpaü saüj¤à vedanà saüskàro vij¤ànaü vipàko vipacyate /

[114|26-224|26]
nirvçtte vipàke nàraka iti saükhyàü gacchati /

[114|26-114|27]
tatràyuùmannàrako nopalabhyate 'nyatra tebhyo dharmebhya" iti /

[114|27]
ato 'pyanivçtàvyàkçtà eva gatayaþ /

[114|27-115|01]
prakaraõàgranthastarhi parihàryo "gatiùu sarve 'nu÷ayà anu÷erata" iti /

[115|01-115|02]
pratisaüdhicittàni hi gatãnàü pa¤caprakàràõi santyataþ saprave÷agatigrahaõàdadoùa eva /

[115|02-115|03]
gràmagrahaõe gràmopacàra grahaõavat /

[115|03]
ku÷alakliùñà apãtyapare /

[115|03-115|04]
yaktåktam "karmabhavasya tàbhyo bahiùkaraõà"diti /

[115|04]
nàva÷yaü pçthagvacanàdbahiùkçto bhavati /

[115|04-115|05]
tadyathà pa¤casu kaùàyeùu kle÷adçùñikaùàyau pçthaguktau /

[115|05]
na ca dçùñayo na kle÷àþ /

[115|05-115|06]
evaü karmabhavo 'pi gati÷ca syàt /

[115|06]
pçthak càsya vacanaü syàt gatihetuj¤àpanàçtham /

[115|07]
antaràbhave 'pyeùa prasaïgaþ /
nàyogàt /
gacchanti tàmiti gatiþ /

[115|07-115|08]
nacàntaràbhavo gantavya÷cyutide÷a evotpàdanàt /

[115|08]
àråpyà api gatirna bhaviùyanti /

[115|09-015|09]
cyutide÷a evotpàdàt /

[115|09-115|10]
evaü tarhyantaràbhavatvàdevàntaràbhavo na gatirgatyantaràlatvàt /

[115|10]
yadi hi gatiþ syàdantaràbhava ityeva na syàt /

[115|10-115|11]
yatarhi sthavira÷àriputreõoktaü "nirvçtte vipàke nàraka iti saükhyàü gacchatã"ti /

[115|11-115|12]
nirvçtte vãpàka ityuktaþ natu vipàka eveti /

[115|12-115|13]
yattarhyaktaü "tatràyuùmannàrako nopalabhyate 'nyatra tebhyo dharmebhya" iti /

[115|13-115|14]
gatigàminaþ pudgaladravyasya pratiùedhaü karoti nànyatra skandhebhya upalabhyate nàraka iti na tu skandhàntarapratiùedham /

[115|14-115|15]
avyàkçtà eva tu gatayo varõyante vaibhàùikaiþ /

[115|15]
tà÷ca vipàkasvabhàvà evetyeke /

[115|15-115|16]
aupacayikasvabhàvà apãtyapare /

[115|17]
atraiva pa¤cagatike dhàtutraye yathàkramaü veditavyàþ 

[115|18]
     #<nànàtvakàyasaüj¤à÷ca nànàkàyaikasaüj¤inaþ />#

[115|19]
     #<viparyayàccaikakàyasaüj¤à÷càråpiõasrayaþ // VAkK_3.5 //>#

[115|20]
     #<vij¤ànasthitayaþ sapta >#

[115|21-115|22]
såtre uktaþ "rupiõaþ santi sattvà nànàtvakàyà nànàtvasaüj¤inastadyathàmanuùyàstadekatyà÷ca devàþ /

[115|22]
iyaü prathamà vij¤ànasthitiþ /
katame punaste tadekatyà devàþ /

[115|23]
kàmàvacaràþ prathamaghyànabhåmikà÷ca prathamàbhinirvçttavarjyàþ" /

[115|23-115|24]
nànàtvena kàya eùàmiti nànàtvakàyàþ /

[115|24]
anekavarõaliïgasaüsthànatvàt /

[115|24-115|25]
nànàtvena saüj¤à nànàtvasaüj¤à /

[115|25-115|24]
saiùàmastãti nànàtvasaüj¤inaþ /

[115|25]
sukhaduþkhàduþkhàsukhasaüj¤itvàt /

[115|25-115|27]
råpiõaþ santi nànàtvakàyà ekatvasaüj¤inastadyathà devà brahmakàyikà ye tatprathamàbhinirvçttàþ /

[115|27]
iyaü dvitãyà vij¤ànasthitiþ /

[115|27-115|28]
te hi prathamàbhinirvçttàþ sarva ekaikasaüj¤ino bhavanti anena vayaü brahmaõà sçùñà iti /

[115|28-115|29]
brahmaõo 'pyevaü bhavati mayaite sçùñà ityabhinnakàrasaüj¤ànàdekatvasaüj¤inaþ /

[115|29-115|31]
anyathaiva tu mahàbrahmaõa àrohapariõàha àkçtivigraho vàgbhàùà cãvaradhàraõaü ca anyathà tatparùada iti nànàtvakàyàþ /

[115|31-116|02]
yadidamuktaü såtre "teùàmevaü bhavati imaü vayaü sattvamadràkùma dãrghàyuùaü dãrghamadhvànaü tiùñhantaü yàvadaho vatànye 'pi sattvà ihopapadyeranmama sabhàmatàyàmi"ti /

[116|02]
asya ca sattvasyaiva¤cetasaþ praõidhirvayaü cehopapannà iti /

[116|02-116|03]
kathaü tamadràkùuþ /

[116|03]
àbhàsvarasthà ityeke /

[116|03-116|05]
tato hi te pracyutàþ kathamidànãmalabdhàyàü dvitãyadhyànasamàpattau tadbhåmikaü pårvenivàsamasmàrùuþ labdhàyàü và kathaü mahàbrahmàlambanàü ÷ãlavrataparàmar÷adçùñiü niviùñàþ /

[116|05]
antaràbhavasthà adràkùurityapare /

[116|06]
tatràpi na dãrghamadhvànamavasthàtuü saübhavaþ pratibandhàbhàvàditi /

[116|06-116|07]
kathaü teùàmevaü bhavati sma "imaü vayaü sattvamadràkùma dãrghàyuùaü dãrghamadhvànaü tiùñhantami"ti /

[116|08-116|09]
tasmàttatrasthà eva te tasya pårvavçttàntaü samanusmaranta eva dãrghamadhvànaü tiùñhantaü dçùñavanto dçùñvà ca pa÷càdadràkùmetyeùàü babhåva /

[116|09-116|10]
rupiõaþ santi sattvà ekatvakàyà nànàtvasaüj¤inastadyathà devà àbhàsvaràþ /

[116|10]
iyaü tçtãyà vij¤ànasthitiþ /

[116|10-116|11]
atra punaþ paryantagrahaõàtsakaladvitãyadhyànagrahaõaü veditavyam /

[116|11-116|12]
anyathà hi parãttàbhà apramàõàbhà÷ca kasyàü vij¤ànasthitau vyavasthàpyeran /

[116|12-116|13]
tatràbhinnavarõaliïgasaüsthànatvàdekatvakàyàþ /

[116|13]
sukhasaüj¤itvàdaduþkhàsukhasaüj¤itvàcca nànàtvasaüj¤inaþ /

[116|14-116|15]
te kila maulyàü bhåmau saumanasyendriyaparikhinnàþ sàmantakàdupekùendriyaü saümukhãbhavanti /

[116|15-116|16]
sàmantake copekùendriyaparikhinnàþ punamaulyà bhumeþ saumanasyendriyaü saümukhãkurvanti /

[116|16-116|17]
yathà kàmaratiparikhinnà ã÷varà dharmaratiü pratyanubhavanti dharmaratiparikhinnàþ kàmaratimiti /

[116|17]
nanu ca ÷ubhakçtsneùvapyeùa prasïgaþ /

[116|17-116|18]
na teùàü tena sukhenàsti parikhedaþ /

[116|18]
kiü kàraõam /

[116|18-116|19]
÷àntaü hi tatsukhama÷àntaü ca saumanasyaü cetasa utplàvakatvàditi sautràntikà vyàcakùate /

[116|19-116|20]
såtra uktaü "yathà te nànàtvasaüj¤inaþ /

[116|20-116|22]
tatra ye sattvà àbhàsvare devanikàye 'ciropapannà bhavanti naiva saüvarttanãku÷alà na vivarttanãku÷alà asya lokasya te tàmarciùaü dçùñvà bhãtàþ santa udvijante saüvegamàpadyante /

[116|22]
sahaivaiùà 'rciþ ÷ånyaü bràhmaü vimànaü dagdhvà 'rvàgàgamiùyatãti /

[116|23-116|24]
tatra ye sattvà àbhàsvare devanikàye ciropapannàþ saüvarttanãku÷alà vivarttanãku÷alà÷càsya lokasya te tàn sattvàn bhãtànà÷vàsayanti /

[116|24-116|25]
mà bhaiùña màçùàþ mà bhaiùña màrùàþ /

[116|25]
pårvamapyeùà 'rciþ ÷ånyaü bràhmaü vimànaü dagdhvà 'traivàntarhite"ti /

[116|26-116|27]
ato 'rciùa àgamavyapagamasaüj¤itvàt bhãtà bhãtasaüj¤itvàcca te nànàtvasaüj¤ino na sukhàduþkhàsukhasaüj¤itvàditi /

[116|27-116|28]
råpiõaþ santi sattvà ekatvakàyà ekatvasaüj¤inastadyathà devàþ ÷ubhakçtsnàþ /

[116|28]
iyaü caturthã vij¤ànasthitiþ /

[116|28-117|01]
tatràbhinnavarõasaüsthànaliïgatvàdekatvakàyàþ /

[117|01]
ekatvasaüj¤inaþ sukhasaüj¤itvàt /

[117|01-117|02]
tatra prathame dhyàne kliùñayà saüj¤ayà ekatvasaüj¤inaþ /

[117|02-117|03]
dvitãye ku÷alayà saüj¤ayà nànàtvasaüj¤inastçtãye vipàkajayà saüj¤ayàekatvasaüj¤inaþ /

[117|03-117|04]
àrupyàstrayo yathàsåtramityetàþ sapta vij¤ànasthitayaþ /

[117|04]
kà 'tra vij¤ànasthitiþ /

[117|04-117|05]
tatpratisaüyuktàþ pa¤ca skandhà÷catvàra÷ca yathàyogam /

[117|05]
÷eùaü kasmànnà vij¤ànasthitiþ /

p[11705]
yasmàt 

[117|06]
     #<÷eùaü tatparibhedavat />#

[117|07]
kiü punaþ ÷eùam /
durgataya÷caturtha dhyànaü bhavagraü ca /

[117|07-117|08]
atra hi vij¤ànaparibhedàþ santyata eva na vij¤ànasthitiþ /

[117|08]
kaþ punaþ paribhedaþ yena vij¤ànaü paribhidyate 

[117|08-117|09]
tatràpàyeùu duþkhà vedanà paribheda upadhàtidatvàt /

[117|09]
catuteü dhyàne àsaüj¤ikamasaüj¤isamàpatti÷ca /

[117|10]
bhavàgre nirodhasamàpatti÷cittasantaticchedàt /
punaràha /

[117|10-117|11]
yatrehasthànàü gantukàmatà tatrasthànàü càvyuccalitukàmatà 'sau vij¤ànasthitiruktà /

[117|11-117|12]
apàyeùu cobhayaü nàshi /

[117|12-117|13]
caturthe dhyàne sattvà uccalitamànasàþ pçthagjanà àsaüj¤ikaü praveùñukàmà àryàþ ÷uddhàvàsàn bhavàgrànapañupracàratvànna vij¤ànasthitiriti /

[117|14]
età÷ca sapta vij¤ànasthitayo yathoktàþ /

[117|15]
     #<bhavàgràsaüj¤isattvà÷ca sattvàvàsà nava smçtàþ // VAkK_3.6 //>#

[117|16]
eùu hi sattvà àvasanti svecchayà /

[117|17]
     #<anicchàvasanànnànye >#

[117|18]
ke punaranye /
apàyàþ /
teùu hi sattvà akàmakàþ karmaràkùasairàvàsyante /

[117|19]
natvicchayà vasanti /
atastena sattvàvàsà bandhanasthànavat /

[117|19-117|20]
anyatra såtre sapta vij¤ànasthitaya uktàþ anyatra 

[117|21]
     #<catasraþ sthitayaþ punaþ />#

[117|22]
katamà÷catasraþ /
råpopagà vij¤àna sthitirvedanopagà saüj¤opagà saüskàropagà iti /

[117|23]
tàsàü kaþ svabhàvaþ /
tà hi yathàkramaü /

[117|24]
     #<catvàraþ sàsravàþ skandhàþ >#

[117|25]
te punaþ 

[117|26]
     #<svabhåmàveva >#

[117|27]
nànyatra bhåmau /
kiü kàraõam /
pratiùñà hi sthitiþ /

[117|27-117|28]
na ca visabhàgabhåmikeùu skanheùu vij¤ànaü tçùõàva÷àt pratitiùñhatãti /

[117|28-117|29]
kasmànna vij¤ànaü vij¤ànasthitirucyate yathà saptasu vij¤ànasthitiùu pa¤ca skandhà iti /

[117|29]
sthàtuþ parihàreõa sthitividhànàt /

[118|01]
nahi sthàtaiva sthitirucyate /

[118|01-128|01]
yathà na ràjaiva ràjàsanamiti /

[118|01-118|02]
yàü÷ca dharmànabhiruhya vij¤ànaü vàhayati naunàvikanyàyena te dharmà vij¤ànasthitaya uktàþ /

[118|03]
natu vij¤ànaü vij¤ànamevàruhya vàhayatyato noktamiti vaibhàùikàþ /

[118|03-118|04]
yattarhi såtra uktaü "vij¤àne àhàre asti nandã asti ràga iti /

[118|04-118|05]
yatràsti nandã asti ràgaþ pratiùñhitaü tatra vij¤ànamadhiråóhami"ti /

[118|05]
tatkatham /

[118|05-118|06]
"sapta ca vij¤ànasthitayaþ pa¤caskandhasaügçhãtà" iti tatkatham /

[118|06-118|07]
evaü tarhyabhedenopapattyàyatanasaügçhãteùu skandheùu sàbhiràmàyàü vij¤ànapravçttau vij¤ànaü vij¤ànasthitiþ /

[118|07-118|08]
pratyekaü tu yathà råpàdayo vij¤ànasya saükle÷àya bhavanti /

[118|08]
tasmàccatasçùu vij¤ànasthitiùu 

[118|09]
     #<kevalam // VAkK_3.7 //>#

[118|10]
     #<vij¤ànaü na sthitiþ proktaü >#

[118|11]
api ca kùetrabhàvena bhagavatà catasro vij¤ànasthitayo de÷itàþ /

[118|11-118|13]
vãjabhàvena ca sopàdànaü vij¤ànaü kçtsnameveti na punarbãjaü bãjasya kùetrabhàvena vyavasthàpayàübabhåvetyabhipràyaü parikalapayàmàsa /

[118|13-118|14]
ye dharmàþ sahavarttino vij¤ànasya te 'sya kùetrabhàvena sàdhãyàüso bhavantãti ta evàsya sthitaya uktàþ /

[118|15-118|16]
atha kathaü saptabhirvij¤ànasthitibhi÷catasro vij¤ànasthitayaþ saügçhãtà÷càtasçbhirvà sapta /

[118|16]
naiva hi saptabhi÷catasro nàpi catasçbhiþ sapta /

[118|17]
     #<catuùkoñi tu saügrahe />#

[118|18]
saügrahe vicàryamàõe catuùkoñikaü veditavyam /

[118|18-118|19]
syàtsaptabhiþ saügçhãtaü na catasçbhirityevamàdi /

[118|19]
prathamàþ koñiþ saptasu yaddhij¤ànam /

[118|19-118|20]
dvitãyà apàyeùu caturthe dhyàne bhavàgre ca vij¤ànavarjyàþ skandhàþ /

[118|20-118|21]
tçtãyà saptasu catvàraþ skandhà÷caturthyetànàkàràn sthàpayitvà /

[118|22]
yaccaitat gatyàdibhedabhinnaü traidhàtukamuktaü veditavyàþ /

[118|23]
     #<catasro yonayastatra sattvànàmaõóajàdayaþ // VAkK_3.8 //>#

[118|24]
aõóajà yonirjaràyujà saüsvedajà upapàdukà yoniþ /
yonirnàma jàtiþ /

[118|25]
yuvàntyasyàü sattvà mi÷rãbhavanti prasavasàmyàditi yoniþ /
aõóajà yoniþ katamà /

[118|26]
ye sattvà aõóebhyo jàyante /
tadyathà haüsakro¤cacakravàkamayåra÷åka÷àrikàdayaþ /

[118|27]
jaràyujà yoiþ katamà /
ye sattvà jaràyorjàyante /

[118|27-118|28]
tadyathà hastya÷vagomahiùakharavaràhàdayaþ /

[118|28]
saüsvedajà yoniþ katamà /

[118|28-118|29]
ye sattvà bhåsaüsvedàjjàyante /

[118|29]
tadyathà kçmikãñapataïgama÷akàdayaþ /
upapàdukà yoniþ katamà /

[119|01]
ye sattvà avikalà ahãnendriyàþ sarvàïgapratyaïgopetàþ sakçdupajàyante /

[119|01-119|02]
ata eva upapadane (read: upapàdane) sàdhukàritvàdupapàdukà ityucyante /

[119|02]
tadyathà devanàrakàntaràbhavikàdayaþ /

[119|03]
atha kasyàü gatau kati yonayaþ saüvidyanta ityàha 

[119|04]
     #<caturdhà nara tirya¤caþ >#

[119|05]
manuùyà÷caturvidhàþ /

[119|05-119|07]
aõóajàstàvadyathà kro¤cãniryàtau ÷ailopa÷ailau sthavirau mçgàramàtu÷ca dvàtriü÷at putràþ pa¤càlaràjasya ca pa¤ca putra÷atàni /

[119|07]
jaràyujà yathedànãm /

[119|07-119|08]
saüsvedajàstadyathà màndhàtucàru÷pacàråpacàrukapotamàlinyàmrapàlyàdayaþ /

[119|08]
upapàdukàþ punaþ pràthamakalpikàþ /

[119|08-119|09]
evaü tirya¤co 'pi caturvidhàþ /

[119|09]
trividhà dç÷yanta eva /
upapàdukàstu nàgasuparõi prabhçtayaþ /

[119|10]
     #<nàrakà upapàdukàþ />#

[119|11]
     #<antaràbhavadevà÷ca >#

[119|12]
sarve nàrakà antaràbhavikàþ devà÷copapàdukà eva /

[119|13]
     #<pretà api jaràyujàþ // VAkK_3.9 //>#

[119|14]
api÷abdàdapyupapàdukà iti /
àyuùmate mahàmaudgalyàyanàya pretã nivedayate 

[119|15]
     "pa¤ca putrànahaü ràtrau divà pa¤a tathà paràn /

[119|16]
     bhakùayàmi janitvà tàn nàsti tçptistathàpi me //"

[119|17]
katamà yoniþ sarvasàdhvã /
upapàdukà /

[119|17-119|18]
atha kimarthaü caramabhaviko bodhisattvaþ pràptopapattiva÷itve 'pi jaràyurjàü yorni bhajate /

[119|18-119|19]
evaü hi kriyamàõe mahàntamarthaü pa÷yati /

[119|19-119|21]
j¤àtisaübandhena mahataþ ÷àkyavaü÷asya dharme 'vataraõàrthaü cakravarttivaü÷yo 'yamiti cànyeùàü bahumànàdaràvarjanàrthaü manuùyabhåtà api cainàü siddhiü gacchantãti vineyànà mutsàhàrtham /

[119|21-119|23]
itarathà hyapraj¤àyamànakulagotraþ ko 'pyayaü màyàpuruùa ityevaü parikalpayeyurdevaþ pi÷àca iti và yathà 'nyatãrthyà apabhàùante kalpa÷atasyàtyayàdevaüvidho màyàvã loke pràdurbhåya màyayà lokaü bhakùayatãti /

[119|24]
apare tvàhuþ /

[119|24-119|26]
÷arãradhàtånàmavasthàpanàrthaü yeùumanuùyà anye ca prajàü vij¤àya sahasra÷aþ svargaü ca pràptà apavargaü ceti upapàdukànàü hi sattvànàü bàhyabãjàbhàvàn mçtànàü kàyo nàvatiùñhate ni÷ànta iva tailapradyoto 'ntardhãyate /

[119|26-119|27]
àdhiùñhànikãmçddhiü bhagavata icchatàü na yukta ekùa parihàraþ /

[119|27]
pra÷nàtpra÷nàntaramupajàyate /

[119|27-120|02]
yadyapyupapàdukànàü kàyanidhanaü na praj¤ayate kathamuktaü såtre "upapàdukaþ suparõã upapàdukaü nàgamuddharati bhakùàrthami"ti /

[120|02]
noktaü bhakùayatãtyapi tåddharati bhakùàrthamaj¤atvàdityadoùaþ /

[120|02-120|03]
bhakùayati và yàvanna mçto bhavati na pounrmçtasyàsya tçùyatãti /

[120|04]
katamà yoniþ sarvavahvã /
upapàdukaiva /

[120|04-120|05]
sà hi dvigatã tisçõàü ca prade÷aþ sarve càntaràbhàvikà iti /

[120|06]
ko 'yamastaràbhàvo nàma /

[120|07]
     #<mçtyåpapattibhavayorantarà bhavatãha vaþ />#

[120|08-120|09]
maraõabhavasyopapattibhavasya càntarà ya àtmabhàvo 'bhinirvarttate de÷àntaropapattisampràptaye so 'ntaràbhava ityucyate /

[120|09]
gatyantaràlatvàt /

[120|09-120|10]
kathamayaü jàta÷ca nàma nacopapanno bhavati /

[120|11]
     #<gamyade÷ànupetatvànnopapanno 'ntaràbhavaþ // VAkK_3.10 //>#

[120|12]
upapattigato hyupapanna ityucyate /
padergatyarthatvàt /

[120|12-120|13]
nacàyaü gamyade÷amupagatontaràbhavastasmànnopapannaþ /

[120|13]
kaþ punarasau de÷o gantavyaþ /

[120|13-120|14]
yatràkùiptasya vãpàkasyàbhivyaktiþ samàpti÷ca /

[120|14-120|15]
vicchinna evopapattibhavo maraõabhavàtsaübhavatãti nikàyàntarãyàþ /

[120|15]
tadetanneùyate /
kiü kàraõam /
yuktita÷ca àgamata÷ca /

[120|15-120|16]
tatra tàvat yuktiü ni÷rityocyate /

[120|17]
     #<vrãhisantànasàdharmvàdavicchinnabhavodbhavaþ />#

[120|18-120|19]
santànavarttinàü hi dharmàõàmavicchedena de÷àntareùu pràdurbhàvo dçùñastadyathà vrãhisantànasya /

[120|19-120|920]
tasmàdasyàpi sattvasantànasyàvicchedena de÷àntareùu pràdurbhàvo bhaviùõuþ /

[120|20-120|21]
vicchinno 'pi dçùñaþ pràdurbhàvastadyathà àdar÷àdiùu bimbàt pratibimbasya /

[120|21]
evaü maraõabhavàdupapattibhavasya syàt /

[120|22]
     #<pratibimbamasiddhatvàdasàmyàcchànidar÷anam // VAkK_3.11 //>#

[120|23]
pratibimbaü nàmànyadevotpadyate dharmàhntaramityasiddhametat /

[120|23-120|24]

siddhàvapi ca satyàmasàmyàdanidar÷anaü bhavati /

[120|24]
kathaü tàvadasiddham /

[120|25]
     #<sahaikatra dvayàbhàvàt >#

[120|26]
tatraiva hi de÷e àdar÷aråpaü dç÷yate pratibimbaü ca /

[120|26-120|27]
na caikatra de÷e råpadvayasyàsti sahabhàva à÷rayabhåtabhedàt /

[120|27-120|30]
tathà digbhedavyavasthiterekasminvàpyambude÷e svàbhimukhade÷asthànàü råpàõàmanyo 'nyaü pratibimbakamupalabhyate natvekatra råpe dvayoþ pa÷yatoþ sahadar÷anaü na bhavatãti na tatra råpàntaropapattiryuktà /

[120|30-121|01]
chàyàtapayo÷ca dvayoþ sahaikatrabhàvo na dçùñaþ /

[121|01-121|02]
upalabhyate ca chàyàstha àdar÷e såryasya prativimbakamiti na yukto 'sya tatra pràdurbhàvaþ /

[121|02]
athavà "sahaikatra dvayàbhàvàdi"ti katamasya dvayasya /

[121|02-121|03]
àdar÷atalasyendupratibimbakasya ca /

[121|03-121|04]
anyatraiva hi de÷e àdar÷atalaü bhavatyanyatraivàntargataü candrapratibimbakaü dç÷yate kåpa ivodakam /

[121|04-121|05]
tacca tatropapadyamànaü nànyatropalabhyate /

[121|05]
ato nàstyeva tat ki¤cit /

[121|05-121|06]
sàmagryàstu sa tasyàstàdç÷aþ prabhàvo yattathà dar÷anaü bhavati //

[121|06]
acintyo hi dharmàõàü hi dharmàõàü ÷aktibhedaþ /

[121|06-121|07]
evaü tàvandasiddhatvàt /

[121|07]
kathamasàmyàdanidar÷anaü bhavati /

[121|08]
     #<asantànàd >#

[121|09]
nahi vimvasya pratibimbakaü santànabhåtamàdar÷asantànasaüvaddhatvàt sahabhàvàcca /

[121|10]
yathà maraõasyopapattibhavaþ /

[121|10-121|11]
santànaü ca pratyavicchedena de÷àntareùu pràdurbhàva udàhçato nàsantànamityasàmyaü dçùñàntasya pratibimbasya ca /

[121|12]
     #<dvayodayàt />#

[121|13]
dvàbhyàü hi kàraõàbhyàü pratibimbasyodayo bhavati /

[121|13-121|14]
bimbàccàdar÷à cceti yat pràdhànaü kàraõaü tadà÷rityotpadyate /

[121|14-121|16]
nacaivamupapattibhavasyàpi dvàbhyàü kàraõàbhyàü saübhavo maraõabhavàccànyata÷ca pradhànabhåtàdityato 'pyayamasamàno dçùñàntaþ /

[121|16]
na ca yuktamuktaü bàhyameva cetanaü ÷ukra÷oõitaü pradhànakàraõamiti /

[121|16-121|17]
yatra càndhakàõa eva pràdurbhàva upapàdukànàü tatra kiü parikalpyate /

[121|17-121|18]
evaü tàvadyuktito neùyate /

[121|18]
na maràõabhavàdvicchinna upapattibhavapràdurbhàvaþ /
tasmàdastyevàntaràbhavaþ /

[121|19]
kaõñhokte÷càsti 

[121|20]
såtra uktaü "sapta bhavàþ /

[121|20-121|21]
narakabhavastiryagbhavaþ pretabhavo devabhavo manuùyabhavaþ karmabhavo 'ntaràbhava iti /

[121|21]
naitatsåtraü tairàmnàyate /
itastarhi 

[121|22]
     #<gandharvàt >#

[121|23]
"trayàõàü sthànànàü saümukhãbhàvàt màtuþ kukùau garbhasyàvakràntirbhavati /

[121|23-121|24]
màtà kalyà spi bhavati çtumatã ca /

[121|24]
màtàpitarau raktau bhavataþ sanipatitau ca /

[121|25]
gandharva÷ca pratyupasthito bhàtã"ti /
antaràbhavaü hitvà ko 'nyo gandharvaþ /

[121|26]
etadapi naiva tairàmnàyate /
kathaü tarhi /
"skndhabheda÷ca pratyupasthito bhavatã"ti /

[121|27]
yadyevamà÷valàyanasåtraü kathaü nãyate /

[121|27-121|28]
"jànanta bhavanto yo 'sau gandharvaþ pratyupasthitaþ /

[121|28]
kùatriyo và 'sau bràhmaõo và vai÷yo và ÷ådro và /

[121|28-122|01]
yadi và pårvasyà di÷a àgato yadi và dakùiõasyà pa÷cimàyà uttrasyà" iti /

[122|02]
nahi skandhabhedasyàgamanaü yujyate /
athaitadapi na pañhacyate /
itastarhi /

[122|03]
     #<pa¤cokteþ />#

[122|04]
"pa¤cànàgàmina" ityuktaü bhagavatà /

[122|04-122|05]
antaràparinirvàyã upapadyaparinirvàyã anabhisaüskàraparinirvàyã sàbhisaüskàraparinirvàyã årdhvastrotà÷ceti /

[122|05-122|06]
asatyantaràbhave kathamantaràparinirvàyã nàma syàt /

[122|06]
antarà nàma devàþ santãtyeke /

[122|07]
upapadyàdayo 'pi hi nàma devà evaü sati prasajyate /
tasmànyeyaü kalpanà sàdhvã /

[122|08]
ita÷ca 

[122|09]
     #<gatisåtrataþ // VAkK_3.12 //>#

[122|10]
"sapta satpuruùagatayaþ" ityatra såtre /
antaràparinirvàyiõastraya uktàþ /

[122|10-122|11]
kàlade÷aprakarùabhedena /

[122|11-122|12]
tadyathà parãttaþ sakalikàgnirabhinivarttamàna eva parinirvàyàdevaü prathamaþ /

[122|12]
tadyathà 'yaþ prapàñikà utpatantyeva nirvàyàdevaü dvitãyaþ /

[122|12-122|13]
tadyathà 'yaþprapàtikà utplutya pçthivyàmapatitaiva nirvàyàdevaü tçtãyaþ /

[122|13-122|14]
nacaivamantarà nàma devàstriprakàràþ kàlade÷aprakarùabhinnàþ santãti kalpanaiveyaü kevalà //

[122|14]
anye punaràhuþ /

[122|15-122|16]
àyupramàõàntare và devasamãpàntare và yaþ kle÷àn prajahàti so 'ntaràparinirvàyã /

[122|16-122|17]
sa punardhàtugato và parinirvàti saüj¤àgato và vitarkagato và /

[122|17]
tena trividho bhavatãti /

[122|17-122|18]
prathamo và råpadhàtau nikàyasabhàgaparigrahaü kçtvà parinirvàti /

[122|18]
dvitãyo devasamçddhiü cànubhåya /

[122|18-122|19]
tçtãyo devànàü dharmasaügãtimanupravi÷ya /

[122|19-122|21]
upapadyaparinirvàyã punaþ prakarùayuktàü saügãtimanupravi÷ya parinirvàti bhåyasà và àyuråpahatya nopapannamàtra eveti ta ete sarve 'pi ÷akalikàdidçùñàntairna saüvadhyante /

[122|21]
de÷agativi÷eùàbhàvàt /

[122|21-122|22]
àrupyeùvapi càntaràparinirvàyã pañhyetàyuþpramàõàntare parinirvàõàt /

[122|22]
na ca pañhyate /

[122|23-122|24]
     "dhyànai÷catasro da÷ikà àrupyaiþ saptikàtrayam /
     saüj¤ayà ùaññikàü kçtvà vargo bhavati samuditaþ //

[122|25]
ityetasyàyurdànagàthàyàm /
tasmàdetadapi sarvaü kalpanàmàtram /

[122|26]
athaitànyapi såtràõi tairnàmnàyante /

[122|26-123|01]
kimidànãü kurmo yacchàstà ca parinirvçtaþ ÷àsanaü cedamanàyakaü bahudhà bhinnaü bhidyate càdyàpi yathecchaü granthata÷càrthata÷ca /

[123|01-123|02]
yeùàü tu tàvadayamàgamaþ pramàõaü teùàmàgamato 'pi siddho 'ntaràbhavaþ /

[123|02-123|03]
yattarhi såtra uttam "atha ca punardåùã màraþ sva÷arãreõàvicau mahànarake prapatita" iti /

[123|03]
tat kathamiti /

[123|04]
sa hi jãvanneva nàrakãbhirjvàlàbhiràliïgitaþ /

[123|04-123|05]
kàlalü kçtvà 'ntaràbhavenàvãciü pràpta ityayaü tatràbhiprayaþ /

[123|05-123|06]
atyudãrõaparipårõàni hi karmàõi kàyasya nikùepaü na pratãkùante /

[123|06]
ato 'sya dçùñadharmavedanãyaü karma pårvaü vãpakvaü pa÷càdupapadyavedanãyamiti /

[123|07-123|08]
idamidànãü kathaü nãyate "pa¤cànantaryàõi karmàõi yàni kçtvopacitya samanantaraü narakeùåpapadyata" iti /

[123|08]
anyàü gatimagatvetyabhipràyaþ /

[123|08-123|09]
upapadyavedanãyatvaü tatra karmaõo dyotitam /

[123|09]
atha yathàrutaü kalpyate /
pa¤caiva kçtvà naikamiti pràpnoti /

[123|09-123|10]
kriyànantaraü ca /

[123|10]
na kàlàntaraü jãvitvà ko và 'ntaràbhavasyopapadyamànatvaü necchati /

[123|10-123|11]
antarà bhavenaiva hyasau maraõàntaraü narakeùåpapadyate /

[123|11]
abhimukhatvàt /

[123|11-123|12]
na ca bråma upapanno bhavatãti /

[123|12]
iyaü tarhi gàthà kathaü nãyate 

[123|13-123|14]
     "upanãtatayà jaràturaþ saüpràpto hi mamàntikaü dvija /
     vàso 'pi hi nàsti te 'ntarà pàtheyaü ca na vidyate tave" ti //

[123|15]
atràpi manuùyeùvantaràvàso nàstãtyabhipràyaþ /

[123|15-123|16]
athavà 'ntaràbhave 'pyasya vàso nàstyupapattide÷asaüpràptiprati gamanàdhiùñhànàditi /

[123|16-123|17]
ayamatràbhipràyo nàyamabhipràya iti duta evaitat /

[123|17]
tulya eùa bhavato 'pyanuyogaþ /

[123|17-123|18]
tasmàdubhayasminnapi pakùe yathhottasåtràvirodhànna bhavatyetadantaràbhavasyàbhàve j¤àpakam /

[123|18-123|19]
j¤àpakaü hi nàmàgatikà gatiriti /

[123|20]
atha kàü gatiü gamiùyataþ kimàkçtirantaràbhavo 'bhinivarttate /

[123|21]
     #<ekàkùepàdasàvaiùyatpårvakàlabhavàkçtiþ />#

[123|22]
yenaiva karmaõà gatiràkùipyate tenaivàntaràbhavastatpràptaye /

[123|22-123|23]
ato yàü gatiü gantà bhavati tasyàü gatau ya àgamiùyatpårvakàlabhavastasyaivàsyàkçtirbhavati /

[123|23-123|25]
evaü tarhi ÷unãprabçtãnàmekasmin kukùau pà¤cagatiko 'ntaràbhavo 'bhinirvarttate iti nàrako 'ntaràbhavaþ kukùiü nirdahet /

[123|25-123|26]
pårvakàlabhave 'pi tàvannàrakà na nityaü prajvalità bhavantyutsadeùu bhramantaþ kiü punarantaràbhavikàþ /

[123|26]
astu và prajvalitaþ /

[123|26-123|27]
sa tu yathà na draùñuü ÷asyate tathà na spraùñumapyacchatvàdàtmabhàvasyetyacodyametat /

[123|27-123|28]
antaràbhavànàmapyanyonyaü kukùàvasaü÷leùàtkarmapratibandhàcca na dàhaþ /

[123|28-124|01]
pramàõaü tu yathà pa¤caùaóvarùasya dàrakasya sa tu ùañindriyo bhavati bodhisattvasya punaryathà saüpårõayånaþ salakùaõànuvya¤jana÷ca /

[124|01-124|02]
ata evàntaràbhavasthena màtuþ kukùiü pravi÷atà koñã÷ata÷càturdvãpikànàmavabhàsitaþ /

[124|03]
yattarhi màtà bodhisatvasya svapne gajapotaü pàõóaraü kukùiü pravi÷antamadràkùãt /

[124|03-124|04]
nimittamàtraü tat tiryagyone÷ciravyàvçttatvàt /

[124|04]
tadyathà kçkã ràjà da÷a svapnànadràkùãditi /

[124|05-124|06]
     "karikåpasaktu candanakalabhàràmàsta thà kaperabhiùekaþ /
     a÷ucikapiþ pañakalahàviti da÷a dçùñà nçpeõa kçkiõà svapnàþ" //

[124|07]
naiva càntaràbhavikaþ kukùiü bhittvà pravi÷atyapi tu màturyonidvàreõa /

[124|07-124|08]
ata eva yamalayoryaþ pa÷càt prajàyate sa jyàyànucyate yaþ pårvaü sa kanãyàniti /

[124|08]
dharmasåtravibhàùyaü kathaü nãyate /

[124|09-124|10]
     "vàraõa tvamupagamya pàõóaraü ùaóviùàõaruciraü catuùkramam /
     màtçgarbha÷ayanaü vi÷eùasaüprajànançùirà÷ramaü yatheti" //

[124|11]
naitadava÷yanetavyam /
nahyetat såtraü na vinayaþ nàbhidharmaþ /
kàvyametat /

[124|11-124|12]
kavãnàü ca kàvyaü samàyojayatàü kecit bhàvàþ samàropità gacchanti /

[124|12]
athavà netavyameva /

[124|12-124|13]
yathà 'sya màtà svapne taü pravi÷antamadràkùittathà so 'pi gàthàmakàrùãditi /

[124|13-124|14]
råpàvacaro 'pyantaràbhavaþ saüpårõapramàõaþ savastra÷ca pràdurbhavati /

[124|14]
apatràpyotsadatvàt /

[124|14-124|15]
bodhisattvasya savastraþ ÷uklàyà÷ca bhikùuõyàþ praõidhànava÷àdhyàvantameva pariveùñità nirdagdhà /

[124|15]
anyo nagnaþ /

[124|15-124|16]
kàmadhàtoranapatràpyotsadatvàt /

[124|17]
atha ko 'yaü pårvakàlabhavo nàma /

[124|18]
     #<sa punarmaraõàtpårva upapattikùaõàtparaþ // VAkK_3.13 //>#

[124|19]
bhavo hi nàmàvi÷eùeõa pa¤copàdànaskandhàþ /
sa eva caturdhà bhidyate /
antaràbhavo yathoktaþ /

[124|20]
upapattibhabo gatãùu pratisandhikùaõaþ /

[124|20-124|21]
tasmàt pareõa maraõakùaõaü paryudasyànyaþ sarvo bhavaþ pårvakàlabhavaþ /

[124|21]
caramakùaõo maraõabhabo yata årdhvamantaràbhavo bhavati råpiùu cetsattveùåpapadyate /

[124|22]
sa càyamantaràbhavaþ /

[124|23]
     #<sajàti÷uddhadivyàkùidç÷yaþ >#

[124|24]
samànajàtãyairevàntaràbhavikairdç÷yate /

[124|24-125|01]
yeùàü ca divyaü cakùuþ suvi÷uddhamabhij¤àmayaü ta enaü pa÷yanti /

[125|01]
upapattikùuùà tu na dç÷yate /
jàtyarthamacchatvàt /

[125|01-125|02]
devàntaràbhavikaþ sarvàn pa÷yati /

[125|02]
manuùyapretatiryagnàrakàntaràbhavikàþ pårva pårvamapàtyetyapare /

[125|03]
     #<karmarddhivegavàn />#

[125|04]
çddhiràkà÷agamanam /
karmaõà çddhiþ karmarddhiþ /
tasyà vegaþ karmarddhivegaþ ÷ãgratà /

[125|05]
so 'syàstãti karmarddhivegavàn /
yenàsau na ÷akyo buddhairapi pratibanddhum /

[125|05-125|06]
karmaõo 'sya balãyastvàt /

[125|07]
     #<sakalàkùaþ >#

[125|08]
samagrapa¤cendriyaþ /

[125|09]
     #<apratighavàn >#

[125|10]
pratighàtaþ pratighaþ /
so 'syàstãti pratighavàn /
na pratighavànapratighavàn /

[125|10-125|11]
vajràdibhirapyanivàryatvàt /

[125|11-125|12]
tathà hi pradãptàyaþpiõdabhede tanmadhyasaübhåtaþ krimiråpalabdhaþ ÷råyate /

[125|12]
yasyàü ca gatau sa utpatsyamànastasyàþ sarvathà /

[125|13]
     #<anivartyaþ >#

[125|14]
nahi kadàcinmanuùyàntaràbhavo 'ntardhàya devàntaràbhavo bhavatyanyo và /

[125|14-125|15]
niyatamanena yàmeva gatimadhikçtyàbhinirvçttastasyàmevopapattavyam nànyasyàmiti /

[125|16]
kiü punarantaràbhavo 'pi kàmàvacaraþ kavaóãkàramàhàraü bhuïkte /
omityàha /
na tvaudàrikam /

[125|17]
kiü tarhi /

[125|18]
     #<sa gandhabhuk // VAkK_3.14 //>#

[125|19]
ata eva gandharva ityucyate /
dhàtånàmanekàrthatvàt /
hrasvatvaü ÷akandhukarkandhuvat /

[125|19-125|20]
alpe÷àkhyastu durgandhàharo mahe÷akhyaþ sugandhàhàraþ /

[125|20]
kiyantaü kàlamavatiùñhate /
nàsti niyama iti bhadantaþ /

[125|21]
yàvadupapattisàmagrãü na labhate nahi tasyàyuùaþ pçthagevàkùepaþ /
ekanikàyasabhàgatvàt /

[125|21-125|22]
itarathà hi tasyàyuùaþ kùayànmaraõabhavaþ prasajyeta /

[125|22-126|01]
yadyàsumeroþ sthalaü màüsasya syàttatsarva varùàsu krimãõàü påryeta /

[126|01-126|02]
kimidànãü tatpratãkùà eva teùàmantaràbhavà àsan kuto yà tadà tebhyo gatà iti vaktavyam /

[126|02]
naitadàgataü såtre ÷àstre và /

[126|02-126|03]
evaü tu yujyate /

[126|03]
gandharasàbhigçddhànàmalpàyuùàü jantånàmanto nàsti /

[126|03-126|05]
te taü gandhaü ghràtvà gandharasàbhigçddhàþ kàlaü kurvantaþ krimibhàvasaüvarttanãyaü karma pravodhya tayà tçùõayà krimiùåpapadyanta iti /

[126|05-126|07]
athavà nånaü tatpratyayapracåra eva kàle tatsaüvarttanãyàni karmàõi vãpàkàbhinirvçttau vçttiü labhnte nànyatra /

[126|07-126|08]
tathàhi cakravarttisaüvarttanãyàni karmaõi a÷ãtivarùasahasràyuùi prajàyàü vahutaràyuùi và cakravarttino jàyante nànyasyàm /

[126|08-126|09]
ata eva coktaü bhagavatà "acintyaþ sattvànàü karmavipàka" iti /

[126|09]
saptàhaü tiùñhatãti bhadantavasumitraþ /

[126|09-126|10]
yadi tàvatà sàmagrãü na labhate tatraiva puna÷cyutyà jàyante /

[126|10]
sapta saptàhànãtyapare /

[126|10-126|11]
alpaü kàlamiti vaübhàùikàþ /

[126|11-126|12]
sa hi saübhavaiùitvàtsamdhàvagatvà samdhiü badhnàtãti yathàtvasamagràþ pratyayà bhavanti /

[126|12]
niyataü cànena tasmin de÷e tasyàü jàtau janitavyaü bhavati /

[126|12-126|13]
tadà karmàõyeva pratyayànàü sàmagrãmàvahanti /

[126|13-126|14]
athàniyàtaü tato 'nyatra de÷e tasyàü jàtau jàyate sadç÷yà mityapare /

[126|14-126|15]
tadyathà gavàmåùmasu maithunasya pràcuryaü ÷aradi ÷unàü çkùànàü hemante càkùvànàm /

[126|15-126|17]
gavaya÷çgàlakharatarakùàõàü punaþ kàlo nàstãti yenànyatra kàle goùåpapattavyaü sa gavayeùåpapadyate yena ÷vas sa ÷çgàleùu yenà÷vesu sa gardabheùu yena çkùeùu sa tarakùeùåpapadyate iti /

[126|17-126|18]
na tvasya nikàyasabhàgàntaràbhavo nànyatra nikàyasabhàge ÷akyamutpattumekakàmàkùepàditi vaktavyametat /

[126|19]
sa khalveùa gatide÷asaüpràptyarthaü pràdurbhåto 'ntaràbhavaþ 

[126|20]
     #<viparyastamatiryàti gatide÷am riraüsayà />#

[126|21]
sa hi karmaprabhàvasaübhåtena cakùuùà sudårastho 'pi svamupapattide÷aü prekùate /

[126|21-126|22]
tatràsya màtàpitrostàü vipratipattiü dçùñvà puüsaþ sataþ pauüsno ràga utpadyate màtari stryà satyà straiõo ràgàþ udpadyate pitari /

[126|22-126|23]
viparyayàt pratighaþ /

[126|23-126|24]
evaü pañhacyate praj¤aptau "gandharvasya tasmin samaye dvayo÷cittayoranyatarànyataraccittaü saümukhãbhåtaü bhavatyanunayasahagataü và pratighasahagataü veti /

[126|24-126|25]
sa tàbhyàü viparyasto rantukàmatayà tam de÷amà÷liùya tàmavasthàmàtmanyadhimucyate /

[126|25-126|26]
tasmiü÷cà÷ucau garbhasthànasaüpràpte jàtaharùo 'bhinivi÷ate /

[126|26-126|27]
tato 'sya skandhà ghanãbhavantyantaràbhavaskandhà÷càntardhãyante ityupapanno bhavati /

[126|27-126|28]
sa cetpumàn bhavati màturdakùiõakukùimà÷ritya pçùñhàbhimukha utkeñukaþ saübhavatyatha strã tato vàmakukùimà÷rityodaràbhimukhã /

[127|01]
athedànãü napuüsakaü tadyena ràgeõà÷liùñaü tathà tiùñhati /

[127|01-127|02]
na càstyantaràbhavo vyantaraþ  sakalendriyatvàt/

[127|02-127|03]
athaþ strãbhåtaþ puruùabhåto và 'nupravi÷ya yathàsthànaü tiùñhati pa÷càt garbha àpyàyamàno napuüsakaü bhavatãti" /

[127|03]
idaü vicàryate /

[127|03-127|05]
kimasya ÷ukrak÷oõitamahàbhåtànyevendriyà÷rayabhàvamàpadyante karmava÷àdàhosvit bhåtàntaràõyeva karmabhirjàyante /

[127|05]
tànyupa÷rityeti /
tànyevetyeke /

[127|05-127|06]
anindriyaü hi ÷ukra÷oõitamantaràbhavena sàrdhaü nirudhyate sendriyaü pràdurbhavati /

[127|06-127|07]
vãjàïduranirodhotpàdanyàyena yattatkàlamityàkhyàyate /

[127|07-127|08]
evaü ca kçtvedaü såtrapadaü såtre sånãtaü bhavati "màtàpitra÷ucikalalasaübhutasye"ti /

[127|08-127|09]
tathà "dãrgharàtraü yuùmàbhirbhikùivaþ katasiþ saüvarddhità rudhiravinduråpàtta" iti /

[127|09]
bhåtàntaràõyevetyapare /
tadyathàparõakrimeþ /

[127|09-127|10]
a÷ucisaüni÷rayotpattyabhisaübandhivacanàttu kalalasya såtràvirodha iti /

[127|10-127|11]
evaü tàvadaõóajàü jaràyujàü ca yorni pratipadyate /

[127|11]
anyatra tu yathàyogaü vaktavyamityàhuþ /

[127|11-127|12]
tatra càyaü yogo dç÷yate 

[127|13]
gandhasthànàbhikàmo 'nyaþ 

[127|14-127|15]
saüsvedajàü yoniü pratipadyamàna upapattisthànaü gatvàbhilàùàt gacchatyamedhyaü medhyaü và yathàkramam /

[127|15]
upapàdukàü tu yoniü prapadyamànaþ sthànàbhilàùàt /

[127|15-127|16]
kathaü narakeùu sthànàbhilàùaþ /

[127|16]
viparyastabuddhitvàt /

[127|16-127|17]
sa hi ÷ãtavàtavarùàbhiùekairàtmànaü bàdhyamànaü pa÷yati narakeùu càgniü dãpyamànam /

[127|17-127|18]
tatra uùõàbhilàùàddhàvati /

[127|18-127|19]
punastaptavàtàtapàgnisaütàpairàtmànaü bàdhyamànamanupa÷yan ÷aityaü ca narakeùu ÷ãtàbhilàùàddhàvati /

[127|19-127|20]
yad avasthas tad upapattisaüvarttanãyaü karmàkàrùãt tadavasthàtmànaü tà÷ca sattvàn pa÷yan dhàvatãti pårvàcàryàþ /

[127|20-127|21]
tatra punardevàntaràbhava årdhvaü gacchatyà sanàdivottiùñhan manuùyatiryakpretànàü manuùyàdivat /

[127|22]
     #<årdhvapàdastu nàrakaþ // VAkK_3.15 //>#

[127|23-127|24]
     "te vai patanti narakàdårdhvapàdà avàïmukhàþ /
     çùãõàmabhivaktàraþ saüyatànàü tapasvinàm" iti //

[127|25]
gàthàbhidhànàt /

[127|26]
yaduktaü "viparyastamatiryàtã"ti /

[127|26-127|27]
kimava÷yaü sarvo 'ntaràbhavastathà màtuþ kukùimavakràmati /

[127|27]
nityàha /
kiü tarhi /
catasro garbhàvakràntayaþ såtra uktàþ /
katamà÷catasraþ /

[128|01]
     #<saüprajànan vi÷atyekaþ >#

[128|02]
tiùñhati niùkràmati sà saüprajànan /

[128|03]
     #<tiùñhatyapyaparaþ />#

[128|04]
saüprajànanniti varttate /
pravi÷atyapãtyapikùabdàt /

[128|05]
     #<aparaþ />#

[128|06]
     #<niùkràmatyapi >#

[128|07]
saüpràjànan pravi÷ati tiùñhatyapi /

[128|08]
     #<sarvàõi måóho 'nyaþ >#

[128|09-128|10]
ka÷cit punaþ sarvàõyevàsaüprajànan karoti pravi÷atyasaüprajànan tiùñhati niùkràmatyapi /
[128|10]
età÷catasro garbhàvakràntayaþ pratilomaü nirdiùñàþ /

[128|11]
÷lokabandhànuguõyataþ /

[128|12]
     #<nityamaõóajaþ // VAkK_3.16 //>#

[128|13]
aõóajaþ sattvo nityaü måóha eva sarvàõi karoti /
kathamaõóàjjàto garbhaü pravi÷ati /

[128|14]
yo 'pi janiùyate so 'pyaõdajaþ /
athavà bhàvinyàpi saüj¤ayà nirde÷àþ kriyante /

[128|15]
tadyathà "saükçtamabhisaüskarotã"ti såtre odanaü pacatãti saktum pinaùñãti loke /

[128|16]
tasmànnaiùa doùaþ /

[128|17]
kathaü punarasaüprajànan màtuþ kukùiü pravi÷ati yàvanniùkràmati kathaü và saüprajànan /

[128|18-128|19]
alpe÷àkhyasya tàvatsattvasya màtuþ kukùiü pravi÷ataþ evaü vãparãtau saüj¤àdhimokùau pravarttete /

[128|19]
vàto vàti devo varùati /

[128|19-128|21]
÷ãtaü durdinaü mahato và janakàyasya kolàhalaü hnta tçõagahanaü và pravi÷àmi vanagahanaü và tçõakuñãü và parõakuñãü và vçkùamålaü và sarpàmi kuõóayamålaü veti /

[128|21-128|22]
tiùñhato 'pyeùu tiùñhàmiti niùkràmato spyebhyo niryàmãti /

[128|22-128|23]
mahe÷àkhyasya tu sattvasyàràmaü và pravi÷àmyudyànaü vàpràsàdaü và 'bhirohàmi kåñàgàraü và paryaïka veti /

[128|23]
tathà tiùñhàmi niryàmãti /

[128|23-128|24]
evaü tàvadasaüprajànan pravi÷ati yàvanniùkràmati /

[128|24-128|25]
saüprajànaüstu samyak prajànàti màtuþ kukùiü pravi÷àmyatraiva tiùñhàmi ata eva niryàmiti /

[128|25-128|26]
nàsya viparãtau saüj¤àdhimokùau pravarttete /

[128|26]
atra punarapadi÷yate /

[128|27]
     #<garbhàvakràntayastisra÷cakravarttisvayaübhuvàm />#

[128|28]
cakravarttina÷ca svayaübhuvo÷ca pratyekabuddhasaübuddhayo÷ca /
yathàkramamityante vakùyati /

[128|28-128|29]
tatra prathamà cakravarttinaþ /

[128|29]
sa hi pravi÷atyeva saüprajànan na tiùñhati nàpi niùkràmati /

[128|30]
pratyekabuddhastiùñhatyapi /
buddho niùkràmatyapi /
atràpi bhàvinyà saüj¤ayà nirde÷aþ /

[129|01]
     #<karmaj¤ànobhayeùàü và vi÷adatvàd yathàkramam // VAkK_3.17 //>#

[129|02]
vi÷adakarmaõàmdàrapuõyakriyàõàü prathamà /

[129|02-129|03]

vi÷adaj¤ànànàü bàhu÷rutyakçtapravicayànàü dvitãyà /

[129|03]
vi÷ada puõyakarmaj¤ànànàü tçtãyà /

[129|03-129|04]
ta eva tvete cakravarttyàdaya evaübhåtà yujyante yathàkramam /

[129|04]
÷eùàõàü caturthãti siddhaü bhavati /

[129|05]
atredànãü bàhyakà àtmavàdaü parigçhyottiùñhante /

[129|05-129|06]
yadi sattvo lokàntaraü saücaratãti pratij¤àyate siddha àtmà bhavatãti /

[129|06]
sa eùa pratiùidhyate 

[129|07]
     #<nàtmàsti >#

[129|08]
kãdç÷a àtmà ya imàn nikùipatyanyà÷ca skndhàn pratisaüdadhàtãti parikalpyate /

[129|09]
sa tadç÷o nàstyantarvyàpàrapuruùaþ /

[129|09-129|11]
evaü tåktaü bhagavatà "asti karmàsti vipàkaþ kàrakastu nopalabhyate ya imàü÷ca skandhànnikùipati anyàü÷ca skandhàn pratisaüdadhàtyanyatra dharmasaüketàt /

[129|11-129|12]
tatràyaü dharmasaüketo yadutàsmin satãdaü bhavatãti vistareõa pratãtyasamutpàdaþ "/

[129|12]
kãdç÷astarhyàtmà na pratiùidhyate /

[129|13]
     #<skandhamàtraü tu >#

[129|14]
yadi tu skandhamàtramevàtmeti upacaryate tasyàpratiùedhaþ /

[129|14-129|15]
evaü tarhi skandhà eva lokàntaraü saücarantãti pràptaü skandhamàtraü tu nàtra saücaratãti /

[129|16]
     #<kle÷akarmàbhisaüskçtam />#

[129|17]
     #<antaràbhavasaütatyà kukùimeti pradãpavat // VAkK_3.18 //>#

[129|18]
kùaõikà hi skandhàsteùàü saücarituü nàsti ÷aktiþ /

[129|18-129|19]
kle÷aistu paribhàvitaü karmabhi÷ca kle÷amàtramantaràbhàsaüj¤ikayà saütatyà màtuþ kukùimàyàti /

[129|19-129|20]
tadyathà pradãpaþ kùaõiko 'pi saütatyà de÷àntaramiti nàstyeùa doùaþ /

[129|20-129|21]
tasmàtsiddhametadasatyapyàtmani kle÷akarmàbhisaüskçñaþ skandhànàü saütàno màtuþ kukùimàpadyata iti /

[129|21]
sa punaþ 

[129|22]
     #<yathàkùepaü kramàdvçddhaþ santànaþ kle÷akarmabhiþ />#

[129|23]
     #<paralokaü punaryàti >#

[129|24]
nahi sarvasya skandhasantànasyàkùepastulyo bhavatyàyupyasya karmaõo bhedàt /

[129|24-129|25]
ato yasya yàvànàkùpastasya tàvatã vçddhiþ krameõa bhavati /

[129|25]
kena krameõa /

[130|01-130|02]
     "kalalaü prathamaü dhavati kalalàjjàyate 'rbudaþ /
     arbudàjjàyate pe÷ã pe÷ãto jàyate ghanaþ //

[130|03-130|04]
     ghanàt pra÷àkhà jàyante ke÷aromanakhàdayaþ /
     indriyàõi ca råpãõi vya¤janànyanupårva÷aþ //

[130|05]
ityàryàþ /

[130|05-130|06]
etàþ pa¤ca garbhàvasthàþ kalalàrbudape÷ãghanapra÷àkhàvasthàþ /

[130|06-130|08]
tasya khalu kàlàntareõa paripàkapràptasya garbha÷atlasyàbhyantaràt màtuþ kukùau karmavipàkajà vàyavo vànti ye taü garbha÷alyaü saüparivarttya màtuþ kàyàvakùaradvàràbhimukhamavasthàpayanti /

[130|08-130|09]
sakrårapurãùapiõóa ivàtimàtraü sthànàt pracyuto duþkhaü saüparivarttyate /

[130|09-130|15]
yadi punaþ kadàcinmàturàhàravihàrakriyàpacàreõa ca pårvakarmàparàdhena garbha eva vyàpàdaü pràpnoti tata enaü tajj¤àstriyaþ kumàrabhçtyakà và sukhoùõena sarpistailena supiùñena ÷àlmalãkalkenànyena và hastamabhyajya tãkùõaü tanukaü càtra ÷astrakamupanivadhya tasminvarcaskåpa ivogradurgandhàndhakàrasamalapalvale suvahukrimikulasahasràvàse nityasràviõi satatapratikriye ÷ukra÷roõitalasikàmalasaüklinnaviklinnakvathitapicchile paramavãbhatsadar÷ane chidratanucarmàvacchàdite pårvakarmavãpàkarje mahati kàmanàóãrvaõe hastaü prave÷yà ïgamaïgaü nikçtyàdhyàharanti /

[130|16]
sa càpyaparaparyàyavedanãyena karmaõà pårvakeõa kàmapi gatiü nãyate /

[130|16-130|20]
atha punaþ svasti prajàyate tata enaü màtà putràbhilàùiõã tatparikà và striyaþ sadyojàtakaü taruõavrõàyamànàtmànaü ÷astrakùàrà yamàõasaüspar÷àbhyàü pàõibhyàü parigçhya snàpayanti stanyena sarpipà vàpyàyayanti audàrikaü càhàramàhartuü krameõàbhyàsayanti /

[130|20-130|21]
tasya vçddheranvayàdindriyàõàü paripàkànpunarapi kle÷àþ samudàcaranti karmaõi copacayaü gacchanti /

[130|21-130|22]
saþ taiþ kàyasya bhedàdantaràbhavasaütatyà pårvavat paralokaü punaryàti /

[130|23]
     #<ityanadibhavacakrakam // VAkK_3.19 //>#

[130|24-130|25]
etena prakàreõa kle÷akarmahetukaü janma taddhetukàni punaþ kle÷akarmàõi tebhyaþ punarjanmetyanàdibhavacakrakaü veditavyam /

[130|25-130|26]
àdau hi parikalpyamàne tsyàhetukatvameteùu sajyeta sati càhetukatve sarvamevedamahetukaü pràduþsyàt /

[130|27-130|28]
dçùñaü càïkuràdãùu vãjàdãnàü sàmarthyaü de÷akàlapratiniyamàdagnyàdãnàü ca pàkajàdiùviti nàsti nirhetukaþ pràdurbhàvaþ /

[130|28-131|01]
nityakàraõàstitvavàda÷ca pràgeva paryudastaþ /

[131|01]
tasmànnàstyeva saüsàrasyàdiþ /
antastu hetukùayàt yuktaþ /

[131|01-131|02]
hetvadhãnatvàjjanmano vãjakùayàdivaïkurasyeti /

[131|03]
ya eùa skandhasaütàno janmatrayàvastha åpadiùñaþ 

[131|04]
     #<sa pratãtyasamutpàdo dvàda÷àïgastrikàõóakaþ />#

[131|05-131|06]
tatra dvàda÷àïgàni avidyà saüskàrà vij¤ànaü nàmaråpaü ùaóàyatanaü spar÷o vedanà tçùõà upàdànaü bhavo jàtirjaràmaraõaü ca /

[131|06-131|07]
trãõi kàõóàni pårvàparàntamadhyànyatãtànàgatapratyutpannàni janmàni /

[131|07-131|08]
kathameùu trikàõóeùu dvàda÷àïgàni vyavasthàpyante /

[131|09]
     #<pårvàparàntayordve dve madhye 'ùñau >#

[131|10]
avidyà saüskàrà÷ca pårvànte jàtirjaràmaraõaü càparànte /

[131|10-131|11]
÷eùàõyaùñau madhye /

[131|11]
kiü punaretànyaùñàïgàni sarvasyàü jàtau bhavanti /
netyàha /
kasya tarhi /

[131|12]
     #<paripåriõaþ // VAkK_3.20 //>#

[131|13-131|14]
parãpåro 'syàstãti paripåro ya etàni sarvàõyevàvasthàntaràõi spç÷ati so 'tra pudgalo 'bhipreto na tu yo 'ntaràla eva mriyate /

[131|14]
nàpi råpàrupyàvacaraþ /

[131|14-131|15]
tathà hi mahànidànaparyàye kàmàvacara eva pudgalo nirdiùñaþ /

[131|15-131|16]
"vij¤ànaü cedànanda màtuþ kukùiü nàvakràmedi"ti vacanàt /

[131|16-131|18]
yadà tu dvividhaþ pratãtyasamutpàda ucyate paurvàntika÷càparàntika÷ceti tadà saptàïgàni paurvàntiko yàvadvedanàntaþ pa¤càparàntikaþ /

[131|18]
saphalahetukayoþ pårvàparàntayorgrahaõàt /

[131|19]
atha ka ime 'vidyàdayaþ /

[131|20]
     #<pårvakle÷à da÷à 'vidyà >#

[131|21]
yà pårvake janmani kle÷àvasthà sehàvidyetyucyate /

[131|21-131|22]
sàhacaryàttadva÷ena teùàü samudàcàràcca /

[131|22]
ràjàgamanavacane tadanuyàtrikà gamanasiddhavat /

[131|23]
     #<saüskàràþ pårvakarmaõaþ />#

[131|24]
da÷eti varttate /

[131|24-131|25]
pårvajanmanyeva yà puõyàdikarmàvasthà seha saüskàrà ityucyante yasya karmaõa iha vipàkaþ /

[131|26]
     #<saüdhiskandhàstu vij¤ànaü >#

[131|27]
màtuþ kukùã pratisaüdhikùaõe pa¤ca skandhà vij¤ànam /

[132|01]
     #<nàmaråpamataþ param // VAkK_3.21 //>#

[132|02]
     #<pràk ùaóàyatanotpàdàt >#

[132|03-132|04]
saüdhicittàt pareõa yàvat ùaóàyatanaü notpadyate sà 'vasthà nàmaråpaü tàvat ùaóàyatanamityucyate /

[132|04-132|05]
prakcaturàyatanotpàdàdini vaktavye ùaóàyatanavacanaü tadà tadvyavasthàpanàt /

[132|06]
     #<tatpårvaü trikasaügamàt />#

[132|07-132|08]
utpanne ùaóàyatane sàvasthà tàvat ùaóàyatanamityucyate yàvadindriyaviùayavij¤ànatrikasaünipàtaþ /

[132|09]
     #<spar÷aþ pràksukhaduþkhàdikàraõaj¤àna÷aktitaþ // VAkK_3.22 //>#

[132|10]
trayàõàü saünipàtàt spar÷o bhavati /

[132|10-132|11]
sa yàvadvedanàtrayakàraõaparicchedena samartho bhavati sà 'vasthà spar÷a ityucyate /

[132|11]
paricchedasàmarthye sati 

[132|12]
     #<vittiþ pràk maithunàt >#

[132|13]
vedanàvasthà yàvanmaithunaràgo na samudàcarati /

[132|14]
     #<tçùõà bhogamaithunaràgiõaþ />#

[132|15]
kàmaguõamaithunaràgasamudàcàràvasthà tçùõetyucyate yàvanna tadviùayaparyeùñimàpadyate /

[132|16]
     #<upàdànaü tu bhogànàü pràptaye paridhàvataþ // VAkK_3.23 //>#

[132|17-132|18]
yasyàmavasthàyàü viùayapràptaye paryeùñimàpannaþ sarvato dhàvatyasàvavasthà upàdànamityucyate /

[132|18]
tathà ca paridhàvan 

[132|19]
     #<sa bhaviùyat bhavaphalaü kurute karma tat bhavaþ />#

[132|20]
sa viùayàõàü pràptihetoþ paridhàvan paunarbhavikaü karmopacinoti so 'sya bhavaþ /

[132|21]
tena hi karmaõà punaritaþ pracyutasyàyatyàü pratisaüdhirbhavati /
yo 'sau

[132|22]
     #<pratisaüdhiþ punarjàtiþ >#

[132|23]
yadeveha vij¤ànàïgaü tadevàsyànyatra janmani jàtiþ /
tat årdhvaü 

[132|24]
     #<jaràmaraõamà vidaþ // VAkK_3.24 //>#

[132|25]
jàteþ pareõa yàvadedanàvasthà jaràmaraõam /

[132|25-132|27]
yànyeveha catvàryaïgàni nàmaråpaùaóàyatanaspar÷avedanàstànyevànyatra jaràmaraõamityetàni dvàda÷àïgàni /

[132|27]
sa caiùa pratãtyasamutpàda÷caturvidha ucyate /

[133|01]
kùaõikaþ prakarùikaþ sàübandhikaþ àvasthika÷ca /
kathaü kùaõikaþ /

[133|01-133|02]
ekasmin khalvapi kùaõe dvàda÷àïgàni bhavanti /

[133|02-133|03]
tadyathà lobhava÷ena pràõinaü jãvitàd vyaparopayet /

[133|03]
yo mohaþ sà 'vidyà /
yà cetanà te saüskàràþ /
vastuprativij¤aptirvij¤ànam /

[133|04]
vij¤ànasahabhuva÷catvàraþ skandhà nàmaråpam /

[133|04-133|05]
nàmaråpe vyavasthàpitàni indriyàõi ùaóàyatanam /

[133|05]
ùaóóàyatanàbhinipàtaþ spar÷aþ /
spar÷ànubhavanaü vedanà /

[133|05-133|06]
yo lobhaþ sa tçùõà /

[133|06]
tatsaüprayuktàni paryavasthànàni upàdànam /

[133|06-133|07]
tatsamutthitaü kàyavàkkarma bhavaþ /

[133|07-133|08]
teùàü dharmàõàmutsarjanaü jàtiþ parãpàko jarà bhaïgo maraõamiti /

[133|08]
punaràhuþ /

[133|08-133|09]
kùaõikaþ sàübandhika÷ca yathà prakaraõeùu "pratãtyasamutpàdaþ katamaþ /

[133|09]
sarve saüskçtà dharmà" iti /

[133|09-133|10]
àvasthiko dvàda÷a pa¤caskandhikà avasthà nirantarajanmatrayasaübaddhàþ /

[133|10]
sa eva pràkarùikaþ /
eùàü katamo 'yamabhipreto bhagavataþ /

[133|11]
     #<àvasthikaþ kileùño 'yaü >#

[133|12]
yadyaïgamaïgaü pa¤ca skandhàþ kiü kàraõamavidyàdãneva dharmàn kãrttayati sma /

[133|13]
     #<pràdhànyattvaïgakãrtanam />#

[133|14-133|15]
avidyàpradhànàmavasthàmavidyàü jagàda saüskàrapradhànàü saüskàrànyàvajjaràmaraõamityadoùaþ /

[133|15-133|16]
kiü punaþ kàraõaü såtre dvàda÷àïga uktaþ prakaraõeùvanyathà "pratãtyasamutpàdaþ katamaþ /

[133|16]
sarve saüskçtà dharmà" iti /

[133|16-133|17]
abhipràyikaþ såtre làkùaõiko 'bhidharmaþ /

[133|17-133|18]
tathàvasthikaþ kùaõikaþ pràkarùikaþ sàübandhikaþ sattvàkhyo 'sattvàkhya÷ceti bhedaþ /

[133|18]
kimarthaü punaþ såtre sattvàkhya eva /

[133|19]
     #<pårvàparàntamadhyeùu saümohavinivçttaye // VAkK_3.25 //>#

[133|20]
ata eva ca trikàõóaþ /

[133|20-133|21]
tatra pårvàntasaümoho yata iyaü vicikitsà kiü nva hamabhåvamatãte 'dhvani àhosvinnàbhåvaü ko nvahamabhåvaü kathaü nvahamabhåvamiti /

[133|22]
aparàntasaümoho yata iyaü vicicitsà kiü nu bhaviùyàmyanàgate 'dhvanãti vistaraþ /

[133|23]
madhyasaümoho yata iyaü vicikitsà kimsvididaü ke santaþ ke bhaviùyàma iti /

[133|24-133|26]
etasya trividhasya saümohasya vyàvarttanàrthaü sattvàkhya eva trikàõóa÷ca pratãtyasamutpàda upadiùñaþ såtre yathàkramamavidyà saüskàrà÷ca jàtirjaràmaraõaü ca vij¤ànaü yàvat bhava÷ca /

[133|26-134|02]
tathàhi såtra evoktaü "yata÷ca bhikùavo bhikùuõà pratãtyasamutpàda÷ca pratãtyasamutpannà÷ca dharmà evaü yathàbhåtaü samyak praj¤ayà dçùñà bhavanti /

[134|02]
sa na pårvàntaü pratisarati kiü nvahamabhåvamatãte 'dhvanã"ti vistaraþ /

[134|03]
tçùõopàdànabhavà apyaparàntasaümohavyàvartanàrthamityapare /

[134|03-134|04]
tasyaiva hyete hetava iti sa punareùa dvàda÷àïgaþ pratãtyasamutpàdastrisvabhàvo veditavyaþ /

[134|05]
kle÷akarmavaståni /
tatra 

[134|06]
     #<kle÷àstrãõi >#

[134|07]
trãõyaïgàni kle÷asvabhàvànyavidyàtçùõepàdànàni /

[134|08]
     #<dvayaü karma >#

[134|09]
aïgadvayaü karmasvabhàvaü saüskàrà bhava÷ca /

[134|10]
     #<sapta vastu >#

[134|11]
saptàïgàni vastusvabhàvàni vij¤ànanàmaråpaùaóàyatanaspar÷avedanàjàtijaràmaraõàni /

[134|12]
kle÷akarmà÷rayatvàt /
yathà ca vastu saptàïgàni 

[134|13]
     #<phalaü tathà />#

[134|14]
saptaivàïgàni phàbhåtàni /
÷eùàõi pa¤ca hetubhåtàni /

[134|14-134|15]
karmakle÷asvabhàvabhåtatvàt /

[134|15]
kiü punaþ kàraõaü madhye phalahetå vi÷àlitau /

[134|15-134|16]
vastunaþ pa¤cadhà bhedàt /

[134|16]
kle÷asya dvidhà /
anàgate 'dhvani phalaü saükùiptaü dvidhà bhedàt /

[134|17]
atãte 'dhvani heturekamukhakle÷opade÷àditi /

[134|18]
     #<phalahetvabhisaükùepo dvayormadhyànumànataþ // VAkK_3.26 //>#

[134|19]
madhyenaiva hi pårvàntàparàntayorapi hetuphalavistaraþ ÷akyo 'numànumiti noktaþ /

[134|20]
punaraparàtmakaü hi yatnaü mà kàryamiti /

[134|20-134|22]
yadi khalu dvàda÷àïga eva pratãtyasamutpàda evaü satyavidyàyà anupadiùñahetukatvàdàdimàn saüsàraþ pràpnoti jaràmaraõasya cànupadiùñaphalatvàdantavàn /

[134|22-134|23]
aïgàntaraü và punarupasaükhyàtavyaü tasyàpyanyasmàditya navasthàprasaïgaþ /

[134|23]
nopasaükhyàtavyam /
yasmàdupadar÷ito 'tra bhagavatà 

[134|24-134|25]
     #<kle÷àt kle÷aþ kriyà caiva tato vastu tataþ punaþ /
     vastukle÷à÷ca jàyante bhavàïganàmayaü nayaþ // VAkK_3.27 //>#

[134|26]
kle÷àt kle÷o jàyate tçùõàyà upàdànam /
kleֈt karma /

[134|26-135|01]
upàdànàt bhavo 'vidyàyà÷ca saüskàrà /

[135|01]
karmavastusaüskàrebhyo vij¤ànaü bhavàcca jàtiþ /

[135|01-135|02]
vastuno vastuvij¤ànànàmaråpaü yàvat spar÷àdvedanà jàte÷ca jaràmaraõam /

[135|02-135|03]
vastunaþ kle÷o vedanàyà stçùõeti /

[135|03-135|04]
yasmàdeùa nayo vyavasthito bhavàïgànàü tasmàdavidyà 'pi kle÷asvabhàvà vastunaþ kle÷àdveti j¤àpitaü bhavati /

[135|04-135|05]
vedanàva÷àcca jaràmaraõavastunaþ punaþ kle÷o bhàvãti nàtra punaþ ki¤cidupasaükhyeyam /

[135|05-135|06]
"evamasya kevalasya mahato duþkhaskandhasya samudayo bhavatã"ti vacanàt /

[135|06]
anyathà hi kimasya sàmarthyaü syàt /

[135|07]
ayoni÷omanaskàrahetukà 'vidyoktà såtràntare /
avidyàhetuka÷càyoni÷omanaskàraþ /

[135|08]
sa cehàpyupàdànàntarbhåtatvàdukto bhavatãti apare /

[135|08-135|09]
kathamayoni÷omanaskàrasyopàdàne 'ntarbhàvaþ /

[135|09]
yadi saüprayogataþ /
tçùõà 'vidyayorapi tasyàntarbhàvaprasaïgaþ /

[135|10]
satyapi càntarbhàve kathamatredaü j¤àpitaü bhavatyayoni÷omanaskàrahetukà avidyeti /

[135|11-135|12]
yadi tarhyantarbhàvenaiva hetuphalabhàvo vij¤àyate tçùõà 'vidyayorapi tarhi tatràntarbhàvà daïgantaratvaü ÷akyamakarttum /

[135|12]
anyaþ punaràha /

[135|12-135|13]
ayoni÷o manaskàro heturavidyàyà uktaþ såtràntare /

[135|13]
sa càpi spar÷akàle nirdiùñaþ /

[135|13-135|14]
"cakùuþ pratãtya råpàõi cotpadyate àvilo manaskàro mohaja" iti /

[135|14]
vedanàkàle càva÷yamavidyayà bhavitavyam /

[135|15]
"avidyàsaüspar÷ajaü veditaü pratãtyotpannà tçùõe"ti såtràntaràt /

[135|16-135|17]
ataþ spar÷akàle bhavannayoni÷omanaskàro vedanàsahavarttinyà avidyàyàþ pratyayabhàvena siddha iti nàstyahetukatvamavidyàyà na càïgàntaramupasaükhyeyam /

[135|17-135|18]
nacàpyanavasthàprasaïgaþ /

[135|18-135|19]
tasyàpyayoni÷omanaskàrasya punarmohajavacanàdàvilo manaskàro mohaja iti /

[135|19]
tattarhyetadantyatroktamiha punarvaktavyam /
na vaktavyam /
kathamanucyamànaü gamyate /

[135|20]
yuktitaþ /
kayà yuktyà /

[135|20-135|21]
nahi niravadyà vedanà tçùõàyàþ pratyayãbhavatyarhatàü na càvãparãtaþ spar÷aþ kliùñàyà vedanàyàþ /

[135|21-135|22]
naca punarniravadyasyàrhataþ spar÷o viparãta ityanayà yuktyà /

[135|22]
atiprasaïga evaü pràpnoti /

[135|22-135|23]
yauvat yuktyà saübhavati tàvadanuktam gamyata iti /

[135|23-135|24]
tasmànna bhavatyayaü parihàraþ /

[135|24]
acodyameva tvetad /

[135|24-135|25]
avidyàjaràmaraõayoþ pareõàïgantarànabhidhànàtsaüsàrasyàdyantavattvaprasaïgaþ /

[135|25]
nacàparipårõo nirde÷a iti /
kiü kàraõam /

[135|26-135|27]
pravçttisaümåóebhyo vineyebhyaþ kathaü paralokàdihaloka ihalokàcca punaþ paralokaþ saübadhyata ityetàvato 'tràrthasya vivakùitatvàt /

[135|27]
etasya ca pårvamevottatvàt /

[136|01]
     pårvàparàntamadhyeùu saümoha vinivçttaye" /

[136|02-136|03]
uktaü bhagavatà "pratãtyasamutpàdaü vo bhikùavo de÷ayiùyàmi pratãtyasamutpannàü÷ca dharmànityathaka eùàü vi÷eùaþ /

[136|03]
÷àstratastàvanna ka÷cit /

[136|03-136|04]
ubhyaü hi sarve saüskçtà dharmà iti /

[136|04]
kathamidànãmanutpannà evànàgatàþ pratãtyasamutpannà ityucyante /

[136|04-136|05]
kathaü tàvadakçtà evànàgatàþ saüskçtà ucyante /

[136|05]
àbhisamskàrikayà cetanayà cetitatvàt /

[136|05-136|06]
anàsravàþ katham /

[136|06]
te 'pi cetitàþ ku÷alayà cetanayà pràptiü prati /
nirvàõe 'pi prasaïgaþ /

[136|07-136|08]
tajjàtãyatvàttattatraivàtide÷o yathà naca tàvadråpyate råpaü cocyate tajjàtãyatvàdityadoùaþ /

[136|08]
såtràbhipràyastvayamucyate /

[136|09]
     #<heturatra samutpàdaþ samutpannaü phalaü matam />#

[136|10-136|11]
hetubhåtamaïgapratãtyasamutpàdaþ samutpadyate 'smàditi dçtvà phalabhåtamaïga pratãtyasamutpannam /

[136|11]
evaü sarvàõyaïgànyubhayayathà sidhyanti /
hetuphalabhavàt /

[136|11-136|12]
na caivaü satyavyavasthà bhavantyapekùàbhedàt /

[136|12-136|13]
yadapakùaya pratãtyasamutpàdo na tadevàpekùya pratãtyasamutpannaü hetuphalavat pitçputravacca /

[136|13-136|14]
sthavirapårõà÷aþ kilàha syàt pratãyasamutpàdo na pratãtyasamutpannà dharmà iti /

[136|14]
catuùkoñikaþ /

[136|15]
prathamà koñiranàgatà dharmàþ /
dvitãyà 'rhata÷caramàþ /

[136|15-136|16]
tçtãyà tadanye 'tãtapratyupannà dharmàþ /

[136|16]
caturthya saüskçtà dharmà iti /
atra tu sautràntikà vij¤àpayanti /

[136|16-136|17]
kiü khalvetà iùñaya ucyante yà yasyeùñiràhosvitsåtràrthaþ /

[136|17]
såtràrtha ityàha /

[136|17-136|18]
yadi såtràrtho naiùa såtràrthaþ /

[136|18]
kathaü kçtvà /

[136|18-136|19]
yattàvaduktamà "vasthika eùa pratãtyasamutpàdo dvàda÷a pa¤caskandhikà avasthà dvàda÷aïgànã" tyetadutsåtram /

[136|19]
såtre 'nyathà nirde÷àd /

[136|20]
"avidyà katamà /
yattat pårvànte 'j¤ànami"ti vistareõa /

[136|20-136|21]
yacca nãtàrthaü na tat punarneyaü bhavatãti naiùa såtràrthaþ /

[136|21]
na vai sarvaü nirde÷ato nãtàrthaü bhavati /

[136|21-136|22]
yathàpradhànaü càpi nirde÷àþ kriyante /

[136|22-136|23]
tadyathà hastipadopame "pçthivãdhàtuþ katamaþ" ityadhikçtyàha "ke÷à romàõã"ti /

[136|23]
santi ca tatrànye 'pi råpàdayaþ /
evamatràpi yathàpradhànaü nirde÷aþ syàt /

[136|24]
aupasaühàra eùaþ /
nahi tatra ke÷àdayaþ pçthivãdhàtunà nirdi÷yante /

[136|24-136|25]
yata eùàmaparipårõo nirde÷aþ syàdapi tu ke÷àdibhireva pçthivãdhàtuþ tatra nirde÷yate /

[136|25-136|26]
na ca ke÷àdãnabhyatãtyàpyasti pçthivãdhàturiti saüpårõa evàsya nirde÷aþ /

[136|26-137|01]
evamihàpyavidyàdãnàü paripårõa eva nirde÷o na sàva÷eùaþ /

[137|01-137|02]
nanu càbhyatãtyàpi ke÷àdãna÷rukheña ÷iïghàõakà diùvasti pçthivãdhàtuþ /

[137|02]
so 'pi nirdiùña eveti /

[137|02-137|04]
yadva "punaranyadapyasmin kàye khakåkhañaü kharagatamiti vacanàt bhavatu và tathaivàvidyàva÷eùo yadi ÷akyate dar÷ayitum /

[137|04]
jàtyantarasya tvavidyàyàü kiïkçtaþ prakùepaþ /

[137|05-137|06]
yadyapi ca tàsvavasthàsu pa¤ca skandhà vidyante yasya tu bhàvàbhàvayoryasya bhàvàbhàvaniyamaþ tadevàïgaü vyavasthàpayitum /

[137|06-137|07]
satyapi ca pa¤caskandhake 'rhataþ saüskàrà na bhavanti pa¤caskandhahetukàþ /

[137|07]
kiü tarhi 
avidyàhetukà eva /

[137|07-137|08]
tathà puõyàpuõyàne¤jyopagaü ca vij¤ànaü tçùõà daya÷ceti /

[137|08]
yathànirde÷ameva såtràrthaþ /

[137|09]
yadapyuktaü "heturatra samutpàdaþ samutpannaü phalaü yàvaccatuùkoñika" iti /

[137|10]
etadapyutsåtram /
såtre 'nyathà nirde÷àt /
"pratãtyasamutpàdaþ katamaþ /

[137|10-137|12]
yadutàsmin satãdaü bhavatãti vistareõoktvà iti yà 'tra dharmatà dharmasthitità yàvadaviparyastatà ayamucyate pratãtyasamutpàda" iti /

[137|12]
dhrmatà ca nàma dharmajàtiþ dharmàõàü ÷ailiþ /

[137|13]
ato yeyaü dharmatà ya eùa niyamaþ /
avidyàyàmevasatyàü saüskàrà bhavanti nonyathà /

[137|14]
eùa pratãtyasamutpàdo na hetureva /

[137|14-137|15]
yadapi catuùkoñikamuktaü tatra yadyanàgatàþ dharmà na pratãtyasamutpannàþ såtraü virudhyate /

[137|15-137|16]
pratãtyasamutpannà dharmàþ katame /

[137|16]
avidyà yàvajjàtiþ jaràmaraõam /" 

[137|16-137|17]
tayo ranàgatàdhvavyavasthànaü naiùñavyamiti trikàõóavyavasthà bhidyate /

[137|17]
asaüskçtaþ pratãtyasamutpàda iti nikàyàntarãyàþ /

[137|18]
"utpàdàdvà tathàgatànàmanutpàdàdvà sthitaiveyaü dharmate"ti vacanàt /

[137|18-137|19]
tadetadabhipràyava÷àdevaü ca na caivam /

[137|19]
kathaü tàvadevaü kathaü và naivam /

[137|19-137|21]
yadyayamabhipràya utpàdadvà tathàgatànàmanutpàdàdvà nityamavidyàdãn pratãtya saüskàràdãnàmanutpàdo na kadàcidapratãtyànyadvà pratãtyàto nitya iti evametaditi pratigràhyam /

[137|21-137|22]
athàyamabhipràyaþ pratãtyasamutpàdo nàma ki¤cit bhàvàntaraü nityamastãti /

[137|22-137|23]
naitadevamiti pratiùeddhavyam /

[137|23]
kiü kàraõam /
utpàdasya saüskçtalakùaõatvàt /

[137|23-137|24]
na ca nityaü bhàvàntaramanityasya lakùaõaü yujyate /

[137|24-137|25]
utpàda÷ca nàmotpatturbhavatãti ko 'syàvidyàdibhirabhisambandho yatasteùàü pratãtyasamutpàda ityucyeta /

[137|25-137|26]
padàrtha÷càsamartho bhavatãti nitya÷a nàma pratãtyasamutpàda÷ceti /

[138|01]
atha pratãtyasamutpàda iti kaþ padàrthaþ /

[138|01-138|02]
pratiþ pràptyartha eti gatyarthaþ /

[138|02]
upasargava÷ena dhàtvarthapariõàmàt pràpyeti yo 'rthaþ so'rthaþ pratãtyeti /

[138|03]
padiþ sattàrthaü samutpårvaþ pràdurbhàvàrthaþ /

[138|03-138|04]
tena pràtyayaü pràpya samudbhavaþ pratãtyasamutpàdaþ /

[138|04]
na yukta eùa padàrthaþ /
kiü kàraõam /

[138|04-138|05]
ekasya hi kartturdvayoþ kriyayoþ pårvakàlàyàü kriyàyàü ktvàvidhirbhavati /

[138|05]
tadyathà snàtvà bhuïkta iti /

[138|05-138|06]
nacàsau pårvamutpàdàt ka÷cidasti yaþ pårvaü pratãtyottarakàlamutpadyate /

[138|06-138|07]
nacàpyakartu kàsti kriyeti /

[138|07]
àha càtra 

[138|08-138|09]
     "pratyeti pårvamutpàdàdyadyasattvànna yujyate /
     saha cet ktvà na siddho 'tra pårvakàlavidhànata" iti //

[138|10]
naiùa doùaþ /
idaü tàvadyaü praùñavyaþ ÷àbdikaþ /

[138|10-138|11]
kimavastho dharmaþ utpadyate varttamàna utàho 'nàgate iti /

[138|11]
kiü càtaþ /
yadi varttamàna utpadyate /

[138|11-138|12]
kathaü varttamàno yadi notpannaþ /

[138|12]
utpannasya và punarutpattàvanavasthàprasaïgaþ /

[138|12-138|13]
athànàgata utpadyate kathamasataþ kartçtvaü siddhatyakartçkà và kriyeti /

[138|13-138|14]
ato yadavastha utpadyate tadavastha eva pratyeti /

[138|14]
kimavastha÷cotpadyate /
utpàdàbhimukho 'nàgataþ /

[138|14-138|15]
tadavastha eva pratyayaü pratyetãtyucyate /

[138|15-138|16]
aniùpannaü cedaü yaduta ÷àbdikãyaü kartçkriyàvyavasthànaü bhavatãtyeùa karttà bhåtirityeùà kriyà /

[138|16-138|17]
na càtra bhaviturarthàt bhåtimanyàü kriyàü pa÷yàmaþ /

[138|17]
tasmàdacchalaü vyavahàreùu /
eùa tu vàkyàrthaþ /

[138|17-138|18]
asmin satyasya bhàvaþ asyotpàdàdidamutpadyata iti yo 'rthaþ so 'rthaþ pratãtyasamutpàda iti /

[138|19]
àha càtra 

[138|20-138|23]
     "asannutpadyate yadvat pratyetyapi tathà 'tha san /
     utpanna utpadyata ityaniùñhà 'san purà 'pi và //
     sahakàle 'pi ca ktvà 'sti dãpaü pràpya tamo gatam /
     àsyaü vyàdàya ÷ete ca pa÷càccetkiü na saüvçte //"

[138|24]
anye punarasya codyasya parihàràrthamanyathà parikalpayanti /

[138|24-138|25]
pratirvãpsàrthaþ /

[138|25]
itau sàdhava ityà anavasthàyinaþ /
utpårvaþ padiþ pràdurbhàvàrthaþ /

[138|26-138|27]
tàü tàü kàraõa sàmagrãü prati ityànàü samavàyenotpàdaþ pratãtyasamutpàda iti /

[138|27]
eùà tu kalpanà 'traiva kalpyate /

[138|27-138|28]
iha kathaü bhaviùyati "cakùuþ pratãtya råpàõi cotpadyate cakùurvij¤ànamiti"ti /

[138|28-139|01]
kimarthaü punarbhagavàn paryàyadvayamàha "asmin satãdaü bhavati asyotpàdàdidamutpadyate" iti /

[139|01-139|02]
avadhàraõàrtham /

[139|02-139|03]
yathà 'nyatràha "avidyàyàü satyàü saüskàrà bhavanti nànyatràvidyàyàþ saüskàrà" iti /

[139|03]
aïgaparaüparàü và dar÷ayitum /

[139|03-139|04]
asminnaïge satãdaü bhavati asya punaraïgasyotpàdàdidamutpadyata iti /

[139|04]
janmaparaüparàü và /

[139|04-139|05]
pårvànte sati madhyànto bhavati madhyàntasyotpàdàdaparànta utpadyata iti /

[139|05-139|06]
sàkùàt pàraüparyeõa pratyayabhàvaü dar÷ayati /

[139|06]
kadàciddhi samanantaramavidyàyàþ saüskàrà bhavanti kadàcit pàraüparyeõeti /

[139|07]
ahetunityahetuvàdapratiùedhàrthamityapare /

[139|07-139|08]
nàsati heto bhàvo bhavati na cànutpattimato nityàt prakçtipuruùàdikàtki¤cidutpadyata iti /

[139|08-139|09]
asyàü tu kalpanàyàü pårvapadasya grahaõamanarthakaü pràpnoti /

[139|09]
asyotpàdàdimutpadyata ityanenaivobhayavàdapratiùedhasiddheþ /

[139|10-139|11]
santi tarhi kecidya àtmani satyà÷rayabhåte saüskàràdãnàü bhàvaü parikalpayanti avidyàdãnàü cotpàdàttadutpattim /

[139|11-139|12]
atastàm kalpanàü paryudàsayitumidaü nirdhàrayàüvabhåva yasyaivotpàdàdyadutpadyate tasminneva sati tat bhavati nànyasmin /

[139|12-139|13]
yadutà "vidyàpratyayàþ saüskàràþ yàvadevamasya kevalasya mahato duþkhaskandhasya samudayo bhavati"ti /

[139|14]
aprahãõotpattij¤àpanàrthamityàcàryàþ /
avidyàyàmaprahãõàyàü saüskàrà na prahãyante /

[139|15]
tasyà evotpàdàdutpadyanta iti vistaraþ /

[139|15-139|16]
sthityutpattisaüdar÷anàrthamityapare /

[139|16]
yàvat kàraõasrotastàvat kàryasroto bhavati /

[139|16-139|17]
kàraõasyaivacotpàdàt kàryamutpadyata iti /
[139|17-139|18]
utpàde tvadhikçte kaþ prasaïgaþ sthitivacanasya bhinnakramaü ca bhagavàn kimarthamàcakùita pràk sthitiü pa÷càdutpoàdam /

[139|18-139|19]
punaràha "asmin satãdaü bhavatã"ti "kàrye sati kàraõasya vinà÷o bhavatã"ti /

[139|19-139|20]
syànmata mahetukaü tarhi kàryamutpadyata ityata àha nàhetukam /

[139|20-139|21]
yasmàdasyotpàdàdidamutpadyata iti /

[139|21]
eùa cetsåtràrtho 'bhaviùyadasmin satãdaü na bhavatãtyevàcakùata /

[139|21-139|22]
pårvaü ca tàvat kàryasyotpàdàne vàcakùata pa÷càdasmin satãdaü na bhavatãti /

[139|22-139|23]
evaü hi sàdhuþ kramo bhavati /

[139|23-139|24]
itarathà tu pratãtyasamutpàdaþ katama ityàderarthe kaþ prakramo vinà÷avacanasya /

[139|24]
tasmànnaiùa såtràrthaþ /

[139|24-139|25]
kathaü puna "rvidyàpratyayàþ saüskàrà yàvat jàtipratyayaü jaràmaraõàmi"ti /

[139|25]
àbhisaübandhamàtraü dar÷ayiùyàmaþ /

[139|25-140|02]
bàlo hi pratãtyasamutpannaü saüskàramàtramidamityaprajànan àtmadçùñyasmimànàbhiniviùña àtmanaþ sukhàrthamaduþkhàrthaü và kàyàdibhistrividhaü karmàrabhate àyati sukhàrthaü puõyaü sukhàduþkhàsukhàrthamànaijjamaihikasukhàrthamapuõyaü tasyàvidyàpratyayàþ saüskàràþ karmàkùepava÷àcca vij¤ànasaüatatistàü tàü gatiü gacchati /

[140|02-140|03]
jvàlàgamanayogenàntaràbhavasaübandhàt /

[140|03]
tadanyasaüskàràpratyayaü vij¤ànam /

[140|03-140|04]
evaü ca kçtvà tadupapannaü bhavati vij¤ànàïganirde÷e "vij¤ànaü katamat /

[140|04]
ùaóvij¤ànakàyà" iti /

[140|05-140|06]
vij¤ànapårvakaü punastasyàü tasyàü gatau nàmaråpaü jàyate pa¤caskandhakaü kçtsnajanmànugatam /

[140|06]
vibhaïge mahànidànaparyàye caivaü nirde÷àt /

[140|06-140|07]
"tathà nàmaråpaparipàkàtkrameõa ùaóàyatanam /

[140|07]
tato viùayasaüpràptau satyàü vij¤ànasaübhava" iti /

[140|07-140|08]
trayàõàü saünipàtaþ spar÷aþ sukhàdivedanãyaþ /

[140|08]
tatastrividhà vedanà /
tatstçùõà /

[140|08-140|09]
duþkhotpãóitasya sukhàyàü vedanàyàü kàmatçùõà /

[140|09]
sukhàyàmaduþkhàsukhàyàü ca råpatçùõà /

[140|09-140|10]
aduþkhàsukhàyàmàrupyatçùõà /

[140|10]
tata iùñavedanàtçùõàyàþ kàmàdãnàmutpàdanam /

[140|10-140|11]
tatra kàmàþ pa¤ca kàmaguõàþ /

[140|11]
dçùñayo dvàùaùñiryathà brahmajàlasåtre /
÷ãlaü dauþ÷ãlyaviratiþ /

[140|12]
vrataü kukkuragovratàdãni /
yathà ca nirgranthàdãnàü nagno ghavatyacelaka iti vistaraþ /

[140|13-140|14]
bràhmaõapà÷upataparibràjakàdãnàü ca daõóàjinabhasmajañàtridaõóamauõóyàdisamàdànam /

[140|14]
àtmavàdaþ punaràtmabhàvaþ /

[140|14-140|15]
àtmeti vàdo 'sminnityàtmavàdaþ /

[140|15]
àtmadçùñyasmimànàvityapare /
kathamanayoràtmavàdatvam /

[140|15-140|16]
"àbhyàmàtme"ti vacanàt /

[140|16]
àtmano hyasattvàdàtmavàdopàdànamityucyate /

[140|16-140|17]
praj¤aptimàtrakasyopàdànàt /

[140|17-140|18]
yathokta "màtmà àtmeti bhikùavo bàlo '÷rutavàn pçthagjanaþ praj¤aptimanupatito natvatràtmà và àtmãyaü và" iti /

[140|18-140|19]
teùàmupàdànaü teùu ya÷chandaràgaþ /

[140|19]
evaü hi bhagavatà sarvatràkhyàtam "upàdànaü katamat /

[140|19-140|20]
yo 'tracchandaràgaü" iti /

[140|20]
upàdànapratyayaü punaþ paunarbhavikaü karmopacãyate /
tadbhavaþ /

[140|20-140|21]
"yadapyànanda karmàyatyàü punarbhàvàbhinivartamkamidamatra bhavasye"ti såtràt /

[140|21-140|22]
bhavapratyayaü punarvij¤ànàvakràntiyogena /

[140|22]
anàgataü janma jàtiþ pa¤caskandhikà /

[140|22-140|23]
jàtau satyàü jaràmaraõaü yathà niriùñaü såtre /

[140|23]
"evamasya kevalasya mahato duþkhaskandhasya samudayo ghavatã"ti /

[140|24]
kevalasyetyàtmãyarahitasya /
mahato duþkhaskandhasyetyanàdyanantasya duþkhasamåhasya /

[140|25]
samudayo bhavatãti pradurbhàvaþ /
sa eva tu vaibhàùikanyàyo yaþ pårvamuktaþ /

[140|26]
athàvidyeti ko 'rthaþ /
yà na vidyà /
cakùuràdiùvapi prasaïgaþ /

[140|26-140|27]
vidyàyà abhàvastarhi /

[140|27]
evaü sati na ki¤cit syàt /

[140|27-140|28]
na caitat yuktam /

[140|28]
tasmàt 

[141|01]
     #<vidyàvipakùo dharmo 'nyo 'vidyà 'mitrànçtàdivat // VAkK_3.28 //>#

[141|02-141|03]
yathà mitraviparyayeõa tadvipakùabhåtaþ ka÷cidamitro bhavati na tu yaþ ka÷cidanyo mitrànnàpi mitràbhàvaþ /

[141|03]
çtaü cocyate satyam /

[141|03-141|04]
tadvipakùabhåtaü vàkyamançtaü bhavati /

[141|04]
adharmànarthàkàryàdaya÷ca dharmàdipratidvandvabhåtàþ /

[141|04-141|05]
evamavidyà 'pi vidyàyàþ pratidvandvabhåtadharmàntaramiti draùñavyam /

[141|05]
kuta etat /
pratyayabhàvenopade÷àt /
api ca 

[141|06]
     #<saüyojanàdivacanàt >#

[141|07]
saüyojanaü bandhanamanu÷aya ogho yoga÷càvidyocyate såtreùu /

[141|07-141|08]
na càbhàvamàtraü tathà bhavitumarhati /

[141|08]
na càpi cakùuràdayaþ /
tasmàddharmàntaramevàvidyà /

[141|08-141|09]
yathà tarhi kubhàryà abhàryetyucyate kuputra÷càputraþ /

[141|09]
evamavidyà 'pyastu /

[141|10]
     #<kupraj¤à cenna dar÷anàt />#

[141|11]
kutsità hi praj¤a kliùñà /
sà ca dçùñisvabhàvà iti nàvidyà yujyate /

[141|11-141|12]
yà tarhi na dçùñiþ sà bhaviùyati /

[141|12]
sà 'pi bhavituü nàrhati /
kiü kàraõam /

[141|13]
     #<dçùñestatsaüprayuktatvàt >#

[141|14]
avidyà cet praj¤à 'bhaviùyanna dçùñistayà yujyate saüpràyokùyata /

[141|14-141|15]
dvayoþ praj¤àdravyayorasaüprayogàt /

[141|15]
ita÷ca 

[141|16]
     #<praj¤opakle÷ade÷anàt // VAkK_3.29 //>#

[141|17]
"ràgopakliùñaü cittaü nàvamucyate avidyopakliùñà praj¤à na vi÷udhyatã"tyuktam såtre /

[141|18]
na ca saiva praj¤à tasyàþ praj¤àyà upakle÷o yukta iti /

[141|18-141|19]
yathà cittasyànyo bhinnajàtãya upakle÷o ràga evaü praj¤àyà avidyà /

[141|19]
kiü punarevaü neùyate /

[141|20]
kliùñayà praj¤ayà ku÷alà praj¤à vyavkãryamàõà na vi÷udhyati /

[141|20-141|21]
ato 'sau tasyà upakle÷a iti /

[141|21]
yadvàpi ràgopakliùñaü cittaü na vimucyate /

[141|21-141|22]
kiü tadava÷yaü ràgaparyavasthitaü bhavati /

[141|22]
uapahataü tu tattathà ràgeõa bhavati yanna vimucyate /

[141|22-141|23]
tàü punrbhàvanàü vyàvartayato vimucyate /

[141|23-141|24]
evamavidyopakliùñà praj¤à na vi÷udhyatãtyavidyopahatàü pariklpayàmaþ /

[141|24]
ko hi parikalpayan vàryate /
jàtyantarameva tvavidyàü varõayanti /

[141|25]
yo 'pi manyate "sarvakle÷à avidye"ti tasyàpyata eva vyudàsaþ /

[141|25-142|01]
sarvakle÷asvabhàvà 'pi satã saüyojanàdiùu pçthagnocyeta dçùñyà ca na saüprayujyeta /

[142|01-142|02]
anyena và kle÷ena dçùñyàdãnàü paraüparàsaüprayogàt cittamapi càvidyopakleùñamevoktaü bhavet /

[142|02-142|03]
atha mataü vi÷eùaõàrthaü tathoktamiti /

[142|03]
praj¤àyàmapyavidyàvi÷eùaõaü karttavyaü bhavet /

[142|03-142|04]
bhavatvavidyà dharmàntaraü kastu tasyàþ svabhàvaþ /

[142|04]
satyavanna karmaphalànàmasaüprakhyànam /

[142|04-142|05]
etaccaiva na j¤àyate kimidamasaüprakhyànaü nàmeti /

[142|05-142|06]
yadi yanna saüprakhyànaü saüprakhyànàbhàve 'pi tathaiva doùo yathà avidyàyàm /

[142|06-142|07]
atha saüprakhyànavipakùabhåtaü dharmàntaram /

[142|07]
tadidaü tathaiva na j¤àyate kiü taditi /

[142|07-142|08]
eva¤jàtãyako 'pi dharmàõàü nirde÷o bhavati /

[142|08]
tadyathà "cakùuþ katamat /
yo råpaprasàda÷cakùurvij¤ànasyà÷raya" iti /

[142|09]
asmãti sattvamayatà 'vidyete bhadantadharmatràtaþ /
kà punarasmimànàdanyà mayatà /

[142|10-142|12]
yà 'sau såtra uktà "so 'hamevaü j¤àtvà evaü dçùñvà sarvàsàü tçùõànàü sarvàsàü dçùñãnàü sarvàsàü mayatànàü sarveùàmahaïkàramamakàràsmimànàbhinive÷ànu÷ayànàü prahàõàt parij¤ànànni÷chàyo nivçta" iti /

[142|12]
astyeùà mayatà /
sà tviyamavidyeti kuta etat /

[142|13]
yata eùà nànyaþ kle÷aþ ÷akyate vaktum /
nanu cànyo màna eva syàt /

[142|13-142|14]
atra punarvicàryamàõe bahu vaktavyaü jàyate /

[142|14]
tasmàttiùñhatvetat /

[142|15]
atha nàmaråpamiti ko 'rthaþ /
råpaü vistareõa yathoktam /

[142|16]
     #<nàma tvaråpiõaþ skandhàþ >#

[142|17]
kiü kàraõam /
nàmendriyàrthava÷enàrtheùu namatãti nàma /
katamasya nàmno va÷ena /

[142|18]
yadidaü loke pratãtaü teùàü teùàmarthànàü pratyàyakaü gaura÷vo råpaü rasa ityevamàdi /

[142|19]
etasya punaþ kena nàmatvam /
teùu teùv artheùu tasya nàmno namanàt /

[142|19-142|20]
iha nikùipte kàya upapattyantare namanànnàmarupiõaþ skandhà ityapare //

[142|21]
ùaóàyatanamuktam /

[142|22]
spar÷o vaktavyaþ /

[142|23]
     #<ùpar÷àþ ùañ >#

[142|24]
cakùuþsaüspar÷o yàvanmanaþsaüspar÷a iti /
te punaþ 

[143|01]
     #<saünipàtajàþ />#

[143|02]
trayàõàü saünipàtàjjàtà indriyàrthavij¤ànànàm /

[143|02-143|03]
yuktaü tàvat pa¤cànàmindriyàõàmarthavij¤ànàbhyàü saünipàtaþ /

[143|03]
sahajatvàt /

[143|03-143|04]
manaindriyasya punarniruddhasyànàgatavarttamànàbhyàü dharmamanovij¤ànàbhyàü kathaü saünipàtaþ /

[143|04-143|05]
ayameva teùàü saünipàto yaþ kàryakàraõabhàvaþ /

[143|05]
ekakàryàrtho và saünipàtàrthaþ /

[143|05-143|06]
sarve ca te trayo 'pi spar÷otpattau praguõà bhavantãti /

[143|06]
atra punaràcàryàõàü bhedaü gatà buddhayaþ /

[143|06-143|08]
keciddhi sakçnnipàtameva spar÷a vyàcakùate såtraü càtra j¤àpakamànayanti "iti ya eùàü trayàõàü dharmàõàü saügatiþ saünipàtaþ samavàyaþ sa spar÷aþ" iti /

[143|08-143|09]
kecitpuna÷cittasaüprayuktaü dharmàntarameva spar÷a vyàcakùate såtraü càtra j¤àpakamànayanti "ùañùañko dharmaparyàyaþ katamaþ /

[143|10]
ùaóàdhyàtmikànyàyatanàni /
ùañ bàhyànyàyatanàni /
ùañ vij¤ànakàyàþ /

[143|10-143|11]
ùañ spar÷akàyàþ /

[143|11]
ùañ vedanàkàyàþ /
ùañ tçùõàkàyà" iti /

[143|11-143|12]
atra hãndriyàrthavij¤ànebhyaþ spar÷akàyàþ pçthag de÷itàþ /

[143|12-143|13]
tatra ye saünipàtameva spar÷amàhusta evaü kparihàramàhuþ /

[143|13]
na vai pçthignirde÷àt pçthagbhàvo bhavati /

[143|13-143|14]
mà bhåddharmàyatanàdvedanàtçùõayoþ pçthagbhàva iti /

[143|14-143|15]
naiùa doùastadvyatiriktasyàpi dharmàyatanasya bhàvàt //

[143|15-143|16]
na caivaü spar÷abhåtàttrayàdanyattrayamasti yasya ÷eùasyàtra grahaõaü syàt /

[143|16-143|17]
yadyapi hãndriyàrthau syàtàmavij¤ànakau na tu punrvij¤ànamanindriyàrthakam /

[143|17]
tasmàttriùu nirdiùñeùu punaþ spar÷asya grahaõamanarthakaü pràpnoti /

[143|18-143|19]
na khalu sarve cakùuråpe sarvasya cakùurvij¤ànasya kàraõaü nàpi sarvaü cakùurvij¤ànaü sarvayo÷cakùuråpayoþ kàryam /

[143|19-143|20]
ato yeùàü kàryakàraõàbhàvaste spar÷abhàve vyavasthàpità ityeke /

[143|20-143|21]
ye punaþ saünipàtàdanyaü spar÷amàhusta etatsåtra kathaü pariharanti "iti ya eùàü trayàõàü saügatiþ saünipàtaþ samavàyaþ sa spar÷a" iti /

[143|21]
na và evaü pañhanti /

[143|21-143|22]
kiü tarhi /

[143|22-143|23]
saügateþ saünipàtàt samavàyàditi pañhanti kàraõe va kàryopacàro 'yamiti bruvanti /

[143|23]
ativahuvistaraprasàriõã tveùà kathetyalaü prasaïgena /

[143|23-143|24]
anyameva spar÷aü varõayantyàbhidhàrmikàþ /

[143|24]
teùàü pnnàü ùaõõàü spar÷ànàü 

[143|25]
     #<pa¤capratighasaüspar÷aþ ùaùñho 'dhivacanàhvaya // VAkK_3.30 //>#

[143|26]
cakùuþ÷rotraghràõajihvàkàyasaüspar÷àþ pa¤ca pratigha saüspar÷a ityucyate /

[143|26-144|01]
sapratighendriyà÷rayatvàt /

[144|01]
manaþ saüspar÷aþ ùaùñhaþ so 'dhivacanaspar÷a ityucyate /

[144|01-144|02]
kiü kàraõaü adhivacanamucyate nàma /

[144|02]
tatkilàsyàdhikamàlambanamato 'dhivacanasaüspar÷a iti /

[144|02-144|04]
yathoktaü "cakùurvij¤ànena nãlaü vijànàti no tu nãlaü manovij¤ànena nãlaü vijànàti nãlamiti ca vijànàtã"ti /

[144|04]
eka à÷rayiaprabhàito dvitãya àlambanaprabhàvitaþ /

[144|05]
apare punaràhuþ /
vacanamadhikçtyàrtheùu manovij¤ànasya pravçtti rna pa¤cànàm /

[144|06]
atastadevàdhivacanam /

[144|06-144|07]
tena saüprayuktaþ spar÷o 'dhivacanasaüspar÷a ityeka à÷rayaprabhàvito dvitãyaþ saüprayogaprabhàvitaþ /

[144|07]
punasta eva ùañ spar÷àstrayo bhavanti /

[144|08]
     #<vidyàvidyetaraspar÷àþ >#

[144|09]
vidyàsaüspar÷o 'vidyàsaüspar÷aþ /
tàbhyàü cànyo naivavidyànàvidyàsaüspar÷a iti /

[144|09-144|10]
ete punaryathàkramaü veditavyàþ /

[144|11]
     #<amalakliùña÷eùitàþ />#

[144|12-144|13]
anàsravaþ spar÷o vidyàsaüspar÷aþ kliùño 'vidyàsaüspar÷o vidyà 'vidyàbhyàü saüprayuktatvàt /

[144|13]
÷eùo naivavidyànàvidyàsaüspar÷a ubhàbhyàmasaüprayogàt /
kaþ puna ÷eùaþ /

[144|14]
ku÷alasàsravo 'nivçtàvyàkçta÷ca /

[144|14-144|15]
punaravidyàsaüspar÷asyàbhãkùõasamudàcàriõa ekade÷asya grahaõàt dvau sopar÷au bhavataþ /

[144|16]
     #<vyàpàdànunayaspar÷au >#

[144|17]
vyàpàdànunayàbhyàü saüprayogàt /
punaþ sarvasaügraheõa 

[144|18]
     #<sukhavedyàdayastrayaþ // VAkK_3.31 //>#

[144|19]
sukhavedanãyaþ spar÷o duþkhavedanãyo 'duþkhàsukhavedanãya÷ca /
sukhavedanàdihitatvàt /

[144|20]
athavà vedyate tadvedayituü và ÷akyamiti vedanãyam /
kiü tat /
veditam /

[144|20-144|21]
sukhaü vedanãyamasminniti sukhavedanãyaþ spar÷o yatra sukhaü veditamasti 

[144|21-144|22]
evaü duþkhàduþkhàsukhavedanãyàvapi yojyau /

[144|22]
ta ete ùoóa÷a spar÷à bhavanti /
uktaþ spar÷aþ //

[144|23]
vedanà vaktavyà /
tatra yaþ pårvaü ùaóvidhaþ spar÷a uktaþ 

[144|24]
     #<tajjàþ ùaóvedanàþ >#

[144|25]
cakùuþsaüspar÷ajà vedanà ÷rotraghràõajihvàkàyamanaþsaüspar÷ajà vedanàþ /
tàsàü punaþ 

[145|01]
     #<pa¤ca kàyikã caitasã parà />#

[145|02]
cakùuþ÷rotraghràõajihvàkàyasaüspar÷ajàþ pa¤ccavedanàþ kàyikã vedanetyucyate /

[145|02-145|03]
råpãndriyà÷ritatvàt /

[145|03]
manaþsaüspar÷ajà punarvedanà caitasikãtyucyate /
cittamàtrà÷ritatvàt /

[145|03-145|04]
atha kiü spar÷àduttarakàlaü vedanà bhavatyàhosvit samànakàlam /

[145|04-145|05]
samànakàlamiti vaibhàùikàþ /

[145|05]
anyonyaü sahabhåhetutvàt /

[145|05-145|06]
kathaü sahotpannayorjanyajanakabhàvaþ sidhyati /

[145|06]
kathaü ca na sidhyati /
asàmarthyàt /

[145|06-145|07]
jàte dharme dharmasyanàsti sàmarthayaü pratij¤à 'vi÷iùñam /

[145|07-145|08]
yadeva hãdaü sahotpannayorjanyajanakabhàvo nàstãti tadevedaü jàte dharme dharmasya nàstãti /

[145|08]
anyonyajanakaprasaïgattarhi /
iùñatvàdadoùaþ /

[145|09]
iùñameva hi sahabhåhetoranyonyaphalatvam /

[145|09-145|10]
iùñamidaü såtre tvaniùñaü spar÷avedanayoranyonyaphalatvam /

[145|10-145|11]
"cakùuþsaüspar÷a pratãtya utpadyate cakùuþsaüspar÷ajà vedanà na tu cakùuþpaüspar÷ajàü vedanàü pratãtyotpadyate cakùuþsaüspar÷a" iti vacanàt /

[145|11-145|12]
janakadharmàtikramàvcàyuktam /

[145|12-145|13]
yo hi dharmo yasya dharmasya janakaþ prasiddhaþ sa tasmàt bhinnakàlaþ prasiddhaþ /

[145|13-153|14]
tadyathà pårvaü vãjaü pa÷càdaïkuraþ pårvaü kùãraü pa÷càddadhi pårvamabhighàtaþ pa÷càcchandaþ pårvaü manaþ pa÷càt manovij¤ànamityevamàdi /

[145|14-145|15]
anyathà paraüparàpekùatvàt kàryakàraõayoþ sarvaü và yugapadutpadyate na và kadàcit pa÷càdvi÷eùàbhàvàt /

[145|15-145|16]
nahi na siddhaþ kàryakàraõayoþ pårvàparàbhàvaþ /

[145|16]
sahabhàvo 'pi tu siddhaþ /

[145|16-145|18]
tadyathà cakùurvaj¤ànàdãnàü cakùuråpàdibhirbhåtabhautikànàü ca tatràpi pårvamindriyàrthau pa÷càdvij¤ànam /

[145|18-145|19]
pårvakàcca bhåtabhautikasamudàyàduttara utpadyata itãùyamàõe kaþ pratiùedhaþ //

[145|19]
yathà tarhi cchàyàïkurayorevaü spar÷avedanayo riti vaibhàùikàþ /

[145|20]
spar÷àduttarakàlaü vedanetyapare /
indriyàrthau hi pårvànto vij¤ànam /

[145|20-145|21]
so 'sau trayàõàü saünipàtaþ spar÷aþ spar÷apratyayàtpa÷càdvedanà tçtãyakùaõa iti /

[145|21-145|22]
evaü tarhi na sarvantravaj¤àne vedanà pràpnoti na ca sarvaü vij¤ànaü spar÷aþ /

[145|22]
naiùa doùaþ /

[145|22-145|23]
pårvaspar÷ahetukà hyuttaratra spar÷e vedanà sarve ca spar÷àþ sarvavedanakàþ sarvaü ca vij¤ànaü spar÷a iti /

[145|24]
idamayuktaü varttate /
kimatràyuktam /

[145|24-145|25]
yaduta bhinnàlambanayorapi spar÷ayoþ pårvaspar÷aitukottarasya vedaneti /

[145|25-145|26]
kathaü nàmànyajàtãyàlambanaspar÷asaübhåtà vedanà 'nyàlambanà bhaviùyati yena và cittena saüprayuktà tato bhinnàlambaneti /

[145|26-146|01]
astu tarhi tasminkàle spar÷abhåtaü vij¤ànamavedanakam /

[146|01-146|02]
tasmàcca yat pårvaü vij¤ànaü savedanakaü tanna spar÷aþ /

[146|02]
pratyayavaidhuryàdityevaü sati ko doùaþ /
mahàbhåmikaniyamo bhidyate /

[146|03]
"sarvatra citte da÷amahàbhåmikà" iti /
kva caiùa niyamaþ siddhaþ /
ֈstre /

[146|03-146|04]
såtrapramàõakà vayaü na ÷àstrapramàõakàþ /

[146|04-146|05]
uktaü hi bhagavatà "såtràntaprati÷araõairbhavitavyami" ti /

[146|05-146|06]
na và eùa mahàbhåmikàrthaþ sarvatra citte da÷a mahàbhåmikàþ saübhavantãti /

[146|06]
kastarhi mahàbhåmikàrthaþ /
tisro bhåmayaþ /

[146|06-146|07]
savitarkà savicàrà bhumiþ avitarkà vicàramàtrà avitarkà vicàrà bhåmiþ
puna÷tisra kusalà bhåmiþ aku÷alà 'vyàkçtà bhumiþ /

[146|07-146|08]
punastisraþ /

[146|08]
÷aikùã bhåmira÷aikùã naiva÷aikùã bhumiþ /

[146|08-146|09]
tadya etasyàü sarvasyàü bhåmau bhavanti te mahàbhåmikàþ /

[146|09-146|10]
ye kuk÷alàyàmeva te kuk÷alamahàbhåmikàþ /

[146|10]
ye kliùñàyàmeva te kle÷amahàbhåmikàþ /

[146|10-146|11]
te punaryathàsaübhavaü paryàyeõanatu sarve yugapadityapare /

[146|11]
aku÷alamahàbhåmikàstu pàñhaprasaïge nàsa¤jitàþ /

[146|11-146|12]
idànãü pårvaü na pañhyante sma /

[146|12-146|14]
yadi tarhi spar÷àduttarakàlalü vedanà såtraü parihàryaü "cakùuþ pratãtya råpàõi cotpadyate cakùurvij¤ànaü trayàõàü saünipàtaþ spar÷aþ sahajàtà vedanà saüj¤à cetane"ti /

[146|14-146|15]
sahajàtà ityucyate na spar÷asahajàtà iti kimatra parihàryam /

[146|15-146|16]
samanantare 'pi càyaü saha÷abdo dçùñastadyathà "maitrãsahagataü smçtisaüvodhyaïgaü bhàvayatã" tyaj¤àpakametat /

[146|16-146|18]
yattarhi såtra uktaü "yà ca vedanà yà ca saüj¤à yà ca cetanà yacca vij¤ànaü saüsçùñà ime dharmà nàsaüsçùñà" ityato nàsti vedanàbhirasaüsçùñaü vij¤ànam /

[146|18]
saüpradhàryaü tàvadetat ka eùa samsçùñàrthaþ /

[146|18-146|20]
tatra hi såtra evamuktaü "yadvedayate taccetayate yaccetayate tastsaüprajànãte yatsaüprajànãte tadvijànàtã"ti /

[146|20-146|21]
tanna vij¤àyate kim tàvadayameùàmàlambananiyama ukta utàho kùaõaniyama iti /

[146|21]
àyuruùmaõoþ sàhabhàvye saüsçùñavacanàt siddhaþ kùaõaniyamaþ /

[146|22]
yaccàpi såtra uktaü "trayàõàü saünipàtaþ spar÷aþ" iti /

[146|22-146|23]
tat kathaü vij¤ànaü càsti na ca trayàõàü saünipàto na ca spar÷a iti /

[146|23-146|24]
tasmàdava÷yaü sarvatra vij¤àne spar÷aþ spar÷asahajà ca vedanaiùñavyà /

[146|24]
alamatiprasaïgiyà kathayà /
prakçtamevànukramyatàm //

[146|25]
uktà samàsena caitasikã vedanà //

[146|26]
     #<puna÷càùñàda÷avidhà sà manopavicàrataþ // VAkK_3.32 //>#

[146|27]
saiva caitasikã vedanà punaràùñada÷a manopavicàravyavasthànàdaùñàdadhà bhidyate /

[146|27-146|28]
punaþ saüdhikaraõaü càtra draùñavyam /

[146|28]
aùñàda÷amano pavicàràþ katame /

[146|28-147|01]
ùañ saumanasyopaciràþ ùañ daurmanasyopavicàràþ ùaóupekùopavicàràþ /

[147|01]
kathameùàü vyavasthànam /
yadi svabhàvataþ /

[147|02]
trayo bhaviùyanti /
saumanasyadaurmanasyopekùàvicàràþ /

[147|02-147|03]
atha saüprayogataþ /

[147|03]
eko bhaviùyati /
sarveùàü manaþ saüprayuktatvàt /
athàlambanataþ /
[147|03-147|04]
ùañ bhaviùyanti /

[147|04]
råpàdiùaóviùayàlambanatvat /
tribhirapi sthàpanà /

[147|04-147|05]
teùàü pa¤cada÷a råpàdyupavicàrà asaübhinnàlambanàþ pratiniyataråpàdyàlambanatvàt /

[147|05-147|06]
trayo dharmopavicàrà ubhayathà /

[147|06]
manopavicàrà iti ko 'rthaþ /

[147|06-147|07]
manaþ kila pratãtyaite saumanasyadayo viùayànupavicarantãti /

[147|07]
viùayeùu và mana upavicàrayantãtyapare /

[147|08]
vedanàva÷ena manaso viùayeùu punaþ punarvicaraõàt /

[147|08-147|09]
kasmàt kàyikã vedanà na manopavicàraþ /

[147|09-147|10]
naiva hyasau mana evà÷rità nàpyupavicàrikà 'vikalpakatvàdityayogaþ /

[147|10]
tçtãyadhyànasukhasya kasmànmanopavicàreùvagrahaõam /

[147|10-147|11]
àditaþ kila kàmadhàtau manobhåmikasukhendriyàbhàvàttatpratidvandvena kuþkhopavicàràbhàvàcceti /

[147|12]
yadi manobhåmikà evaite /

[147|12-147|13]
yattarhi såtra uktaü "cakùuùà råpàõi dçùñvà saumanasyasthànãyàni råpàõyupavicarantãtyevamàdiþ /

[147|13]
katham /

[147|13-147|14]
pa¤cavij¤ànakàyàbhinirhçtatvamabhisaüdhàyaitaduktaü "manobhåmikà hyete /

[147|14-147|15]
tadyathà '÷ubhà cakùurvij¤ànàbhinirhçtà ca manobhåmikà ce"ti /

[147|15-147|16]
api tu "dçùñvà yàvat spçùñve"ti vacanàt /

[147|16-147|17]
acodyamevaitat /
ye 'pya dçùñvà yàvadaspçùñvopavicarnti te 'pi manopavicàràþ /

[147|17-147|18]
itrathà hi kàmadhàtau råpadhàtvàlambanà råpàdyupavicàrà na syuþ kàmadhàtbalamvanà÷ca råpadhàtau gandharasaspraùñavyopavicàràþ /

[147|18-147|19]
yathà tu yaktataraü tathoktaü yo 'pi råpàõi dçùñvà ÷abdànupavicarati so 'pi manopavicàraþ /

[147|20]
yathà tvanàkulaü tathoktamindriyàrthasya vyavacchedataþ /

[147|20-147|21]
kimasti råpaü yatsaumanasyasthànãyameva syàt yàvadupekùàsthànãyameva /

[147|21-147|22]
asti saütànaü niyamayya na tvbàlambanam //

[147|23-147|24]
athaiùàü manopavicàràõàü kati kàmapratisaüyuktàsteùàü ca kati kimàlambanà evaü yàvadàråpyapratisaüyuktà vaktavyàþ /

[147|24]
àha 

[147|25]
     #<kàme svàlambanàþ sarve >#

[147|26]
àmadhàtau sarve 'ùñàda÷a santi sa ca teùàü sarveùàmàlambanam /
teùàmeva 

[148|01]
     #<råpã dvàda÷agocaraþ />#

[148|02]
råpadhàturdvàda÷ànàmàlambanaü ùañ gandharasopavicàrànapàsya /
tatra tayorabhàvàt /

[148|03]
     #<trayàõàmuttaraþ >#

[148|04]
gocara iti vartate /
àrupyadhàtustrayàõàü dharmopavicàràõàmàlambanam /

[148|04-148|05]
tatra råpàdyabhàvàt //

[148|05]
uktàþ kàmapratisaüyukatàþ /

[148|06]
råpapratisaüyuktà vaktavyàþ /
tatra tàvat 

[148|07]
     #<dhyànadvaye dvàda÷a >#

[148|08]
daurmanasyopavicàrànapàsya /
te ca dvàda÷a 

[148|09]
     #<kàmagàþ // VAkK_3.33 //>#

[148|10]
kàmàn gacchantãti kàmagàþ /
kàmadhàtumàlabanta ityarthaþ /

[148|10-148|11]
dçùño hi viùayàõàü grahaõàrthe gamiprayogaþ /

[148|11]
kathametat gamyate /
evametat gamyata iti /

[148|12]
     #<svo 'ùñàlambanam >#

[148|13]
sa eva råpadhàtusteùaü svaþ /
sa eva råpadhàtusteùàü svaþ /

[148|13-148|14]
svo 'ùñànàü manopavicàràõàmàlambanaü gandharasopavicàràü÷caturo hitvà /

[148|15]
     #<àråpyo dvayoþ >#

[148|16]
dharmopavicàrayoràlambanam /

[148|17]
     #<dhyànadvaye tu ùañ />#

[148|18]
tçtãyacaturthayordhyànyoþ ùaóupekùopavicàrà eva santi nànye /
teùàü punaràlambanaü 

[148|19]
     #<kàmàþ ùaõõàü >#

[148|20]
kàmadhàtuþ ùaõõàmapyàlambanam /

[148|21]
     #<caturõàü svaþ >#

[148|22]
råpadhàtu÷caturõàü tatra gandharasàbhàvàt /

[148|23]
     #<ekasyàlambanaü paraþ // VAkK_3.34 //>#

[148|24]
àrupyadhàturekasyaiva dharmopavicàrasyàlambanam /
uktà råpapratisaüyuktàþ /

[149|01]
àråpyapratisaüyuktà idànãmucyante /

[149|02]
     #<catvàro 'råpisàmante >#

[149|03]
àkà÷ànantyàyatanasàmantakamatràråpisàmantakam /

[149|03-149|04]
tatra catvàro råpa÷abdaspraùñavyadharmopavicàràþ /

[149|04]
te ca 

[149|05]
     #<råpagàþ >#

[149|06]
caturthaü hi dhyànameùàmàlambanam /

[149|06-149|08]
yeùàü tat vyavacchinnàlambanamasti yeùàü punaþ paripiõóitàlambanaü teùàü tatraika eva saübhinnàlambano dharmopavicàraþ /

[149|09]
     #<eka årdhvagaþ />#

[149|10]
eka eva dharmopavicàrastatràråpyadhàtvàlambanaþ /

[149|11]
     #<eko maule >#

[149|12]
maule punaràråpye dharmopavicàra evaiko 'sti nànyaþ /
sa càpi 

[149|13]
     #<svaviùayaþ >#

[149|14]
àrupyadhàtvàlambana eva /

[149|14-149|15]
nahi maulànàmàrupyàõàmadharo dhàturàlambanamiti pa÷càt prativedaviùyàmaþ /

[149|15]
ete ca manopavicàràþ 

[149|16]
     #<sarve 'ùñàda÷a sàsravàþ // VAkK_3.35 //>#

[149|17]
nàsti ka÷cidanàsravaþ /
kaþ katibhiþ samanvàgataþ /

[149|17-149|21]
kàmadhàtåpapanno råpàvacarasya ku÷alasya cittasyàlàbhã kàmàvacaraiþ sarvaiþ prathamadvitãyadhyànabhåmikairaùñàbhiþ tçtãyacaturthadhyànabhåmikai÷caturbhiþ kliùñairgandharasàlambanàn paryudasya àråpyàvacareõaikena kliùñenaivàlàbhã råpàvacarasya ku÷alasya cittasyà vitaràgaþ sarvaiþ kàmàvacaraiþ prathamadhyànabhumikairda÷abhiþ /

[149|21-149|22]
caturbhiþ saumanasyopavicàraiþ kliùñairgandharasàlambanau vyudasya ùaóbhiråpekùopavicàrairanàgamyabhåmikaiþ /

[149|22]
dvitãyadhyànabhåmikairaùñàbhiþ /

[149|23]
tçtãyacaturthadhyànàråpyabhåmikaiþ pårvavat /
anayà varttanyà ÷eùamanugantavyam /

[149|24-149|25]
dhyànopapannastu kàmàvacareõaikenopekùàdharmopavicàreõa nirmàõacittasaüprayuktena samanvàgato veditavyaþ /

[149|25]
apara àha /

[149|25-150|01]
astyevaü manopavicàràõàü vaibhàùikãyo 'rthaþ /

[150|01]
såtràrthastvanyathà dç÷yate /

[150|01-150|02]
nahi yo yasmàdvãtaràgaþ sa tadàlambanamupavicaratãti yuktam /

[150|02-150|03]
ataþ sàsravà api na sarve saumanasyàdayo manopavicàràþ /

[150|03]
kiü tarhi /
sàükle÷ikà yairmano viùayànupavicaratãti /

[150|03-150|04]
kathaü copavicarati /

[150|04-150|05]
anunãyate ca pratihanyate càpratisïkhyàya copekùate yeùàü pratipakùeõa ùañ sàtatà vihàrà bhavanti /

[150|05-150|07]
cakùuùà råpàõi dçùñvà naiva sumanà bhavati na durmanà upekùako viharati smçtimàn saüprajànan evaü yàvanmanasà dharmàn vij¤àyeti /

[150|07-150|08]
nahyarhato laukikaü nàsti ku÷alaü dharmàlambanaü saumanasyaü yattu tatsàükle÷ikaü manasa upavicàrabhutaü tasyaiva pratiùedho lakùyata iti /

[150|08-150|09]
punasta eva saumanasyàdayaþ ùañtriü÷acchàstçpadàni bhavanti /

[150|09]
gardhanaiùkramyà÷ritabhedena /

[150|10]
tadbhedasya ÷àstrà gamitatvàt /

[150|10-150|11]
tatra gardhà÷ritàþ kliùñà naiùkramyà÷ritàþ ku÷alàþ /

[150|11]
evametadvedanàkhyaü bhavàïgamanekaprakàrabhedaü veditavyam /

[150|11-150|12]
÷eùàõyaïgàni punarnocyante /

[150|12]
kiü kàraõam /
yasmàt 

[150|13]
     #<uktaü ca vakùyate cànyat >#

[150|14]
ki¤cidatràïgamuktaü ki¤cit pa÷cadvakùyate /
tatra vij¤ànaü tàvaduktaü 

[150|15]
     "vij¤ànaü prativij¤aptirmana àyatanaü ca tadi"ti /

[150|16]
ùaóàyatanamapyuktaü 

[150|17]
     "tadvij¤ànà÷rayà råpaprasàdà÷cakùuràdaya" iti /

[150|18]
saüskàrà bhava÷ca karmako÷asthàne vyàkhyàsyante /
tçùõopàdànàni kle÷ako÷asthàne /

[150|19]
sa caiùa pratãtyasamutpàdaþ samàsataþ kle÷akarmavastånãti pràk j¤àpitam /

[150|20]
     #<atra tu kle÷a iùyate />#

[150|21]
     #<bãjavannàgavanmålavçkùavattuùavattathà // VAkK_3.36 //>#

[150|22]
kimasya vãjàdibhiþ sàdharmyam /

[150|22-150|23]
tadyathà vãjàdaïkurakàõóapatràdãnàü prabhavo bhavatyevaü kle÷àt kle÷akarmavastånàm /

[150|23-151|01]
yathà nàgàdhiùñitaü saro na ÷uùyatyevaü kle÷anàgàdhiùñhitaü janmasaraþ /

[151|01-151|02]
yathà cànapoddhçtamålà vanaspataya÷chinnà÷chinnàþ punarapi prarohantyevamanapoddhçtakle÷amålà gatayaþ /

[151|02-151|03]
yathà ca vçkùàþ kàlena kàlalü puùpaphalànàü prasotàro bhavantyevaü kle÷à apyasakçt kle÷akarmavastånàü heturbhavanti /

[151|03-151|06]
yathà ca tuùàvanaddhàstaõóulàþ prarohaõasamarthà bhavanti na kevalà evaü kle÷apràptatuùàvanaddhaü karma janmàntaravirohaõe samarthaü bhavati na kevalamityevaü tàvat kle÷o bãjàdivadveditavyaþ /

[151|07]
     #<tuùitaõóulavat karma tathaivauùadhipuùpavat />#

[151|08]
tuùau 'syàstãti tuùã /
tuùasthànãyaþ kle÷a uktaþ /

[151|08-151|09]
idànãü tuùitaõóulasthànãyaü karmmocyate /

[151|09-151|10]
santyoùadhayaþ phalapàkàntà evaü karmàõi vipacya punarvipàkànabhinirvarttayante /

[151|10-151|11]
yathà ca puùpaü phalotpattavàsannaü kàraõamevaü karmàõi vipàkotpatto veditavyàni /

[151|12]
     #<siddhànnapànavadvastu >#

[151|13-151|14]
pathà siddhamannaü pànaü ca kevalaü paribhogàya kalpyate na punarvirohàya evaü vipàkàkhyaü vastu /

[151|14]
nahi punarvipàkàdvipàkàntaraü janmàntareùu pravarhate /

[151|14-151|15]
yadi hi pravardheta mokùo na syàt /

[151|15-151|16]
na khalveùa janmasaütàna evaü pratãtyasamutpadyamàno bhavacatuùñayaü nàtikràmati /

[151|16]
yadutàntaràbhavamupapattibhavaü pårvakàlabhavaü maraõabhavaü ca /

[151|16-151|17]
te ca vyàkhyàtàþ /

[151|18]
     #<tasmin bhavacatuùñaye // VAkK_3.37 //>#

[151|19]
     #<upapattibhavaþ kliùñaþ >#

[151|20]
ekàntena /
katamena kle÷ena /

[151|21]
     #<sarvakle÷ai svabhåmikaiþ />#

[151|22]
yadbhamika upapattibhavastadbhåmikaãreva sarvakle÷aiþ /

[151|22-151|23]
nahi sa kle÷o 'sti yena pratisamdhibandhaþ pratividyate ityàbhidharmikàþ /

[151|23-151|24]
kle÷aireva tu na paryavasthànaiþ svatantraãþ /

[151|24-151|25]
yadyapi sà 'vasthà mandikà yastu yatràbhãkùõaü carita àsanna÷ca tasya tadànãü sa eva kle÷a upatiùñhate /

[151|25]
pårvàvedhàt /

[151|25-151|26]
antarabhavapratisaüdhirapyevamava÷yaü kliùño veditavyaþ /

[151|27]
     #<tridhà 'nye >#

[151|28]
anye trayo bhavàstriprakàràþ antarabhavàdayaþ ku÷alakliùñàvyàkçtàþ /

[152|01]
athaiùàü bhavànàü katamaþ kiüpratisaüyuktaþ /

[152|02]
     #<traya àråpye >#

[152|03]
antaràbhavaü varjayitvà /

[152|03-152|04]
nahyàråpyadhàtuþ sthànàntaraparicchinno yasya pràptyarthamantaràbhavo 'bhinirvarteta /

[152|04-152|05]
kàmaråpadhàtvoraparisaükhyànàt sarva eva catvàro bhavàþ santãtyanuj¤àpitaü bhavati /

[152|05-152|06]
ukto yathà sattvànàü pratãtyasamutpàdo vistareõa /

[152|07]
atha kathaü sattvànàü sthitibhavatãtyàha 

[152|08]
     #<àhàrasthitikaü jagat // VAkK_3.38 //>#

[152|09-152|10]
eko dharmo bhagavatà svayamabhij¤àyàbhisaübadhyàkhyàto "yaduta sarvasttvà àhàrasthitikà" iti såtrapadam /

[152|10]
ke punaràhàràþ /
catvàra àhàràþ /

[152|10-152|11]
kavaóãkàràhàraþ prathamaþ /

[152|11]
audàrikaþ såkùma÷ca /

[152|11-152|12]
såkùmo 'ntaràbhavikànàü gandhàhàratvàt /

[152|12]

devànàü pràthamakalpikànàü ca niþùyandàbhàvàt /

[152|12-152|13]
tailasyeva sikatàsvaïgeùvanuprave÷àt /

[152|13]
såkùmàõàü và såkùmo bàlakasaüsvedajantukàdãnàm /

[152|13-152|14]
spar÷o dvitãyaþ /

[152|14]
manaþsaücetanà tçtãyaþ /
vij¤ànamàhàra÷caturthaþ /

[152|15]
tatra punaþ 

[152|16]
     #<kavaóãkàra àhàraþ kàme >#

[152|17]
na råpàråpyadhàtvostadvãtaràgasya tatropapatteþ /
sa ca 

[152|18]
     #<tryàyatanàtmakaþ />#

[152|19]
kàmàvacaràõi gandharasaspraùñavyàyatanàni sarvàõyeva kavaóãkàra àhàraþ /

[152|19-152|20]
kavaóãkçtyàbhyavaharaõàt /

[152|20]
mukhanàsikàgràsavyavacchedataþ /

[152|20-152|21]
cchàyàtapajvàlàprabhàsu teùàü kathamàhàratvam /

[152|21]
bàhulyena kilaiùa nirde÷aþ /

[152|21-152|22]
yànyapi tu nàbhyavahniyante sthitiü càharanti tànyapi såkùma àhàraþ /

[152|22]
snànàbhyaïgavaditi /

[152|22-152|23]
kasmànna råpàyatanamàhàraþ /

[152|23]
tadapi kavaóãkçtyàbhyavahriyate /

[152|24]
     #<na råpàyatanaü tena svàkùamuktànanugrahàt // VAkK_3.39 //>#

[152|25]
àhàro hi nàma ya indriyamahàbhåtànàmanugrahàya saüvarttate /

[152|25-152|26]
råpàyatanaü càbhyavaharaõakàle svamindriyaü tanmahàbhåtàni và nànugçhõàti /

[152|26]
kuta evànyànyaviùatvàt /

[153|01-153|02]
yadàpi ca dç÷yamàne sukhasaumanasye àdadhàti tadàpi tadàlambanaþ sukhavedanãyaþ spar÷a àhàro bhavati na råpam /

[153|02-153|03]
muktànàmanàgàmyarhetàü sumanoj¤amapyàhàraü pa÷yatàmanugrahàbhàvàt /

[153|04]
spar÷asaücetanàvij¤à àhàràþ sàsravàstriùu /

[153|05]
spar÷astrikasaünipàtajaþ /

[153|05-153|06]
cetanà manaskarma vij¤ànaü ca sàsravàõyevàhàràþ triùvapi dhàtuùu saüvidyante /

[153|06]
kimarthaü nànàsravàõi /

[153|06-153|07]
yasmàt bhavàpoùaõàrtha àhàràrthaþ /

[153|07]
tàni ca bhàvakùayàyotthitànãti vaibhàùikàþ /

[153|07-153|09]
api tu såtra uktaü "catvàra ime àhàrà bhåtànàü sattvànàü sthitaye yàpanàyai saübhavaiùiõàü cànugrahàye"ti /

[153|09]
na caivamanàsravà dharmà iti nàhàràþ /

[153|10]
bhåtà hi tàvatsattvà upapannà iti vij¤àyante /
atha saübhavaiùiõaþ katame /

[153|11]
     #<manomayaþ saübhavaiùã gandharva÷càntaràbhavaþ // VAkK_3.40 //>#

[153|12]
     #<nirvçtti÷ca >#

[153|13]
antaràbhavo hyebhirabhidhànairukto bhagavatà /

[153|13-153|14]
sa eva manonirjàtatvàt manomaya uktaþ /

[153|14]
÷ukra÷oõitàdikaü ki¤cidbàhyamanupàdàya bhàvàt /

[153|14-153|15]
saübhavaiùaõa÷ãlatvàt saübhavaiùã /

[153|15]
gandharvaõàt gandharvaþ /
upapattyadbhimukhatvàdabhinirvçttiþ /

[153|15-153|16]
"avyàbàdhamàtmabhàvamabhinirvartya savyàbàdhe loke upapadyata" iti såtrapadàt /

[153|16-153|18]
"tathàsti pudgalo yasyàbhinirvçttisaüyojanaü prahãõaü nopapattisaüyojanam" iti såtra catuþkoñikàt /

[153|18]
prathamà koñirdvidhàtuvãtaràgasyordhvaüsrotaso 'nàgàminaþ /

[153|18-153|19]
dvitãyàntaràparinirvàyiõaþ /

[153|19]
tçtãyà 'rhatàm /
caturthyetànàkàràn sthàpayitvà /

[153|19-153|20]
bhåtàvà 'rhantaþ saübhavaiùiõaþ satçùõàþ /

[153|21]
atha katyàhàràþ sattvànàü sthitaye kati saübhavaiùiõàmanugrahàya /

[153|21-153|22]
sarve 'pyubhayatheti vaibhàùikàþ /

[153|22]
kavaóãkàràhàro 'pi hi tadràgiõàü punarbhavàya saüvartate /
uktaü hi /

[153|23-153|24]
bhagavatà "atvàra ime àhàrà rogasya målalü gaõóasya ÷alyasya jaràmaraõasya pratyaya" iti /

[153|24]
manaþsaücetanà 'pi ceha sthitaye dç÷yate /

[153|24-153|26]
evaü hi varõayanti durbhikùàbhyàhatena kãla pitrà putrakau saktava iti bhasmanà bhastràü paripårya kãlake àsajyà÷vàsitau /

[153|26-153|27]
tau ca tàü parikalpayantau ciramapyàsitau kenàpi codghàñitàyàü bhasmeti nairà÷yamàpannau vyàpannàviti /

[153|27-154|02]
puna÷ca mahàsamudre bhagnayànapàtràþ puruùàþ sthalamiti mahàntaü phenapiõóaü pradrutàþ àmç÷ya cainaü nirà÷à uparemuriti /

[154|02-154|04]
saügãtiparyàye coktaü mahàsamudràdaudàrikàþ pràõino jalàt sthalamabhiruhya sikatàsthale 'õóàni sthàpayitvà sikatàbhiravaùñabhya punarapi mahàsamudre 'vataranti /

[154|04-154|05]
tatra yàsàü màtçõàmaõóànyàrabhya smçtirna muùyate tànyaõóàni na påtãbhavanti yàsàü tu muùyate tàni påtãbhavanti /

[154|05]
tadetanna varõayanti sautràntikàþ /

[154|05-154|06]
mà bhåt parakãyeõàhàreõàhàra iti /

[154|06]
evaü tu varõayanti /

[154|06-154|07]
yeùàmaõóànàü màtaramàrabhya smçtirna muùyate tàni na påtãbhavanti /

[154|07-154|08]
yeùàü tu muùyate tàni påtãbhavanti /

[154|08]
tasyàþ spar÷àvasthàyàþ smarantãti /

[154|09]
atha kasmàccatvàra evàhàràþ /

[154|09-154|10]
nanu ca sarva eva sàsravà dharmà bhavànàü poùakàþ /

[154|10]
yadyapyetadevaü tathàpi pradhànyenoktam 

[154|11]
     #<iha puùñyarthamà÷rayà÷ritayordvayam />#

[154|12]
     #<dvayamanyabhavàkùpanivçttyarthaü yathàkramam // VAkK_3.41 //>#

[154|13]
à÷rayo hi sendriyaþ kàyaþ /
tasya puùñaye kavaóãkàràhàràþ /

[154|13-154|14]
à÷rità÷cittacaittàsteùàü puùñaye spar÷aþ /

[154|14]
anayostàvadihotpannasya bhavasya poùaõe pràdhànyam /

[154|14-154|16]
manaþsaücetanayà punarbhavasyàkùepaþ àkùiptasya punaþ karmaparibhàvitàdvij¤ànavãjàdabhinirvçttirityanayoranutpannasya bhavasyàkaraõe pràdhànyam /

[154|16]
ata÷catvàra uktàþ /

[154|16-154|17]
pårvakau hi dvau dhàtrãsthànãyau jàtasya poùakatvàt /

[154|17]
uttarau màtçsthànãyau janakatvàditi /

[154|18]
yaþ ka÷cit kavaóãkàraþ sarvaþ sa àhàraþ /

[154|18-154|19]
syàt kavaóãkàro nàhàra iti catuùkoñikam /

[154|19-154|20]
prathamà koñiryaü kavaóãkàraü pratãtyendriyàõàmapacayo bhavati mahàbhåtànàü ca paribhedaþ /

[154|20]
dvitãyà koñistraya àhàràþ /

[154|20-154|21]
tçtãyà yaü kavaóãkàraü pratãtyendriyàõàmupacayo bhavati mahàbhåtànàü ca vçddhiþ /

[154|21-154|22]
caturthyetànàkàràn sthàpayitvà /

[154|22-154|23]
evaü spar÷adibhirapi yathàyogaü catuþkoñikàni karttavyàni /

[154|23-154|24]
syàt spar÷àdãn pratãtyendriyàõàmupacayo mahàbhåtànàü ca vçddhirna ca ta àhàràþ /

[154|24]
syàdanyabhåmikànanàsravàü÷ca /

[154|24-154|25]
yo 'pi hi paribhukto bhokturbàdhàmàdadhàti so 'pyàhàra eva /

[154|25]
àpàte 'nugrahàt /

[154|25-154|26]
dvayorhi kàlayoràhàra àhàrakçtyaü karoti paribhujyamàno jãryaü÷ceti vaibhàùikàþ /

[154|26]
atha kasyàü gatau katyàhàràþ /

[154|27]
sarvàsu sarve /
evaü yoniùvapi /
kathaü narakeùu kavaóãkàra àhàraþ /

[154|27-154|28]
pradãptàyaspiõóàþ svathitaü ca tàmràm /

[154|28-155|01]
yadyåpaghàtako 'pyàhàro bhavati catuþkoñikaü bàdhyate prakaraõagrantha÷ca "kavaóãkàra àhàraþ katamaþ /

[155|01-155|03]
yaü kavaóãkàraü pratãtyendriyàõàmupacayo bhavati mahàbhutànàü ca vçddhiryàpanà 'nuyàpaneti vistareõa yàvadvij¤ànam /"

[155|03]
upacayàhàràbhisaüdhivacanàdavirodhaþ /

[155|03-155|04]
apacayàhàrastu narakekùu lakùaõapràptatvàt /

[155|04]
so 'pi hi jighatsàü pipàsàü hantuü samartha iti /

[155|04-155|05]
apitu pratyekanarakeùu manuùyavat kavaóãkàràhàrasadbhàvàdyuktaü pà¤cagatikatvam /

[155|05-155|07]
uktaü bhagavatà "ya÷ca bàhyakànàmçùãõàü kàmebhyo vãtaràgàõàü ÷ataü bhojayedya÷caikaü jambåùaõóagataü pçthagajanam /

[155|07]
ato dànàdidaü dànaü mahàphalatarami"ti /

[155|07-155|08]
ko 'yaü jambåùaõóagato nàma pçthagjanaþ /

[155|08]
jambådvãpanivàsinaþ kukùimanta ityeke /

[155|08-155|09]
tadetanna yuktamekamiti vacanàt /

[155|09]
ka÷càtra vi÷eùaþ /

[155|09-155|10]
syàdyadi bhåyasaþ pçthagjanàn bhojayitvà bhåyaþ puõyaü syàt nàlpãyaso vãtaràgàniti /

[155|10]
saünikçùño bodhisattva ityapare /

[155|11]
tadetanna varõayanti "bahutaraü hi tasmai datvà puõyaü nàrhatkoñibhya" iti /

[155|11-155|12]
ato nirvedhabhàgãyalàbhã pçthagjana eùo'bhipretaþ iti vaibhàùikàþ /

[155|12-155|13]
natviyamanvarthà saüj¤à nàpikvacitparibhàùità såtre ÷àstre và /

[155|13-155|14]
jambåùaõóagato nirvedhabhàgãyalàbhãti parikalpa evàyaü kevalaþ /

[155|14]
bodhisattva eva tveùu jambådvãpaùaõóeùu niùaõõo yujyate /

[155|14-155|15]
sa hi pçthagjana kàmavairàgyasaübandhena tadànãü tebhyo vi÷iùyamàõa ukta iti /

[155|15-155|16]
anantebhyo 'pi hi sa tebhyo vi÷iùyamàõaþ /

[155|16]
÷atagrahaõaü tu pårvàdhikàràt /

[155|16-155|17]
itthaü caitadevaü yadevaü paryudasya bàhyakebhya eva srotàpatti phalapratipannakaü vi÷eùayàübabhåva /

[155|17-155|18]
anyathà hi jambåùaõóagatàdeva vya÷eùayiùyat /

[155|18-155|19]
ukto yathà sattvànàü pratãtyasamutpàdo yathàvasthiti÷cyutirapyuktà yathàyuþkùayàdibhiþ /

[155|20]
idamidànãü vaktavyam /
katamasmin vij¤àne vartamàne cyutyupapattã bhavata ityàha 

[155|21]
     #<chedasaüdhàna vairàgyahànicyutyupapattyaþ />#

[155|22]
manovij¤àna eveùñàþ 

[155|23-155|24]
ku÷alalmålasamucchedaþ ku÷alamålapratisaüdhànaü dhàtubhåmivairàgyaü parihàõi÷cyutirupapatti÷ca /

[155|24]
ete ùañ dharmà manovij¤àna eveùyante nànyatra /

[155|24-155|25]
upapattivacanàdantaràbhavapratisaüdhirapyuktaråpo veditavyaþ /

[155|25]
vedanàyàü tu 

[156|01]
     #<upekùàyàü cyutodbhavau // VAkK_3.42 //>#

[156|02]
cyutireva cyutamupapattirudbhavaþ /

[156|02-156|03]
etàvaduþkhàsukhàyàü vedanàyàü bhavatastasyà apañutvàt /

[156|03]
itare hi vedane pañvyau /
na ca pañuvij¤àne cyutyupapattã yujyete /

[156|03-156|04]
tatràpi ca manovij¤àne 'pi 

[156|05]
     #<naikàgràcittayoretau >#

[156|06]
cyutodbhavàviti vartate /
nahi samàhitacittasyàsti cyutirupapattirvà /

[156|06-156|07]
visabhàgabhåmikatvàdabhisaüskàrikatvàdanugràhakatvàcca /

[156|07-156|08]
nàpyacittasya sà nahyacittaka upakramituü ÷asyeta /

[156|08-156|09]
yadà càsyà÷rayo vipariõantumàrabhate tadàva÷yamasya tadà÷rayapratibaddhaü cittaü saümukhãbhåya pa÷càt pracyaveta nànyathà /

[156|09-156|10]
upapattau ca cittacchedahetvabhàvàdvinà ca kle÷enànupapatterayuktamacittakatvam /

[156|11]
maraõabhavastriprakàra ityuktam /
arhastu 

[156|12]
nirvàtyavyàkçtadvaye /

[156|13]
airyàpathike vipàkacitte và /
asti cetkàmadhàtau vipàka upekùà /

[156|13-156|14]
nàsti cedairyàpathika eva /

[156|14]
kimarthamavyàkçña eva nànyasmin /

[156|14-156|15]
tadvi cittacchedànukålaü durbalatvàt /

[156|16]
atha mriyamàõasya kasmin ÷arãraprade÷e vij¤ànaü nirudhyate /

[156|16-156|17]
sakçnmaraõe samanaskaü kàyendriyaü sahasà'ntardãyate /

[156|17]
yadi tu krameõa cyavate tataþ 

[156|18]
     #<kramacyutau pàdanàbhihçdayeùu mana÷cyutiþ // VAkK_3.43 //>#

[156|19]
     #<adhonçsuragàjànàü >#

[156|20]
adho gacchantãtyadhogà apàyagàminaþ /
nçn gacchantãti nçgà manuùyagàminaþ /

[156|20-156|21]
suràn gacchantãti suragà devagàminaþ /

[156|21-156|22]
teùàü yathàsaükhyaü pàdayornàbhyàü hçdaye ca vij¤ànaü saünirudhyate /

[156|22]
na punarjàyanta ityajà arhantaþ /
teùàmapi hçdaye vij¤ànaü nirudhyate /

[156|23]
mårdhnãtyapare /

[156|23-156|24]
kàyendriyasya teùu nirodhàt kàyendriyaü hi mriyamàõasya tapta ivopale jalaü niùñhyåtaü saükocamàpadyamànaü pàdàdiùvantardhãyata iti /

[156|24-156|25]
evaü ca punaþ krameõa maraõam /

[156|25]
pràõinàü pràyeõa marmacchedavedanàbhyàü hatànàü jàyate /

[156|26]
     #<marmacchedastvabàdibhiþ />#

[156|27]
÷arãraprade÷àþ kecidupahanyamànà maraõamànayanti /

[156|27-157|01]
te hyetaducyante marmàõãti /

[157|01-157|03]
tàni càptejovàyudhàtånàmanyatamenàtipràyaü gatena ni÷ita÷astrasaüpàtasyardhinàóãtãbràbhirvedanàbhiþ chidyanta iva na ca punastàni kàùñhàdivacchidyante chinnabadvà punarna ceùñanta iti cchinnànyucyante /

[157|03-157|04]
kasmànna pçthivãdhàtunà /

[157|04]
caturthadoùàbhàvàt /
vàtapitta÷leùmàõo hi trayo doùàþ /

[157|04-157|05]
te càptejovàyudhàtupradhànà yathàyogamiti /

[157|05]
bhàjanalokasaüvarttanãsàdharmyeõetyapare /

[157|05-157|06]
deveùu nàsti marmacchedaþ /

[157|06]
kiü tu cyavanadharmaõo devaputrasya pa¤copanimittàni pràdurbhavanti /

[157|07-157|09]
vastràõàmàbharaõànàü ca manoj¤aþ ÷abdo ni÷carati ÷arãraprabhà mandãbhavati snàtasyodabindavaþ kàye saütiùñhante capalàtmanà 'pyekatra viùaye buddhiravatiùñhate unmeùanimeùau càkùõoþ saübhavataþ /

[157|09]
etàni tu vyabhicàrãõi /

[157|09-157|10]
pa¤ca punarnimittàni maraõaü nàtivarttante /

[157|10-157|11]
vàsàüsi kli÷yanti màlà mlàyanti kakùàbhyàü svedo mucyate daurgandhyaü kàye'vakràmati sve càsane devaputro nàbhiramate /

[157|11-157|12]
so'yaü sattvaloka evamutpadyamànastiùñhan cyavamana÷ca triùu rà÷iùu sthàpito bhagavatà /

[157|12-157|13]
trayo rà÷ayaþ /

[157|13-157|14]
samyaktvaniyato rà÷irmithyàtvaniyato rà÷iraniyato rà÷iriti /

[157|14]
tatra punaþ 

[157|15]
     #<samyaïmithyàtvaniyatà àryànantaryakàriõaþ // VAkK_3.44 //>#

[157|16]
"samyaktvaü katamat /

[157|16-157|17]
yattatparyàdàya ràgaprahàõaü paryàdàya dveùaprahàõaü paryàdàya mohaprahàõaü paryàdàya sarvakle÷aprahàõamidamucyate samyaktva"miti såtram /

[157|17]
àryàþ katame /

[157|18]
yeùàmanàsravo màrga utpannaþ /
àràdyàtàþ pàpakebhyo dharmebhya ityàryàþ /

[157|18-157|19]
àtyantikavisaüyogapràptilàbhàt /

[157|19-157|20]
ete hi kle÷akùaye niyatatvàt samyaktvaniyatàþ mokùabhàgãyalàbhino 'pyava÷yaü parinirvàõadharmàõa iti /

[157|20]
kasmànna samyaktve niyatàþ /

[157|21]
te hi mithyàtve'pi niyatà bhaveyuþ /

[157|21-157|22]
na ca te kàlaniyamena samyaktve niyatà yathà saptakçtvaþ paramàdayaþ /

[157|22]
mithyàtvaü katamat /

[157|22-157|23]
narakàþ pretàstirya¤ca idamucyate mithyàtvam /

[157|23]
tatrànantaryakàriõo narake niyatatvànmithyàtvaniyatàþ /

[157|23-157|24]
niyatebhyo'nye'niyatà iti siddham /

[157|24]
pratyayàpekùaü hi teùàmubhayabhàktvamanubhayabhàktvaü ca /

[157|25]
uktaþ sattvaloko bhàjanaloka idànãü vaktavyaþ /

[157|26-157|27]
     #<tatra bhàjanalokasya saünive÷amu÷antyadhaþ /
     lakùaùoóa÷akodvedhamasaükhyaü vàyumaõóalam // VAkK_3.45 //>#

[158|01]
trisàhasramahàsàhasralokadhàtorevaü saünive÷amicchanti /

[158|01-158|02]
yadutàkà÷aùpratiùñhamadhastàdvàyumaõóalamabhinirvçttaü sarvasattvànàm /

[158|02-158|04]
karmàdhipatyena tasya yojanalakùàõàü ùoóa÷akamudvedhaþ pariõàhenàsaükhyaü tathà ca dçóhaüü yanmahàlagno'pi vajreõa bhettuma÷aktaþ /

[158|04]
tasyopariùñàt 

[158|05]
apàmekàda÷odvedhaü sahasràõi ca viü÷atiþ //

[158|06]
maõóalamiti varttate /

[158|06-158|07]
tasmin vàyumaõdale sattvànàü karmabhirmeghàþ saübhåyàkùamàtràbhirdhàràbhirabhivarùanti /

[158|07]
tat bhavatyaùàü maõóalam /

[158|07-158|08]
tasya yojanànàmekàda÷alakùàõyårdhve'dho viü÷ati÷ca sahasràõi /
[158|08]
kathaü tà àpo na tiryaïgvisravanti /

[158|08-158|09]
sattvànàü karmàdhipatyena /

[158|09-158|10]
yathà hi bhuktaü pãtamannaü pànaü ca nàpakvaü pakvà÷ayamàpatatã tyeke /

[158|10]
kusålanyàyena vàyunà saüdhàryanta iti nikàyàntarãyàþ /

[158|10-158|12]
tà÷ca punaràpaþ sattvànàü karmaprabhàvasaübhåtairvàyubhiràvartyamànà upariùñàtkà¤canãbhavanti pakvakùãrã÷arãbhàvayogena /

[158|12]
tat bhavatyaùàü maõóalam /

[158|13]
     #<aùñalakùocchrayaü pa÷càccheùaü bhavati kà¤canam // VAkK_3.46 //>#

[158|14]
kiü ca ÷eùam /
trayo laklùàþ sahasràõi ca viü÷atiþ /

[158|14-158|15]
sà kà¤canamayã mahã bhavatyapàmupariùñàt ukto jalakà¤canamaõóalocchràyaþ /

[158|16-158|17]
     #<tiryak trãõi sahasràõi sàrdhaü ÷atacatuùñayam /
     lakùadvàda÷akaü caiva jalakà¤canamaõóalam // VAkK_3.47 //>#

[158|18]
samànaü hyetadubhayaü vistàrataþ /

[158|19]
     #<samantatastu triguõaü >#

[158|20-158|21]
samantataþ parikùepeõa tu parigaõyamànaü triguõaü jàyate ùañtriü÷allakùà da÷asahasràõi sàrdhàni ca trãõi ÷atàni yojanànàm /

[158|21-158|22]
yacca tatkà¤canamayaü mahãmaõóalamapàmupariùñàt saüniviùñaü 

[158|23-158|24]
     #<tatra meruryugandharaþ /
     ã÷àdhàraþ khadirakaþ sudar÷anagiristathà // VAkK_3.48 //>#

[159|01]
     #<a÷vakarõo vinitako nimindharagiriþ >#

[159|02]
itãme kà¤canamaõóalapratiùñhà aùñau mahàparvatàþ /
madhye sumeruþ /

[159|02-159|03]
÷eùàþ sumeruparicàyàvasthitàþ /

[159|03-159|04]
tasyànyasaptaparvatapràkàraparikùiptasya yo bàhyaþ parvate nimindharagiriþ /

[159|05]
     #<tataþ />#

[159|06]
     #<dvãpàþ >#

[159|07]
tato bahi÷catvàro dvãpàþ /
tebhyaþ punaþ 

[159|08]
     #<bahi÷cakravàóaþ >#

[159|09]
tena càturdvipaka÷cakrãkçtaþ /
teùàü tu 

[159|10]
     #<sapta haimàþ sa àyasaþ // VAkK_3.49 //>#

[159|11]
yugandharàdayaþ sapta parvatàþ sauvaçõà÷cakravàóaþ ÷astrakaþ /

[159|12]
     #<catåratnamayo meruþ >#

[159|13]
suvarõamayo råpyamayo vaidåryamayaþ sphañikamaya÷ca yathàsaükhyaü caturùu pàr÷veùu /

[159|13-159|14]
yacca yanmayaü pàr÷vaü sumerostasyànubhàvena tadvarõa tasyàü di÷i nabho dç÷yate /

[159|14-159|15]
jàmbådvãpakamasya pàr÷vaü vaidåryamayaü varõayanti /

[159|15-159|16]
tasyeha prabhànuràgeõa vaidåryamayaü nabho dç÷yata iti /

[159|17]
atha kathaü teùàü saübhavaþ /

[159|17-159|18]
kà¤canamayyàü pçthivyàü punarvàridhàrà atipatanti /

[159|18-159|19]
tà hyàpo nànàvidhabãjagarbhà bahuvidhaprabhàvabhinnairvàyubhirmathyamànàstàü tàü jàtiü pariõamayanti /

[159|19-159|20]
evaü ca punaþ pariõamayanti yadbhinnajàtãyasya kàryavi÷eùotpattàvasamavadhànena pratyayãbhavanti /

[159|20-159|21]
na tu khalu yathà sàükhyànàü pariõàmaþ /

[159|21]
kathaü ca sàükhyànàü pariõàmaþ /

[159|21-159|22]
avasthitasya dravyasya dharmàntaranivçttau dharmàntarapràdurbhàva iti /

[159|22]
ka÷càtra doùaþ /

[159|22-159|23]
sa eva hi dharmã na saüvidyate yasyàvasthitasya dharmàõàü pariõàmaþ kaspyeta /

[159|23-159|24]
ka÷caiüvamàha dharmebhyo'nyo dharmãti /

[159|24]
tasyaiva tu dravyasyànyathãbhàvamàtraü pariõàmaþ /

[159|24-159|25]
evamapyayuktam /

[159|25]
kimatràyuktam /
tadeva cedaü na cedaü tatheti apårvaiùà vàyo yuktiþ /

[159|25-159|26]
evaü ca punaþ saübhåtàþ suvarõàdayaþ karmaprabhàvàt preritairvàyubhiþ samàhçtya rà÷ãkriyante /

[159|26-159|27]
ta ete parvatà÷ca bhavanti dvãpà÷ca /

[159|27]
te punaþ sumevadaya÷cakravàóaparyantàþ parvatàþ 

[160|01]
     #<jale'֋tisahasrake />#

[160|02]
     #<magnàþ >#

[160|03]
kà¤canamayyàþ pçthivyà uparya÷ãtiyyojanasahasràõyudakaü tatra te magnàþ /

[160|04]
     #<årdhvaü jalàt merurbhåyo '÷ãtisahasrakaþ // VAkK_3.50 //>#

[160|05]
iti hi meroþ ùaùñi yojana÷atasahasraü samucchrayaþ /

[160|06]
     #<ardhàrdhahàniraùñàsu >#

[160|07]
jalàdårdhvaü yàvànsumerustato'rdhena yugandhara÷catvàriü÷adyojanasahasràõi /

[160|07-160|09]
tato 'rdhena ã÷àdhara ityevamanyeùvapyardhàrdhahànirveditavyà yàvannimindharàrdhenàrdhatrayoda÷ottaràõi trãõi yojana÷atàni cakravàóaþ /

[160|10]
     #<samocchràyaghanà÷ca te />#

[160|11]
yàvàneva caiùàü jalàdårdhvaü samucchràyastàvàneva ghano vistàra ityarthaþ /

[160|12]
     #<÷ãtàþ saptàntaràõyeùàü >#

[160|13-160|14]
eùàü ca nimindharàntanàü parvatànàü saptàntaràõi sapta ÷ãtà ucyante pårõà aùñàïgopetasya pànãyasya /

[160|14-160|15]
taddhi pànãyaü ÷ãtalaü ca svàdu ca laghu ca mçdu càcchaü ca niùpratikaü ca pibata÷ca kaõñhaü na kùiõoti pãtaü ca kukùiü na vyàbàdhate /

[160|16]
tàsàü ca punaþ 

[160|17]
     #<àdyà÷ãtisahasrikà // VAkK_3.51 //>#

[160|18]
sumeruyugandharàntaraü prathamà ÷ãtà /
a÷ãtiryojanasahasràõi vaipulyena /

[160|19]
     #<àbhyantaraþ samudro'sau >#

[160|20]
dvau hi samudràvàbhyantaro bàhya÷ca /
tadà'sau ÷ãtà'bhyantaraþ samudraþ 

[160|21]
     #<triguõaþ sa tu pàr÷vataþ />#

[160|22]
a÷ãtiryojanasahasràõyasya vaipulyamuktam /

[160|22-160|23]
pàr÷vatasriguõo bhavati yugandharatãreõa gaõyamànaþ catvàriü÷at sahasràõi lakùadvayaü ca /

[161|01]
     #<ardhàrdhenàparàþ ÷ãtàþ >#

[161|02-161|03]
yugandharasyeùàdhàrasya càntaraü dvitãyà ÷ãtà ardhena prathamàyà÷catvàriü÷at yojanasahasràõi /

[161|03-161|04]
tato 'rdhena punastçtãyetyevamardhàrdhenàparàþ ÷ãtàþ bhavanti /

[161|04]
yàvadardhatrayoda÷a÷atàni saptamã ÷ãtà /

[161|04-161|05]
dairdhyaü tu tàsàü na parisaükhyàtamatibahuprakarùavisarpaõàt /

[161|06]
     #<÷eùaü bàhyo mahodadheþ // VAkK_3.52 //>#

[161|07]
kiü ÷eùam /
nimindharacakravàóayorantaram /

[161|07-161|08]
taddhi bàhyo mahàsamudro lavaõaü pårõaþ hùàrodakasya /

[161|08]
sa khalu vistàreõa yojanànàü 

[161|09]
     #<lakùatrayaü sahasràõi viü÷atirdve ca >#

[161|10]
tatra catvàro dvãpà÷caturùu sumerupàr÷veùu /

[161|11]
     #<tatra tu />#

[161|12]
     #<jambådvãpo dvisàhasrastripàr÷vaþ ÷akañàkçtiþ // VAkK_3.53 //>#

[161|13]
sàhasràõi trãõi pàr÷vànyasya ÷akañasyevàkçtiþ /

[161|13-161|15]
tasya ca madhye kà¤canamayyàü  pçthivyàü vajràsanamabhinirvçttaü yasminniùadya sarve bodhisattvà vajropamaü samàdhimutpàdayanti //

[161|15]
nahi tamanya à÷rayaþ prade÷o và soóhuü samarthaþ /

[161|16]
     #<sàrdhatriyojanaü tvekaü >#

[161|17]
cturthamasya pàr÷vaü sàrdhàni trãõi yojanàni /
ata eva hyasau ÷akañàkçtiþ /

[161|18]
     #<pràgvideho'rdhacandravat />#

[161|19]
itaþ pårveõa sumerupàr÷ve pårvaü videho dvãpaþ /
so 'rdhacandra ivàbhinirvçttaþ /

[161|19-161|20]
parimàõatastu 

[161|21]
     #<pàr÷vatrayaü tathà 'sya >#

[161|22]
yathà jambådvãpasya dve dve yojanasahasre /

[161|23]
     #<ekaü sàrdhaü tri÷atayojanam // VAkK_3.54 //>#

[161|24]
caturthaü pàr÷vaü sàrdhàni trãõi yojana÷atàni /

[161|25]
     #<godànãyaþ sahasràõi sapta sàrdhàni maõóalaþ />#

[162|01-162|02]
itaþ pa÷cimena sumerupàr÷ve 'paragodànãyo dvãpaþ sàrdhàni sapta yojanasahasràõi sàkalyena /

[162|02]
maõóala÷càsau pårõacandravat /

[162|03]
     #<sàrdhe dve madhyamasya >#

[162|04]
madhyamasyàrdhatçtãye yojanasahasre /

[162|05]
     #<aùñau caturasraþ kuruþ samaþ // VAkK_3.55 //>#

[162|06]
iha uttareõa sumerupàr÷ve uttarakurudvãpaþ /

[162|06-162|07]
so 'ùñau yojanasahasràõi sàkalyena caturasraþ /

[162|07]
kçtyàpãñhikàvat /

[162|07-162|08]
sarveùu ca pàr÷veùu samo yathaikaü pàr÷vaü dviyojanasahasre /

[162|08]
tathà 'nyàni stokamapi nàdhikam /

[162|08-162|09]
ya÷ca dvãpo yadàkçtistadàkçtãnyeva tatra manuùyàõàü mukhàni /

[162|10]
teùàü khalu dvãpànàmantaràle 'ntaradvãpà abhinirvçttàþ /

[162|10-162|11]
ke punaste kati cetyàha 

[162|12-162|13]
     #<dehà videhàþ kuravaþ kauravà÷càmaràvaràþ /
     aùñau tadantaradbvãpà gàñhà uttaramantriõaþ // VAkK_3.56 //>#

[162|14]
tatra dehavidehau pårvavidehaparivàrau /
kurukauravau uttarakuroþ /

[162|14-162|15]
gàñhottaramantriõàvaparagodànãyasya /

[162|15]
càmaràvarau jambådvãpasya /
sarve manuùyairàvàsitàþ /

[162|15-162|16]
eko ràkùasairityapare /

[162|17]
     #<ihottareõa kãñàdrinavakàddhimavàn >#

[162|18-162|19]
ihaiva jambådvãpe uttareõàsya jambådvãpasya kçùõaparvatàstrayastànatikramyàpare trayaþ puna÷ca traya iti navabhyaþ kãñaparvatebhyaþ pareõa himavàn parvataþ /

[162|20]
     #<tataþ />#

[162|21]
     #<pa¤cà÷advistçtàyàmaü saro 'rvàggandhamàdanàt // VAkK_3.57 //>#

[162|22-162|23]
tasmàddhimavataþ pareõànavataptaü nàma saro gandhamàdanàdarvàk yata÷catasro nadyaþ sravnti gaïga sindhuþ ÷ãtà vakùu÷ca /

[162|23-162|24]
tasya pa¤cà÷adyojanàni vistàraþ pa¤cà÷adàyàmaþ /

[162|24]
pårõamaùñàïgasyàïgopetasyàmbhasaþ /

[162|24-162|25]
durgamaü ca manuaùyàõàmançddhimatàm /

[162|25-162|26]
tasyaiva càntike jambårabhinirvçttà madhurasvàdåni yasyàþ phalàni tasyà adhikàreõàyaü jambådvãpa iti khyàtaþ /

[162|26-162|27]
tatphalàdhikàreõa và jambådvãpa iti /

[162|28]
narakàþ kasminnavakà÷e kiyatpramàõà÷ca /

[163|01]
     #<adhaþ sahasraiviü÷atyà tanmàtro 'vãcirasya hi />#

[163|02-163|03]
asyaiva jambådvãpasyàdho viü÷atyà yojanasahasrairavãcirmahànarako viü÷atisahasrapramàõa evodvedhavistàràbhyàmevamasyàdharatalamita÷catvàriü÷atà yojanasahasrairbhavati /

[163|03-163|04]
duþkhanirantaratvàdavãciþ /

[163|04-163|05]
anyeùu sàntaraü duþkham taddyathà saüjãve cchinnàvabhinnasaüpiùña÷arãràõàü ÷ãtalà vàyavo vànti punarapi tàn sattvàn saüjãvayanti /

[163|05-163|06]
ata eva saüjãvaþ /

[163|06]
nàsmin sukhavãcirastãtyavãcirityapare /

[163|06-163|07]
anyeùvapi sukhà vedanà vipàko nàsti /

[163|07]
naiþ ùyandikã na vàryate /

[163|08]
     #<tadårdhvaü sapta narakàþ >#

[163|09]
tasmàdavãcerårdhvaü sapta narakàþ uparyupari saüniviùñàþ /

[163|09-163|10]
pratàpanastàpano mahàrauravo rauravaþ saüghàtaþ kàlasåtraþ saüjãva÷ca /

[163|10]
avãcipàr÷veùvityapare /
te punaþ 

[163|11]
     #<sarve 'ùñau ùoóa÷otsadàþ // VAkK_3.58 //>#

[163|12]
uktaü hi bhagavatà 

[163|13-163|14]
     "ityete narakà aùñàvàkhyàtà duratikramàþ /
     raudrakarmabhiràkãrõàþ pratyekaü ùoóa÷otsadàþ //

[163|15-163|16]
     catuskandhà÷caturdvàrà vibhaktà bhàga÷o 'sitàþ /
     ayaþpràkàraparyantà ayasà prativarjitàþ //

[163|17-163|18]
     taptà caivàyasã bhumirjvalità tejasà yutà /
     anekayojana÷atà sphuñà tiùñhati arcciùe"ti /

[163|19]
ùoóa÷otsadàþ katame /

[163|20]
     #<kukålaü kuõapaü càtha kùuramàrgàdikaü nadã />#

[163|21]
     #<teùàü caturdi÷aü />#

[163|22]
dvàre dvàre teùàü catvàra utsadàþ /
kukålaü jànumàtram /

[163|22-163|23]
yatra teùàü sattvànàü nikùipte saü÷ãryate tvaïmàüsa÷oõitamutkùipte pàde punarapi saüjàyate tvaïmàüsa÷oõitam /

[163|24-163|25]
kuõapaü gåthamçttikà yatra nyaïkuñà nàma pràõinaþ prativasanti sarva÷vetàþ kçùõa÷irasaþ såcimukhàsteùàü sattvànàü yàvadasthãni bhindanti /

[163|25-164|01]
kùuradhàràcito mahàpathaþ yatra teùàü sattvànà manvàkràmatàü nikùipte pàde saüchidyate tvaïmàüsa÷oõitamiti pårvavat /

[164|01-164|02]
asipatravanaü yatra teùàü sattvànàü tãkùõà asayaþ saünipatanti aïgapratyaïgànyavakçntanti ÷yàma÷abalà÷ca ÷vàno bhakùayanti /

[164|02-164|03]
ayaþ÷àlmalãvanaü tãkùõaùoó÷àïgulakaõñakam /

[164|03-164|04]
teùàü sattvànàmabhirohatàü kaõñakà avàïmukhãbhavantaþ kàyaü bhindanti avataratàü cordhvãbhavantaþ /

[164|04-164|05]
ayastuõóà÷ca vàyasà akùãõyutpàñyotpàñya bhakùayanti /

[164|05-164|06]
tadetat kùuramàrgàdika trayaü ÷astràbhinipàtaü sàmànyàdekãkriyante /

[164|06-164|08]
caturtha utsado nadã vaitaraõi pårõa taptasya kùàrodakasya yasyàü te sattvà asi÷aktipràsahastaiþ puruùairubhàbhyàü tãràbhyàü prativàryamàõà årdhvamapi gacchantaþ svidyante pacyante adhastiryagapi gacchantaþ svidyante pacyante /

[164|09]
tadyathà bahådakàyàü sthàlyàmagnàvadhi÷ritàyàü tilataõóuilàdayaþ /

[164|09-164|10]
sà hi mahànarakasya parikhevotpannà /

[164|10]
ta ete catvàra utsadà digbhedena ùoóa÷ocyante /

[164|11]
adhikayàtanàsthànitvàdutsadàþ ityucyante /
narakeùu hi patità eteùu punaryàtyante /

[164|12]
narakà varodhàdurdhvameteùu sãdantyutsadà ityapare /

[164|13]
pra÷nàtpra÷nàntaramupajàyate /

[164|13-164|14]
kiü te narakapàlàþ sattvasaükhyàtà utàho neti /

[164|14]
netyeke /
kathamidànãü ceùñante /

[164|14-164|15]
sattvànàü karmabhirvivarttanãvàyubãjavat /

[164|15]
yattrhi bhadantadharmasubhåtinoktaü 

[164|16-164|17]
     "krodhanàþ krårakarmàõaþ pàpàbhirucaya÷ca ye /
     duþkhiteùu ca nandanti jàyante yamaràkùasà" iti //

[164|18-164|19]
ye te yamenànu÷iùñàþ sattvàn narakeùu prakùipanti ta ete yamaràkùasà uktà na tu ye kàraõàþ kàrayantãti /

[164|19]
sattvasaükhyàtà ityeke /
tasyedànãü karmaõaþ kva vipàkaþ /

[164|20-164|21]
teùveva narakeùu hi ànantaryakàriõàü vipàkàvakà÷astatra teùàü ko vipratibandhaþ /

[164|21]
kathamagninà na dahyante /
agnernånaü karmabhiþ kçtàvadhitvàt /

[164|21-164|22]
bhåtavi÷eùanirvçttervà /

[164|23]
ime tàvaduùõà aùñau mahànarakà ucyante /

[164|24]
     #<÷ãtà anye 'ùñàvarvudàdayaþ // VAkK_3.59 //>#

[164|25]
anye ÷ãtanarakà aùñau /

[164|25-165|01]
tadyathà arvudo nirarvudaþ añato hahavaþ huhuvaþ utpalaþ padmo mahàpadma÷ca /

[165|01-165|02]
teùàü sattvànàü tãrva÷ãtàbhihatànàü kàya÷abdavikàrànuråpàõyetàni nàmàni /

[165|02]
te 'pyasyaiva jambådvãpasyàdhastàt mahànarakàõàü tiryak /

[165|02-165|03]
kuta iyato jambådvãpasyàdhastàdavãcyàdãnàmavakà÷aþ /

[165|03-165|04]
dhànyarà÷ivadadho vi÷àlà hi dvãpàþ /

[165|04]
ata eva mahàsamudro 'nupårvanimnaþ /

[165|04-165|05]
itãme ùoóa÷a narakàþ sarve sattvakarmàdhipatyanirvçttàþ /

[165|05-165|06]
pratyekaü narakàstu svaiþ svaiþ karmabhirabhinirvçttàþ /

[165|06]
bahånàü sattvànàü dvayorekasya và /

[165|06-165|07]
teùàmanekaprakalpo bhedaþ sthànaü càniyataü nadãparvatamaruprade÷eùvanyeùu và 'dha÷ca bhàvàt /

[165|07-165|08]
eùa tàvannarakabhàjanànàü saünive÷aþ /

[165|08]
tirya¤caþ sthalajalàkà÷agocaràþ /

[165|08-165|09]
teùàü kila målaü sthànaü mahàsamudrastato 'nyatra visçtà iti /

[165|09]
pretànàü yamo ràjà /

[165|09-165|10]
tasya jambådvãpasyàdhastàt pa¤cayojana÷atàntaraparicchinnà ràjadhànã teùàü målasthànaü tato 'nyatra visçtàþ /

[165|11]
kecit pretà maharddhikà daivãmiva ÷riyamudvahanti /
÷eùà yathà pretàvadàne /

[165|12]
athemau candràrkau kasmin pratiùñhitau /
vàyau /

[165|12-165|13]
vàyavo'ntarãkùe sarvasattvasàdhàraõakarmàdhipatyanirvçttà àvartavat sumeruü parivartante /

[165|13-165|14]
candràrkatàràõàü vordhvacàraþ /

[165|14]
kiyadvãprakçùñàvita÷candràrkau /

[165|15]
     #<ardhena mero÷candràrkau />#

[165|16]
yugandharagirermårdhnà samaü vahataþ /
kiü pramàõau /
yathàkramaü 

[165|17]
     #<paõcà÷atsaikayojanau />#

[165|18]
pa¤cà÷at yojanàni candramaõóalasya pramàõam /

[165|18-165|19]
saikàni pa¤cà÷at såryamaõdalasya pramàõam /

[165|19]
ekapa¤cà÷adityarthaþ /

[165|19-165|20]
tàrakàvimànànàü yasyàlpapramàõaü pramàõaü tasya kro÷aþ /

[165|20-165|21]
såryavimànasyàdhastàt vahiþ sphañikamaõóalaü taijasamabhinirvçttaü tàpanaü prakà÷anaü ca /

[165|21-165|22]
candravimànasyàdhastàdàpyaü ÷ãtalaü bhàsvaraü ca /

[165|22-165|23]
praõãnàü karmabhirdçùñi÷arãraphalapuùpasasyoùadhãnàmanugrahàrthamupaghàtakàrthaü yathàsaübhavam /

[165|23]
caturdvãpake eka÷candramàþ kçtyaü karotyekaþ såryaþ /

[165|23-165|24]
kiü puna÷caturdvãpeùu såryo yugapat kçtyaü karoti /

[165|24]
netyàha /
kiü tarhi /
teùu /

[165|25]
     #<ardharàtro'staïgamanaü madhyàhna udayaþ sakçt // VAkK_3.60 //>#

[165|26-165|27]
yadottarakuràvardharàtraü tadà pårvavidehe såryasyàstaïgamanaü jambådvãpe madhyàhno godànãye udayaþ /

[165|27]
evamanyeùvapi yojyam /
såryasyeha gatibhedena ràtridivànàü vçddhihràsau /

[165|28]
tatra punaþ 

[166|01]
     #<pràvçõmàse dvitãye 'ntyanavamyàü vardhate ni÷à />#

[166|02]
varùàõàü dvitãye màse bhàdrapade dvitãyasya pakùasya navamyàü vardhate ràtriþ /

[166|03]
     #<hemantànàü caturthe tu hãyate >#

[166|04]
saiva hemantànàü caturthe màse punarhãyate /
antyanavamyàmiti varttate /

[166|04-166|05]
phàlgunamàsasya dvitãyapakùanavamyàm /

[166|06]
     #<aharviparyayàt // VAkK_3.61 //>#

[166|07]
yadà ràtrirvardhate tadà divaso hãyate /
yadà ràtrirhãyate tadà divaso vardhate /

[166|08]
kiyatyà màtrayà vardhate /

[166|09]
     #<lava÷o ràtryaharvçddhã >#

[166|10]
lavaü lavaü ràtrirvardhate divaso và /
te ca hànivçddhã yathàkramaü 

[166|11]
dakùiõottarage ravau /

[166|12]
jambådvipasya dakùiõaü pàr÷vaü gacchati bhàskare ràtrivçddhiþ uttaraü gacchatyaharvçddhiþ /

[166|13]
÷uklapakùasyàdau candramaso vikalaü maõóalaü dç÷yate /
kiü tatra kàraõam /

[166|14]
     #<svacchàyayà 'rkasàmãpyàdvikalendusamãkùaõam // VAkK_3.62 //>#

[166|15-166|16]
yadà hi saurasya vimànasyàsanne càndramasaü vimànaü vahati tadà kila sauryo bhàsastasmin vimàne patanti /

[166|16-166|17]
tato 'parapàr÷ve chàyà patantã vikalaü maõóalaü dar÷ayatãti pràj¤aptiko nirde÷aþ /

[166|17-166|18]
vàhayogaþ sa tàdç÷o bhavati yatkadàcidvimànasyàrdhaü dç÷yata iti pårvàcàryàþ /

[166|18-166|19]
athaitàni såryàdivimànàni katame sattvà adhyàvasanti /

[166|19]
devà÷càturmahàràjakàyikàþ /
kimetànyeva teùàü sthànàni /

[166|20]
vimànavàsinàmetàni /
bhåminivàsinàü punaþ sumeråpariùaõóàdãni /

[166|20-166|21]
kati càsya pariùaõóàþ kiyatyo và /

[166|22]
pariùaõóà÷catasro 'sya da÷asàhasrikàntaràþ /

[166|23]/
da÷ayojanasahasràõyudgamyaikà /
evaü yàvaccaturthã /
tàbhiþ sumerorardhamàkùiptam /

[166|24]
tà÷ca tato yathàsaükhyaü 

[167|01]
     #<ùoóa÷àùñau sahasràõi catvàri dve ca nirgatàþ // VAkK_3.63 //>#

[167|02]
prathamà pariùaõóà ùoóa÷a sahasràõi yojanànàü sumerornirgatà /

[167|03]
dvitãyà 'ùñau tçtãyà catvàri caturthã dve /

[167|04]
     #<karoñapàõayastàsu màlàdhàràssadàmadàþ />#

[167|05]
     #<mahàràjikadevà÷ca >#

[167|06]
prathamàyàü pariùaõóàyàü karoñapàõayo nàma yakùàþ prativasanti /

[167|06-167|07]
dvitãyàyàü màlàdhàràstçtãyàyàü sadàmadàþ sadàmattàþ /

[167|07]
sarva ete caturmahàràjakàyikàþ /

[167|07-167|08]
caturthyàü tu catvàro mahàràjàþ svayaü prativasanti tatparicàrà÷ca /

[167|08-167|09]
atastasyàü mahàràjakàyikà devà ityuktam /

[167|09]
yathà pariùaõóàsu caturmahàràjakàyikà devà evaü 

[167|10]
     #<parvateùvapi saptasu // VAkK_3.64 //>#

[167|11]
yugandharàdiùu parvateùu teùàü gràmanigamàþ /
ata evaiùa devanikàyaþ sarveùàü mahiùñhaþ /

[167|12]
     #<merumårdhni trayastriü÷àþ >#

[167|13]
atha kiyànmerumårdhà /

[167|14]
     #<sa cà÷ãtisahasradik />#

[165|15]
ekaikapàr÷vama÷ãtisahasràõi yathaivàdhastàt /

[167|15]
anye punaràhuþ /

[167|15-167|16]
sa viü÷atisahasradik /

[167|16]
catvàri pàr÷vanyasya catasro di÷aþ /

[167|16-167|17]
ekaikaü pàr÷vaü viü÷atiryojanasahasràõi samantàt parikùepeõà÷ãtiriti //

[167|17]
tasya ca 

[167|18]
     #<vidikùu kåñà÷catvàra uùità vajrapàõibhiþ // VAkK_3.65 //>#

[167|19]
såmerumårdhno vidi÷aþ koõàþ /

[167|19-167|20]
tàsu pa¤cayojana÷atapramàõà÷catvàraþ kåñà abhyudgatà yeùu vajrapàõayo nàma yakùàþ prativasanti /

[167|20]
tasya ca merumårdhnaþ 

[167|21-167|22]
     #<madhye sàrdhadvisàhasrapàr÷vamadhyardhayojanam /
     puraü sudar÷anaü nàma haimaü citratalaü mçdu // VAkK_3.66 //>#

[167|23-167|24]
sumerutalasya madhye sudar÷anaü nàma nagaram dairdhye sàrdhatçtãyayojanasahasre ekaikaü par÷vamucchràyeõàdhyardhayojanam /

[167|24-167|25]
pràkàraþ sauvarõa ekottareõa dhàtu÷atenàsya bhumi÷citrità /

[167|25-167|26]
tacca bhåmitalaü tålapicuvat mçdusaüspar÷aü pàdakùepotkùepàbhyàü natonnataü ÷akrasya devànàmindrasya ràjadhànã /

[168|01]
     #<sàrdhadvi÷atapà÷rvo 'tra vaijayantaþ >#

[168|02-168|04]
÷akrasya devànàmindrasya vaijayanto nàma pràsàdo nagarasya madhye nànàratnasthànavidhànasaüpadà sarvànyabhavana÷rãmahimnà hrepaõo dairdhyeõàrdhatçtãye yojana÷ate pàr÷vaü pàr÷vam /

[168|04]
iyaü tàvannagarasyàbhiràmatà /

[168|05]
     #<bahiþ punaþ />#

[168|06]
     #<taccaitrarathapàruùyami÷ranandanabhåùitam // VAkK_3.67 //>#

[168|07]
tasya hi nagarasya bahi÷caturùu pàr÷veùu catvàryudyànàdãni devànàü krióàbhåmayaþ /

[168|08]
caitrarathamudyànaü pàruùyakaü mi÷rakàvaõaü nandanavanaü ca /
taistannagaraü bahiralaïkçtam /

[168|09]
     #<viü÷atyantaritànyeùàü subhåmãni caturdi÷am />#

[168|10-168|11]
eùàü codyànànàü caturdi÷aü catvàri sumåmãni viü÷atiyojanàntaritàni krãóàsthànànyeva devànàü parasparaspardhayaiva ÷obhàü vitanvanti /

[168|12]
vahireva nagarasya pàr÷ve 

[168|13]
     #<pårvottare pàrijàtaþ sudharmà dakùiõàvare // VAkK_3.68 //>#

[168|14]
pàrijàto nàma kovidàrastràyastriü÷ànàü devànàü kàmaratiprakarùà÷rayaþ /

[168|14-168|15]
tasya pa¤ca yojanàni målàhinive÷o yojana÷atamucchràyaþ/

[168|15-168|16]
pa¤cà÷at yojanàni ÷àkhàpatrapalà÷aü skaritvà tiùñhati /

[168|16-168|17]
tasya khalu sarvapariphullasya yojana÷atamanuvàtaü gandho vàti pa¤cà÷adyojana yojanàni prativàtam /

[168|17]
yuktaü tàvadanuvàtam /

[168|17-168|18]
prativàtaü tu katham /

[168|18]
vçkùànatikramaü saüdhàyoktamityeke /

[168|18-168|19]
nahi nàma sprativàtaü vàto vàti /

[168|19-168|20]
tasyaiva tu sà gandhasya tàdç÷o prabhàvasaüpadeùñavyà yàt pratibadhyamàno'pi divyairmçdumàrutairgandhàntaraü saütanoti /

[168|20-168|21]
mandataratamasamàrambhàttu saütàna à÷veva samucchidyate yato na tathà viprakçùñamadhvànaü prasarpati /

[168|21-168|22]
kiü punaþ svabhåtà÷rita evamapuùpagandhasaütàno vartate utàho vàyuradhivàsito jàyate /

[168|22]
nàtra niyamaþ /

[168|23]
ubhayathàpi hyàcàryeùñiþ /
yattarhi bhagavatoktaü 

[168|24-168|25]
     "na puùpagandhaþ prativàtameti na maulikastàgara÷càndano và /
     satàü tu gandhaþ prativàtameti sarvà di÷aþ satpuruùaþ pravàtã"ti /

[169|01]
mànuùyakaü puùpagandhaü saüdhàyoktam /
taddhi pratãtaü loke /

[169|01-169|03]
na ca tasya tàdç÷ã ÷aktiþ mahãsàsakàstu pathanti "yojana÷atamanuvàtaü gandho vàti pa¤cà÷adyojanàni prativàtamiti /

[169|03-169|04]
sudharmà nàma devasabhà dakùiõapa÷cime digbhàge yasyàü niùadya devàþ kçtyàkçtyaü samarthayanti /

[169|04]
eùa tàvattrida÷ànàü bhàjanasaünive÷aþ /

[169|05]
     #<tataårdhvaü vimàneùu devàþ >#

[169|06]
trida÷ebhya årdhvaü devà vimàneùu pratiùñhitàþ /

[169|06-169|07]
te punaryàmàstuùità nirmàõaratayaþ paranirmitava÷avartina÷ca brahmakàyikàdaya÷ca pårvoktàþ ùoóa÷asthànàntaragatàþ /

[169|08]
ityete dvàviü÷atidevanikàyàþ samàsena yeùàü bhàjanaü praj¤àyate /

[169|09]
     #<kàmabhujastu ùañ />#

[169|10]
teùàü tu ùañ kàmàvacarà devanikàyàþ kàmàn paribhu¤jate na ÷eùàþ /

[169|10-169|11]
tadyathà caturmahàràjakàyikà yàvat paranirmitava÷avartinaþ /

[169|11]
te punaþ 

[169|12]
     #<dvandvàliïganapàõyàptihasitekùitamaithunàþ // VAkK_3.69 //>#

[169|13]
dvandvena maithunaü bhåmisambaddhavàsinàm /

[169|13-169|14]
càturmahàràjakàyikànàü tràyastriïk÷ànàü yathà manuùyàõàm /

[169|14]
teùàü tu vàyunirmokùàt dàhavigamaþ ÷ukràbhàvàt /

[169|14-169|15]
àliïganena maithunaü yàmànàmàliïganamàtreõa dàhavigamàt /

[169|15-169|16]
pàõisaüpràptyà tuùitànàü hasitena nirmàõaratãnàü prekùitena paranirmitava÷avartinàm /

[169|16-169|17]
svavartinàü sarveùàü dvandvasamàpattyà /

[169|17]
kàlaparimànaü tu praj¤aptàvuktamiti vaibhàùikàþ /

[169|17-169|18]
yàvadyàvadviùayàõàü tãvrataratà tàvattàvadràgo'pi tãvrataraþ /

[169|18-169|19]
yasya devasya devyà và utsaïge devakumàro devakanyà và jàyate sa tayoþ putro bhavati sà ca duhità /

[169|19-169|20]
kiyatpramàõo jàyate /

[169|21]
     #<pa¤cavarùopamo yàvat da÷avarùopamaþ ÷i÷uþ />#

[169|22]
     #<saübhavatyeùu >#

[169|23]
yathàsaükhyaü ùañsu devanikàyeùu /
te tu kùipramevàbhivardhante /

[169|24]
     #<saüpårõàþ savastrà÷caiva råpiõaþ // VAkK_3.70 //>#

[170|01]
råpàvacarà devàþ saüpårõakàyàþ vastreõa saüvãtà upapadyante /

[170|01-170|02]
sarve devà àryabhàùàbhàùiõaþ /

[170|02]
tadatra kàmadhàtau veditavyàþ 

[170|03]
     #<kàmopapattayastisraþ kàmadevàþ samànuùàþ />#

[170|04]
kathaü kçtvà /

[170|04-170|05]
santi sattvàþ pratyupasthitakàmàþ pratyupasthiteùu kàmeùvai÷varyaü va÷e vartayanti /

[170|05]
tadyathà manuùyàstadekatyà÷ca devàþ /
te puna÷catvàro devanikàyàþ /

[170|06]
santi sattvà nirmitakàmà nirmàya kàmànai÷varya va÷e vartayanti /

[170|06-170|07]
tadyathà devà nirmàõaratayaþ /

[170|07-170|08]
santi sattvàþ paranirmitakàmàþ paranirmiteùu kàmeùvai÷varya va÷e varttayanti /

[170|08]
tadyathà devàþ paranirmitava÷avarttinaþ /

[170|08-170|10]
tà età yathot pannaparibhogitvàt yathecchàtmanirmitaparibhogitvàdyathecchàtmapara nirmitaparibhogitvàcca tisraþ kàmopapattaya ityucyante /

[170|10]
råpadhàtau tu 

[170|11]
     #<sukhopapattayastriso navatridhyànabhåmayaþ // VAkK_3.71 //>#

[170|12]
triùu dhyàneùu yà nava bhåmayaþ tàstisraþ sukhopapattayaþ /

[170|12-170|14]
te hi devà vivekajena samàdhijena ca prãtisukhena ca niùprãtikena ca sukhena sukhaü viharanto dãrghamadhvànaü tiùñhanti /

[170|14]
ata età nirduþkhadãrghasukhatvàtsukhà upapattayaþ sukhopapattayaþ /

[170|14-170|15]
dhyànàntarotpattau tu prãtisukhàbhàvàtsukhopapattitvaü vicàryam /

[170|16-170|17]
yànyetàni devànàü dvàviü÷atisthànànyuktàni teùàmadharàduttaraü kiyadviprakçùñam /

[170|17]
naitat sarvaü yojanaparisaükhyayà sukaraü parisaükhyàtum /
api tu 

[170|18]
     #<sthànàt sthànàdadho yàvattàvadårdhvaü tatastataþ />#

[170|19-170|20]
jambådvãpàt prabhçti yaduttaraü sthànaü tasmàdyàvadadho jambådvãpastàvat punastasmàdårdhvaü sthànàntaram /

[170|20-170|21]
tadyathà caturthã pariùaõóà caturõàü mahàràjànàü målasthànamita÷catvàriü÷adyojanasahasràõi /

[170|21-170|22]
tasmàdyàvadadhojambådvãpastàvadårdhvaü trida÷ànàü sthànam tasmàdapi yàvadadho jambådvãpastàvadårdhvaü yàmànàü sthànam /

[170|23]
tato'pi yàvadadho jambådvãpastàvadårdhvaü tuùitànàü sthànamiti /

[170|23-170|24]
evaü vistareõa sarvamanukramya sudar÷anebhyo yàvadadho jambådvãpastàvadårdhvaümakaniùñhànàü sthànam /

[170|25]
tasmàdårdhvaü na punaþ sthànamasti /
ata eva jyeùñhabhåtvàdakaniùñhà ucyante /

[170|25-170|26]
aghaniùñhà ityapare /

[170|26]
aghaü kila cittasthaü råpaü tanmàtraniùñheti /

[170|27]
kiü punaradharasthànopapannà urdhvàni vimànàni gatvà pa÷yanti 

[171|01]
     #<nordhvaü dar÷anamastyeùàmanyatrarddhiparà÷rayàt // VAkK_3.72 //>#

[171|02]
çddhyà và tràyastriü÷à yàmàn /
gaccheyuþ /

[171|02-171|03]
parà÷rayeõa và yadvçddhimatà nãyeran devena và tatratyena /

[171|03]
evaü ÷eùàþ /

[171|03-171|04]
àgataü tårdhvopapannaü pa÷yennatårdhvadhàtukaü nordhvabhåmikam /

[171|04]
yiathà spraùñavyaü na spç÷edaviùayatvàt /

[171|04-171|05]
ata eva tenàsvena kàyenàgacchanti /

[171|05-171|06]
kiü tarhi nirmitenàdharabhåmikena tadicchayà pa÷yedihatyamiveti nikàyàntarãyàþ /

[171|07]
athaiùàü yàmàdivimànànàü kiyat pramàõam /

[171|07-171|08]
caturõàü tàvadyàvatsumerumårdhnaþ ityeke /

[171|08]
dviguõottaramityapare /
prathamaü tu dhyànaü yàvàü÷càturdvãpakaþ /

[171|08-171|09]
dvitãyaü yàvàn sàhasra÷cåóiko lokadhàtuþ /

[171|09]
tçtãyaü yàvàn dvisàhasraþ /

[171|09-171|10]
caturthaü yàvàüsrisàhasra ityeke /

[171|10]
prathamàdãni sàhasràdiparimàõàni /

[171|10-171|11]
caturthaü tvaparimàõamityapare /

[171|12]
atha ko'yaü sàhasra÷cåóiko lokadhàtuþ ko dvisàhasrastrisàhasro và /

[171|13-171|14]
     #<caturdvãpakacandràrkamerukàmadivaukasàm /
     brahmalokasahasraü ca sàhasra÷cåóiko mataþ // VAkK_3.73 //>#

[171|15-171|17]
sahasra¤jaübådvãpànàü pårvavidehànàmaparagodànãyànàmuttarakuruõàü sahasraü såryàõàü candràõàü sumeråõàü sahasraü càturmahàràjakàyikànàü devànàü yàvat paranirmitava÷avartinàü sahasraü brahmalokànàmayamucyate sàhasra÷cåóiko lokadhàtuþ /

[171|18]
     #<tatsahasraü dvisàhasro lokadhàtustu madhyamaþ />#

[171|19]
teùàü cåóikànàü lokadhàtånàü sahasraü dvisàhasro madhyamo lokadhàtuþ /

[171|20]
     #<tatsahasraü trisàhasraþ >#

[171|21]
teùàü dvisàhasràõàü lokadhàtånàü sahasraü trisàhasramahàsàhasro lokadhàtuþ /

[171|21-171|22]
eùa hi kçtsnaþ 

[171|23]
     #<samasaüvartasaübhavaþ // VAkK_3.74 //>#

[171|24]
samaü saüvartate samaü vivartate /
saübhavo hi vivartaþ ityuttaratra vyàkhyàsyate /

[171|25-171|26]
kiü khalu yathà bhàjanànàü pramàõabheda evaü tadvàsinàmapi sattvànàü pramàõabhedo'sti /

[171|26]
astãtyàha /
tatra tàvat 

[171|27]
     #<jàmbådvãpàþ pramàõena catuþsàrdhatrihastakàþ />#

[171|28]
jambådvãpakà manuùyàþ pramàõàrdhacaturhastakàþ kecittu caturhastakàþ 

[172|01]
     #<dviguõottaravçddhyà tu pårvagodottaràhvayàþ // VAkK_3.75 //>#

[172|02-172|03]
pårvavidehakà godànãkà uttarakauravà÷ca manuùyà aùñaùoóa÷advàtriü÷addhastakà yathàkramam /

[172|04]
     #<pàdavçddhyà tanuryàvatsàrdhakro÷o divaukasàm />#

[172|05]
     #<kàminàü >#

[172|06]
pàdaþ kro÷asya caturtho bhagaþ /

[172|06-172|08]
tanmàtraü ÷arãraü càturmahàràjakàyikànàü dvau pàdau tràyastriü÷ànàü trayo yàmànàü catvàrastuùitànàü pa¤ca nirmàõaratãnàü adhyardhaþ kro÷aþ paranirmitava÷avartinàm /

[172|09]
     #<rupiõàü tvàdau yojanàrdhaü >#

[172|10]
råpiõàü devànàü prathame sthàne brahmakàyikànàmardhayojanamàtraü ÷arãram /

[172|11]
     #<tataþ param // VAkK_3.76 //>#

[172|12]
     #<ardhàrdhavçddhiþ >#

[172|13]
triùu sthànesu brahmapurohitànàü yojanaü mahàbrahmaõo 'dhyardhaü parãttàbhànàü dve yojane /

[172|14-172|15]
     #<urdhvaü tu parãttàbhebhya à÷rayaþ /
     dviguõadviguõà hitvà 'nabhrakebhya'striyojanam // VAkK_3.77 //>#

[172|16]
apramàõàbhànàü catvàri yojanàni /
àbhàsvaràõàmaùñau /

[172|16-172|17]
evaü dviguõavçddhyà yàvacchubhakçtsnànàü catuþùaùñiþ /

[172|17-172|18]
anabhrakàõàü tato yojanatrayeõa hãnaü dviguõaü pa¤caviü÷atiyojana ÷atam /

[172|18-172|19]
tasmàt pareõa punaþ puõyaprasavànàü dviguõaü dviguõaü yàvadakaniùñhànàü ùoóa÷ayojanasahasràõi ÷arãram /

[172|20]
evaü pramàõabhinnànàü kimàyuùo'pyasti bhedaþ /
astãtyàha /

[172|21]
     #<sahasramàyuþ kuruùu >#

[172|22]
varùàõàm /

[172|23]
     #<dvayorardhàrdhavarjitam />#

[172|24]
dvayordvipayorardhàrdhaü varjayitvà pa¤ca varùa÷atàni godànãyànàm /

[172|24-172|25]
ardhatçtãye varùa÷ate pårvavidehànàm /

[173|01]
     #<ihàniyatam >#

[173|02]
jambådvãpe nàstyàyuùo niyamaþ kadàcit bhåyo bhavati kadàcidalpãyaþ /

[173|03]
     #<ante tu da÷àbdàþ >#

[173|04]
abdaþ saüvatsaraþ /
ante hãyamànaü da÷a varùàõyàyurbhavati /

[173|05]
     #<àdito'mitam // VAkK_3.78 //>#

[173|06]
àditaþ pràthamakalpikànaü manuùyàõàmaparimàõamàyurbhavati /

[173|06-173|07]
sahasràdisaükhyayà parimàtuü na ÷akyate /

[173|08]
uktaü manuùyàõàü devànàü vaktavyam /

[173|08-173|09]
taccàhoràtraü vyavasthàpya ÷akyaü vaktumiti sa eva caiùàü vyavasthàpyate /

[173|10-173|11]
     #<nçõàü varùàõi pa¤cà÷adahoràtro divaukasàm /
     kàme'dharàõàü >#

[173|12-173|13]
yàni manuùyàõàü pa¤cà÷advarùàõi tàni kàmadhàtàvadharàõàü devànàü càturmahàràjakàyikànàmekaü ràtrindivam /

[173|14]
     #<tenàyuþ pa¤cavarùa÷atàni tu // VAkK_3.79 //>#

[173|15-173|16]
tena tatastenàhoràtreõa teùàü triü÷adràtrakeõa màsena dvàda÷amàsakena saüvatsareõa divyàni pa¤cavarùa÷atànyàyuþ pramàõam /

[173|17]
     #<dviguõottaramårdhvànàmubhayaü >#

[173|18]
årdhvànàü devànàmubhaya dviguõottaramahoràtra÷càyu÷ca /
kathaü kçtvà /

[173|18-173|19]
yanmanuùyàõàü varùa÷ataü tattràyastriü÷ànàü devànàmekaü ràtrindivam /

[173|19-173|20]
tena ràtrindivena divyaü varùasahasramàyuþ /

[173|20]
evaü yàmàdãnàü yathàkramam /

[173|20-173|21]
mànuùyakàõi dve catvàryaùñau ùoóa÷a varùa÷atànyekaü ràtrindivam /

[173|21-173|22]
tena ràtrindevena dve catvàryaùñau ùoóa÷a divyàni varùasahasràõyàyuùaþ pramàõam /

[173|22]
yugandharàdårvaü såryàcandramasorabhàvàt //

[173|22-173|23]
kathaü devànàmahoràtravyavasthànamàlokakçtyaü và /

[173|23-173|24]
puùpàõàü saükocavikàsàtkumudabandhu vat ÷akunãnàü kåjanàkåjanàt middhàpagamàgamàcca àlokakçtyaü svayaüprabhatvàt /

[173|25]
uktamàyuþ kàminàm /

[174|01]
     #<råpiõàü punaþ />#

[174|02]
     #<nàstyahoràtramàyustu kalpaiþ svà÷rayasaümitaiþ // VAkK_3.80 //>#

[174|03]
yeùàü råpiõàmardhayojanamà÷rayaþ teùàmardhakalpamàyuþ /
yeùàü yojanaü teùàü kalpam /

[174|03-174|05]
evaü yasya yàvadyojanamà÷rayastasya tàvatkalpamàyuryavadakaniùñhànàü ùoóa÷akalpasahasràõyàyuþ pramàõam /

[174|06]
     #<àråpye viü÷atiþ kalpasahasràõya dhikàdhikam />#

[174|07]
àkà÷ànantyàyatane viü÷atikalpasahasràõyàyuùaþ pramàõam /

[174|08]
vij¤ànànantyàyatane tasmàdadhikaü viü÷atiþ sahasràõi /

[174|08-174|09]
àki¤canyàyatane tasmàdadhikaü viü÷atiþ /

[174|09]
bhavàgre tasmàdadhikaü viü÷atiþ /

[174|09-174|10]
evaü teùàü yathàkramaü viü÷ati÷catvàriü÷at ùaùñira÷ãtiþ kalpasahasràõyàyuþpramàõam /

[174|11-174|12]
katamo'tra kalpo veditavyaþ kimantarakalpo'tha saüvartakalpo'tha vivarttakalpo'tha mahàkalpaþ /

[174|13]
     #<mahàkalpaþ parãttàbhàt prabhçtyardhamadhastataþ // VAkK_3.81 //>#

[174|14]
parãttàbhàdeva nikàyàt prabhçti mahàkalpenàyuþ veditavyam /

[174|14-174|15]
tasmàdadho mahàkalpasyàrdha kalpãkçtya mahàbrahmàdãnàmàyurvyavasthàpitam /

[174|15]
kathaü kçtvà /

[174|15-174|17]
yacca loko viü÷atimantarakalpàn vivartate yacca loko viü÷atimantarakalpànvivarta àste yacca viü÷atimantarakalpànsaüvartate ime ùaùñirantarakalpà mahàbrahmaõo'dhyardhaþ kalpaþ uktaþ /

[174|17-174|18]
evaü ca kçtvà mahàkalpasyàrdhaü catvàriü÷adantarakalpàn kalpãkçtya teùàmàyuþ pramàõamuktam /

[174|19]
uktaü sugatàvàyuþ pramàõam /

[174|20]
durgatàvidànãü vaktavyam /
tatra tàvat 

[174|21-174|22]
     #<kàmadevàyuùà tulyà ahoràtrà yathàkramam /
     saüjãvàdiùu ùañsu >#

[174|23-174|24]
yàvat ùaõõàü kàmàvacaràõàü devanikàyànàmàyuruktaü tena tulyà ahoràtràþ ùañùu narakeùu yathàkramaü veditavyàþ /

[174|24-174|25]
saüjãve kàlasåtre saüghàte raurave mahàraurave tàpane ca /

[174|26]
     #<àyustaisteùàü kàmadevavat // VAkK_3.82 //>#

[174|27-174|28]
tairidànãü svairahoràtraisteùàü yathà ùaõõàü kàmàvacaràõàü devànàmàyustathaiva yathàkramaü veditavyam /

[174|28]
kathaü kçtvà /

[174|28-174|29]
yaddhi càturmahàràjakàyikànàmàyuþ pramàõaü tatsaüjãvane mahànarake ekaü ràtrindivaü /

[174|29-175|01]
tena yàvat dvàda÷amàsakena saüvatsareõa tatratyàni pa¤cavarùa÷atànyàyuþ /

[175|01-175|02]
yattràyastriü÷ànàmàyuþ pramàõaü tat kàlasåtre mahànarake ekaü ràtrindivam /

[175|02-175|03]
tena ràtrindivena tasminvarùasahasràõyàyuþpramàõaü /

[175|03-175|04]
evamanyeùvapi yathàyogaü yojyaü yàvat paranirmitava÷avartinàmàyuþpramàõaü tattulyenàhoràtreõa tàpane ùoóa÷a varùasahasràõyàyuþpramàõam /

[175|05]
     #<ardhaü pratàpane >#

[175|06]
pratàpane mahànarake'ntarakalpasyàrdhamàyuþ pramàõam /

[175|07]
     #<avãcàvantaþkalpaü >#

[175|08]
tira÷càü tu niyamo nàsti /

[175|09]
paraü punaþ /

[175|10]
kalpaü tira÷càü 

[175|11]
paramàyustira÷càmantarakalpaü tat punarnàgànàü nandopanandà÷vatalãprabhçtãnàm /

[175|11-175|13]
uktaü hi bhagavatà "aùñàvime bhikùavo nàgà mahànàgàþ kalpasthà dharaõidharà" iti vistaraþ /

[175|14]
     #<pretànàü màsàhnà ÷atapa¤cakam // VAkK_3.83 //>#

[175|15]
yo manuùyàõàü màsaþ sa pretànàmahoràtraþ /

[175|15-175|16]
tenàhoràtreõa pa¤ca varùa÷atànyàyuþ /

[175|16]
÷ãtanarakeùvàyuùaþ kiü pramàõam /

[175|17-175|18]
     #<vàhàdvarùa÷atenaikatiloddhàrakùayàyuùaþ /
     arvudàdviü÷atiguõaprativçddhyàyuùaþ pare // VAkK_3.84 //>#

[175|19-175|20]
upamànamàtreõa teùvàyuràkhyàtaü bhagavatà "tadyathà bhikùavaþ iha syàdviü÷atikhàrãko màgadhakastilavàhaþ pårõastilànàü cåóikàvaddhaþ /

[175|20-175|22]
tataþ ka÷cideva varùa÷atasyàtyayàdekaü tilamapanayate kùiprataraü bhikùavaþ saviü÷atikhàrãko màgadhastilavàho'nenopakrameõa parikùayaü paryàdànaü gacchet /

[175|22]
na tvevàhamarvudopapannànàmàyuùaþ paryantaü vadàmi /

[175|22-175|24]
yathà khalu bhikùavo viü÷atirvudà evameko nirarvudo vistareõa yathà khalu bhikùavo viü÷atiþ padyà evameko mahàpadma" iti /

[175|25]
evameùàmàyuùmatàü sattvànàü kimastyaparipårõàyuùàmantarà mçtyuràhosvinna /

[175|26]
sarvatràsti 

[176|01]
     #<kurubàhyo'ntaràmçtyuþ >#

[176|02]
uttarakuruùu niyatàyuùaþ sattvà ava÷yaü kçtsnamàyurjãvanti /
anyeùu nàva÷yam /

[176|03]
pudgalànàü tu bahånàü nàstyantareõa kàlakriyayà /

[176|03-176|05]
tuùitastharsyakajàtibaddhasya bodhisattvasya caramabhavikasattvasya jinàdiùñasya jinabhutasya ÷raddhàdharmànusàriõo bodhisattvacakravarttimàtro÷ca tadgarbhayorityevamàdinàm /

[176|06-176|07]
yojanapramaõena sthànàni ÷arãràõi cotkàni varùapramàõenàyuruktaü tayo÷ca pramàõaü noktamiti vaktavyaü nànà ca sarveùàü vavasthànamatastasyàpi paryanto vaktavyaþ /

[176|08]
teùàü samànàkhyànàrthamàdiprakrama àrabhyate /

[176|09]
     #<paramàõvakùarakùaõàþ />#

[176|10]
     #<råpanàmàdhvaparyantàþ >#

[176|11]
råpasyàpacãyamànasya paryantaþ paramàõuþ /

[176|11-176|12]
kàlasya paryantaþ kùaõo nàmnaþ paryanto'kùaraü tadyathà gauriti /

[176|12]
kùaõasya punaþ kiü pramàõam /

[176|12-176|13]
samagreùu pratyayeùu yàvatà dharmasyàtmalàbhaþ gacchanvà dharmo yàvatà paramàõoþ paramàõvantaraü gacchati /

[176|13-176|14]
balavatpuruùàddhañmàtreõa pa¤caùaùñiþ kùaõà atikràmantãtyàbhidhàrmikàþ /

[176|15]
     #<paramàõuraõustathà // VAkK_3.85 //>#

[176|16-176|17]
     #<lohàpa÷a÷àvigocchidrarajolikùàstadudbhavàþ /
     yavastathàïgulãparva j¤eyaü saptaguõottaram // VAkK_3.86 //>#

[176|18]
etatparamàõvàdikaü saptaguõottaraü veditavyam /
sapta paramàõavo'õuþ /

[176|18-176|19]
saptàõavo loharajaþ /

[176|19]
tàni saptàvrajastàni sapta dà÷arajastàni saptaióakarajaþ /

[176|19-176|20]
tàni sapta gorajaþ tàni sapta vàtàyanacchidrarajaþ /

[176|20]
tàni sapta likùàstadudbhavà yåketyarthaþ /

[176|20-176|21]
sapta yåkà yavaþ /

[176|21-176|22]
sapta yavà aïgulãparva trãõi parvàõyaïgurãti prasiddhameveti noktam /

[176|22]
pàr÷vàkçtàstu /

[177|01]
     #<caturviü÷atiraïgulyo hasto hastacatuùñayam />#

[177|02]
     #<dhanuþ >#

[177|03]
vyàsenetyarthaþ /

[177|04]
     #<pa¤ca÷atànyeùàü kro÷o raõyaü ca tanmatam // VAkK_3.87 //>#

[177|05]
manuùàü pa¤ca ÷atàni kro÷aþ /
kro÷amàtraü ca gràmàdi raõyamiùñam /

[177|06]
     #<te'ùñau yojanamityàhuþ />#

[177|07]
uktaü yojanasya pramàõam /
varùasyedànãmucyate /

[177|08]
     #<viü÷aü kùaõa÷ataü punaþ />#

[177|09]
     #<tatkùaõaþ >#

[177|10]
kùaõànàü viü÷aü ÷atamekastatkùaõaþ /

[177|11]
     #<te punaþ ùaùñirlavaþ />#

[177|12]
tatkùaõàþ ùaùñirlava ityucyate /

[177|13]
     #<triü÷adguõottaràþ // VAkK_3.88 //>#

[177|14]
     #<trayo muhårttàhoràtramàsàþ >#

[177|15]
triü÷allavà muhårttastri÷anmuhårttà ahoràtraþ /

[177|15-177|16]
kadàcittu ràtriradhikà bhavati kadàcidånà kadàcitsamà /
[177|16]
trida÷àhoràtrà màsaþ /

[177|17]
     #<dvàda÷amàsakaþ />#

[177|18]
     #<saüvatsaraþ sonaràtraþ >#

[177|19-177|20]
catvàro màsà hemantànàü catvàro grãùmàõàü catvàro varùàõàmityete dvàda÷a màsà saüvatsaraþ sàrdhamånaràtraiþ /

[177|20]
saüvatsareõa hi ùaóånaràtrà nipàtyante /
kathaü kçtvà /

[177|21]
     "hemantagrãùmavarùàõàmadhyardhe màsi nirgate /
     ÷eùe'rdhamàse vidvadbhirånaràtro nipàtyate //"

[177|23]
uktaü varùapramàõam /

[178|01]
kalpasyedànãü vaktavyam /

[178|02]
     #<kalpo bahuvidhaþ smçtaþ // VAkK_3.89 //>#

[178|03]
antarakalpo saüvarttakalpo vivartakalpo mahàkalpa÷ceti /
tatra tàvat 

[178|04]
     #<saüvarttakalpo narakàsaübhavàt bhàjanakùayaþ />#

[178|05]
narakeùu hi sattvàsaübhavàt prabhçti yàvat bhàjanasaükùayaþ /
dve hi saüvarttanyau /

[178|05-178|06]
gatisaüvartanã dhàtusaüvartanã ca /

[178|06]
punardve saüvartanyau /
sattvasaüvartanã bhàjanasaüvartanã ca /

[178|07]
bhavati sa kàlo yannarakeùu sattvà÷cyavante nopapadyante /
sa àrambhaþ saüvartakalpasya /

[178|08]
yadayaü loko viü÷atyantarakalpàn vivçtto'sthàt tanniryàtaü vaktavyam /

[178|08-178|09]
yadviü÷atimantarakalpàn saüvartiùyate tat pratipannaü vaktavyam /

[178|09-178|10]
yadà narakeùvekasattvo nàva÷iùño bhavati iyatà 'yaü lokaþ saüvçtto bhavati /

[178|10-178|11]
yaduta narakasaüvarttanyà yasya tadànãü niyataü narakavedanãyaü karma ghriyate sa lokadhàtvantaranarakeùu kùipyate /

[178|11-178|12]
evaü tiryaksaüvarttanã pretasaüvarttanã ca vaktavyà /

[178|12]
mahàsamudragatàstirya¤caþ pårvaü saüvartante /

[178|12-178|13]
manuùyasahacariùõavastu taireva sàrdhaü bhavanti /

[178|13-178|16]
sa kàlo yanmanuùyeùvanyatamaþ sattvaþ svayamanàcàryakaü dharmatàpràtilambhikaü prathamaü dhyànaü samàpadyate sa tasmàt vyutthàya vàcaü bhàùate sukhaü vata vivekajaü prãtisukhaü ÷àntaü vata vivekajaü prãtisukhamiti /

[178|16-178|17]
taü ca ÷abdaü ÷rutvà anye'pi sattvàþ samàpadyante /

[178|17]
kàlaü kçtvà brahmaloka upapadyante /

[178|17-178|18]
yadà jambådvãpa ekasattvo'pi nàva÷iùño bhavati iyatà'yaü lokaþ saüvçtto bhavati yaduta jambådvãpasaüvartanyà /

[178|18-178|19]
evaü pårvavidehagodànãyottarakurusaüvartanyo vaktavyàþ /

[178|19-178|20]
yadà manuùyeùvekasattvo'pi nàva÷iùño bhavati iyatà'yaü lokaþ saüvçtto bhavati yaduta manuùyagatisaüvarttanyà /

[178|20-178|21]
auttarakauravàstu kàlaü kçtvà kàmàvacareùu deveùåpapadyante /

[178|21]
tatra vairàgyàbhàvàt /

[178|21-178|22]
evaü càturmahàràjakàyikeùvapi deveùu prathamaü dhyànaü samàpadya brahmaloka upapadyante /

[178|22-178|24]
yadà tatraikasattvo'pi nàva÷iùño bhavati iyatà'yaü lokaþ saüvçtto bhavati yaduta càturmahàràjakàyikasaüvartanyà /

[178|24-178|25]
evaü yàvat paranirmitava÷avartisaüvarttnyo vaktavyàþ /

[178|25-178|26]
yadaikasattvo'pi kàmàvacareùu deveùu nàva÷iùño bhavati iyatà'yaü lokaþ saüvçtto bhavati yaduta kàmadhàtusaüvartanyà /

[178|26-178|28]
brahmaloke'pyanyatamaþ sattvo dharmatàpràtilambhikaü dvitãyaü dhyànaü samàpadyotthàya vàcaü bhàùate sukhaü vata samàdhijaü prãtisukhaü ÷àntaü vata samàdhijaü prãtisukhamiti /

[178|28-179|01]
taü ÷abdaü ÷rutvà'nye'pi sattvàþ samàpadyante kàlaü ca kçtvà àbhàsvareùu deveùåpapadyante /

[179|01-179|02]
yadà brahmaloka ekasattvo'pi nàva÷iùño bhavati iyatà'yaü lokaþ saüvçtto bhavati yaduta sattvasaüvartanyà /

[179|02-179|04]
tataþ ÷ånye bhàjane ita eva sàmantakàt sattvànàü tadàkùepake karmaõi parikùãõe sapta såryàþ pràdurbhåya krameõa yàvat pçthivãü sumeruü ca niþ÷eùaü dahanti /

[179|04-179|05]
tasmàdevaü prajvalitàdarcirvàyunà kùiptaü ÷ånyaü bràhmaü vimànaü nirdahat paraiti /

[179|05]
tacca tadbhåmikamevàrcirveditavyam /

[179|05-179|06]
nahi visabhàgà apakùàlàþ kramante /

[179|06]
tatsaübaddhasaübhåtatvàttasmàttadityuktam /

[179|06-179|07]
kàmàvacaro hyagnã råpàvacaramagniü saübadhnàtãti /

[179|07-179|08]
evamanyasyàmapi saüvartanyàü yathàyogaü veditavyamiti /

[179|08-179|09]
narakeùu sattvànàü cyutyanutpàdàt prabhçti yàvat bhàjanànàü saükùaya eùa kàlaþ /

[179|10]
     #<vivartakalpaþ pràgvàyoryàvannarakasaübhavaþ // VAkK_3.90 //>#

[179|11]
thamàdvàyoþ prabhçti yàvannarakeùu sattvasambhavaþ eùa kàlo vivartakalpa ityucyate /

[179|12-179|14]
tathà saüvçte hi loka àkà÷amàtràva÷eùa÷cira kàlaü tiùñhati yàvat punarapi sattvànàü karmàdhipatyena bhàjanànàü pårvanimittabhåtà àkà÷e mandamandà vàyavaþ syandante /

[179|14-179|15]
tadà yadayaü loko viü÷atimantarakalpàn saüvçtto'sthàttanniryàtaü vaktavyam /

[179|15]
yadviü÷atimantarakalpàn vivarttiùyate tadupayàtaü vaktavyam /

[179|16]
tataste vàyavo vardhamànà yathoktaü vàyumaõóalaü jàyate /

[179|16-179|17]
tataþ ÷anairyathoktakramavidhànaü sarvaü jàyate apmaõóalaü kà¤canamayã mahàpçthivã dvãpàþ sumervàdaya÷ca /

[179|17-179|18]
prathamaü tu bràhma vimànamutpadyate /

[179|18]
tato yàvat yàmãyaü tato vàyumaõóalàdãni /

[179|18-179|19]
iyatà'yaü loko vivçtto bhavati yaduta bhàjanavivartanyà /

[179|19-179|20]
athànyataraþ sattva àbhàsvarebhya÷cyutvà ÷ånye bràhme vimàna utpadyate /

[179|20-179|21]
anye'pi sattvàstata÷cyutvà brahmapurohiteùåpapadyante /

[179|21]
tato brahmakàyikeùu paranirmitava÷avartiùu /

[179|21-179|22]
krameõa yàvaduttarakurau godànãye pårvavidehe jambådvãpe preteùu tiryakùu narakeùåpapadyante /

[179|22-179|23]
dharmatà hyeùà yat pa÷càt saüvartate tat pårvaü vivarttate /

[179|23-179|24]
yadà narakeùvekaþ sattvo'pi pràdurbhåto bhavati tadà yadayaü loko viü÷atimantarakalpàn vivartate tanniryàtaü bhavati /

[179|24-179|25]
yadviü÷atimantaralpàn vivarttaþ sthàsyati tadupayàtaü bhavati /

[179|26]
     #<antaþkalpo'mitàt yàvadda÷avarùàyuùaþ >#

[179|27-180|01]
vivartamàne loke ekànna viü÷atirantarakalpà aparimitàyuùàü manuùyàõàmatikràmanti /

[180|01-180|02]
aparimitàyuùàmeva kramatàü yàvadda÷avarùàyuùo bhavanti /

[180|02]
so'sau vivçttànàü tiùñhatàü prathamo'ntarakalpaþ /

[180|03]
     #<tataþ />#

[180|04]
     #<utkarùà apakarùà÷ca kalpà aùñàda÷àpare // VAkK_3.91 //>#

[180|05]
tasmàdapare'ùñàda÷otkarùà apakarùà÷càùñàda÷àntarakalpà bhavanti /
kathaü kçtvà /

[180|06]
tebhyo hi da÷avarùàyuùkebhya utkarùaü gacchantaþ krameõà÷ãtivarùasahasràyuùo bhavanti /

[180|07]
puna÷càpakarùaü gacchanto da÷avarùàyuùo bhavanti //
evaü dvitãyo'ntarakalpaþ /

[180|07-180|08]
evaü yàvadaùñàda÷a /

[180|09]
     #<utkarùa ekaþ >#

[180|10]
ekàntarakalpo viü÷atitama utkarùa evamapakarùaþ /

[180|10-180|11]
da÷avarùàyuùkebhyo yàvada÷ãtivarùàyuùàü manuùyàõàmiti varttate /

[180|11]
athaite utkarùàþ kiyantaü prakarùaü gacchanti /

[180|12]
     #<te'÷ãtisahasràdyàvadàyuùaþ />#

[180|13-180|14]
nàtaþ pareõa vardhante yàvàneva cànyeùàmantarakalpànàmutkarùàpakarùakàlastàvàneva prathamasyàpakarùakàlaþ pa÷cimasya cotkarùakàla iti samànakàlàþ sarve bhavanti /

[180|15]
     #<iti loko vivçtto'yaü kalpàüstiùñhati viü÷atim // VAkK_3.92 //>#

[180|16]
ityanenàntarakalpanyàyenàyaü viü÷atimantarakalpànvivçttastiùñhati /

[180|16-180|17]
yàvantaü kàlaü vivçttastiùñhati tàvantameva kàlaü 

[180|18]
     #<vivartate'tha saüvçtta àste samvartate samam />#

[180|19]
viü÷atimevàntarakalpàn vivartate viü÷atiü saüvartate viü÷atiü saüvçtta àste /

[180|19-180|20]
yadyapi tadànãmutkarùà apakarùà÷ca na pravartante kàlastu samànaþ parisaükhyàyate /

[180|20-180|22]
tatraikenàntara kalpena bhàjanànyabhinivartante ekànnaviü÷atyà 'ntarakalpairàvàsyante ekenàntarakalpena bhàjanàni vidhvasyante ekànnaviü÷atyà ÷ånyã bhavanti /

[180|22-180|23]
tà età antarakalpànàü catasro viü÷atyo'÷ãtirbhavanti /

[180|24]
     #<te hya÷ãtirmahàkalpaþ >#

[180|25]
etanmahàkalpasya pramàõam /
kalpaþ kiüsvabhàvaþ /
pa¤caskandhasvabhàvaþ /

[180|25-181|01]
yaducyate tribhirasaükhyeyaiþ kalpànàü budhatvaü pràpyata" iti /

[181|01]
tat katameùàü kalpànàm /

[181|01-181|02]
ya eva mahàkalpo nirdiùñaþ /

[181|03]
     #<tadasaükhyatrayodbhavam // VAkK_3.93 //>#

[181|04]
     #<buddhatvam >#

[181|05]
saükhyeyànàü kalpànàü trayeõa /

[181|05-181|06]
kathamasaükhyeyasyàsati saükhyeyàvasàne punastritvamucyate /

[181|06]
naiadevaü veditavyaü / kiü tarhi /

[181|06-181|07]
"ùaùñiþ sthànàntaràõyasaükhyeyami"ti muktakasåtraü pañhyate /

[181|07]
katamàni ùaùñiþ /
eko hyadvitãyaþ prathamaü sthànàntaram /

[181|08]
ekakànàü da÷ako dvitãyam /
da÷a da÷akàni ÷ataü tçtãyam /
da÷a ÷atàni sahasram /

[181|09]
da÷a sahasràõi prabhedaþ /
da÷a prabhedà lakùam /

[181|09-181|10]
da÷a lakùà atilakùaþ /

[181|10]
da÷àtilakùàþ kauñiþ /
da÷a kauñyo madhyaþ/
da÷a madhyà ayutam /

[181|11]
÷àyutà mahàyutam /
da÷a mahàyutà niyutam /
da÷a niyutà mahàniyutam /

[181|11-181|12]
da÷a mahàniyutàþ prayutam /

[181|12]
da÷a prayutà mahàprayutaþ /
da÷a mahàprayutàþ kaïkaraþ /

[181|12-181|13]
da÷a kaïkarà mahàkaïkaraþ /

[181|13]
da÷a mahàkaïkarà visvaraþ /
da÷a visvarà mahàvisvaraþ /

[181|13-181|14]
da÷a mahàvisvarà akùobhyaþ /

[181|14]
da÷àkùobhyà mahàkùobhyaþ /
da÷a mahàkùobhyà vivàhaþ /

[181|15]
da÷a vivàhà mahàvivàhaþ /
da÷a mahàvivàhà utsaïgaþ /
da÷otsaïgà mahotsaïgaþ /

[181|16]
da÷a mahotsaïgà vàhanaþ /
da÷a vàhanàni mahàvàhanam /

[181|16-181|17]
da÷a mahàvàhanàni tañibhaþ /

[181|17]
da÷a tiñibhà mahàtiñibhaþ /
da÷a mahàtiñibhà hetuþ /

[181|17-181|18]
da÷a hetavo mahàhetuþ /

[181|18]
da÷a mahàhetavaþ karabhaþ /
da÷a karabhà mahàkarabhaþ /

[181|18-181|19]
da÷a mahàkarabhà indraþ /

[181|19]
da÷endrà mahendraþ /
da÷a mahendràþ samàptam /
da÷a samàptàni mahàsamàptam /

[181|20]
da÷a mahàsamàptàni gatiþ /
da÷a gatayo mahàgatiþ /
da÷a mahàgatayo nimbarajaþ /

[181|20-181|21]
da÷a nimbarajàüsi mahànimbarajaþ /

[181|21]
da÷a mahànimbarajàüsi mudrà /
da÷a mudrà mahàmudrà /

[181|21-181|22]
da÷a mahàmudràþ balam /

[181|22]
da÷a balàni mahàbalam /

[181|22-181|23]
da÷a mahàbalàni saj¤à /

[181|23]
da÷a saüj¤à mahàsaüj¤à /
da÷a mahàsaüj¤à vibhåtaþ /
da÷a vibhåtà mahàvibhåtaþ /

[181|23-181|24]
da÷a mahàvibhåtà balàkùam /

[181|24]
da÷a balàkùà mahàbalàkùam /
da÷a mahàbalàkùàõyasamkhyam /

[181|25]
aùñakaü madhyàdvistçtam /

[181|25-182|01]
ityeteùàü ùaùñisthànàntaragatàü saükhyàmanupràptàþ kalpà asaükhyeyànityucyante /

[182|01]
tato vyàvçtya punargaõyante /

[182|01-182|02]
evaü trãõi asaükhyeyànãtyucyante /

[182|02]
na tu naiva parisaükhyàtuü ÷akyanta iti /

[182|03]
kintu khalu kàlaprakarùeõaiva kçtapraõidhànà bodhisattvà bodhimabhisaübudhyante /

[182|04]
kimetadeva bhaviùyati /

[182|04-182|05]
mahatàü hi puõyaj¤ànasaübhàreõa ùaóbhiþ pàramitàbhiþ bahubhirduùkara÷atasahasraistribhiþ kalpàsaükhyeyairanuttaràü samyaksaübodhimabhisaübudhyante bodhisattvàþ /

[182|06]
yadyapyanyathà'pyasti mokùàvakà÷aþ kimarthaü ta iyantaü yatnamàrabhante /

[182|06-182|07]
paràrthaü ta iyantaü yatnamàrabhante kathaü parànapi mahato duþkhaughàt paritràtuü ÷aknuyàmiti /

[182|07-182|08]
ka eùàü paràrthena svàrthaþ /

[182|08]
eùa eva teùàü svàrtho yaþ paràrthastasyàbhimatatvàt /

[182|08-182|09]
idànãmetacchràddhàsyate /

[182|09]
satyaü duþ÷raddhànametadàtmaübharibhirniùkaruõaiþ /

[182|09-182|11]
kàruõikaistu ÷raddhitamevaitat yathà ceha kecidabhyastanairdhçõyà asatyapi svàrthe paravyasanàbhiratà upalabhyante /

[182|11-182|12]
tathà punarabhyastakàruõyà asatyapi svàrthe parahitakriyàbhiràmàþ santãti saübhàvyam /

[182|12-182|15]
yathaiva càbhyàsava÷àdanàtmabhåteùu saüskàreùu saüskçtalakùaõànabhij¤à àtmasnehaü nive÷ya taddhetorduþkhànyudvahanti evaü punarabhyàsava÷àdàtmasnehaü tebhyo nirvartya pareùvapekùàü vardhayitvà taddhetorduþkhànyudvahantãti saübhàvyam /

[182|15-182|16]
gotràntarameva hi tattathàjàtãyaü nirvartate yat pareùàü duþkhena duþkhàyate sukhena sukhàyate nàtmana iti /

[182|16]
na te punaþ svàrthamanyaü pa÷yanti /
àha càtra 

[182|17-182|20]
     "hãnaþ pràrthayate svasaütatigataü yaistairåpàyaþ sukhaü 
     madhyo duþkhanivçttimeva na sukhaü duþkhàspadaü tadyataþ /
     ÷reùñhaþ pràrthayate svasaütatigatairduþkhaiþ pareùàü sukhaü 
     duþkhàtyantanivçttimeva ca yatastadduþkhaduþkhyeva saþ //"

[182|21]
kiü punarutkarùà buddhà utpayante àhosvidapakarùàþ /

[182|22]
     #<apakarùe hi ÷atàdyàvattadudbhavaþ />#

[182|23-182|24]
a÷ãtivarùa÷atàyupi prajàyàmapakarùe àrabdhe yàvadvarùa÷atàyuùo manuùyà bhavantyetasminnantare buddhà utpadyante /

[182|24]
kasmànnotkarùakàle /
tadà hi duþsamudvejàþ sattvà bhavanti /

[183|01]
kasmànna ÷atàt /

[183|01-183|02]
tadà hi pa¤ca kaùàyà abhyutsadà bhavanti /

[183|02-183|03]
tadyathà'yuùkaùàyaþ kalpakaùàyaþ kle÷akaùàyaþ dçùñikaùàyaþ sattvakaùàya÷ca /

[183|03]
apakarùasyàdhastàt pratyavarà àyuràdayaþ kiñabhåtatvàt kaùàyà ucyante /

[183|04]
dvàbhyàü hi jãvitopakaraõavipattã yathàkramam /
dvàbhyàü ku÷alapakùavãpattiþ /

[183|04-183|05]
kàmasukhallikà'tmaklamathànuyogàdhikàràt gçhipravrajitapakùayorvà /

[183|05-183|06]
ekenàtmabhàvavãpattiþ /

[183|06]
pramàõaråpàrogyabalavçddhismçtivãryadhairyabhraüsàt /

[183|07]
atha pratyekabuddhànàü kasmin kàle utpàdaþ /

[183|08]
     #<dvayoþ pratyekabuddhànàü />#

[183|09]
utkarùe'yapakarùe'pi /
dvividhà hi pratyekabuddhà vargacàriõaþ khaógaviùàõakalpà÷ca /

[183|10]
tatra vargacàriõaþ ÷ràvakapårviõaþ pratyekajinà ucyante /

[183|10-183|11]
pçthagjanapårviõo'pi santãtyapare /

[183|11]
ye'nyatrotpàditanirvedhabhàgãyà iha svayaü màrgamabhisaübudhyante /
[183|11-183|14]
tathàhi pårvayogaü pañhanti "parvate kila pa¤ca÷atàni tàpasànàü kaùñàni tapàüsi tapyante sma yàvat pratyekabuddhasahoùitena markañenàgamya tadãryàpathasaüdar÷anàt pratyekabodhimabhisaübanddhà" iti /

[183|14]
nacàryàþ santaþ kaùñàni tapàüsi tapyeran /

[183|14-183|15]
khaógaviùàõakalpàþ punarekavihàriõaþ /

[183|15]
teùàü pratyekabuddhànàü 

[183|16]
     #<khaógaþ kalpa÷atànvayaþ // VAkK_3.94 //>#

[183|17-183|18]
mahàkalpànàü ÷ataü bodhisaübhàreùu caritaþ khaógaü viùàõakalpo bhavati /

[183|18]
vinopade÷enàtmànamekaü pratibudhà iti pratyekabuddhàþ /

[183|18-183|19]
te hyekamàtmànaü damayanti nànyàn /

[183|19]
kiü punaratra kàraõam /

[183|19-183|20]
nahi tàvada÷aktà dharmaü de÷ayituü pratisaüvitpràptatvàt /

[183|20]
÷akyaü ca taiþ pårvabuddhànàü ÷àsanamanusmçtyàpi dharmaü de÷ayitum /

[183|21]
nàpi niùkaruõàþ /
sattvànugrahàrthamçddheràviùkaraõàt /

[183|21-183|22]
nàpi sattvànàmabhavyatvàt /

[183|22]
tathà hi laukikamàrga vãtaràgàþ saüvidyante /
kiü tarhi /

[183|22-183|23]
pårvàbhyàsava÷enàlpotsukatà'dhimuktatvàt notsahante gambhãradharmagrahaõàya pareùàü vyàpartum /

[183|24]
anusroto gàminãnàü hi prajànàü duùkaraü pratisroto nayanam /

[183|24-183|25]
gaõaparikarùaõaprasaïgaparihàràrthaü ca vyàkùepasaüsargabhãrutvàt /

[184|01]
atha cakravarttinaþ kadotpadyante /

[184|02]
     #<cakravartisamutpattirnàdho'÷ãtisahasrakàt />#

[184|03]
amite càyuùi manuùyàõàü yàvada÷ãtisahasrake cotpatti÷cakravarttinàü nàdhaþ /

[184|03-184|04]
tasyàþ sasyasaüpadastadånàyuùàmabhàjanatvàt /

[184|04-184|05]
ràjyaü cakreõa vartayituü ÷ãlameùàmiti cakravarttinaþ /

[184|05]
te puna÷caturvidhàþ /

[184|06]
     #<suvarõaråpyatàmràya÷cakriõaþ >#

[184|07]
suvarõaråpyatàmràya÷cakrkàõi yeùàü santi /

[184|07-184|08]
prathama eùàmuttamo dvitãya upottamaþ tçtãyo madhyama÷caturtho 'dhamaþ /

[184|09]
     #<te 'dharakramàt // VAkK_3.95 //>#

[184|10]
     #<ekadvitricaturdvãpàþ >#

[184|11]
yasyàyasaü cakraü sa ekadvãpàdhipatiþ /
yasya tàmramayaü sa dvayoþ /

[184|11-184|12]
yasya råpyamayaü sa trayàõàm /

[184|12]
yasya suvarõmayaü sa caturdvãpàdhipatiþ /
eùa pràj¤aptiko nirde÷aþ /

[184|13]
såtre tu pradhànagrahaõàdekameva sauvarõaü cakram /

[184|13-184|16]
"yasya ràj¤aþ kùatriyasya mårdhàbhiùiktasya tadaãva poùadhe pa¤cada÷yàü ÷iraþsnàtasyopoùadho poùitasyoparipràsàdatalagatasyàmàtyagaõaparivçtasya pårvasyàü di÷i cakraratnaü pràdurbhavati sahasràraü sanàbhikaü sanemikaü sarvàkàraparipårõaü ÷ubhakarmàrakçtaü divyaü sarvasauvarõaü sa ràjà bhavati cakravartã"ti /

[184|17]
evaü caite cakravartina utpadyante /

[184|18]
     #<na ca dvau saha buddhavat />#

[184|19-184|20]

såtra ukta" masthànamanavakà÷o yadapårvàcaramau dvau tathàgatàvarhantau samyaksaübuddhau loka utpadyeyàtàü nedaü sthànaü vidyate sthànametadvidyate yadaikastathàgataþ /

[184|20-184|21]
yathà tathàgata evaü cakravarttinàvi"ti /

[184|21]
idamatra saüpradhàryam /

[184|21-184|22]
kimatra trisàhasramahàsàhasro lokadhàturloka iùña utàho sarvalokadhàtava iti /

[184|22-184|23]
nànyatra buddhà utpadyante ityeke /

[184|23]
kiü kàraõam /

[184|23-184|24]
mà bhåt bhagavataþ ÷aktivyàghàtaþ iti /

[184|24]
eka eva hi bhagavàn sarvatra ÷aktaþ /

[184|24-184|25]
yatra buddha eko na ÷aktaþ syàd vineyàn vinetuü tatrà'nyo'pi na ÷akta iti /

[184|25-184|27]
uktaü ca såtre "sa cettvàü ÷àriputra ka÷cidupasaükramyaivaü pçcchet asti ka÷cidetarhi ÷ramaõo và bràhmaõo và samasamaþ ÷ramaõena gotamena yadutàbhisaübodhàya /

[184|27-184|28]
evaü ca pçùñaþ kiü vyàkuryàþ /

[184|28-185|01]
sa cenmàü bhadanta ka÷cidupasaükramyevaü pçcchettasyàhaü pçùña evaü vyàkuryà nàsti ka÷cidetarhhi ÷çamaõo và bràhmaõo và samasamo bhagavatà yadutàbhisaübodhàya /

[185|01]
tatkasya hetoþ /

[185|01-185|03]
saümukhaü me bhagavato'ntikàcchrutaü saümukhamudgçhãtaü asthànamanavakàso yadapårvàcaramau tathàgatau loka utpadyeyàtàü nedaü sthànaü vidyata" iti /

[185|03-185|04]
yattarhi bhagavatoktaü brahmasåtre "yàvattrisàhasramahàsàhasrako loko va÷e me'tra vartata" iti /

[185|04]
àbhipràyika eùa nirde÷aþ /

[185|04-185|05]
ko'tràbhipràyaþ tàvato'nabhisaüskàreõa vyavalokanàt /

[185|05-185|06]
abhisaüskàrena tvananto buddhànàü cakùurviùayaþ /

[185|06]
santyevànyalokadhàtuùu buddhà iti nikàyàntarãyàþ /
kiü kàraõam /

[185|07]
bahavo hi samaü saübhàreùu pravartamànà dç÷yante /

[185|07-185|09]
na caikatra bahånàü buddhànàü yugapat yoga utpattuü na càsti tadut pattau kak÷cit pratibandhaþ iti niyataü lokadhàtvantareùåtpadyante /

[185|09-185|10]
anantà lokadhàtava iti na ÷akyaü bhagavatà kalpamapyàyurvirbhratà yitheha tathà'nyeùvapi ananteùu lokadhàtuùu vyàpartuü kiü punaþ puruùàyuùam /

[185|10-185|11]
kathaü ceha buddho vyàpriyate /

[185|11-185|13]
asya pudgalasyedamindriyam iyatà kàlelàmuùmin de÷e amuü pudgalamàgamyàsya doùasya parihàràdasyàïgasyopasaühàràdanena prayogeõànutpannaü votpatsyate aparipårõaü và paripårayiùyatãti /

[185|13-185|15]
yattvidaü såtramatropanãta "masthànamanavakà÷o yadpårvàcaramau dvã tathàgatàvekatra loka utpadyeyàtàmi"ti tadevedaü saüpradhàryate kimidamekaü lokadhàtumadhikçtyoktamàhosvit sarvàniti /

[185|15-185|16]
cakravartino'pi càsya lokaddhàtau na syàdutpàdaþ /

[185|16]
sahotpattipratiùedhàt buddhavat /

[185|16-185|17]
athaitat kùamyate idaü tu kasmànna kùamyate "puõyastu buddhànàü loka utpàda" iti /

[185|17-185|18]
yadi bahånàü bahuùu syànna doùaþ syàt /

[185|18]
bhåyasàü lokànàmabhyudayena yogaþ syànniþ÷reyasena ca /

[185|18-185|19]
athaiïkasminnapi kasmàt dvau tathàgatau na sahotpadyete /

[185|19]
prayojanàbhàvàt praõidhànava÷àcca /

[185|19-185|21]
evaü hi bodhisattvàþ praõidhànaü kurvanti aho vatàhamandhe loke 'pariõàyake buddho loka utpadyeyamanàthànàü nàtha iti /

[185|21]
àdaràbhitvaràrthaü ca /

[185|22-185|23]
ekasminhi buddhe sutaràmàdriyante durlabha ãdç÷o'nya iti manyamànàþ sutaràü càbhitvarante ÷àsanapratipattau mà'smin gate parinirvçte và 'nàthà bhåmeti /

[185|24]
athaite cakravartinaþ suvarõàdimayai÷cakraiþ pçthivãü jayantaþ kathaü jayanti /
yathàkramaü 

[185|25]
     #<pratyudyànasvayaüyàna kalahàstrajitaþ >#

[185|26]
yasya sauvarõa cakraü bhavati taü koñaràjànaþ svayaü pratyudgacchanti /

[185|26-186|01]
ime devasya janapadàþ çddhà÷ca sphãtà÷ca kùemà÷ca subhikùà÷càkãrõabahujanamanuùyà÷ca /

[186|01-186|02]
tàn devaþ samanu÷àstu /

[186|02]
vayaü devasyànuyàtrikà bhaviùyàma iti /

[186|02-186|03]
yasya råpyamayaü sa svayameva teùàmantikaü yàti pa÷càdasya prahvãbhavanti /

[186|03-186|04]
yasya tàmramayaü sa teùàmantikaü gatvà kalahàyate pa÷càt prahvãbhavanti /

[186|04-186|05]
yasya ÷astramayaü sa teùàmantikaü gacchati anyonyaü ÷astràõyàvahanti pa÷cànnamanti /

[186|05]
sarve tu cakravartinaþ 

[186|06]
     #<avadhàþ // VAkK_3.96 //>#

[186|07-186|08]
÷astreõàpi jayatàü badho na pravartate nirjitya ca sattvàn da÷asu ku÷aleùu karmapatheùu pratiùñhàpayanti /

[186|08]
ata eva te niyataü deveùåtpadyante /

[186|08-186|09]
såtra uktaü "ràj¤a÷cakravartino loke pràdurbhàvàtsaptànàü ratnànàü loke pràdurbhàvo bhavati /

[186|10-186|11]
tadyathà cakraratnasya hastiratnasyà÷varatnasya maõiratnasya strãratnasya gçhapatiratnasya pariõàyakaratnasye"ti /

[186|11]
kathaü sattvasaükhyàtà hastyàdayaþ parakãyeõa karmaõotpadyante /

[186|12]
na vai ka÷cit parakãyeõotpadyate /

[186|12-186|13]
yena tu sattvena tatsaübandha saüvartanãyaü karmopacitaü tasminnutpanne svànyevainaü karmàõyutpàdayanti /

[186|13-186|14]
kimeùa evànyaràjabhya÷cakravartinàü vi÷eùaþ /

[186|14]
anyo'pi vi÷eùo'sti /

[186|14-186|15]
tadyathà dvàtriü÷anmahàpuruùalakùaõànyeùàü bhavanti tadyathà buddhànàm /

[186|15]
tatra tu 

[186|16]
     #<de÷asthottaptapårõatvairlakùaõàti÷ayo muneþ />#

[186|17]
de÷asthataràõi buddhànàü lakùaõàni /

[186|17-186|18]
uttaptataràõi saüpårõataràõi cetyeùa teùàü vi÷eùaþ /

[186|19]
kiü khalu pràthamakalpikà api manuùyàþ saràjakà àsan /
netyàha /

[186|20]
kiü tarhi /

[186|21]
pràgàsannupivat sattvàþ 

[186|22]
prathamakalpikà manuùyà råpàvacarà ivàsan /

[186|22-186|24]
såtra uktaü "te bhavanti råpiõo manomayàþ sarvàïgapratyaïgopetà àvikalà ahãnendriyàþ ÷ubhà varõasthàyinaþ svayaü prabhà vihàyasaügamàþ prãtibhakùaþ prãtyàhàrà dãrghàyuùo dãrghamadhvànaü tiùñhantã"ti /

[186|25]
     #<rasaràgàttataþ ÷anaiþ // VAkK_3.97 //>#

[186|26]
     #<àlasyàtsamnidhim kçtvà sàgrahaiþ kùetrapo bhçtaþ />#

[186|27]
teùàü tathàbhåtànàü bhåmirasaþ pràdurbhåto madhusvàdurasaþ /

[186|27-187|01]
tasyànyatamo lolupajàtãyaþ sattvo gandhaü ghràtvà rasaü svàditavàn bhakùitavàü÷ca /

[187|01-187|02]
tathà'nye'pi sattvàstathaivàkàrùuþ /

[187|02]
sa àrambhaþ kavaóãkàràhàrasya /

[187|02-187|03]
teùàü tadàhàràbhyàsàt kharatvaü gurutvaü ca kàye'vakràntaü prabhàvà antarhitàþ /

[187|03-187|04]
tato'ndhakàra utpanne såryàcandramasau pràdurbhåtau /

[187|04-187|05]
so'pyeùàü bhåmirasa àsvàdagçddhànàü krameõàntarhito bhåmiparpañakaü pràdurbhåtam /

[187|05]
tatràpi gçddhàstadapyantarhitam /
vanalatà pràdurbhåtà /

[187|05-187|06]
tatràpi gçddhàþ sà'pyantarhità /

[187|06]
akçùñoptaþ ÷àlirutpannastaü prabhuktàþ /

[187|06-187|08]
tasyedànãmaudàrikatvànniþsyandanirvàhàrthaü sattvànàü måtrapurãùamàrgau saha strãpuruùendriyàbhyàü pràdurbhåtau saüsthànaü ca bhinnam /

[187|08-187|09]
teùàmanyonyaü pa÷yatàü pårvàbhyàsava÷àdayoni÷omanaskàragràhagràsatàü gatànàü kàmaràga udãrõo yato vipratipannàþ /

[187|09-187|10]
eùa àrambhaþ kàminàü kàmabhåtagrahàve÷asya /

[187|10-187|11]
te ca khalu taü ÷àliü sàyaü ca sàyamà÷àrthaü pràta÷ca pràtarà÷àrthaü prave÷ayanti sma /

[187|11]
athànyatamaþ sattvo'lasajàtãyaþ saünidhikàramakàrùãt /

[187|12]
anye'pi ca sattvàþ saünidhikàramakàrùuþ /

[187|12-187|13]
teùàü tatra mamakàra utpanne sa ÷àlirlåno låno na punarjàyate sma /

[187|13-187|14]
tataþ kùetràõi pravibhajya sveùvàgrahaü kçtvà parakãyaü hartumàrabdhàþ /

[187|14]
prathama àrambha÷cauryasya /

[187|14-187|15]
taisteùàmaïku÷àrthaü sametyànyatamaþ puruùavi÷eùaþ kùetràõi pàlayituü ùaùñhabhàgena bhçtaþ /

[187|15-187|16]
tasya kùetràõàmadhipatiþ kùatriyaþ kùatriya iti saüj¤otpannà /

[187|16-187|17]
mahàjanakàyasya saümataþ prajàü ca ra¤jayatãti mahàsaümato ràjeti samj¤otpannà /

[187|17]
eùa àrambho ràjaparaüparàyàþ /

[187|17-187|18]
tatra ye gçhebhyo vahirmanasaþ saüvçttàsteùàü bràhmaõà iti saüj¤otpannà /

[187|18-187|19]
athànyatamasya ràj¤o lobhàt samvibhàgamakurvantaþ sattvànàü tàskaryaü pràcuryamàpannaü sa tàn ÷astreõopasaükramate sma /

[187|20]
tato'nye naivaïkàrakàþ sma iti mçùà vàcaü vaktumàrabdhàþ iti 

[187|21]
     #<tataþ karmapathàdhikyàdapahràse da÷àyuùaþ // VAkK_3.98 //>#

[187|22-187|23]
tata evaü karmapathànàü vçddhau satyàü krameõa hrasatàü manusyàõàü da÷avarùàyuùo manuùyàþ saübhavanti /

[187|23]
ato'sya kçtsnasyànarthaughasya dvau dharmau målayoniþ rasaràga àlasyaü ca /

[187|24]
da÷avaçùàyuùàü manuùyàõàmantarakalpasya niryaõaü bhavati /
kathaü bhavatãtyàha 

[187|25]
     #<kalpasya ÷astrarogàbhyàü durbhikùeõa ca nirgamaþ />#

[187|26]
tribhirantarakalpasya niryàõaü bhavati /
÷astreõa rogeõa durbhikùeõa ca /

[187|26-188|02]
antarakalpasya niryàõakàle da÷avarùàyuùo manuùyàþ adharmaràgaraktà bhavanti viùamalobhàvibhåtà mithyàdharmaparãtàþ /

[188|02-188|03]
teùàü vyàpàda utkarùa gato'nyonyaü sattvaü dçùñvà tãvramàghàtacittaü vadhakacittaü ca pratyupasthitaü bhavati /

[188|03-188|05]
tadyathedànãü mçgalubdhakasyàraõyakaü mçgaü dçùñvà te yadyadeva gçhõanti kàùñham và loùñaü và tatteùàü tãkùõaü ÷astraü pràdurbhavati /

[188|05]
te'nyonyaü sattvaü jãvitàdvyaparopayanti /

[188|05-188|06]
punaþ kalpasya niryàõakàle da÷avarùàyuùàü manuùyàõàü taireva doùairamanuùyà ãti mutsçjanti /

[188|06-188|07]
teùàmasàdhyà vyàdhyàdayaþ pràdurbhavanti yato mriyante /

[188|07-188|08]
punarda÷avarùàyuùàü taireva doùairdevà varùaü notsçjanti yato durbhikùaü jàyate ca¤caþ ÷vetàsthi ÷alàkàvçttiþ /

[188|08]
kathaü ca ca¤caþ /

[188|09]
dvàbhyàü kàraõàbhyàm /
ya idànãü samavàyaþ sa tadànãü ca¤ca ityucyate /

[188|09-188|10]
samudgo'pi ca¤caþ /

[188|10-188|11]
te ca manuùyà jighatsàdaurbalyaparãtàþ sametya kàlaü kurvanti samudreùu cànàgatajanatà'nugrahàrthaü bãjànyavasthàpayanti /

[188|11]
atastaddurbhikùaü ca¤camityucyate /

[188|12]
kathaü ÷vetàsthi /
dvàbhyàü kàraõàbhyàm /

[188|12-188|14]
teùàü hi ÷uùkarukùakàyànàü kàlaü kurvatàmà÷vevàsthãni ÷vetàni bhavanti bubhukùàhatà÷ca ÷vetànyasthãni saühçtya kvàthayitvà pivanti /

[188|14]
kathaü ÷alàkàvçttiþ /
dvàbhyàü kàraõàbhyàm /

[188|14-188|17]
te hi sattvàþ ÷alàkodde÷ikayà gçheùvàmirùaü samvibhajante adya gçhasvàmã bhokùyate ÷vo gçhasvàminãtyevamàdi dhànyasthànavivarebhya÷ca ÷alàkayà dhànyaphalàni niùkçùya bahulodakena kvàthayitvà pivanti /

[188|17]
evaü varõayanti /

[188|17-188|19]
yenaikàhamapi pràõàtãpàtaviratiþ samrakùità bhavati ekaharãtakã và saüghàyaikapiõóapàto và satkçtyànupradatto bhavati sa teùu ÷astrarogadurbhikùàntarakalpeùu notpadyata iti /

[188|20]
atha kiyantaü kàlametàni ÷astràghàtarogadurbhikùàõi teùàü sattvànàü bhavanti 

[188|21]
     #<divasàn sapta màsàü÷ca varùàõi ca ythàkramam // VAkK_3.99 //>#

[188|22]
÷astrakaþ pràõàtipàtaþ sapta divasàn bhavati /
rogaþ sapta màsàü÷ca divasàü÷ca /

[188|23]
durbhikùaü saptavarùàõi ca màsàü÷ca divasàm÷ceti samuccayàrtha÷cakàraþ /

[188|23-188|24]
tadà ca dvayordvãpayosteùàü pratiråpakàõi bhavanti /

[188|24-188|25]
vyàpàda udrekapràpto bhavati vaivastryadaurbalye jighatsàpipàse ca /

[188|25]
yaduktamevamanyasyàmapi saüvartanyàü veditavyam yathàyogamiti /

[188|26]
atha katãmàþ saüvartanyaþ /

[189|01]
     #<saüvartanyaþ punastisro bhavantyagnyambuvàyubhiþ />#

[189|02]
ekatra dhyàne sattvàþ samaü saüvartante etasyàmiti saüvartanã /

[189|02-189|03]
saptabhiþ såryaistejaþ saüvartanã bhavati varùodakenàpsaüvartanã vàyuprakopàdvàyusaüvartanã /

[189|04]
tàbhi÷ca bhàjanànàü sukùmo'pyavayavo nàva÷iùyate /

[189|04-189|05]
atra tu kecitãrthaïkarà icchanti /

[189|05]
paramàõavo nityàste tadànãü ÷iùyanta iti /
kasmàtta evamicchanti /

[189|06]
mà bhådabãjakaþ sthålànàü pràdurbhàva iti /

[189|06-189|07]
nanu ca sattvànàü karmajaþ prabhàvavi÷iùño vàyurbãjamuktam /

[189|07]
sarvartanã÷ãrùavàyurvàtasya nimittaü bhaviùyati /

[189|07-189|08]
"vàyunà lokàntarebhyo bãjànyàhriyanta" iti mahã÷àsakàþ såtre pañhanti /

[189|08-189|09]
evamapi na te bãjàdibhyo'ïkuràdãnàmutpattimicchanti /

[189|09]
kiü tarhi //

[189|09-189|10]
svebhya evàvayavebhyasteùàmapi svebhyaþ /

[189|10]
evaü yàvat paramàõubhyaþ /

[189|10-189|11]
kimidaü bãjàdãnàmaïkuràdiùu sàmarthyam /

[189|11]
na ki¤cidanyatra tatparamàõåpasarpaõàt /

[189|11-189|12]
kiü punaþ kàraõaü ta evamicchanti /

[189|12]
nahi vijàtãyàtsaübhavo yukta iti /
kasmànna yuktaþ /

[189|12-189|13]
aniyamo hi syàt /

[189|13]
÷aktiniyamànnaivaü bhaviùyati /
÷abdapàkajotpattivat /

[189|13-189|14]
citro hi guõadharmo dravyaü tu naivam /

[189|14-189|15]
samànajàtãyebhyaþ eva hi dravyebhyaþ samànajàtãyànàü dçùña utpàdastadyathà vãraõebhyaþ kañasya tantubhyaþ pañasyeti /

[189|15]
idamayuktaü vartate /

[189|15-189|16]
kimatràyuktam yadasiddhaü sàdhanàyodàhriyate /

[189|16]
kimatràsiddham /

[189|17]
anyo vãraõebhyaþ kaño'nya÷ca tantubhyaþ paña iti /

[189|17-189|18]
ta eva hi te yathàsaüniviùñàstàü tàü saüj¤àü labhnte /

[189|18]
pipãlikàpaïktivat /
kathaü gamyeta /

[189|18-189|19]
ekatantusaüyoge pañasyànupalambhàt /

[189|19]
ko hi tadà sataþ pañasyopalabdhau pratibandhaþ /

[189|19-189|20]
akçtsnavçttau pañabhàgo'tra syànna pañaþ /

[189|20]
samåhamàtraü ca pañaþ syàt /
ka÷ca tantubhyo'nyaþ pañabhàgaþ /

[189|20-189|21]
anekà ÷rayasaüyogàpekùaõe da÷àmàtrasaüyoge pañopalabdhiþ syànna và kadàcit /

[189|21-189|22]
madhyaparabhàgànàmindriyeõàsaünikarùàt /

[189|22-189|23]
kramasaünikarùe càvayavànàü cakùuþspar÷anàbhyàmavayavavij¤ànaü na syàt /

[189|23-189|24]
tasmàtkrameõa saünikarùàdavayavivyavasàyàdavayaveùveva tadbuddhiralàtacakravat /

[189|24]
bhinnaråpajàtikriyeùu tantuùu pañasya råpàdyasaübhavàt /

[189|24-189|26]
citraråpàditve vijàtãyàrambho'pi syàt acitre ca pàr÷vàntare pañasyàdar÷anaü citradar÷anaü và /

[189|26]
kriyà'pi citretyaticitram /

[189|26-189|27]
tàpaprakà÷abhede và'gniprabhàyà àdimadhyànte tadråpaspar÷ayoranupapattiþ /

[189|27-190|02]
paramàõvatãndriyatve'pi samastànàü pratyakùatvaü yathà teùàü kàryàrambhakatvaü cakùuràdãnàü ca taimirikàõàü ca vikãrõake÷opalabdhiþ /

[190|02]
teùàü paramàõuvadekaþ de÷o'tãndriyaþ /

[190|02-190|03]
råpàdiùveva ca paramàõusaüj¤ànive÷à ttadvinà÷e siddhaþ paramàõuvinà÷aþ /

[190|03-190|04]
dravyaü hi paramàõuranyacca råpàdibhyo dravyamiti na teùaü vinà÷e tadvinà÷aþ siddhyati /

[190|04-190|05]
ayuktamasyànyatvaü yàvatà na nirdhàryate kenacit imàni pçthivyaptejàüsi ima eùàü råpàdaya iti /

[190|06-190|07]
cakùuþspar÷anagràhyàõi ca praj¤àyante dagdheùu corõàkarpàsakusumbhakuïkumàdiùu tadbuddhyabhàvàdråpàdibhedeùveva tadbuddhiþ /

[190|07-190|08]
pàkajotpattau ghañaparij¤anaü saüsthànasàmànyàt païktivat /

[190|08]
cihnamapa÷yataþ parij¤ànàbhàvàt /

[190|08-190|09]
ko và bàlapralàpeùvàdaraþ iti tiùñhatu tàvadevàpratiùedhaþ /

[190|10]
atha kasyàþ saüvartanyàþ katamacchãrùa bhavati /

[190|11]
     #<dhyànatrayaü dvitãyàdi ÷ãrùa tàsàm yathàkramam // VAkK_3.100 //>#

[190|12]
trãõi saüvartanã÷ãrùàõi /
tejaþsaüvartanyà dvitãyaü dhyànaü ÷ãrùaü bhavatyadho dahyate /

[190|13]
apsaüvartanyàstçtãyaü dhyànaü ÷ãrùa bhavatyadhaþ klidyate /

[190|13-190|14]
vàyusaüvarttanyà÷caturthaü dhyànaü ÷ãrùaü bhavatyadho vikãryate /

[190|14]
yaddhi saüvartanyà upariùñàttacchãrùamityucyate /

[190|14-190|16]
kiü punaþ kàraõaü prathamadvitãyatçtãyadhyànàni tejojalavàyubhirdhvasyante /

[190|17]
     #<tadapakùàlasàdhamryàt >#

[190|18]
pratheme hi dhyàne vitarkavicàrà apakùàlàþ /

[190|18-190|19]
te ca manasaþ paridàhakatvàdagnikalpàþ /

[190|19]
dvitãye prãtirapakùàlaþ sà ca prasrabdhiyogena÷rayamçdåkaraõàdapkalpàþ /

[190|20]
ata evatasmin kçtsnakàyakrauryàpagamàt duþkhendriyasya nirodha uktaþ såtre /

[190|21]
tçtãye dhyàne à÷vàsapra÷vàsàþ /
te ca vàyava eva /

[190|21-190|22]
iti yasyàü dhyànasamàpattau yathàbhuta àdhyàtmiko'pakùàlastasyàm dhyànopapattau tathàbhåto bàhya iti /

[190|22-190|23]
kasmàt pçthivãsaüvartanã na bhavati /

[190|23-190|24]
pçthivyeva hi bhàjanàkhyà tasyàü tejojalavàyubhirvirodho na pçthhivyeti /

[190|24]
atha caturthadhyàne kathaü na saüvartanã /

[190|25]
     #<na caturthe'styani¤janàt />#

[190|26]
caturthaü dhyànamàdhyàtmikàpakùàlarahitatvàdàne¤ja muktaü bhagavatà /

[190|26-190|27]
ato'tra bàhyo'pakùàlo na pravartata iti nàstyatra saüvartanã /

[190|27]
÷uddhàvàsaprabhàvàdityapare /

[190|27-191|01]
nahi taiþ ÷akyamàrupyàn praveùñuü nàpyanyatra gantumiti /

[191|01-191|02]
nityaü tarhi caturthadhyànabhàjanaü pràpnnoti /

[191|03]
     #<na nityaü saha sattvena tadvimànodayavyayàt // VAkK_3.101 //>#

[191|04]
nahi caturthaü dhyànamekabhåmisaübaddham /
kiü tarhi /

[191|04-191|05]
vicchinnasthànàntaraü tàrakàvat /

[191|05]
tatràpyayaü sattva upapadyeta cyaveta và /

[191|05-191|06]
sa sàrdhaü vimàneneti nàstyasya nityatvam /

[191|06]
kena punaþ krameõaitàþ saüvartanyo bhavanti /
nirantaraü tàvat 

[191|07]
     #<saptàgninà >#

[191|08]
sapta saüvartanyastejasà bhavanti /
tataþ /

[191|09]
     #<adbhirekà >#

[191|10]
saptànàü tejaþsaüvartanãnàmanantaramadbhiþ saüvartanã bhavati /

[191|11]
     #<evaü gate'dbhiþ saptake punaþ />#

[191|12]
     #<tejasà saptakaþ >#

[191|13]
etena krameõàpsaüvartanãnàü gate saptake punaþ tejaþsaüvartanãnàü saptako bhavati /

[191|14]
     #<pa÷càdvàyusaüvartanã tataþ // VAkK_3.102 //>#

[191|15]
pa÷càdekàvàyusaüvartanã bhavati /
kiü kàraõam /

[191|15-191|17]
yathiva hi teùàü sattvànàü samàpattivi÷eùàdàtmabhàvànàü sthitivi÷eùastathà bhàjanànàmapàmiti tà età bhavanti ùañpa¤cà÷attejaþ saüvartanyaþ saptàpsaüvarttanyaþ ekà vàyusaüvarttanã /

[191|17-191|18]
evaü ca praj¤aptibhàùyaü sunãtaü bhavati "catuþùaùñi kalpàþ ÷ubhakçtsnànàü devànàmàyuþpramàõami"ti /

[191|19-191|20]
     "ye dharmà hetuprabhavà hetum teùàü tathàgatohyavadat /
     teùàü ca yo nirodha evaüvàdã mahà÷ramaõa" // iti /

[191|21]
abhidharmako÷abhàùye lokanirde÷o nàma 

[191|22-191|23]
tçtãyaü ko÷asthànam samàptamiti /

caturthaü ko÷asthànam 

=====================================================================

[192|02]
     oü namo buddhàya /

[192|03]
atha yadetatsattvabhàjanalokasya bahudhà vaicitryamukta tat kena kçtam /

[192|03-192|04]
na khalu kenacidbuddhipårvakaü kçtam /

[192|04]
kiü tarhi /
sattvànàü 

[192|05]
     #<karmajaü lokavaicitryaü >#

[192|06-192|07]
yadi karmajaü kasmàtsattvànàü karmabhiþ kuïkumacandanàdayo ramyatarà jàyante na teùàü ÷arãràõi /

[192|07-192|08]
karmàõyeva tànyeva¤jàtãyàti vyàbhi÷rakàriõàü sattvànàü yadà÷rayà÷ca vraõabhåtà jàyante bhogà÷ca ramyàstatpratãkàrabhåtàþ /

[192|08-192|09]
avyàmi÷rakàriõàü tu devànàmubhaye 'pi ramyàþ /

[192|09]
kiü punastatkarmetyàha 

[192|10]
     #<cetanà tatkçtaü ca tat />#

[192|11]
såtra uktaü "dve karmaõã cetanà karma cetayitvà ce"ti /

[192|11-192|12]
yattaccetayitvà cetanàkçñaü ca tat /

[192|12]
te ete dve karmaõã trãõi bhavanti /
kàyavàïmanaskarmàõi /

[192|12-192|13]
kathameùàü karmaõàü vyavasthànam /

[192|13]
kimà÷rayataþ àhosvit svabhàvataþ samutthànato và /

[192|13-192|14]
à÷rayata÷cedekaü kàyakarma pràpnoti /

[192|14]
sarveùàü kàyà÷ritatvàt svabhàvata÷cedvàkkarmaikaü pràpnoti /

[192|15]
vacasaþ karmasvabhàvatvàt /
samutthànata÷cenmanaskarmaikaü pràpnoti /

[192|15-192|16]
sarveùàü manaþ samutthitatvàt /

[192|16]
yathàkramaü tribhiþ kàraõaistrayàõàmiti vaibhàùikàþ /
tatra punaþ 

[192|17]
     #<cetanà mànasaü karma >#

[192|18]
cetanà manaskarme ti veditavyam /

[192|19]
     #<tajjaü vàkkàyakarmaõã // VAkK_4.1 //>#

[192|20]
yattaccetanàjanitaü cetayitvà karmetyuktaü kàyavàkkarmaõã te veditavye /

[192|21]
     #<te tu vij¤aptyavij¤aptã >#

[192|22]
te tu kàyavàkkarmaõã pratyekaü vij¤aptyavij¤aptisvabhàve veditavye /
tatra tu 

[192|23]
     #<kàyavij¤aptiriùyate />#

[192|24]
     #<saüsthànaü >#

[192|25]
cittava÷ena kàyasya tathà tathà saüsthànaü kàyavij¤aptiþ /
gatirityapare /

[192|25-192|26]
prasyandamànasya hi kàyakarma no 'prasyandamànasyeti /

[192|26]
ta ucyante 

[193|01]
     #<na gatiryasmàtsaüskçtaü kùaõikaü >#

[193|02]
ko 'yaü kùaõo nàma /
àtmalàbho 'nantravinà÷ã /
so 'syàstãti kùaõikam /

[193|03]
daõóakavat /
sarva hi saüskçtamàtmalàbhà dårdhvaü na bhavatãti yatraiva jàtaü tatraiva dhvasyate /

[193|04]
tasyàyuktà de÷àntarasaükràntiþ /
tasmànna gatiþ kàyakarma /

[193|04-193|05]
syàdetadeva yadi sarvasya ùkõikatvaü sidhyet /

[193|05]
siddhamevaitat viddhi /
kutaþ /
saüskçtasyàva÷yaü /

[193|06]
     #<vyayàt // VAkK_4.2 //>#

[193|07]
akasmiko hi bhàvànàü vinà÷aþ /
kiü kàraõam /
kàryasya hi kàraõaü bhavati /

[193|08]
vanà÷a÷càbhàvaþ /
ya÷càbhàvastasya kiü kartavyam /

[193|08-193|09]
so 'sàvàkasmikok vinà÷o yadi bhàvasyotpannamàtrasya na syàt pa÷càdapi na syàdbhàvasya tulyatvàt /

[193|09-193|10]
tathànyathãbhåtaþ /

[193|10]
na yuktaü tasyaiva /
nyathàtvam /
na hi sa eva tasmàdvilakùaõo yujyate /

[193|10-193|11]
dçùño vai kàùñhàdãnàmagnyàdisaüyogàdvinà÷aþ /

[193|11-193|12]
na ca dçùñàdgariùñhaü pramàõamastãti /

[193|12-193|13]
na ca sarvasyàkasmiko vinà÷aþ kathaü tàvat bhavàn kàùñhàdãnàmagnyàdisaüyogàdvinà÷aü pa÷yàmãti manyate /

[193|13]
teùàü punaradar÷anàt /

[193|13-193|14]
saüpradhàryaü tàvadetat /

[193|14-193|15]
kimagnisaüyogàtkàùñhàdayo vinaùñà ato na dç÷yante utàho svayaü vinaùñà anye ca punarnotpannà ato na dç÷yante /

[193|15-193|16]
yathà vàyusaüyogàtpradãpaþ pàõisaüyogàdghaõñà÷abda iti /

[193|16]
tasmàdanumànasàdhyo 'yamarthaþ /
kiü punaratrànumànam /

[193|16-193|17]
uktaü tàvat akàryatvàdabhàvasyeti /

[193|17]
punaþ 

[193|18]
     #<na kasyacidahetoþ syàt >#

[193|19]
yadi vinà÷o hetusàmànyànna kasyacidahetukaþ syàdutpàdavat /

[193|19-193|20]
kùaõikànàü ca buddhi÷abdàrciùàü dçùña àkasmiko vinà÷a iti nàyaü hetumapekùate /

[193|20-193|21]
yastu manyate buddhyantaràdbuddhervinà÷aþ ÷abdàntaràcchabdasyeti /

[193|21]
tadayuktam /
buddhyorasamavadhànàt /

[193|21-193|22]
na hi ÷aüsayani÷cayaj¤ànayoryuktaü samavadhànaü sukhaduþkhayo ràgadveùayorvà /

[193|22-193|24]
yadà ca pañubuddhi÷abdànantaramapañubuddhi÷abdàvutpadyete tadà kathamapañuþ samànajàtãyo dharmaþ pañãyàüsaü hiüsyàt /

[193|24-193|25]
antyayo÷ca kathaü yo 'pyarciùàmavasthànahetvabhàvàddharmàdharmava÷àdvà vinà÷aü manyate tadapyayuktam /

[193|25]
na hyabhàvaþ kàraõaü bhavitumarhati /

[193|25-193|26]
na càpyutpàdavinà÷ahetvordharmàrdharmayoþ kùaõe kùaõe vçttilàbhapratibandhau bhavitumarhataþ /

[193|27]
sakyaùcaiùa kàraõa parikalpaþ sarvatra samskçte kartumityalaü vivàdena /

[194|01-194|02]
yadi ca kàùñhàdãnàmagnyàdisaüyogahetuko vinà÷aþ syàdevaü sati pàkajànàü guõànàü pakvataratamotpattau 

[194|03]
     #<hetuþ syàcca vinà÷akaþ />#

[194|04]
hetureva ca vinà÷akaþ syàt /
kathaü kçtvà /

[194|04-194|06]
ghàsàdyagnisaübandhà guõàþ pàkajà utpannàstata eva tàdç÷àdvà punaþ pakvataratamotpattau teùàü vinà÷a iti hetureva teùàü vinà÷akaþ syàddhetvavi÷iùño và /

[194|06-194|07]
na ca yuktaü yata eva tàdç÷àddvà teùàü bhàvastata eva tàdç÷àcca teùàü punarabhàva iti /

[194|07-194|08]
jvàlàntareùu tàvaddhetubhedakalpanàü parikalpeyuþ /

[194|08-194|09]
kùarahima÷uktasåryodakabhåmisaübandhàttu pàkajavi÷eùotpattau kàü kalpanàü kalpayeyuþ /

[194|09-194|10]
yattarhyàpaþ kvàthyamànàþ kùãyante kiü tatràgnisaüyogàþ kurvanti /

[194|10-194|11]
tejodhàtuü prabhàvato vardhayanti yasya pràbhàvàdapàü saüghàtaþ kùàmakùàmo jàyate yàvadatikùàmatàü gato 'nte na punaþ saütànaü saütanoti /

[194|11-194|12]
idamatràgnisaüyogàþ kurvanti /

[194|12-194|14]
tasmànnàsti bhàvànàü vinà÷ahetuþ svayameva tu bhaïguratvàdvina÷yanta utpannamàtrà vina÷yantãti siddha eùàü kùaõabhaïgaþ kùaõabhaïgàcca gatyabhàvaþ /

[194|14]
gatyabhimànastu de÷àntareùu nirantarotpattau tçõajvàlàvat /

[194|15]
gatyabhàve ca "saüsthànaü kàyavij¤apti"riti siddham /

[194|15-194|16]
nàsti saüsthànaü dravyata iti sautràntikàþ /

[194|16]
ekadiïmukhe hi bhåyasi varõa utpanne dãrghaü råpamiti praj¤apyate /

[194|16-194|17]
tamevàpekùyàlpãyasi hrasvamiti /

[194|17]
caturdi÷aü bhåyasi caturasramiti /

[194|17-194|27]
sarvatra same vçttamiti /

[194|18]
evaü sarvam /

[194|18-194|19]
tadyathà 'làtamekasyàü di÷i de÷àntareùvanantareùu nirantaramà÷u dç÷yamànaü dãrghamiti pratãyate sarvato dç÷yamànaü maõóalamiti /

[194|19-194|20]
na tu khalu jàtyantaramasti saüsthànam /

[194|20]
yadi hi syàt 
[194|21]
     #<dvigràhyaü syàt >#

[194|22-194|23]
cakùuùà hi dçùñvà dãrghamityavasãyate kàyendriyeõàpi spçùñveti dvàbhyàmasya grahaõaü pràpnuyàt /

[194|23]
na ca råpàyatanasya dvàbhyàü grahaõamasti /

[194|23-194|24]
yathà và spraùñavye dãrghàdigrahaõaü tathà varõe saübhàvyatàm /

[194|24]
smçtimàtraü tatra spraùñavyasàhacaryàt bhavati /

[194|24-194|25]
sa tu sàhacaryàt bhavati na tu sàkùàt grahaõam /

[194|25-194|26]
yathà 'gniråpaü dçùñvà tasyoùõatàyàü smçtirbhavati puùpagandhaü ca ghràtvà tadvarõa iti /

[194|26-195|01]
yuktamatràvyabhicàratvàdanyenànyasya smaraõaü natu ki¤cit spraùñavyaü kvacit saüsthàne niyataü yatastatra smaraõaü niyamena syàt /

[195|01-195|02]
athàsatyapi sàhacaryaniyame saüsthànasmaraõaü niyamena syàt /

[195|02]
varõe 'pi syàt varõavaddhà saüsthàne 'pyaniyamena syàt /

[195|02-195|03]
nacaivaü bhavati /

[195|03]
ayuktamasya spraùñavyàtsmaraõaü /

[195|03-195|04]
citràstaraõevà 'nekavarõasaüsthàne dar÷anàdbahånàmaikade÷yaü pràpnuyàt /

[195|04]
taccàyãuktaü varõavat /

[195|04-195|05]
tasmànnàsti dravyataþ saüsthànam /

[194|06]
yaccàpi ki¤cit sapratighaü råpamasti tadava÷yaü paramàõau vidyate /

[195|07]
     #<na càõau tat >#

[195|08]
na ca saüsthànaü paramàõau vidyate dãrghàdi /

[195|08-195|09]
tasmàdbahuùveva tathà saüniviùñeùu dãrghàdipraj¤aptiþ /

[195|09-195|10]
atha mattaü saüsthànaparamàõava eva tathà saüniviùñà dãrghàdisaüj¤àü labhanta iti /

[195|10]
so 'yaü kevalaþ pakùapàtasteùàmasiddhatvàt /

[195|10-195|11]
siddhasvalakùàõànàü hi teùàü saücayo yujyate /

[195|11]
na ca saüsthànàvayavànàü varõàdivat svabhàvaþ siddha iti kuta eùàü saücayaþ /

[195|12]
yattarhi varõa÷càbhinno bhavati saüsthànaü ca bhinnaü dç÷yate mçdbhàjanànàm /

[195|12-195|14]
nanu coktaü yathà kçtvà varõe dãrghàdisaüj¤à praj¤apyate tathà ca pipãlikàdãnàmabhede païkticakràdãnàü bhedaþ praj¤àyate tathà saüsthànasyàpi /

[195|14-195|16]
yattarhi tamapi dåràdvà varõamapa÷yantaþ sthàõvàdãnàü dairghyàdãni pa÷yanti varõameva te tatràvyaktaü dçùñvà dãrghàdiparikalpaü kurvanti /

[195|16]
païktisenàparikalpavat /
itthaü caitadevam /

[195|17]
yatkadàcidanirdhàryamàõaparicchedaü saüghàtamàtramavyaktaü dç÷yate kimapyetaditi /

[195|18-195|19]
athedànãü kàyasya gatiü niràkçñya samsthànaü ca tatra bhavantaþ sautràntikàþ kàü kàyavij¤arptiü praj¤apayanti /

[195|19]
saüsthànameva hi te kàyavij¤arpti praj¤apayanti /
natu punardravyataþ /

[195|20]
tàü ca praj¤apayantaþ kathaü kàyakarma praj¤apayanti /

[195|20-195|21]
kàyàdhiùñhànaü karma kàyakarma yà cetanà kàyasya tatra tatra praõetrã /

[195|21]
evaü vàïmanaskarmaõã api yathàyogaü veditavye /

[195|22-195|23]
yattarhi "cetanà karma cetayitvà ce"tyuktaü saükalpacetanà pårvaü bhavatyevaü saükalpacetanà pårvaü bhavatyevaü caivaü ca kariùyàmãti /

[195|23]
tathà cetayitvà pa÷càt kriyà cetanotpadyate /

[195|23-195|24]
yayà kàyaþ preryate sà 'sau cetayitvà karmetyucyate /

[195|24-195|25]
evaü tarhi vij¤aptyabhàvàdavij¤aptirapi kàmàvacarã nàstãti mahànto doùà anuùajyante /

[195|25-195|26]
anuùaïgànàü punaþ pratyanuùaïgà bhaviùyanti /

[195|26-195|27]
yadi tasmàdeva kàyakarmasaü÷abditàccetanàvi÷eùàdavij¤aptiþ syàt /

[195|27-195|28]
cittànuparivartinã syàtsamàhitavij¤aptivat nai vaü bhaviùyati /

[195|28]
cetanàvi÷eùeõa tadàkùpavi÷eùàt /

[195|28-196|01]
sà 'pi ca vij¤aptiþ satã tadàkùepe cetanàyà balaü nibhàlayate /

[196|01]
jaóatvàt /

[196|01-196|02]
dravyameva tu saüsthànaü vaibhàùikà varõayanti saüsthànàtmikàü tu kàyavij¤aptim /

[196|03]
     #<vàgvij¤aptistu vàgdhvaniþ // VAkK_4.3 //>#

[196|04]
vàksvabhàvo yaþ ÷abdaþ saiva vàgvij¤aptiþ /
avij¤aptiþ pårvamevoktà /

[196|04-196|05]
sà 'pi dravyato nàstãti sautràntikàþ /

[196|05]
abhyupetyàkaraõamàtratvàt /

[196|05-196|06]
atãtànyapi mahàbhåtànyupàdàya praj¤aptesteùàü càvidyamànasvabhàvatvàdråpalakùaõàbhàvàcca /

[196|06-196|07]
astãti vaibhàüùikàþ /

[196|07]
kathaü j¤àyate /

[196|08]
     #<trividhàmalaråpoktivçddhyakurvatpathàdibhiþ />#

[196|09]
trividhaü råpamuktaü såtre /
"tribhiþ sthànai råpasya råpasaügraho bhavati /

[196|09-196|10]
asti råpaü sanidar÷anaü sapratigham /

[196|10]
asti råpamanidar÷anaü sapratigham /

[196|10-196|11]
asti råpamanidar÷anamapratighami"ti /

[196|11]
anàsravaü ca bhagavatà råpamuktam /
"anàsravàþ dharmàþ katame /

[196|12-196|13]
yasmin råpe 'tãtànàgatapratyutpanno notpadyate 'nunayo và pratigho và yàvadyasminvij¤àne /

[196|13]
ima ucyante 'nàsravà dharmà" iti /

[196|13-196|14]
na cà vij¤aptiü virahayyàsti råpamanidar÷anamapratighaü nàpyanà sravam /

[196|14]
vçddhirapi coktà /

[196|14-196|17]
"ebhiþ saptabhiraupadhikaiþ puõyakriyàvastubhiþ samanvàgatasya ÷ràddhasya kulaputrasya kuladuhiturvà carato và svapato và tiùñhato và jàgrato và satatasamitamabhivardhata eva puõyamupajàyata eva puõyam /

[196|17]
evaü niraupadhikairi"ti //

[196|17-196|18]
na càvij¤aptimantareõànyamanaso 'pti puõyasyàbhivçddhiryujyate /

[196|18-196|19]
akurvata÷ca svayaü paraiþ kàrayataþ karmapathà na sidhyeyurasatyàmavij¤aptau /

[196|19]
nahyàj¤àpanavij¤aptiþ maulaþ karmapatho yujyate /

[196|20]
tasya karyaõo 'kçtatvàt /
kçte 'pi ca tasyàþ svabhàvavi÷eùàditi /

[196|20-196|22]
uktaü ca bhagavatà "dharmà bhikùavo bàhyamàyatanamekàda÷abhiràyatanairasaügçhãtamanidar÷anamapratighami"ti /

[196|22]
na tvaråpãtyuktam /

[196|22-196|23]
tatra kiü prayojanaü syàdyadi dharmàyatanàntargatamavij¤aptiråpaü na÷yeta /

[196|23]
aùñàïga÷ca màrgo na syàdavij¤aptimantareõa /

[196|23-196|24]
samàpannasya samyagvàkkarmàntàjãvànàmayogàt /

[196|24-196|26]
yattarhãdamuktaü "tasyaivaü jànata evaü pa÷yataþ samyagdçùñirbhàvanàparipåriü gacchati samyak saükalpaþ samyak vyàyàmaþ samyak smçtiþ samyak samàdhiþ /

[196|26-196|27]
pårvameva càsya samyak vàvakrmàntàjãvàþ pari÷uddhà bhavanti paryavadàtà" iti /

[196|27-196|28]
laukikamàrgavairàgyaü pårvakçtamabhisaüdhàyaitaduktam /

[196|28-197|01]
pràtimokùasaüvara÷capi na syàdasatyàmavij¤aptau /

[197|01-197|02]
na hi samàdànàdurdhvaü tadasti yenànyamanasko 'pyayaü bhikùuþ syàt bhikùuõã veti /

[197|02]
setu÷ca såtre viraktiruktà /
dauþ÷ãlyavivandhatvàt /

[197|02-197|03]
na và bhavantã seturbhavitumarhatãtyastyevàvij¤aptiþ /

[197|03-197|04]
atra sautràntikà àhuþ bahvapyetaccitramapyetat /

[197|04]
naivaü tvetat /
kiü kàraõam /
yat tàvaduktaü "trividharåpokteri" ti /

[197|04-197|05]
tatra yogàcàrà upadi÷anti /

[197|05]
dhyàyinàü samàdhiviùayo råpaü samàdhiprabhàvàdutpadyate /

[197|06]
cakùurindriyàviùayatvàt anidar÷anam /
de÷ànàvaraõatvàdapratighamiti /
atha matam /

[197|07]
kathamidànãü tat råpam iti /
etadavij¤aptau samànam /
[197|07-197|08]
yadapyuktamanàsravaråpokteriti tad eva samàdhiprabhàvasaübhåtaü råpamanàsrave samàdhàvanàsravaü varõayanti yogàcàràþ /

[197|09]
arhato yadråpaü bàhyaü cetyapare /
àsravàõàmani÷rayatvàt /

[197|09-197|10]
yattarhi såtra uktaü "sàsravà dharmàþ katame /

[197|10]
yàvadeva cakùuryavadeva råpàõã"ti vistaraþ /

[197|10-197|11]
tatra punaràsravàõàmapratipakùatvàtsàsravamuktam /

[197|11]
paryàyeõa tarhi tadeva sàsravaü cànàsravaü ca syàt /
kiü syàt /

[197|12]
lakùaõasaükaraþ syàt /

[197|12-197|13]
yathà tat sàsravaü tathà na kadàcidanàsravamiti ko 'tra saükaraþ /

[197|13-197|15]
yadi ca råpàyatanàdãni ekàntena sàsravàõi syuriha såtre kimartha vi÷eùitàni syu"ryàni råpàõi sàsravàõi sopàdànãyàni cetaþkhilamrakùavastvi"ti vistaraþ /

[197|15-197|19]
yadapyuktaü "puõyàbhivçddhivacanàditi tatràpi pårvàcàryà nirdi÷anti "dharmatà hyeùà yathà dàtéõàü dàyàþ paribhujyante tathà tathà bhoktéõàü guõavi÷eùàdanugrahavi÷eùàccànyamanasàmapi dàtéõàü tadàlambanadànacetanà bhàvitàþ saütatayaþ såkùmaü pariõàmavi÷eùaü pràpnuvanti yenàyatyàü bahutaraphalàbhiniùpattaye samarthà bhavanti /"

[197|19-197|20]
"idamabhisaüdhàyoktaü" bhavedabhivardhata eva puõyamupajàyata eva puõyam iti /

[197|20-197|21]
atha mataü kathamidànãü saütànàntaravi÷eùàdanyamanaso 'pi saütànàntarasya pariõàmaþ setsyatãti /

[197|21]
etadavij¤aptau smànam /

[197|21-197|23]
kathamidànãü saütànàntaravi÷eùàtsaütànàntare dharmàntaramavij¤aptiþ setsyatãti niråpadhikeùvidànãü puõyakriyàvastuùu kathaü bhaviùyatãti /

[197|23-197|24]
abhikùõaü tadàlambanacetanàbhyàsàtsvapneùvapi tà anuùaïginyo bhavanti /

[197|24-197|25]
avij¤aptivàdinastu niraupadhike yatra vij¤aptirnàsti tatra kathàmavij¤aptiþ syàt /

[197|25-197|26]
aupadhike 'pyabhãkùaõaü tadàlambanecetanàbhyàsàdityapare /

[197|26-198|01]
yattarhi såtra uktaü "yasyograbhikùuþ ÷ãlavàn kalyàõadharmà piõóakaü paribhujyàpramàõaü cetaþsamàrdhiü kàyena sàkùàtkçtvopasaüpadya viharatyapramàõastannidànadàyakasya dànapateþ puõyàbhiùyandaþ ku÷alàbhiùyandaþ sukhàsvàdadhàraþ pratikàïkùitavya" ityatra tadànãü dàtuþ ka÷cetanàvi÷eùaþ /

[198|01-198|02]
tasmàtsaütatipariõàmavi÷eùa eva nyàyyaþ /

[198|02-198|03]
yadapyuktaü "kàrayataþ kathaü karmapathàþ setsyantã"ti tatràpyevaü varõayanti /

[198|03-198|05]
tatprayogeõa pareùàmupaghàtavi÷eùàtprayoktuþ såkùmaþ saütatipariõàma vi÷eùo jàyate yata àyatyàü samante 'pi bahutaraphalàbhinirvarttanasamarthà bhavatãti svayamapi ca kurvataþ kriyàphalaparisamàptàveùa eva nyàyo veditavyaþ /

[198|05-198|06]
so 'sau saütatipariõàmavi÷eùaþ karmapatha ityàkhyàyate /

[198|06]
kàrye kàraõopacàràt /

[198|06-198|07]
kàyikavàcikatvaü tu tatkriyàphalatvàdyathà vij¤aptivàdinàmavij¤apteriti /

[198|07-198|08]
upàtteùu skandheùu trikàlayà cetanayà pràõàtipàtàvadhvena spç÷yata iti bhadantaþ /

[198|08-198|09]
haniùyàmi hanmi hatamiti càsya yadà bhavatãti /

[198|09]
na tviyatà karmapathaþ parisamàpyate /

[198|10]
mà bhådahate 'pi màtràdau hatàbhimàninàmànantaryaü karmeti /

[198|11]
svayaü tu ghnata etàvàü÷cetanàsamudàcàra ityayamatràbhipràyo yuktaråpaþ syàt /

[198|11-198|13]
ka idànãmeùa pradveùo yadavij¤aptiþ prakùipyate saütatipariõàmavi÷eùa÷càbhyupagamyate tathaivàpraj¤àyamànaþ /

[198|13]
na khalu ka÷cit pradveùaþ /

[198|13-198|14]
kintu cittànvayakàyaprayogeõa kriyàparisamàptau tàbhyàü pçthagbhåtaü dharmàntaraü prayojayiturutpadyata iti notpadyate paritoùaþ /

[198|15-198|16]
yatkçtaprayogasaübhåtà tu kriyàparisamàptistasyaiva tannimittaþ saütatipariõàmo bhavatãti bhavati paritoùaþ /

[198|16]
cittacaitasaütànàccàyatyàü phalotpatteþ /
uktaü càtra /

[198|17]
kimuktam /
"vij¤aptyabhàvàdi"tyevamàdi /
tadabhàvàdavij¤apterabhàvaþ /

[198|17-198|18]
yadapyuktaü "dharmàyatanasyàråpitvaü yasmànnoktami"ti /

[198|18-198|19]
tadyadevàtra råpamanidar÷anamapratighaü coktaü tadevàstu dharmàyatanaparyàpannam /

[198|19]
yadapyuktamaùñàïga àryamàrgo na syàditi /

[198|19-198|20]
aïgaü tàvadàcakùva /

[198|20]
kathaü màrgasamàpannasya samyagvàkkarmàntàjãvà bhavantãti /

[198|20-198|21]
kimasau vàcaü bhàùyate kriyàü và karoti cãvaràdãn và paryeùate /

[198|21]
netyàha /
kiü tarhi /

[198|22]
tadråpàmanàsravàmavij¤aptiü pratilabhate /

[198|22-198|23]
yasyàþ pratilambhàdvyutthito 'pi na punarmithyàvàgàdiùu pravartate samyagvàgàdiùu ca pravartate /

[198|23-198|24]
ato nimitte naimittikopacàràdavij¤aptau tadàkhyà kriyate /

[198|24-198|27]
yadyevamihàpyevaü kiü na gçhyate màrgasamàpanno vinàpyavij¤aptyà tadråpamà÷ayaü ca à÷rayaü ca pratilabhate yasya pratilambhàt vyutthito 'pi na punarmithyàvàgàdiùu pravartate samyagvàgàdiùu ca pravartate /

[198|27-199|01]
ato nimitte naimittikopacàraü kçtvà aùñau màrgàïgàni vyavasthàpyanta iti /

[199|01]
aparastvàha /
tadakriyàmàtramatràïgamuktaü syàt /

[199|01-199|02]
yadasàvàryamàrgasàmarthyàdakriyàniyamaü pratilabhate taccànàsravamàrgasaüni÷rayalàbhàdanàsravaü syàt /

[199|02-199|03]
nahi sarvatra dravyamanto dharmàþ parisaükhyàyante /

[199|03-199|04]
tadyàthà 'ùñau lokadharmàþ làbho 'làbhaþ ya÷o 'ya÷aþ nindà pra÷aüsà sukhaü duþkhamiti /

[199|04]
nacàtra cãvaràdãnàmalàbho nàmàsti dravyàntaram /

[199|05-199|06]
pràtimokùasaüvaro 'pi syàt yayà cetanayà vidhipårvaü kçtvà 'bhyupagamaþ pratiùiddhàtkarmaõaþ  kàyavàcau saüvçõoti /

[199|06]
anyacittona saüvçtaþ syàditi cet /
na /

[199|07-199|09]
tadbhàvanayà kriyàkàle smarataþ tatpratyupasthànàt setubhàvo 'pi syàdakriyàü pratij¤àü saüsmçtya saüsmçtya lajjito dauþ÷ãlyàkaraõàt ityarthameva ca tasyàþ samàdànam /

[199|09-199|10]
yadi punaravij¤aptereva dauþsãlyaü pratibadhnãyàt na ka÷citmuùitasmçtiþ ÷ikùàü bhindyàt /

[199|10-199|11]
alaü vistareõàstyeva dravyàntaramavij¤aptiråpati vaibhàùikàþ /

[199|12-199|13]
yadyasti tacca mahàbhåtànyupàdàyetyuktam tat kim vij¤aptimahàbhåtànyevopàdàyàvij¤aptirutpadyate athànyàni /

[199|13]
anyànyeva sà mahàbhåtànyupàdàyotpadyate /

[199|14]
na hi  saiva sàmagrã sukùmaphalà caudàrikaphàlà ca yujyate /

[199|14-199|15]
kiü khalu yadàtanã vij¤aptistadàtanànyeva sà mahàbhåtànyupàdàya vartate /

[199|15-199|16]
sarvamupàdàyaråpaü pràyeõaivaü ki¤cittu vartamànamanàgataü càtãtàni mahàbhåtànyupàdàya /

[199|16]
kiü punastaditi /

[199|17]
     #<kùaõàdårdhvamavij¤aptiþ kàmàptàtãtabhåtajà // VAkK_4.4 //>#

[199|18]
prathamàt kùaõàdårdhvamavij¤aptiþ kàmàvacarã atãtàni mahàbhåtànyupàdàyotpadyate /

[199|19]
tànyasyà à÷rayàrthena bhavanti /
pratyutpannàni ÷arãramahàbhåtàni saüni÷rayàrthena /

[199|20]
pravçtyanuvçttikàraõatvàdyathàkramam /

[199|20-199|21]
cakrasyeva bhåmau saparivartamànasya pàõyàvedhabhåmiprade÷au /

[199|22]
atha kutastyàni mahàbhåtànyupàdàya kutastyaü kàyavàkkarma /

[199|23]
     #<svàni bhåtànyupàdàya kàyavàkkarma sàsravam />#

[199|24-199|25]
kàmàvacaraü kàyavàkkarmaü kàmàvacaràõyeva mahàbhåtànyupàdàya evaü yàvaccaturthadhyànabhåmikaü tadbhåmikànyevopàdàya /

[199|26]
     #<anàsravaü yatra jàtaþ >#

[199|27-200|01]
asravaü tu kàyavàkkarma yasyàü bhåmau jàtastadutpàdayati tadbhåmikànyupàdàya tadveditavyam /

[200|01]
dhàtvapatitatvàdanàsravàõàü ca bhåtànàmabhàvàttadvalena cotpatteþ /

[200|02]
tatra vij¤aptyavij¤aptyàkhyakarmaõã veditavye /

[200|03]
     #<avij¤aptiranupàttikà // VAkK_4.5 //>#

[200|04]
naiþùyandikã ca sattvàkhyà 

[200|05]
ki¤ca 

[200|06]
niùyandopàttabhåtajà /

[200|07]
naiþùyandikànyeva bhåtànyupàdàya cittacaittàni copàdàyàvij¤aptirbhavati /

[200|07-200|08]
asamàhitabhåmikàyà eùa prakàraþ /

[200|09]
     #<samàdhijaupacayikànupàtàbhinnabhåtajà // VAkK_4.6 //>#

[200|10]
dhyànànàsravasaüvaràvij¤aptiþ samàdhijà /

[200|10-200|12]
sà samàdhisaübhåtànyaupacayikànyanupàtàni ca mahàbhåtànyupàdàyotpadyate abhinnàni ca yànyeva ca bhåtànyupàdàya pràõàtipàtàdviratirutpadyate tànyeva yàvat saübhinnapralàpàt /

[200|12]
kiü kàraõam /

[200|13]
cittavat bhåtàbhedàt /
[200|13-200|14]
pràtimokùasaüvare tvanyànyàni mahàbhåtànyupàdàya saptàvij¤aptayo bhavanti /

[200|14]
vij¤aptistu naiþùyandikã /
upàttà tu kàyikã /

[200|14-200|16]
kiü punariyaü vij¤aptirutpadyamànà pårvakasya saüsthànasya saütànaü bàdhitvotpadyate utàho na /

[200|16]
ki¤càtaþ yadi bàdhitvotpadyate /
na /

[200|16-200|17]
vipàkaråpasyocchinnasya punaþ pravandhàdavaibhàùikãyaü pràpnoti /

[200|17]
athàbàdhitvà /

[200|17-200|18]
kathamekasminbhåtasaüghàte saüsthànadvayaü sidhyati /

[200|18-200|19]
anyànyeva tàni naiþùyandikàni tadànãmupajàyante yànyupàdàya vij¤aptirbhavati /

[200|19-200|20]
evaü tarhi yadyadevàïgaü ni÷rityotpadyate vij¤aptistena tenàïgena mahãyasà bhavitavyam /

[200|20]
tanmahàbhåtairabhivyàpanàt /

[200|20-200|21]
anabhivyàpane ca punaþ kathaü kçtsnàïgena vij¤apayet /

[200|21]
÷uùiratvàt kàyasyàsti teùàmavakà÷aþ /

[200|22]
tat khalvetat karma paryàyeõa dvividhaü trividhaü pa¤cavidhaü cottam /

[200|22-200|23]
cetanà cetayitvà ceti /

[200|23]
cetayitvà punardvidhà /
kàyavàkkarma cetanà ca /

[200|23-200|24]
kàyakarma punaþ dvividhaü vij¤aptyàkhyamavij¤aptyàkhyaü ca /

[200|24-200|25]
evaü vàkkarma cetanà ceti pa¤cavidhaü bhavati /

[200|25]
tatra punaravij¤aptirdvidhà /
ku÷alà 'ku÷alà ca /

[200|26]
     #<nàvyàkçtàstyavij¤aptiþ >#

[200|27]
kiü kàraõam /

[200|27-200|28]
avyàkçtaü hi cittaü durbalamato na ÷aktaü balavatkarmàkùeptuü yanniruddhe 'pi tasminnanuvadhnãyàt /

[201|01]
     #<tridhà 'nyat >#

[201|02]
anyatkarma trividham /
ku÷alàku÷alàvyàkçtam /
kiü tadanyat /
vij¤apti÷cetanà ca /

[201|03]
     #<a÷ubhaü punaþ />#

[201|04]
     #<kàme >#

[201|05]
aku÷alaü vastu karma kàmahàtau veditavyam /
nànyatra /

[201|05-201|06]
aku÷alamålànàü prahãõatvàdàhrãkyànapatràpyayo÷ca /

[201|06-201|07]
ku÷alàvyàkçtaü tu sarvatrà prativedhàt /

[201|07]
tatra 

[201|08]
     #<råpe 'pyavij¤aptiþ >#

[201|09]
kàme 'pãtyapi÷abdàt /
àråpyeùu nàsti bhåtàbhàvàt /

[201|09-201|10]
yatra hi kàyavàcoþ pravçttistatra kàyavàksaüvarau /

[201|10]
iha tarhi samàpannasya syàdanàsravà vij¤aptivat /

[201|11]
na /
tasyà dhàtvapatitatvàt /

[201|11-201|12]
àråpyàvacarã tvavij¤aptinàürhati visabhàgàni bhåtànyupàdàya bhavitum /

[201|12]
sarvaråpavaimukhyàccàråpyasamàpattunàrlaü råpotpattaye /

[201|13]
vibhåtaråpasaüj¤atvàt /
dauþ÷ãlyapratipakùeõa ÷ãlam /
tacca dauþ÷ãlyaü kàmàvacaram /

[201|14]
àråpyà÷ca kàmadhàtorà÷rayà kàràlambanapratipakùadåratàbhirdåre /

[201|14-201|15]
ata eùvavij¤aptirnàstãti vaibhàùikàþ 

[201|16]
     #<vij¤aptiþ savicàrayoþ // VAkK_4.7 //>#

[201|17]
vij¤aptistu savicàrayoreva bhåmyoþ /
kàmadhàtau prathame ca dhyàne na tata årdhvam /

[201|18]
     #<kàme 'pi nivçtà nàsti >#

[201|19]
nivçtà tu vij¤aptiþ kàmadhàtàvapi nàsti /
brahmaloka evàsti /

[201|19-201|20]
mahàbràhmaõo hi ÷àñhyasamutthitaü kàyakarma ÷råyate /

[201|20-201|21]
sa hi svaparùanmadhye àyuùmato '÷vajitaþ kùepàrthamàtmànaü kùiptavàt /

[201|21-201|22]
tata årdhvamasatyàü vàgvij¤aptau kathaü tatra ÷abdàyatanaü bàhyamahàbhåtahetukam /

[201|22]
anye punaràhuþ /

[201|22-201|23]
dvitãyàdiùvapi dhyàneùu vij¤aptirastyanivçtàvyàkçtà /

[201|23]
na ku÷alà na kliùñà /
kiü kàraõam /

[201|24-201|25]
na hi teùåpapannastajjàtãyamadhobhåmikaü cittaü saümukhãkaroti yena tàü vij¤aptiü samutthàpayet /

[201|25]
nyånatvàtprahãõatvacca /
pårvameva tu varõayanti /

[201|25-201|26]
kiü punaþ kàraõamårdhvaü brahmalokànnàsti vij¤aptiþ kàmadhàtau ca nivçktàvyàkçtà nàsti /

[202|01]
     #<samutthànamasadyataþ />#

[202|02]
savitarkavicàreõa hi cittena vij¤aptiþ samutthàpyate /

[202|02-202|03]
tacca dvitãyàdiùu dhyàneùu nàsti bhàvanàprahàtavyena cotthàpyate /

[202|03]
dar÷anaprahàtavyasyàntarmukhapravçttatvàt /

[202|04]
tacca kàmadhàtau nivçtavyàkçtaü nàsti /

[202|05]
kiü khalu samutthànava÷àdevaü dharmàõàü ku÷alàku÷alatvaü veditavyam /
netyàha /

[202|06]
kiü tarhi /
caturbhiþ prakàraiþ paramàrthataþ svabhàvataþ saüprayogataþ samutthànata÷ca /

[202|07]
tatra tàvat /

[202|08]
     #<paramàrtha÷ubho mokùaþ >#

[202|09]
nirvàõaü hi sarvaduþkhavyupa÷amaþ /
tataþ paramakùematvàt paramàrthena ku÷alamàrogyavat /

[202|10]
     #<svato målahyar patrapàþ // VAkK_4.8 //>#

[202|11]
trãõi ku÷alamålàni /

[202|11-202|12]
hri÷càpatrapyaü ca svabhàevna ku÷alàni anyasaüprayogasamutthanànapekùatvàt /

[202|12]
pathyauùadhavat /

[202|13]
     #<saüprayogeõa tadyuktàþ >#

[202|14-202|15]
taireva ku÷alamålahyar patràpyaiþ saüprayuktà dharmàþ saüprayogeõa ku÷alàstairasaüprayuktànàü ku÷alatvàbhàvàdauùadhami÷rapànãyavat /

[202|16]
     #<samutthà nàt kriyàdayaþ />#

[202|17-202|18]
kàyavàvakkarmaõi cittaviprayuktà÷ca saüskàrajàtyàdayaþ pràptinirodhàsaüj¤isamàpattayastaireva ku÷alamålàdisaüprayuktai dharmaþ samupasthàpitàþ samutthànena ku÷alàþ /

[202|19]
auùadhapànãyasaübhåtadhàtrãkùãravat /

[202|19-202|20]
pràptãnàü tu visabhàgacittasamutthàpitànàü kathaü ku÷alatvamiti vaktavyam /

[202|20-202|21]
tadyathà vicikitsayà ku÷alamålapratisaüdhànaü dhàtupratyàgamaparihàõibhyàü ca /

[202|21]
yathà ca ku÷alamuktaü tato 

[202|22]
     #<viparyayeõàku÷alaü >#

[202|23]
kathaü kçtvà /
saüsàraþ paramàrthenàku÷alaþ /
sarvaduþkhapravçttyàtmakatvena paramàkùematvàt /

[202|24]
aku÷alamålàhrãkyànapatràpyàõi svabhàvataþ /
tatsaüprayuktà dharmàþ saüprayogataþ /

[202|24-202|25]
tatsamutthàpitàþ kàyavàkkarmajàtyàdipràptayaþ samutthànataþ vyàdhyapathyauùadhàdibhiråpameyàþ /

[203|01]
evaü tarhi na ki¤citsàsravamavyàkçtaü bhaviùyati ku÷alaü và /
saüsàràbhyantaratvàt /

[203|02]
paramàrthata evamuktaü vipàkaü tu prati yatsàsravaü na vyàkriyate tadavyàkçtamityucyate /

[203|03]
iùñavipàkaü ca kuk÷alamityucyate /
yadi tu paramàrthenàvyàkçtaü mçgyate tat /
[203|04]
     #<paramàvyàkçte dhruve // VAkK_4.9 //>#

[203|05]
dve asaüskçte niùparyàyeõànivçtàvyàkçte /
àkà÷amapratisaükhyànirodha÷ca /

[203|05-203|06]
idaü vicàryate /

[203|06-203|07]
yadi samutthànava÷àtku÷alàku÷alatvaü kàyavàkkarmaõaþ kiü na mahàbhåtànàm /

[203|07]
karmaõi hi kartturabhipràyo na mahàbhåteùu /

[203|07-203|09]
samàhitasyàvij¤aptau nàstyabhipràyo na càsamàhitaü cittaü tasyàþ samutthàpakaü visabhàgabhåmikatvàditi kathaü tasyàþ ku÷alatvam /

[203|09-203|10]
divyayorapi và cakùuþ÷rotrayoþ kuk÷alatvaprasaïgaþ /

[203|10]
karttavyo 'tra yatnaþ /
yaduktaü dar÷anaprahàtavyaü cittaü vij¤apterasamutthàpakamiti /

[203|11-203|12]
kiü tarhi bhagavatoktaü "tato 'pi mithyàdçùñermithyàsaükalpaþ prabhavati mithyà vàgmithyàkarmànta" mityevamàdi /

[203|12]
aviruddhametat /

[203|13]
     #<samutthànaü dvidhà hetutatkùaõotthànasaüj¤itam />#

[203|14]
dvividhaü samutthànaü hetusamutthànaü tatkùaõasamutthànaü ca /
tatraiva kùaõe tadbhàvàt /

[203|15]
     #<pravartakaü tayoràdyaü dvitãyamanuvartakam // VAkK_4.10 //>#

[203|16]
hetusamutthànaü pravartakamàkùepakatvàt /
tatkùaõasamutthànamanuvartakaü kriyàkàlànuvartanàt /

[203|17]
kimidànãü tasya tasyàü kriyàyàü sàmarthyam /

[203|17-203|18]
tena hi vinà 'sau mçtasyeva na syàdà kùiptà 'pi satã /

[203|18]
acittakasya tarhi saüvarotpattau kathaü bhavati /

[203|18-203|19]
sphuñatarà tarhi sacittakasya bhavatãtyetatsàmarthyam /

[203|19]
tatra ca 

[203|20]
     #<pravartakaü dçùñiheyaü vij¤ànam >#

[203|21]
dar÷anaprahàtavyaü cittaü vij¤apteþ pravartakam /

[203|21-203|22]
tatsamutthàpakayorvitarkavicàrayornidànabhåtatvàt /

[203|22]
na tvanuvartakam /

[203|22-203|23]
bahirmukhacittasya kriyàkàle tadabhàvàt /

[203|23]
tatsamutthàpitaü ca råpaü dar÷anaprahàtavyaü syàt /
kiü syàt /

[203|23-203|24]
abhidharmobàdhitaþ syàt /

[203|24]
vidyà 'vidyàbhyàü càvirodhànnàsti råpaü dar÷anaprahàtavyam /

[203|24-203|25]
sàdhya eùa pakùaþ /

[203|25]
bhåtànyapi tarhi dar÷anaprahàtavyàni syuþ /
samànacittotthàpitatvàt /

[204|01]
naivaü bhaviùyati yathà na ku÷alàku÷alàni bhavanti /
athavà punarbhavantu /
naivaü ÷akyam /

[204|02]
nahi tàni dar÷anaprahàtavyàni yujyante nàpyaprahàtavyàni /
kiü kàraõam /

[204|02-204|03]
akliùñasya dharmasya vidyà 'vidyàbhyàmavirodhàt /

[204|03-204|04]
ato hetusamutthànamadhikçtya såtre pañhanànnàsti virodhaþ /

[204|05]
ubhayaü punaþ //

[204|06]
mànasaü bhàvanàheyaü /

[204|07]
bhàvanàheyaü punarmanovij¤ànamubhayaü bhavati /
pravarttakaü cànuvartakaü ca /

[204|08]
     #<pa¤cakaü tvanuvartakam // VAkK_4.11 //>#

[204|09]
pa¤ca vij¤ànakàyà anuvartakà eva /
tadidaü catuùkoñikaü bhavati /

[204|09-204|10]
pravartakameva dar÷anaprahàtavyaü cittam /

[204|10]
anuvartakà eva pa¤ca vij¤ànakàyàþ /

[204|10-204|11]
ubhayaü bhàvanàheyaü manovij¤ànam /

[204|11]
nobhayamanàsravam /
kiü khalu yathà pravartakaü tathaivànuvartakaü bhavati /

[204|12]
nàyamekàntam /

[204|13]
     #<pravartake ÷ubhàdau hi syàttridhà 'pyanuvartakam />#

[204|14]
ku÷ale pravartake ku÷alàku÷alàvyàkçtamanuvartakaü syàt /

[204|15]
evamaku÷ale càvyàkçte ca /

[204|16]
     #<tulyaü muneþ >#

[204|17]
buddhasya tu bhagavatastulyaü pravartakenànuvartakam /
ku÷ale ku÷alamavyàkçte càvyàkçtam /

[204|18]
÷ubhaü yàvat 

[204|19]
ku÷alaü và bhavatyanuvartakamavyàkçte 'pi pravartake /

[204|19-204|20]
na tu kadàcit ku÷laü pravartakamanuvartakaü càvyàkçtaü bhavati /

[204|20]
àmnàyamànà hi buddhànàü de÷aneti /

[204|20-204|21]
nàsti buddhànàmavyàkçtaü cittamiti nikàyàntarãyàþ /

[204|21-204|22]
ku÷alaikatànà hi buddhànàü saütatayo nityaü samàhitatvàt /

[204|22]
uktaü hi såtre 

[204|23-204|24]
     "caran samàhito nàgastiùñhannàgaþ samàhitaþ /
     svapan samàhito nàgo niùaõõo 'pi samàhita" iti /

[204|25-204|26]
anicchayà 'sya cittasyàvisaraõàdevamuktaü na tu na santyavyàkçtàni vipàkajairyà pathikanirmàõacittàni buddhànàmiti vaibhàùikàþ /

[204|26-204|27]
mànasaü bhàvanàheyaü pravartakaü cànuvartakaü cetyuktam /

[204|27]
tatku÷alàku÷alàvyàkçtaü sarvaü veditavyam /

[205|01]
     #<nobhayaü tu vipàpkajam // VAkK_4.12 //>#

[205|02]
vipàkajaü tu cittaü naiva pravartakaü nànuvartakaü nirabhisaüskàravàhitvàt /

[205|02-205|03]
kimidànãü yathà pravartakaü tathà vij¤aptiràhosvidyathà 'nuvartakam /

[205|03]
kiü càtaþ /

[205|03-205|04]
yathà pravartakaü cet /

[205|04]
ihàpi nivçtàvyàkçtà vij¤aptiþ pràpnoti /

[205|05]
satkàyàntagràhadçùñipravartitatvàt /

[205|05-205|06]
na và sarvaü dar÷anaprahàtavyaü pravartakamiti vi÷eùaõaü vaktavyam /

[205|06-205|07]
yathànuvartakaü cet akuk÷alàvyàkçtacittasya pràtimokùavij¤aptiþ ku÷alà na pràpnoti /

[205|07]
yathà pravartakaü tathà vij¤aptirnatu yathà dar÷anaprahàtavyam /

[205|07-205|08]
bhàvanà heyàntaritatvàt /

[205|08]
yadi nànuvartakava÷àdvij¤apteþ ku÷alàditvaü na tarhãdaü vaktavyam /

[205|09]
hetusamutthànaü saüdhàyoktaü såtre na tatkùaõasamutthànam /

[205|09-205|10]
ato nàstãha nivçtàvyàkçtà vij¤aptiriti /

[205|10]
evaü vaktavyam /
anyavyavahitaü hetusamutthànaü saüdhàyoktamiti /

[205|11]
avasitaþ prasaïgaþ /

[205|12]
sà tu pårvoktà /

[205|13]
     #<avij¤aptistridhà j¤eyà saüvaràsaüvaretarà />#

[205|14]
saüvara÷càsaüvara÷ca /
tàbhyàü cetaro naivasaüvaro nàsaüvaraþ /

[205|14-205|15]
dauþ÷ãlyaprasarasya saüvaraõaü saürodhaþ saüvaraþ /

[205|15]
tatra punaþ 

[205|16]
     #<saüvaraþ pràtimokùàkhyo dhyànajo 'nàsravastathà // VAkK_4.13 //>#

[205|17]
trividhaþ saüvaraþ /
pràtimokùasaüvara ihatyànàü kàmàvacaraü ÷ãlam /

[205|17-205|18]
dhyànasaüvaro råpàvacaraü ÷ãlam /

[205|18]
anàsravasaüvaro 'nàsravaü ÷ãlam /
tatra punaþ 

[205|19]
     #<aùñadhà pràtimokùàkhyaþ >#

[205|20-205|21]
bhikùusaüvaro bhikùuõãsaüvaraþ ÷ikùamàõàsaüvara ÷ràmaõerasaüvaraþ ÷ràmaõerãsaüvaraþ upàsakasaüvara upàsikàsaüvara upavàsasaüvara÷ca /

[205|21-205|22]
eùo 'ùñavidhasaüvaraþ pràtimokùasaüvara ityàkhyàyate /

[205|22]
nàmata eùo 'ùñavidhaþ /

[205|23]
dravyatastu caturvidhaþ /

[205|24]
bhikùusaüvaraþ ÷ramaõerasaüvara upàsakasaüvara upavàsasaüvara÷ca /

[205|24-205|25]
ityeùa caturvidhaþ pràtimokùasaüvarastu dravyataþ /

[205|25]
pratiniyatalakùaõatvàt /

[205|25-205|26]
bhikùusaüvaràdbhikùuõãsaüvaro nànyaþ ÷ràmaõerasaüvaràcca ÷ikùamàõà÷ràmaõerãsaüvarau /

[205|26-205|27]
upàsakasaüvaràdupàsikàsaüvaro nànyaþ /

[205|27]
kathaü j¤àyate /

[206|01]
     #<liïgato nàmasaücàràt >#

[206|02]
liïgamiti vya¤janasyàkhyà yena strãpuruùau liïgyete /

[206|02-206|03]
liïgato hi bhikùubhikùuõyàdãnàü nàmasaücàro bhavati /

[206|03]
kathaü kçtvà /

[206|03-206|04]
parivçtte hi vya¤jane bhikùurbhikùuõãtyucyate bhikùuõã ca punarbhikùuþ /

[206|04-206|05]
÷ràmaõerãtyucyate ÷ràmaõerã ca punaþ ÷ikùamàõà ca ÷ràmaõeraþ /

[206|05]
upàsaka upàsiketyucyate upàsikà ca punaråpàsaka iti /

[206|05-206|06]
na ca vya¤janaparivçttau pårvasaüvaratyàge kàraõamasti nàpyapårvasaüvarapratilambhe /

[206|06-206|07]
tasmàdabhinna eùàü caturõà saüvaràõàü tribhyaþ svabhàvaþ /

[206|08-206|10]
ya upàsakasaüvaràcchràmaõerasaüvaraü samàdatte tasmàcca punarbhikùusaüvaraü kiü te saüvarà virativçddhiyogàdanyo 'nya ucyante pa¤cada÷a viü÷ativat dãnàra÷ateravacca àhosvit pçthageva te sakalà jàyante /

[206|10]
àha /

[206|11]
     #<pçthak >#

[206|12]
avyàmi÷rà eva te pçthaglakùaõà upajàyante /

[206|12-206|13]
triùu saüvareùu tisraþ pràõàtipàtaviratayo yàvanmadyapànaviratayaþ /

[206|13]
evaü ÷eùàþ /
ko nu tàsàü vi÷eùaþ /

[206|13-206|14]
nidànavi÷eùàdvi÷eùaþ /

[206|14]
kathaü kçtvà /

[206|14-206|17]
yathà yathà hi vahutaràõi ÷ikùàpadàni samàditsate tathà tathà bahutarebhyo maddapramàdapadebhyo nivartamàno bahutarebhyaþ pràõàtipàtàdãnàü nidànebhyo nivartate viratãnàü ca nidàneùu pravartata iti nidànavi÷eùàdviratãnàü vi÷eùaþ /

[206|17-206|18]
evaü càsati bhikùusaüvaraü pratyàcakùàõastrãnapi saüvarànvijahyàddayorapi tatràntarbhàvàt /

[206|18]
na caitadiùñam /
tasmàt pçthageva te saüvaràþ /

[206|19]
     #<te càvirodhinaþ // VAkK_4.14 //>#

[206|20]
te ca trayo 'pi saha vartante /
nottarasaüvarasamàdànàt purvakasya tyàgaþ /

[206|20-206|21]
mà bhåt bhikùusaüvaraparityàgàdanupàsaka eveti /

[206|22]
kathaü càyamupàsako bhavati kathamupavàsastho yàvat bhikùuþ /

[206|23-206|24]
     #<pa¤càùñada÷asarvebhyo varjyebhyo viratigrahàt /
     upàsakopavàsastha÷ramaõodde÷abhikùutà // VAkK_4.15 //>#

[206|25]
yathàsaükhyamanude÷o veditavyaþ /

[206|25-207|01]
pa¤ccabhyo varjanãyebhyo dharmebhyo viratisamàdànàdupàsakasaüvarastho bhavati /

[207|01-207|02]
pràõàtipàtàdadattàdànàtkàmamithyàcàràt mçùàvàdàtsuràmaireyamadyapànàcca /

[207|02-207|03]
aùñàbhyo viratisamàdànàdupavàsasthaþ /

[207|03-207|04]
pràõàtipàtàdattàdànàbrahmacaryamçùàvàdamadyapànebhyo gandhamàlyavilepanançtyagãtavàditràducca÷ayanamahà÷ayanàdakàlabhojanàcca /

[207|04-207|05]
da÷abhyo viratisamàdànàcchràmaõero bhavati /

[207|05]
ebhya eva jàtaråparajatapratigrahàcca /

[207|05-207|06]
nçtyagitavàditragandhamàlyavilepanaü càtra dvayãkçtya da÷a bhavanti /

[207|06-207|07]
sarvebhya eva varjanãyebhyaþ kàyavàkkarmabhyaþ viratisamàdànàt bhikùurityucyate /

[207|07]
sa eùa pràtimokùasaüvaraþ /

[207|08]
     #<÷ãlaü sucaritaü karma saüvara÷cocyate >#

[207|09]
viùamakarmaõàü viratisamàdànàcchãlam /
÷ãtalatvàditi niruktiþ /

[207|10]
     "sukha÷ãlasamàdànaü kàyo na paridahyata" iti 

[207|11]
gàthàvacanàt /
vidvatpra÷astatvàtsucaritam /
kriyàsvabhàvatvàtkarma /

[207|11-207|12]
nanu càvij¤aptirakriyetyucyate /

[207|12]
sà kathaü kriyà bhàti /

[207|12-207|13]
na kurvanti tayà samàttayà lajjinaþ pàpamityakriyetyucyate /

[207|13]
sàpi tu vij¤apticittàbhyàü kriyata iti kriyà bhavati /

[207|14]
kriyàhetutvàt kriyàphalatvàccetyapare /
saüvara iti kàyavàcoþ saüvaraõàt /

[207|14-207|15]
evaü tàvadavi÷eùeõa pràtimokùasaüvaraþ saü÷abdyate /

[207|16]
     #<punaþ />#

[207|17]
     #<àdye vij¤aptyavij¤aptã pràtimokùakiyàpathaþ // VAkK_4.16 //>#

[207|18]
saüvarasamàdànasya prathame vij¤aptyavij¤aptã pràtimokùa ityucyate /

[207|18-207|19]
pàpasya tena pràtimokùaõàdutsarjanàdityarthaþ /

[207|19]
svàrthe vçddhividhànàdvaikçtavai÷asavat /

[207|19-207|20]
pràtimokùasaüvara ityapi kàyavàksaüvaraõàt karmapatha ityucyate /

[207|20]
maulasaügçhãtatvàt /

[207|20-207|21]
dvitãyàdiùu kùaõeùui pràtimokùasaüvara eva na pràtimokùaþ /

[207|21]
pçùñhaü ca na maulaþ karmapathaþ /

[207|22]
athaiùàü saüvaràõàü kena kaþ samanvàgataþ /

[207|23]
pràtimokùànvità aùñau 

[207|24]
pràtimokùasaüvareõàùñau nikàyàþ samanvàgatà bhikùurbhikùuõã yàvadupavàsastho 'ùñamaþ /

[208|01]
kiü khalu bàhyakànàü samàdàna÷ãlaü nàsti /
asti natu pràtimokùasaüvaraþ /

[208|01-208|02]
kiü kàraõam /

[208|02]
nahi tadatyantaü pàpasya pratimokùaõàya saüvartate /
bhavasaüni÷ritatvàt /

[208|03]
     #<dhyànajena tadanvitaþ />#

[208|04]
dhyànàddhyàne và jàto dhyànajaþ /
yo dhyànena samanvàgataþ so 'va÷yaü dhyànasaüvareõa /

[208|05]
sàmantakamapyatra dhyànaü kçtvocyate /
yathà gràmasàmantakamapi gràma ityucyate /

[208|06]
astyasmin gràme ÷àleyaü kùetramasti vraiheyamiti /

[208|07]
     #<anàsraveõàryasattvàþ >#

[208|08]
àryapudgalà anàsraveõa saüvareõa samanvàgatàþ /
te punaþ ÷aikùà÷aikùàþ /

[208|08-208|09]
yaduktaü "sahabhåhetàvucyamàne dvau saüvarau cittànuvartinàvi"ti /

[208|10]
katamo tau /
eùàmeva trayàõàm 

[208|11]
     #<antyau cittànuvartinau // VAkK_4.17 //>#

[208|12]
dhyànasaüvaro 'nàsravasaüvara÷ca /
na pràtimokùasaüvaraþ /
kiü kàraõam /

[208|12-208|13]
anyacittàcittakasyàpyanuvçtteþ /

[208|13]
punastàveva dhyànànàsravasaüvarau prahàõasaüvaràkhyàü labhete /

[208|14]
kasyàmavasthàyàmityàha 

[208|15]
     #<anàgamye prahàõàkhyau tàvànantaryamàrgajau />#

[208|16]
anàgamye tau dhyànànàsravasaüvarau navasvànantaryamàrgeùu prahàõasaüvaràvityucyete /

[208|17]
tàbhyàü dauþ÷ãlyasya tatsamutthàpakànàü ca kle÷ànàü prahàõàt /

[208|17-208|18]
ata eva syàddhyànasaüvaro na prahàõasaüvara iti catuùkoñikaü kriyate //

[208|18-208|19]
prathamà koñiranàgamyànantaryamàrgavarjyaþ sàsravo dhyànasaüvaraþ /

[208|19]
dvitãyà anàgamyànantaryamàrgeùvanàsravaþ /

[208|20]
tçtãyà anàgamyànantaryamàrgeùu sàsravaþ /

[208|20-208|21]
caturthã anàgamyànantaryamàrgavarjyo 'nàsravasaüvaraþ /

[208|21-208|22]
evaü syàdanàsravasaüvaro na prahàõasaüvara iti catuùkoñikaü yathàyogaü veditavyam /

[208|22]
yattarhi bhagavatoktaü 

[208|23-208|24]
     "kàyena saüvaraþ sàdhu sàdhu vàcà 'tha saüvaraþ /
     manasà saüvaraþ sàdhu sàdhu sarvatra saüvaraþ / iti /

[208|25]
yaccoktaü "cakùurindriyeõa saüvarasaüvçto viharatã"ti /

[208|25-208|26]
etau manaindriyasaüvarau kiüsvabhàvau /

[208|26]
naitàvavij¤apti÷ãlasvabhàvau /
kiü tarhi /

[209|01]
     #<saüpraj¤ànasmçtã dve tu manaindriyasaüvarau // VAkK_4.18 //>#

[209|02-209|03]
pratyekaü dvisvabhàvaj¤apanàrthaü punardvigrahaõaü mà yathàsaükhyaü vij¤àyãti manaþsaüvaro 'pi smçtisaüpraj¤ànasvabhàva iti /

[209|03]
indriyasaüvaro 'pi /

[209|04]
idaü vicàryate /

[209|04-209|05]
kaþ katamayà vij¤aptyà 'vij¤aptyà và kiyantaü kàlaü samanvàgata iti /

[209|05]
tatra 

[209|06]
     #<pràtimmokùasthito nityamatyàgàdvartamànayà />#

[209|07]
     #<avij¤aptyà 'nvitaþ >#

[209|08-209|09]
yaþ pràtimokùàsaüvarasthaþ pudgala uktaþ sa yàvattàmavij¤aptir na tyajati tàvattayà vartamànayà nityaü samanvàgataþ /

[209|10]
     #<pårvàt kùaõàdårdhvamatãtayà // VAkK_4.19 //>#

[209|11][
prathamàt kùaõàdårdhvamatãtayà 'pi samanvàgataþ /

[209|11-209|12]
atyàgàditi sarvatràdhikçtaü veditavyam /

[209|12]
yathà pràtimokùasaüvarastha uktaþ 

[209|13]
     #<tathaivàsaüvarastho 'pi >#

[209|14-209|15]
asaüvarastho 'pi yàvadasaüvaraü na tyajati tàvannityamavij¤aptyà vartamànayà samanvàgataþ /

[209|15]
kùaõàdårdhvamatãtayà 'pi /

[209|16]
     #<dhyànasaüvaravàn sadà />#

[209|17]
     #<atãtàjàtayà >#

[209|18-209|19]
dhyànasaüvarasya làbhã nityamatãtànàgatàbhyàmavij¤aptibhyàü samanvàgataþ àtyàgàt /

[209|19]
prathame hi kùaõe sa janmàntaratyaktaü dhyànasaüvaramatãtaü labhate /

[209|20]
     #<àryastu prathame nàbhyatãtayà // VAkK_4.20 //>#

[209|21]
àryastu pudgalo 'pyevamanàsravyà /
ayaü tu vi÷eùaþ /

[209|21-209|22]
sa prathame kùaõe nàtãtayà samanvàgato màrgasya pårvamanutpàditatvàt /

[210|01]
     #<samàhitàryamàrgasthau tau yuktau vartamànayà />#

[210|02-210|03]
tau dhyànànàsravasaüvarànvitau samàhitaryamàrgasamàpannau vartamànayà avij¤aptyà samanvàgatau yathàkramaü na tu vyutthitau /

[210|03-210|04]
saüvaràsaüvarasthànàü tàvadeùa vçttàntaþ /

[210|05]
athedànãü madhyasthasya /

[210|06]
     #<madhyasthasyàsti cedàdau madhyayà >#

[210|07]
yo naiva saüvare nàsaüvare sthitaþ sa madhyasthaþ /

[210|07-210|08]
tasya nàva÷yamavij¤aptirasti /

[210|08]
yasya tvasti dauþ÷ãlya÷ãlàïgàdisaügçhãtà sa àdau madhyayà samanvàgataþ /

[210|09]
vartamànà hyavij¤aptiratãtànàgatayormadhyàd 

[210|10]
     #<årdhvaü dvikàlayà // VAkK_4.21 //>#

[210|11]
prathamàt kùaõàdårdhvamatãtayà vartamànayà ca /
àtyàgàditi vartate /

[210|11-210|12]
kimasaüvarasthaþ kadàcitku÷alayà vij¤aptyà samanvàgato bhavati saüvarastho và punaraku÷alayà bhavati /

[210|13]
bhavan kadà kiyantaü và kàlamityàha 

[210|14-210|15]
     #<asaüvarasthaþ ÷ubhayà '÷ubhayà saüvare sthitaþ /
     avij¤aptyànvito yàvat prasàdakle÷avegavàn // VAkK_4.22 //>#

[210|16-210|18]
yena prasàdavegenàsaüvarasthasya ku÷alà 'vij¤aptirutpadyate stavavandanàdikriyàü kurvataþ yena ca kle÷avegena saüvarasthasyàku÷alà 'vij¤aptirutpadyate vadhabandhanatàóanàdikriyàü kurvataþ tau yàvadanuvartete tàvatte apyavij¤aptã /

[210|18-210|19]
sa àdye kùaõe vartamànayaivàvij¤aptyà samanvàgato bhavatyanyeùvatãtayà 'pi /

[210|19]
avij¤aptyadhikàraþ samàptaþ /

[210|20]
     #<vij¤aptyà tu punaþ sarve kurvanto madhyayànvitàþ />#

[210|21]
sarve saüvaràsaüvaramadhyasthà yàvadij¤aptiü kurvanti tàvattayà vartamànayà samanvàgatàþ /

[210|22]
     #<atãtayà kùaõàdårdhvamàtyàgàt >#

[210|23]
prathamàt kùaõàdårdhvamàtyàgàdatãtayà vij¤aptyà samanvàgato bhavati /

[210|24]
     #<nàstyajàtayà // VAkK_4.23 //>#

[211|01]
anàgatayà tu vij¤aptyà na ka÷cit samanvàgataþ /

[211|02]
     #<nivçtànivçtàbhyàü ca nàtãtàbhyàü samanvitaþ />#

[211|03]
atãtàbhyàmapi nivçtànivçtàvyàkçtàbhyàü vij¤aptibhyàü na ka÷citsamanvàgataþ /

[211|04]
durbalasya hi dharmasya pràptirapi durbalà nànubandhãbhavati /
kiïkçtaü tasyà daurbalyam /

[211|05]
cittakçtam /
cittasyàpi tarhi nivçtàvyàkçtasya mà bhåt /
naitadevam /

[211|05-211|06]
jaóà hi vij¤aptiþ paratantrà ca /

[211|06]
na caivaü cittam /

[211|06-211|07]
sà hi vij¤aptirdurbalenotthàpità durbalatarà bhavati /

[211|08]
asaüvarastha ityuktam /
ko 'yamasaüvaro nàma /

[211|09]
     #<asaüvaro du÷caritaü dauþ÷ãlyaü karmaü tatpathaþ // VAkK_4.24 //>#

[211|10]
asaüvarasyeme paryàya÷abdàþ /
tatra kàyavàcorasaüvaraõàdasaüvaraþ /

[211|10-211|11]
sadbhiþ kutsitatvàdaniùñaphalatvàd du÷caritam /

[211|11]
÷ãlavipakùàddauþ÷ãlyam /
kàyavàkkarmatvàtkarma /

[211|12]
maulasaügçhãtatvàtkarmapathaþ /
syàdvij¤aptyà samanvàgato nàvij¤aptyeti catuùkoñikam /

[211|13]
tatra tàvat /

[211|14]
     #<vij¤aptyaivànvitaþ kurvanmadhyastho mçducetanaþ />#

[211|15-211|17]
mçdvyà cetanayà ku÷alamakuk÷alaü và kurvannaivasaüvaranàsaüvarasthito vij¤aptyaiva samanvàgato bhavati nàvij¤aptyà pràgevàvyàkçte anyatraupadhikapuõyakriyàvastukarmapathebhyaþ /

[211|18]
     #<tyaktànutpannavij¤aptiravij¤aptyàryapudgalaþ // VAkK_4.25 //>#

[211|19-211|20]
avij¤aptyaiva samanvàgato na vij¤aptyà yenàryapudgalena janmàntaraparivçttau na tàvadvij¤aptaü và punarvihãnam /

[211|20-211|21]
uktaü saüvaràsaüvaramadhyasthànàü vij¤aptyavij¤aptisamanvàgamanavyavasthànam /

[211|22]
athaite saüvaràþ kathaü labhyante /

[211|23]
     #<dhyànajo dhyanabhåmyaiva labhyate >#

[211|24-211|25]
yadà dhyànabhåmikaü cittaü pratilabhyate maulãyaü sàmantakãyaü và sàsravaü tadà dhyànasaüvaro 'pi sahabhåtatvàt /

[211|26]
     #<anàsravastayà />#
[211|27]
     #<àryayà >#

[211|28]
tayaiva dhyànabhåmyà 'nàsravayà labhyamànayà 'nàsravaþ saüvaro labhyate /

[211|28-211|30]
tatra ùañ dhyànabhåmayo 'nàsravà bhavanti catvàri dhyànàni anàgamyasyànantaraü ceti pa÷càtpravedayiùyàmaþ /

[212|01]
     #<pràtimokùàkhyaþ paravij¤apanàdibhiþ // VAkK_4.26 //>#

[212|02]
pràtimokùasaüvarastu paravij¤aptito labhyate /
yadyenaü paro vij¤apayati asau ca param /

[212|03]
sa punaþ saüghàdvà pudgalàdvà /
saüdhàdbhãkùubhikùuõã÷ikùamàõàsaüvaràþ pudgalàddanye /

[212|04]
da÷avidhà upasaüpaditi vinayavibhàùikàþ /
tasya åpasaügrahaõàrthamàdi÷abdaþ /

[212|04-212|09]
svayaübhåtvena buddhànàü pratyekabuddhànàü ca niyàmàvakràntyà pa¤cakànàm ehibhikùukayà ya÷aþprabhçtãnàm ÷àsturabhyupagamànmahàkà÷yapasya pra÷nàràdhanena sodàyinaþ gurudharmàbhyupagamena mahàprajàpatyàþ dåtena dharmadinnàyàþ vinayaddharapa¤camena pratyantimeùu janapadeùu da÷avargeõa madhyeùu janapadeùu ÷araõagamanaü traivàcikena ùaùñibhadravargapågopasaüpàditànàmiti teùàü nàva÷yaü vij¤aptyadhãnaþ pràtimokùasaüvaraþ /

[212|09-212|10]
sa punareùa pràtimokùàsaüvaraþ samàdãyamànaþ kiyantaü kàlaü samàdàtavyaþ /

[212|11]
     #<yàvajjãvaü samàdànamahoràtraü ca saüvçteþ />#

[212|12-212|13]
saptanaikàyikasya pràtimokùasaüvarasya yàvajjãvaü samàdànam upavàsasaüvarasyàhoràtramityeùa niyamaþ /

[212|13]
kiü kàraõam /
dvau hi kàlaparyantau /

[212|13-212|14]
ahoràtraparyanto jãvitaparyanta÷ca /

[212|14]
ahàrotràõàü paunaruktyena pakùàdayaþ /
kàlo nàma ka eùa dharmaþ /

[212|15]
saüskàraparidãpanàdhivacanametat /
àlokàvasthà hi dvãpeùu divasa ityucyate /

[212|16]
tamo 'vasthà ràtriþ /
yuktaü tàvajjãvitàdårdhvaü satyapi samàdàne saüvarasyànutpattiþ /

[212|17]
visabhàgatvàdà÷rayasya tena ca tatràprayogàdasmaraõàcca /

[212|17-212|19]
athàhoràtràdårdhvaü pa¤caràtraü da÷aràtraü và upavàsasamàdànasya kaþ pratibandho bahånàmupavàsasaüvaràõàmutpattau /

[212|19-212|20]
itthamasti pratibandho yadbhagavànahoràtrikamevopavàsaü såtre ÷àstisma /

[212|20]
idamidànãü saüpradhàryam /

[212|20-212|22]
kiü tàvadahoràtràdårdhvaü saüvarasyànutpartti pa÷yatà tathàgatenàhoràtrika upavàso de÷ita utàho durbalendriyàõàmahoràtrake 'pi saüvarasamàdànena saüniyojanàrthamiti /

[212|22]
kutastvetadevaü tarkyate /

[212|22-212|23]
ahoràtràt pareõàpi saüvarotpattau yuktyavirodhàt /

[212|23-212|24]
tadetatkasyacidapyahoràtràdårdhvamade÷anàü necchanti vaibhàùikàþ /

[212|24]
asaüvarasyedànãü kaþ kàlaniyamaþ /

[212|25]
     #<nàsaüvaro 'styahoràtraü >#

[212|26]
yàvajjãvaü pàpakarmàbhyupagamàdasaüvara upajàyate nàhoràtraü yathopavàsaþ /
kiü kàraõam /

[213|01]
     #<na kilaivaü pragçhyate // VAkK_4.27 //>#

[213|02-213|03]
na kila ka÷cidevamasaüvaraü samàdatte yathopavàsaü kaccidahamahoràtramasaüvçtaþ syàmiti /

[213|03]
kutsitatvàtkarmaõaþ /

[213|03-213|04]
evaü caiva na ka÷cidàdatte kaccidahaü yàvajãvamasaüvçtaþ syàmiti /

[213|04]
yàvajjãvamapyasya làbho na syàt /

[213|04-213|06]
yadyapi naivamàdatte tathàpyatyantavipannenà÷ayena tàü kriyàü prakurvannasaüvaraü pratilabhate na kàlàntaravipannena /

[213|06]
upavàsasaüvarastu samàdànabalàdhànàdanàtyantike 'pyà÷aye labhyata eva /

[213|07]
saüvaràrthitvàt /

[213|07-213|08]
yadi punaþ ka÷cidasaüvareõàpyarthã kàlàntaramasaüvaraü samàdadãta so 'va÷yaü labheta /

[213|08]
na tvedadçùñamiti naivaü vyavasthàpyate /

[213|09]
avij¤aptivadasaüvaro 'pi nàsti dravyata iti sautràntikàþ /

[213|09-213|10]
sa eva tu pàpakriyàbhisaüdhirasaüvaraþ /

[213|10]
sànubandho yataþ ku÷alacitto 'pi tadvànucyate /

[213|10-213|11]
tasyàniràkçtatvàt /

[213|12]
athàhoràtraü gçhyamàõa upavàsaþ kathaü grahãtavyaþ /

[213|13-213|14]
     #<kàlyaü gràhyo 'nyato nãcaiþ sthitenoktànuvàdità /
     upavàsaþ samagràïgo nirbhuùeõàni÷àkùayàt // VAkK_4.28 //>#

[213|15]
kàlyaü tàvatsåryodayakàle ahoràtrikatvàtsaüvarasya /

[213|15-213|16]
yastu pårvakçtasamàdàno nityamaùñabhyàmupaceùyàmãti sa bhuktvàpi gçhõãyàt /

[213|16-213|17]
anyata÷ca grahãtavyo na svayamevàparàpekùayà satsvapi pratyayeùvanatikramàrtham /

[213|17-213|18]
nãcaiþ sthitenotkuññakena và jànupàtena và kapotakama¤jaliü kçtvà 'nyatra sthàsyàt /

[213|18-213|19]
agauravasya hi saüvaro notpadyate /

[213|19]
dàtu÷ca vacanamanubruvãta /
na pårvaü na yugapat /

[213|19-213|20]
evaü hyasau parasmàt gçhãto bhavati /

[213|20]
anyathà hi dànagrahaõaü na sidhyet /

[213|20-213|21]
samagràïga÷càùñàïga eva grahãtavyo na vikalàïgaþ /

[213|21]
nirbhåùeõa ca /
àjasrikamabhyalaïkàraü muktvà /

[213|22]
àjasriko hyalaïkàro nàtyarthaü madamàdadhàti /

[213|22-213|23]
àràtriparikùayàcca grahãtavyo yàvat punaþ såryodayàt /

[213|23-213|24]
ato 'nyathà gçhõataþ sucaritamàtraü syànnatåpavàsasaüvaraþ /

[213|24-213|25]
evaü ca kçtvà aurabhrikapàradàrikayo ràtridivasopavàsakayoþ sàphalyaü prayujyate /

[213|25]
arhatàü samãpe vasantyanenetyupavàsasteùàmanu÷ikùaõàt /

[213|25-213|26]
yàvajjãvikasaüvarasamãpe vasantyanene tyapare /

[213|26-213|27]
alpaku÷alamålànàü ku÷alamålapoùaõàt poùadha iti và /

[214|01-214|02]
     "poùaü dadhàti manasaþ ku÷alasya yasmàduktastato bhagavatà kila poùadho 'yami"ti /

[214|03]
kimarthaü punaraùñàïganyupàdãyante /
yasmàt 

[214|04]
     #<÷ãlàïgànyapramàdàïgaü vratàïgàni yathàkramam />#

[214|05]
     #<catvàryekaü tathà trãõi >#

[214|06]
catvàri tàvacchãlàïgàni yàvanmçùàvàdaviratiþ /
prakçtisàvadyaviratitvàt /

[214|07]
ekamapramàdàïga madyapànàdviratiþ /
samàtta÷ãlo 'pi madyapaþ pramàdyeta /

[214|07-214|08]
trãõi vçtàïgàni yàvadakàlabhojanàdviratiþ /

[214|08]
saüvegànuguõatvàt /

[214|08-214|09]
kiü punarebhirapramàdàïgavçtàïgairanupàttaiþ syàt /

[214|10]
     #<smçtinà÷o mada÷ca taiþ // VAkK_4.29 //>#

[214|11]
madyaü hi pivataþ kàryà kàryasmçtireva na÷yet /

[214|11-214|12]
ucca÷ayanamahà÷ayanançttagãtàdikaü pratisevamànasya madaþ saübhavet /

[214|12]
mattasya ca dauþ÷ãlyamadåraü bhavet /

[214|12-214|14]
kàle punarbhu¤jànasyocitabhaktakàlaparihàràdupavàsasmçtiþ saüvega÷copatiùñhet /

[214|14]
tadabhàvàdubhayaü na syàditi /

[214|14-214|15]
kecittu khalvakàlabhojanàt prativiratimevopavàsaü manyante /

[214|15]
tasya ÷eùàõyaùñàïgànãti /

[214|15-214|16]
nçtyagotavàditraü gandhamàlyavilepanaü ca dvayaü kçtvà /

[214|16]
evaü tu sati såtrapàñho na yujyeta /

[214|16-214|18]
akàlabhojanàdvirati muktvà "anenàhamaùñamàïgena teùàmàryàõàmarhatàü ÷ikùàyàmanu÷ikùe anuvidhãya" iti /

[214|18]
kastarhi so 'nya upavàso yasyemànyaïgàni /
samudàyasyàvayavà aïgàni /

[214|19-214|20]
yathà sthasyàïgàni caturaïgo balakàyaþ pa¤càïgaü tåryaü tathà 'ùñàïga upavàso draùñavyaþ /

[214|20-214|21]
akàlabhojanàt prativiratiråpavàsa upavàsàïgaü ca yathà samyagdçùñirmàrgo màrgàïgaü ca /

[214|21-214|22]
dharmapravicayasaübodhyaïgaü bodhirvodhyaïgaü samàdhirdhyànaü dhyànàïgaü ceti vaibhàùikàþ /
[214|22-214|23]
natu teùàmeva samyagdçùñyàdãnàü ta evàïgatvàya kalpanta iti /

[214|23-214|24]
pårvakàþ samyagdçùñyàdaya uttareùàmaïgaü yadi syuþ prathamakùaõotpanna àryamàrgo nàùñàïgaþ syàt /

[214|25]
kiü khalvayamupavàsakasyaivopavàsa àhosvidanyasyàpi /

[214|26]
     #<anyasyàpyupavàso 'sti ÷araõaü tvagatasya na />#

[214|27-215|01]
anupavàsako 'pi yastamahoràtraü buddhadharmasaüghàn ÷araõaü gatvopavàsaü gçhõàti tasyotpadyate upavàsasaüvaro nànyathà /

[215|01]
anyatràj¤ànàt /

[215|01-215|04]
såtra uktaü "yata÷ca mahànàman gçhã avadàtavasanaþ puruùaþ puruùendriyeõa samanvàgato buddhaü ÷araõaü gacchati dharmaü saüghaü ÷araõaü gacchati vàcaü ca bhàùate upavàsakaü ca màü dharaya /

[215|04]
iyatà upàvàsako bhavatã"ti /
tat kiü ÷araõagamanàdevopavàsako bhavati /

[215|05]
bhavatãti bahirde÷akàþ /
na vinà saüvareõeti kà÷mãràþ /
yattarhi såtra uktam /

[215|06]
nàstyatra virodhaþ /
yasmàdasyotpadyate tata eva 

[215|07]
     #<upàsakatvopagamàtsaüvçt >#

[215|08]
upàsakatvàbhyupagamàdevàsyopàsakasaüvaro jàyate /

[215|08-215|09]
"yadevàbhyupagacchatyupàsakaü màü dhàrayetyàdyagreõa yàvajjãvaü pràõàpetami"ti /

[215|09-215|10]
pràõàtipàtàdyapetamityartho madhyapadalopàt /

[215|10]
laghusaüvarasyàpi vyutpàdanàrthaü ÷ikùàpadànàm 

[215|11]
     #<uktistu bhikùuvat // VAkK_4.30 //>#

[215|12-215|13]
yathaivaü bhikùurlabdhasaüvaro 'pi punaþ ÷ikùàpadàni gràhyate ÷ràmaõera÷ca vyutpàdanàrthamita ÷càmuta÷ca te saüvara iti tathopavàsako 'pi na tu vinà saüvareõopàsako 'sti /

[215|14]
     #<sarve cet saüvçtà ekade÷akàryàdayaþ katham />#

[215|15-215|16]
yadi sarva evopàsakà upàsakasaüvarasthàþ kathaü bhagavatà ekade÷akàrã prade÷akàrã yadbhåyaþkàrã påripårõakàrã copàsaka uktaþ /

[215|17]
     #<tatpàlanàt kila proktàþ >#

[215|18]
yo hi yacchikùàpadaü pàlayati sa tatkàrãtyuktaþ /
sarve tu samaü saüvarasthàþ /

[215|19]
idamutsåtraü vartate /
kimatrotsåtram /

[215|19-215|20]
upàsakatvàbhyupagamàdeva saüvaralàbho yasmàt pràõatipàtamityàheti /

[215|20]
na hyevaü såtrapàñhaþ ukto yathà mahànàmasåtre pàñhaþ /

[215|21]
tatraiva copàsakalakùaõopade÷o nànyatra /

[215|21-215|22]
yatra tveùa pàñho "yàvajjãvaü pràõàpetaü ÷araõagatamabhiprasannami"ti /

[215|22-215|23]
tatra te dçùñasatyà "avetyaprasàdànvayaü pràõairapi saddharmopagamanaü dar÷ayanti sma /

[215|23]
jãvitaheto rapyabhavyà vayamenaü dharmaü parityaktu"miti /

[215|23-215|24]
na tveùa lakùaõopade÷aþ saüvarasya /

[215|24]
pràõàpetaü tu na kvacit pañhyate /

[215|24-216|01]
ka÷caitadaparisphuñàrthaü pañhet /

[216|01]
ekade÷akàryàdãüstu khaõóita÷ikùànadhikçtya pra÷na eva na yujyate /

[216|02]
kuto visarjanamàveõikadharmàõàm /

[216|02-216|03]
ko hyapàsakasaüvaraü jànan etanna j¤àsyate yo hi yacchikùàpadaü na khaõóayati sa tatkàrã bhavatãti /

[216|03-216|04]
upàsakasaüvarasya tu parimàõànabhij¤àüstanmàtra÷ikùàkùamàn pratyeùa pra÷no yujyate /

[216|04-216|05]
"kiyatà bhadantopàsaka ekade÷akàrã bhavati yàvat paripårõakàrã bhavati /"

[216|05-216|06]
yadi tarhi vinà saüvareõopàsakaþ syàdvikalena và bhikùu÷ràmaõeràvapi syàtàm /

[216|06-216|07]
kathaü tàvadeùàmupàsakasaüvaràdãnàmaïgapratiniyamo bhavati /

[216|07]
÷àstçpraj¤aptiva÷àt /

[216|08]
upàsakatvàdipratiniyamo 'pi ÷àstçpraj¤aptiva÷àdiùyatàm /

[216|08-216|09]
vinàpi hi saüvareõopàsakaþ praj¤aptito na tu bhikùu÷ràmaõeràviti te tvetannecchanti kà÷mãràþ /

[216|09-216|10]
sarveùàü tu saüvaràõàm /

[216|11]
     #<mçdvàditvaü yathà manaþ // VAkK_4.31 //>#

[216|12]
mçdumadhyàdhimàtratvaü sasaütànacittava÷àt /

[216|12-216|13]
evaü ca kçtvà 'rhato 'pi mçduþ pràtimokùasaüvaraþ syàt pçthagjanasyàdhimàtraþ /

[216|13-216|14]
kiü punaþ saüvaragrahaõàdevopàsakaþ syàdvinà ÷araõagamanaiþ /

[216|14]
na syàdanyatràj¤ànàt /

[216|15]
yo buddhadharmasaüghà¤charaõaü gacchati kimasau ÷araõaü gacchati /

[216|16-216|17]
     #<buddhasaüghakaràndharmàna÷aikùànubhayàü÷ca saþ /
     nirvàõaü ceti ÷araõaü yo yàti ÷àraõatrayam // VAkK_4.32 //>#

[216|18-216|20]
yo buddhaü ÷araõaü gacchati a÷aikùànasau budhakarakàndharmà¤charaõaü gacchati yeùàü pràdhànyena sa àtmabhàvo budhà ityucyate yeùàü và làbhena sarvàvabodhasàmarthyàdbuddho bhavati /

[216|20]
ke punaste /
kùayaj¤ànàdayaþ saparivàràþ /

[216|20-216|21]
råpakàyasya pårvaü pa÷càccàvi÷eùàt /

[216|21]
kiü sarvabuddhànathaikam /
lakùaõataþ sarvabudhàn /

[216|21-216|22]
màrgasyàvilakùàõatvàt /

[216|22-216|23]
yaþ saüghaü ÷araõaü gacchati ÷aikùà÷aikùànasausaüghakarakànharmàn gacchati yeùàü làbhenàùñau pudgalàþ saüghãbhavanti /

[216|23]
abhedatvàt /

[216|24]
kiü sarvasaüghànathaikam /
lakùaõataþ sarvasaüghànmàrgasyàvilakùaõatvàt /

[216|24-216|26]
yattu såtra uktaü "yo 'pyasau bhaviùyatyanàgate 'dhvani saügho nàma tamapi ÷araõaü gacchatami "ti /

[216|26]
tatpratyakùabhàvinaþ saüvaratvasyodbhàvanàrtham /

[216|26-216|27]
yo dharmaü ÷araõaü gacchati asau nirvàõaü ÷araõaü gacchati pratisaükhyànirodham /

[216|27-216|28]
svaparasaütànaklel÷ànàü duþkhasya ca ÷àntyekalakùaõàtvàt /

[216|28-216|29]
yadya÷aikùà dharmà eva buddhaþ kathaü tathàgatasyàntike dukùñacittarudhirotpàdanàdànantaryaü bhavati /

[216|29-217|01]
à÷rayavipàdanàtte 'pi vipàdità bhavantãti vaibhàùikàþ /

[217|01]
÷àstraü tu naivaü vàcakama÷aikùà dharmà eva buddha iti /

[217|01-217|02]
kiü tarhi /

[217|02]
buddhakarakà iti /
ata à÷rayasya buddhatvàpratiùedhàdacodyamevaitat /

[217|02-217|03]
anyathà hi laukikacittastho na buddhaþ syànna saüghaþ ÷ãlameva ca bhikùukarakaü bhikùuþ syàt /

[217|04]
yathà tu yo bhikùån påjayati bhikùukarakamasau ÷ãlaü påjayati /

[217|04-217|05]
evaü yo buddhaü ÷araõaü gacchatya÷aikùànasau buddhakarakàndharmàn ÷araõaü gacchati /

[217|05-217|06]
yo buddhaü ÷araõaü gacchati so 'ùñàda÷àveõikànbuddharmànityapare /

[217|06-217|07]
kiüsvabhàvàni ÷araõagamanàni /

[217|07]
vàgvij¤aptisvabhàvàni /
kaþ punaþ ÷araõàrthaþ /

[217|07-217|08]
tràõàrthaþ ÷araõàrthaþ /

[217|08]
tadà÷rayeõa sarvaduþkhàtyantanirmokùàt /
uktaü hi bhagavatà 

[217|09-217|10]
     "bahavaþ ÷araõaü yànti parvatàü÷ca vanàni ca 
     àràmànvçkùàü÷caityàü÷ca manuùyà bhayavarjitàþ //

[217|11-217|12]
     na tvetaccharaõaü ÷reùñhaü naitaccharaõamuttamam /
     naitaccharaõamàgamya sarvaduþkhàtpramucyate //

[217|13-217|14]
     yastu buddhaü ca dharmaü ca saüghaü ca ÷araõaü gataþ /
     catvàri càryasatyàni pa÷yati praj¤ayà yadà //

[217|15-217|16]
     duþkhaü duþkhasamutpàdaü duþkhasya samatikramam /
     àryaü càùñàïgikaü màrgaü kùemaü nirvàõagàminam //

[217|17-217|18]
     etaddhi ÷araõaü ÷reùñhametaccharaõamuttamam /
     etaccharaõamàgamya sarvaduþkhàt pramucyate //"iti /

[217|19]
eta eva ÷araõagamanàni sarvasaüvarasamàdàneùu dvàrabhåtàni /

[217|20-217|21]
kiü punaþ kàraõamanyeùu saüvareùvabrahmacaryàdviratiþ ÷ikùàpadaü vyavasthàpitam upàsakasya tu kàmamithyàcàràt /

[217|22]
     #<mithyàcàràtigarhyatvàtsaukaryàdakriyàptitaþ />#

[217|23]
kàmamithyàcàro hi loke 'tyantaü garhitaþ /
pareùàü dàropaghàtàdàpàyikatvàcca /

[217|24]
na tathà 'brahmacaryam /

[217|24-217|25]
sukarà ca kàmamithyàcàràdviratirgçhànadhyàvasatàü duùkaràtvabrahmacaryàditi duùkaraü karttuü notsaheran /

[217|25-217|26]
àryà÷càkaraõasaüvaraü kàmamithyàcàràt pratilabhante /

[217|26-218|01]
janmàntareùvapyanadhyàcaraõànnatvabrahmacryàdityupàsakasyàpi tasmàdeva viratiþ ÷ikùàpadaü vyavasthàpitaü mà bhåt parivçttajanmàntaraþ ÷aikùa upàsakasaüvaràïgeùvasaüvçta iti /

[218|01-218|02]
akriyàniyamo hyakaraõasaüvaraþ /

[218|02-218|03]
ya upàsakàþ santo bhàryàþ pariõayanti kiü taistàbhyo 'pi saüvaraþ pratilabdho 'tha na /

[218|03]
pratilabdho mà bhåt pràde÷ikasaüvaralàbha iti /

[218|03-218|04]
kathaü saüvarakùobho na bhavati /

[218|04]
yasmàt 

[218|05]
     #<yathàbhyupagamaü làbhaþ saüvarasya na saütateþ // VAkK_4.33 //>#

[218|06]
yathà hyeùàmabhyupagamastathà saüvaralàbhaþ /
kathaü caiùàmabhyupagamaþ /

[218|06-218|07]
kàmamithyàcàràdviramàmãti /

[218|07-218|08]
na tvatra saütàne mayà brahmacaryaü na kartavyamityata evaiùàü tadadhiùñhàtkàmamithyàcàràïgàdeva saüvaralàbho nàbrahmacaryàditi nàsti bhàryãbhåtàyàü saüvarakùobhaþ /

[218|09-218|10]
atha kasmàt mçùàvàdàd viratirevopàsakasaüvara÷ikùàpadaü na pai÷unyàdiviratiþ /

[218|10]
ebhireva ca tribhiþ kàraõaiþ /

[218|11]
     "mçùàvàdàtigarhyatvàt saukaryàdakriyàptitaþ /"

[218|12]
     #<mçùàvàdaprasaïgàcca sarva÷ikùàvyatikrame />#

[218|13-218|15]
sarvatra hi ÷ikùàtikrame samanuyujyamànasyopasthitamidaü bhavati nàhamevamahàrùamiti mçùàvàdasya prasaïgo bhavatyato mçùàvàdàdviratirvidhãyate kathaü kçtàtikramo 'pyàtmani màviùkuryàditi /

[218|15-218|16]
kiü punaþ kàraõaü pratikùepaõasàvadyàcchikùàpadasya na vyavasthàpitam /

[218|17]
     #<pratikùepaõasàvadyànmadyàdeva >#

[218|18]
kiü kàraõaü madyàdeva nànyasmàt /

[218|19]
     #<anyaguptaye // VAkK_4.34 //>#

[218|20]
madyaü pivato 'nyànyapyaïgànyaguptàni syuþ /

[218|20-218|21]
kathaü punarmadyapànaü pratikùepaõasàvadyaü gamyate /

[218|21]
prakçtisàvadyalakùaõàbhàvàt /

[218|21-218|22]
prakçtisàvadyaü hi kliùñenaiva cittenàdhyàcaryate /

[218|22]
÷akyaü tu madyaü pratãkàrabuddhyaiva pàtuü yàvanna madayet /

[218|22-218|23]
kliùñameva taccittaü yanmadanãyaü j¤àtvà pibati /

[218|23-218|24]
na tat kliùñaü yadamadanãyamàtràü viditvà pibati /

[218|24]
prakçtisàvadyaü madyamiti vinayadharàþ /

[218|24-218|25]
"kathaü bhadanta glàna upasthàtavyaþ /

[218|25-218|26]
prakçtisàvadyamupàlin sthàpayitvà" ityuktaü bhagavatà /

[218|26]
÷àkyeùu ca glàneùu madyapànaü nàbhyanuj¤àtam /

[218|27-218|28]
idaü coktaü màü bhikùavaþ ÷àstàramuddi÷adbhiþ ku÷àgreõàpi madyaü na pàtavyami" tyataþ prakçtisàvadyamiti j¤àyate /

[218|28]
àryai÷ca janmàntaragatairapyanadhyàcàràt /

[218|29]
pràõivadhàdivat /
kàyadu÷caritavacanàddurgatigamanàcceti /
netyàbhidhàrmikàþ /

[219|01-219|02]
utsargavihitasyàpi glàneùu praj¤aptisàvadyasya punarmadyasyàpavàdaþ prasaïgaparihàràrthaü madnãyamàtrànãyamanàt/

[219|02]
ata eva ku÷àgrapànapratiùedhaþ /

[219|03]
àryairanadhyàcaraõaü hrãmattvàttena ca smçtinà÷àt /

[219|03-219|04]
alpakasyàpyapànamaniyamàdviùavat /

[219|04]
du÷caritavacanaü pramàdasthànatvàt /

[219|04-219|05]
ata evàtra pramàdasthànagrahaõaü nànyeùu teùàü prakçtisàvadyatvàt /

[219|05]
atyàsevitena durgatigamanàbhidhànam /

[219|05-219|06]
tatprasaïgenàbhãkùõamaku÷alasaütatipravçtteràpàyikasya karmaõa àkùepàdvçttilàbhàdvà /

[219|06-219|07]
suràmaireyamadyapramàdasthànamiti ko 'rthaþ /

[219|07]
surà anàsavaþ /
maireyaü dravàsavaþ /

[219|07-219|08]
te ca kadàcidapràptacyutamadyabhàve bhavataþ ityato madyagrahaõam /

[219|08-219|09]
pågaphalakodravàdayo 'pi madayantãti suràmaireyagrahaõam /

[219|09-219|10]
praj¤aptisàvadyasyàpyàdareõa praheyatve kàraõaj¤àpanàrthaü pramàdasthànavacanam /

[219|10]
sarvapramàdàspadatvàditi /

[219|11-219|12]
ya ime trayaþ pràtimokùadhyànànàsravasaüvaràþ kimeùàü yata eko labhyate tataþ ÷eùau /

[219|12]
netyàha /
kiü tarhi /

[219|13]
     #<sarvobhayebhyaþ kàmàpto vartamànebhya àpyate />#

[219|14]
vartamànebhya eva skandhàyatana dhàtubhyaþ kàmàpta iti pràtimokùasaüvaraþ /

[219|15]
sarvebhya iti maulaprayogapçùñhebhyaþ /

[219|15-219|17]
ubhayebhya iti sattvàsattvàkhyebhyaþ prakçtipratikùepaõasàvadyebhya÷ca vartamànebhya eva skandhàyatanadhàtubhyo labhyate /

[219|17]
sattvàdhiùñànapravçttatvàt nàtãtànàgatebhyaþ /
teùàmasattvasaükhyàtatvàt /

[219|18]
     #<maulebhyaþ sarvakàlebhyo dhyànànàsravasaüvarau // VAkK_4.35 //>#

[219|19-219|21]
maulebhya eva karmapathebhyo dhyànànàsravasaüvarau labhyete na prayogapçùñhebhyaþ kuta eva praj¤aptisàvadyebhyaþ sarvakàlebhya÷ca skandhàyatanadhàtubhyo labhyete atãtànàgatebhyo 'pi /

[219|21]
ata eva catuùkoñikaü kriyate /

[219|21-219|22]
santi tàni skandha dhàtvàyatanàti yebhyaþ pràtimokùasaüvaraþ eva labhyate na dhyànànàsravasaüvaràviti vistaraþ /

[219|22-219|23]
prathamà koñiþ pratyutpannebhyaþ sàmantakapçùñhebhyaþ pratikùepaõasàvadyàcca /

[219|23-219|24]
dvitãyà 'tãtànàgatebhyo maulebhyaþ karmapathebhyaþ /

[219|24]
tçtãyà pratyutpannebhyo maulebhyaþ karmapathebhyaþ /

[220|01]
caturthyatãtànàgatebhyaþ sàmantakapçùñhemyaþ iti /

[220|01-220|02]
natu saüvarakàle vartamànàþ karmapathàþ santãti vartamànàdhiùñhànebhyaþ iti vaktavyam /

[220|02-220|03]
anàgatànàmeva saüvaraõaü yujyate nàtãtavartamànànàm /

[220|04-220|05]
atha kiü saüvaràsaüvarau sarvasattvebhya eva labhyete sarvàïgebhyaþ sarvakàraõai÷ca àhosvidasti bhedaþ /

[220|05]
niyataü tàvat labhyate /

[220|06]
     #<saüvaraþ sarvasattvebhyo vibhàùà tvaïgakàraõaiþ />#

[220|07]
sarvasattvebhya eva saüvaro labhyate kebhya÷cit aïgebhyastu vibhàùà /

[220|07-220|08]
ka÷cit sarvebhyo labhyate /

[220|08]
bhikùusaüvaraþ /
ka÷ciccaturbhyaþ /
tato 'nyaþ /

[220|08-220|09]
karmapathà hi saüvarasyàïgàni /

[220|09]
kàraõairapi kenacit paryàyeõa sarvaiþ kenacidekena /
kena tàvatsarvaiþ /

[220|10]
yadyalobhàdveùàmohàþ kàraõànãùyante /
kenai kena /

[220|10-220|11]
yadi mkçdumadhyàdhimàtràõi cittàni kàraõànãùyante /

[220|11-220|12]
pa÷cimaü paryàyaü niyamayyocyate asti saüvarasthàyã sarvasattveùu saüvçto na sarvàïgaiþ na sarvakàraõaiþ /

[220|12-220|13]
yo mçdunà cittena madhyenàdhimàtreõa và upàsakovàsa ÷ràmaõerasaüvaraü samàdatte /

[220|13-220|14]
asti sarvasattveùu saüvçtaþ sarvaïgai÷ca na tu sarakàraõaiþ /

[220|14]
yo mçdunà cittena madhyenàdhimàtreõa và bhikùusaüvaraü samàdatte /

[220|15]
asti sarvasattveùu sarvaïgaiþ sarvakàraõai÷ca /

[220|15-220|16]
yastrividhena cittena trãn saüvaràn samàdatte /

[220|16]
asti sarvasattveùu sarvakàraõai÷ca na tu sarvàïgaiþ /

[220|16-220|17]
ya upàsakopavàsa÷ràmaõerasaüvarànmçdumadhyàdhimàtraiþ samàdatte /
[220|17-220|18]
yastu na sarvasattveùu syàdãdç÷o nàsti /


[220|18-220|19]
yasmàtsarvasattvànugate kalyàõà÷aye sthitaþ saüvaraü pratilabhate nànyathà pàpà÷ayasyànuparatatvàt /

[220|19-220|20]
pa¤ca niyamàn kurvan pràtimokùasamvaraü pratilabhate /

[220|20]
sattvàïgade÷akàlasamayaniyamàt /

[220|20-220|21]
amuùmàtsattvàdviramàmãti sattvaniyamaþ /

[220|21]
amuùmàdaïgàdityaïaniyamaþ /
amusmina de÷a iti de÷aniyamaþ /

[220|22]
màsàdyàvaditi kàlaniyamaþ /
anyatra yuddhàditi samayaniyamaþ /

[220|22-220|23]
sucaritamàtraü tu syàttathà gçhõataþ /

[220|23]
kathama÷akyebhyaþ saüvaralàbhaþ /

[220|23-220|24]
sarvasattvajãvitànupaghàtàdhyà÷ayenàbhyupagamàt /

[220|24-220|25]
yadi punaþ ÷akyebhya eva saüvaro labhyate cayàpacayayuktaþ syàt /

[220|25]
÷akyà÷akyànàmitaretarasaücàràt /

[220|25-220|26]
evaü ca sati vinàpi làbhatyàgakàraõàbhyàü saüvarasya làbhatyàgau syàtàmiti vaibhàùikàþ /

[220|26]
naivaü bhavisyati /

[220|26-221|01]
yathà hyapårvatçõàdyutpattau ÷oùe và saüvarasya vçddhihlàsau na bhavatastathà ÷akyà÷akyasaücàre 'pi na syàtàm /

[221|01]
na sattvànàü pårvaü pa÷càcca bhàvàttçõàdãnàü tvabhàvàt /

[221|01-221|02]
ko nvatra vi÷eùo na và bhavedasatsu tçõàdiùu saüvarastadvada÷akyo và bhavet /

[221|02-221|04]
yadà ca parinirvçtà na bhavantyeva tadà kathaü saüvarahlàso na syàditi naiùa yuktaþ parihàraþ /

[221|04]
tasmàtpårvaka eva parihàraþ sàdhuþ /

[221|04-221|06]
evaü tarhi pårvabuddhaparinirvçtebhya uttareùàü buddhànàü pratimokùasaüvarasyà làbhàtkathaü ÷ãlanyånatà na prasajyeta /

[221|06]
sarveùàü sattvebhyo làbhàt /

[221|06-221|07]
yadi hi te 'pyabhaviùyaü stebhyo 'pi te 'lapsyanta /

[221|07]
uktaü yataþ saüvaro labhyate /

[221|08]
     #<asamvarastu sarvebhyaþ sarvàïgebhyo na kàraõaiþ // VAkK_4.36 //>#

[221|09]
asaüvarastu sarvasattvebhyo labhyate sarvakarmapathebhya÷ca /

[221|09-221|10]
nàsti hi vikalenàsaüvareõàsaüvarikaþ /

[221|10]
na tu sarvakàraõairyugapat mçdvàdicittàsaübhavàt /

[221|10-221|12]
yo mçdunà cittenàsaüvaraü pratilabhate so 'dhimàtreõàpi cittena pràõinaü jãvitàdvyaparopayanmçdunaivà saüvareõa samanvàgato bhavatyadhimàtrayà tu pràõàtipàtavij¤aptyà /

[221|12-221|13]
evaü madhyàdhimàtreõa yojyam /

[221|13-221|15]
tatreme àsaüvarikàstadyathà aurabhrikàþ kaukkuñikàþ saukarikàþ ÷àkunikà màtsikà mçgalubdhakà÷caurà vadhyaghàtakà bandhanapàlakà nàgabandhakàþ ÷vapàkà vàgurikà÷ca /

[221|15-221|16]
ràjàno daõóanetàro vyàvahàrikà÷càrthata àsaüvarikàþ asaüvare bhavatvàt tatrashatayà asaüvara eùàmastãti àsaüvarikà và /

[221|16-221|17]
urabhràn ghnantãti aurabhrikàþ /

[221|17]
evamanye 'pi yojyàþ /

[221|17-221|18]
yuktastàvat saüvarasya sarvasattvebhyo làbhaþ /

[221|18]
sarvasattvahitàdhyà÷ayena grahaõàt /

[221|18-221|20]
aurabhrikàdãnàü tu màtàpitçputradàràdiùvavipannà÷ayànàü jãvitahetorapyahantukàmànàü kathamasaüvaraþ sarvasattvebhyo yujyate /

[221|20]
màtràdãnapi hi ta urabhrãbhåtàn hanyuþ /

[221|20-221|21]
na hi tàvatte ta eva iti vidvàüso hanyuþ /

[221|21-212|22]
àryãbhåtànàü ca punaþ pa÷u bhavituü nàstyavakà÷a iti tebhyaþ kathaü syàt /

[221|22-221|23]
yadi cà nàgatàtmabhàvàpekùayà varttamànàdasaüvçtaþ syàdurabhràdãnapi te putrãbhåtàt sarvathà na hanyuriti ina syàttebhyyo 'saüvaraþ /

[221|23-222|01]
kathaü hi nàma jighàüsatàmeva tebhyo na syàdasaüvaraþ /

[222|01]
etanmàtràdiùu samànam /

[222|01-222|02]
kathaü hi nàmàjighàüsatàmeva tebhyaþ syàdasaüvara iti /

[222|02]
ya÷caurabhriko janmanàpyàdatte svadàraparituùño måka÷ca /

[222|03]
kathamasya pårvaïgebhyo 'saüvaraþ syàt /
à÷ayasyàvipannatvàt /

[222|03-222|04]
måko 'pi ca vàkpràpaõãyamarthaü kàyena pràpayituü ÷akta iti /

[222|04-222|05]
yastarhi dve trãõi và ÷ikùàpadàni samàdatte /

[222|05]
sarvathà nàsti vikalaþ pràde÷ika÷càsaüvarika iti vaibhàùikàþ /

[222|05-222|07]
yathà bhyupagamaü vikalo 'pi syàt pràde÷iko 'pyasaüvaraþ saüvara÷cànyatràùñavidhàditi sautràntikàþ /

[222|07]
tanmàtra÷ãla dauþ÷lãlyapratibandhàt /

[222|08]
uktamidamasaüvarasya yebhyo làbhaþ /
kathaü tu làbha iti noktam /
tata idamucyate /

[222|09]
     #<asaüvarasya kriyayà làbho 'bhyupagamena và />#

[222|10]
dvàbhyàü kàraõàbhyàmasaüvaro labhyate /

[222|10-222|11]
vadhaprayogakriyayà tatkulãnaiþ tatkarmàbhyupagamàccànyatra kulãnaiþ /

[222|11]
vayamapyanayà jãvikayà jãviùyàma iti /

[222|12]
     #<÷eùàvij¤aptilàbhastu kùetràdànàdarehanàt // VAkK_4.37 //>#

[222|13]
kùetraü và tadråpaü bhavati yatràràmàdipradànamàtreõàvij¤aptirutpadyate /

[222|13-222|14]
yathaupadhikeùu puõyakriyàvastuùu /

[222|14-222|15]
athavà samàdànamàdatte buddhamavanditvà na bhokùye tithimàsàrdhamàsabhaktàni và nityaü kariùyàmãtyàdi /

[222|15-222|16]
àdareõa tadråpeõa kriyàmãhate ku÷alàmaku÷alàü và yato 'syàvij¤aptirutpadyate /

[222|16-222|17]
uktametadyathà saüvaràsaüvaretaràõàü pratilambhaþ /

[222|18]
tyàga idànãü vaktavyaþ /
tatra tàvat 

[222|19-222|20]
     #<pràtimokùadamatyàgaþ ÷ikùànikùepaõàccyuteþ /
     ubhayavya¤janotpattermålacchedànni÷àtyayàt // VAkK_4.38 //>#

[222|21]
dàmyantyaneneti damaþ saüvaro 'bhipretastenendriyadamanàt /

[222|21-222|22]
caturbhiþ kàraõaiþ pràtimokùasaüvarasya tyàgaþ /

[222|22]
sthàpayitvopavàsam /

[222|22-222|24]
÷ikùàpadànàü vij¤apuruùasyàntike pratyàkhyànadà÷ayataþ nikàyasabhàgatyàgàt yugapadu bhayavya¤janapràdurbhàvàt ku÷alamålasamucchedàcca /

[222|24]
upavàsasaüvarasya tvebhi÷caturbhiràràtrikùayàcca /

[222|24-222|25]
tànyetànyabhisamasya pa¤ca tyàgakàraõàni bhavanti /

[222|25-222|26]
kiü punaþ kàraõamebhiþ kàraõaistyàgo bhavati /

[222|26-222|27]
samàdànaviruddhavij¤aptyutpàdàdà÷rayatyàgàdà÷rayavikopanànnidànacchedàttàvadevàkùepàcca /

[223|01]
     #<patanãyena cetyeke >#

[223|02]
anye punaràhu÷caturõàü patanãyànàmanyatamena bhikùu÷ràmaõerasaüvaratyàga iti /

[223|03]
     #<saddhamantirdhito 'pare />#

[223|04]
saddharmasyàntardhànàdityapare /

[223|04-223|05]
yasmàdantarhite saddharme sarva÷ikùàsãmàkarmàntàþ pratiprasrabhyanta iti /

[223|06]
     #<dhanarõavattu kàdmãrairàpannasyeùyate dvayam // VAkK_4.39 //>#

[223|07]
kà÷mãràstu khalu vaibhàùikàþ evamicchanti /

[223|07-223|08]
na maulãmadhyàpattimà pannasyàsti bhikùusaüvaratyàgaþ /

[223|08]
kiü kàraõam /
na hyekade÷akùobhàt kçtsna saüvaratyàgo yukta iti /

[223|09]
naiva cànyàmapyàpatti màpannasyàsti ÷ãlacchedaþ /
kiü tarhi /

[223|09-223|10]
dvayamasya bhavati ÷ãlaü dauþ÷ãlyaü ca /

[223|10]
yathà kasyaciddhanaü syàdçõaü ca /

[223|10-223|11]
àviùkçtàyàü tu tasyàmàpattau ÷ãlavànbhavati na duþ÷ãlo yathà çõaü ÷odhayitvà dhanavànbhavati na tvçõavàniti /

[223|12]
yattarhi bhagavatoktam "bhikùurbhavatya÷ramaõo '÷àkyaputrãyo dhvasyate bhikùubhàvàt /"

[223|13]
katamasya bhavati ÷ràmaõyaü dhvastaü patitaü paràjitamiti /

[223|13-223|14]
paramàrthabhikùutvaü saüdhàyaitaduktam /

[223|14]
idamabhisàhasaü vartate /
kimatràbhisàhasam /

[223|14-223|15]
yat bhagavatà nãtàrthaü punaranyathà nãyate /

[223|15]
dauþ÷ãlyàya ca bahukle÷ebhyaþ pratyayà dãyante /

[223|15-223|16]
kathameta nãtàrtham /

[223|16]
eùa hi vinaye nirdeùaþ /
"caturvidho bhikùuþ /

[223|17]
saüj¤àbhikùuþ pratij¤àbhikùurbhikùata iti bhikùurbhinnakle÷atvàt bhikùuþ /

[223|17-223|18]
asmiüstvarthe j¤apticaturthakarmopasaüpanno bhikùuri"ti /

[223|18-223|21]
na càsau pårvaü paramàrthabhikùuràsãdyataþ pa÷càdabhikùurbhavet yaccoktamekade÷akùobhàditi atra ÷àstraiva datto 'nuyoga "stadyathà tàlo mastakàcchinno 'bhavyo 'ïkuritatvàya abhavyo viruóhiü vçddhiü vipulatàmàptu" mityupamàü kurvatà /

[223|21]
kaþ punaråpamàrthaþ /

[223|21-223|22]
evamekade÷a syàpi målabhåtasya cchedàdabhavyaþ saüvara÷eùo viroóumiti /

[223|22-223|24]
sa ca gurvãü bhikùubhàvamaryàdàbhedinãü maulãmàpattimàpadyamànastãvrànapatràpyayogàtsaüvarasya målaü cchinattãti yuktaþ kçtsnasaüvaratyàgaþ /

[223|23-224|02]
yasya caikagràsaparibhogo 'pyekapàda pàrùõirprade÷aparibhogo 'pi ca nàbhyanuj¤àyate sàüghikayoràhàravihàrayoþ sarvabhikùusaübhogabahiùkçta÷ca ÷àstrà yaü càdhikçtyoktaü /

[224|03-224|04]
     "nà÷ayata kàraõóavakaü ka÷ambakamapakarùata /
     athotplàvinaü vàhayata abhikùuü bhikùuvàdinam"iti //

[224|05]
tasya kãdç÷o bhikùubhàvaþ /
yàdç÷astàdç÷o 'stu /
asti tu bhikùubhàvaþ /

[224|05-224|06]
tathàhi "catvàraþ ÷ramaõà na pa¤camo 'sti cunde"ti 

[224|07]
bhagavànavocat 

[224|08-224|09]
"màrgajino màrgade÷iko màrge jãvati ya÷ca màrgadåùã" astyetaduktam /

[224|09-224|10]
sa tveùa àkçtimàtràva÷eùatvàcchamaõa ukto dagdhakàùñha÷uùkahlada÷ukanà÷à påtivãjàlàtacakramçtasattvavat /

[224|10-224|11]
yadi hi dauþ÷ãlyàdabhikùuþ syàt ÷ikùàdattako na syàt /

[224|11]
na vayaü bråmaþ sahàdhyàpattyà sarvaþ pàràjikaþ iti /

[224|11-224|12]
yastu pàràjikaþ so 'va÷yamabhikùuþ /

[224|12-224|13]
ka÷cittu saütànavi÷eùànna pàràjika ekacittenàpyapraticchàdanàditi vyavasthàpitaü dharmasvàminà /

[224|13-224|14]
yadi tarhi pàràjiko na bhikùuþ kiü punarna pravràjyate /

[224|14-224|15]
tãvrànapatràpyavipàditatvàt saütateþ saüvaràbhavyatvànna tu khalu bhikùubhàvàpekùayà /

[224|15]
tathà hyasau nikùipta÷ikùo 'pi na pravràjyate /

[224|15-224|16]
ka÷càyamanarthe nirbandho yadyasau tathàbhåto 'pi bhikùurnamo 'stu tasmai tàdç÷àya bhikùutvàya /

[224|17]
saddharmàntardhàne bu vinayakarmàbhàvàdapårvasaüvaralàbho nàsti /

[224|17-224|18]
labdhasya tu nàsti tyàgaþ /

[224|19]
     atha dhyànànàsravasaüvarayoþ kathaü tyàgaþ /

[224|20]
     #<bhåmisaücàrahànibhyàü dhyànàptaü tyajyate ÷ubham />#

[224|21]
sarvameva dhyànàptaü ku÷alaü dvàbhyàü kàraõàbhyàü parityajyate /

[224|21-224|22]
upapattito và bhåmisaücàràdårdhvaü càva÷yaü parihàõito và samàpatternikàyasabhàgatvàcca ki¤cit /

[224|23]
yathà ca råpàptaü ku÷alaü bhåmisaücàrahànibhyàü tyajyate 

[224|24]
     #<tathàråpyàptamàryaü tu phalàptyuttaptihànibhiþ // VAkK_4.40 //>#

[224|25]
anàsravaü tu ku÷alaü tribhiþ kàraõaiþ parityakùyate /

[224|25-225|01]
phalapràptitaþ pårvako màrgaþ parityakùyate /

[225|01]
indriyottàpanena mçddhindriyamàrgaþ /
parihàõita uttaro màrgaþ /

[225|01-225|02]
phalaü phalavi÷iùño và /

[225|02]
evaü tàvat saüvaràstyajyante /

[225|03]
     #<asaüvaraþ saüvaràptimçtyudvivya¤janodayaiþ />#

[225|04]
tribhiþ kàraõairasaüvaracchedaþ /
saüvarapràptitaþ /

[225|04-225|05]
yadi saüvaraü samàdatte dhyànasaüvaraü và labhate /

[225|05]
hetupratyayabalena samàdhilàbhàt /
tenàsaüva÷chidyate /

[225|05-225|06]
pratidvandvabalãyastvàt /

[225|06]
maraõenà÷rayatyàgàt /
dvivya¤janotpàdenà÷rayavikopanàditi /

[225|06-225|07]
÷astrajàlatyàge 'pyakaraõà÷ayataþ /

[225|07]
saüvaramantareõàsaüvaracchedo nàsti /

[225|07-225|08]
nidànaparivarjane 'pyauùadhamantareõa pravçddharogàvinivçttivat /

[225|09-225|10]
ya àsaüvarika upavàsaü gçhõàti kimasau tasmàtsaüvaràtpunarasaüvaraü gacchatyàhosvinnaivasaüvaraü nàsaüvaram /

[225|10]
asaüvaramityeke /
tyàgà÷ayasyànàtyantikatvàt /

[225|10-225|11]
pradãptaivàyaþpiõóaþ punaþ ÷yàmatàü nàprayujyamàno gacchatãtyapare /

[225|11-225|12]
tallàbhasya vij¤aptyadhãnatvàt /

[225|13]
     #<atha saüvaràsaüvaravinirmuktà kathamavij¤aptistyajyate />#

[225|14]
     #<vegàdànakriyàrthàyurmålacchedaistu madhyamà // VAkK_4.41 //>#

[225|15-225|16]
yena hyasau prasàdakle÷avegenàvij¤aptiràkùiptà bhavati tasya cchedàtsà 'pi cchidyate /

[225|16]
kumbhakàracakreùugativat /
àdànatyàgàdapi cchidyate /

[225|17]
yadi samàdànaü tyajatyalaü samàdàneneti /

[225|17-225|18]
kriyàvicchedàdapi vicchidyate yathàsamàttamakurvataþ /

[225|18]
arthavicchedàdapi vicchidyate /
katamasyàrthasya /

[225|18-225|19]
caityàràmavihàra÷ayanàsana yantrajàlàdino vastunaþ /

[225|19-225|20]
àyuùo 'pi ku÷alalmålànàmapi cchedàdvicchidyate /

[225|20-225|21]
yadà ku÷alamålàni samucchettumàrabhata ityebhiþ ùadbhiþ kàraõairavij¤aptirmadhyamà tyajyate /

[225|22]
     #<kàmàptaü ku÷alàråpaü målacchedordhvajanmataþ />#

[225|23]
kàmàvacaraü ku÷alamaråpasvabhàvaü dvàbhyàü kàraõàbhyàü parityajyate /

[225|23-225|24]
ku÷alamålasamucchedàdråpàråpyadhàtåpapattito và /

[225|25]
     #<pratipakùodayàt kliùñamaråpaü tu vihãyate // VAkK_4.42 //>#

[226|01]
kliùñaü tvaråpasvabhàvaü sarvameva pratipakùodayàdvihãyate /

[226|01-226|02]
yasyopakle÷aprakàrasya yaþ prahàõamàrgastenàsau saparivàraþ parityajyate nànyathà /

[226|03]
atha keùàü sattvànàmasaüvaro bhavati keùàü saüvaraþ /

[226|04]
     #<nçõàmasaüvaro hitvà ÷aõóapaõóadvidhàkçtãn />#

[226|05]
     #<kuruü÷ca >#

[226|06]
manuùyagatàvevàsaüvaro nànyatra /

[226|06-226|07]
tatràpi ÷aõóhapaõóakobhayavya¤janànutarakauravàü÷ca hitvà /

[226|08]
     #<saüvaro 'pyevaü devànàü ca >#

[226|09]
saüvaro hi manuùyàõàmeva yathoktaü hitvà devànàü ceti gatidvaye saüvaraþ /

[226|09-226|10]
÷aõóhàdãnàü saüvaro nàstãti kathaü gamyate /

[226|10]
såtràdvinayàcca /

[226|10-226|12]
såtra uktaü yata÷ca mahànàma gçhã avadàtavasanaþ puruùaþ puruùendriyeõa samanvàgato buddhaü ÷araõaü gacchati yàvadvàcaü bhàùate upàsakaü màü dhàraya iyatà copàsako bhavatã"ti /

[226|12-226|13]
vinaye 'pi tadråpo nà÷ayitavya uktaþ /

[226|13]
kiü punaþ kàraõameùàü saüvaro nàsti /

[226|13-226|14]
ubhayà÷rayakle÷àdhimàtratayà pratisaükhyànàkùamatvàttãvrahrãvyapatràpyàbhàvàcca /

[226|14]
asaüvarastarhi kasmànnàsti /

[226|14-226|15]
pàpe 'pyasthirà÷ayatvàt /

[226|15]
yatraiava ca saüvarastatràsaüvaro 'pi pratidvandvabhàvàt /

[226|15-226|16]
uttarakoravàõàü samàdànasamàdhyabhàvàt pàpakriyà÷ayàbhàvàcca saüvaràsaüvaràbhàvaþ /

[226|16-226|17]
àpàyikànàmapi tãvraü hrãvyapatràpyaü nàsti yadyogàd yadvipàdanàcca saüvaràsaüvarau syàtàm /

[226|18-226|20]
api khalvà÷raya eva sa teùàü tàdç÷a åùarakùetrabhåtaþ ÷aõóapaõóakobhayavya¤janottarakauravàpàyikànàü yatrà÷raye saüvaro pi na virohatyasaüvaro 'pyåùara iva kùetre sasyamapyatimàtraü kakvamapãti /

[226|20-226|21]
yattarhi såtra uktam "aõóajo bhikùavo nàgo 'ùñamyàü pakùasya bhàvanàdabhyudgamyàùñàïgasamanvàgatamupavàsamupavasatã"ti /

[226|22]
sucaritamàtraü tatteùàü na saüvaraþ /
tasmàdevamanuùyàõàmeva saüvaraþ /
tatra punaþ 

[226|23]
     #<nçõàü trayaþ // VAkK_4.43 //>#

[226|24]
manuùyàõàü sarve trayaþ pràtimokùàdisaüvaràþ saüvidyante /

[226|25]
     #<kàmaråpajadevànàü dhyànajaþ >#

[226|26]
dhyànasaüvaraþ kàmaråpadhàtåpapannànàü devànàmurdhvaü nàsti /

[226|27]
     #<anàsravaþ punaþ />#

[227|01]
     #<dhyànàntaràsaüj¤isattvavarjyànàmapyaråpiõàm // VAkK_4.44 //>#

[227|02-227|03]
anàsravasaüvarastu kàmaråpadhàtåpapannànàmapyasti dhyànàntarikàsaüj¤isatvopapannànvarjayitvà /

[227|03]
àråpyopapannànàmapi teùàü tu samanvàgamato 'sti na saümukhãbhàvataþ /

[227|04]
ataþ paramidànãü karmanirde÷àdhikàràtsåtrãddiùñànàü karmaõàü nirdeùa àrapsyate /

[227|05]
trãõi karmàõi /
ku÷alaü karmàku÷alamavyàkçtaü kameti /
tatra 

[227|06]
     #<kùemàkùemetaratkarma ku÷alàku÷aletarat />#

[227|07]
idaü ku÷alàdãnàü lakùaõam /

[227|07-227|08]
kùemaü karma ku÷alaü yadiùñavipàkaü nirvàõapràpakaü ca duþkhaparitràõàt /

[227|08-227|09]
tatkàlamatyantaü ca akùemamaku÷alaü kùemapratidvandvabhàvena yasyàniùño vipàkaþ /

[227|09-227|10]
tàbhyàmitaratkarma naiva kùemaü nàkùemaü yattatku÷alàku÷alàbhyàmitarat veditavyam /

[227|10]
avyàkçtamityarthaþ /
punaþ

[227|11]
     #<puõyàpuõyamavi¤jaü ca sukhavedyàdi ca trayam // VAkK_4.45 //>#

[227|12]
trãõã karmàõi puõyamapuõyamàne¤jaü ca /
punaþ trãõi /

[227|12-227|13]
sukhavedanãyaü karma duþkhavedanãyamaduþkhàsukhavedanãyaü ca /

[227|13]
tatra tàvat 

[227|14]
     #<kàmadhàtau ÷ubhaü karma puõyamàne¤jamårdhvajam />#

[227|15]
÷ubhamiti vartate /
råpàråpyàvacaraü ku÷alaü karmàne¤jam /

[227|15-227|16]
nanu ca trãõi dhyànàni se¤jitànyuktàni bhagavatà /

[227|16-227|17]
"yadatra vitarkitaü vicàritamidamatràryà i¤jitamityàhurityevamàdi /

[227|17]
samàdau sàpakùàlatàü teùàmadhikçtyaivamuktam /

[227|18]
àni¤jànyapi tu tànyuktànyàni¤jasåtre /

[227|18-227|19]
àni¤jasaüpreyagàminãü pratipadamàrabhya /

[227|19]
kiü punaþ kàraõaü se¤jitamevànyatràni¤jamuktam /

[227|20]
     #<tadbhåmiùu yataþ karmavipàkaü prati ne¤jati // VAkK_4.46 //>#

[227|21]
kàmàvacaraü hi vipàkaü prati kampate /
kathaü kampate /
avyavasthànàt /

[227|21-227|22]
anyagati kamapi hyanyasyàü gatau vipacyate /

[227|22]
anyadevanaikàyikaü cànya devanikàye /

[227|22-227|24]
yadeva hi pramàõabalavarõakarmànyabhåmika sukhabhogàdi saüvartanãyaü karma deveùu vipacyate tadeva kadàcidanyapratyayava÷ànmanuùyatiryakapreteùu vipacyate /

[227|24-227|25]
råpàråpyàvacaraü tu karmànyabhåmikamanyasyàü bhåmau vipaktuü na jàtåtsahate /

[227|25-228|01]
tasmàdvyavasthitavipàkatvàdàne¤jamityucyate /

[228|01]
apuõyaü tu karmàku÷alamiti prasiddhaü loke /

[228|02]
ya÷ca lokato 'rthaþ prasiddhaþ kiü tatra yatnena /
kçtaþ puõyàdãnàü karmaõàü nirde÷aþ /

[228|03]
sukhavedanãyàdãnàü kartavyaþ /
sa eùa kriyate /

[228|04]
     #<sukhavedyaü ÷ubhaü dhyànàdàtçtãyàt >#

[228|05]
ku÷alaü karma sukhavedanãyaü yàvat tçtãyàddhyànàt /

[228|05-228|06]
eùà hi bhåmiþ sukhàyà vedanàyà yaduta kàmadhàtustrãõi ca dhyànàni /

[228|07]
     #<ataþ param >#

[228|08]
     #<aduþkhàsukhavedyaü tu >#

[228|09]
÷ubhamiti vartate /

[228|09-228|10]
tçtãyadhyànàt pareõa ku÷alaü karmàduþkhàsukhavedanãyaü sukhaduþkhavedanà 'bhàvàt /

[228|11]
     #<duþkhavedyamihà÷ubham // VAkK_4.47 //>#

[228|12]
aku÷alaü karma duþkhavedanãyam /
ihagrahaõaü kàmadhàtàveva tadbhàvaj¤àpanàrtham /

[228|12-228|13]
na caiùàü vedanaiva phalam /

[228|13]
kiü tarhi /
sasaübhàrà /

[228|14]
     #<adho 'pi madhyamastyeke />#

[228|15]
anye punaràhuþ tadetanmadhyamaduþkhàsukhavedanãyaü karmoktametaccaturthadhyànàdadho 'pyasti /

[228|16]
kiü kàraõam /

[228|17]
     #<dhyànàntaravipàkataþ />#

[228|18]
itarathà hi dhyànàntarakarmaõo vipàko na syàddhyànàntaraü và kasyacitkarmaõaþ /

[228|18-228|19]
tatra sukhaduþkhayorabhàvàt /

[228|19]
dhyànàntarakarmaõo dhyàna eva sukhendrãyaü vipàka ityeke /

[228|19-228|20]
naiva tasya vedanà vipàka ityapare /

[228|20]
tadetaducchàstram /

[228|20-228|21]
÷àstre hi pañhitaü "syàtkarmaõa÷caitasikyeva vedanà vipàko vipacyeta /

[228|21]
syàtku÷alasyàvitarkasya karmaõa" iti /

[228|22]
     #<apurvàcaramaþ pàkastrayàõàü ceùyate yataþ // VAkK_4.48 //>#

[228|23]
yata÷coktaü såtre "syàttrayàõàü karmaõàmapårvàcaramo vipàko vipacyeta /

[228|23-228|24]
syàtsukhavedanãyasya råpaü duþkhavedanãyasya cittacaittà dharmàþ /

[228|24-228|25]
aduþkhàsukhavedanãyasya cittaviprayuktà" ityato 'pyastyaduþkhàsukhavedanãyaü karmàdhastàt /

[228|25-229|01]
nahi kàmadhàtoranyatràsti yugapatkarmatrayasya vipàke saüyogaþ /

[229|01]
kimidànãü tatkuk÷alamàhosvidaku÷alaü /

[229|01-229|02]
durbalaü tu tat /

[229|02-229|03]
evaü tarhi "sukhavedyaü ÷ubhaü dhyànàdàtçtãyà" "diùña-vipàkaü ca ku÷ala" mityasya virodhaþ /

[229|03]
bàhulika eùa nirde÷o draùñavyaþ /

[229|03-229|04]
kathaü punaravedanàsvabhàvaü karma sukhàdivedinãyamityucyate /

[229|04-229|05]
sukhavedanàyai hitaü sukhavedanoyaü sukho 'sya vedanãya iti và /

[229|05]
ka÷ca vedanãyaþ /
yo vipàkaþ /

[229|05-229|06]
sa hyasau vidyate sukhasya và vedanãyaü yena sukhaü vedayate /

[229|06]
snànãyakapàyavat /

[229|06-229|07]
evaü duþkhavedanãyamaduþkhàsukhavedanãyaü ca draùñavyam /

[229|07]
api ca /

[229|08-229|09]
     #<svabhàvasaüprayogàbhyàmàlambanavipàkataþ /
     saümukhãbhàvata÷ceti pa¤cadhà vedanãyatà // VAkK_4.49 //>#

[229|10]
svabhàvavedanãyatà vedanànàm /
svabhàvenaiva vedanãyatvàt /

[229|10-229|11]
saüprayogavedanãyatà spar÷asya /

[229|11]
"sukhavedanãyaþ spar÷aþ" iti /
àlambanavedanãyatà viùayàõàm /

[229|11-229|13]
yathoktaü "cakùuùà råpàõi dçùñvà råpapratisaüvedã bhavati notu råparàgapratisaüvedã"tyevamàdi /

[229|13]
vedanayà hi tàmàlambamànaþ pratisaüvedayate /

[229|13-229|14]
vipàkavedanãyatà karmaõaþ /

[229|14]
"dçùñadharmavedanãyaü karme"ti vistaraþ /
saümukhãbhàvavedanãyatà /

[229|15-229|16]
yathoktaü "yasmin samaye sukhàü vedanàü vedayate dve asya vedane tasminsamaye niruddhe bhavata" iti /

[229|16-229|17]
nahi yasminsamaye sukhà vedanà vartate tasminpunaranyà vedanà 'sti sa yàü tàü vedayate /

[229|17]
saümukhãkurvastu tàü vedayata ityucyate /

[229|17-229|18]
ato vipàkasya vedanãyatvàt karmàpyucyate sukhavedanãyamityevamàdi /

[229|19]
     #<niyatàniyataü tacca >#

[229|20]
taccaitatsukhavedanãyàdi trividhaü karma niyataü càniyataü ca veditavyam /

[229|20-229|21]
nàva÷yavedanãyamaniyatam /

[229|22]
     #<niyataü trividhaü punaþ />#

[229|23]
     #<dçùñadharmàdivedyatvàt >#

[229|24-229|25]
dçùñadharmavedanãyamupapadyavedanãyamaparaparyàyavedanãyaü cetyetattrividhaü karma niyatamityetaccaturvidhaü karma bhavati sahàniyatavedanãyena /

[229|26]
     #<pa¤cadhà karma kecana // VAkK_4.50 //>#

[229|27]
apare punaþ pa¤cavidhaü karmecchanti /
aniyatavedanãyaü dvidhà kçtvà /

[229|27-230|01]
vipàkena niyatamaniyataü ceti /

[230|01]
tatra dçùñadharmavedanãyaü yatra janmani kçtaü tatraiva vipacyate /

[230|01-230|02]
upapadyavedanãyaü dvitãye janmani /

[230|02]
aparaparyàyavedanãyaü tasmàtpareõa /

[230|02-230|04]
janmàntare 'pyasti dçùñadharmavedanãyasya karmaõo vipàka àrambhava÷àttannàmavyavasthànamityapare /

[230|04]
mà bhådyadevamiùñakarma tasyàlpiùñho vipàkaþ iti /

[230|04-230|05]
tadevaü necchanti vaibhàùikàþ /

[230|05-230|06]
asti hi karma saünikçùñaphalaü na viprakçùñaphalamasti viparyayàdbàhyabãjavat /

[230|06-230|07]
yathà tripakùà suvarcalà tribhiþ pakùaiþ phalaü dadhàti yavagodhåmàdayaþ ùaóbhirmàsairiti /

[230|08]
     #<catuùkoñikamityanye >#

[230|09]
dàrùñàntikàstu catuùkoñikaü kurvanti /
asti karmàvasthàniyataü na vipàke niyatam /

[230|10]
yatkarma dçùñadharmàdivedanãyaü vipàke 'nãyatam /
asti vipàke niyataü nàvasthàyàm /

[230|11]
yatkarmàniyatavedanãyaü vipàke niyatam /

[230|11-230|12]
astyubhayaniyataü yadçùñadharmàdivedanãyaü vipàke niyatam /

[230|12]
asti nobhayaniyataü yatkarmàniyatavedanãyaü vipàke aniyatam /

[230|13]
teùàü tatkarmàùñavidhaü dçùñadharmavedanãyaü niyatamaniyataü ca /
evaü yàvadaniyatavedanãyam /

[230|14]
niyatameva tu dçùñadharmàdivedanãyamaniyataü caturthamiti varõayanti /

[230|14-230|15]
syàdekasmin kùaõe caturvidhaü karmàkùipet /

[230|15-230|16]
syàttriùu paraü prayojya kàmamithyàcàre svayaü prayuktasteùàü yugapatsamàptau /

[230|16]
eùàü ca puna÷caturõàü karmaõàü /

[230|17]
     #<nikàyàkùepaõaü tribhiþ />#

[230|18]
nahi dçùñadharmavedanãyena karmaõà nikàyasabhàga àkùipyate /

[230|19]
katamasmindhàtau katividhaü karmàkùipyate kasyàü và gatau /

[230|20]
     #<sarvatra caturàkùepaþ />#

[230|21-230|22]
sarveùu triùu dhàtuùu sarvàsu ca gatiùu caturõàü karmaõàmàkùepaþ ku÷alànàmaku÷alànàü ca yathàsaübhavam /

[230|22]
asyotsargasyàyamapavàdaþ /

[230|23]
     #<÷ubhasya narake tridhà // VAkK_4.51 //>#

[230|24]
narakeùu ku÷alasya karmaõastrividhasyà kùepo na dçùñadharmavedanãyasya /

[230|24-230|25]
tatreùñavipàkàbhàvàt /

[230|26]
     #<yadviraktaþ sthiro bàlastatra notpadyavedyakçt />#

[230|27-230|28]
yato bhåmeþ vãtaràgapçthagjano bhavatyasau ca sthiro bhavatyaparihàõadharmà sa tatropapadyavedanãyaü karma na karoti /

[230|28]
kimanyatkaroti /

[231|01]
     #<nànyavedyakçdapyàryaþ >#

[231|02]
thara iti vartate /

[231|02-231|03]
àryapudgalastu yato vãtaràgo na ca parihàõadharmà sa tatropapadyadanãyaü càparaparyàyavedanãyaü ca karma na karoti /

[231|03-231|04]
na hyasau bhavyaþ punaràdhastanãü bhåmimàyàtumaniyataü kuryàddçùñadharmavedanãyaü càtropapannaþ /

[231|05]
     #<kàme 'gre và 'sthiro 'pi na // VAkK_4.52 //>#

[231|06-231|07]
parihàõadharmàpi tvàryapudgalaþ kàmadhàtorbhavàgrà dvãtaràgaþ tayoråpapadyàparaparyàyavedanãyaü karmàbhavyaþ karttum /

[231|07]
kiü kàraõam /
phalàddhi sa parihãõo bhavati /

[231|07-231|08]
na càsti laparihãõasya kàlakriyeti pa÷càtpravedayiùyàmaþ /

[231|09]
kimantaràbhave 'pyasti karmaõa àkùepaþ /
astãtyàha /

[231|10]
     #<dvàviü÷atividhaü kàmeùvàkùipatyantaràbhavaþ />#

[231|11]
gàmàvacaro hyantaràbhavo dvàviü÷atividhaü karmàkùipati /
kathaü kçtvà /

[231|11-231|12]
pa¤ca hi garbhàvasthàþ /

[231|12]
kalalàrvudape÷ãghanapra÷àkhàvasthàþ /
pa¤ca jàtàvasthàþ /

[231|12-231|13]
bàlakumàravamadhyavçddhàvasthàþ /

[231|13]
tatràntaràbhavaþ kalalavedanãyaü karmàkùipatyaniyataü niyataü ca /

[231|14]
evaü yàvadvçddhavedanãyamantaràbhavavedanãyaü ca /

[231|15]
     #<dçùñadharma phalaü tacca >#

[231|16]
taccaitadantaràbhavikaü karma yanniyatamekàda÷avidhamuktaü dçùñadharmavedanãyaü tadveditavyam /

[231|17]
kiü kàraõam /

[231|18]
     #<nikàyo hyeka eva saþ // VAkK_4.53 //>#

[231|19-231|20]
eka eva hyasau nikàyasabhàga ekakarmàkùipto ya÷càntaràbhavo yà÷ca tadanvayà da÷àvasthàþ /

[231|20]
ata evànyadantaràbhavavedanãyaü karma noktam /

[231|20-231|21]
upapadyavedanãyena ca tasyàkùepàt /

[231|22]
kãdç÷aü karma niyataü veditavyam /

[231|23-231|24]
     #<tãvrakle÷aprasàdena sàtatyena ca yatkçtam /
     guõakùetre ca niyataü tatpitrorghàtakaü ca yat // VAkK_4.54 //>#

[231|25-232|01]
yaddhi karma tãvreõa kle÷ena kçtaü yacca tãvreõa prasàdena yacca sàtatyena gunakùetre ca tanniyataü veditavyam /

[232|01]
tatra guõakùetraü trãõi ratnàni /

[232|01-232|02]
pudgalavi÷eùo và ka÷citphalasamàpattivi÷eùapràptaþ /

[232|02-232|03]
tatra hyantareõàpi tãvrakle÷aprasàdànàü sàtatyaü ca ku÷alamaku÷alaü ca karma niyataü saüpadyate /

[232|03]
pitarau punarmàtà ca pità ca /

[232|04]
tayo÷càpi yatra ghàtikaü karma yathà tathà và tanniyataü saüpadyate nànyat /

[232|05]
atha dçùñadharmavedanãyaü karma kãdç÷aü veditavyam /

[232|06]
     #<dçùñadharmaphalaü karma kùetrà÷ayavi÷eùataþ />#

[232|07]
dçùñadharmavedanãyaü karma kùetravi÷eùàdvà bhavati /

[232|07-232|08]
yathà saüghastrãvàdasamudàcàràdvya¤janaparivçttiþ ÷råyate /

[232|08]
à÷ayavi÷eùàdvà /

[232|08-232|09]
yathà ÷aõóhasya gavàmapuüstvapratimokùaõàtpumbhàvaþ /

[232|09]
athavà 

[232|10]
     #<tadbhåmyatyantavairàgyàt >#

[232|11-232|12]
tasya và karmaõo yà bhåmiþ ku÷alasyàku÷alasya và tato 'tyantavairàgyàttatkarma dçùñadharmavedanãyaü karma saüpadyate /

[232|12]
tasyàü bhåmau jàtasya kãdç÷aü karmetyàha 

[232|13]
     #<vipàke niyataü hi yat // VAkK_4.55 //>#

[232|14]
yaddhi karma niyataü vipàke na tvavasthàyàü nàpyaniyataü tatyaiùa niyamaþ /

[232|14-232|15]
yatpunaravasthàntaraniyataü tasya tatraiva niyato vipàkastadvato 'tyantavairàgyàsaübhavàt /

[232|15-232|16]
yaccàniyataü tasyàvipàka evàtyantavairàgyàt /

[232|17]
kãdç÷aü punaþ kùetraü yatràva÷yaü dçùñadharmavedanãyaü karma saüpadyate /
àha /

[232|17-232|18]
buddhapramukho bhikùusaüghaþ pudgalàstu pa¤ca /

[232|19-232|20]
     #<ye nirodhàraõàmaitrãdar÷anàrhatphalotthitàþ /
     teùu kàràpakàrasya phalaü sadyo 'nubhåyate // VAkK_4.56 //>#

[232|21]
nirodhasamàpattivyutthitaþ paràü citta÷àntiü labhate /
nirvàõasadç÷atvàtsamàpatteþ /

[232|22]
sa hi gatapratyàgata eva nirvàõàdbhavati /

[232|22-232|23]
araõàvyutthitasyàpramàõasattvàraõàhitàdhyà÷ayànugatàtyudagràpramàõapuõyaparibhàvanànugatà ca saütatirvartate /

[232|23-232|25]
maitrãvyutthitasyàpramàõasattvasukhàdhyà÷ayànugatàtyudagràpramàõapuõyaparibhàvanànugatà ca saütativartate /

[232|25-232|26]
dar÷anamàrgavyutthitasyà÷eùadar÷anaprahàtavyaprahàõàt pratyagrà÷rayaparivçttinirmalà saütatirvartate /

[232|26-232|27]
arhatphalavyutthitasyà÷eùabhàvanàprahàtavyaprahàõàtpratyagrà÷rayaparivçtti÷uddhà saütatirvartate /

[232|27-233|01]
ata eteùu kçtànàü kàràpakàràõàü phalaü dçùña eva dharme niyataü pràpyate /

[233|01-233|03]
÷eùasya tu bhàvanàmàrgasyàparipårõasvabhàvaphalatvàcca tadvyutthitànàü na tathà pratyagrà÷rayaparivçtti÷uddhà÷ayasaütatirvartata iti na te tathà puõyakùetraü bhavati /

[233|04]
vipàkaþ punarvedanàpradhànaþ /
tadidànãü vicàryate /

[233|04-233|05]
syàt karmaõa÷caitasikyeva vedanà vipàko vipacyeta na kàyikã /

[233|05-233|06]
syàt kàyikyeva na caitasikã syàdityàha 

[233|07-233|08]
     #<kuk÷alasyàvitarkasya karmaõo vedanà matà /
     vipàka÷caitasikyeva >#

[233|09]
avitarkaü karma dhyànàntaràt prabhçti yàvat bhavàgre /

[233|09-233|10]
tasyàvitarkasya ku÷alasya karmaõa÷caitasikyeva vedanà vipàkaþ /

[233|10]
kasmànna kàyikã /

[233|10-233|11]
tasyà ava÷yaü savitarkavicàratvàt /

[233|12]
     #<kàyikyevà÷ubhasya tu // VAkK_4.57 //>#

[233|13]
aku÷alasya karmaõaþ kàyikyeva vedanà vipàkaþ /
kasmànna caitasikã /

[233|13-233|15]
tasya hi duþkhà vedanà vipàka÷caitasikã ca duþkhà vedanà daurmanasyaü na ca daurmanasyaü vipàka iti vyàkhyàtametat /

[233|16]
yattarhi sattvànàü cittakùepo bhavati /
katamasminnasau citte bhavati kena và kàraõena /

[233|17]
     #<cittakùepo mana÷citte />#

[233|18]
manovij¤àna ityarthaþ /
nahi pa¤casu vij¤ànakàyeùu cittaü kùipyate /
avikalpakatvàt /

[233|19]
     #<sa ca karmavipàkajaþ />#

[233|20]
sa caiùa cittakùepaþ sattvànàü karmajaþ /

[233|20-233|23]
ye hi dravyamantraprayogeõa và pareùàü cittaü kùepayanti akàmakaü và viùaü madyaü và pàyayanti tràsayanti và mçgayàdiùvagnim và dàveùutsçjanti prapàtàdvà pàtayantyanyena và kenacitpareùàü smçtiü bhraü÷ayanti teùàü tasya karmaõo vipàkenàyatyàü cittaü kùipyate /

[233|24]
     #<bhayopaghàtavaiùamya÷okai÷ca >#

[233|25]
kathaü tàvadbhayena /

[233|25-233|26]
amanuùyàdayo manuùyànviråpeõa råpeõopasaükràmanti /

[233|26]
tebhyo bhãtànàü cittaü kùãpyate /
kathamupaghàtena /

[233|26-234|01]
amanuùyà eva kupità manuùyàõàü marmasu praharanti /

[234|01]
kathaü mahàbhåtavaiùamyeõa /

[234|01-234|02]
vàtapitta÷leùmàõaþ prakopamàpadyante /

[234|02]
kathaü ÷okena /
yathà vàsiùñhãprabhçtãnàm /

[234|02-234|03]
yadi mano vikùipyate karmavipàkaja÷ca cittakùepaþ /

[234|03]
kathaü na caitasikã vedanà vipàkaþ pràpnoti /

[234|03-234|04]
nahi bråmastadeva cittavipàka ityapi tu yo mahàbhåtànàü prakopaþ sa vipàkaþ /

[234|04-234|05]
tasmàjjàtamato vipàkajam /

[234|05-234|06]
karmajena hi dhàtunà vaiùamyeõa vyàkulamava÷aü bhraùñasmçtikaü cittaü vartata iti kùiptamityucyate /

[234|06]
evaü cedaü catuùkoñikaü yujyate /

[234|06-234|07]
asti cittaü kùiptaü na vikùiptamiti vistaraþ /

[234|07]
kùiptaü tàvanna kùiptaü vikùiptacittasya /

[234|07-234|08]
kliùñaü cittaü vikùiptaü na kùiptaü svasthacittasya kliùñam /

[234|08]
ubhayaü kùiptacittasya kliùñam /

[234|09]
nobhayaü svasthacittasyàkliùñam /

[234|10]
katameùàü punaþ sattvànàü cittaü kùipyate /

[234|11]
     #<akurukàminàm // VAkK_4.58 //>#

[234|12]
akuruõàü kàminàm /
deveùvapi hi deva /
unmattàþ santi pràgeva manuùyatiryakpreteùu /

[234|13]
nàrakàstu nityaü kùiptacittà eva /

[234|13-234|15]
te hi vividhayàtanàsahasravyatibhinnamarmàõastãrvàbhirvedanàbhirabhitunnà àtmànamapi tàvannàbhicetayanti kiü punaþ kàryamakàryaü và /

[234|15]
hàcittaparidevaka÷càtra nàraka udàhàryaþ /

[234|15-234|16]
àryàõàmapi cittaü kùipyate bhåtavaiùamyeõànyatra buddhàt /

[234|16-234|17]
na karmaõà niyatasya pårvaü vipàkàdaniyatasyàvipàkàt /

[234|17]
na bhayena /
pa¤cabhayasamatikramàt /
nopaghàtena /

[234|17-234|18]
manuùyaprakopakàraõasyàpràsàdikasyàkaraõàt /

[234|18]
na ÷okena /
dharmatàbhij¤atvàt /

[234|19]
punastrayo vaïkà uktàþ såtre /
kàyavaïkok vàgvaïko manovaïkaþ /
trayo doùàþ /

[234|20]
kàyadoùo vàgdoùo manodoùaþ /
trayaþ kaùàyàþ /

[234|20-234|21]
kàyakaùàyo vàkkaùàyo manaþ kaùàyaþ iti /

[234|21]
tatra yathàkramaü veditavyàþ /

[234|22]
     #<vaïkadoùakaùàyoktiþ ÷àñhyadveùajaràgaje />#

[234|23]
÷añhyajaü kàyakarma kàyavaïka ityuktam /
kuñilànvayatvàt /
evaü vàïmanovaïkau /

[234|24]
dveùajaü kàyakarma kàyadoùa ityuktam /
cittapradoùànvayatvàt /
evaü vàïmanodoùau /

[234|25]
ràgajaü kàyakarma kàyakaùàya ityuktam /
rà¤janànvayatvàt /
evaü vàïmanaþkaùàyau /

[234|26]
     #<kçùõa÷uklàdibhedena punaþþ karma caturvidham // VAkK_4.59 //>#

[235|01]
"asti karma kçùõaü kçùõavipàkam /
asti karma ÷uklaü ÷uklavipàkam /

[235|01-235|02]
asti karma kçùõa÷uklaü kçùõa÷uklavipàkam /

[235|02-235|03]
asti karmàkçùõama÷uklamavipàkam /

[235|03]
yattatkarma karmakùayàya saüvartata" iti /
tatra 

[235|04-235|05]
     #<a÷ubhaü råpakàmàptaü ÷ubhaü caiva yathàkramam /
     kçùõa÷uklobhayaü karma tatkùayàya niràsravam // VAkK_4.60 //>#

[235|06]
a÷ubhaü karma ekàntena kçùõaü kliùñatvàt kçùõavipàkaü càmanoj¤avipàkatvàt /

[235|07]
råpàptaü ÷ubhamekàntena ÷uklamaku÷alenàvyatibhedàt /

[235|07-235|08]
÷uklavipàkaü ca manoj¤avipàkatvàt /

[235|08]
àrupyàptaü kasmànnocyate /

[235|08-235|09]
yatra kila dvividho 'sti vipàka àntaràbhavika aupapattibhavika÷ca /

[235|09-235|10]
trividhasya kàyavàïmanaskarmaõo yatraiva saübhavastatraivoktamiti /

[235|10]
tadapi tåktaü såtràntare /

[235|10-235|11]
"kàmàptaü ÷ubhaü karma kçùõa÷uklamaku÷alavyavakãrõatvat kçùõa÷uklavipàkaü vyavakãrõavipàkatvàt" /

[235|11-235|12]
saütànata etadvyavasthàpitaü na svabhàvataþ /

[235|12-235|13]
na hyeva¤jàtãyakamekaü karmàsti vipàko và yat kçùõaü ca syàt ÷uklaü cànyonyavirodhàt /

[235|13-235|14]
nanu caivamaku÷alasyàpi karmaõaþ ku÷alavyavakãrõatvàt kçùõa÷uklatvaü pràpnoti /

[235|14]
nàva÷yamaku÷alaü ku÷alena vyavakãryate /

[235|15]
kàmadhàtau tasya balavattvàt /
kuk÷alaü tu vyavakãryate /
durbalatvàditi /

[235|16]
anasravaü karmaiùàü trayàõàü karmaõàü kùayàya prahàõàya saüvartate /

[235|16-235|17]
taddhyakçùõamakliùñatvàda÷uklaü vipàka÷uklatà 'bhàvàt /

[235|17-235|18]
àbhipràyiko hyeùo '÷ukla ÷abdaþ /

[235|18-235|19]
uktaü tu bhagavatà mahatyàü ÷unyatàyà ma÷aikùàn dharmànàrabhya "ime te ànanda dharmà ekàntaku÷alà ekàntànavadyà" iti /

[235|19]
ֈstre ca /

[235|19-235|20]
"÷uklà dharmàþ katame /

[235|20]
ku÷alà dharmà anivçtàvyàkçtà÷ce"ti /

[235|20-235|21]
avipàkaü dhàtvapatitatvàt pravçttivirodhàcca /

[235|22]
kiü punaþ sarvamanàsravaü karma sarvasyàsya trividhasya karmaõaþ kùayàya saüvartate /

[235|23]
netyucyate /
kiü tarhi /

[236|01-236|02]
     #<dharmakùàntiùu vairàgye cànantaryapathàùñake /
     yà cetanà dvàda÷adhà karma kçùõakùayàya tat // VAkK_4.61 //>#

[236|03-236|04]
dar÷anamàrge catasçùu dharmaj¤ànakùàntiùu kàmavairàgye càùñàsvànantaryamàrgeùu yà cetanà seyaü dvàda÷avidhà cetanà kçùõasya karmaõaþ prahàõàya karma /

[236|05]
     #<navame cetanà yà sà kçùõa÷uklakùayàya ca />#

[236|06-236|07]
navame kàmavairàgyànantaryamàrge yà cetanà sà kçùõa÷uklasya ku÷alasya karmaõaþ kçùõasya càku÷alasya navamasya prakàrasya prahàõàya /

[236|08]
     #<÷uklasya dhyànavairàgyeùvantyànantaryamàrgajà // VAkK_4.62 //>#

[236|09-236|10]
dhyànàdvyànàdvairàgyaü kurvato yo 'ntyo navama ànantaryamàrgastatra yà cetanà iyaü caturvidhà cetanà ÷uklasya karmaõaþ prahàõàya /

[236|10-236|11]
kiü punaþ kàraõamantyenaivànantaryamàrgeõa ku÷alasya karmaõaþ prahàõaü nànyena /

[236|11-236|12]
nahhi tasya svabhàvaprahàõaü prahãõasyàpi saümukhãbhàvàt /

[236|12]
kiü tarhi /
tadàlambanakle÷aprahàõàt /

[236|12-236|13]
ato yàvadeko 'pi tadàlambanakle÷aprakàra àste tàvadasya prahàõaü nopapadyate /

[236|14]
     #<anye narakavedyànyakàmavedyaü dvayaü viduþ />#

[236|15-236|16]
anye punaràcàryàþ pa÷yanti narakavedanãyaü narakàccànyakàmadhàtuvedanãyaü karma yathàkrama kçùõaü kçùõa÷uklaü ceti /

[236|16-236|18]
narake hyaku÷alasyaiva karmaõo vipàkastena tadvedanãyaü kçùõamityucyate ato 'nya kàmadhàtau ku÷alàku÷alasya karmaõo vipàkastena tadvedanãyaü kçùõa÷uklamityuktam /

[236|19]
     #<dçgdheyaü kçùõamanye >#

[236|20]
anye punaràhurdar÷anaprahàtavyaü karma kçùõa ku÷alenàmi÷ratvàt /

[236|21]
     #<anyatkçùõa÷uklaü tu kàmajam // VAkK_4.63 //>#

[236|22]
anyattu kàmàvacaraü karma kçùõa÷uklam /
kiü tadanyat /
bhàvanàprahàtavyam /

[236|22-236|23]
taddhi ku÷alaü càku÷alaü ceti /

[236|23-236|24]
såtra uktaü trãõi mauneyàni kàyamauneyaü vàïmauneyaü manomauneyaü ca /

[236|24]
tatra 

[237|01-237|02]
     #<a÷aikùaü kàyavàkkarma mana÷caiva yathàkramam /
     maunatrayam >#

[237|03]
a÷aikùe kàyavàkkarmaõã kàyavàïmauneye /

[237|03-237|04]
a÷aikùaü tu mana eva manomauneyaü na manaskarmeti /

[237|04]
kiü kàraõam /
cittaü hi paramàrthamuniþ /

[237|04-237|05]
tat kila kàyavàkkarmabhyàmanumãyata iti /

[237|05]
api khalu kàyavàkkarmaõã viratisvabhàvena na manaskarma /

[237|05-237|06]
città vij¤aptyabhàvàt /

[237|06]
viramàrthena ca maunam /
ato mana eva virataü maunamityucyate /

[237|07]
kasmàda÷aikùameva nànyat /
arhataþ parmàrthamunitvàt /

[237|07-237|08]
sarvakle÷ajalpoparateþ /

[237|08]
trãõi ÷auceyàni uktàni såtre /
kàya÷auceyaü vàk÷auceyaü manaþsauceyaü ca /

[237|09]
tadetat /

[237|10]
     #<tridhà ÷aucaü sarvaü sucaritatrayam // VAkK_4.64 //>#

[237|11]
sarvaü kàyasucaritaü kàya÷aucam /
sarvaü vàïmanaþ sucaritaü vàïmanaþ ÷aucam /

[237|11-237|12]
du÷caritamalàpakarùaõàttàvatkàlamatyantaü và /

[237|12-237|13]
eùà ca de÷anà mithyàmauna ÷aucàdhimuktikànàü vivecànàrtham /

[237|13]
trãõi du÷caritànyuktàni /
tatra 

[237|14]
     #<a÷ubhaü kàyakarmàdi mataü du÷carita trayam />#

[237|15]
aku÷alaü kàyavàïmanaskarma yathàkramaü kàyavàïmanodu÷caritam /

[237|16]
     #<akarmàpi tvabhidhyàdimanodu÷caritaü tridhà // VAkK_4.65 //>#

[237|17-237|18]
akarmasvabhàvamapyasti trividhaü manodu÷caritaü cetanàrthàntarabhåtamabhidhyà vyàpàdo mithyàdçùñi÷ca /

[237|18]
abhidhyàdaya eva manaskarmeti dàrùñàntikàþ /

[237|18-237|19]
saücetanãyasåtre vacanàt /

[237|19]
evaü tu sati karmakle÷ayoraikyaü syàt /

[237|19-237|20]
kim syàdyadi ka÷cit kle÷o 'pi karma syàt /

[237|20]
naitadasti /
såtraü viruddhaü syàt /

[237|20-237|21]
såtre tu cetanàyàstanmukhena pravçttestaistàü dar÷ayatãti vaibhàùikàþ /

[237|21-237|22]
aniùñaphalatvàtkuñsitaþ kàyavàïmana÷càro du÷caritam /

[237|23]
     #<viparyayàtsucaritam >#

[237|24]
iùñaü ku÷alaü kàyavàïmanaskarmànabhidhyà 'vyàpàdasamyagdçùñaya÷ca /

[237|24-238|02]
parànugrahopaghàtàbhisaüdhyabhàve kathaü samyagdçùñimithyàdçùñavyoþ ku÷alàku÷alatvam /

[238|02]
tanmålatvàt /
yàni caitàni du÷caritasucaritànyuktàni 

[238|03-238|04]
     #<tadaudàrikasaügrahàt /
     da÷a karmapathà uktà yathàyogaü ÷ubhà÷ubhàþ // VAkK_4.66 //>#

[238|05-238|06]
teùàmeva sucaritadu÷caritànàü caudàrikasaügraheõa da÷a karmapathàþ såtra uktàþ yathàyogaü ku÷alàþ sucaritebhyo 'ku÷alà du÷caritebhyaþ /

[238|06-238|07]
kimatra du÷caritamasaügçhãtaü kiü và sucaritam /

[238|07-238|08]
akuk÷aleùu tatkarmapathesu kàyadu÷caritasya prade÷o na saügçhãtaþ prayogapçùñhabhåtaþ kliùña÷cànyo 'pi bandhànàdiþ /

[238|08]
tasya nàtyaudàrikatvàt /
[238|08-238|09]
yaddhi kàyadu÷caritaü pareùàü jãvitabhogadàrebhya÷cyàvakaü tatkarmapatha uktaü tato vivecanàrtham /

[238|10]
vàgdu÷caritamapi yadeva pra÷àdaü tatkarmapatha uktaü tadarthameva /

[238|10-238|11]
manodu÷caritasya ca prade÷acetanà /

[238|11-238|12]
ku÷aleùvapi kàyasucaritasya prade÷aþ prayogapçùñhamadyàdiviratidànejyàdiko vàksucaritasya priyavacanàdiko manaþ sucaritasya cetanà /

[238|13]
eùàü ca karmapathànàm 

[238|14]
     #<a÷ubhàþ ùaóavij¤aptiþ >#

[238|15-238|16]
aku÷alàþ ùañ karmapathà ava÷yamavij¤aptisvabhàvàþ pràõàtipàtàdattàdànamçùàvàdapai÷unyapàrupyasaübhinnapralàpàþ /

[238|16]
pareõa kàrayato maulavij¤aptyabhàvàt /

[238|17]
     #<dvidhaikaþ >#

[238|18-238|19]
kàmamithyàcàro nityaü vij¤aptyavij¤aptisvabhàvastasya svayeva niùñhàpanàt /

[238|19]
nahi taü pareõa kàrayatastàdç÷ã prãtirbhavatãti /

[238|20]
     #<te 'pi kurvataþ />#

[238|21-238|22]
te 'pi ùañ karmapathàþ svayaü kurvato dvividhà bhavanti vij¤aptiravij¤apti÷ca tatkàlamaraõe pa÷càt maraõe tvavij¤aptireva /

[238|23]
ku÷alànàü punaþ karmapathànàü 

[238|24]
     #<dvividhàþ sapta ku÷alàþ >#

[238|25]
ku÷alàþ sapta råpiõaþ karmapathà ava÷yaü dviprakàrà vij¤aptiravij¤apti÷ca /

[238|25-238|26]
vij¤aptyadhãnatvàtsamàdàna÷ãlasya /

[239|01]
     #<avij¤aptiþ samàdhijàþ // VAkK_4.67 //>#

[239|02]
dhyànànàsravasaüvarasaügçhãtàþ samàdhijàþ ucyante /

[239|02-239|03]
te hyavij¤aptireva cittamàtràdhãnatvàt /

[239|04]
     #<sàmantakàstu vij¤aptiþ >#

[239|05]
karmapathasàmantakàstu vij¤aptisvabhàvà ava÷yam /

[239|06]
     #<avij¤aptirbhavenna và />#

[239|07-239|08]
yadi tãvreõa paryavasthànena pramàdena và ghanarasena prayogamàrabheta syàdavij¤aptiranyathà na syàt /

[239|09]
     #<viparyayeõa pçùñhàni >#

[239|10]
sàmantakebhyo viparyayeõa karmapathànàü pçùñhàni veditavyàti /

[239|10-239|11]
tàni ava÷yamavij¤aptisvabhàvàni /

[239|11]
vij¤aptistu bhavenna và /

[239|11-239|12]
yadi karmapathaü kçñvà punastasyànudharmaü ceùñeta tasya syàt vij¤aptiranyathà na syàt /

[239|12-239|13]
atha kuto yàvadeùàü prayogamaulapçùñhànàü vyavasthànam /

[239|13-239|16]
yadà tàvadiha ka÷cit pa÷uü hantukàmo ma¤cakàduttiùñhati målyaü gçhlàti gacchatyàmç÷ati pa÷uü krãõàtyànayati puùõàti prave÷ayati nihantuü ÷àstramàdatte prahàramekaü dadàti dvau và yàvanna jãvità dvacyaparopayati tàvat prayogaþ /

[239|16-239|17]
yena tu prahàreõa jãvitàdvyaparopayati tatra yà vij¤aptistatkùaõikà và 'vij¤aptirayaü maulaþ karmapathaþ /

[239|17-239|18]
dvàbhyàü hi kàraõàbhyàü pràõàtipàtàvadyena spç÷yate prayogataþ mçte sati phalaparipårita÷ca /

[239|18-239|19]
tata årdhvamavij¤aptikùaõàþ pçùñhaü bhavanti /

[239|19-239|21]
yàvacca taü pa÷uü kuùõàti ÷odhayati vikrãõãte pacati khàdayatyanukãrtayati và tàvadasya vij¤aptikùaõà api pçùñhaü bhavanti /

[239|21]
evamanyeùvapi yathàsaübhavaü yojyam /

[239|21-239|22]
abhidhyàdãnàü nàsti prayogo na pçùñhaü saümukhãbhàvamàtràtkarmapathaþ /

[239|23]
idamatra vaktavyam /

[239|23-239|24]
kiü tàvat maraõabhavasthe tasmin pràõini ye vij¤aptyavij¤aptã te karmapatha àhosvinmçte /

[239|24]
kiü càtaþ /

[239|24-239|25]
yadi tàvanmaraõabhavasthe sahamçñasyàpio anturghàtayiturvà pràõàtipàtàvadyena yogaþ pràpnoti /

[239|25-240|01]
na ceùa siddhàntaþ /

[240|01]
atha mçte /

[240|01-240|02]
yaduktaü "yena tu prahàreõa jãvitàdvacyaparopayati tatra yà vij¤aptistatkùaõikà và 'vij¤aptirayaü maulaþ karmapatha" iti tanà vaktavyam /

[240|03]
yaccàpãdaü ÷àstra uktaü "syàt pràõã hataþ pràõàtipàta÷càniruddhaþ /

[240|03-240|06]
syàdyathà hi tatpràõã jãvitàdvyaparopito bhavati prayoga÷càpratiprasragdha" ityatra pçùñhaü prayoga÷abdenoktamiti vaibhàùikãyo 'rthavirodho maulasyaiva tadànãmaniruddhatvàt /

[240|06]
yathà na doùastathà 'stu /
kathaü ca na doùaþ /

[240|06-240|07]
maula evàtra prayoga÷abdenokta iti /

[240|07]
vij¤aptistarhi tadà kathaü maulaþ karmapatho bhavati /

[240|07-240|08]
kathaü ca na bhavitavyam /

[240|08]
asàmarthyat /
avij¤aptiridànãü kathaü bhavati /

[240|08-240|10]
tasmàt prayogaphalaparipårikàle tadubhayaü karmapathaþ syàt karmatpatho 'pyanyasya prayogaþ pçùñhaü ca bhavati /

[240|10]
pràõàtipàtasya da÷àpi karmapathàþ prayogaþ /

[240|10-240|14]
yathà ca ÷atrorvadhàrthaü kçtyaü samupasthàpayan pa÷unà valiü kuryàt parakãyaü kçtvà dàreùu càsya vipratipadyeta taireva tadghàtanàrtham ançtapi÷unaparuùasàntavai÷càsya mitrabhedaü kuryàdyànyasya paritràõàya kalperan abhidhyàü ca tatsva kuryàttatraiva ca vyàpàdaü tadvadhàrthaü ca mithyàdçùñiü vçühayediti /

[240|14]
evamanyeùvapi yathàyogaü yojyam /

[240|14-240|15]
na tvabhidhyàdayaþ prayogà yujyante /

[240|15]
nahi cittotpàdamàtreõa prayukto bhavati /
kriyànàrambhàt /

[240|16-240|17]
såtra uktaü "pràõàtipàto bhikùavastrividho lobhajo dveùajo mohajo yàvanmithyàdçùñi"riti /

[240|17-240|18]
tatra kãdç÷aþ pràõàtipàto lobhaja ityevamàdi vaktavyam /

[240|18]
nàtra sarveùàü karmapathànàü lobhàdibhirniùñhà /

[240|19]
     #<prayogastu trimålajaþ // VAkK_4.68 //>#

[240|20]
prayogasteùàmaku÷alamålatrayàjjàta ityàdisamutthànavacanàdevamuktaþ /

[240|20-240|22]
tatra lobhajapraõàtipàto yathà taccharãràvayavàrthamarthàrthaü krãtàrthaü ca pràõinaü jãvitàdvyaparopayati àtmasuhçtparitràõàya /

[240|22]
dveùajo yathà vairanipãóanàrtham /

[240|22-240|23]
mohajo yathà yàj¤ikànàü dharmabuddhyà ràj¤àü ca dharmapàñhakapràmàõyàddhiüsatàm /

[240|23-240|24]
duùñànàü kila nigrahaü kurvanto ràjànaþ puõyabhàjo bhavantãti /

[240|24]
pàrasãkànàü ca /
te hyevamàhuþ /

[240|25]
"màtàpitarau jãrõau và glànau và hantavyà"viti /

[240|25-241|01]
ye cànye 'pyevamàhurahivç÷cikatryamvukàdayo manuùyàõàmupaghàtàpakà hantavyàþ mçgapa÷upakùimahiùàdaya÷copabhogàrthatvàditi /

[241|01-241|02]
ya÷ca mithyàdçùñipravartitaþ pràõàtipàtaþ /

[241|02-241|03]
lobhajamadattàdànaü yo yenàrthi sa tadvarati anyalàbhasatkàraya÷o 'rthaü và àtmasukçtaparitràõàya và /

[241|03]
dveùajaü yadvairanipãóanàrtham /

[241|03-241|04]
mohajaü yathà ràj¤àü dharmapàñhakapràmàõyàt /

[241|04-241|05]
duùñanigrahàrthaü yathà bràhmaõà àhuþ "sarvamidaü brahmaõà bràhmaõebhyo dattaü bràhmaõànàü daurbalyàdvçùlàþ paribhu¤jate /

[241|05-241|06]
tasmàdapaharan bràhmaõaþ sumàdatte svameva bràhmaõo bhuïkte svaü vaste svaü dadàti ce" ti /

[241|07]
na cai÷àmaparasvasaüj¤à bhavati /
yacca mithyàdçùñipravarttitam /

[241|07-241|08]
lobhajaþ kàmamithyàcàraþ dàràdiùu tatsaüràgàdabrahmacaryaü làbhasatkàràrthamàtmasuhçtparitràõàya /

[241|08-241|09]
dveùajo vairanipãóanàrtham /

[241|09]
mohajo yathà pàrasãkànàü màtràdigamanaü gosave ca yaj¤e /

[241|10]
yothoktaü "bràhmaõo gosaveneùñyà saüvatsaragovratã bhavati /

[241|10-241|11]
upahà udakaü cåùati tçõàni cchinatti upaiti màtaramupasvasàramupa sagotrà"miti /

[241|11-241|12]
ye càhu "rudåkhalapuõyaphalapakvànnatãrthamàrgaprakhyo màtçgràma" iti /

[241|12-241|13]
mçùàvàdàdayo lobhajà dveùajà÷capårvavat /

[241|13]
mohajo mçùàvàdo yathàha /

[241|14-241|17]
     "na narmayuktamançtaü hi nàsti 
     na strãùu ràjanna vivàhakàle /
     pràõàtyaye sarvadhanàpahàre 
     pa¤cànçtànyàhurapàtakànã"ti /

[241|18]
yaùca mithyàdçùñipravartito mçùàvàdaþ /
pai÷unyàdayastu mithyàdçùñipravartità mohajàþ /
[241|19]
yaùcaca vedàdyasacchàstrapralàpaþ /

[241|20]
abhidhyàdayaþ kathaü lobhajàþ /

[241|21]
     #<tadanantarasaübhåterabhidhyàdyàstrimålajàþ />#

[241|22]
lobhàdanantaramutpannà lobhajàþ dveùàdanantaraü dveùajà mohàdanantaraü mohajàþ /

[241|22-241|23]
uktà ku÷alàþ karmapathàþ /

[241|24]
ku÷alàþ kathamityàha 

[241|25]
     #<ku÷alàþ saprayogàntà alobhadveùamohajàþ // VAkK_4.69 //>#

[241|26]
saprayogapçùñhàþ ku÷alàþ karmapathà alobhadveùamohajàþ /

[241|26-241|27]
kuùalacittasamutthitatvàt /

[241|27-242|01]
tasya ca ava÷ya malobhàdibhiþ saüprayogàt tatràku÷ala karmapathaprayogàdviratiþ ku÷alakarmapathaprayogaþ /

[242|01]
maulàdviratiþ maulaþ /

[242|01-242|02]
pçùñhàd viratiþ pçùñhaþ /

[242|02-242|03]
tadyathà ÷ràmaõera upasaüpàdyamàno nànàvàsaü pravi÷ati bhikùånvandate upàdhyàyaü yàcate yàvadekaü karmavàcanaü kriyate dvitãyaü ca /

[242|03]
ayaü prayogaþ /

[242|03-242|04]
tçtãya karmavàcane yà vij¤aptistatkùaõikà càvij¤aptirayaü maulaþ karmapathaþ /

[242|04-242|05]
tata årdhvaü yàvanni÷rayà àrocyante tadadhiùñhànaü ca vij¤apayati avij¤aptica yàvadatuvartate idaü pçùñham /

[242|06]
yaduktaü "na sarveùàü karmapathànàü lobhàdibhirniùñhe"tyatha kasya kena niùñhà /

[242|07]
     #<vadhavyàpàdapàruùyaniùñhà dveùeõa >#

[242|08]
eùàü pràõàtipàtavyàpàdapàruùpàõàü dveùeõa samàptiþ /

[242|08-242|09]
parityàgaparuùacittasaümukhã bhàvàt /

[242|10]
     #<lobhataþ />#

[242|11]
     #<parastrãgamanàbhidhyà 'dattàdànasamàpanam // VAkK_4.70 //>#

[242|12]
lobhena kàmamithyàcàràbhidhyà 'dattàdànànàü samàptiþ /

[242|13]
     #<mithyàdçùñestu mohena >#

[242|14]
adhimàtrabhåto hi tàü niùñhàpayati /

[242|15]
     #<÷eùàõàü tribhiriùyate />#

[242|16]
ke punaþ ÷eùàþ /
mçùàvàdapai÷unyasaübhinnapralàpàþ /

[242|16-242|17]
eùàü tribhirapi niùñhà lobhena dveùeõa mohena và 

[242|18-242|19]
ya ete karmapathà÷caturbhiþ kàõóairuktàstrayastraya ekastraya÷ca eùàü yathàkramaü 

[242|20]
     #<sattvabhogàvadhiùñhànaü nàmaråpaü ca nàma ca // VAkK_4.71 //>#

[242|21]
sattvàdhiùñhànà vadhàdayaþ /
bhogàdhiùñhànàü parastrãgamanàdayaþ /

[242|21-242|22]
nàmaråpàdhiùñhàmithyàdçùñiþ /

[242|22]
nàmakàyàdhiùñhànà mçùàvàdàdayaþ /

[242|23-242|24]
yaþ paraü maraõànniyamayya samaü tena pårvaü và mriyate kimasya maulaþ karmapatho bhavatyutàho na /

[242|25]
     #<samaü pràk ca mçtasyàsti na maulaþ >#

[242|26-242|27]
ata evocyate "syàt prayogaü kuryàt phalaü ca paripårayenna ca pràõàtipàtàvadyena spç÷yate /

[242|27]
àha /

[242|27-243|02]
syàt yathàpi tadvyaparopavaþ pårvaü saha và kàlaü kuryà"diti kiü punastatkàraõam nahi vadhye jãvati hantuþ pràõàtipàtàvadyenàsti yogo nàpi sahamçtasya hantuþ /

[243|03]
     #<anyà÷rayodayàt />#

[243|04]
thenà÷rayeõa tatprayogaþ kçtaþ sa ucchinno 'nya evà÷rayo nikàyasabhàgabhinna utpannaþ /

[243|05]
tasya prayoktçtvàt karmapathena yogo na yuktaþ /

[243|05-243|06]
yatsenàpàtamçgayàvaskandheùu pareùàü vadhàrthaü bahavaþ samagràþ patantyeka÷ca pràõàtipàtaü karoti kastena samanvàgato bhavati /

[243|07]
     #<senàdiùvekakàryatvàt sarve kattçvadanvitàþ // VAkK_4.72 //>#

[243|08]
yathaiva hi karttà tathà sarve samanvàgatà bhavantyekakàryatvàt /

[243|08-243|09]
arthato hi te 'yonyaü payoktàro bhavanti /

[243|09-243|11]
yastarhi balànnãyate so'pi samanvàgato bhavatyanyatra ya evaü na÷citya yàyàt yàvajjãvitahetorapi pràõinaü na haniùyàmãti /

[243|12-243|13]
kiyatà punaþ pràõàtipàtaü svayaü kurvataþ karmapatho bhavati kiyatà yàvanmithyàdçùñiþ karmapathaþ iti lakùaõaü vaktavyaü taducyate /

[243|14]
     #<pràõàtipàtaþ saücintya parasyàbhràntimàraõam />#

[243|15]
yadi màrayiùyàmyenamiti saüj¤àya paraü màrayati tameva ca màrayati nànyaü bhramitvà /

[243|16]
iyatà pràõàtipàto bhavati /

[243|16-243|17]
yastarhi saüdigdho màrayati kimayaü pràõã na pràõãti sa evànyo veti so 'pyava÷yametaü ni÷cayaü labdhvà tatra praharati /

[243|17-243|18]
yo 'stu so 'stviti kçtamevànena tyàgacittaü bhavati /

[243|18]
kathaü kùaõikeùu skandheùu pràõàtipàto bhavati /

[243|19]
pràõo nàma vàyuþ kàyacittasaüni÷rito vartate /
tamabhipàtayati /

[243|19-243|20]
yathà pradãpaü nirodhayati ghaõñàsvanaü và /

[243|20]
jãvitendriyaü và pràõàstannirodhayati /

[243|20-243|21]
yadyekasyàpi jãvitakùaõasyotpadyamànasyàntaràyaü karoti pràõàtipàtàvadyena spç÷yate nànyathà /

[243|22]
kasya tajjãvitaü yastadabhàvànmçto bhavati /

[243|22-243|23]
kasyeti ùaùñhãü pudgalavàde vicàrayiùyàmaþ /

[243|23]
uktaü tu bhagavatà 

[243|24-243|25]
     "àyuruùmà 'tha vij¤ànaü yadà kàyaü jahatyamã /
     apaviddhastadà ÷ete yathà kàùñhamacetana" // iti /

[243|26]
tasmàtsendriyaþ kàyo jãvatãtyucyate anindriyo mçta iti /

[243|26-243|27]
abuddhipårvàdapi pràõivadhàt karturadharmo yathà 'gnisaüyogàddàha iti nirgranthàþ /

[243|27-244|01]
teùàü paradàradar÷ane 'pyeùa prasaïgaþ /

[244|01-244|03]
nirgrantha÷irolu¤cane ca kaùñatapode÷ane ca ÷àstuþ tadvisåcikàmaraõe ca dàturvaidyànàü càturapãóane maraõe ca màtçgabhasthayo÷cànyonyaü duþkhanimittatvàt /

[244|03]
vadhyasyàpi ca tatkriyàsaübandhàdagnisvà÷rayadàhavat /

[244|03-244|04]
kàryata÷càprasaïgastadasambandhàt /

[244|04]
pareõàgnim spar÷ayatastenàdàhavat /

[244|04-244|05]
acetanànàü ca kàùñhàdãnàü gçhapàte pràõivadhàt pàpaprasaïgo na và dçùñàntamàtràtsiddhiriti /

[244|06]
uktaþ pràõàtipàtaþ /

[244|07]
     #<adattàdànamanyasvasvãkriyà balacauryataþ // VAkK_4.73 //>#

[244|08]
abhràntyeti vartate /

[244|08-244|09]
yadi balàdvà cauryeõa và parasvaü svãkaroti yatraiva ca balacauryàbhipràyeõànyatra saüj¤àvibhramàt iyatà 'dattàdànaü bhavati /

[244|09-244|10]
ståpàdapaharato buddhàda dattàdànam /

[244|10]
sarvaü hi tadbhagavatà parinirvàõakàle parigçthãtamiti /

[244|10-244|11]
yeùàü samrakùyamityapare /

[244|11-244|12]
asvàmikaü ca nidhimuddharato viùayasvàmikàt parivartakaü harataþ kçte karmaõi sãmàpràptebhyaþ akçte sarvabuddha÷aikùyebhyaþ /

[244|13]
     #<agamyagamanaü kàmamithyàcàra÷caturvidhaþ />#

[244|14]
catuùprakàramagamyagamanaü kàmamithyàcàraþ /

[244|14-244|15]
agamyàü gacchati paraparigçhãtàü và màtaraü duhitaraü và màtçpitçsaübandhinãü và /

[244|15-244|16]
anaïge và gacchati svàmapi bhàryàm apàne mukhe và /

[244|16]
ade÷e và gacchati prakà÷e caitye vihàre và /

[244|17]
akàle và gacchati /
kaþ punaþ akàlaþ /

[244|17-244|18]
garbhiõãü và gacchati pàyayantãü và saniyamàü và /

[244|18]
yadi bharturanuj¤ayà saniyamà bhavatãtyeke /
abhràntyeti vartate /

[244|18-244|19]
yadi svasaüj¤ã parastriyaü yàyàt na syàt karmapathaþ /

[244|19-244|20]
yadyanyaþ parastrãsaüj¤ayà 'nyàmabhigacchet paradàraprayogàdvastuparibhogàcca syàdityeke /
[244|20-244|21]
anyatra prayogànna syàt pràõàti pàtavadityapare /

[244|21]
bhikùuõãü gacchataþ kasyàntikàt kàmamithyàcàraþ /

[244|21-244|22]
viùayasvàminaþ /

[244|22]
tasya hi tanna marùaõãyam /
tasyàpi saniyamà svabhàryeva tu sà na gamyà /

[244|23]
kumàrãü gacchato yasya nisçùñà no cedyasya rakùà 'ntato ràj¤aþ /

[244|24]
     #<anyathàsaüj¤ino vàkyamarthàbhij¤e mçùàvacaþ // VAkK_4.74 //>#

[244|25-245|01]
yadi yamarthaü bravãti tasminnanyathàsamj¤ã bhavati yaü càdhikçtya bravãti sa tasya vàkyasyàrthàbhij¤o bhavati tadvàkyaü mçùàvàdaþ /

[245|01]
anabhij¤e kiü syàt /

[245|01-245|02]
saübhinnapralàpaþ syàt /

[245|02]
vàkyamityucyate /

[245|02-245|03]
kadàcicca bahavo varõà vàkyaü bhavantãti katamaþ tatra karmapathaþ /

[245|03]
pa÷cimaþ sahàvij¤aptyà yatra càrthàbhij¤o bhavati /
pårve tu varõàþ prayogaþ /

[245|04]
arthàbhij¤a ityucyate /

[245|04-245|05]
ki tàvadabhij¤àtàrthe ÷rotari àhosvit abhij¤àtuü samarthe /

[245|05]
kiü càtaþ /

[245|05-245|06]
yadyabhij¤àtàrthe manovij¤ànaviùayatvàdvàkyàrthasya ÷rotravij¤ànena saha nirodhàcca vàgvij¤apteravij¤aptireva syàt karmapathaþ /

[245|06-245|07]
athàbhij¤àtuü samarthe /

[245|07]
evaü doùo na bhavati /

[245|07-245|08]
kathaü càbhij¤àtuü samartho 'pyutpannabhàva utpanne ÷rotravij¤àne /

[245|08]
yathà na doùastathà 'stu /

[245|09]
ùoda÷a vyavahàràþ såtra uktàþ /

[245|09-245|11]
"adçùñe dçùñavàdità a÷rute 'mate 'vij¤àte vij¤àtavàdità dçùñe adçùñavàdità yàvad vij¤àte 'vij¤àtavàdità itãme 'nàryà aùñau vyavahàràþ /

[245|11-245|12]
dçùñe dçùñavàdità yàvadvij¤àte vij¤àtavàdità adçùñ 'dçùñavàdità yàvadavij¤àte avij¤àtavàdità itãme àryà aùñau vyavahàràþ /

[245|12-245|13]
tatraiùàü dçùña÷rutamatavij¤àtànàü kiü lakùaõam /

[245|14-245|15]
     #<cakùuþ ÷rotramana÷cittairanubhåtaü tribhi÷ca yat /
     taddçùña÷rutavij¤àtaü mataü coktaü yathàkramam // VAkK_4.75 //>#

[245|16]
yaccakùurvij¤ànenànubhåtaü taddçùñamityuktam /
yacchrotravij¤ànena tacchrutam /

[245|16-245|17]
yanmano vij¤ànena tat vij¤àtam /

[245|17]
yat ghràõajihvàkàyavij¤ànaistanmatam /
kiü kàraõam /

[245|18]
gandharasaspraùñavyànyavyàkçtatvànmçtakalpàni /
ata eteùu matàkhyeti vaibhàùikàþ /

[245|19]
kimatra j¤àpakam /
såtraü yukti÷ca /

[245|19-245|21]
såtraü tàvat "tatkiü manyase màhakãmàtaþ yàni tvayà cakùuùà råpàõi na dçùñàni na dçùñapårvàõi na pa÷yasi nàpi te evaü bhavati pa÷yeyamiti /

[245|21-245|22]
api nu te tannidànamutpanna÷chando và ràgo và sneho và yena và àlayo và nãyatiradhyavasànaü và /

[245|22]
no bhadanta /

[245|22-245|24]
ye tvayà ÷rotreõa ÷abdà na ÷rutà na ÷rutapårvà vistareõa yàvanmanasà dharmà na vij¤àtà vistareõa yàvanno bhadanta /

[245|24-245|25]
atra ca te màhakãmàtardçùñe dçùñamàtraü bhaviùyati ÷rute mate vij¤àte vij¤àtapàtramityu"ktam /

[245|25-245|26]
atastriùu viùayeùu dçùña÷rutavij¤àta÷abdàpade÷àdgandhàdiùu matàkhyà amyate /

[245|26-245|27]
ata evaü càniùyamàõe dçùñàdibhàvabàhyatvàt gandhàdiùu vyavahàro na syàdityeùà yuktiþ /

[245|27]
såtraü tàvajj¤àpakamanyàrthatvàt /

[245|27-245|28]
na hyatra såtre bhagavàn vyavahàrànàü lakùàõaü ÷àsti sma /

[245|28]
kiü tarhi /

[245|28-246|01]
atra ca te ùaóvidhe viùaye caturùu vyavahàreùu dçùñàdivyavahàramàtraü bhaviùyati na priyàpriyanimittàdhyàropa ityayamatra såtràrtho dç÷yate /

[246|01]
kiü punaróçùñaü kiü ca yàvadvij¤àtam /
kecittàvadàhuþ /

[246|01-246|02]
"yat pa¤cabhirindriyaiþ pratyakùaü taddçùñam /

[246|02]
yat parata àgamitaü tacchrutam /

[246|02-246|03]
yat svayaü yuktyanumànato rucitaü tanmatam /

[246|03-246|04]
yanmanaþpratyakùabhàvenàdhiùñitaü pratyàtmavedyaü tadvij¤àtami"ti /

[246|04]
ete ca pa¤ca viùayàþ pratyekaü dçùñà iti và kçtvà vyavahrilyante /

[246|05]
÷rutà matà vij¤àtà iti và /

[246|05-246|06]
ùaùñho 'nyatra dçùñàditi nàsti gandhàdiùu vyavahàràbhàvaprasaïgaþ /

[246|06]
tasmàdyuktiürapyeùà yuktirna bhavati /

[246|06-246|07]
pårvàcàryà evamàhuþ /

[246|07]
yad dçùñaü yat pratyakùãkçtaü cakùuùà /
÷rutaü yac chrotreõa parata÷càkharitam /

[246|08]
mataü yat svayaü cintitam /
vij¤àtaü yat pratyàtmapratisaüveditamadhigataü cotpannam /

[246|09]
prasaïgena ÷àstraü pravartayatàm /
yaþ kàyenànyathàtvaü pràpyetsyànmçùàvàdaþ /

[246|10]
syàt /
ata evocyate /
"syiànna kàyena paràkrameta pràõàtipàtàvadyena ca spç÷yeta /

[246|11]
syàdvàcà paràkrameta syànna vàcà paràkrameta mçùàvàdàvadyena ca spç÷yeta /

[246|11-246|12]
syàt kàyena paràkrameta syànna kàyena na vàcà paràkrakmeta ubhayàvadyena ca spç÷yeta /

[246|13]
syàt ç÷ãõàü manaþpradoùeõa poùadhanidar÷anaü càtre"ti /

[246|13-246|14]
yadyubhayathà 'pi na paràkrameta na càvij¤aptikàstyavij¤aptiþ kàmàvacarã kathaü tayoþ karmapathaþ siddhyati /

[246|15]
kartavyo 'tra yatnaþ /
gato mçùàvàdaþ /

[246|16]
     #<pai÷unyaü kliùñacittasya vacanaü parabhedane />#

[246|17]
yat kliùñacittasya pareùàü bhedàya vacanamaprãtaye tat pai÷unyam /

[246|17-246|18]
arthabhij¤a iti vartate abhràntyeti ca /

[246|19]
     #<pàruùyamapriyaü >#

[246|20]
vacanat /
kliùñacittasyeti vartate /
arthàbhij¤e abhràntyeti ca /

[246|20-246|22]
yat kliùñacittasya pareùàmapriyavacanamarthàbhij¤e tatraiva ca yat vivakùitaü tat pàruùyam /

[246|23]
     #<sarvaü kliùñaü bhinna pralàpità // VAkK_4.76 //>#

[246|24]
vàkyamityadhikàro vartate /
sarvaü kliùñaü vacanaü saübhinnapralàpaþ /

[246|24-246|25]
saiva saübhinnapralàpità /

[246|25]
tadyogena hi saübhinnapralàpã bhavati /

[247|01]
     #<ato 'nyat kliùñamityanye >#

[247|02]
ato mçùàvàdàdikàdvàkkarmaõo yadanyat kliùñaü vacanaü tatsaübhinnapralàpa ityapare /

[247|03]
     #<lapanàgãtanàñyavat />#

[247|04]
     #<kuֈstravacca >#

[247|05-247|06]
tadyathà bhikùurmithyàjãvã lapanàü karoti raktà÷ca kecit gàyanti nàñacye ca nañàþ pareùàü ra¤janàrthaü pralapanti /

[247|06]
kuk÷àstràõi ca taddçùñayo 'pi gadanti /

[247|06-247|07]
evaü paridevasaügaõikàdikamapi yadanyanmçùàvàdàdibhyaþ kliùñaü vàkkarma tatsaübhinnapralàpaþ /

[247|07-247|08]
kathaü cakravartikàle gãtaü càsti na ca saübhinnapralàpaþ /

[247|08-247|09]
naiùkramyopasaühitàni hi tadànãü giyante sma na gràmyarasopasaühitàni /

[247|09-247|10]
tadàpyàvàhavivàhadyabhilàpasadbhàvàdasti saübhinnapralàpo na karmapatha ityapare /

[247|11]
     #<abhidhyà tu parasvaviùamaspçhà // VAkK_4.77 //>#

[247|12-247|13]
aho vata yat pareùàü tanmama syàditi parasvebhyo yà viùameõànyàyena spçhà svãkaranecchà balàdvà copàyàdvà sà 'bhidhyà karmapathaþ /

[247|13-247|14]
sarvaiva kàmàvacarã tçùõàbhidhyetyapare /

[247|14-247|15]
tathà hi nivaraõàdhikàre kàmacchandamadhikçtyoktaü såtre "so 'bhidhyàü loke prahàye" tyevamàdi /

[247|15-247|16]
yadyapi sarvàbhidhyà natu sarvà karmapatha audàrikaduùcaritasaügrahàdityapare /

[247|16-247|17
mà bhåccakravartinàmapyuttarakauravànàü pàbhidhyà karmapatha iti /

[247|18]
     #<vyàpàdaþ sattvavidveùaþ >#

[247|19]
sattveùu vidveùo vyàpàdaþ parapãóàkàrapravçttaþ /

[247|20]
     #<nàstidçùñiþ ÷ubhà÷ubhe />#

[247|21]
     #<mithyàdçùñiþ >#

[247|22]
÷ubhe cà÷ubhe ca karmaõi yà nàstãti dçùñiþ sà mithyàdçùñiþ /

[247|22-247|24]
tadyathà "nàsti dattaü nàstãùñaü nàsti hutaü nàsti sucaritaü nàsti du÷caritamityevamàdi yàvanna santi loke 'hanta" iti /

[247|24-247|25]
saiùà sàkalyena karmaphalàryàpavàdikà mithyàdçùñirbhavati /

[247|25]
àdimàtraü tu ÷loke dar÷itam /
evaülakùaõà ete da÷a karmapathàþ /

[248|01]
karmapathà iti ko'rthaþ /

[248|02]
     #<trayo hyatra panthànaþ sapta karma ca // VAkK_4.78 //>#

[248|03]
abhidhyàdayo hi trayaþ karmaõaþ panthàna iti karmapathàþ /

[248|03-248|04]
tatsaüprayogiõã hi cetanà teùàü vàhena vahati teùàü gatyà gacchati /

[248|04]
tadva÷ena tathàbhisaüskaraõàt /

[248|04-248|06]
sapta tu pràõàtipàtàdayaþ karma ca kàyavàkkarmatvàt karmaõa÷ca panthàna iti karmapathàstatsamutthànacetanàyàstànadhiùñhàya pravçtteriti /

[248|06]
karmapathà÷cakarma ca karmapathà÷ceti karmapathàþ /

[248|07]
asaråpàõàmapyeka÷eùasiddheþ /

[248|07-248|08]
evamanabhidhyàdayaþ pràõàtipàtaviratyàdaya÷ca j¤eyàþ /

[248|08-248|09]
prayogapçùñàni karmàõi karmapathàþ yasmàttadarthaü tanmålikà ca teùàü pravçttiþ /

[248|09-248|09-]
yathaudàrikaü ca grahaõàdityuktaü pràk /

[248|09-248|10]
yeùàü cotkarùàpakarùeõàdhyàtmikabàhyànàü bhàvànàmutkarùàpakarùau loke bhavataþ /

[248|10-248|11]
ye tarhi dàrùñàntikà abhidhyàdãneva manaskarmecchanti teùàü te kathaü karmapathàþ /

[248|11]
ta eva hi praùñavyàþ /

[248|12]
api tu ÷akyaü vaktuü karma ca te panthàna÷ca sugatidurgatãnàmiti karmapathàþ /

[248|12-248|13]
itaretaràvàhanàdvà /

[248|13-248|14]
ya ete da÷àku÷alàþ karmapathàþ sarve ete ku÷alànàü karmaõàü samudàcàravirodhinaþ /

[248|15]
     #<målacchedastvasaddçùñyà >#

[248|16]
ku÷alamålacchedastu mithyàdçùñyà bhavatyadhimàtraparipårõayà /

[248|16-248|17]
yattarhi ÷àstra uktaü "katamànyadhimàtràõyaku÷alamålàni /

[248|17-248|18]
yairaku÷alamålaiþ ku÷alamålàni samucchinatti kàmavairàgyaü cànupràpnuvan yàni tatprathamata upalikhatã"ti /

[248|18-248|20]
aku÷alamålàdhyàhçtatvàt mithyàdçùñesteùveva tatkarmàpade÷a eùa kriyate tadyathàgnireva gràmaü dahani cauràstu tasyàdhyàhàrakà iti caurairgràmo dagdha ityucyate /

[248|21]
katameùàü ku÷alamålànàü samucchedo bhavati /

[248|22]
     #<kàmàptotpattilàbhinàm />#

[248|23]
kàmàvacaràõi ku÷alamålàni samuchidyante /

[248|23-248|24]
råpàråpyàvacarairasamanvàgatatvàt /

[248|24]
praj¤aptibhàùyaü tarhi kathaü nãyate /

[248|24-248|25]
"iyatà 'nena pudgalena traidhàtukàni ku÷alamålàli samucchinnàni bhavantã"ti /

[248|25-249|01]
tatpràptidårãkaraõamabhisaüdhàyaitaduktam /

[249|01]
saütatestadabhàjanatvàpàdanàt /

[249|01-249|02]
upapattipratilàbhikànyeva ca samucchidyante /

[249|02]
pràyogikebhyaþ pårvaü parihãõatvàt /

[249|02-249|03]
kimàlambanayà mithyàdçùñyà samucchidyante 

[249|04]
     #<phalahetvapavàdinyà >#

[249|05-249|06]
yà ca hetumapavadate nàsti sucaritaü nàsti du÷caritamiti yà ca phalaü nàsti sucaritadu÷caritànàü karmaõàü phalavipàka iti /

[249|06-249|07]
ànantaryavimuktimàrgasthànãye ete ityapare /

[249|07-249|08]
sàsravàlambanayaiva nànàsravàlambanayà sabhàgadhàtvàlambanayaiva ca na visabhàgadhàtvàlambanayà /

[249|08]
saüprayogamàtrànu÷àyitvena durbalatvàdityeke /

[249|08-249|09]
evaü tu varõayanti /

[249|10]
     #<sarvathà >#

[249|11]
navaprakàràõyapi ku÷alamålàni sakçtsamucchidyante /
dar÷anaprahàtavyavadityeke /

[249|11-249|12]
evaü tu varõayanti /

[249|13]
     #<krama÷aþ >#

[249|14]
navaprakàrayà mithyàdçùñyà navaprakàràõi ku÷alamålàni samucchidyante /

[249|14-249|15]
bhàvanà heyakle÷avat yàvadadhimàtràdhimàtrayà mçdumçdånãti /

[249|15-249|16]
evamayaü granthaþ pàlito bhavati /

[249|16]
"katamànyaõusahagatàni ku÷alamålàni /
àha /

[249|16-249|18]
yairaku÷alamålaiþ ku÷alàni samucchinnàni sarvapa÷càt vijahàti yaiþ vikãrõaiþ samucchinna ku÷alamåla iti saükhyàü gacchatã"ti /

[249|18]
asya tarhi granthasya ko nayaþ /

[249|18-249|19]
"katamànyadhiümàtràdhimàtràõyaku÷alamålàni /

[249|19-249|20]
yairakuk÷alamålaiþ ku÷alamålàni samucchinattã"ti /

[249|20]
samàptimetat saüdhàyoktam /
tainirava÷eùacchedàt /

[249|20-249|21]
eko 'pi hi prakàra steùàmasamucchinnaþ sarveùàü punarutpattau hetuþ syàditi /

[249|21-249|22]
dar÷anamàrgavadabhyutthànena cchinattãtyeke /

[249|22]
evaü tu varõayantyubhayatheti /

[249|22-249|23]
pårvaü saüvaraü vijahàti pa÷càt ku÷alamålàni samucchinattãtyeke /

[249|23]
evaü tu varõayanti /

[249|23-249|24]
yasya cittasya phalasaüvarastattyàgàttasya tyàga iti /

[249|24]
atha ku÷alamålàni samucchidyante 

[249|25]
     #<nçùu // VAkK_4.79 //>#

[249|26]
manuùyeùveva nàpàyeùu /
kliùñàkliùñayoþ praj¤ayoradçóhatvàt /

[249|26-249|27]
na deveùu karmaphala pratyakùatvàt /

[249|27]
triùu dvãpeùu nottarakurau /
apàpà÷ayatvàt jambådvãpa evetyapare /

[249|28]
teùàmayaü grantho virudhyate /
"jàmbådvãpakaþ sarvàlpairaùñàbhirindriyaiþ samanvàgataþ /

[250|01]
evaü pårvavidehako godànãyaka" iti /
tàni punaþ 

[250|02]
     #<chinatti strã pumàn >#

[250|03]
stri ca samucchinatti puruùa÷ca mandacchandavãryapraj¤atvàt 
na strãtyapare 

[250|03-250|04]
ayaü grantho virudhyeta 

[250|04-250|05]
"yaþ strãndriyeõa samanvàgato niyatamasàvaùñàbhirindriyaiþ samanvàgata" iti 

[250|05]
teùàmapi tçùõàcarito na samucchinatti 

[250|05-250|06]
calà÷ayatvàt 

[250|06]
kastarhi 

[250|07]
     #<dçùñicaritaþ >#

[250|08]
dçóhagåóhapàpà÷ayatvàt 
ata eva na ÷aõóàdayastçùõàcarite pakùyatvàt 

[250|08-250|09]
àpàyikavacca 

[250|09]
kiüsvabhàvaþ ku÷alamålasamucchedaþ 

[250|10]
     #<so 'samanvayaþ >#

[250|11]
yadà hi ku÷alamålànàü pràptirna punarutpadyate apràptirapyutpadyate /

[250|11-250|12]
tasminnasamanvàgama utpanne samucchinnàni ku÷alamålànyucyante /

[250|12-250|13]
teùàü samucchinnànàü kathaü punaþ pratisaüdhiþ 

[250|14]
     #<saüdhiþ kàïkùàstidçùñibhyàü />#

[250|15]
yadà 'sya hetuphale vicikitsà cotpadyate /
aùñidçùñirvà samyak dçùñirityarthaþ /

[250|16]
tadà punaþ tatpràptisamutpàdàt pratisaüdhitàni ku÷alamålànyucyante /

[250|16-250|17]
navaprakàràõàü yugapat pratisaüdhànaü krameõa tu saümukhãbhàva àrogyabalalàbhavat /

[250|17-250|18]
sa punasteùàü pratisaüdhiþ 

[250|19]
     #<nehànantaryakàriõaþ // VAkK_4.80 //>#

[250|20]
anyasyaiveha syàdànantaryakàriõastu neha syàt /

[250|20-250|22]
tameva saüdhàyoktam "abhavyo'yaü pudgalo dçùña eva dharme ku÷alamålàni pratisaüdhàtuü niyatamayaü navakebhya÷cyavamàno và upapadyamàno và ku÷alamålàni pratisaüdhàsyati" iti /

[250|22-250|24]
upapadyamàno 'ntaràbhavastha÷cyavamàna÷cyutyabhimukhastatra punaryo hetubalena samucchinatti sa cyavamànaþ pratisaüdadhàti yaþ pratyayabalena sa upapadyamànaþ /

[250|24-250|25]
evaü yaþ svabalena parabalena /

[250|25]
punaràha /

[250|25-250|26]
ya à÷ayavipannaþ samucchinatti sa dçùñe dharme pratisaüdadhàti /

[250|26]
ya à÷ayaprayogavipannaþ sa bhedàtkàyasyeti /

[250|26-251|01]
evaü yo dçùñivipanno dçùñi ÷ãlavipanna iti /

[251|01]
syàtsamucchinna ku÷alamålo na mithyàtvaniyata iti /

[251|02]
catuùkoñikam /
prathamà koñiþ påraõàdayaþ /
dvitãyà 'jàta÷atruþ /
tçtãyà devadattaþ /

[251|03]
caturthyetànàkàràn sthàpayitvà /

[251|03-251|04]
ku÷alamålasamucchedikàyà mithyàdçùñeravãcau vipàkaþ /

[251|04]
ànantaryakàriõàü tu tatra và 'nyatra và narake /

[251|05]
karmapathaprasaïga evàyaü vartate /

[251|05-251|06]
tatra vaktavyaü katibhiþ karmapathaiþ saha cetanà yugapadutpannà vartata iti /

[251|07]
     #<yugapadyàvadaùñàbhira÷ubhaiþ saha vartate />#

[251|08]
     #<cetanà >#

[251|09]
ekena tàvatsaha vartate /

[251|09-251|10]
vinà 'nyenàbhidhyàdisaümukhãbhàve akliùñacetaso và tatprayogeõa råpiõàmanyatamaniùñhàgamane /

[251|10]
dvabhyàü saha vartate /

[251|10-251|11]
vyàpannacittasya pràõivadhe abhidhyàviùñasya và 'dattàdàne kàmamithyàcàre saübhinnapralàpe và /

[251|12]
tribhiþ saha vartate /
vyàpannacittasya parakãya pràõimàraõàpaharaõe yugapat /

[251|12-251|13]
na tarhãdànãmadattàdànasya lobhenaiva niùñà sidhyati /

[251|13-251|14]
ananyacittasya tatsamàptau sa niyamo j¤eyaþ /

[251|14-251|15]
abhidhyàdyàviùñasya ca tatprayogeõa råpidvayaniùñhàgamane tribhireva /

[251|15]
caturbhiþ saha vartate /

[251|15-251|16]
bhedàbhipràyasyànçta vacane paruùavacane và /

[251|16]
tatra himànasa eko bhavati vàcikàstrayaþ /

[251|16-251|17]
abhidhyàdigatasya và tatprayogeõà nyaråpitraya niùñhàgamane /

[251|17]
evaü paõcaùañsaptabhiryo jayitavyà /

[251|17-251|18]
aùñàbhiþ saha vartate /

[251|18]
ùañsu prayoggaü kçtvà svayaü kàmabhithyàcàraü kurvataþ samaü niùñhàgamane /

[251|19]
evaü tàvadaku÷alaiþ /

[251|20]
     #<da÷abhiryàvacchubhaiþ >#

[251|21]
ku÷alaiþ punaþ karmapatharyàvat da÷abhiþ saha cetanà vartata ityutsargaü kçtvà 'pavàdaü karoti 

[251|22]
     #<naikàùñapa¤cabhiþ // VAkK_4.81 //>#

[251|23]
ekenàùñàbhi pa¤cabhi÷ca karmapathaiþ saha na vartate /
tatra dvàbhyàü saha vartate /

[251|23-252|01]
ku÷aleùu pa¤casu vij¤àneùu /

[252|01]
àråpyasamàpattau ca kùayànutpàdaj¤ànayoþ /

[252|01-252|02]
tribhiþ samyagdçùñisaüprayukte manovij¤àne /

[252|02-252|03]
caturbhiraku÷alàvyàkçtacittasyo pàsaka÷ràmaõerasaüvarasamàdàne /

[252|03]
ùaóbhiþ ku÷aleùu pa¤caùu vij¤ànakàyeùu tatsamàdàne /

[252|03-252|04]
saptabhiþ ku÷ale manovij¤àne tatsamàdàna eva aku÷alàvyàkçtacittasya ca bhikùusaüvarasamàdàne /

[252|05]
navabhiþ ku÷aleùu pa¤caùu vij¤àneùu /

[252|05-252|06]
tatsamàdàne kùayànutpàdaj¤ànasaüprayukte ca manovij¤àne tasminneva ca dhyànasaügçhãte /

[252|06-252|07]
da÷abhistato 'nyatra ku÷ale manovij¤àne bhikùusaüvarasamàdàna eva /

[252|07-252|09]
sarvà ca dhyànànàsrava saüvarasahavartinã cetanà 'nyatra kùayànutpàdaj¤ànàbhyàm saüvaranirmuktena tvekenàpi saha syàdanya cittasyaikàïgaviratisamàdàne /

[252|09-252|10]
pa¤càùñàbhirapi syàtku÷ale manovij¤àne dvipa¤càïgasamàdàne yugapat /

[252|11-252|12]
kasyàü gatau kati karmapathà aku÷alà ku÷alà và saümukhãbhàvataþ samanvàgamato và /

[252|13]
     #<bhinnapralàpapàruùyavyàpàdà narake dvidhà />#

[252|14]
ityete trayaþ karmapathà narake dvàbhyàü saprakàràbhyàü santi /

[252|14-252|15]
saümukhãbhàvataþ samanvàgamabhàvata÷ca /

[252|15]
paridevanàtsaübhinnapralàpaþ /
parasparaparitàpanàtpàruùyaü rukùasaütànatayà /

[252|16]
parasparadveùàdvyàpàdaþ /

[252|17]
     #<samanvàgamato 'bhidhyàmithyàdçùñã />#

[252|18]
na saümukhãbhàvataþ /
ra¤janãyavastvabhàvàtkarmaphalapratyakùatvàcca /

[252|18-252|19]
karmakùayeõa maraõànna pràõàtipàtaþ /

[252|19-252|20]
dravyastrãparigrahàbhàvànnadattàdànakàmamithyàcàrau prayojanàbhàvànna mçùàvàdaþ /

[252|20]
ata eva na pai÷unyaü nityabhinnatvàcca /

[252|21]
     #<kurau trayaþ // VAkK_4.82 //>#

[252|22]
samanvàgamata iti vartate /
abhidhyàvyàpàdamithyàdçùñayo na saümukhãbhàvataþ /

[252|23-252|24]
amamàparigrahatvàt snigdha saütànatvàdàghàtavastvabhàvàdapàpà÷ayatvàcca /

[252|25]
     #<saptamaþ svayamapyatra >#

[252|26]
asaübhinnapralàpaþ saümukhãbhàvato 'pyasti /
te hi kliùñacittàþ kadàcit gàyanti /

[253|01]
apàpà÷ayatvàt na pràõatipàtàdayaþ /

[253|01-253|02]
niyatàyuùkatvàddravyastrãparigrahàbhàvàt prayojanàbhàvàcca /

[253|02]
kathameùàmabrahmacaryam /

[253|02-253|03]
te khalu yayà striyà sàrdhaü rantukàmà bhavanti tàü bàhau gçhãtvà vçkùamålamupasarpanti /

[253|03-253|04]
gamyà cet vçkùa÷chàdayati tàü te gacchanti /

[253|04]
agamyà cenna chàdayati tàü te na gacchanti /

[253|05]
     #<kàme 'nyatra da÷à÷ubhàþ />#

[253|06]
svayamapãti vartate /

[253|06-253|07]
narakottarakurubhyàmanyatra kàmadhàtau da÷àku÷alàþ karmapathàþ saümukhãbhàvato 'pi vidyante /

[253|07]
tiryakpretadeveùvasaüvaranirmuktàþ /
[253|07-253|08]
manuùyeùvasaüvarasaügçhãtà api /

[253|08]
yadyapi devo devaü na màrayati anyagatisthaü tu màrayati /

[253|08-253|09]
devà api ÷iromadhyacchedàt bhriyanta ityapare /

[253|09]
uktà a÷ubhàþ /

[253|10]
     #<÷ubhàstrayastu sarvatra saümukhãbhàva làbhataþ // VAkK_4.83 //>#

[253|11-253|12]
pa¤casu gatiùu traidhàtuke sarvatrànabhidhyà 'vyàpàdasamyagdçùñyaþ saümukhãbhàvataþ samanvàgamata÷ca vidyante /

[253|13]
     #<àrupyàsaüj¤isattveùu làbhataþ sapta >#

[253|14]
kàyikavàcikàþ sapta ku÷alà àråpyeùvasaüj¤isattveùu samanvàgamata eva /

[253|14-253|16]
àråpyoopapannànàmàryàõàmatãtànàgatànàsravasaüvarasamanvàgamàt /

[253|16]
asaüj¤isattvànàü ca dhyànasaüvarasamanvàgamàt /

[253|16-253|17]
yadbhåmyà ÷rayamàryeõànàsravaü ÷ãlamutpàditaü nirodhitaü bhavati tenàråpyeùvatãtena samanvàgato bhavati /

[253|18]
pa¤ca bhåmyà÷rayeõa tvanàgatena /

[253|19]
     #<÷eùite />#

[253|20]
     #<saümukhãbhàvata÷càpi hitvà sanarakàn kurun // VAkK_4.84 //>#

[253|21]
÷esaþ kçtaþ ÷eùitaþ /
yo 'nyo dhàtuþ ÷eùito gatirvà /

[253|21-253|22]
tatraite sapta ku÷alàþ karmapathàþ saümukhãbhàvato 'pi saüvidyante 'nyatra narakottarakurubhyaþ /

[253|22-253|23]
te punastiryakpreteùu saüvaranirmuktà råpadhàtau tu saüvarasaügçhãtà anyatrobhayathà /

[253|23-253|24]
ta ete da÷àku÷alàþ karmapathàþ ku÷alà÷ca 

[253|25]
     #<sarve 'dhipatiniùyandavipàkaphaladà matàþ />#

[253|26]
aku÷alaistàvatsarvairevàsevitabhàvitabahulãkçtaiþ narakeùrapapadyate /
tadeùàü vipàkaphalam /

[254|01-254|05]
sa ceditthaü tvamàgacchati manuùyàõàü sabhàgatàü praõàtipàtenàlpàyurbhavati adattàdànena bhogavyasanã bhavatikàmamithyàcàrena sa saüpannadàraþ mçùàvàdenàbhyàkhyànabahulaþ pai÷unyena mitrabhedo 'sya bhavati pàruùyeõàmanoj¤a÷abda÷ravaõaü saübhinnapralàpenànàdeyavàkyaþ abhidhyayà tãvraràgaþ vyàpàdena tãvradveùaþ mithyàdçùñyà tãvramohaþ /

[254|05]
tasyà mohabhåyastvàt /
idameùàü niþùyandaphalam /

[254|05-254|06]
alpamapyàyurmanuùyeùu ku÷alaphalam /

[254|06]
tat kathaü pràõàtipàtasya niþùyandaphalaü bhavati /

[254|06-254|07]
nocyate tadevàyustasya phalam 

[254|07]
kiü tarhi /
tenàlpàyurbhavatãti /

[254|07-254|08]
ato 'ntaràyahetuþ pràõàti pàtastasyàyuùo bhavatãti veditavyam /

[254|08-254|09]
pràõàtãpàtenàtyàsevitena bàhyà bhàvà alpaujaso bhavantãti /

[254|09-254|12]
adattàdànenà÷anirajobahulàþ kàmamithyàcàreõa rajo 'vakãrõàþ mçùàvàdena durgandhàþ pai÷unyenotkålanikålàþ pàruùyeõoparajàïgalà pratikuùñàþ pàpabhåmayaþ saübhinnapralàpena viùamartupariõàmàþ abhidhyayà ÷uùkaphalàþ vyàpàdena kañukaphalà mithyàdçùñyà 'lpaphalà aphalà và /

[254|12]
idameùàmadhipatiphalam /

[254|13]
kiü tenaiva karmaõà 'yamihàlpàyurbhavatyathànyena /
tenevetyeke /

[254|13-254|14]
tadvipàkaphalamidaü niùyandaphalamiti /

[254|14]
tatra prayogeõeha maulelnetyeke /

[254|14-254|15]
pare saparivàragrahaõàttu pràõàtipàtenetyuktamiti /

[254|15]
yadapyetanniþùyandaphalamuktaü naitaddvayamativartate vipàkaphalamadhipatiphalaü ca /

[254|16]
sàdç÷yavi÷eùàttu tathoktam /

[254|16-254|17]
kiü punaþ kàraõameùàü karmapathànàmetattrividhaphalamabhinivartate /

[254|17-254|18]
pràõàtipàtaü hi tàvatkurvatà màryamàõasya duþkhamutpàditaü màritamojo nà÷imato 'sya 

[254|19]
     #<duþkhanànmàraõàdojonà÷anàttrividhaü phalam // VAkK_4.85 //>#

[254|20]
parasya duþkhanàdvipàkaphalena narake duþkhito bhavati /

[254|20-254|21]
màraõanniþùyandaphalenàlpàyurbhavati /

[254|21]
ojonà÷anàdadhipati phalenàlpaujaso bàhyà auùadhayo bhavanti /

[254|23]
evamanyeùvapi yojyam /

[254|23-254|24]
evaü ku÷alànàmapi karmapathànàü phalatrayaü veditavyam pràõàtipàtaviratyà àsevitayà bhàvitayà bahulãkçtayà deveùupapadyate /

[254|24-254|25]
sa ceditthantvamàgacchati manuùyàõàü sabhàgatàü dãrghàyurbhavatãtyaku÷alaviparyayeõa sarvaü yojayitavyam /

[254|25-254|26]
yadbhagavatà "mithyàvàüimathyàkarmànto mithyàjãva" ityuktaü ko 'yamanyastàbhyàü mithyàjãvaþ /

[254|26]
nàyamanyo 'sti /
tadeva tu 

[255|01]
     #<lobhajaü kàyavàkkarma mithyàjãvaþ >#

[255|02]
dveùamohajau tu kàyavàkkarmàntau /
sa caiùa tàbhyàü 

[255|03]
     #<pçthak kçtaþ />#

[255|04]
     #<duþ÷odhatvàt >#

[255|05]
hàrã hi lobhadharmaþ /
tatsamutthàt karmaõa÷cittaü na surakùyam /

[255|05-255|06]
ata àjãvo duþkha÷odha ityàdarotpàdanàrthaü tatràsau pçthagnirdiùñaþ /

[255|06]
àha càtra 

[255|07-255|08]
     "duþ÷odhà gçhiõàü dçùñirnityaü vividhadçùñinà /
     àjãvo bhikùuõà caiva pareùvàyattadçùñine"ti //

[255|09]
     #<pariùkàralobhotthaü cet >#

[255|10]
yo manyate jãvitpariùkàralobhotthameva kàyavàkkarma mithyàjãvonànyat /

[255|10-255|11]
nahyàtmaratinimittaü nçttagãtàdi àjãvayoga iti tat 

[255|12]
     #<na såtrataþ // VAkK_4.86 //>#

[255|13]
÷ãlaskandhikàyàü hi bhagavatà hastiyuddha dar÷anàdãnyapi mithyàjãve nyastàni /

[255|14]
kiü kàraõam /
mithyaviùayaparibhogàt /
gatametat /

[254|15]
yàni pårvaü pa¤ca phalànyuktàni teùàü katamat karma katibhiþ phalaiþ prahàõam /

[255|16]
     #<prahàõamàrge samale saphalaü karma pa¤cabhiþ />#

[255|17]
prahàõàrthaü màrgaþ prahãyante và 'nena kle÷à iti prahàõamàrgaþ ànantaryamàrgaþ /

[255|18]
tasminsàsrave yat karma tat pa¤cabhiþ phalaiþ saphalam /

[255|18-255|19]
tasya hi vipàkaphalaü svabhåmàviùño vipàkaþ /

[255|19]
niþùyandaphalaü samàdhijà uttare sadç÷à dharmàþ /

[255|19-255|20]
visaüyogaphalaü visaüyoga eva /

[255|20]
yattat prahàõam /

[255|20-255|21]
puruùakàraphalaü tadàkçùñà dharmastadyathà 'dhimuktimàrgastatsahabhuva÷ca /

[255|21]
yaccànàgataü bhàvyate tacca prahàõam /

[255|21-255|22]
adhipatiphalaü svabhàvàdanye sarvasaüskàràþ pårvotpannavarjyàþ /

[255|23]
     #<caturbhiramale >#

[255|24]
anàsrave prahàõamàrge yatkarma taccaturbhiþ phalaiþ saphalaü vipàkaphalaü hitvà /

[255|25]
     #<anyacca sàsravaü yacchubhà÷ubham // VAkK_4.87 //>#

[256|01-256|02]
yaccànyat prahàõamàrgàtsàsravaü ku÷alaü karmaü yaccàku÷alaü tadapi caturbhirvisaüyogaphalaü hitvà /

[256|03]
     #<anàsravaü punaþ ÷eùàü tribhiravyàkçtaü ca yat />#

[256|04]
prahàõamàrgàdanyadanàsravaü karma avyàkçtaü ca karma tribhirvipàkavisaüyogaphale hitvà /

[256|05]
     #<catvàri dve tathà trãõi ku÷alasya ÷ubhàdayaþ // VAkK_4.88 //>#

[256|06]
anukramamiti pa÷càdvakùyati /

[256|06-256|07]
ku÷alsya karmaõaþ ku÷alà dharmà÷catvàri phalàni vipàkaphalaü hitvà /

[256|07]
aku÷alà dve puruùakàràdhipatiphale /

[256|07-256|08]
avyàkçtà strãõi niþùyandavisaüyogaphale hitvà /

[256|08]
     #<a÷ubhasya ÷ubhàdyà dve trãõi catvàryanukramam />#

[256|10]
yathàkramamityarthaþ /
aku÷alasya karmaõaþ ku÷alà dharmà dve puruùakàràdhipatiphale /
[256|11]
aku÷alàstrãõi vipàkavisaüyogaphale hitvà /

[256|11-256|12]
avyàkçtà÷catvàri visaüyogaphalaü hitvà /

[256|12-256|13]
avyàkçte hi satkàyàntagràhadçùñã aku÷alànàü sarvatragàõàü duþkhadar÷ana heyànàü ca niþùyandaphalam /

[256|14]
     #<avyàkçtasya dve trãõi trãõi caite ÷ubhàdayaþ // VAkK_4.89 //>#

[256|15]
avyàkçtasya karmaõaþ ku÷alà dharmà dve puruùakàràdhipatiphalel /

[256|15-256|16]
aku÷alàþ trãõi vipàkavisaüyogaphale hitvà /

[256|16-256|17]
aku÷alà hi duþkhadar÷anàdiheyà avyàkçtayordçùñyoniþrùyandaphalam /

[256|17]
avyàkçtà dharmà etànyeva trãõi /

[256|18]
     #<sarve 'tãtasya catvàri >#

[256|19]
sarva iti traiyadhvikàþ /

[256|19-256|20]
atãtasya karmaõastraiyadvikàþ dharmà÷catvàri phalàni /

[256|20]
visaüyogaphalalü hitvà /

[256|21]
     #<madhyamasyàpyanàgatàþ />#

[256|22]
pratyutpannasyàpi karmaõo 'nàgatà dharmà÷catvàti phalànyetànyeva /

[256|23]
     #<madhyamà dve >#

[256|24]
pratyutpannà dharmàþ pratyupannasya dve puruùakàràdhipatiphale /

[256|25]
     #<ajàtasya phalàni triõyanàgatàþ // VAkK_4.90 //>#

[257|01]
anàgatasyànàgatàni trãõi phalàni /
niþùyandavisaüyogaphale hitvà /

[257|02]
     #<svabhåmidharmà÷catvàri >#

[257|03]
svabhåmikasya karmaõaþ svabhåmikà dharmà÷catvàri phalàni visaüyogaphalaü hitvà /

[257|04]
     #<trãõi dve và 'nyabhåmikàþ />#

[257|05]
anyabhåmikà dharmà anàsravà÷cet trãõi phalàni /
vipàkavisaüyogaphale hitvà /

[257|06]
dhàtvapatitatvàt /
sàsravà÷cet dve puruùakàràdhipatiphale /

[257|07]
     #<÷aikùasya trãõi ÷aikùàdyàþ >#

[257|08]
÷aikùasya karmaõaþ ÷aikùà dharmàstrãõi phalàni vipàkavisaüyogaphale hitvà /

[257|08-257|09]
a÷aikùà apyevam /

[257|09]
naiva÷aikùànà÷aikùà api vipàkaniþùyandaphale hitvà /

[257|10]
     #<a÷aikùasya tu karmaõaþ // VAkK_4.91 //>#

[257|11]
     #<dharmàþ ÷aikùàdikà ekaü phalaü trãõyapi ca dvayam />#

[257|12]
a÷aikùasya karmaõaþ ÷aikùà dharmàþ ekamadhipatiphalam /

[257|12-257|13]
a÷aikùàstrãõi vipàkavisaüyogaphale hitvà /

[257|13]
naiva÷aikùànà÷aikùà dve puruùakàràdhipatiphale /

[257|14]
     #<tàbhyàmanyasya ÷aikùàdyà dve dve pa¤ca phalàni ca // VAkK_4.92 //>#

[257|15-257|16]
÷aikùà÷aikùàbhyàmanyasya karmaõo naiva÷aikùànà÷aikùasya ÷aikùà dharmà dve puruùakàràdhipatiphale /

[257|16]
a÷aikùà apyevam /
naiva÷aikùànà÷aikùàþ pa¤ca phalàni /

[257|17]
     #<trãõi catvàri caikaü ca dçgdheyasya tadàdayaþ />#

[257|18]
dar÷anaheyasya karmaõodar÷anaheyà dharmàstrãõi phalàni vipàkavisaüyogaphalehitvà /

[257|19]
bhàvanàheyà÷catvàri visaüyogaphalaü hitvà /
apraheyà ekamadhipatiphalam /

[257|20]
     #<te dve catvàryatha trãõi bhàvanàheyakarmaõaþ // VAkK_4.93 //>#

[257|21]
bhàvanàheyasya karmaõo dar÷anaheyà dharmà dve puruùakàràdhipatiphale /

[257|21-257|22]
bhàvanàheyà÷catvàri visaüyogaphalaü muktvà /

[257|22]
apraheyàstrãõi vipàkaniþùyandaphale muktvà /

[257|23]
     #<apraheyasya te tvekaü dve catvàri yathàkramam />#

[257|24]
apraheyasya karmaõo dar÷anaheyà dharmà ekamadhipatiphalam /

[257|24-258|01]
bhàvanàheyà dve puruùakàràdhipatiphale /

[258|01]
apraheyà÷catvàri vipàkaphalaü muktvà /

[258|01-258|02]
punaryathàkramagrahaõamàdyantavanmadhye 'pi j¤àpanàrtham /

[258|02]
eùa hi peyàladharmaþ /

[258|03]
karmanirde÷aprasaïgenedamapi paripra÷nyate /

[258|03-258|04]
÷àstreùu ayogavihitaü yogavihitam, naivayogavihitaü nàyogavihitaü ca karmoktam /

[258|04]
tasya kiü lakùaõam /

[258|05]
     #<ayogavihitaü kliùñaü vidhibhraùñaü ca kecana // VAkK_4.94 //>#

[258|06]
kliùñaü karmàyogavihitamayoni÷omanaskàrasaübhåtatvàdityeke /

[258|07]
vidhibhraùñamapãtyapare /

[258|07-258|08]
yena yathà gantavyaü sthàtavyaü bhoktavyaü pravicaritavyamityevamàdi /

[258|08]
taccànyathà vidadhàti /
tadayuktavidhànàdayogavihitamiti /

[258|08-258|09]
ku÷alaü karmaü yogavihitamavidhibhraùñaü cetyapare /

[258|09]
ubhàbhyàmanyannobhayathà /

[258|09-258|10]
naivayogavihitaü nàyogavihitam /

[258|11]
kimekaü karma ekameva janmàkùipati atha naikamapi /

[258|11-258|12]
tathà kimekamapi karmaikaü janmàkùipatyathànekam /

[258|12]
eùa hi siddhàntaþ /

[258|13]
     #<ekaü janmàkùãpatyekam >#

[258|14]
ekameva janmàkùipatyekameva ca karma nànekaü janmeti nikàyasabhàgasyàkhyà /

[258|14-258|15]
tatra hi labdhe jàta ityucyate /

[258|15-258|16]
yattarhi sthaviràniruddhenoktaü "so 'haü tasyaikapiõóapàtasya vipàkena saptakçtvastrayastriü÷eùu deveùåpapanno yàvadetahyràdye ÷àkyakule jàta" iti /

[258|17]
tena hyasau samçdviü labdvà jàtismaraþ punaranyat puõyaü kçtavàn /

[258|17-258|18]
tata utthànaü dar÷ayati sma /

[258|18-258|19]
yathà manuùyo dãnàrottho 'nena sahasraü nirvi÷yàha ekena dãnàreõàhamaita dã÷varyaü pràpta iti /

[258|19]
apare tvàhuþ /

[258|19-258|20]
tasya taü piõóapàtamadhiùñhànaü kçtvà dànacetanànàü pravàho mahànutpannaþ kayàcit ki¤citphalaü parigçhãtamiti /

[258|20-258|21]
anekenàpyekamàkùipyate mà bhåt khaõóa÷o nikàyasabhàgasyàkùepa iti /

[258|22]
ekena tu karmaõà kliùñasya nikàyasabhàgasyeùyate karma /

[258|23]
     #<anekaü paripårakam />#

[258|24]
yathà citrakara ekayà vartyà råpamàlikhya vahvãbhiþ paripårayati /

[258|24-258|26]
tathà hi tulye mànuùye ka÷cit sakalendriyàïgapratyaïgo bhavativarõakçtipramàõabalasaüpadà vibhràjamànaþ ka÷cideùàü kenacidvikalaþ /

[258|26]
na ca kevalaü karmaivàkùepakaü janmanaþ /
kiü tarhi /

[258|27]
anyadapi savipàkam /
sarvathà tu 

[259|01]
     #<nàkùepike samàpattã acitte pràptayo na ca // VAkK_4.95 //>#

[259|02]
avipàkàbhyàmapyacittasamàpattibhyàü nikàyasabhàgo nàkùipyate /

[259|02-259|03]
karmàsahabhåtatvàt /

[259|03]
pràptibhi÷ca karmaõo 'nekaphalatvàt /

[259|04]
triõyàvaraõànyuktàni bhagavatà /
karmàvaraõaü kle÷àvaraõaü vipàkàvaraõaü ca /

[259|04-259|05]
teùàü kaþ svabhàvaþ /

[259|06-259|07]
     #<ànantaryàõi karmàõi tãvrakle÷o 'tha durgatiþ /
     kauravàsaüj¤isattvà÷ca matamàvaraõatrayam // VAkK_4.96 //>#

[259|08]
pa¤cànantaryàõi karmàvaraõam /

[259|08-259|09]
tadyathà màtçvadhaþ pitçvadho 'rhadvadhaþ saüghabhedaþ tathàgata÷rãre duùñacittarudhirotpàdanam /

[259|09]
tãvrakle÷atà kle÷àvaraõam /
dvividho hi kle÷aþ /

[259|10]
tivra÷ca ya abhikùõikaþ tãkùõa÷ca yo 'dhimàtraþ /
tatra yastãvraþ sa àvaraõam /

[259|11]
yathà ÷aõñhàdãnàm /

[259|11-259|12]
÷akto hyadhimatravego 'pi kle÷aþ kàdàcitko nihantuü natu samåho 'pyàjasrikaþ /

[259|12-259|13]
àjasrike he kle÷e tannirghàtàya paràkramakàlaü na labhate /

[259|13]
tasya mçduü pratãtya madhya upajàyate /
madhyaü pratãtyàdhimàtraþ /

[259|14-259|15]
tasmàt evàvaraõaü trividhà durgatiþ vipàkàvaraõaü sugate÷ca prade÷aþ auttarakauravà asaüj¤isattvà÷ca /

[259|15]
kasyaitànyàvaraõàni /

[259|15-259|17]
àryamàrgasyàryamàrgapràyogikàõàü ca ku÷alamålànàm anyànyapi hyapàyàdiniyatàni aõóajasaüsvedajastrãtvàùñamabhavayatàni karmàõi vaktavyàni syuþ /

[259|17-259|19]
yànyeva tu pa¤cabhiþkàraõaiþ sudar÷akàni paj¤akàni adhiùñhànataþ phalato gatitaþ upapattitaþ pudgalata÷ca tànyevoktàni nànyàni /

[259|19]
kle÷àvaraõaü caiùàü sarvajaghanyam /
tataþ karmàvaraõam /

[259|19-259|20]
tàmyàü hi dvitãye 'pi janmanyacikitso bhavatyuttarottaràvàhanàditi vaibhàùikàþ /

[259|21]
ànantaryàõãti ko 'rthaþ /

[259|21-259|22]
nàntaràyituü ÷akyàni vipàkaü prati janmàntaraphalena karmàntareõetyànantaryàõi /

[259|22]
na tiraskartumityarthaþ /

[259|22-259|23]
na và tatkàriõaþ pudgalasyeta÷cyutasyàntaramasti narakopapattigamanaü pratãtyanantaraþ /

[259|23]
tadbhàva ànantaryam /

[259|24]
yasya dharmasya yogàtso 'nantaro bhavati /
÷ràmaõyavat /

[259|25]
athaiùàmàvaraõànàü katamat kasyàü gatau veditavyam /
ekàntena tàvat 

[260|01]
     #<triùu dvãpeùvànantarya >#

[260|02]
nottarakurau nànyàsu gatiùu /
kuta evànyatra dhàtau /
tetùvapi stripuruùàõàmeva /

[260|03]
     #<÷aõóà dãnàü tu neùyate />#

[260|04]
kiü kàraõaü /
tadevàsaüvaràbhàve kàraõamuddiùñam /
api ca 

[260|05]
     #<alpopakàràlajjitvàt >#

[260|06]
yathàkramaü màtàpitrosteùàü ca /
alpopakàrau kilaiùàü màtàpitarau /

[260|06-260|07]
vikalàtmabhàvàdhipatitvàdalpasnehatvàcca /

[260|07-260|08]
teùàmapi na tãvraü hyapatràpyaü màtàpitrorantike pratyupasthitaü yadvipàdanàdànantaryeõa spç÷yeran /

[260|08]
ata eva tiryavapretànàmapi neùyate /

[260|09]
pañubuddhãnàü syàda÷vàjàneyavaditi bhadantaþ /

[260|09-260|10]
manuùyasyàpyamànuùau màtàpitarau màrayato na syàdànantaryam //

[260|10]
uktaü karmàvaraõam //

[260|11]
     #<÷eùe gatiùu pa¤casu // VAkK_4.97 //>#

[260|12]
ke punaþ ÷eùe /
kle÷avipàkàvaraõe /
manuùyeùu vipàkàvaraõam /

[260|12-260|13]
kauravà deveùvasaüj¤isattvàþ /

[260|13]
kiüsvabhàvànyànantaryàõi /

[260|13-260|14]
catvàri kàyakarma ekaü vàkkarma trãõi pràõàtipàta ekaü mçùàvàdaþ ekaü pràõàtipàtaprayogaþ /

[260|14-260|15]
anupakramadharmàõo hi tathàgatàþ /

[260|15]
hetau phalopacàràtsaüghabheda ànantaryamuktam /

[260|15-260|16]
bhidyate và 'neneti kçtvà /

[260|17]
saüghabhedastvasàmagrãsvabhàvo viprayuktakaþ /

[260|18]
akliùñàvyàkçto dharmaþ 

[260|19]
asàmagrã nàna cittaviprayuktaþ saüskàro 'nivçtàvyàkçtaþ saüghabhedaþ /

[260|19-260|20]
sa kimànantaryaü bhaviùyati naiva ca tena bhettà samanvàgataþ /

[260|20]
kiü tarhi /

[260|21]
     #<saüghastena samanvitaþ // VAkK_4.98 //>#

[260|22]
yo hi bhinnastasya bhedo na bhettuþ /
atha bhettà kena samanvàgataþ /

[260|23]
     #<sadavadyamçùàvàdastena bhettà samanvitaþ />#

[260|24]
saüghabhedàvadyena bhettà samanvàgataþ /
tat punarmçùàvàdaþ /

[260|24-260|25]
sa punaþ saüghabhedasahaje vàgvij¤aptyavij¤aptã /

[260|25]
sa ca tenàvadyena samanvàgato bhettà /

[261|01]
     #<avãcau pacyate kalpan >#

[261|02]
antarakalpamavãcau mahànarake vipacyate /
anyaistu nàva÷yamavãcau /

[261|02-261|03]
atha yena bahunyànantaryàõi kçtàni bhavanti anantarameva tàni vipacyante /

[261|03-261|04]
kiü tu taistasya bhavati /

[261|05]
     #<adhhikairadhikà rujaþ // VAkK_4.99 //>#

[261|06-261|07]
sahi bhåyobhirànantaryaistasminnavãcau ghanataraü sukumàrataraü cà÷rayaü labhate kàraõà÷ca bahutaràstãvratarà÷ca yena dvitricatuùpa¤caguõàü vedanàü vedayate /

[261|07-261|08]
kaþ punareùa saüghaü bhanatti /

[261|09]
     #<bhikùurdu kvacarito vçttã bhinatti />#

[261|10]
bhikùurbhinatti na gçhã na bhikùuõyàdayaþ /
sa ca dçùñicarita eva na tçùõàcaritaþ /

[261|11]
çtastho na bhinnavçttastasyànàdeyavàkyatvàt /
kva bhinatti /

[261|12]
atra bhagavàn saünihitastataþ /

[261|13]
     #<anyatra >#

[261|14]
nahi ÷àstureva saünidhau ÷akyo bhettum /
tathàgatànàü duùprasahatvàdàdeyavàkyatvàcca /

[261|15]
kàn bhinatti /

[261|16]
     #<bàli÷àn />#

[261|17]
pçthagjanàneva nàryàn pratyakùadharmatvàt /
tànapi na kùàntilàbhina ityapare /

[261|17-261|18]
kiyatà bhinnaþ saügho bhavati /

[261|19]
     #<÷àstçmàrgàntarakùàntau bhinnaþ >#

[261|20-261|21]
yadà tebhyastathàgatàdanyaþ ÷àstà kùamate tadupadiùñàcca màrgàdanyo màrga iyatà bhinnaþ saügho vaktavyaþ /

[261|21]
kiyantaü kàlaü bhinna àste /
tàmeva ràtriü 

[261|22]
     #<na vivasatyasau // VAkK_4.100 //>#

[261|23]
aparyuùita eva hi saüghabhede saügho 'va÷yaü pratisaüdhãyate /
yo 'yaü saüghabheda uktaþ 

[261|24]
     #<cakrabhedaþ sa ca mataþ >#

[261|25]
dharmacakraü hi tadà bhagavato bhinnaü bhavati /
màrgapravçttiviùñhàpanàt /

[261|25-261|26]
ata eva cakràda÷cocyate saüghabheda÷ca /

[261|26]
kva puna÷cakrabhedo bhavati /

[262|01]
     #<jambådvãpe >#

[262|02]
nànyeùu dvãpeùu /
katibhirbhikùubhiþ /

[262|03]
     #<navàdibhiþ />#

[262|04]
navàdiü kçtvà /
pareõàniyamaþ /
aùñau bhikùayaþ saügho bhavati /
navamo bhettà /

[262|04-262|05]
ava÷yaü hi saüghena dvayoþpakùayoþ sthàtavyam /

[262|05]
evaü bhinno bhavati /

[262|05-262|06]
anyastu saüghabhedaþ karmabhedàd bhavati /

[262|06]
yadyekasãmàyàü vyagràþ karma kurvanti /
sa caiùa 

[262|07]
karmabhedastriùu dvãpeùu 

[262|08]
yeùveva ÷àsanam /
katibhirbhikùubhiþ 

[262|09]
     #<aùñàbhiradhikai÷ca saþ // VAkK_4.101 //>#

[262|10]
cakrabhedastu ùañsu kàleùu na bhavati /
katameùu /

[262|11-262|12]
     #<àdàvante 'rbudàt pårvaü yugàccoparate munau /
     sãmàyàü càpyabaddhàyàü cakrabhedo na jàyate // VAkK_4.102 //>#

[262|13]
àdàvacirapravartite dharmacakre /
ante parinirvàõakàle bhagavataþ /

[262|13-262|14]
etayorhi dvayoravasthayoþ saügha ekaraso bhavati /

[262|14-262|15]
madhye 'pyarbudàt pårvaü na bhidyate yàvacchàsane ÷ãlàrbudaü dçùñyarbudaü ca notpannaü bhavati /

[262|15-262|16]
yugàcca pårvaü na bhidyate yàvacchràvakàgrayugaü notpannaü bhavati /

[262|16]
bhinnanyàyaparivàsàttena ca pratisaüdhànãyatvàt /

[262|16-262|17]
uparate munau ÷àstari parinirvçte pratidvandvàbhàvàt /

[262|17-262|18]
sãmàyàmabaddhàyàü yàvat sãmà na baddhà bhavati /

[262|18-262|19]
ekasãmàyàü hi pakùadvayàvasthànàtsaüghabheda ityeùu kàlesu cakrabhedona bhavati /

[262|19]
na ca punaþ sarveùàü baddhànàü cakrabhedaþ /
karmàdhãnatvàt /

[262|20]
kasmàt màtçvadhàdiùvànantaryaü nànyatra /

[262|21]
     #<upakàriyuõakùetraniràkçtivipàdanàt />#

[262|22]
màtàpitçvadhe tàvadupakàriõo niràkaraõàt /
kathaü tàvupakàriõau /

[262|22-262|23]
àtmabhàvasya tatprabhavatvàt /

[262|23]
kiü tayorniràkaraõam /
parityàgaþ /
guõakùetratvàdarhadvadhàd ànantaryam /

[262|24-262|25]
yadi punarmàturvya¤janaü parivçttaü syàt piturvà tatraikasminnàmnàyo 

[263|01]
     #<vya¤janàntarito 'pi syàt >#

[263|02]
ata evocyate "syàt puruùaü jãvitàdvacyaparopayenna pitaraü nàrhantam /

[263|02-263|03]
ànantaryàvadyena ca spç÷yeta /

[263|03]
syànmàturvya¤janaü parivçttaü syàditi /

[263|03-263|04]
syàt strãü jãvitàdvyaparopayenna màtaraü nàrhantãm ànantaryàvadyena ca spç÷yeta /

[263|04-263|05]
syàt piturvya¤janaü parivçttaü syàdi"ti /

[263|05]
anyasyàþ striyàþ kalalaü prasrutamanyayà yonyà pãtam /

[263|05-263|06]
katarà tasya màtà yàü ghnataþ syàdànantaryam /

[263|07]
     #<màtà yacchoõitodbhavaþ // VAkK_4.103 //>#

[263|08]
yasyàþ ÷oõitàdasàvudbhåtaþ sattvaþ sà 'sya màtà dvitãyà tu sarvakçtyeùvavalokyà /

[263|09]
sà hyàpàyikà poùikà saüvardhikà ca /

[263|09-263|10]
yadi màtari prayogaü kçtvà 'nyàü màrayenna syàdànantaryam /

[263|10]
amàtçprayogeõa màrayettathàpi na syàt /

[263|10-263|11]
ma¤catalàvalãnamàtçmàraõaü càtrodàhàrya dhàvakasya ca putreõa masaka prayogeõa piturmàraõaü ca /

[263|11-263|12]
ekena prahàreõa màtaramanyàü ca màrayato dve avij¤aptã bhavataþ /

[263|12]
vij¤aptistvànantaryameva /

[263|13]
tasya karmaõo balãyastvàt /
paramàõusaücitatvàdvij¤aptirapi dvidheti bhadantaghoùakaþ /

[263|14-263|15]
anarhatsaüj¤ayà 'pi arhadghàte bhavatyànantaryam aham hanmãtyà÷rayàvadhàraõàt /

[263|15]
yaþ pitaramarhantaü hiüsyàttasyàpyekameva syàdànantaryamà÷rayaikatvàt /

[263|16]
idamavadànaü kathaü nãyate "gaccha ÷ikhaõóinaü bråhi dve ànantarye bhavatà kçte /

[263|16-263|17]
yacca pità jãvitàdvyaparopito yaccàrhanni"ti /

[263|17]
dvàbhyàü kàraõàbhyàmiti vaktavyam /

[263|18]
dvàbhyàü và mukhàbhyàü paribhàùitaþ /

[263|18-263|19]
kimava÷yaü tathàgatasyàsti kuñuùñacittarudhirotpàdanàdànantaryam /

[263|19]
vadhàbhipràyasya syàt /

[263|20]
     #<buddhe na tàóanecchasya >#

[263|21]
yadi tàóanàbhitràya utpàdayenna syàt /
yadyanarhati praharetsa ca prahàràdårdhvamarhan syàt 

[263|22]
     #<prahàrànnordhvamarhati />#

[263|23]
syàdànantaryamiti vartate /
nahi tena tatra prayogaþ kçtaþ /

[263|23-263|24]
kimànantarye prayogaü kçtvà tasminnavyàvartite vairàgyaü phalaü và na pràpnuyàt /

[263|25]
     #<nànantaryaprayuktasya vairàgyaphalasaübhavaþ // VAkK_4.104 //>#

[264|01-264|02]
anyakarmaphalapathaprayogaü tu kçtvàryamàrgotpattau na punaþ karmapathotpattirà÷rayasyàtyantaü tadviruddhatvàt /

[264|03]
eùàmànantaryàõàü katamat mahàsàvadyam /

[264|04]
     #<saüghamede mçùàvàdo mahàvadyatamo mataþ />#

[264|05-264|06]
yaþ saüghabhedanimittaü mçùàvàdo dharmàdharmaj¤asya viparyayadyotanàt sa sarveùàü du÷caritànàü mahàvadyatamaþ /

[264|06]
kiü kàraõam /

[264|06-264|07]
tathàgatadharma÷arãraprahàritatvàt lokànàü ca svargàpavargamàrgàntaràyakatvàt /

[264|07-264|10]
saüghe hi bhinne lokasya niyàmàvakrantiphalapràptivairàgyàsravakùayàþ pratibadhyante dhyànàdhyayanasvàdhyàyacintàkarmàõyapi na pravartante sadevanàgamanuùyaü jagaccàkulaü vimanaskaü vartate yàvat punarna pratisaüdhito bhavatiyasmàccàvicau kalpaü vipàkaþ /

[264|10-264|11]
÷eùàõàmànantaryàõàü yathàkramaü pa¤camatçtãyaprathamàni gurutaràõi sarvalaghuþ pitçvadhaþ /

[264|11-264|13]
yattarhi bhagavatà trayàõàü daõóànàü manodaõóo mahàsàvadya uktaþ punarmithyàdçùñiþ paramavadyànàmityuktam ànantaryàõi niyamasya saüghabhedo mahàsàvadya uktaþ /

[264|13-264|14]
trãõi karmàõi niyamayya manodaõdaþ dçùñãrniyamayya mithyàdçùñiþ /

[264|14-264|15]
athavà vipàkavistaraü mahàjanavyàpàdanaü ku÷alamålasamucchedaü càdhikçtya yathàkramam /

[264|16]
sucaritànàü punaþ katamat mahàphalatamam /

[264|17]
     #<bhavàgracetanà loke mahàphalatamà ÷ubhe // VAkK_4.105 //>#

[264|18]
ku÷ale punaþ karmaõi bhavàgracetanà sarveùàü mahàphalatamà /

[264|18-264|19]
tasyà a÷ãtikalpasahasràõyatipra÷ànto vipàkaþ /

[264|19]
vipàkaphalaü càdhikçtyaitaduktam /

[264|19-264|21]
visaüyogaphalaü tvadhikçtya vajropamasamàdhicetanà sarveùàü mahàphalà sarvasamyojanaparyàdànaphalatvàt /

[264|21]
ata eva loka ityuktam /

[264|22]
kimànantaryairevàva÷yaü narakeùåpapadyate /
ànantaryasabhàgairapyava÷yamupapadyate /

[264|23]
natvanantaramevetyapare /
katamàni tànãtyàha 

[264|24-264|25]
     #<dåùaõaü màturarhantyà niyatisthasya màraõam /
     bodhisattvasya ÷aikùasya saüghàyadvàrahàrikà // VAkK_4.106 //>#

[265|01]
     #<ànantaryasabhàgàni pa¤camaü ståpabhedanam />#

[265|02]
etàni pa¤ca pa¤cànàmànatnaryàõàü yathàkramam sabhàgàni /

[265|02-265|04]
yadi màtaramarhantãü dåùayatyabrahmacaryakaraõàt niyatipatãtaü bodhisattvaü màrayati ÷aikùaü màrayati saüghasya sukhàyadvàrikaü harati ståpabhedaü karoti /

[265|04-265|05]
anyadapi tu karma savipàkaü triùu kàleùvatyarthaü vighnayati /

[265|05]
katameùu trisu /

[265|06]
     #<kùàntyanàgàmitàrhattvapràptau karmàtivighnakçt // VAkK_4.107 //>#
[265|07]
mårdhabhyaþ kùàntimàkirata àpàyikàni karmàõi vighnàyopatiùñhante /

[265|07-265|08]
tadvipàkabhåmyatikramàt /

[265|08]
yathà puruùasya de÷atyàgaü kurvato dhanikà upatiùñhante /

[265|08-265|10]
anàgàmiphalaü pràpnuvataþ kàmàvacaràõi vighnàyopatiùñhante tathaiva sthàpayitvà dçùñadharmavedanãyaü karma /

[265|10]
arhattvaü pràpnuvato råpàråpyàvacaràõi tathaiva /

[265|10-265|11]
yaduktaü "bodhisattvasya màraõa"miti 

[265|12]
     #<bodhisattvaþ kuto yàvat >#

[265|13]
kuta upàdàya bodhisattvovaktavyaþ /

[265|14]
     #<yato lakùaõa karmakçt />#

[265|15-265|16]
yataþ prabhçti lakùaõavipàkàni karmàõyàrabhate kartuü sa hi tadànãü niyatipatito bhavati /

[265|16]
kathaü kçtvà /
sa hi tasmàt kàlàt prabhçti nityaü bhavati /

[265|17]
     #<sugatiþ kulajo 'vyakùaþ pumàn jàtismaro 'nivçt // VAkK_4.108 //>#

[265|18]
pra÷astà gatirasyeti sugatirdevamanuùyopapatteþ /

[265|18-265|19]
tasyàü ca sugatau kùatriyabràhmaõagçhapatimahà÷àlakulajo bhavati nànyaþ kulãnaþ /

[265|19]
vikalànyakùàõyasyeti vyakùaþ /

[265|20]
na vyakùo 'vyakùaþ avikalendriyaþ ityarthaþ /
puruùa eva na strã kuta eva ÷aõóhàdiþ /

[265|21]
jàtismara÷ca bhavati /
sarvasyàü jàtau nivartata iti nivçt /
na nivçdanivçt /

[265|22]
anivartaka ityarthaþ /

[265|22-265|23]
sattvahitàrthaü sarvaduþkhaprakàraiþ sarvasattvavipratipattibhi÷càkheditatvàt /

[265|23]
yattalloka ucyate "apaõakrãto dàsa" iti /

[265|23-265|26]
bodhisattvàste te hi mahàtmànaþ sarvasaüpatprakarùavi÷eùapràptà api santo niùkàraõakaruõàpàratantryàtsarvasattveùu caõóàlakumàrakasadç÷amàtmànaü nirmànatayà vyavasthàpya sattvebhyaþ sarvakadarthànàü soóhàro bhavanti sarva÷ramayantraõànàü codvoóhàraþ /

[265|26-265|27]
yaccaitallakùaõavipàkaü karmetyuktam /

[266|01-266|02]
     #<jambådvãpe pumàneva saümukhaü buddhacetanaþ /
     cintàmayaü kalpa÷ate ÷eùa àkùipate hi tat // VAkK_4.109 //>#

[266|03]
jambådvãpa eva bodhisattvo lakùaõavipàkaü karmàkùipati /
nànyatra /

[266|03-266|04]
jàmbådvãpakànàü tãkùõabuddhitvàt /

[266|04]
puruùa eva na strã /

[266|04-266|05]
saümukhãbhåta eva ÷àstari buddhàlambanayaiva cetanayà cintàmayaü tatkarma na ÷rutamayaü na bhàvanàmayam /

[266|05-266|06]
kalpa÷ate ca ÷eùa àkùipati na bahubhavesu /

[266|06-266|07]
bhagavatà tu ÷àkyamuninottaptavãryatayà nava kalpà apàvartità ekanavatyà kalpairàkùiptam /

[266|07-266|09]
ata eva cokta "mito 'haü gràmaõãrekanavataü kalpamupàdàya na samanusmaràmi nàbhijànàmi yadekakulamapi pakùabhikùàpradànahetoþ kùataü và syàdupahataü ve"ti /

[266|09-266|11]
tataþ prabhçti prakçtijàtismaratvàt prathamakalpàsaükhyeyaniryàta eva bodhisattva etàü÷caturo doùàn vyàvartayati dvau ca guõo pratilabhata iti pårvàcàryàþ /

[266|11]
teùàü ca lakùaõànàm 

[266|12]
     #<ekaikaü puõya÷atajam >#

[266|13]
kiü puõyasya parimàõam /

[266|13-266|14]
saünikçùñabodhisattvaü sthàpayitvà yàvat sarvasattvànàü bhogaphalamityeke /

[266|14-266|15]
yàvat sarvasattvànàü karmàdhipatyena trisàhasramahàsàhasrako loko 'bhinivartata ityapare /

[266|15]
buddhà eva ca tatparimàõaj¤à ityapare /

[266|15-266|16]
atha bodhisattvabhåto bhagavàn kiyato buddhàn paryupàsayàmàsa /

[266|16-266|17]
pratheme kalpàsaükhyeye pa¤casaptatisahasràõi dvitãye ùañsaptatiü tçtãye saptasaptatim /

[266|18]
atha kasya kalpàsaükhyeyasyànte katamo buddha àsãt /

[266|18-266|19]
pratilomànukrameõa yathàkramam /

[266|20]
     #<asaükhyeyatrayàntyajàþ />#

[266|21]
     #<vipa÷yã dãpakçdratna÷ikhã >#

[266|22]
ratna÷ikhini samyaksaübuddhe prathamo 'saükhyeyaþ samàptaþ /
dãpaïkare bhagavati dvitãyaþ /

[266|23]
vipa÷yini tathàgate tçtãyaþ /
sarveùàü tu teùàü 

[266|24]
     #<÷àsyamuniþ purà // VAkK_4.110 //>#

[266|25]
÷àkyamunirnàma samyaksaübuddhaþ pårvaü vabhåva /

[266|25-267|02]
yatra bhagavatà bodhisattvabhåtenàdyaü praõidhànaü kçtam evaüprakàra evàhaü buddho bhaveyamiti no 'pyevaü kaliyuga evotpannavànàryavattasyàpyevaü varùa sahasràntaü ÷àsanaü babhåva /

[267|03]
atha kasyàmavasthàvàü bodhisattvaþ kàü pàramitàü paripårayate /

[267|04]
     #<sarvatra sarvaü dadataþ kàruõyàddànapåraõam />#

[267|05-267|06]
yadà sarvasmai sarvaü dadàti à akùõaþ à majjàyàþ kàruõyànnàbhyudayavi÷eùaü lipsamànaþ iyatà dànapàramità paripårõà bhavati /

[267|07]
     #<aïgacchede 'pyakopàttu ràgiõaþ kùànti÷ãlayoþ // VAkK_4.111 //>#

[267|08-267|09]
yadà 'yamavãtaràgo 'pi cchidyamàneùvaïgeùu nàlpamapi kupyati tadà 'sya kùànti÷ãlapàramite paripårõe bhavataþ /

[267|10]
     #<tiùyastotreõa vãryasya >#

[267|11-267|12]
tiùyaü tathàgataratnaguhàyàü tejodhàtusamàpannadçùñyà bhagavàn bodhisattvabhåta ekena pàdena sthitvà sapta divasàn stutavànekagàthayà 

[267|13-267|16]
     "na divi bhuvi và nàsmin loke na vai÷ravaõàlaye /
     na marubhavane divye sthàne na dikùu vidikùu và //
     caratu vasudhàü sphãtàü kçtsnàü saparvatakànanàm /
     puruùavçùabhastvattulyo 'nyo mahà÷ramaõaþ kuta" iti //

[267|17]
tadà kila vãryapàramità paripårõà nava ca kalpàþ pratyudàvartitàþ /

[267|18]
     #<dhãsamàdhyoranantaram />#

[267|19-267|20]
bodheþ pårvasamanantaraü dhyànapraj¤àpàramitayoþ paripårirvajropamasamàdhau svasyàþ saüpadaþ pàragamanàt pàramitàþ /

[267|21]
såtra uktaü "trãõi puõyakriyàvaståni /

[267|21-267|22]
dànamayaü puõyakriyàvastu ÷ãlamayaü bhàvanàmayami"ti /

[267|22]
kathametattrayaü puõyakriyàvastu /

[267|23]
     #<puõyaü kriyà 'tha tadvastu trayaü karmapathà yathà // VAkK_4.112 //>#

[267|24]
puõyamapyetattrayaü kriyà 'pi vastvapi yathàyogamiti puõyakriyàvastu /

[267|24-268|01]
tadyathà karma ca te panthàna÷ca panthàna eva ca karmaõa iti karmaüpathà uktàþ /

[268|01-268|02]
tatra dànamaye tàvat puõyakriyàvastuni kàyavàkkarma tridhà bhavati /

[268|02-268|03]
tatsamutthàpikà cetanà puõyaü ca kriyà ca /

[268|03]
tatsahabhuvo dharmàþ puõyameva /
÷ãlamayaü tu kàyavàkkarmaiveti tridhà bhavati /

[268|04]
bhàvanàmayo maitrã puõyaü ca puõyakriyàyà÷ca vastu /

[268|04-268|06]
tatsaüprayuktàyà÷cetanàyà maitrãmukhenàbhisaüskaraõàt tatsahabhuva÷cetanà ÷ãlaü ca puõyaü ca kriyà ca /

[268|06-268|07]
anye tatsahabhuvaþ puõyameva puõyasya và kàraõaü puõyakriyà puõyaprayogastasyà etàni trãõi vaståni /

[268|07]
eùàü saüpàdanàrthaü puõyaprayogàrambhàditi /

[268|07-268|08]
ku÷alacetanàparamàrthena puõyakriyà /

[268|08]
tasyà etàni vastånãtyapare /

[268|09]
kimidaü dànaü nàma /
yadapi dãyate daddànam /
iha tu 

[268|10]
     #<dãyate yena daddànaü >#

[268|11]
bhavati sma /
ràgàdibhirapi dãyate /
na càtra tadiùñam /
ato vi÷eùaõàrthamàha 

[268|12]
     #<påjànugrahakàmyayà />#

[268|13]
pareùàü påjànugrahakàmatàbhyàü yena dãyate /
kiü punastatsyàdyena dãyate /

[268|14]
     #<kàyavàkkarma sotthànaü >#

[268|15]
kiü punastadutthànam /
yena kalàpena tadutthàpyate /
àha càtra 

[268|16-268|17]
     ÷ubhena manasà dravyaü svaü dadàti yadà pumàn /
     tat kùaõaü ku÷alàþ skandhàþ dànamityabhidhãyate //" iti /
[268|18]
     #<mahàbhogyaphalaü ca tat // VAkK_4.113 //>#

[268|19]
taccaitaddànamayaü puõyakriyàvastu mahàbhogyaphalam /
svabhàve caiùa mayaóveditavyaþ /

[268|20]
tadyathà tçõamayaü gçhaü parõamayaü bhàjanamiti /
tat khalvetaddànaü 

[268|21]
     #<svaparàrthobhayàrthàya nobhayàrthàya dãyate />#

[268|22-268|23]
tatra yadavãtaràgaþ àryaþ pçthagjano và vãtaràga÷caitye dànaü dadàti tadasyàtmana evàrthàya /

[268|23]
pareùàü tenànugrahàbhàvàt /

[268|23-269|01]
yadàryo vãtaràgaþ parasattvebhyo dànaü dadàti sthàpayitvà dçùñadharmavedanãyaü tatra dànaü pareùàmarthàya /

[269|01-269|02]
tena teùàmanugrahàt /

[269|02]
nàtmano 'rthàya /
tadvipàkabhåmeratyantasamatikràntatvàt /

[269|02-269|03]
yadavãtaràgaþ pçthagjano và vãtaràgaþ parasattvebhyo dadàti taddànamubhayeùàmarthàya /

[269|03-269|04]
yadàryo vãtaràga÷caitye dadàti sthàpayitvà dçùñadharmavedanãyaü taddànamubhayeùàü nàrthàya /

[269|04-269|05]
taddhi kevalaü gauravaü kçtj¤àbhyàü dãyate /

[269|05]
sàmànyena dànaü mahàbhogyaphalamuktam /

[269|06]
     #<tadvi÷eùaþ punardàtçvastukùetravi÷eùataþ // VAkK_4.114 //>#

[269|07]
tatra tàvat 

[269|08]
     #<dàtà vi÷iùñaþ ÷raddhàdyaiþ >#

[269|09]
÷raddhà÷ãla÷rutàdiguõayukto dàtà vi÷iùño bhavati /

[269|09-269|10]
tasya taddànadàtçvi÷eùeõa phaladànaü prativi÷iùyate /

[269|10]
sa ca tàdç÷o dàtà 

[269|11]
     #<satkçtyàdi dadàti >#

[269|12]
satkçtya svahastaü kàle parànupahatya dadàti /

[269|13]
     #<ataþ />#

[269|14]
     #<satkàrodàrarucità kàlànàcchedyalàbhità // VAkK_4.115 //>#

[269|15]
ato 'sya dàtustattàdç÷aü dànaü dattvà yathàkramaü catvàro vi÷eùà bhavanti /

[269|15-269|16]
satkàralàbhã bhavati /

[269|16]
udàreùu ca bhogeùu ruciü labhate /

[269|16-269|17]
kàlelna ca bhogàn labhate nàtikràntikàlena /

[269|17]
anàcchedyàü÷ca bhogàn labhate /

[269|17-269|18]
nàsya bhogàþ parairàcchàdyante nàpyagnyàdibhirvinà÷yante /

[269|18-269|19]
uktaü yathà dàtà vi÷iùyate tadvi÷eùàcca dànavi÷eùaþ /

[269|20]
atha vastu kathaü vi÷iùyate /

[269|21]
     #<varõàdisampadà vastu >#

[269|22]
vi÷iùñamiti vartate /

[269|22-269|23]
yadi yaddãyate dadvarõagandharasaspar÷ànàmanyatamenàpi saüpannaü bhavati /

[269|23]
evaü vastu vi÷iùyate /
tàdç÷aü vastu dattvà kiü bhavati /
yathàkramam 

[269|24-269|25]
     #<suråptvaü ya÷asvi và /
     priyatà sukumàrartusukhaspar÷àïtà tataþ // VAkK_4.116 //>#

[269|26]
varõasampannaü dattvà suråpo bhavati /
gandhasaüpannaü dattvà ya÷asvã bhavati /

[269|26-270|01]
gandhavadya÷aso dikùu vidhàraõàt /

[270|01]
rasasaüpannaü dattvà priyo bhavati /
rasa iva svàduþ /

[270|01-270|03]
spar÷asaüpannaü dattvà sukumàràïgà÷ca bhavati çtusukhaspar÷àni càsyàïgàni bhavanti yathà strãratnasya /

[270|04]
atha kùetraü kathaü vi÷ipyate /

[270|05]
     #<gatiduþkhopakàritvaguõaiþ kùetraü vi÷iùyate />#

[270|06]
gativi÷eùàtàvadvi÷iùyate /

[270|06-270|07]
tathà hyuktaü bhagavatà "tiryagyonigatàya dànaü dattvà ÷ataguõo vipàkaþ pratikàïkùitavyaþ /

[270|07-270|08]
duþ÷ãlàya manuùyabhåtàya dànaü dattvà sahasraguõa" iti /

[270|08]
duþkhavi÷eùà dvi÷iùyate /
tathà hyaupadhikeùu puõyakriyàvastuùu /

[270|09]
glàne dànaü glànopasthàpake dànam /

[270|09-270|11]
÷ãtalikàdiùu ca dànamuktvoktame" bhiþ saptabhiþ auùadhikaiþ puõyakriyàvastubhiþsamanvàgatasya ÷ràddhasya kulaputrasya và kuladuhiturvà na labhyaü puõyànàü pramàõamudgrahãtumi"ti /

[270|12-270|13]
upakàritvavi÷eùàdyathà màtàpitroranyeùàü copakàriõàm çùyamçgajàtakàdyudàharaõàt /

[270|13]
guõavi÷eùàdyathà" ÷ãlavate dattvà ÷atasahasraguõo vipàka" ityevamàdi /

[270|14]
sarveùàü tu dànànàm 

[270|15]
     #<agraü muktasya muktàya >#

[270|16]
"yadvãtaràgo vãtaràgàya dattvà 'tidànamidaü ÷reùñhamàmiùadàneùu dànamityuktaü bhagavatà /

[270|17]
     #<bodhisattvasya ca >#

[270|18]
yadvà dànaü bodhisattve dadàti sarvasattvahitahetostadamuktasyàpyamukte 'bhyàdànamagram /

[270|19]
tat sthàpayitvà yàni bhagavato 'nyànyaùñau dànànyuktàni teùàm 

[270|20]
     #<aùñamam // VAkK_4.117 //>#

[270|21]
agramiti vartate /
katamànyaùñau /

[270|21-270|24]
àsàdya dànaü bhayadànam adànme dànaü dàsyati me dànaü dattpårvaü me dànaü pitçbhi÷ca pitàmahai÷ceti dànaü dadàti svargàrthaü dànaü kãrtyarthaü dànaü cittàlaïkàràrthaü dànaü cittapariùkàràrthaü yiogasaübhàràrthamuttamàrthasya pràptaye dànaü dadàti /

[270|24]
tatràsàdya dànaü yat àsannebhya upagatebhyo dànaü dadàtãti pauràõàþ /

[270|25]
bhayadànaü yadvinà÷àbhimukhaü dçùñvà varaü dadàmãti dadàti /

[270|25-270|26]
÷eùaü sugamatvànna vibhaktam /

[270|26]
srota àpattiphalapratipannakàya dànaü dattvà 'prameyavipàkaþ /

[270|27]
tato 'prameyataraþ srota àpannàyeti vistareõoktaü såtre /
apitu 

[271|01-271|02]
     #<màtçpitçglànadhàrmakathikebhyo 'ntyajanmane /
     bodhisattvàya càmeyà anàryebhyo 'pi dakùiõà // VAkK_4.118 //>#

[271|03]
ebhyaþ pa¤cabhyaþ pçthagjanabhåtebhyo 'pyaprameyà phalato dakùiõà bhavati /

[271|03-271|04]
tatràntyajanmà bodhisattva÷caramabhavikaþ /

[271|04-271|05]
dharmakathika÷caturvidhe kùetravi÷eùe katamasmin pakùe dikùeptavyaþ /

[271|05]
upakàripakùe /

[271|05-271|07]
sa hi mahàkalyàõamitram avidyàndhàyàü prajàyàü praj¤àcakùuùo dàtà samaviùamasya prakà÷ayità anàsravasya dharmakàyasyàtinivartayità samàsato buddhakçtyasya kartà /

[271|08]
karmaõàü tu gurulaghutvaü j¤àtukàmena samàsataþ ùañ kàraõàni j¤eyàni /
tadyathà 

[271|09-271|10]
     #<pçùñhaü kùetramadhiùñhànaü prayioga÷cetanà÷ayaþ /
     eùàü mçdvadhimàtratvàt karmamçdvadhimàtratà // VAkK_4.119 //>#

[271|11]
pçùñhaü nàma yatkçtasya punaranukriyà /
kùetraü nàma yatra kàràpakàràþ kriyante /

[271|12]
adhiùñhànaü karmapathaþ /
prayogastadarthaü kàyavàkkarma /

[271|12-271|13]
cetanà yayà karmapathaü niùñhàpayati /

[271|13-271|14]
à÷ayastadabhipràya evaü caivaü ca kuryàmevaü caivaü ca na kariùyàmãti /

[271|14]
kasyacit pçùñhaparigraheõaiva tatkarma guru saüpadyate /

[271|14-271|15]
vipàkanaiyamyenàvasthànàt /

[271|15]
kasyacit kùetrava÷enaiva /

[271|15-271|16]
tatraiva kùetre punaradhiùñhànava÷àt guru saüpadyate nànyathà /

[271|16]
yathà màtàitroþ pràõàtipàtàt na tvevamadattàdànàdikàt /

[271|16-271|17]
evamanyadapi yojyam /

[271|17-271|18]
yasya tu sarvàõyadhimàtràõi bhavanti tasyàtyarthamadhimàtraü guru karma veditavyam /

[271|18]
yasya mçdåni tasyàtyarthaü mçdu veditavyam //

[271|19]
kçtaü copacitaü ca karmocyate /
kathaü karmopacitaü bhavati /
pa¤cabhiþ karaõaiþ /

[271|20-271|21]
     #<saücetanasamàptibhyàü niùkaukçtya vipakùataþ /
     parivàràdvipàkàcca karmopacitamucyate // VAkK_4.120 //>#

[271|22]
kathaü saücenataþ /
saücintya kçtaü bhavati nàbuddhipårvaü na sahasà kçtam /

[271|22-271|23]
kathaü samàpattitaþ /

[271|23]
ka÷cidekena du÷caritenàpàyànyàtika÷cidyàvattribhiþ /

[271|23-271|24]
ka÷cidekena karmapathena ka÷cidyàvadda÷abhiþ /

[271|24-271|25]
tatra yo yàvatà gacchati tasminnasamàpte kçtaü tatkarma nopacitam samàpte tåpacitam /

[271|25]
kathaü niùkaukçtyavipakùataþ /

[271|25-272|01]
nirvipratisàraü ca tat karma bhavati niùpratipakùaü ca /

[272|01]
kathaü parivàrataþ /

[272|01-272|02]
aku÷alaü càku÷alaparivàraü ca bhavati /

[272|02]
kathaü vipàkataþ /
vipàkadàna niyataü bhavati /

[272|03]
evaü ku÷alamapi yojyam /
ato 'nyathà karma kçtaü bhavati nopacitam /

[272|04]
caitye saràgasyàtmàrthaü dànamityuktam /

[272|04-272|05]
tatràsatyupabhoktari kathaü puõyaü bhavati /

[272|05-272|06]
dvividhaü hi puõyaü tyàgànvayaü tyàgàdeva yadupapadyate paribhogànvayaü ca deyadharmaparibhogàdyadutpadyate /

[272|07]
     #<caitye tyàgànvayaü puõyaü >#

[272|08]
paribhogànvyaü puõyaü nàsti /
kathaü tatràpratigçhõati kasmiü÷cit puõyam /

[272|08-272|09]
kiü punaþ kàraõaü sati pratigrahãtari bhavitavyaü nàsatãti /

[272|09]
kasyacidapyanugrahàbhàvàt /
idamakàraõam /

[272|10]
yadi hi puõyaü parànugrahàdeva syàt maitryàdyapramàõasamyagdçùñibhàvanàyàü na syàt /

[272|11]
tasmàdeùñavyaü caityai 'pi puõyam /

[272|12]
     #<maitryàdivadagçhõati />#

[272|13-272|14]
yathà maitryàdiùvantareõàpi pratigràhakaü parànugrahaü và puõyaü bhavati svacittaprabhavaü tathàbhyatãte 'pi guõavati tadbhaktikçtaü svacittàt puõyaü bhavati /

[272|14-272|15]
dànamànakriyà tarhi vyarthà pràpnoti /

[272|15]
na /
tatkarmasamutthàpikàyà bhakteþ prakçùñataratvàt /

[272|15-272|16]
yathà hi ÷atruvadhàbhipràyasya tatsamutthàpitaü kàyavàkkarma /

[272|16-272|17]
÷atrusaüj¤ayà tasminmçte 'pi kurvato bahutaramapuõyaü jàyate /

[272|17]
nàbhipràyamàtreõa /

[272|17-272|18]
tathàbhyatãte ÷àstari tadbhaktisamutthàü dànamànakriyàü kurvato bahutaraü puõyaü jàyate /

[272|19]
na bhaktimàtreõa /

[272|19-272|20]
yadi svakùetre dànakriyàvãjamiùñaphalaü bhavati tatkùetre tarhyaniùñaphalaü bhaviùyati /

[272|21]
     #<kukùetre 'pãùñaphalatà phalabãjàviparyayàt // VAkK_4.121 //>#

[272|22-272|23]
kukùetre 'pi phalasya bãjàdaviparyayo dçùño mçdvãkàbãjànmçdvãkàphalamevotpadyate madhuraü nimbavãjànnimbameva tiktam /

[272|23-272|24]
evaü kukùetre 'pi parahitàdhyà÷ayapravçttasya dànabãjasyeùñameva phalaü nirvartate nàniùñam /

[272|24-273|01]
kùetradoùàttu tadvãjamalpaphalaü và bhavatyaphalaü và /

[273|01]
gataü dànamayapuõyakriyàvastu saprasaïgam //

[273|02]
÷ãlamayaü vaktavyam /
taducyate 

[273|03]
     #<dauþ÷ãtlama÷ubhaü råpaü ÷ãlaü tadviratiþ >#

[273|04]
aku÷alaü hi råpaü dauþ÷ãlyamucyate /
tasmàdviratiþ ÷ãlam /
sà punarviratiþ 

[273|05]
     #<dvidhà />#

[273|06]
yayà ca viramyate vij¤aptyà yacca tadviramaõam avij¤aptiþ /

[273|06-273|07]
na ca kevalaü dauþ÷ãlyàdviratiþ ÷ãlam /

[273|07]
kiü tarhi /

[273|08]
     #<pratikùiptàcca buddhena >#

[273|09-273|10]
yadapi na prakçtyà dauþ÷ãlayaü bhagavatà ca buddhena pratikùiptamakàlabhojanàdikaü tasmàdapi dvidhà viratiþ ÷ãlam /

[273|10]
samàtta÷ikùasya tu tadadhyàcàràddauþ÷ãlyaü jàyate //

[273|10-273|11]
uktaü tamàsena ÷ãlam //

[273|12]
     #<vi÷uddhaü tu caturguõam // VAkK_4.122 //>#

[273|13]
tattu ÷ãlaü caturguõaü bhavati /
viparyayàdavi÷uddham /
atha kathaü caturguõamityàha 

[273|14]
     #<dauþ÷ãlyataddhetvahataü tadvipakùa÷amà÷ritam />#

[273|15]
dauþ÷ãtyena tàvadanupahataü bhavati yathoktena dauþ÷ãlyena /
hetunà 'pyanupahataü bhavati /

[273|16]
lobhàdibhiþ kle÷opakle÷aiþ dauþ÷ãlyavipakùà÷ritaü ca bhavati /

[273|16-273|17]
smçtyupasthànasaüni÷ritatvàt samà÷ritaü ca bhavati /

[273|17]
nopapattivi÷eùà÷ritam /

[273|17-273|18]
nirvàõapariõàmitavàt /

[273|18]
pa¤cabhiþ kàraõaiþ ityapare /

[273|18-273|19]
maulaiþ karmapathairvi÷uddhaü bhavati sàmantakairvi÷uddhaü vitarkairanupahataü smçtyà 'nuparigahãtaü nirvàõapariõàmitaü ceti /

[273|19-273|20]
caturvidhaü ÷ãlamityapare /

[273|20]
bhaya÷ãlaü yadà jãvikà÷lokadaõóadurgatibhayàt pàlyate /

[273|20-273|21]
à÷àsti÷ãlaü yadbhavabhogasatkàratçùõàkçtam /

[273|21-273|22]
bodhyaïgànulomaü ÷ãlaü yanmokùàrthaü samyagdçùñikàõàm /

[273|22]
pari÷uddhaü ÷ãlamanàsrava÷ãlaü nirmalatvàditi //
gataü ÷ãlam //

[273|23]
     #<samàhitaü tu ku÷alaü bhàvanà >#

[273|24]
kimidaü samàhitaü nàma /
samàdhisvabhàvaü sahabhå yat /
kimarthametat bhàvanetyucyate /

[274|01]
     #<cittavàsanàt // VAkK_4.123 //>#

[274|02]
taddhi samàhitaü ku÷alamatyarthaü cittaü vàsayati /
guõaistanmayãkaraõàtsaütateþ /

[274|02-274|03]
puùpaistilabhàvanàvat /

[274|03]
dànaü tàvanmahàbhogatàyai saüvartata ityuktam /

[274|03-274|04]
atha ÷ãlaü bhàvanà ca 

[274|05]
     #<svargàya ÷ãlaü pràdhànyàt visaüyogàya bhàvanà />#

[274|06]
dànamapi svargàya ÷ãlaü pràdhànyàt /
÷ãlamapi visaüyogàya /
bhàvanà tu pràdhànyàt /

[274|07]
sutra uktaü "catvàraþ pudgalà bràhmaõyaü puõyaü prasavantã"ti /

[274|07-274|08]
katamat tad bràhmapuõyam /

[274|08]
yattallakùaõavipàkasya karmaõaþ parimàõaj¤àpanàyoktam iti vaibhàùikàþ /

[274|09]
pårvàcàryàs tu vyàcakùate /

[274|10]
     #<caturõàü bràhmapuõyatvaü kalpaü svargeùu modanàt // VAkK_4.124 //>#

[274|11]
yàvatà puõyena kalpaü svargeùu modate idaü bràhmaü puõyam /

[274|11-274|12]
brahmapurohitànàü kalpàyuùkatvàt /

[274|12]
nikàyàntare gàthàü pañhanti 

[274|13]
"bràhmaü puõyaü prasavati kalpaü svargeùu modata" iti /

[274|14]
àmiùadànamuktam /
dharmadànaü vaktavyam /
tadidamucyate /

[274|15]
     #<dharmadànaü yathàbhåta såtràdyakliùñade÷anà />#

[274|16]
såtràdãnàü yathàbhåtamakliùñade÷anà dharmadànam /

[274|16-274|17]
ato mahatãü ta àtmanaþ puõyajyàniü kurvanti ye viparãtadharmaü de÷ayanti /

[274|17-274|18]
kliùñacittà và làbhasatkàra ya÷àüsi và¤chantaþ /

[274|18]
uktaü puõyakriyàvastubhedena trividhaü ku÷alaü punaþ 

[274|19]
     #<puõyanirvàõanirvedhabhàgãyaü ku÷alaü tridhà // VAkK_4.125 //>#

[274|20-274|21]
puõyabhàgãyaü yadiùñavipàkaü mokùabhàgãyaü yasminnutpanne niyataü parinirvàõadharmà bhavati /

[274|21-274|23]
yasya saüsàràdãnavanairàtmyanirvàõaguõadyotikàü kathàü ÷rutvà romaharùà÷råpàtau bhavatastasyàsti mokùabhàgãyaü ku÷alamålamityavaseyaü pravçùãvàïkuraprarohàt khalavileùu bãjàstitvam /

[274|23-274|24]
nirvedhabhàgãyamuùmàdi caturvidhaü pa÷càdvyàkhyàsyàmaþ /

[275|01]
yadidaü loka ucyate lipimudràgaõanà kàvyaü saükhyeti ka eùàü svabhàvaþ /

[275|02-275|03]
     #<yogapravartitaü karma sasamutthàpakaü tridhà /
     lipimudre sagaõanaü kàvyaü saükhyà yathàkramam // VAkK_4.126 //>#

[275|04]
yogapravartitamiti upàyavi÷eùapravartitam /
tridhà karmeti kàyavàïmanaskarma /

[275|04-275|05]
tatra lipimudre tàvadyogapravartitaü kàyakarma samutthàpanam /

[275|05]
gaõanà kàvyaü ca vàkkarma /

[275|06]
ityetàni pa¤caskandhasvabhàvàni /
saükhyà manaskarma /
yanmanasà saükalanaü dharmàõàm /

[275|07]
dharmàõàmidànãü kecit paryàyà ucyante /

[275|08]
     #<sàvadyà nivçtà hãnàþ kliùñà dharmàþ >#

[275|09]
kliùñànàü dharmàõàü sàvadyà nivçtà hãnà iti paryàyàþ /

[275|10]
     #<÷ubhàmalàþ />#

[275|11]
     #<praõãtàþ >#

[275|12]
ku÷alànàsravàõàü praõãtà iti paryàyaþ /

[275|12-275|13]
hãnapraõãtebhyo 'nye madhyà iti siddhaü bhavati /

[275|14]
     #<saüskçta÷ubhàþ sevyàþ >#

[275|15]
kusalasaüskçtànàü sevitavyà iti paryàyaþ /
÷eùà asevitavyà iti siddhaü bhavati /

[275|16]
kasmàdasaüskçtaü na sevyam /
anabhyasanãyatvàdaphalatvàcca /
phalarthaü hi sevà bhavati /

[275|17]
sottarà anye sarvadharmàþ /

[275|18]
     #<mokùastvanuttaraþ // VAkK_4.127 //>#

[275|19]
nahi nirvàõàdvi÷iùñataramasti /
tacca sarvebhyo vi÷iùñaü ku÷alanityatvàt /

=====================================================================

[275|20-275|21]
abhidharmako÷abhàùye karmanirdde÷o nàma caturthaü ko÷asthànamiti //

pa¤camaü ko÷asthànam 

=====================================================================

oü namo buddhàya

=====================================================================

[277|03]
"karmajaü lokavaicitrya" mityuktam /

[277|03-277|04]
tàni karmàõyanu÷ayava÷àdupacayaü gacchanti antareõa cànu÷ayàn bhavàbhinirvarttane na samarthàni bhavanti /

[277|04]
ato veditavyàþ 

[277|05]
     #<målaü bhavasyànu÷ayàþ >#

[277|06]
kle÷o hi pravartamàno da÷a kçtyàni karoti /

[277|06-277|09]
målaü ca dçóhãkaroti saütatimavasthàpayati kùetramàpàdayati niþùyandaü nirvartayati karmabhavamabhinirharati svasaübhàraü arigçhõàti àlambane saümohayati vij¤ànasroto namayati ku÷alapakùàdvyutkràmati pandhanàrthaü ca spharati dhàtvanatikramayogeneti /

[277|10]
kati ceme 'nu÷ayàþ /
samàsena ùañ /
katame 

[277|11]
     #<ùaóràgaþ pratighastathà />#

[277|12]
     #<màno 'vidyà ca dçùñi÷ca vicikitsà ca >#

[277|13]
athàgrahaõaü ràgava÷enànyeùàmàlambanànu÷àyitaj¤àpanàrtham /

[277|13-277|14]
etacca pa÷càt pravedayiùyàmaþ /

[277|15]
     #<te punaþ // VAkK_5.1 //>#

[277|16]
     #<ùaóràgabhedàtsaptoktàþ >#

[277|17]
ta ete ùaónu÷ayàþ såtre ràgasya dvidhà bhedaü kçtvà saptoktàþ /

[277|17-277|19]
kàmaràgànu÷ayaþ pratighànu÷ayo bhavaràgànu÷ayo mànànu÷yaþ avidyànu÷ayo dçùñyanu÷ayo vicikitsànu÷aya iti /

[277|19-278|01]
kathamidaü j¤àtavyaü kàmaràga evànu÷ayaþ kàmaràgànu÷ayaþ àhosvit kàmaràgasyànu÷ayaþ kàmaràganu÷ayaþ /

[278|01]
kiü càtaþ /

[278|01-278|02]
kàmaràga evànu÷aya÷cet såtravirodhaþ /

[278|02]
"ihaikatyo na kàmaràgaparyavasthitena cetasà bahulaü viharati /

[278|02-278|03]
utpannasya kàmaràgaparyavasthànasyottari niþsaraõaü yathàbhåtaü prajànàti /

[278|03-278|04]
tasya tatkàmaràgaparyavasthànaü sthàma÷aþ samyaktvasamavahataü sànu÷ayaü prahãyata"iti /

[278|04-278|06]
kàmaràgasyànu÷aya÷cedviprayuktànu÷ayaprasaïgàdabhidharmavirodhaþ "kàmaràgànu÷ayastribhirindriyaiþ saüprayukta" iti /

[278|06]
kàmaràga evànu÷ya iti vaibhàùikàþ /

[278|06-278|07]
evaü yàvadvicikitsaivànu÷aya iti /

[278|07]
nanu coktamevaü såtravirodha iti /
nàsti virodhaþ /
sànu÷ayaü sànubandhamityarthaþ /

[278|08]
aupacàriko và såtre 'nu÷aya÷abdaþ pràptau /
yathà duþkho 'gniriti /

[278|08-278|09]
làkùaõikastvabhidharme kle÷a evànu÷aya÷abdaþ /

[278|09]
tasmàtsaüyuktà evànu÷ayàþ /
kathamidaü gamyate /

[278|10]
anu÷ayànàü 

[278|11]
     "cittakle÷akaratvàdàvaraõatvàcchubhairviruddhatvàt" /

[278|12-278|13]
yasmàdanu÷ayaiþ kliùñaü cittaü bhavatyapårvaü ku÷alaü notpadyate utpannàcca parihãyate tasmànna viprayuktàþ /

[278|13]
atha viprayuktairapyevaü syàt /

[278|13-278|14]
ku÷alaü na kadàcidupalabhyeta /

[278|14]
teùàü nityaü saünihitatvàt /
upalabhyate ca /
ataþ 

[278|15-278|16]
"ku÷alasya copalambhàdaviprayuktàþ atha ihànu÷ayàþ" iti /

[278|17-278|18]
tadidamaj¤àpakaü yasmàdyo viprayuktamanu÷ayamicchati sa etatsarvamanu÷ayakçtaü necchati /

[278|18]
kle÷akçtamevecchati /
evaü tu sàdhu yathà sautràntikànàm /

[278|19]
kathaü ca sautràntikànàm /
kàmaràgasyànu÷ayaþ kàmaràgànu÷aya iti /

[278|19-278|20]
na cànu÷ayaþ saüprayukto na viprayuktastasyàdravyàntaratvàt /

[278|20]
prasupto hi kle÷o 'nu÷aya ucyate /

[278|21]
prabuddhaþ paryavasthànam /
kà ca tasya prasuptiþ /
asaümukhãbhåtasya bãjabhàvànubandhaþ /

[278|22]
kaþ prabodhaþ /
saümukhãbhàvaþ /
ko 'yaü vãjabhàvo nàma /

[278|22-278|23]
àtmabhàvasya kle÷ajà kle÷otpàdana÷aktiþ /

[278|23-278|24]
yathànubhavaj¤ànajà smçtyutpàdana÷aktiryathà càïkuràdãnàü ÷àliphalajà ÷àliphalotpàdana÷aktiriti /

[278|24-279|01]
yastu kle÷ànàü bãjàrthamarthàntaraü vãprayuktamanu÷ayaü kalpayati tena smçtibãjamapyarthàntaraü kalpayitavyaü jàyate /

[279|01-279|03]
yattarhi såtre kle÷a evànu÷aya uktaþ ùañùañke "so 'sya bhavati sukhàyàü vedanàyàü ràgànu÷aya" iti /

[279|03]
bhavatãti vacanànnàsau tadaivànu÷ayaþ /
kadà tarhi bhavati /

[279|03-279|04]
yadà prasupto bhavati /

[279|04]
hetau và tadupacàra eùa draùñavyaþ /
tiùñhatu prasaïgaþ /
÷àstraü pravarttatàm /

[279|05]
ya eùa såtre ràgasya bhedaþ kçtaþ kàmaràgo bhavaràga iti /

[279|06]
ko 'yaü bhavaràgaþ /

[279|07]
     #<bhavaràgo dvidhàtujaþ />#

[279|08]
råpàråpyadhàtujo ràgo bhavaràgaþ kçñaþ /
kiü kàraõamevaü kçtaþ /

[279|09]
     #<antarmukhatvàttanmokùasaüj¤àvyàvçttaye kçtaþ // VAkK_5.2 //>#

[279|10]
samàpattiràgo hi teùàü pràyeõa /
sa càntarmukhapravçttastasmàt bhavaràgaþ /

[279|11]
uktastayoþ kila dhàtvormokùasaüj¤àvyàvyavarttanàrthamekeùàmiti /

[279|11-279|12]
àtmabhàva eva tu bhavaþ /

[279|12-279|13]
te ca sattvàþ samàpattiü sà÷rayà màsvàdayanta àtmabhàvamevàsvàdayanti kàmavãtaràgatvàt /

[279|13]
ataþ sa ràgo bhavaràga ityuktaþ /

[279|13-279|14]
punarete ùaóanu÷ayà abhidharme da÷a kriyante /

[279|14]
kathaü kçtvà /

[279|15-279|16]
     #<dçùñayaþ pa¤ca satkàyamithyàntagràhadçùñayaþ /
     dçùñi÷ãlavçtaparàmar÷àviti punarda÷a // VAkK_5.3 //>#

[279|17]
ùaõõàmanu÷ayànàü dçùñiü pa¤cadhà kçtvà da÷a bhavanti /

[279|17-279|18]
pa¤ca dçùñisvabhàvàþ satkàyadçùñirantagrahadçùñirmithyàdçùñirdçùñiparàmar÷aþ ÷ãlavçtaparàmar÷a÷ca /

[278|18-278|19]
yathà dçùñisvabhàvàþ ràgahpratidhho màno 'vidyà vicikitsà /

[279|19-279|20]
ete punarete da÷ànu÷ayà abhidharme 'ùñànavatiþ kriyante /

[279|20-279|21]
kàmàvacaràþ ùañtriü÷ad råpàvacarà ekatriü÷at àråpyàvacarà ekatriü÷at /

[279|21]
kathaü kçtvà /

[279|21-279|22]
samàsato hyete 'nu÷ayàstraidhàtukà dar÷anaprahàtavyà bhàvanàprahàtavyà÷ca /

[279|22-279|23]
tatra tàvat kàmàvacarà dar÷anaprahàtavyà dvàtriü÷at /

[279|23]
katame ta ityàha 

[280|01-280|02]
     #<da÷aite saptasaptàùñau tridvidçùñivivarjitàþ /
     yathàkramaü prahãyante kàme duþkhàdidar÷anaiþ // VAkK_5.4 //>#

[280|03]
ya ete da÷ànu÷ayà uktà ete kàmadhàtau da÷àpi duþkhadar÷anaheyàþ santi /

[280|04]
ebhya eva sapta samudayadar÷anapraheyàþ /

[280|04-280|05]
sapta nirodhadar÷anaheyàþ satkàyadçùñimantagràhadçùñiü ÷ãlavrataparàmar÷aü ca varjayitvà /

[280|05]
aùñau màrgadar÷anaheyàþ /

[280|05-280|06]
satkàyadçùñimantagràhadçùñiü ca varjayitvà /

[280|06]
ityete kàmàvacarà dvàtriü÷adanu÷ayà dar÷anaprahàtavyàþ /

[280|07]
satyànàü dar÷anamàtreõa prahàõàt /

[280|08]
     #<catvàro bhàvanàheyàþ >#

[280|09]
tadyathà ràgaþ pratigho màno 'vidyà ca /

[280|09-280|10]
dçùñasatyasya pa÷càt màrgàbhyàsena prahàõàt /

[280|10]
tadevaü satkàyadçùñirekaprakàrà bhavati duþkhadar÷anaheyà /

[280|10-280|11]
evamantagràhadçùñiþ mithyàdçùñi÷catuùprakàrà bhavati /

[280|11]
duþkhasamudayanirodhamàrgadar÷anaheyà /

[280|11-280|12]
evaü dçùñiparàmar÷o vicikitsà ca /

[280|12]
÷ãlavrataparàmaç÷o dviprakàraþ duþkhamàrgadar÷anaheyaþ /

[280|13-280|14]
ràgapratighamànàvidyàþ pa¤caprakàrà÷catuþsatyadar÷anaheyà bhàvanàheyà÷ca /

[280|14]
kãdç÷à ete duþkhadar÷anaheyàþ kãdç÷à yàvad bhàvanàheyàþ /

[280|14-280|15]
ye yaddar÷anaheyàlambanàste taddar÷anaheyà ava÷iùñà bhàvanàheyàþ /

[280|15-280|17]
tà eva dvàda÷a dçùñayo bhavanti catasro vicikitsàþ pa¤ca ràgàþ pa¤ca pratighàþ pa¤ca mànàü pa¤càvidyà ityete kàmàvacaràþ ùañtriü÷adanu÷ayà bhavanti /

[280|18]
     #<ta evàpratighàþ punaþ />#

[280|19]
     #<råpadhàtau >#

[280|20]
pa¤caprakàraü pratighamapahàya ta eva råpàvacarà ekatriü÷adanu÷ayà bhavanti /

[280|21]
yathà råpadhàtau 

[280|22]
     #<tathàråpye >#

[280|23]
ekatriü÷adanu÷ayà bhavanti /

[280|24]
     #<ityaùñànavatirmatàþ // VAkK_5.5 //>#

[280|24-280|25]
ta evamete ùaóanu÷ayà àkàraprakàradhàtubhedairaùñànavatirmatàþ àmidhàrmikàõàm /

[281|01]
ya ime dar÷anaprahàtavyànu÷ayà uktàþ kimete niyataü dar÷anenaiva prahãyante /

[281|02]
netyàha /
kiü tarhi /

[281|03]
     #<bhavàgrajàþ kùàntivadhyà dçggheyà eva >#

[281|04]
ye bhavàgrabhåmijà anvayaj¤ànakùàntiheyà anu÷ayàste dar÷anaheyà eva na bhàvanàheyàþ /

[281|05]
     #<÷eùajàþ />#

[281|06]
     #<dçgbhàvanàbhyàm >#

[281|07]
kùàntivadhyà iti vartate /

[p28|107-28108]
÷eùàsu bhåmiùu yathàyogaü dharmànvayaj¤ànakùàntiheyà anu÷ayà àryàõàü dar÷anaheyàþ pçthagjanànàü bhàvanàheyàþ /

[281|09]
     #<akùàntivadhyà bhàvanayaiva tu // VAkK_5.6 //>#

[281|10]
sarvàsu bhåmiùu ye 'nu÷ayà j¤ànavadhyàste ubhayeùàü nityaü bhàvanàheyàþ /

[281|10-281|11]
naiva hi bàhyakànàü dar÷anaprahàtavyàþ prahãyanta ityapare /

[281|12-281|14]
tathàhi mahàkarmavibhàgasåtre pårvàntakalpakànàü ca ÷à÷vatavàdinàmekatya÷à÷vatikànàm ahetusamutpattikànàü ca vãtaràgàõàü ca kàmadhàtvàlambanànàü dçùñãnàü samudàcàra uktaþ /

[281|13-281|14]
na ca råpàvacaràõàü kle÷ànàü kàmadhàturàlambanaü vãtaràgatvàt /

[281|14-281|15]
tasmàt kàmapratisaüyuktà eva tà aprahãõà iti /

[281|15-281|16]
dçùñyutpàdasamakàlaü te parihãõà devadatta iveti vaibhàùikàþ /

[281|17]
dçùñayaþ paõca nàmato nirdiùñà na tu svabhàvatastat kastàsàü svabhàvaþ /

[281|18-281|19]
     #<àtmàtmãyadruvocchedanàstihãnà gradçùñayaþ /
     ahetvamàrge taddçùñiretàstàþ pa¤ca dçùñayaþ // VAkK_5.7 //>#

[281|20]
àtmadçùñiràtmãyadçùñirvà satkàyadçùñiþ /
sãdatãti sat /

[281|20-281|21]
cayaþ kàyaþ saüghàtaþ skandha ityarthaþ /

[281|21]
saccàyaü kàya÷ceti satkàyaþ pa¤copàdànaskandhàþ /

[281|22]
nityasaüj¤àü piõóasaüj¤àü ca tyàjayitumevaü dyotità /
etatpårvako hi teùvàtmagrahaþ /

[281|23]
satkàye dçùñiþ satkàyadçùñiþ /

[281|23-281|24]
sarvaiva sàsravàlambanà dçùñiþ satkàye /

[281|24]
àtmàtmãyadçùñireva tu satkàyadçùñiruktà /

[281|24-282|01]
yathà gamyeta satkàyadçùñiriyaü nàtmani nàtmãye veti /

[282|01-282|03]
yathoktaü "ye kecid bhikùavaþ ÷ramaõà và bràhmaõà và àtmeti samanupa÷yantaþ samanupa÷yanti sarve ta imàneva pa¤copàdànaskandhàni"ti /

[282|03]
tasyaivàtmàbhimatasya vastuno dhruvadçùñirucchedadçùñirvà 'ntagràhadçùñiþ /

[282|04]
÷à÷vatocchedàntagrahaõàt /
sati duþkhàdisatye nàstãti dçùñirmithyàdçùñiþ /

[282|04-282|05]
sarvaiva hi viparãtasvabhàvapravçñtà dçùñirmithyàdçùñiþ ekaiva tåktà /

[282|05-282|06]
ati÷ayavattvàt durgandhakùatavat /

[282|06]
eùà hyapavàdikà anyàstu samàropikàþ /
hãne agradçùñirdçùñiparàmar÷aþ /

[282|07]
kiü hãnam /
sarvaü sàsravam /
àryaiþ prahãõatvàt /
tasyàgrato grahaõaü dçùñiparàmar÷aþ /
[282|08]
dçùñyàdiparàmar÷a iti vaktavye àdi÷abdalopaþ kçtaþ /

[282|08-282|09]
ahetau hetudçùñiramàrge màrgadçùñiþ ÷ãlavçtaparàmar÷aþ /

[282|09]
tadyathà mahe÷varo na heturlokànàm /

[282|09-282|10]
taü ca hetuü pa÷yati prajàpatimanyaü và /

[282|10-282|11]
agnijalaprave÷àdaya÷ca na hetuþ svargasya tàü÷ca hetuü pa÷yati /

[282|11-282|12]
÷ãlavratamàtrakaü sàükhyayogaj¤ànàdaya÷ca na màrgo mokùàsya tàü÷ca màrgaü pa÷yati /

[282|12-282|13]
atràpi kilàdi÷abdalopaþ kçta ityetàstàþ pa¤ca dçùñayo veditavyàþ /

[282|13]
satyakàraõe kàraõadçùñiþ ÷ilavrataparàmar÷aþ /

[282|13-282|14]
kasmàdayaü na samudayadar÷anaprahàtavyaþ /

[282|14-282|15]
yo hi ka÷cidã÷varaþ prajàpatimanyaü và kàraõaü pa÷yati sa tannityamekaü càtmànaü kartàramabhinivi÷ya /

[282|15]
tadyasmàt sa 

[282|16-282|17]
     #<ã÷varàdiùu nityàtmaviparyàsàt pravartate /
     kàraõàbhinive÷o 'to duþkhadçggheya eva saþ // VAkK_5.8 //>#

[282|18]
duþkhadar÷anàdeva hi teùu tau nityàtmagràhau prahãyete /

[282|18-282|19]
tasmàttatkçto 'pi kàraõàbhinive÷astata eva prahãyate /

[282|19-282|20]
yastarhi jalàgniprave÷àdibhiþ svargopapattiü pa÷yati ÷ãlavçtena và ÷uddhiü so 'pi duþkhadar÷anaprahàtavya eva /

[282|20]
eùa hi ÷àstrapàñhaþ /

[282|20-282|22]
"ye caivaü dçùñaya evaüvàdino yadayaü puruùapudgalo go÷ãlaü samàdàya vartate mçga÷ãlaü kukkura÷ãlaü, sa tena ÷udhyati mucyate sukhaduþkhaü vyatikràmati sukhaduþkhavyatikramaü cànupràpnoti /

[282|22-282|23]
akàraõaü kàraõataþ pratyeti ÷ãlavrataparàmar÷o duþkhadar÷anaprahàtavyaþ" iti vistaraþ /

[282|23-282|24]
kiü punaþ kàraõamasau duþkhadar÷anaprahàtavyaþ /

[282|24]
duþkhe vipratipannatvàt /

[282|24-282|25]
sarveùàü sàsravàlambanànàü duþkhe vipratipannatvàt /

[282|25-282|26]
kãdç÷o và 'nyaþ ÷ãlavçtaparàmar÷o màrgedar÷anaprahàtvyaþ /

[282|26]
yo màrgadar÷anaprahàtavyàlambanaþ /

[282|26-282|27]
so 'pi hi nàma duþkhe vipratipannaþ /

[282|27-282|28]
yasya ca màrgàlambanà mithyàdçùñirvicikitsà và 'sti sa nàsti mokùamàrga iti pa÷yan vicikitsan và kathaü tayà ÷uddhiü pratyeùyati /

[283|01]
athànyaü mokùamàrgaü paràmç÷ya eùa mokùamàrgo nàstãtyàha /

[283|01-283|02]
so 'pi tenaivànyena ÷uddhiü pratyeti na tayà mithyàdçùñyeti /

[283|02-283|03]
tasyàpyasau màrgadar÷anaprahàtavyàlambano na sidhyati /

[283|03-283|04]
ya÷càpi samudayanirodhadar÷anaprahàtavyàlambanayà mithyàdçùñyà ÷uddhiü pratyeti sa kasmànna taddar÷anaheyaþ /

[283|04]
tasmàt parãkùya eùo 'rthaþ /

[283|05]
yaduktaü "nityàtmaviparyàsàdi"ti /
kimetàveva dvau viparyàsau /

[283|05-283|06]
catvàro viparyàsàþ /

[283|06]
anitye nityamiti /
duþkhe sukhamiti /
a÷ucau ÷ucãti /

[283|06-283|07]
anàtmanyàtmeti /

[283|07]
athaitadviparyàsacatuùkaü kiüsvabhàvam /

[283|08]
     #<dçùñitrayàdviparyàsacatuùkaü >#

[283|09]
antagràhadçùñeþ ÷à÷vatadçùñirnityaviparyàsaþ /

[283|09-283|10]
dçùñiparàmar÷àtsukha÷uciviparyàsau /

[283|10]
satkàyadçùñeràtmadçùñiràtmaviparyàsaþ /
sakaletyapare /

[283|10-283|11]
kathamàtmãyadçùñirviparyàsaþ /

[283|11]
kathaü ca na viparyàsaþ /
viparyàsasåtràd /

[283|11-283|13]
àtmànameva tatra va÷inaü pa÷yennàtmãyaü pa÷yatãtyàtmadçùñirevàsau dvimukhã athàhamityetasmàt mameti dçùñyantaraü syàt /

[283|13]
mayà mahyamityetadapi syàt /

[283|14]
kasmàdanye kle÷à na viparyàsàþ /

[283|14-283|15]
yasmàt tribhiþ kàraõairviparyàsànàü vyavasthànam katamaistribhiþ /

[283|16]
     #<vãparãtataþ />#

[283|17]
     #<nitãraõàt samàropàt >#

[283|18]
ekàntaviparyastatvàdàlambane nitãrakatvàtsamàropaõàcca /

[283|18-283|19]
ucchedadçùñirmithyàdçùñi÷ca na samàropike /

[283|19]
abhàvamukhapravçttatvàt /

[283|19-283|20]
÷ãlavrataparàmar÷o naikàntaviparyastastanmàtra÷uddhyàlambanatvàt /

[283|20-283|21]
anye kle÷à na santãrakà ato na viparyàsàþ /

[283|21-283|22]
yattarhi såtre ukta "manitye nityamiti saüj¤àviparyàsaþ cittaviparyàso dçùñiviparyàsa" iti /

[283|22]
dçùñirevàtra viparyàsaþ /

[284|01]
     #<saüj¤àcitte tu tadva÷àt // VAkK_5.9 //>#

[284|02]
dçùñiviparyàsava÷àdeva tatsaüprayukte saüj¤àcitte viparyàsàvuktau /

[284|02-284|03]
vedanàdayo 'pi kasmànnoktàþ /

[284|03]
lokaprasiddhyà /

[284|03-284|04]
loke hi viparyastasaüj¤o viparyastacitta iti prasiddhaü na punarviparyastavedana iti /

[284|04-284|05]
ta ete viparyàsàþ sarve 'pi srota àpannasya prahãõà bhavanti /

[284|05]
dar÷anapraheyatvàt dçùñãnàü sasaüprayogàõàm /
dvàda÷a viparyàsàþ /

[284|05-284|06]
anitye nityamiti saüj¤àdçùñicittaviparyàsàstrayaþ /

[284|06]
evaü yàvadanàtmanyàtmeti /

[284|06-284|07]
tatràùñau dar÷anaprahàtavyà÷catvàro bhàvanàprahàtavyàþ /

[284|07-284|08]
duþkhe ca saüj¤à cittaviparyàsàva÷ucau ceti nikàyàntarãyàþ /

[284|08-284|09]
itarathà hi kathamantareõa sukha÷ucisaüj¤àmavãtaràgasyàryasya kàmaràgaþ saübhavediti /

[284|09]
tadetannecchanti vaibhàùikàþ /

[284|10]
yadi hi sukha÷ucisaüj¤àcittasamudàcàràdàryasya tadviparyàsàvãkùyete /

[284|10-284|11]
sattvasaüj¤àcittasamudàcàràttadviparyàsàvapi kiü neùyete /

[284|11-284|12]
na hi striyàmàtmani ca vinà sattvasaüj¤àyà kàmaràgo yukta iti /

[284|12-284|13]
såtre 'pi coktaü "yata÷ca ÷rutavànàrya÷ràvaka idaü duþkhamàryasatyamiti yathàbhåtaü prajànàti /

[284|13-284|14]
yàvat tasya tasmin samaye yo 'nitye nityamiti saüj¤àviparyàsaþ cittaviparyàso dçùñivãparyàsaþ sa prahãyata" iti vistaraþ /

[284|14-284|16]
tasmàd dçùñisamutye eva saüj¤àcitte viparyàsau nànye tatkàla bhràntimàtratvàdalàtacakracitra yakùabhràntivat /

[284|16]
yattarhi sthavirànandenàrthaü vàgã÷amadhikçtyoktaü 

[284|17-284|18]
     "viparyàse ca saüj¤ànàü cittaü te paridahyate" /
     nimittaü varjyatàü tasmàcchubhaü ràgopasaühitam //

[284|19]
tasmàt sarva evàùñau saüj¤àcittaviparyàsàþ ÷aikùasyàprahãõà ityapare /

[284|19-284|20]
te 'pi càryasatyànàü yathàbhåtaparij¤ànàt prahãyante /

[284|20-284|21]
na vinà tenetyupàyasamà khyànànnàsti såtravirodhaþ /

[284|22]
atha kiü dçùñyanu÷ayasya eva bhedo nànyasya /
mànasyàpyasti /
kathamityàha 

[284|23]
     #<sapta mànàþ >#

[284|24]
màno 'timàno mànàtimàno 'smimàno 'bhimàna ånamàno mithyàmàna÷ca /

[284|25]
abhedena cittasyonnatirmàna uktàþ /
sa pravçttibhedàt saptadhà bhavati /

[284|25-285|01]
hãnàdvi÷iùñaþ samena và samo 'smãti manyamànasyonnatirmànaþ /

[285|01]
samàdvi÷iùño 'smãtyabhimànaþ /

[285|02]
vi÷iùñàdvi÷iùño 'smãti mànàtimànaþ /

[285|02-285|03]
pa¤copàdànaskandhànàtmata àtmãyato và manyamànasyàsmimànaþ /

[285|03]
apràpte vi÷eùàdhigame pràpto mayetyabhimànaþ /

[285|03-285|04]
bahvantaravi÷iùñàdalpàntarahãno 'smãtyånamànaþ /

[285|04]
aguõavato guõavànasmãti mithyàmànaþ /

[285|05]
yattarhi ÷àstre nava mànavidhà uktàþ /
"÷reyànasmãti mànavidhà /

[285|05-285|06]
sadç÷o 'smãti mànavidhà /

[285|06]
hãno 'smãti mànavidhà /

[285|06-285|07]
asti me ÷reyànasti me sadç÷o 'sti me hãnaþ /

[285|07]
nàsti me ÷reyànnàsti me sadç÷o nàsti me hãna" iti /

[285|07-285|08]
ebhya eva mànebhya etàþ /

[285|09]
     #<navavidhàstribhyaþ >#

[285|10]
katamebhyastribhyaþ mànàtimànonamànebhyaþ /

[285|10-285|11]
tatra prathamaü trayaü dçùñisaüni÷ritàstrayo mànàþ /

[285|11]
atimànamànonamànàþ /
dvitãyaü trayamånamànamànàtimànàþ /

[285|11-285|12]
tçtãyaü trayaü mànàtimànonamànàþ /

[285|12-285|13]
yuktastàvad bahvantaravi÷iùñàdalpàntarahãno 'smãtyånamàna unnatisthànatvàt /

[285|13-285|14]
nàsti me hãna ityatra kimunnati sthànam /

[285|14]
asti sadç÷o yo 'bhiprete vare sattvarà÷au nihãnamapyàtmànaü bahu manyate /

[285|15]
api càstyeva j¤ànaprasthànavihito vidhiþ /

[285|15-285|17]
pràkaraõaü tu nirde÷aü parigçhya ÷reyànasmãtyekeùu màno 'pi syàdati màno 'pi mànàtimàno 'pi hãnasamavi÷iùñàpekùayà /

[285|18]
athaite sapta mànàþ kiüprahàtavyà ityàha 

[285|19]
     #<dçgbhàvanàkùyàþ />#

[285|20]
dçgbhàvanàbhyàmeùàü kùayaþ /

[285|20-285|21]
etaduktaü bhavati sarve dar÷anabhàvanàprahàtavyà iti yadbhàvanàheyamaprahãõaü kimava÷yaü tadàryàõàü samudàcarati /

[285|21]
nàva÷yaü tadyathà 

[285|22]
     #<vadhàdiparyavasthànaü heyaü bhàvanayà >#

[285|23-285|24]
yena kle÷aparyavasthànena saücintya pràõivadhaü kuryàdyàvanmçùàvàdaü tad bhàvanàheyaü bhàvanàheyadharmàlambanatvàt /

[285|25]
     #<tathà // VAkK_5.10 //>#

[286|01]
     #<vibhavecchà >#

[286|02]
vibhavatçùõà 'pi bhàvanàheyà /
vibhavo nàma ka eùa dharmaþ /
traidhàtukã anityatà /

[286|03]
tatra prarthanà vibhavatçùõà /
tathà÷abdena bhavatçùõàyàþ prade÷o gçhyate /

[286|03-286|04]
"aho vatàhamairàvaõaþ syàü nàgaràja" ityevamàdi /

[286|04-286|05]
mànavidhà api bhàvanàprahàtavyàþ santãtyuktamasmimamàna÷ca /

[286|06]
     #<na càryasya saübhavanti vidhàdayaþ />#

[286|07]
     #<nàsmità >#

[286|08]
àdigrahaõena yàvadvibhavatçùõàyà grahaõam /

[286|08-286|09]
kiü kàraõamaprahãõà apyete na samudàcaranti /

[286|10]
     #<dçùñipuùñatvàt >#

[286|11]
satkàyadçùñipuùñà hi mànavidhà asmimàna÷ca /

[286|11-286|12]
ato bhagnapçùñhatvàt notthàtum punarutsahante /

[286|12]
vadhàdiparyavasthànaü mithyàdçùñipuùñatvàt /

[286|12-286|13]
vibhavatçùõà uccheddçùñipuùñatvàt /

[286|13]
bhavatçùõàyàþ prade÷aþ ÷à÷vatadçùñipuùñatvàt /

[286|14]
     #<kaukçtyaü nàpi cà÷ubham // VAkK_5.11 //>#

[286|15]
akuk÷alaü càpi kaukçtyaü bhàvanàprahàtavyam /

[286|15-286|16]
na càryasya tatsaübhavati vicikitsà samutthitatvàt /

[286|17]
athaiùàmaùñànavateranu÷ayànàü kati sarvatragàþ katyasarvatragàþ /

[286|18-286|19]
     #<sarvatragà duþkhahetudçggheyà dçùñayastathà /
     vimatiþ saha tàbhi÷ca yà 'vidyà 'veõikã ca yà // VAkK_5.12 //>#

[286|20-286|21]
duþkhasamudayadar÷anaprahàtavyà dçùñayo vicikitsà ca tàbhi÷ca saüprayuktà avidyà àveõikã ca duþkhasamudayaprahàtavye càvidyà /

[286|20-287|01]
itãme ekàda÷ànu÷ayàþ sabhàgadhàtusarvatragàþ /

[287|01]
sapta dçùñayo dve vicikitse dve avidye sakalasvadhàtvàlambanatvàt /

[287|02]
kimebhiryugapadàlambate àhosvit krameõa /
yadi krameõa anyeùàmapi prasaïga /

[287|02-287|04]
atha yugapat kaþ sakalena kàmadhàtunà ÷uddhiü pratyetyakàraõaü và kàraõataþ /

[287|04]
sakalaü nocyate sakalaü yugapadàlambanta iti /

[287|04-287|05]
api tu pa¤caprakàramapi sarvaü yugapat /

[287|05-287|06]
evamapi yatràtmadçùñistatràtmatçùõà yatràgra÷uddhidçùñã tatra tatpràrthanà tena ca màna iti tçùõàmànayorapi sarvatragatvaü pràpnoti /

[287|06-287|07]
evaü sati dar÷anabhàvanàheyàlambanatvàdetadubhayaü kiüprahàtavyaü syàt /

[287|07-287|08]
bhàvanàprahàtavyaü vyàmi÷ràlambanatvàt /

[287|08]
athavà punarastu dar÷anaprahàtavyaü dçùñibalàdhànavartitvàt /

[287|08-287|09]
svalakùaõakle÷àvetau na sàmànyakle÷au /

[287|09]
tasmànna sarvatragàviti vaibhàùikàþ /

[287|10]
va ete sabhàgadhàtusarvatragà ekàda÷ànu÷ayà uktàþ 

[287|11]
     #<navodhrvàlambanà eùàü dçùñidvayavivarjitàþ />#

[287|12]
satkàyadçùñimantagràhadçùñiü ca varjayitvà 'nye navànu÷ayà visabhàgadhàtusarvatragàþ /

[287|13]
kadàcittu visabhàgamekaü dhàtumàlambante kadàcit dvau /

[287|13-287|14]
"ye 'nu÷ayàþ kàmapratisaüyuktà råpapratisaüyuktàlambanàþ /

[287|14-287|15]
kàmapratisaüyuktà àråpyapratisaüyuktàlambanàþ kàmapratisaüyuktà råpàråpyapratisaüyuktàlambanà" iti vacanàt /

[287|15-287|17]
yadà kàmadhàtau sthito brahmaõi sattvadçùñiü nityadçùñiü cojtpàdayati tadà kathaü satkàyànta gràhadçùñã visabhàgadhàtvàlambane na bhavataþ /

[287|17-287|18]
àtmàtmãyatvenàgrahaõàdantagràhadçùñi÷ca tatsamutthitatvàt /

[287|18]
kà tarhãyaü dçùñiþ /

[287|18-287|19]
neyaü dçùñirmithyàj¤ànaü punaþ etadityàbhidhàrmikàþ /

[287|19-287|20]
kuto nu khalvetadanyà tadàlambanà dçùñireùà na dçùñiriti siddhàntastu pramàõayitayaþ /

[287|21]
kiü khalvanu÷ayàþ eva sarvatragàþ /
netyàha /

[287|22]
     #<pràptivarjyàþ sahabhuvo ye'pyebhiste 'pi sarvagàþ // VAkK_5.13 //>#

[287|23]
sarvatragairanu÷ayaiþ sahabhuvo ye 'pyanye dharmàste 'pi sarvatragàþ pràptayastu naivam /

[287|23-288|01]
aneka phalatvàt /

[288|01-288|02]
ata eva syuþ sarvatragànu÷ayà na sarvatrahetunà heturiti catuùkoñikaü kriyate /

[288|02]
prathamà koñiranàgatàþ sarvatragà anu÷ayàþ /

[288|02-288|03]
dvitãyà 'tãtapratyupannàstatsahabhuvaþ /

[288|03]
tçtãyàcatuthau yojye /

[288|04]
eùàmaùñànavateranu÷ayànàü kati sàsravàlambanàþ katyanàsravàlambanàþ /

[288|05-288|06]
     #<mithyàdçgvimatã tàbhyàü yuktà 'vidyà 'tha kevalà /
     nirodhamàrgadçggheyàþ ùaóanàsravagocaràþ // VAkK_5.14 //>#

[288|07-288|08]
nirodhadar÷anaprahàtavyàstrayo 'nu÷ayà mithyàdçùñirvicikitsà 'vidyà ca tàbhyàü saüprayuktà ' 'veõikã ca /

[288|08]
màrgadar÷anaprahàtavyà apyeta eva trayaþ /

[288|08-288|09]
ityete ùaóanàsravàlambanàþ /

[288|09]
÷eùàü sàsravàlambanà iti siddham /
tatra punaþ 

[288|10-288|11]
     #<svabhåmyuparamo màrgaþ ùaóbhåminavabhåmikaþ /
     tadgocaràõàü viùayo màrgo hyanyo 'nyahetukaþ // VAkK_5.15 //>#

[288|12-288|13]
nirodhàlambanànàü mithyàdçùñyàdãnàü svabhåminirodha evàlambanaü kàmàvacaràõàü kàmadhàtoreva yàvat bhavàgrabhåmikànàü bhavàgrasyaiva /

[288|13-288|14]
màrgàlambanànàü kàmàvacaràõàü ùaóbhåmiko dharmaj¤ànapakùo màrgaþ sarva evàlambanam /

[288|14-288|15]
yo 'pi råpàråpyapratipakùaþ råpàrupyàvacaràõàmapyadçùñabhåmikànàü navabhåmikaþ /

[288|15-288|16]
sa evànvayaj¤ànapakùyo màrga àlambanaü màrgasyànyo 'nyahetukatvàt /

[288|16-288|17]
yadyapi dharmaj¤ànànvayaj¤àne apyanyonyahetuke natvanvayaj¤ànaü kàmadhàtupratipakùa iti /

[288|17-288|18]
na kàmàvacarà màrgàlambanà anvayaj¤ànapakùànàlambante /

[288|18-288|19]
dharmaj¤ànaü tarhi råpàråpyapratipakùatvàttadbhåmikànàü màrgalambanànàmàlambanaü bhaviùyati /

[288|19-288|20]
na tat sakalaü pratipakùo duþkhasamudayadharmaj¤ànayoratatpratipakùatvàt /

[288|20-288|21]
nàpi sakalayo råpàråpyayyordar÷anaprahàtavyànàmapratipakùatvàdityàdyàbhàvànna bhavatyàlambanam /

[288|22]
atha kasmàdràgapratighamànà dçùñi÷ãlavçataparàmar÷au cànàsravàlambanà neùyante /

[288|23]
     #<na ràgastasya varjyatvàt >#

[289|01-289|02]
varjanãyo hi ràgaþ yadi cànàsravàlambanaþ syànna varjanãyaþ syàtku÷aladharmacchandavat /

[289|03]
     #<na dveùo 'napakàrataþ />#

[289|04]
apakàravastuni hi pratigha utpadyate /
na caivaü nirodhamàgauü /

[289|05]
     #<na màno na paràmar÷au ÷ànta÷uddhayagrabhàvataþ // VAkK_5.16 //>#

[289|06]
nirodhamàrgayoþ ÷àntatvànna tàbhyàmunnatirbhavitumarhati /

[289|06-289|07]
bhåtàrtha÷uddhitvànna tayoþ ÷uddhigràhaþ ÷ãlavrataparàmar÷aþ /

[289|07]
agrau ca tau /
hãne càgragràho dçùñiparàmar÷aþ /

[289|08]
tasmàdayuktameùàmanàsravàlambanatvam /

[289|09]
eùàmaùñànavateranu÷ayànàü katyàlambanato 'nu÷erate kati saüprayogata eva /

[289|10-289|11]
     #<sarvatragà anu÷ayàþ sakalàmanu÷erate /
     svabhåmimàlambanataþ svanikàyamasarvagàþ // VAkK_5.17 //>#

[289|12-289|13]
ye sarvatragà anu÷ayàste sakalàü pa¤caprakàràmapi svàü bhåmimàlambanato 'nu÷erate /

[289|13]
asarvatragàstu svasyàü bhåmau svameva nikàyamàlambanato 'nu÷erate nànyam /

[289|14]
tadyathà duþkhadar÷anaprahàtavyà duþkhadar÷anaprahàtavyameva nikàyam /

[289|14-289|15]
evaü yàvadbhàvanàprahàtavyà bhàvanàprahàtavyameva nànyam /

[289|15]
utsargaü kçtvà 'pavàdaü karoti 

[289|16]
     #<nànàsravordhvaviùayàþ >#

[289|17]
anàsravàlambanà anu÷ayà naivàlambanato 'nu÷erate /
nàpyårdhvabhåmyàlambanàþ /

[289|17-289|18]
kiü kàraõam /

[289|18]
tadàlambanasya vastunaþ 

[289|19]
     #<asvãkàràdvipakùataþ />#

[289|20-289|21]
yaddhi vastvàtmadçùñitçùõàbhyàü svãkçtaü bhavati tatrànye 'pyanu÷ayà anugamayitumutsahante /

[289|21]
àrdra iva pañe rajàüsi saüsthàtum /

[289|21-289|22]
na caivamanàsravà nàpyevamårdhvà bhåmiþ /

[289|22]
ato na tadàlambanàsteùvanu÷erate /
yastvihasthastàü bhåmiü pràrthayate /

[289|23-290|01]
ku÷alo 'sau dharmmacchandaþ vipakùabhåtau ca nirvàõamàrgau tadàlambanànàü kle÷ànàmårdhvà ca bhåmiradharàõàm /

[290|01]
ato na teùu pratiùñhàü labhante /

[290|01-290|02]
tapta ivopale talàni pàdànàm /

[290|02]
ànuguõyàrtho 'trànu÷ayàrthaþ /
na ca te tadanuguõà ityapare /

[290|02-290|03]
vàtikasya rukùànanu÷ayanavat /

[290|03]
ata uktà àlambanato 'nu÷erate /

[290|04]
     #<yena yaþ saüprayuktastu sa tasmin saüprayogataþ // VAkK_5.18 //>#

[290|05]
anu÷areta iti vartate /

[290|05-290|06]
yo 'nu÷ayo yena dharmeõa saüprayuktastasmin saüprayogato 'nu÷ete /

[290|06]
yàvadaprahãõa iti vi÷eùaõàrthastu÷abdaþ /

[290|06-290|07]
syuranu÷ayà nànàsravàlambanà na visabhàgadhàtusarvatragàþ /

[290|07-290|08]
te cànu÷ayàþ saüprayogato 'nu÷ayãrannàlambanataþ na syurvisabhàgabhåmisarvatragà anu÷ayàþ /

[290|09]
eùàmaùñànavateranu÷ayànàü katyaku÷alàþ katyavyàkçtàþ /

[290|10]
     #<årdhvamavyàkçtàþ sarve>#

[290|11]
råpàrupyàvacaràstàvatsarva evàvyàkçtàþ /
kiü kàraõam /

[290|12]
kliùñànàü dharmàõàü duþkhavipàkaþ syàt /
tacca tayoirnàsti paravyàbàdhahetvabhàvàt /

[290|13]
     #<kàme satkàyadar÷anam />#

[290|14]
     #<antagràhaþ sahàbhyàü ca mohaþ >#

[290|15]
kàmadhàtau satkàyàntagràhadçùñã tatsaüprayuktà càvidyà avyàkçtàþ /

[290|15-290|16]
kiü kàraõam /

[290|16]
dànàdibhiraviruddhatvàt /

[290|16-290|17]
ahaü pretya sukhã bhaviùyàmãti dànaü dadàti ÷ãlaü rakùati /

[290|17]
ucchedadçùñirapi mokùànukålà /

[290|17-290|19]
ata evoktaü bhagavatà "etadagraü bàhyakànàü dçùñigatànàü yaduta no ca syàü no ca me syàt na bhaviùyàmi na me bhaviùyatã"ti /

[290|19]
api cànayordçùñyoþ svadravyasaümåóhatvàdaparapãóàpravçttatvàcca /

[290|19-290|20]
svargatçùõà 'smimànayorapyevaü prasaïgaþ /

[290|20]
sahajà satkàyadçùñiravyàkçtà /

[290|20-290|21]
yà mçgapakùiõàmapi varttate /

[290|21]
vikalpità tvaku÷aleti pårvàcàryàþ /

[291|01]
     #<÷eùastvihà÷ubhàþ // VAkK_5.19 //>#

[291|02]
÷eùàs tva÷ubhà anu÷ayàþ kàmadhàtàvaku÷alàþ /

[291|03]
katyaku÷alamålàni kati na /

[291|04]
     #<kàme 'ku÷alamålàni ràgapratighamåóhayaþ />#

[291|05-291|06]
kàmadhàtau sarvaràgaþ sarvapratighaþ sarvo moho 'nyatra satkàyàntagràhadçùñisaüprayuktàdyathàkramam /

[291|07]
     #<trãõyaku÷alamålàni >#

[291|08]
lobho 'ku÷alamålaü dveùo moho 'ku÷alamålam /

[291|08-291|09]
yaddhyaku÷alaü càku÷alasya ca målaü tadevàku÷alamålamiùñam /

[291|09-291|10]
÷eùà anu÷ayà nàku÷alamålànãti siddham /

[291|11]
katyavyàkçtamålàni kati na /
trãõyavyàkçta målàni /
katamàni trãõi /

[291|12]
     #<tçùõà 'vidyà mati÷ca sà // VAkK_5.20 //>#

[291|13-291|14]
setyavyàkçtatàü dar÷ayati yà kàcidavyàkçtà tçùõà avidyà praj¤à càntato vipàkajà api sarvà 'sàvavyàkçtamålamiti kà÷mãràþ /

[291|15]
     #<dvaidhordhvavçtternàto 'nyau >#

[291|16]
vicikitsà kila dvaidhavçtterna målaü bhavitumarhati /
calatvàt /

[291|16-291|17]
unnatilakùaõenordhvavçtterna màno målam /

[291|17-291|18]
vividhasmçtimålàni hi sthiràõyadhovçttãni ca loke dçùñànnãti /

[292|01]
     #<catvàryeveti bàhyakàþ />#

[292|02]
bàhyakà ÷catvàryavyàkçtamålànãcchanti /

[292|03]
     #<tçùõàdçï mànamohàste >#

[292|04]
sa ityavyàkçtà iti dar÷ayati /
avyàkçtà tçùõà dçùñirmàno 'vidyà ca /

[292|04-292|05]
kiü kàraõametànyavyàkçtamålànãcchanti /

[292|06]
     #<dhyàyitritvàdavidyayà // VAkK_5.21 //>#

[292|07]
yasmàttrayo dhyàyinaþ /
tçùõàdçùñimànottaradhyàyinaþ /
te càvidyàva÷àdbhavantãti /

[292|08]
yàni såtre caturda÷àvyàkçtavaståni kiü tàni avyàkçtatvàt /
netyàha /

[292|09]
kiü tarhi /
sthàpanãyaþ pra÷no 'vyàkçta ityuktam /
caturvidho hi pra÷naþ /

[292|09-292|10]
ekàü÷avyàkaraõãyo vibhajyavyàkaraõãyaþ paripçcchayya vyàkaraõãyaþ sthàpanãya÷ca /

[292|10-292|11]
tatra yathàkramaü veditavyam /

[292|12-292|14]
     #<ekàü÷ato vyàkaraõaü vibhajya paripçcchaya ca /
     sthàpyaü ca maraõotpatti vi÷iùñàtmà 'nyatàdivat // VAkK_5.22 //>#

[292|15]
kiü sarvasattvà mariùyantãtyekàü÷ena vyàkarttavyaü mariùyantãti /

[292|15-292|16]
kiü sarve janiùyanta iti vibhajya vyàkarttavyaü saükle÷à janiùyante na niþkle÷à iti /

[292|16-292|17]
kiü manuùyo vi÷iùño hãna iti paripçcchayya vyàkattevyam /

[292|17]
kànadhikçtya pra÷nayasãti /

[292|17-292|18]
yadi bråyàd devàniti /

[292|18]
hãna iti vyàkarttavyam /
atha bråyàdapàyàniti /

[292|18-292|19]
vi÷iùña iti vyàkarttavyam /

[292|19]
kimanyaþ skandhebhyaþ sattvo 'nanya iti sthàpanãyaþ /

[292|19-292|20]
sattvadravyasyàbhàvàt vandhyàputra÷yàmagauratàdivat /

[292|21]
kathametadvyàkaraõaü bhavati avyàkçtametaditi /
evaü vyàkaraõàt /

[292|22]
apara àha /
idamapyekàü÷avyàkaraõaü yanna sarve janiùyanta iti /

[292|23-292|24]
yastu pçcchedye mariùyanti kiü te janiùyanta ityetadvibhajyavyàkaraõãyaü syàt /

[292|24-293|01]
manuùyeùu cobhayamasti hãnatvaü vi÷iùñatvaü càpekùikamityubhayamekàü÷ena vyàkarttavyam /

[293|01-293|02]
tadyathà vij¤ànaü kàryaü kàraõaü ceti ekàntena tu pçcchato naikàntavyàkaraõàt vibhajyavyàkaraõaü yujyate /

[293|02-293|03]
skandhebhyo 'nyaþ sattva ityetadavyàkçtameva /

[293|03]
na càvyàkaraõameva vyàkaraõaü yujyata iti /

[293|03-293|04]
yastu sthàpanãyaþ pra÷naþ sthàpanãyatvena vyàkriyate /

[293|04]
kathaü na vyàkçto bhavati /

[293|05]
àbhidharmikà àhuþ /

[293|05-293|07]
"tathàgato bhagavànarhan samyaksaübuddhaþ svàkhyàto 'sya dharmaþ supratipannaþ ÷ràvakasaüghaþ råpamanityaü yàvadvij¤àna duþkhapraj¤aptiryàvanmàrgapraj¤aptirekàü÷ena vyàkarttavyamarthopasaühitatvàt /

[293|07-293|08]
vibhajjavyàkaraõaü nàma yadi ka÷cid bråyàddharmàn vadeti sa vaktavyo bahavo dharmà atãtà anàgatàþ pratyutpannàþ katamàn vadàmãti /

[293|09]
yadi brå yàdatãtàniti /
sa vyaktavyo 'tãtà api bahavo råpaü yàvadvij¤ànamiti /

[293|10]
athaü bråyàdråpamiti /
sa vaktavyo råpamapi trividhaü ku÷alamaku÷alamavyàkçtaü ca /

[293|11]
yadyàha ku÷alamiti /

[293|11-293|12]
tadapi saptaprakàraü pràõàtipàtàdviratiryàvatsaübhinnapralàpàditi /

[293|12]
yadyàha pràõàtipàtàdviratimiti /

[293|12-293|13]
sà 'pi triprakàrà alobhajà 'dveùajà 'mohajà /

[293|13]
yadyàhàlobhajàmiti /

[293|13-293|14]
alobhajà 'pi dvividhà vij¤àptyavij¤aptibhedàdityevaü vibhajya vaktavyamiti /

[293|14]
etadeva ca ÷añhasya paripçcchya vyàkaraõam /

[293|14-293|15]
tasya vaktavyaü dharmà bahava iti /

[293|15]
na tu vibhaktavyà yàvattåùõim và tiùñhati svayaü và vyàkarotãti /

[293|16-293|17]
yadà tau na ki¤cit pçcchataþ kevalamadhyeùayataþ tayo÷ca na ki¤cit vyàkriyate kevalaü paripra÷nyete tat kathamanayoþ pra÷no bhavati kathaü và vyàkaraõam /

[293|18]
yo hhi panthànaü bråhãtyàha kim tena panthà na pçùño bhavati /

[293|18-293|19]
paripçcchayaiva vyàkaraõàt kathaü na paripçcchàvyàkaraõaü bhavati /

[293|19-293|20]
sthàpanãyastu yathà antavàn loko 'nantavànityevamàdi såtràntàdeva tu pra÷navyàkaraõànàü lakùaõaü draùñavyam /

[293|20-293|21]
bhadantamahàsàïghikàþ såtraü pañhanti /

[293|21]
"catvàrãmàni bhikùavaþ pra÷navyàkaraõànãti /

[293|21-293|22]
katamàni catvàri /

[293|22]
asti bhikùava ekàü÷avyàkaraõãyaþ pra÷naþ /
asti yàvat sthàpanãyaþ /

[293|23]
katama÷ca bhikùavaþ ekàü÷avyàkaraõãyaþ pra÷naþ /

[293|23-293|24]
sarve saüskàrà anityà ityayaü bhikùava ekàü÷avyàkaraõãyaþ pra÷naþ /

[293|24]
katama÷ca bhikùavo vibhajyavyàkaraõãyaþ pra÷naþ /

[293|24-293|25]
saücetanãyaü karma kçtvà kiü prativedayata ityayam vibhajyavyàkaraõãyaþ pra÷naþ /

[293|25-293|26]
katama÷ca bhikùavaþ paripçcchyavyàkaraõãyaþ pra÷naþ /

[293|26-293|27]
saüj¤àsu puruùasyàtmà utàho 'nyàsaüj¤à anya àtmeti pçùñena satà paripraùñavyaþ katamaü punaràyuùmànàtmànaü pratyeti /

[293|27-293|28]
sa cedevaü vadedau dàrikaü khalvahayàyuùmannàtmànaü pratyemi /

[293|28-293|29]
evaü satyanyà saüj¤à anya àtmetyevaü vacanãyaþ /

[293|29]
ayaü hi paripçcchya vyàkaraõãyaþ pra÷naþ /

[293|29-294|01]
katama÷ca bhikùavaþ sthàpanãyaþ pra÷naþ /

[294|01]
tadyathà ÷à÷vato loko '÷à÷vataþ /

[294|01-294|02]
÷à÷vata÷cà÷à÷vata÷ca /

[294|02]
naiva ÷à÷vato nà÷à÷vataþ /
antavànantataþ /
antavàü÷cànanta÷ca /

[294|02-294|03]
naivàntavànnànantavàn /

[294|03-294|04]
bhavati tathàgataþ paraü maraõànna bhavati tathàgataþ paraü maraõàt yàvadanyo jãvo 'nyaccharãramityayaü bhikùavaþ sthàpanãyaþ pra÷na" iti /

[294|04-294|05]
yasya pudgalasya yo 'nu÷ayo yasminnàlambane 'nu÷ete sa tena tasmin saüprayuktaþ /

[294|05-294|06]
idaü tu vaktavyamatãte na kasmin yàvat pratyupanne na kasminniti /

[294|07]
samàsata ime dvividhàþ kle÷àþ /
svalakùaõakle÷à÷ca ràgaprativamànàþ /

[294|08]
sàmànyakle÷à÷ca dçùñivicikitsàda 'vidyàþ /
tatra tàvat /

[294|09-294|10]
     #<ràgapratighamànaiþ syàdatãtapratyupasthitaiþ /
     yatrotpannà 'prahãõàste tasmin vastuni saüyutaþ // VAkK_5.23 //>#

[294|11-294|12]
atãtàþ pratyutpannà÷ca ràgapratighamànà yasmin vastunyutpannà na ca prahãõàstasmin vastuni taiþ saüyuktaþ /

[294|12]
ete hi svalakùaõakle÷atvànna sarvasyàva÷yaü sarvatrotpadyante /

[294|13]
     #<sarvatrànàgatairebhirmànasaiþ >#

[294|14]
yatràprahãõàste iti varttate /

[294|14-294|15]
anàgatairebhireva ràgapratighamànairmanobhåmikaiþ sarvatra vastuni saüyutastraiyadhvike /

[294|15]
mànasànàü tryadhvaviùayatvàt 

[294|16]
     #<svàdhvike paraiþ />#

[294|17]
anyai ràgapratighairanàgatairanàgata eva vastuni saüyuktaþ /
ke punaranye /

[294|17-294|18]
ye pa¤ca vij¤ànakàyikà ràgà÷ca pratighà÷ca /

[294|18]
utpattidharmabhireva /
taireva tu 

[294|19]
     #<ajaiþ sarvatra >#

[294|20]
anutpattidharmabhiþ pa¤cavij¤ànakàyikairapi sarvatra vastuni saüyuktaþ /
traiyadhvike 'pi 

[294|21]
     #<÷eùaistu sarvaiþ sarvatra saüyutaþ // VAkK_5.24 //>#
[295|01]
ke punaþ ÷eùàþ /
dçùñivicikitsà 'vidyàstraiyadhvikàþ /

[295|01-295|02]
taiþ sarvairapi sarvasminvastuni saüyuktaþ /

[295|02]
sàmànyakle÷atvàt /
yàvadaprahãõà ityadhikàro 'nuvarttata eva /

[295|02-295|03]
kiü punaridamatãtànàgatamucyate 'styatha na /

[295|03-295|04]
yadyasti sarvakàlàstitvàtsaüskàràõàü ÷à÷vatatvaü pràpnoti /

[295|04]
atha nàsti /
kathaü tatra tena và saüyukto bhavati visaüyukto và /

[295|04-295|05]
na saüskàràõàü ÷à÷vatatvaü pratij¤àyate vaibhàùikaiþ saüskçtalakùaõayogàt /

[295|05-295|06]
pratij¤àyate tu vi÷adaü 

[295|07]
     #<sarvakàlàstità >#

[295|08]
kiü kàraõam /

[295|09]
     #<uktatvàt >#

[295|10-295|11]
uktaü hi bhagavatà '"tãtaü ced bhikùavo råpaü nàbhaviùyanna ÷rutavànàrya÷ràvako 'tãte råpe 'napekùo 'bhaviùyat /

[295|11-295|12]
yasmàttarhyastyatãtaü råpaü tasmàcchrutavànàrya÷ràvako 'tãte råpe 'napekùo bhavati /

[295|12-295|13]
anàgataü cedråpaü nàbhaviùyat na ÷rutavànàrya÷ràvako 'nàgataü råpaü nàbhyanandiùyat /

[295|13-295|14]
yasmàttarhyastyanàgataü råpamiti" vistaraþ /

[295|15]
     #<dvayàt >#

[295|16]
"dvayaü pratãtya vij¤ànasyotpàda" ityuktam /
dvayaü katamat /

[295|16-295|17]
cakùå råpàõi yàvat mano dharmà iti /

[295|17]
asati và 'tãtànàgate tadàlambanaü vij¤ànaü dvayaü pratãtya na syàt /

[295|18]
evaü tàvadàgamato 'styatãtànàgataü yuktito 'pi /

[295|19]
     #<sadviùayàt >#

[295|20]
sati viùaye vij¤ànaü pravartate nàsati /

[295|20-295|21]
yadi càtãtànàgataü na syàdasadàlambanaü vij¤ànaü syàt /

[295|21]
tato vij¤ànameva na syàdàlambanàbhàvàt /

[295|22]
     #<phalàt />#

[295|23]
yadi càtãtaü na syàt ÷ubhà÷ubhasya karmaõaþ phalamàyatyàü kathaü syàt /

[295|23-296|01]
na hi phalotpattikàle varttamàno vipàkaheturastãti /

[296|01-296|02]
tasmàdastyevàtãtànàgatamiti vaibhàùikàþ /

[296|02]
ava÷yaü ca kilaitatsarvàstivàdena satà 'bhyupagantavyam /
yasmàt 

[296|03]
     #<tadastivàdàt sarvàstivàdà iùñàþ >#

[296|04]
ye he sarvamastãti vadanti atãtamanàmataü pratyutpannaü ca te sarvàstivàdàþ /

[296|04-296|06]
ye tu kecidasti yat pratyutpannamadattaphalaü càtãtaü karma ki¤cinnàsti yaddattaphalamatãtamanàgataü ceti vibhajya vadanti te vibhajyavàdinaþ /

[296|06-296|07]
kati caite sarvàstivàdà ityàha 

[296|08]
     #<caturvidhàþ // VAkK_5.25 //>#

[296|09]
     #<te bhàvalakùaõàvasthà 'nyathà 'nyathikasaüj¤itàþ />#

[296|10]
bhàvànyathiko bhadantadharmatràtaþ /
sa kilàha /

[296|10-296|11]
dharmasyàdhvasu, pravartamànasya bhàvànyathàtvaü bhavati na dravyànyathàtvam /

[296|11-296|12]
yathà suvarõabhàjanasya bhittvà 'nyathà kriyamàõasya saüsthànànyathàtvaü bhavati na varõànyathàtvam /

[296|12-296|13]
yathà ca kùãraü dadhitvena pariõamadrasavãryavipàkàn parityajati na varõam /

[296|13-296|14]
evaü dharmo 'pyanàgatàdadhvanaþ pratyutpannamadhvànamàgacchannanàgatabhàvaü jahàti na dravyabhàvam /

[296|14-296|15]
evaü pratyutpannàdatãtamadhvànaü gacchan pratyutpannabhàvaü jahàti na dravyabhàvamiti /

[296|16]
lakùàõànyathiko bhadantaghoùakaþ /
sa kilàha /

[296|16-296|17]
dharmo 'dhvasu pravarttamàno 'tãto 'tãtalakùaõayukto 'nàgatapratyutpannàbhyàü lakùaõàbhyàmaviyuktaþ /

[296|17-296|18]
anàgato 'nàgatalakùaõayukto 'tãtapratyutpannàbhyàmaviyuktaþ /

[296|18-296|19]
evaü pratyutpanno 'pyatãtànàgatàbhyàmaviyuktaþ /

[296|19]
tadyathà puruùa ekasyàü striyàü raktaþ ÷eùàsvavirakta iti /

[296|20]
avasthà 'nyathiko bhadantavasumitraþ /
sa kilàha /

[296|20-296|21]
dharmo 'dhvasu pravartamàno 'vasthàmavasthàü pràpyànyo 'nyo nidi÷yate avasthàntarato na dravyàntarataþ /

[296|21-296|23]
yathaikà vartikà ekàïke nikùiptà ekamityucyate ÷atàïke ÷ataü sahasràïke sahasramiti /

[297|01]
anyathànyathiko bhadantabuddhadevaþ /
sa kilàha /

[297|01-297|02]
dharmo 'dhvasu pravartamànaþ pårvàparamapekùyànyo 'nya ucyate avasthàntarato na dravyàntarataþ /

[297|02-297|03]
yathaikà strã màtà vocyate duhità veti /

[297|03]
ityete catvàraþ sarvàstivàdàþ /

[297|04]
eùàü tu prathamaþ pariõàmavàditvàt sàükhyapakùe nikùeptavyaþ /

[297|04-297|05]
dvitãyasyàdhvasaükaraþ pràpnoti /

[297|05]
sarvasya sarvakùaõayogàt /

[297|05-297|06]
puruùasya tu kasyà¤cit striyàü ràgaþ samudàcarati kasyà¤cit kevalaü samanvàgama iti kimatra sàmyam /

[297|06-297|07]
caturthasyàpyekasminnevàdhvani trayo 'dhvànaþ pràpnuvanti /

[297|07-297|08]
atãte 'dhvani pårvapa÷cimau kùaõàvatãtànàgatau madhyamaþ kùaõaþ pratyutpanna iti /

[297|08]
evamanàgate 'pi /
ata eùàü sarveùàü 

[297|09]
     #<tçtãyaþ ÷obhanaþ >#

[297|10]
yo 'yamavasthà 'nyathikaþ /
tasya kila 

[297|11]
     #<adhvànaþ kàritreõa vyavasthitàþ // VAkK_5.26 //>#

[297|12]
yadà sa dharmaþ kàritraü na karoti tadà 'nàgataþ /
yadà karoti tadà pratyutpannaþ /

[297|13]
yadà kçtvà niruddhastadà 'tãta iti /
parigatametatsarvam /
idaü tu vaktavyam /

[297|13-297|14]
yadyatãtamapi dravyato 'styanàgatamiti /

[297|14]
kasmàttadatãtamityucyate 'nàgatamiti và /

[297|14-297|15]
nanu coktamadhvànaþ kàritreõa vyavasthità iti /

[297|15-297|16]
yadyevaü pratyutpannasya tatsabhàgasya cakùuùaþ kiü kàritram /

[297|16]
phaladànapratigrahaõam /

[297|16-297|17]
atãtànàmapi tarhi sabhàgahetvàdãnàü phaladànàt kàritraprasaïgo 'rdhakàritrasya veti lakùaõasaükaraþ /

[297|18]
idaü ca vaktavyam /
tenaivàtmanà sato dharmasya nityaü kàritrakaraõe 

[297|19]
     #<kiü vighnaü >#

[297|20]
yena kadàcit kàritraü karoti kadàcinneti /
pratyayànàmasàmagrayamiti cet /
na /

[297|21]
nityamàstitvàbhyupagamàt /
yacca tat kàritramatãtànàgataü pratyutpannaü cocyate 

[297|22]
     #<tatkathaü >#

[298|01]
kiü kàritrasyàpyanyadasti kàritram /

[298|01-298|02]
atha tannaivàtãtaü nàpyanàgataü na pratyutpannamasti ca /

[298|02]
tenàsaüskçtatvànnityamastãti pràptam /

[298|02-298|03]
ato na vaktavyaü yadà karitraü na karoti dharmastadà 'nàgata iti /

[298|04]
syàdeùa doùo yadi dharmàt kàritramanyatsyàt /
tattu khalu 

[298|05]
     #<nànyat >#

[298|06]
ato na bhavatyeùa doùaþ /
evaü tahi sa eva 

[298|07]
     #<adhvàyogaþ >#

[298|08-298|09]
yadi dharma eva kàritraü kasmàtsa eva dharmastenaivàtmanà vidyamànaþ kadàcidatãta ityucyate kadàcidanàgata ityadhvanàü vyavasthà na sidhyati /

[298|09]
kimatra na sidhyati /

[298|10]
yo hyajàto dharmaþ so 'nàgataþ /
yo jàto bhavati na ca vinaùñaþ sa varttamànaþ /

[298|11]
yo vinaùñaþ so 'tãtaþ iti /
etadevàtra vaktavyam /

[298|11-298|12]
yadi yathà varttamànaü dravyato 'sti tathà 'tãtamanàgataü càsti /

[298|12]
tasya 

[298|13]
     #<tathà sataþ />#

[298|14]
     #<ajàtanaùñatà kena >#

[298|15]
tenaiva svabhàvena sato dharmasya kathamidaü sidhyatyajàta iti yo vinaùñaþ iti veti /

[298|16]
kimasya pårvaü nàsãdyasyàbhàvàdajàta ityucyate /

[298|16-298|17]
kiü ca pa÷cànnàsti yasyàbhàvà dvinaùña ityucyate /

[298|17]
tasmànna sidhyati sarvathà 'pyatràdhvatrayam /

[298|17-298|18]
yadyabhutvà bhavatãti neùyate bhåtvà ca punarna bhavatãti /

[298|18-298|19]
yadapyuktaü "saüskçtalakùaõayogànna ÷à÷vatatvaprasaïga" iti /

[298|19]
tadidaü kevalaü vàïmàtramutpàdavinà÷ayorayogàt /

[298|19-298|20]
nityaü ca nàmàsti sa dharmo na ca nitya ityapårvaiùà vàco yuktiþ /

[298|20]
àha khalvapi 

[298|21-298|22]
     "svabhàvaþ sarvadà càsti bhàvo nitya÷ca neùyate /
     na ca svabhàvàd bhàvo 'nyo vyaktamã÷varaceùñitam /"

[299|01]
yattåktamuktatvàditi /
vayamapi bråmo 'styatãtànàgatamiti /

[299|01-299|02]
atãtaü tu yad bhåtapårvam /

[299|02]
anàgataü yatsati hetau bhaviùyati /

[299|02-299|03]
evaü ca kçtvà 'stãtyucyate na tu punardravyataþ /

[299|03]
ka÷caivamàha /
vartamànavattadastãti /
kathamanyathà 'sti /

[299|03-299|04]
atãtà nàgatàtmanà /

[299|04]
idaü punastavopasthitam /

[299|04-299|05]
kathaü tadatãtamanàgataü cocyate yadi nityamastãti /

[299|05-299|07]
tasmàt bhåtapårvasya ca hetorbhàvina÷ca phalasya bhåtapåratàü bhàvitàü ca j¤àpayituü hetuphalàpavàdadçùñipratiùedhàrthamuktaü bhagavatà "astyatãtamastyanàgatami"ti /

[299|07]
asti÷abdasya nipàtatvàt /

[299|07-299|09]
yathà 'sti dãpasya pràgabhàvo 'sti pa÷càdabhàva iti vaktàro bhavanti yathà càsti niruddhaþ sa dãpo na tu mayà nirodhita iti /

[299|09]
evamatãtànàgatamapyastãtyuktam /

[299|09-299|10]
anyathà hyatãtànàgatabhàva eva na sidhyet /

[299|10-299|11]
yattarhi laguóa÷ikhãyakànparivràjakànadhikçñyoktaü bhagavatà "yatkarmàbhyatãtaü kùãõaü niruddhaü vigataü vipariõataü tadastã"ti /

[299|11-299|12]
kiü te tasya tasya karmaõo bhåtapårvatvaü necchanti sma /

[299|12-299|13]
tatra punastadàhitaü tasyàü saütatau phaladànasàmarthyaü saüdhàyoktam /

[299|13]
anyathà hi svena bhàvena vidyamànamatãtaü na sidhyet /

[299|13-299|15]
itthaü caitadevaü yat paramàrtha÷ånyatayàmuktaü bhagavatà "cakùurutpadyamànaü na kuta÷cidàgacchati nirudhyamànaü na kvacitsaünicayaü gacchati /

[299|15-299|16]
iti hi bhikùava÷cakùurabhåtvà bhavati bhåtvà ca pratigacchatã"ti 

[299|16-299|17]
yadi cànàgataü cakùuþ syànnoktaü syàd bhåtvà na bhavatãti /

[299|17]
varttamàne 'dhvanyabhåtvà bhavatãti cet na /

[299|17-299|18]
adhvano bhàvàdanarthàntaratvàt /

[299|18]
atha svàtmanyabhåtvà bhavati /
siddhamidamanàgataü cakùurnàstãti /

[299|18-299|19]
yadapyuktaü "dvayaü pratãtya vij¤ànasyotpàdàditi idaü tàvadiha saüpradhàryam /

[299|20-299|21]
yanmanaþ pratãtya dharma÷cotpadyate manovij¤ànaü kiü tasya yathà manojanakaþ pratyaya evaü dharmà àhosvidàlambanamàtraü dharmà iti /

[299|21-299|22]
yadi tàvat janakaþ pratyayo dharmàþ kathaü yadanàgataü kalpasahasreõa bhaviùyati và na và tadidànãü vij¤ànaü janayiùyati /

[299|23]
nirvàõaü ca sarvapravçttinirodhàjjanakaü nopapadyate /
athàlambanamàtraü dharmà bhavanti /

[299|24]
atãtànàgatamapyàlambanaü bhavatãti bråmaþ /
yadi nàsti kathamàlambanam /

[299|24-299|25]
atredànãü bråmaþ /

[299|25]
yadà tadàlambanaü tathàsti kathaü tadàlambanam abhåt bhaviùyati ceti /

[299|25-299|26]
na hi ka÷cidatãtaü råpaü vedanàü và smarannastãti pa÷yati /

[299|26]
kiü tarhi /
abhåditi /

[299|26-299|27]
yathà khalvapi varttamànaü råpamanubhåtaü tathà tadatãtaü smaryate /

[299|27-299|28]
yathà cànàgataü varttamànaü bhaviùyati tathà buddhyà gçhyate /

[299|28]
yadi ca tattathaivàsti vartamànaü pràpnoti /

[299|28-299|29]
atha nàsti /

[299|29]
asadapyàlambanaü bhavatãti siddham /
tadeva tadvikãrõamiti cet /
na /

[300|01]
vikãrõasyàgrahaõàt /
yadi ca tattadeva råpaü kevalaü paramàõu÷o vibhaktam /

[300|01-300|02]
evaü sati paramàõavo nityàþ pràpnuvanti /

[300|02-300|03]
paramàõusaücaryàvabhàgamàtraü caivaü sati pràpnoti /

[300|03-300|04]
na tu ki¤cidutpadyate nàpi nirudhyata ityàjãvikavàda àlambito bhavati /

[300|04-300|05]
såtraü càpaviddhaü bhavati "cakùurutpadyamànaü na kuta÷cidàgacchatã"ti vistaraþ /

[300|05]
aparamàõusaücitànàü vedanàdãnàü kathaü vikãrõatvam /

[300|05-300|06]
te 'pi ca yathotpannànubhåtàþ smaryante /

[300|06]
yadi ca te tathaiva santi nityàþ pràpnuvanti /

[300|06-300|07]
atha na santi /

[300|07]
asadapyàlambanamiti siddham /

[300|07-300|08]
yadyasadapyàlambanaü syàt trayoda÷amapyàyatanaü syàt /

[300|08]
atha trayoda÷amàyatanaü nàstãtyasya vij¤ànasya kimàlambanam /

[300|09]
etadeva nàmalambanam /
evaü tarhi nàma eva nàstãti pratãyeta /

[300|09-300|10]
ya÷ca ÷abdasya pràgabhàvamàlambate kiü tasyàlambanam /

[300|10]
÷abda eva /

[300|10-300|11]
evaü tarhi yaþ ÷abdàbhàvaü pràrthayate tasya ÷abda eva kartavyaþ syàt /

[300|11]
anàgatàvasya iti cet /

[300|11-300|12]
sati kathaü nàstibuddhiþ /

[300|12]
vartamàno nàstãti cet /
na /
ekatvàt /

[300|12-300|13]
yàvatà tasya vi÷eùastasyàbhåtvàbhàvasiddhiþ /

[300|13]
tasmàdubhayaü vij¤ànasyàlambanam bhàva÷càbhàva÷ca /

[300|14-300|15]
yattarhi bodhisattvenoktam "yattat loke nàstitadahaü j¤àsyàmi và drakùyàmi và nedaü sthànaü vidyata" iti /

[300|15-300|16]
apare àbhimànikà bhavantyasantamapyavabhàsaü santaü pa÷yanti /

[300|16]
ahaü tu santamevàrstãti pa÷yàmãtyayaü tatràbhipràyaþ /

[300|16-300|18]
itarathà hi sarvabuddhãnàü sadàlambanatve kuto 'sya vimar÷aþ syàt ko và vi÷eùaþ /

[300|18]
itthaü caitadevam /

[300|18-300|19]
yadanyatra bhagavatoktam "etat bhikùurmama ÷ràvako yàvatsa mayà kalpamavoditaþ sàyaü vi÷eùàya paraiùyati /

[300|19-300|20]
sàyamavoditaþ kalpaü vi÷eùàya paraiùyati /

[300|20-300|21]
sacca sato j¤àsyati asaccàsataþ sottara¤ca sottarataþ anuttaraü cànurattarata" iti /

[300|21]
tasmàdayamapyahetuþ /
sadàlambanatvàdvij¤ànasyeti /

[300|21-300|22]
yadaùyuktaü phalàditi /

[300|22]
naiva hi sautràntikà atãtàt karmaõaþ phalotpatti varõayanti /

[300|23]
kiü tarhi /
tatpårvakàtsaütànavi÷eùàdityàtmavàdapratiùedhe saüpravedayiùyàmaþ /

[300|24-300|25]
yasya tvatãtànàgataü dravyato 'sti tasya phalaü nityamevàstãti kiü tatra karmaõaþ sàmarthyam /

[300|25]
utpàdane sàmarthyam /
utpàdastarhyabhåtvà bhavatãti siddham /

[301|01]
atha sarvameva càsti /
kasyedànãü kva sàmarthyam /

[301|01-301|02]
vàrùagaõyavàda÷caivaü dyotito bhavati /

[301|02]
"yadastyastyeva tat /
yannàsti nàstyeva tat /
asato nàsti saübhavaþ /

[301|03]
sato nàsti vinà÷a" iti /
vartamànãkaraõe tarhi sàmarthyam /

[301|03-301|04]
kimidaü varttamànãkaraõaü nàma /

[301|04]
de÷àntaràkarùaõam cet /
nityaü prasaktam /
aråpiõàü ca kathaü tat /

[301|04-301|05]
yacca tadàkarùaõaü tadabhåtvà bhåtam /

[301|05-301|06]
svabhàvavi÷eùaõaü cet siddhamabhåtvà bhavanam /

[301|06]
tasmànnaivaü sarvàstivàdaþ ÷àsane sàdhurbhavati /

[301|06-301|07]
yadatãtànàgataü dravyato 'stãti vadati /

[301|07]
evaü tu sàdhurbhavati /
yathà såtre sarvamastãtyuktaü tathà vadati /

[301|08]
kathaü ca såtre sarvamastãtyuktam /
"sarvamastãti bràhmaõa yàvadeva dvàda÷àyatanànã"ti /

[301|09]
adhvatrayaü và /

[301|09-301|10]
yathà tu tadasti tathoktaü athàsatyatãtàtànàgate kathaü tena tasminvà saüyukto bhavati /

[301|10-301|11]
tajjataddhetvanu÷ayabhàvàt kle÷ena tadàlambane kle÷ànu÷ayabhàvàdvastuni saüyukto bhavati /

[301|11]
astyeva tvatãtànàgatamiti vaibhàùikàþ /

[301|11-301|12]
yatra netum ÷akyate tatràtmakàtmanaivaü veditavyam /

[301|13]
     #<gambhãrà khaludharmatà // VAkK_5.27 //>#

[301|14]
nàva÷yaü tarhyasàdhyà bhavatãti /
asti paryàyo yadutpadyate tannirudhyate /

[301|15]
råpamutpadyate råpaü nirudhyate /
asti paryàyo 'nyadutpadyate 'nyannirudhyate /

[301|15-301|16]
anàgatamutpadyate varttamànaü nirudhyate /

[301|16]
adhvà 'pyutpadyate /
utpadyamànasyàdhvasaügçhãtatvàt /

[301|17]
adhvano 'pyutpadyate /
anekakùaõikatvàdanàgatasyàdhvanaþ /

[301|17-301|18]
gatametat yatprasaïgenàgatam /

[301|19]
idànãmidaü vicàryate /
yadvastu prahãõaü visaüyuktaþ sa tasminvastuni /

[301|19-301|20]
yatra và visaü yuktaþ prahãõaü tasya tadvastviti /

[301|20-301|21]
yatra tàvadvisaüyuktaþ prahãõaü tasya tadvastu /

[301|21]
syàtu prahãõaü na ca tatra visaüyuktastadyathà 

[301|22-301|23]
     #<prahãõe duþkhadçggheye saüyuktaþ ÷eùasarvagaiþ /
     pràk prahãõe prakàre ca ÷eùaistadviùayairmalaiþ // VAkK_5.28 //>#

[301|24-302|01]
duþkhaj¤àne samutpanne samudayaj¤àne 'nutpanne duþkhadar÷anaprahàtavyo nikàyaþ prahãõo bhavati /

[302|01]
tasmin prahãõe tadàlambanaiþ samudayadar÷anaprahàtavyaiþ sarvatragaiþ saüyuktaþ /

[302|02-302|03]
bhàvanàprahàtavye 'pi nikàye navànàü prakàràõàü yaþ prakàraþ pràk prahãõastasmin prahãõe 'pi ÷eùaistadàlambanaiþ kle÷aiþ saüyukto veditavyaþ /

[302|04-302|05]
kasminvastuni katyanu÷ayà anu÷erata iti etatpratipadamabhidhãyamànaü bahutaraü vaktavyaü jàyate /

[302|05]
tasmàt piõóavibhàùàü kurvanti /

[302|05-302|06]
kathamalpenàlpena yatnena mahato mahataþ pra÷naughàn pratipàdyemahãti /

[302|06-302|07]
samàsata ime ùoóa÷a dharmàþ kàmaråpàrupyàvacaràþ pa¤caprakàràþ anàsravà÷ca /

[302|07]
cittànyapi ùoóa÷a etànyeva /

[302|07-302|09]
tatra katamo dharmaþ kasya cittasyàlambanamiti j¤àtvà amuùminniyanto 'nu÷ayà anu÷erata ityetadabhyåhitavyam /

[302|09]
tatra tàvat 

[302|10-302|11]
     #<duþkhahetudçgabhyàsapraheyàþ kàmadhàtujàþ /
     svakatrayaikaråpàptàmalavij¤ànagocaràþ // VAkK_5.29 //>#

[302|12]
svakaü ca tattrayaü ca svakatrayam /

[302|12-302|13]
ekaü ca tadråpràptaü ca ekaråpàptam /

[302|13]
eùà vigrahajàtiþ /

[302|13-302|14]
kàmàvacaràstàvad duþkhasamudayadar÷anaheyà bhàvanàheyà÷ca dharmàþ pa¤cànàü cittànàmàlambanam /

[302|14-302|15]
svadhàtukànàü trayàõàü teùàmeva årdhvadhàtukasyaikasya bhàvanàheyasyaiva anàsravasya ceti /

[302|16]
     #<svadàdharatrayordhvaikàmalànàü råpadhàtujàþ />#

[302|17]
råpàvacaràsta eva triprakàrà dharmà aùñànàü cittànàmàlambanam /

[302|17-302|18]
svadhàtukànàü trayàõàü teùàmeva /

[302|18]
adharadhàtukànàü trayàõàü teùàmeva /

[302|18-302|19]
årdhvadhàtukasyaikasya bhàvanàheyasyaiva /

[302|19]
anàsravasya ceti /

[302|20]
     #<àrupyajàstridhàtvàptatrayànàsravagocaràþ // VAkK_5.30 //>#

[302|21]
àråpyàvacaràsta eva triprakàrà dharmà da÷ànàü cittànàmàlambanam /

[302|21-302|22]
traidhàtukànàü triprakàràõàü teùàmeva /

[302|22]
anàsravasya ceti /

[302|22-302|23]
uktàstraidhàtukà duþkhasamudayadar÷anaheyà bhàvanàheyà÷ca dharmàþ /

[302|24]
     #<nirodhamàrgadçggheyàþ sarve svàdhikagocaràþ />#

[303|01]
nirodhamàrgadar÷anaheyànàü svaü cittaü nirodhamàrgadar÷anaheyameva /

[303|01-303|02]
tasyàdhikasya te dharmà àlambanaü j¤eyàþ /

[303|02]
kathaü kçtvà /

[303|02-303|03]
kàmàvacarà hi nirodhadar÷anaheyà dharmàþ ùaõõàü vij¤ànànàmàlambanam /

[303|03-303|04]
pårvoktànàü pa¤cànàü tasyaiva ca nirodhadar÷anaprahàtavyasyàdhikasya /

[303|04]
màrgadar÷anaheyà apyevam /

[303|04-303|05]
pa¤cànàü pårvoktànàü tasyaiva ca màrgadar÷anaprahàtavyasyàdhikasya /

[303|05]
evaü råpàråpyàvacaràõi /

[303|05-303|07]
nirodhamàrgadar÷anaprahàtavyàstasyaiva nirodhamàrgadar÷anaprahàtavyasyàdhikasya cittasyàlambanamiti navànàmekàda÷ànàü ca cittànàmàlambanaü bhavanti /

[303|07-303|08]
uktàstraidhàtukàþ pa¤caprakàràþ dharmàþ /

[303|09]
     #<anàsravàstridhàtvantyatrayànàsravagocaràþ // VAkK_5.31 //>#

[303|10]
anàsravà dharmà da÷ànàü cittànàmàlambanam /

[303|10-303|11]
traidhàtukànàmantyànàü triprakàràõàü nirodhamàrgadar÷anabhàvanàheyànàmanàsravasyeti /

[303|11-303|12]
punarasyaivàrthasyàdhyardhena ÷lokena saügraho bhavati /

[303|13-303|15]
     "duþkhahetudçgabhyàsaheyà dhàtutraye 'malàþ 
     pa¤càùñada÷avij¤ànada÷avij¤ànagocaràþ 
     nirodhamàrgadçggheyàþ sarve svàdhikagocaràþ" / iti /

[303|16-303|17]
evameùàü ùoóa÷ànàü cittànàü ùoóa÷adharmàlambanavyavasthàü viditvà kathamanu÷ayakàryàü yojayitavyam /

[303|17]
diïamàtraü dar÷ayiùyàmaþ /

[303|18-303|19]
sukhendriyàlambane vij¤àne katyanu÷ayàþ anu÷erata iti pra÷na àgate vicàrayitavyam /

[303|19-303|20]
sukhendriyaü saptavidhaü kàmàvacaraü bhàvanàprahàtavyaü råpàvacaraü ca pa¤caprakàramanàsravaü ceti /

[303|20-303|21]
tadetatsamàsato dvàda÷adharmasya vij¤ànasyàlambanaü bhavati /

[303|21]
kàmàvacarasya catuùprakàrasyànyatra nirodhadar÷anaheyàt /

[303|22-303|23]
råpàvacarasya pa¤caprakàrasyàråpyàvacarasya dviprakàrasya màrgadar÷anabhàvanàheyasyànàsravasya ca /

[303|23]
idaü dvàda÷avidhaü sukhendriyàlambanaü vij¤ànam /

[303|23-303|25]
tatra yathàsaübhavaü kàmàvacarà÷catvàro nikàyà råpàvacarà÷ca saüskçtàlambanà àråpyàvacarau ca dvau nikàyau sarvatragà÷cànu÷ayà anu÷erata iti j¤àtavyam /

[303|25-303|26]
sukhendriyàlambanàlambane vij¤àne katyanu÷ayà anu÷erate /

[303|26-304|01]
tat punaþ sukhendriyàlambanàlambanaü dvàda÷avidhaü vij¤ànaü katamasya vij¤ànasyàlambanam /

[304|01-304|02]
tasyaiva dvàda÷avidhàsyàråpyàvacarasya ca bhåyo dviprakàrasya duþkhasamudayadar÷anaprahàtavyasya /

[304|02-304|05]
idaü caturda÷avidhaü sukhendriyàlambanàlambanaü vij¤ànaü tatràråpyàvacarau dvau duþkhasamudayadar÷anaheyau vardhayitvà kàmàvacarà àråpyàvacarà÷catvàro nikàyà råpàvacaràþ saüskçtàlambanà anu÷ayà anu÷erata iti j¤àtavyam /

[304|05]
anayà vartanyà 'nyadapyanugantavyam /

[304|05-304|06]
yairanu÷ayairyaccittaü sànu÷ayaü te 'nu÷ayàstasmi÷citte 'nu÷erate /

[304|06]
syuranu÷erate /

[304|06-304|07]
ye 'nu÷ayàstena cittena saüprayuktà aprahãõàstadàlambanà÷càprahãõàü /

[304|07]
syurnànu÷erate /

[304|07-304|08]
ye 'nu÷ayàstena cittena saüprayuktàþ prahãõàstadàlambanà÷ca /

[304|08]
tadevaü kçtvà bhavati /

[304|09]
     #<dvidhà sànu÷ayaü kliùñamakliùñamanu÷àyakaiþ />#

[304|10-304|11]
kliùñaü cittamanu÷ayànai÷cànu÷ayaiþ sànu÷ayaü tatsaüprayuktatadàlambanairaprahãõairananu÷ayànai÷ca tatsaüprayuktaiþ prahãõaistatsahitatvàt /

[304|11-304|12]
akliùñaü tu cittamanu÷ayànaireva tadàlambanairaprahãõairiti /

[304|13]
athaiùàü da÷ànàmanu÷ayànàü kathaü pravçttiriti /

[304|13-304|14]
àdita eva tàvadavidyàyyogàtsatyeùu sa muhyati /

[304|14]
duþkhamasmai na rocate yàvat màrgastataþ 

[304|15]
     #<mohàkàïkùà >#

[304|16]
måóhasya pakùadvayaü ÷rutvà vicikitsotpadyate /
duþkhaü nvidaü natvidaü duþkhamityevamàdi /

[304|17]
     #<tato mithyàdçùñiþ >#

[304|18]
vicikitsàyà mithyàdçùñiþ pravartate /

[304|18-304|19]
saü÷ayitasya mithyà÷ramaõacittànàü mithyàni÷cayotpatteþ /

[304|19]
nàsti duþkhamityevmàdi /

[304|20]
     #<satkàyadçktataþ // VAkK_5.32 //>#

[304|21]
mithyàdçùñeþ kila satkàyadçùñiþ pravartate /
duþkhataþ skandhànapohyàtmato 'bhinive÷àt /

[304|22]
     #<tato 'ntagrahaõaü >#

[305|01]
satkàyadçùñerantagràhadçùñiþ pravartate /
àtmanaþ ÷à÷vatocchedàntagrahaõàt /

[305|02]
     #<tasmàcchhãlàmar÷aþ >#

[305|03]
antagrahàcchãlavrataparàmar÷aþ /

[305|03-305|04]
yamevàntaü gçhõàti tena ÷uddhipratyàgamanàt /

[305|05]
     #<tato dç÷aþ />#

[305|06]
àmar÷a iti vartate /
÷ãlavrataparàmar÷àddçùñiparàmar÷aþ pravartate /

[305|06-305|07]
yena ÷uddhiü pratyeti tasyàgrato grahaõàt /

[305|07]
tato /

[305|08]
     #<ràgaþ svadçùñau màna÷ca >#

[305|09]
tasyàmabhiùvaïgàt tayà connatigamanàt /

[305|10]
     #<dveùo 'nyatra >#

[305|11]
svadçùñyadhyavasitasya tatpratyanãkabhåtàyàü paradçùñau dveùaþ pravartate /

[305|11-305|13]
apare svadçùñàvevànyatra gçhãte tyaktàyàü dveùamicchanti dar÷anaheyànàü ràgàdãnàü svàsàntànikadçùñyàlambanatvàt /

[305|14]
     #<ityanukramaþ // VAkK_5.33 //>#

[305|15]
eùa eùàü da÷ànàü kle÷ànàü pravçttikramaþ /

[305|16]
utpadyamànastu tribhiþ kàraõairutpadyate /

[305|17-305|18]
     #<aprahãõàdanu÷ayàdviùayàt pratyupasthitàt
     ayoni÷o manaskàràt kle÷aþ >#

[305|19-305|20]
tadyathà ràgànu÷ayo 'prahãõo bhavatyaparij¤àtaþ kàmaràgaparyavasthànãyà÷ca dharmà àbhàsagatà bhavanti tatra càyoni÷o manaskàra evaü kàmaràga utpadyate /

[305|20-305|21]
tànyetàni yathàkramaü hetuviùayaprayogabalàni /

[305|21]
evamanyo 'pi kle÷a utpadyata iti veditavyo yaþ 

[305|22]
     #<saüpårõakàraõaþ // VAkK_5.34 //>#

[306|01]
kadàcitkial viùayabalenaivotpadyante /
na hetubalena /

[306|01-306|02]
yathà parihàõadharmakasyàrhata iti /

[306|02-306|03]
eta evànu÷ayàþ såtre bhagavatà traya àsravà uktàþ kàmasravo bhavàsravo 'vidyàsrava iti /

[306|03-306|04]
catvàra oghàþ kàmaugho bhavaugho dçùñyobho 'vidyaugha÷ca /

[306|04]
catvàro yogà eta eva /

[306|04-306|05]
catvàryupàdànàni kàmopàdànaü dçùñyupàdànaü ÷ãlavçtopàdànamàtmavàdopàdànamiti /

[306|05]
tatra tàvat 

[306|06]
     #<kàme saparyavasthànàþ kle÷àþ kàmàsravo vinà />#

[306|07]
     #<mohena >#

[306|08-306|09]
avidyàü varjayitvà 'nye kàmàvacaràþ kle÷àþ saha paryavasthànaiþ kàmàsravo veditavya ekacatvàriü÷addravyàõi /

[306|09-306|10]
ekatriü÷adanu÷ayàþ pa¤caprakàràmavidyàü hitvà da÷a paryavasthànàni /

[306|11]
     #<anu÷ayà eva råpàråpye bhavàsravaþ // VAkK_5.35 //>#

[306|12]
vinà moheneti vartate /

[306|12-306|13]
råpàråpyàvacarà avidyàvarjyà anu÷ayà bhavàsravo dvàpa¤cà÷addravyàõi /

[306|13]
råpàvacaràþ ùaóviü÷atiranu÷ayàþ pa¤caprakàràmavidyàü hitvà /

[306|14]
àråpyàvacaràþ ùaóviü÷atiþ /
nanu ca tatràpyasti paryavasthànadvayaü styànamauddhatyaü ca /

[306|15]
prakaraõeùu coktaü "bhavàsravaþ katamaþ /

[306|15-306|16]
avidyàü sthàpayitvà yàni tadanyàni råpàråpyapratisaüyuktàni /

[306|16]
saüyojanabandhanànu÷ayopakle÷aparyavasthànànã"ti /

[306|16-306|17]
kasmà diha tasyàgrahaõam /

[306|17]
asvàtantryàditi kà÷mãràþ /

[306|18]
kiü punaþ kàraõaü råpàråpyàvacarà anu÷ayàþ samasyaiko bhavàgra uktaþ /

[306|19]
     #<avyàkçtàntarmukhà hi te samàhitabhåmikàþ />#

[306|20]
     #<ata ekãkçtàþ />#

[306|21-306|22]
te hyåbhaye 'pyavyàkçtà antarmukhapravçttàþ samàhitabhåmikà÷ceti trividhena sàdhamyerõaikatàþ /

[306|22-306|23]
yenaiva ca kàraõena bhavaràga uktastenaiva bhavàsravaþ ityavidyedànãü traidhàtukyavidyàsrava iti siddham /

[306|23]
tàni pa¤cada÷a dravyàõi /

[306|23-306|24]
kiü kàraõamasau pçthagvyavasthàpyate /

[306|24]
sarveùàü hi teùàü 

[307|01]
     #<målamavidyetyàsravaþ pçthak // VAkK_5.36 //>#

[307|02]
yathà caite àsravà uktà veditavyàþ 

[307|03]
     #<tathaughayogà dçùñãnàü pçthagbhàvastu pàñavàt />#
[307|04]
kàmàsrava eva kàmaughaþ kàmayoga÷ca /

[307|04-307|05]
evaü bhavàsrava eva bhavaugho bhavayoga÷cànyatra dçùñibhyaþ /

[307|05]
tàþ kila pañutvàdoghayogeùu pçthak sthàpitàþ /

[307|06]
     #<nàsraveùvasahàyànàü na kilàsyànukålatà // VAkK_5.37 //>#

[307|07]
àsayantãtyàsravàõàü nirvacanaü pa÷càdvakùyate /

[307|07-307|08]
na ca kila kevalà dçùñya àsyànukålàþ pañutvàt /

[307|08]
ata àsraveùu na pçñhak sthàpitàþ /

[307|08-307|09]
mi÷rãkçtya sthàpità iti tadevaü kàmaugha ekànnatriü÷addravyàõi /

[307|09-307|10]
ràgapratighamànàþ pa¤cada÷a vicikitsà÷catasro da÷a paryavasthànànãti /

[307|10]
bhavaugho 'ùñàviüsatidravyàõi /

[307|10-307|11]
ràgamànà viü÷atirvicikitsà 'ùñau /

[307|11]
dçùñyoghaþ ùañtriü÷addravyàõi /

[307|11-307|12]
avidyaughaþ pa¤cada÷a dravyàõi /

[307|12]
oghavad yogà veditavyàþ /

[307|13]
     #<yathoktà eva sà 'vidyà dvidhà dçùñivivecanàt />#

[307|14]
     #<upàdànàni >#

[307|15]
kàmayoga evasahàvidyayà kàmopàdànaü catustriü÷addravyàõi /

[307|15-307|16]
ràgapratighamànà 'vidyàviü÷atirvicikitsà÷catasro da÷a paryavasthànàni /

[307|16-307|17]
bhavayoga eva sahàvidyayà àtmavàdopàdànamaùñatriü÷addravyàõi /

[307|17]
ràgamànàvidyàstriü÷advicikitsà aùñau /

[307|18]
dçùñiyogàcchãlavrataü niùkçùya dçùñyu pàdànaü triü÷addravyàõi /

[307|18-307|19]
÷ãlavratopàdànaü ùaódravyàõi karmadçùñibhyo niùkçùñam /

[307|19]
màrgapratidvandvitvà dubhayapakùavipralambhanàcca /

[307|20-307|21]
gçhiõo 'pyanena vipralabdhà ana÷anàdibhiþ svargamàrgasaüj¤ayà pravrajità apãùñaviùayaparivarjanena ÷uddhipratyàgamanàditi /

[307|21-307|22]
kiü kàraõamavidyàü mi÷rayitvopàdànamuktaü na pçthak /

[307|22]
bhavagrahaõàdupàdànàni /

[307|23]
     #<avidyà tu gràhikà neti mi÷rità // VAkK_5.38 //>#

[308|01]
asaüprakhyànalakùaõatayà 'pañutvàdavidyà na gràhikà bhavatyataþ kila mi÷rità /

[308|01-308|02]
såtre tu bhagavatoktaü "kàmayogaþ katamaþ /

[308|02-308|04]
vistareõa yàvadyo 'sya bhavati kàmeùu kàmaràgaþ kàmacchandaþ kàmasnehaþ kàmaprema kàmecchà kàmamårcchà kàmagçddhaþ kàmaparigarddhaþ kàmanandã kàmaniyantiþ kàmàdhyavasànaü tadanyacittam paryàdàya tiùñhati /

[308|04-308|05]
ayamucyate kàmayogaþ /

[308|05]
evaü yàvadbhavayogaþ" /

[308|05-308|06]
cchandaràga÷copàdànamuktaü sutràntareùvato vij¤àyate kàma hyupàdànamapi kàmàdiùu cchandaràga iti /

[308|07]
uktamidamanu÷ayà evàsravaughayogopàdànasaü÷abditàþ såtreùviti /

[308|08]
atha ko 'yamanu÷ayàrthaþ ka÷ca yàvadupàdànàrthaþ /

[308|09-308|10]
     #<aõavo 'nugatà÷caite dvidhà càpyanu÷erate /
     anubadhnanti yasmàcca tasmàdanu÷ayàþ smçtàþ // VAkK_5.39 //>#

[308|11]
tatràõavaþ såkùmapracàratvàt durvij¤ànatayà /
anugatàþ pràptyanuùaïgataþ /

[308|11-308|12]
anu÷erate dvàbhyàü prakàràbhyàmàlambanataþ saüprayogata÷ca /

[308|12-308|13]
anubadhnantyaprayogeõa prativàrayato 'pi punaþ punaþ saümukhãbhàvàt /

[308|13]
ebhiþ kàraõairanu÷ayà ucyante /

[308|14-308|15]
     #<àsayantyàsravantyete haranti ÷leùayantyatha /
     upagçhõanti cetyeùàmàsravàdiniruktayaþ // VAkK_5.40 //>#

[308|16]
àsayanti saüsàre àsravanti bhavàgràdyàvadavãciü ùaïbhiràyatanavraõair ityàsravàþ /

[308|17]
harantãtyoghàþ /
÷leùayantãti yogàþ /
upagçhõantãti upadànàni /

[308|17-308|18]
evaü tu sàdhãyaþ syàd /

[308|18]
àsravatyebhiþ saütatirviùayeùvityàsravàþ /

[308|18-308|19]
"tadyathà àyuùmanto naurmahadbhirabhisaüskàraiþ pratisroto nãyate /

[308|19-308|20]
sà teùàmeva saüskàràõàü gratiprasravdhyà 'lpakçcchreõànusrota uhyata'' iti såtravàdànusàràt /

[308|21]
adhimàtravegatvàdoghàþ /
tarhi tadvànuhyate tadanuvidhànàt /

[308|21-308|22]
nàtimàtrasamudàcàriõo 'pi yogà vividhaduþkhasaüyojanàt /

[308|22-308|23]
àbhãkùõyànuùaïgato và kàmàdyupàdànàdupàdànànãti /

[308|24]
     #<saüyojanàdibhedena punaste pa¤cadhoditàþ />#

[309|01-309|02]
ta evànu÷ayàþ punaþ saüyojanabandhanànu÷ayopakle÷aparyavasthànabhedena pa¤cadhà bhittvoktàþ /

[309|02-309|03]
tatra nava saüyojanànyanunvayapratighamànàvidyàdçùñiparàmar÷avicikitserùyà màtsaryasaüyojanàni /

[309|03]
tatrànunayasaüyojanaü traidhàtuko ràgaþ /

[309|03-309|04]
evamanyàni yathàsaübhavam yojyàni /

[309|04]
dçùñisaüyojanaü tisro dçùñayaþ /
paràmar÷asaüyojanaü dve dçùñã /

[309|05-309|06]
ata evocyate syàt dùñisaüprayukteùu dharmeùvanunayasaüyojanena saüyukto na dçùñisaüyojanena na ca tatra dçùñyanu÷ayo nànu÷ayãta /

[309|06-309|07]
àha syàt samudayaj¤àne utpanne nirodhaj¤àne 'nutpanne nirodhamàrgadar÷ànaprahàtavyeùu dçùñi÷ãlavrataparàmar÷asaüprayukteùu dharmeùu /

[309|08]
teùvanunayasaüyojanena saüyuktastadàlambanena dçùñisaüyojanenàsaüyuktaþ /

[309|09-309|10]
sarvatragasya prahãõatvàdasarvatragasya ca tadàlambanasaüprayogiõo dçùñisaüyojanasyàbhàvàt /

[309|10]
dçùñyanu÷aya÷ca teùvanu÷ete /

[309|10-309|11]
te eva paràmar÷aóçùñã saüprayogataþ /

[309|12-309|13]
kiü punaþ kàraõaü saüyojaneùu tisro dçùñayo dçùñisaüprayojanaü pçthaguktaü dve punardçùñã paràmar÷àsaüyojanaü pçthak /

[309|14]
     #<dravyàmar÷ana sàmànyàddçùñã saüyojanàntaram // VAkK_5.41 //>#

[309|15]
aùñàda÷a dravyàõi tisro dçùñayaþ /
aùñàda÷aiva dve paràmar÷adçùñã /

[309|15-309|16]
ataþ kila dravya sàmànyàdete saüyojanàntaram kçte /

[309|16-309|17]
ete ca dve paràmar÷asvabhàvena ÷eùàiti paràmar÷anasàmànyàdapyete pçthagvihite gràhyagràhakabhedàt /

[309|18-309|19]
atha kasmàdãùryàmàtsarye saüyojane pçthaksaüyojanadvayamuktaü nànyat paryavasthànam /

[309|20-309|21]
     #<ekàntàku÷alaü yasmàt svatantraü cobhayaü yataþ /
     ãùryàmàtsaryameùåktaü pçthak saüyojanadvayam // VAkK_5.42 //>#

[309|22-309|23]
nahyanyatparyavasthànameva¤jàtãyakamasti yatraitadubhayaü syàdekàntàku÷alatvaü svatantratvaü ceti /

[309|23]
yasyàùñau paryavasthànàni tasyevaü syàt /

[309|23-309|24]
yasya punarda÷a tasya krodhamrakùàvapyubhayaprakàrau /

[309|24]
tasmànna bhavatyayaü parihàra ityapare /

[309|24-309|25]
punaranyatra bhagavatà saüyojanamuktam 

[310|01]
     #<pa¤cadhà 'varabhàgãyaü >#

[310|02]
tadyathà satkàyadçùñiþ ÷ãlavrataparàmar÷o vicikitsà kàmacchando vyàpàda iti /

[310|03]
kasmàdetànvavarabhàgãyànyucyante /
avarabhàgahitatvàt /

[310|03-310|04]
avaro hi bhàgaþ kàmadhàturetàni ca tasyànuguõàni /

[310|04]
yasmàt /

[310|05]
     #<dvàbhyàü kàmànatikramaþ />#

[310|06]
     #<tribhistu punaràvçttiþ >#

[310|07]
kàmacchandavyàpàdàbhyàü kàmadhàtuü nàtikràmati /

[310|07-310|08]
satkàyadçùñyàdibhiratikrànto 'pi punaràvartyate dauvàrikànucarasàdharmyàt /

[310|08-310|09]
tribhiþ sattvàvaratàü nàtikràmati pçthagjanatvaü dvàbhyàü dhàtvavaratàü kàmadhàtum /

[310|09-310|10]
ata eva tànyavarabhàgãyànãtyapare /

[310|10-310|12]
yadà srota àpannasya paryàdàya trisaüyojanaprahàõàt ùañkle÷àþ prahãõàþ kimarthaü tisro dçùñãrapahàya trayamevàha satkàyadçùñiü ÷ãlavrataparàmar÷aü vicikitsàü ca /

[310|12]
sarvametadvaktavyaü syàt /
kiü tåktaü 

[310|13]
     #<mukhamålagrahàttrayam // VAkK_5.43 //>#

[310|14]
triprakàràþ kila kle÷à ekaprakàrà dviprakàràk÷catuprakàràk÷ca /

[310|14-310|15]
teùàmebhistribhirmukhaü gçhãtamiti /

[310|15]
apicàntagràhadçùñiþ satkàyadçùñipravartità /

[310|15-310|16]
dçùñiparàmar÷aþ ÷ãlavrataparàmar÷apravartitaþ mithyàdçùñirvicikitsàpravatità /

[310|16]
målaü gçhãtamiti /

[310|17]
apare punaràhuþ /

[310|18-310|19]
     #<agantukàmatàmàrgavibhramo màrgasaü÷ayaþ /
     ityantaràyà mokùasya gamane 'tastride÷anà // VAkK_5.44 //>#

[311|01]
trayo 'ntaràyà de÷àntaragamane bhavanti /

[311|01-311|02]
agantukàmatà màrgavibhramo 'nyamàrgasaü÷rayaõàt màrgasaü÷aya÷ca /

[311|02]
evaü mokùagamane 'pyeta eva trayontaràyàþ /

[311|02-311|03]
tatra satkàyadçùñyà mokùàdutràsamàpannasyàgantukàmatà bhavati /

[311|03-311|04]
÷ãlavrataparàmar÷enànyamàrgasaü÷rayaõànmokùavibhramaþ /

[311|04]
vicikitsayà màrgasaü÷ayaþ /

[311|04-311|06]
eùàü mokùagamanàntaràyàõàü prahàõaü dyotayan bhagavàn kle÷atrayasyaiva prahàõaü de÷itavàn /

[311|06]
yathà bhagavatà pa¤cavidhamavarabhàgãyaü saüyojanamuktam /
evaü punaþ 

[311|07]
     #<pa¤cadhaivordhvabhàgãyaü >#

[311|08]
kathamityàha 

[311|09]
     #<dvau ràgau råpyaråpijau >#

[311|10]
tau 

[311|11]
     #<auddhatyamànamohà÷ca >#

[311|12]
ityetàni pa¤cordhvabhàgãyàni saüyojanàni /

[311|12-311|13]
tadyathà råparàga àråpyaràga auddhatyaü màno 'vidyà ca /

[311|13]
eùàmaprahàõenordhvadhàtvanatikramàt /
samàptaþ saüyojanaprasaïgaþ /

[311|14]
bandhanàni katamàni /
trãõi bandhanàni /

[311|14-311|15]
ràgo bandhanaü sarvaþ dveùo bandhanaü sarvaþ moho bandhanaü sarvaþ /

[311|15]
kasmàdetadeva trayaü bandhanamuktaü bhagavatà /

[311|16]
     #<vidvaֈd bandhanatrayam // VAkK_5.45 //>#

[312|01]
trivedanàva÷àrttãõi bandhanàni /

[312|01-312|02]
sukhàyàü hi vedanàyàü ràgo 'nu÷ete àlambanasaüprayogàbhyàm /

[312|02]
duþkhàyàü dveùaþ /
aduþkhàsukhàyàü moho na tathà ràgadveùau /

[312|02-312|03]
svàsàütanikàlambanato và niyamaþ /

[312|03]
anu÷ayàþ pårvamevoktàþ /

[312|04]
upakle÷àþ vaktavyàþ /
tatra ye yàvat kle÷à upakle÷à api te /

[312|04-312|05]
cittopakle÷anàt /

[312|06-312|07]
     #<ye 'pyanye caitasàþ kliùñàþ saüskàraskandhasaüj¤itàþ /
     kle÷ebhyaste 'pyupakle÷àste tu na kle÷asaüj¤itàþ // VAkK_5.46 //>#

[312|08-312|09]
ye 'pyanye kle÷ebhyaþ kliùñà dharmàþ saüskàraskandhasaügçhãtà÷caitasikàsta upakle÷àste punarye kùudravastuke pañhitàþ /

[312|09-312|10]
iha tu paryasthànakle÷amalasaügçhãtàneva nirdekùyàmaþ /

[312|10]
kàni punaþ paryavasthànànãtyàha /

[312|10-312|11]
kle÷à apãhiparyavasthànaü kàmaràgaparyavasthànapratyayaduþkhamiti såtre vacanàt /

[312|11]
prakaraõa÷àstre tu 

[312|12-312|13]
     #<àhlãkyamanapatràpyamãrùyàmàtsaryamuddhavaþ /
     kaukçtyaü styànamiddhaü ca paryavasthànamaùñadhà // VAkK_5.47 //>#

[312|14]
vaibhàùikanyàyena punarda÷a paryavasthànànyetàni càùñau 

[312|15]
     #<krodhabhrakùau ca >#

[312|16]
tatràhlãkyànapatràpye vyàkhyàte /
parasaüpattau cetaso vyàroùa ãrùyà /

[312|16-312|17]
dharmàmiùakau÷alapradànavirodhã cittàgraho màtsaryam /

[312|17]
auddhatyaü cetaso 'vyupa÷amaþ /

[312|17-312|18]
kaukçtyaü styànaü ca vyàkhyàte /

[312|18]
kàyasaüdhàraõàsamartha÷cittàbhisaükùepo middham /

[312|18-312|19]
tattu kliùñameva paryavasthànam /

[312|19]
kaukçtyaü ca vyàpàda vihiüsàvarjitaþ sattvàsattvayoràghàtaþ krodhaþ /

[312|20]
avadyapracchàdanaü bhrakùaþ /
eùàü ca da÷ànàü paryavasthànànàü 

[312|21]
     #<ràgotthà àhlãkyauddhatyamatsaràþ />#

[312|22]
ete traya upakle÷à ràganiþùyandàþ /

[313|01]
     #<bhrakùe vivàdaþ >#

[313|02]
tçùõàniþùyanada ityeke /
avidyàniþùyanda ityapare /
ubhayorityanye /

[313|02-313|03]
yathà kramaü j¤àtàj¤àtànàmiti /

[313|04]
     #<avidyàtaþ styànamiddhànapatrapàþ // VAkK_5.48 //>#

[313|05]
ete trayo 'vidyàniþùyandàþ /

[313|06-313|07]
kaukçtyaü vicikitsàtaþ kodherùye pratighànvaye /

[313|08]
pratighasamutthe ityete ca da÷a kle÷aniþùyandà upakle÷àþ /

[313|09]
     #<anye ca ùañkle÷amalàþ >#

[313|10]
tadyathà 

[313|11]
     #<màyà ÷àñhyaü madastathà // VAkK_5.49 //>#

[313|12]
     #<pradà÷a upanàha÷ca vihiüsà ceti >#

[313|13]
tatra parava¤canà màyà /

[313|13-313|14]
cittakauñilyaü ÷àñhyaü yena yathàbhåtaü nàviùkaroti vikùipatya parisphuñaü và pratipadyate /

[313|14]
madaþ pårvoktaþ /

[313|14-313|15]
sàvadyavastudçóhagràhità pradà÷o yena nyàyasaüj¤aptiü na gçhõàti /

[313|15]
àghàtavastuvahulãkàra upanàhaþ /

[313|16]
viheñhnaü vihiüsà yena prahàrapàruùyàdibhiþ paràn viheñhyate /

[313|16-313|17]
eùàü punaþ ùaõõàü kle÷amalànàü 

[313|18]
     #<ràgajau >#

[313|19]
     #<màyàmadau pratighaje upanàhavihiüsane // VAkK_5.50 //>#

[314|01]
     #<dçùñyàmar÷àt pradà÷astu ÷àñhyaü dçùñisamutthitam />#

[314|02]
"kiü kuñilaü pàpikà dçùñiriti" gàthàvacanàd yujyate /

[314|02-314|03]
÷àñhyaü dçùñiniþùyandaþ /

[314|04]
ka eùàü kiüprahàtavyaþ /
yàni tàvat da÷a paryavasthànànyuktàni 

[314|05]
     #<tatràhlãkyànapatràpyastyànamiddhoddhavà dvidhà // VAkK_5.51 //>#

[314|06]
ete pa¤ca dharmà dvividhà dar÷anabhàvanàprahàtavyà ubhayaprakàrakle÷asaüprayogàt /

[314|06-314|07]
ya÷ca yaddar÷anaheyasaüprayuktaþ sa taddar÷anaprahàtavyaþ /

[314|08]
     #<tadanye bhàvanàheyàþ >#

[314|09]
tebhyo 'nye paryavasthànasaügçhãtà upakle÷à bhàvanàheyà eva /

[314|09-314|10]
irùyàmàtsaryakaukçtyakrodhabhrakùàþ svatantrà÷ca /

[314|10-314|11]
svatantrà÷caite pa¤copakle÷à adhimàtrasaüprayogitvàt /

[314|11]
yathaite ãrùyàdayaþ pa¤copakle÷à bhàvanàheyàþ 

[314|12]
     #<svatantrà÷ca tathà malàþ />#

[314|13]
ùañkle÷amalàstathaiva /
ete punaryathoktà upakle÷àþ 

[314|14]
     #<kàme '÷ubhàþ >#

[314|15]
kàmadhàtàvaku÷alàþ /
tatràpi

[314|16]
     #<trayo dvidhà >#

[314|17]
styànauddhatyamiddhànyaku÷alàvyàkçtàni /

[314|18]
     #<pareõàvyàkçtàstataþ // VAkK_5.52 //>#

[314|19]
kàmadhàtorurdhvamavyàkçtàþ upakle÷à yathàsaübhavam /

[315|01]
kati punareùàü kutastyà veditavyàþ /

[315|02]
     #<màyà ÷àñhyaü ca kàmàdyadhyànayoþ >#

[315|03]
etau dvau kàmadhàtau prathame ca dhyàne /
kathaü brahmaloke màyàþ /

[315|04]
     #<brahmava¤canàt />#

[315|05-315|06]
sa hi tatra mahàbrahmà vitathàtmasaüdar÷anatayà àyuùmantama÷vajitaü va¤cayituü pravçttaþ /

[315|06]
uktamapi ÷àñhyaü prasaïgàgataü punarevoktam /

[315|07]
     #<styànauddhatyamadà dhàtutraye >#

[315|08]
ete trayastraidhàtukàþ /

[315|09]
     #<anye kàmadhàtujàþ // VAkK_5.53 //>#

[315|10]
ùoóa÷abhyaþ pa¤càpanãyànya ekàda÷opakle÷àþ kàmàvacarà eva /

[315|10-315|11]
uktà kle÷àþ upakle÷à÷ca /

[315|12]
athaiùàmanu÷ayànàü kati manobhåmikàþ kati ùaóvij¤ànakàyikàþ /
saükùepataþ 

[315|13]
     #<samànasiddhà dçggheyà manovij¤ànabhåmikàþ />#

[315|14-315|15]
dar÷anaprahàtavyàþ sarve manobhåmikàþ saha mànasiddhàbhyàü bhàvanàheyàbhyàmapi /

[315|15]
te hi sakale manobhåmike /

[315|16]
     #<upakle÷àþ svatantrà÷ca >#

[315|17-315|18]
ye ca kecidupakle÷àþ svatantràste bhàvanàheyà api santo manobhåmikà eva draùñavyàþ /

[315|19]
     #<ùaóvij¤ànà÷rayàþ pare // VAkK_5.54 //>#

[315|20]
anye kle÷opakle÷àþ ùaóvij¤ànabhåmikàþ veditavyàþ /
ke punaranye /

[316|01]
bhàvanàprahàtavyà ràgapratighàvidyà upakle÷à÷ca tatsaüprayuktàþ /

[316|01-316|02]
àhlãkyànapatràpyastyànauddhatyàni /

[316|02]
ye ca kle÷amahàbhåmikeùåktàþ /

[316|03-316|04]
yànãmàni sukhàdãni pa¤cendriyàõi eùàü katamenendriyeõa katamaþ kle÷a upakle÷o và saüprayuktaþ /

[316|05]
     #<sukhabhyàü saüprayukto hi ràgaþ >#

[316|06]
sukhasaumanasyàbhyàü ràgaþ saüprayuktaþ /

[316|07]
     #<dveùo viparyayàt />#

[316|08]
duþkhàbhyàmityarthaþ /
duþkhena daurmanasyena ca /

[316|08-316|09]
harùadainyàkàravartitvàt ùaïvij¤ànabhåmikatvàcca ràgadveùayoþ /

[316|10]
     #<mohaþ sarvaiþ >#

[316|11]
avidyàyàþ sarvakle÷asaüprayogitvàt pa¤cabhirapãndriyaiþ saüprayogaþ /

[316|12]
     #<asaddçùñirmanoduþkhasukhena tu // VAkK_5.55 //>#

[316|13]
manoduþkhaü daurmanasyaü manaþsukhaü saumanasyaü ca /

[316|13-316|14]
tàbhyaü mithyàdçùñiþ saüprayuktà puõyakarmaõàü pàpakarmaõàü ca yathàkramam /

[316|15]
     #<daurmanasyena kàïkùà >#

[316|16]
saü÷ayito hi ni÷cayenàrthã durmanàyate /

[316|17]
anye saumanasyena 

[316|18]
anye 'nu÷ayàþ saumanasyenaiva saüprayuktàþ /
ke punaranye /
catasro dçùñano màna÷ca /

[316|19]
harùàkàravartitvàt /
kiüpratisaüyuktà ime 'nu÷ayà nirdiùñàþ /
àha /

[316|20]
     #<kàmajàþ />#

[317|01]
evaü pratiniyataü saüprayogamuktvà sàmànyenàha 

[317|02]
     #<sarve 'pyupekùayà >#

[317|03]
sarve 'pyete 'nu÷ayà upekùendriyeõa saüprayuktàþ /

[317|03-317|04]
pravàhacchedakàle kila kle÷ànàmava÷yamupekùà saütiùñhate /

[317|04]
adhobhåmikàþ kathamityàha 

[317|05]
     #<svaiþ svairyathàbhumyårdhvabhåmikàþ // VAkK_5.56 //>#

[317|06]
svaiþ svairindriyairurdhvabhåmikà anu÷ayàþ saüprayujyante /
yasyàü bhåmau yàvantãndriyàõi /

[317|07-317|08]
tatràpi càturvij¤ànakàyikà÷càturvij¤ànakàyikairmanobhåmikà manobhåmikaireva yathàsaübhavam /

[317|08]
uktaþ kle÷ànàmindriyasaüprayogaþ /

[317|09]
upakle÷ànàü punaþ 

[317|10]
     #<daurmanasyena kaukçtyamãrùyà krodho vihiüsanam />#

[317|11]
     #<upanàhaü pradà÷a÷ca >#

[317|12]
saüprayuktànãti vartate /
dainyàkàravartitvàdeùàü manobhåmikatvàcca /

[317|13]
     #<màtsaryaü tu viparyayàt // VAkK_5.57 //>#

[317|14]
saumanasyenetyarthaþ /
lobhànvayatvena harùàkàravartitvàt /

[317|15]
     #<màyà ÷àñhyamathã bhrakùo middhaü cobhayathà >#

[317|16]
saumanasyadaurmanasyàbhyàü saüprayujyante /
kadàciddhi sumanàþ paraü va¤cayate /

[317|16-317|17]
kadàciddurmanàþ /

[317|17]
evaü yàvat svapiti /

[317|18]
     #<madaþ />#

[317|19]
     #<sukhàbhyàm >#

[318|01]
tçtãye dhyàne sukhenàdhastàtsaumanasyena årdhvamupekùayà /
yasmàt 

[318|02]
     #<sarvagopekùà >#

[318|03]
atastayà sarve 'nu÷ayàþ saüprayujyante /

[318|03-318|04]
na hi tasyàþ kvacit pratiùedho yathà 'vidyàyàþ /

[318|05]
     #<càtvàryanyàni pa¤cabhiþ // VAkK_5.58 //>#

[318|06-318|07]
àhlãkyamanapatràpyaü styànamauddhatyaü caitànicatvàri paryavasthànàni pa¤cabhirapãndriyaiþ saüprayujyante /

[318|07]
aku÷alamahàbhåmikatvàt kle÷amahàbhåmikatvàcca /

[318|08-318|09]
yàni såtre pa¤ca nivaraõàni uktàni kàmacchando vyàpàdaþ styànamiddhamauddhatyakaukçtyaü vicikitsà ca /

[318|09-318|10]
tatra kiü traidhàtukyaþ styànauddhatyavicikitsà gçhyante /

[318|10]
atha kàmapratisaüyuktà eva /

[318|10-318|11]
"kevalo 'yaü paripårõo'ku÷ala rà÷iryaduta pa¤ca nivaraõànã"tyekàntàku÷alatvavacanàtsåtre /

[318|12]
     #<kàme nivaraõàni >#

[318|13]
nànyatra dhàtau /

[318|13-318|14]
kiü punaþ kàraõaü dve styànamiddhe ekaü nivaraõamuktaü dve cauddhatyakaukçtye ekam /

[318|15]
     #<ekavipakùàhàrakçtyataþ />#

[318|16]
     #<dvyekatà >#

[318|17]
dvayorekatà dvyekatà /
vipakùaþ pratipakùo 'nàhàra ityeko 'rthaþ /

[318|17-318|18]
styànamiddhayoreka àhàraþ såtre 'nàhàra÷ca /

[318|18]
kaþ styànamiddhanivaraõasyàhàraþ /
pa¤ca dharmàþ /

[318|19]
tandrà aratirvijçmbhikà bhakte 'samatà cetaso lãnatvamiti /

[318|19-318|20]
atha styànamiddhanivaraõasyànàhàraþ àlokasaüj¤eti /

[318|20]
kçtyamanayorapyekam /

[318|20-319|01]
ubhe api hyete cittaü layaü codayataþ /

[319|01]
auddhatyakaukçtyayorapyeka àhàra uktaþ ekonàhàraþ /

[319|02]
ka÷cauddhatyakaukçtyanivaraõasyàhàraþ /
catvàro dharmàþ /

[319|02-319|03]
j¤àtivitarko janapadavitarko 'maravitarkaþ pauràõasya ca hasitakrióitaramitaparibhàvitasyànusmartà bhavatãti /

[319|04]
ka÷cauddhatyakaukçtyanivaraõasyànàhàraþ /
÷amatha iti /
kçtyamapyanayorekam /

[319|04-319|05]
ubhe api hyete cittamavyupa÷àntaü vartayataþ /

[319|05-319|06]
ata ekavipakùàhàrakçtyatvàt dvayorapyekatvamuktam /

[319|06]
yadi sarvakle÷à nivaraõaü kasmàt pa¤caivoktàni /

[319|07]
     #<pa¤catà skandhavidhàtavicikitsanàt // VAkK_5.59 //>#

[319|08]
kàmacchandavyàpàdàbhyàü ÷ãlaskandhavidhàtaþ /

[319|08-319|10]
styànamiddhena praj¤àskandhasyauddhatyakaukçtyena samàdhiskandhasya samàdhipraj¤ayorabhàve satyeùu vicikitsako bhavatãtyataþ pa¤coktàni /

[319|10-319|11]
etasyàü tu kalpanàyàü samàdhiskandhavirodhina auddhatyakaukçtyanivaraõasya pårva grahaõaü pràpnoti /

[319|11]
ato yathàsaükhyametàbhyàü samàdhipraj¤àskandhopaghàta ityapare /

[319|12]
samàdhiprayuktasya hi styànamiddhàdbhayam /
dharmapravicayaprayuktasyauddhatyakaukçtyàditi /

[319|13]
anye tvanyathà varõayanti /
kathaü varõayanti /

[319|13-319|15]
càragatasya priyàpriyaråpeùu viùayeùu nimittagràhàdvihàragatasya tatpårvakau kàmacchandavyàpàdau samàdhiprave÷asyàdito 'ntaràyaü kurutaþ /

[319|15-319|17]
tataþ samàdhipraviùñasyàprayogeõa ÷amathavipa÷yanà sevanàt styànamiddhamauddhatyakaukçtyaü vicikitsà ca yathàkramaü ÷amathavipa÷yanayorantaràyaü kurutaþ /

[319|17]
vyutthitasyàpi dharmanidhyànakàle vicikitsàntaràyaü karoti /

[319|18]
ataþ pa¤ca nivaraõànyuktàni /

[319|19]
idaü vicàryate /

[319|19-319|20]
visabhàgadhàtusarvatragàõàü nirodhamàrgadar÷anaprahàtavyànàü ca sàsravàlambanànàü yadàlambanaü parij¤àyate tadà na prahãyante /

[319|20-319|21]
yadà prahãyante tadàlambanaü na parij¤àyate iti kathameùàü prahàõam /

[319|21-319|22]
nàva÷yamàlambanaparij¤ànàt kle÷ànàü kùayo bhavati /

[319|22]
kim tarhi /
caturbhiþ prakàraiþ /
katamai÷caturbhiþ /

[319|22-319|23]
dar÷anaheyànàü tàvat 

[319|24]
     #<àlambanaparij¤ànàttadàlambanasaükùayàt />#

[319|25]
     #<àlambanagrahàõàcca >#

[319|26-319|27]
tatràlambanaparij¤ànàd duþkhasamudayadar÷anaheyànàü svabhåmyàlambanànàmanàsravàlambanànàü ca /

[319|27]
tadàlambanasaükùayàd visabhàgadhàtusarvatragàõàm /

[319|27-320|01]
tadàlambanà hi sabhàgadhàtusarvatragàþ /

[320|01]
teùu prahãõeùu te 'pi prahãõà bhavanti /

[320|01-320|02]
àlambanaprahàõànnirodhamàrgaheyànàü sàsravàlambanànàm /

[320|02-320|03]
te hyanàsravàlambanàsteùàmàlambanam /

[320|03]
atasteùu prahãõeùu te 'piprahãõà bhavanti /
bhàvanàheyànàü punaþ 

[320|04]
     #<pratipakùodayàt kùayaþ // VAkK_5.60 //>#

[320|05]
yasya hi kle÷aprakàrasya pratipakùo màrga utpadyate sa prahãyate /

[320|05-320|06]
kasya punaþ kaþ pratipakùaþ /

[320|06]
adhimàtràdhimàtrasya mçdumçduriti vistàreõa pa÷càt pravedayiùyàmaþ /

[320|07]
katividha÷ca pratipakùa ityàha 

[320|08]
     #<prahàõàdhàrabhåtatvadåùaõàruya÷caturvidhaþ />#

[320|09]
     #<pratipakùaþ >#

[320|10]
prahàõapratipakùaþ ànantaryamàrgaþ /

[320|10-320|11]
àdhàrapratipakùastasmàtpareõàryo màrgo yena tatpràpitaü prahàõamàdhàryate /

[320|11-320|12]
dårãbhàvapratipakùo vimuktimàrgàtpareõa yo màrga÷chinnapràptidårãkaraõàt /

[320|12]
vimuktimàrgo 'pãtyapare /
so 'pi hi tàü pràpti dårãkaroti /

[320|13]
vidåùaõàpratipakùo yena màrgeõa taü dhàtum doùato dar÷anàdvidåùayati /

[320|13-320|14]
api tveùàmiyamàtupårvãü sàdhvã bhavet /

[320|14]
vidåùaõàpratipakùo duþkhasamudayàlambanaþ prayogamàrgaþ /

[320|15]
prahàõapratipakùaþ sarva ànantaryamàrgaþ /
àdhàrapratipakùo vimuktimàrgaþ /

[320|15-320|16]
dårãbhàvapratipakùo vi÷eùamàrga iti /

[320|17]
prahãyamàõaþ kle÷aþ kutaþ prahàtavyaþ /

[320|18]
     #<prahàtavyaþ kle÷a àlambanàt mataþ // VAkK_5.61 //>#

[320|19]
na hi saüprayogàt kle÷o vivecayituü ÷akyate àlambanàcca ÷akyate /

[320|19-320|20]
yasmànna punastadàlambyotpadyate /

[320|20-320|21]
anàgatastàvacchakyetàlambanàdvivecayitum /

[320|21]
atãtastu katham /
athàlambana parij¤ànàtprahàtavya ityayamasyàrthaþ /

[321|01]
eùo 'pi naikàntaþ /
tasmàdvaktavyametat /
kiyatà kle÷aþ prahãõo vaktavyaþ /

[321|01-321|02]
svàsaütànikaþ pràpticchedàt /

[321|02-321|03]
pàrasàütànikastu kle÷aþ sarvaü ca råpamakliùña÷ca dharmastadàlambanasvàsàütànikakle÷aprahàõàt /

[321|04]
dårãbhàva ityucyate /
katividhho dårãbhàvaþ /
caturvidhà kila dåratà /

[321|05-321|06]
     #<vailakùaõyàdvipakùatvàdde÷avicchedakàlataþ /
     bhåta÷ãlaprade÷àdhvadvayànàmiva dåratà // VAkK_5.62 //>#

[321|07]
vilakùaõadåratà yathà mahàbhåtànàm /
vailakùaõyàtsahajànàmapi dåratà /

[321|07-321|08]
vipakùadåratà yathà ÷ãlasya dauþ÷ãlyam /

[321|08-321|09]
de÷avicchedadåratà yathà viprakçùñade÷ànàü de÷avicchedàt pårvapa÷cimasamudravat /

[321|09]
kàladåratà yathà atãtànàgatadåramucyate /
dutastaddåram /

[321|10]
vartamànàt /
yadanantaràtamutpadyamànaü và tat kathaü dåram /

[321|10-321|11]
adhvanànàtvena taddåraü na cirabhåtabhàvitvena /

[321|11]
vartamànamapyevaü dåraü pràpnoti /
akàritrà ttarhi taddåram /

[321|12]
asaüskçtasya kathamantikatvaü sidhyati /
sarvatra tatpràpteþ /

[321|12-321|13]
atãtànàgate 'pi tatprasaïgaþ /

[321|13]
àkà÷aü ca katham /

[321|13-321|14]
evaü tarhyatãtànàgatamanyo 'nyaü varttamànavyavahitatvàd dåram /

[321|14]
varttamànamubhayo ràsannatvàdantikam /

[321|14-321|15]
asaüskçtaü càpyavyavahitatvàditi /

[321|15]
evamapyatãtànàgataü varttamànasyàntikatvàdubhayaü pràpnoti /

[321|15-321|16]
evaü tu yuktaü syàt /

[321|16]
dharmasvalakùaõàdanàgataü dåramasaüpràptatvàt /
atãtaü ca pracyutatvàditi /

[321|17]
kim màrgavi÷eùagamanàt kle÷ànàü punaþ prahàõavi÷eùo bhavati /
naitadasti /

[321|18]
sarveùàü hi kle÷ànàü 

[321|19]
     #<sakçt kùayaþ >#

[321|20]
yasya yaþ prahàõamàrgastenaiva tasya kùayaþ /

[321|21]
     #<visaüyogalàbhasteùàü punaþ punaþ />#

[322|01]
katiùu kàleùvityàha ùañsu kàleùu /

[322|02]
     #<pratipakùodayaphalapràptãndriyavivçddhiùu // VAkK_5.63 //>#

[322|03]
pratipakùo vimuktimàrga etasminnabhipretaþ /
phalàni catvàri ÷ràmaõyaphalàni /

[322|04]
indriyavivçddhirindriyasaücàraþ /
eteùu kàleùu kle÷asya visaüyogalàbhaþ /

[322|04-322|05]
sa punareùa yathàyogaü draùñavyaþ /

[322|05]
keùà¤cit ùañsu kàleùu keùà¤cid yàvaddvayoþ /

[322|06]
sa eva visaüyogastàsu tàsvavasthàsu parij¤àsaüj¤àü labhate /

[322|06-322|07]
dve hi parij¤e j¤ànaparij¤à prahàõaparij¤à ca /

[322|07]
tatra j¤ànaparij¤à sàsravaü j¤ànam /

[322|07-322|08]
prahàõaparij¤à tu prahàõameva /

[322|08]
phale hetåpacàràt /
kimekaiva parij¤à sarvaprahàõam /
netyàha /
kiü tarhi /

[322|09]
     #<parij¤à nava >#

[322|10]
tatra tàvat 

[322|11]
     #<kàmàdyaprakàradvayasaükùayaþ />#

[322|12]
     #<ekà >#

[322|13-322|14]
kàmadhàtàvàdyasya prakàradvayasya duþkhasamudayadar÷anaheyasya prahàõamekà parij¤à /

[322|15]
     #<dvayoþ kùaye dve te >#

[322|16]
kàmadhàtàveva nirodhadar÷anaheyasya prakàrasyaprahàõamekà parij¤à /

[322|16-322|17]
màrgadar÷anaheyasyaikà /

[322|17]
yathà kàmàvacaràõàü dar÷anaprahàtavyànàü prahàõaü tisraþ parij¤àþ 

[322|18]
     #<tathordhvaü nisra eva tàþ // VAkK_5.64 //>#

[322|19]
råpàråpyàvacaràõàü dar÷anaprahàtavyànàü prahàõaü tathaiva tisraþ parij¤à bhavanti /

[322|19-322|21]
duþkhasamudayadar÷anaprahàtavyànàü prahàõamekà nirodhadar÷anaheyànàü prahàõaü dvitãyà màrgadar÷anaheyànàü prahàõaü tçtãyeti traidhàtukànàü dar÷anaheyànàü prahàõaü ùañ parij¤à bhavanti /

[323|01]
     #<anyà avarabhàgãyaråpasarvàsravakùayàþ />#

[323|02]
     #<tisraþ parij¤àþ >#

[323|03]
avarabhàgãyaprahàõamekà parij¤à /
råpàsravaprahàõamekà råparàgakùayaparij¤à /

[323|04]
àråpyàptànàü sarvàsravaprahàõamekà sarvasaüyojanaparyàdàna parij¤à /

[323|04-323|05]
kasmàdråpàråpyàvacaràõàü bhàvanàheyànàü prahàõaü pçthak parij¤à na dar÷anaheyànàm /

[323|05-323|06]
bhàvanàheyànàmatulyapratipakùatvàt /

[323|06]
ityetà nava parij¤àþ /
àsàü pårvikàþ 

[323|07]
     #<ùañ kùàntiphalaü >#

[323|08]
yà eva dar÷anaheyaprahàõasvabhàvàþ /

[323|09]
     #<j¤ànasya ÷eùitàþ // VAkK_5.65 //>#

[323|10]
avarabhàgãyaprahàõàdiparij¤à bhàvanàmàrgaphalatvàt /

[323|11]
kathaü kùàntiphalaü parij¤à bhavanti /
kùàntãnàü j¤ànaparivàratvàt /

[323|11-323|12]
ràjaparivàre ràjopacàravat /

[323|12]
j¤ànaikaphalatvàcca /

[323|13]
     #<anàgamyaphalaü sarvà dhyànànàü pa¤ca vàthavà />#

[323|14]
     #<aùñau >#

[323|15-323|16]
vaibhàùikamatena mauladhyànaphalaü pa¤ca parij¤à yà råpàråpyàvacarakle÷aprahàõa svabhàvàþ /

[323|16]
kàmàvacarakle÷aprahàõasyànàgamyaphalatvàt bhadantaghoùakasya matenàùñau /

[323|17]
sa hi vãtaràgasyàpi kàmàvacaràõàü dar÷anaheyànàü prahàõaü dar÷anamàrgaphalamicchanti /

[323|18]
anàsravavisaüyogapràptilàbhàt /
avarabhàgãyaprahàõaparij¤à tvanàgamyaphalameva /

[323|19]
dhyànàntaraü dhyànavaddraùñavyam /
àrupyàõàü tu 

[323|20]
     #<sàmantakasyaikà >#

[323|21]
àkà÷ànantyàyatanasàmantakasyaikà råparàgakùayaparij¤à phalam /

[324|01]
     #<maulàråpyatrayasya ca // VAkK_5.66 //>#

[324|02]
maulànàü ca trayàõàmàråpyàõàmekaiva sarvasaüyojanaparyàdànaparij¤à phalam /

[324|03]
     #<àryamàrgasya sarvàþ >#

[324|04]
nava parij¤àþ phalam /

[324|05]
     #<dve laukikasya >#

[324|06]
laukisya màrgasya dve avarabhàgãyaråparàgakùayaparij¤e phalam /

[324|07]
     #<anvayasya ca />#

[324|08]
anvayaj¤ànasyàpi dveparij¤e phalaü pa÷cime /

[324|09]
     #<dharmaj¤ànasya tisrastu >#

[324|10]
pa÷cimà eva tridhàtukabhàvanàheya pratipakùatvàt /

[324|11]
     #<ùañ tatpakùasya pa¤ca ca // VAkK_5.67 //>#

[324|12]
dharmaj¤ànapakùasya ùañ parij¤àþ phalaü yà eva dharmaj¤àna kùantij¤ànànàm /

[324|12-324|13]
anvayaj¤ànapakùasya pa¤ca yà evànvayakùàntij¤ànànàm /

[324|13]
pakùagrahaõena hi kùàntij¤ànàni gçhyante /

[324|14]
kasmànnaikaikaü prahàõaü parij¤à vyavasthàpyate /

[324|14-324|15]
yasmàt kùàntiphalaü tàvat prahàõaü vyavasthàpyate /

[324|16]
     #<anàsravaviyogàpterbhavàgravikalãkçteþ />#

[324|17]
     #<hetudvayasamudghàtàt parij¤à >#

[324|18]
yatraitàni trãõi kàraõàni bhavanti tat prahàõaü parij¤ocyate /

[324|18-325|01]
pçthagjanasya tàvadanàsravà visaüyogapràptirnàsti bhavàgravikalãkaraõaü ceti nàsya prahàõaü parij¤àkhyàü labhate /

[325|01]
àryasyàpi yat kùàntiphalaü tàvat prahàõam /

[325|01-325|02]
tatra yàvat duþkhe 'nvayaj¤ànakùàntàvanàsravà visaüyogapràptirasti na tu bhavàgravikalãkçñam /

[325|02-325|03]
duþkhe 'nvayaj¤àne ubhayamasti na tu hetudvayasamudghàtaþ /

[325|03-325|04]
samudayadar÷anaprahàtavyasya sarvatragahetoraprahãõatvàt /

[325|04]
anyeùu dharmànvayaj¤àneùu sarvaü trayamasti /

[325|04-325|05]
atastàsvavasthàsu prahàõaü parij¤àkhyàü labhate /

[325|05]
j¤ànaphalaü tu prahàõam /
ata÷ca kàraõatrayàt parij¤àkhyàü labhate /

[325|06]
caturthàcca 

[325|07]
     #<dhàtvatikramàt // VAkK_5.68 //>#

[325|08]
yadà dhàtuü samatikràmati /

[325|08-325|09]
kçtsnadhàtuveràgyàt ubhayasaüyogaviyogaü pa¤camaü kàraõamàhurapare /

[325|09-325|10]
yaþ prakàraþ prahãõo yadi tatrànyena tadàlambanena kle÷ena visaüyukto bhavatãti /

[325|10-325|11]
sa tu nàsya ubhayahetusamudghàtàt dhàtusamatikramàcceti na bråmaþ /

[325|12]
kaþ katibhiþ parij¤àbhiþ samanvàgataþ /

[325|13]
     #<naikayà pa¤cabhiryàvaddar÷anasthaþ samanvitaþ />#

[325|14]
pçthagjanastàvannaiva samanvàgataþ /

[325|14-325|15]
àryo 'pi dar÷anamàrgastho yàvatsamudayadharmaj¤ànakùàntiü naiva samanvàgataþ /

[325|15]
samudaye dharmaj¤àna ekayà samanvàgataþ /

[325|15-325|16]
samudaye 'nvayaj¤àne dvàbhyàm /

[325|16-325|17]
nirodhe dharmaj¤àne tisçbhhirnirodhànvayaj¤àne catasçbhirmàrgadharmaj¤àne pa¤cabhiþ /

[325|18]
     #<bhavanàsthaþ punaþ ùaïbhirekayà và dvayena và // VAkK_5.69 //>#

[325|19-325|20]
bhàvanàmàrgasthaþ punaràryapudgalo màrgànvayaj¤àne ùaóibhiþ parij¤àbhiþ samanvàgato yàvat kàmavairàgyaü na pràptaþ /

[325|20-325|21]
parihãõo và tataþ kàmavairàgyaü pràptaþ pårvaü pa÷càd và ekayà 'varabhàgãyaprahàõaparij¤ayà /

[325|21-325|22]
arhattvaü pràpta ekayaiva sarvasaüyojanaparyàdànaparij¤ayà /

[325|22-325|23]
parihãõo 'pi råpàvacareõa paryavasthànenaikayà 'varabhàgãyaprahàõaparij¤ayà /

[325|23-325|24]
råpavairàgyaü pràpto dvabhyàmavarabhàgãyaprahàõaråparàgakùayaparij¤àbhyàm /

[325|24]
prahãõo 'pyàråpyàvacareõa paryavasthànenàbhyàmeva /

[325|24-325|25]
kiü punaþ kàraõamanàgàmyarhatorekaiva parij¤à vyavasthàpyate na bhåyasyaþ /

[325|25-325|01]
yasmàt 

[326|01]
     #<tàsàü saükalanaü dhàtuvairàgyaphalalàbhataþ />#

[326|02-326|03]
dvàbhyàü kàraõàbhyàü parij¤ànàü saükalanaü bhavatyekatvena vyavasthàpanaü dhàtuvairàgyàt phalapràptita÷ca /

[326|03]
tayo÷càvasthayoretadubhayaü bhavati /

[326|03-326|04]
ataþ sarvaü prahàõaü saükalayyaikà parij¤ocyate /

[326|05]
atha kaþ kati parij¤àstyajati labhate và /

[326|06]
     #<ekàü dve pa¤ca ùañ ka÷cijjahàtyàpnoti pa¤ca na // VAkK_5.70 //>#

[326|07]
ekàü tyajati arhattvàt kàmavairàgyàd và parihãyamàõaþ /

[326|07-326|08]
dve parij¤e tyajatyanàgàmã råpavãtaràgaþ kàmavairàgyàt parihãyamàõaþ /

[326|08-326|09]
pa¤ca tyajati vãtaràgapårvã màrgànvayaj¤àne /

[326|09-326|10]
sa hyavarabhàgãyaprahàõaparij¤àlàbhe pårvikàþ pa¤ca parij¤àstyajati /

[326|10]
ùañ parij¤àstyajatyànupoårvikaþ kàmavairàgyàt /
làbhe 'pyevameva /

[326|10-326|11]
ka÷cidekàü parij¤àü labhate /

[326|11]
yaþ ka÷cidapårvà labhate /

[326|11-326|12]
ka÷cid dve yaþ kevalàdàråpyadhàtuvairàgyàt parihãyate /

[326|12]
ka÷cit ùañ yo 'nàgàmiphalàt parihãyate /

[326|12-326|13]
pa¤ca tu nai ka÷cillabhate /

[326|14]
     samàptaþ parij¤àprasaïgaþ //

=====================================================================

[326|15-326|16]
     abhidharmako÷abhàùye 'nu÷ayanirdde÷o nàma
     pa¤camaü ko÷asthànaü samàptmiti //

[326|17]
     ÷rãlàmàvàkasya yadatra puõyam /

ùaùñhaü ko÷asthànam 

=====================================================================

namo buddhàya

=====================================================================

[327|03]
uktaü yathà prahàõaü parij¤àkhyàü labhate /
tadapi ca 

[327|04]
     #<kle÷aprahàõamàkhyàtaü satyadar÷anabhàvanàt />#

[327|05]
dar÷anaheyà bhàvanàheyà÷ca kle÷à iti vistareõàkhyàtam /

[327|05-327|06]
tàvidànãü dar÷anabhàvanàmàrgau kimanàsravau sàsravàviti vaktavyam /

[327|06]
ata idamucyate 

[327|07]
     #<dvividho bhàvanàmàrgo dar÷anakhyastvanàsravaþ // VAkK_6.1 //>#

[327|08]
dvidho bhavanàmàrgo laukikok lokottara÷ca /

[327|08-327|09]
dar÷anamàrgastu lokottara eva traidhàtukapratipakùatvàt /

[327|09]
navaprakàràõàü dar÷ana heyànàü sakçtprahàõàcca /

[327|09-327|10]
na hi laukikasya eùà ÷aktirasti /

[327|11]
satyadar÷anàdityuktam /
kànãmàni satyàni kati ca /

[327|12]
     #<satyànyuktàni catvàri >#

[327|13]
vavoktàni /
sàsravànàsravadharmanirde÷e /

[327|13-327|15]
"anàsravà màrgasatyami"ti sva÷abdena "pratisaükhyànirodho yo visaüyoga" iti nirodhasatyaü "duþkhaü samudayo loka" ityatra duþkhasamudayasatye /

[327|15]
kimeùa evaiùàmanukramaþ /
netyàha /
kiü tarhi /

[327|16]
     #<duþkhaü samudayastathà />#

[327|17]
     #<nirodhamàrga iti >#

[327|18]
eùa eùàmanukramaþ /
svabhàvastu yathà pårvamuktastayaivetipradar÷anàrthastathà÷abdaþ /

[327|18-327|19]
sa punarayam 

[327|20]
     #<eùàü yathà 'bhisamayaü kramaþ // VAkK_6.2 //>#

[328|01]
yasya hi satyasyàbhisamayaþ pårvasya pårvanirde÷aþ /

[328|01-328|02]
itarathà hi pårvaü hetunirde÷o 'bhaviùyat pa÷càt phalanirde÷aþ /

[328|02]
keùà¤cidutpattyanukålà de÷anàþ /

[328|03]
yathà smçtyupasthànadhyànàdãnàm /

[328|03-328|04]
deùà¤citpraråpaõànukålà de÷anà yathà samyak prahàõànàm /

[328|04]
na hyeùa niyamo yat pårvamutpannànàü prahàõàya cchandaü janayati /

[328|04-328|05]
pa÷càdanutpannànàmanutpàdàyeti /

[328|05]
satyànàü tvabhisamayànukålà de÷anà /

[328|05-328|06]
kiü punaþ kàraõamevameùàü satyànàmabhisamayaþ /

[328|06-328|07]
yatra hi satto yena ca vàdhyate yata÷ca mokùaü prarthayate tadevàdau vyavacàraõàvasthàyàü duþkhasatyaü parãkùyate /

[328|07-328|08]
pa÷càtko 'sya heturiti samudayasatyaü ko 'sya nirodha iti nirodhasatyaü ko 'sya màrga iti màrgasatyam /

[328|08-328|09]
vyàdhiü dçùñvà tannidànakùayameùajànveùàõavat /

[328|09]
såtre 'pyeùa eva satyànàü dçùñànto dar÷itaþ /

[328|10]
katamasmin såtre /
"caturbhiraïgaiþ samanvàgato bhiùaktalpasartte"tyatra /

[328|10-328|11]
yathà ca vyavacàraõàvasthàyàü satyaparãkùà tathàbhisamayàvasthàyàü satyàbhisamayaþ /

[328|11-328|12]
pårvavedhàt /

[328|12]
dçùñabhåminiþsaügà÷vadhàvanavat /
abhisamaya iti ko 'rthaþ /

[328|12-328|13]
abhisaübodha iõo bodhanàrthatvàt /

[328|13]
karamàdanàsrava eva na sàsravaþ /
sa hi nirvàõàbhimukhaþ samyakbodhaþ /

[328|14]
samyagiti tattvena /
tatra phalabhåtà upàdànaskandhà duþkhasatyam /

[328|15]
hetubhåtàþ samudayasatyam /
samudetyasmàditi kçtvà /

[328|15-328|16]
ata eva tayoþ phalahetubhàvànnàmato bhedo na dravyataþ /

[328|16]
nirodhamàrgayostu dravyato 'pi /

[328|16-328|17]
àryasatyànãti såtra ucyante /

[328|17]
ko 'syàrthaþ /

[328|17-328|18]
àryàõàmetànisatyàni tasmàdàryasatyànãti såtra evoktam /

[328|18]
kimanyeùàmetàni mçùà /
sarveùàmetàni satyànyaviparãtatvàt /

[328|18-328|19]
àryaistu yathaitàni tathà dçùñàni nànyaiþ /

[328|19-328|20]
ata àryàõàmetàni satyànyucyante na tvanàryàõàü vãparãtadar÷anàt /

[328|21-328|22]
     "yadàryàþ sukhataþ pràhustat pare duþkhato biduþ /
     yatpare sukhatþ pràhustadàryà duþkhato biduþ //"

[328|23]
iti gàthà /
dve àryàõàü satye dve àrye càryàõàü ca satye ityapare /

[328|23-328|24]
yathà vedanaikade÷o duþkhasvabhàvaþ /

[328|24]
kathaü sarve sàsravàþ saüskàrà duþkhamityucyante /

[328|25-328|26]
     #<duþkhàstriduþkhatàyogàdyathàyogama÷eùataþ /
     manàùà amanàpà÷ca tadanye caiva sàsravàþ // VAkK_6.3 //>#

[329|01]
tisro hi duþkhatà duþkhaduþkhatà saüskàraduþkhatà vipariõàmaduþkhatà ca /

[329|01-329|02]
tàbhiryathàyogama÷eùataþ sarva sàsravàþ saüskàrà duþkhàþ /

[329|02]
tatra manàùà vipariõàmaduþkhatayà /

[329|03]
amanàùà duþkhaduþkhatayà /
tebhyo 'nye saüskàraduþkhatayà /

[329|03-329|04]
ke punarmanàpàþ ke 'manàùàþ ke knobhayathà /

[329|04-329|05]
tisro vedanà yathàkramaü tadva÷ena sukhavedanãyàdayo 'pi saüskàrà manàpàdisaüj¤àü labhante /

[329|05-329|06]
sukhàyà hi vedanàyà vipariõàmena duþkhatà /

[329|06-329|07]
såtra uktaü "sukhà vedanà utpàdamukhà sthitisukhà vipariõàmaduþkh"ti /

[329|07]
duþkhàyàþ duþkhasvabhàvenaiva duþkhatà /

[329|07-329|08]
"duþkhà vedanà utpàdaduþkhà sthitiduþkhà" iti såtre /

[329|08]
aduþkhàsukhàvedanàyàþ saüskàreõaiva duþkhatà /

[329|09]
"pratyayàbhisaüskaraõàdyadanityaü tadduþkhami"ti /

[329|09-329|10]
vedanàvattadvedanãyà api saüskàrà ucyante /

[329|10]
duþkhameva duþkhatà duþkhaduþkhatà /
evaü yàvat saüskàrà eva duþkhatetyapare /

[329|11]
asàdhàraõatvàt manàùà 'manàpànàü vipariõàmaduþkhaduþkhate ukte /

[329|11-329|12]
sarve tusaüskàràþ saüskàraduþkhatayà duþkhàþ /

[329|12]
tàüstvàryà eva pa÷yanti //
àha càtra /

[329|13-329|16]
     "årõàpakùma yathaiva hi karatalasaüsthaü na vedyate pumbhiþ
     akùigataü tu tathaiva hi janayatyaratiü ca pãóaü ca /
     karatalasadç÷o bàlo na vetti saüskàraduþkhatàpakùma
     akùisadç÷astu vidvàüstenaivodvijyate gàóhami"ti //

[329|17-329|18]
na hi bàlànàmàvãcikeùvapi skandheùu tathà duþkhabuddhiþ pravartate yathàryàõàü bhàvàgrikeùvapãti /

[329|18]
evaü tarhi màrgasyàpi saüskàraduþkhatàprasaïgaþ /

[329|19]
saüskçtatvàt /
pratikålaü hi duþkhamiti lakùaõànna màrgo duþkham /

[329|19-329|20]
na hi tasyotpàda àryàõàü pratikålaþ sarvaduþkhakùayàvàhanàt /

[329|20-329|21]
yadàpi te nirvàõaü ÷àntataþ pa÷yanti tadàpi yadeva duþkhato dçùñaü tasyaiva nirodhaü ÷àntataþ pa÷yantina màrgasya /

[329|21-329|22]
yadàpi duþkhamapyatràsti tasmàt duþkhamevàryasatyamucyate /

[329|22-329|23]
sukhasyàlpatvàt mådgàdibhàve 'pi màùarà÷yapade÷avadityeke /

[329|23-329|24]
ko hi vidvàn pariùekasukhàõukena gaõóasukhamiti vyavasyet /

[329|24]
àha khalvapi 

[329|25-329|26]
     "duþkhasya ca hetutvàt duþkhai÷cànalpakaiþ samuditatvàt /
     duþkhe ca sati tadiùñerduþkhaü sukhamiti vyavasyanti" iti //

[330|01]
sahaiva tu sukhena sarvaü bhavamàryà duþkhataþ pa÷yanti /
saüskàraduþkhataikarasatvàt /

[330|01-330|02]
ato duþkhamevàryàsatyaü vyavasthàpyate na sukham /

[330|02-330|03]
kathamidànãü sukhasvabhàvàü vedanàü duþkhataþ pa÷yanti /

[330|03]
anityatayà pratikålatvàt /
yathà råpasaüj¤àdãnyapi duþkhataþ pa÷yanti /

[330|04]
na catànyevaü duþkhàni yathà duþkhavedaneti /
yastu manyate duþkhahetutvàditi /

[330|05]
tasyàsau samudayàkàraþ syànna duþkhakàraþ /

[330|05-330|06]
àryàõàü caråpàrupyopapattau kathaü duþkhasaüj¤à pravarteta /

[330|06-330|07]
na hi punasteùàü duþkhavedanàhetuþ skandhà bhavanti /

[330|07]
saüskàraduþkhatà ca såtre kimarthaü pçthaguktà bhavet /

[330|07-330|08]
yadi tarhyanityatvàt duþkhataþpa÷yanti /

[330|08]
anityaduþkhàkàrayoþ kaþ prativi÷eùaþ /

[330|08-330|09]
udayavyayadharmitvàdanityaü pa÷yanti /

[330|09]
pratikålatvàt duþkham /

[330|09-330|10]
anityaü tu dç÷yamànaü pratikålaü bhavatãtyanityàkàro duþkhàkàramàkarùati /

[330|10-330|11]
nàstyeva sukha vedanetyekãyà duþkhaiva tu sarvà /

[330|11]
kathamidaü gamyate /
såtràdyuktita÷ca /
kathaü tàvatsåtràt /

[330|11-330|12]
uktaü hi bhagavatà "yatki¤cidveditamidamatra duþkhasye"ti /

[330|12-330|13]
"duþkhà vedanà duþkhato draùñavye"ti /

[330|13]
"duþkhe sukhamiti saüj¤àviparyàsa" iti /
evaü tàvatsåtràt /
kathaü yuktitaþ /

[330|14]
sukhahetvavyavasthànàt /

[330|14-330|15]
ya eva hi kecitpànabhojana÷ãtoùõàdaya iùyante sukhahetavasta evàtyupayuktà akàlopayuktà÷ca punarduþkhahetavaþ saüpadyante /

[330|15-330|17]
na ca yuktà sukhahetubçddhacyà samena và 'nyasminkàle duþkhotpattirityàdita eva te duþkhahetavo na sukhasya /

[330|17]
ante tu tadduþkhaü vçddhimàpannaü vyaktimàpadyata iti /

[330|17-330|18]
evamãryàpathavikalpe 'pi vaktavyam /

[330|18]
duþkhapratikàre ca sukhabuddherduþkhavikalpe ca /

[330|18-330|20]
na hi tàvat sukhamiti vedyate ki¤cidyàvanna duþkhàntareõopadruto bhavati kùutpipàsà÷ãtoùõa÷ramakàmaràgaprabhaveõa /

[330|20-330|21]
tasmàt pratãkàra evàviduùàü sukhabuddhirnasukhe duþkhavikalpe ca vàlaþ sukhabuddhimutpàdaynti yathàü÷àdaü÷aü bhàraü saücàrayantaþ /

[330|22]
tasmànnàstyeva sukhamiti /
astyevetyàbhivàrmikàþ /
eùa eva canyàyaþ /

[330|22-330|23]
kathaü kçtvà /

[330|23]
idaü hi tàvadayaü praùñavyaþ sukhàpavàdã /
kimidaü duþkhaü nàma /

[330|23-330|24]
yadvàdhanàtmakaü cet /

[330|24]
kathamiti vaktavyam /
upaghàtakaü cet /
anugràhakaü sukhamiti siddham /

[330|24-330|25]
anabhipretaü cet /

[330|25]
abhipretaü sukhamiti siddham /

[330|25-330|26]
tadeva hyabhipretaü punaranabhipretaü bhavatyàryàõàü naivàlpakàle /

[330|26]
tasmàdaniùpanamabhipretatvaü cet /
na /
anyathà 'nabhipretatvàt /

[330|27]
yà hi vedanà svena lakùaõenàbhipretà nàsau pouonastenaiva jàtvanabhipretà bhavati /

[330|27-331|02]
tathà hyenàmàkàràntareõa vidåùayantyàryàþ pramàdapadaü cainàü pa÷yanti mahàbhisaüskàrasàdhyàü ca vipariõàminãü cànityàü cayenànabhipretà bhavati /

[331|02]
na tu khalu svalakùaõàkàreõa /

[331|03-331|04]
yadi càsau svenàtmanànabhipretà bhavennaiva tasyàü kasyacidràgo bhavedyato vairàgyàrthaü prakàràntareõàpi doùavatãü pa÷yeyuþ /

[331|04]
tasmàdastyeva svalakùaõataþ sukha vedanà //

[331|05-331|07]
yattu bhagavatoktaü "yatki¤cidveditamidamatra duþkhasye"ti tadbhagavataiva nãtàrthaü "saüskàrànityatàmànanda mayà saüghàya bhàùitaü saüskàraviopariõàmatàü ca yatki¤cidveditamidamatra duþkhasye"ti /

[331|07-331|08]
ato na duþkha-dukhatàü saüdhàyaitaduktamiti siddhaü bhavati /

[331|08-331|09]
yadica svabhàvata eva sarvaü veditavyaü duþkhamabhaviùyatkimarthamàryànanda evaü bhagavantamaprakùyat /

[331|09]
tisra ime vedanà uktà bhagavatà sukhà duþkhà 'duþkhàsukhà ca /

[331|10]
uktaü cedaü bhagavatà "yatki¤cidveditamidamatra duþkhasye"ti /

[331|10-331|11]
kiü nu saüdhàya bhagavatà bhàùitam yatki¤cidveditamidamatra duþkhasyeti /

[331|11-331|12]
evaü hi so 'prakùyat kiü nu saüdhàya bhàùitaü tisro vedanà iti /

[331|12]
bhagavànaùyeva vyàkariùyat /

[331|12-331|13]
idaü mayà saüdhàya bhàùitaü tisro vedanà iti /

[331|13]
na tvevamàha /
tasmàtsantyeva svabhàvatastisro vedanàþ /

[331|14-331|15]
idaü tu saüdhàya mayà bhàùitaü yatkimcidveditamidamatra duþkhasyetyàbhãpràyikametadvàkyaü dar÷ayati /

[331|15]
yadaùyuktaü "sukhà vedanà duþkheti draùñavye"ti /
ubhayaü tasyàmasti /

[331|15-331|16]
sukhatvaü ca svabhàvatomanàpatvàd duþkhatvaü ca paryàyato vipariõàmànityadharmatvàt /

[331|16-331|17]
sà tu sukhato dç÷yamànà bandhàya kalpate tadàsvàdanàt /

[331|17-331|18]
duþkhato dç÷yamànà mokùàya kalpate /

[331|18]
tadvairàgyàditi /

[331|18-331|19]
yathà dç÷yamànà mokùàya kalpate tathainàü draùñumàj¤àpayanti buddhàþ /

[331|19]
kathamidaü gamyate svabhàvataþ sà sukheti /
ya dàha 

[331|20-331|21]
     "saüskàrànityatàü j¤àtvà atho vipariõàmatàm /
     vedanà duþkhataþ proktà saübuddhena prajànaneti" //

[331|22]
yadapi coktaü "duþkhe sukhamiti saüj¤àviparyàsa" iti /
àbhipràyika eùa nirde÷aþ /

[331|23]
lokasya hi sukhasaüj¤à vedanàyàü kàmaguõeùåpapattau ca /

[331|23-331|24]
tatra såkhaü vedanàü paryàyeõa duþkhaü satãmekàntasukhàü pa÷yato viparyàsaþ /

[331|24]
evamupapattim /

[331|25]
tasmànnàtaþ sukhavedanà 'bhàvasiddhiþ /

[331|25-331|26]
yadi tu svabhàvata eva sarvaü veditaü duþkhamabhaviùyat tisro vedanà iti vacane koguõo 'bhaviùyat /

[331|26-332|01]
lokànuvçttyeti cet na /

[332|01-332|02]
sarvaveditaduþkhatvasya saüskàravipariõàmànityatàü saüdhàya bhàùitavacanàt yathàbhåtavacanàcca /

[332|02-332|04]
"yacca sukhendriyaü yacca saumanasyendriyaü sukhaiùà vedanà draùñavye" ti vistareõoktvà "yenemàni pa¤cendriyàõyevaü yathàbhåtaü samyak praj¤ayà dçùñàni trãõi càsya saüyojanàni prahãõàni bhavantã" tyevamàdi /

[332|04-332|05]
loko 'pi ca kathaü duþkhàü vedanàü trividhàü vyavasyet /

[332|05]
mçdvadhimàtramadhyàsu yathàkramaü sukhàdibuddhiriti cet /
na /

[332|06]
sukhasyàpi trividhatvàt mçdvàdiùu duþkheùvadhimàtrà disukhabuddhiþ syàt /

[332|06-332|08]
yadà ca gandharasaspraùñavyavi÷eùajaü sukhaü vedayate tadà katamat duþkhaü mçdubhåtaü yatràsya sukhabuddhirbhavati /

[332|08-332|09]
anutpannavinaùñe catasminmçduni duþkhe sutaràü sukabuddhiþ syàt /

[332|09]
a÷eùaduþkhàpagamàt /
evaü kàmasukhasaümukhãbhàve 'pi vaktavyam /

[332|10-332|11]
kathaü ca nàmedaü yojyate yanmçdunivedite suvyaktastãvro 'nubhavo gçhyate madhye punaravyakta iti /

[332|11]
triùu ca dhyàneùu sukhavacanàt mçdu duþkhaü syàt /

[332|11-332|12]
årdhvamaduþkhasukhavacanànmadhyaü duþkhamiti na yujyate mçdvàdiùu duþkheùu duþkheùu sukhàdivedanàvyavasthànam /

[332|12-332|14]
uktaü ca bhagavatà "råpaü cenmahànàmannekàntaduþkhamabhaviùyanna sukhaü na sukhànugatami"tyevamàdi /

[332|14]
tasmàdapyasti ki¤citsukham /

[332|14-332|15]
evaü tàvanna såtràtsukhavedanà 'bhàvaþ sidhyati /

[332|15]
yatpunaþ sukhahetvavyavasthànàdityuktam /
hetvaparij¤ànàdidamucyate /

[332|16]
à÷rayavi÷eùàpekùo hi viùayaþ sukhaheturvà bhavati duþkhaheturvà /
na kevalo viùayaþ /

[332|17-332|18]
sa yàü kàmavasthàü pràpya sukhaheturbhavati na tàü punaþ pràpya kadàcinna bhavatãti vyavasthita eva sukhahetuþ /

[332|18-332|20]
tadyathà sa evàgniþ pàkyabhåtavi÷eùàpekùaþ svàdupàkaheturbhavati sa evàsvàdapàkahetuþ na tu yàü pàkyabhåtàvasthàü pràpya svadupàkahetustàü punaþ pràpya na heturityeùa dçùñàntaþ /

[332|20-332|21]
dhyàneùu ca kathaü na vyavasthitaþ sukhahetuþ /

[332|21-332|22]
yattu punaþ duþkhapratikàre sukhabuddhirityuktaü tatra vihitaþ pratãkàraþ /

[332|22-332|23]
yadà gandhàdivi÷eùajaü sukhaü vedayate tadà kasya pratãkàreùu sukhabuddhirbhavatyanutpannavinaùñe ca tasmin duþkhe sutaràü sukhabuddhiþ syàt /

[332|23-332|24]
dhyànaje sukhe kaþ kasya pratãkàra ityevamàdi /

[332|24-332|25]
bhàvasaücàre 'pi càvasthàntarajaü sukhamevotpadyate /

[332|25]
yàvadasau tàdç÷ã kàyàvasthà 'ntarghãyate /

[332|25-332|26]
anyathà hi pa÷càdbhåyasã sukhabuddhiþ syàt /

[332|26]
evaü ÷ràntasyeryàpathavikalpeùu veditavyam /

[332|27]
     "ante kuto duþkhabuddhiràrambho yadi nàdita" iti 

[333|01]
cet /
kàyapariõàmavi÷eùànmadyàdãnàmante màdhurya÷uktatàvat /

[333|01-333|02]
tasmàdastyeva sukhà vedaneti siddham /

[333|02]
triduþkhatàyogàdvà sarvaü sàsravaü duþkhamiti /

[333|02-333|03]
yattu samudayasatyaü tadevocyate /

[333|03]
idamutsåtram såtre hi tçùõaivoktà /
pradhànyàdasau såtra uktà /

[333|03-333|04]
anye 'pi tu samudayaþ /

[333|04]
kathamidaü pratyetavyam /
anyatrànyasyàpi vacanàt /
uktaü hi bhagavatà /

[333|05]
     "karma ca tçùõà ca atho avidyà saüskàràõàü heturabhisaüparàya" iti /

[333|06]
puna÷coktaü "pa¤ca bãjajàtànãti sopàdànasya vij¤ànasyaitadadhivacanam /

[333|07]
pçthivãdhàturiti catasçõàü vij¤ànasthitãnàmetadadhivacanami"ti /

[333|07-333|08]
tasmàdàbhipràyikaþ såtreùu nirde÷o làkùaõikastvabhidharme /

[333|08-333|09]
api tvabhinirvçttihetuü bråvatà samudayasatyaü tçùõaivoktà /

[333|09-333|10]
upapattyabhinirvçttihetuü sahetukaü bråvatà gàthàyàü karma ca tçùõà càvidyoktà /

[333|10-333|11]
"karmaheturåpapattaye tçùõàheturabhinirvçttaya" iti såtre vacanàt /

[333|11-333|12]
sahetusapratyayasanidànasåtrakrameõa và bãjakùetrabhàvaü pratipàdayatà vij¤ànàdayo 'ùyuktàþ /

[333|12]
kà punaruùapattiþ kà càbhinirvçttiþ /

[333|12-333|13]
dhàtugatiyonyàdiprakàrabhedenàtmabhàvasyoùapadanamupapattiþ /

[333|13]
abhedena punarbhavapratisaüdhànamabhinirvçttiþ /

[333|14]
tayoryathàkramaü karma ca bhavatçùõà ca hetuþ /

[333|14-333|15]
tadyathà bãjaü ÷àlivàdijàtiprakàrabhedenàïkuroopapadanasya hetuþ /

[333|15]
àpaþ punarabhedena sarvaïkuraprarohamàtrasyetyeva dçùñàntaþ /

[333|16]
tçùõà 'bhinirvçttiheturiti kà 'tra yuktiþ /
vãtatçùõasya janmàbhàvàt /

[333|16-333|17]
ubhaye 'pi briyante /

[333|17]
satçùõà vãtatçùõà÷ca /
satçùõà eva jàtà dç÷yante na vãtatçùõà iti /

[333|18]
vinà tçùõayà janmàbhàvàt /
bhavasyàbhinirvçttau tçùõàhetuü pratãmaþ /

[333|18-333|19]
saütatinamanàcca /

[333|19]
yatra ca satçùõà tatràbhãkùõaü cittasaütatiü namantãü pa÷yàmaþ /

[333|19-333|20]
tasmàt punarbhave 'ùyevamiti vyavasyàmaþ /
[333|20-333|21]
na càtmabhàva evaü kenacidàgçhãto yathà tçùõayà /

[333|21]
÷uùkamasåropasnànalepàïgavat /

[333|21-333|22]
na cànyo heturevamanuùatto yathàtmasneha ityeùà yuktiþ /

[333|23]
catvàryapi satyànyuktàni bhagavatà /

[333|23-333|24]
dve api satye saüvçtisatyaü paramàrthasatyaü ca /

[333|24]
tayoþ kiü lakùaõam /

[334|01-334|02]
     #<yatra bhinnena tadbuddhiranyàpohe dhiyà ca tat /
     ghañàrthavatsaüvçtisat paramàrthasadanyathà // VAkK_6.4 //>#

[334|03]
yasminnavayava÷o bhinne na tadbuddhirbhavati tat saüvçtisat /
tadyathà ghañaþ /

[334|04]
tatra hi kapàla÷o bhinne ghañabuddhirna bhavati /

[334|04-334|05]
tatra cànyànapohya dharmàn buddhacyà tadbuddhirna bhavati taccàpi saüvçtisadveditavyam /

[334|05]
tadyathàmbu /

[334|05-334|06]
tatra hi buddhacyà råpàdãndharmànaùohyàmbubuddhirna bhavati /

[334|06-334|07]
teùveva tu saüvçtisaüj¤à kçteti saüvçtiva÷àt ghaña÷càmbu càstãti bråbantaþ satyamevàhurna mçùetyetatsaüvçtisatyam /

[334|07-334|08]
atonyathà paramàrtha satyam /

[334|08]
tatra bhinne 'poi tadbudhirbhavatyeva /

[334|08-334|09]
anyadharmàpohe 'pi buddhacyà tat paramàrthasat /

[334|09]
tadyathà råpam /

[334|09-334|10]
tatra hi paramàõu÷o bhinne vastuni rasàrhànapi ca dharmànapohya buddhacyà råpasya svabhàvabuddhirbhavatyeva /

[334|10]
evaü vedanàdayo 'pi draùñavyàþ /

[334|10-334|11]
etat paramàrthena bhàvàt paramàrthasatyamiti /

[334|11-334|12]
yathà lokottarena j¤ànena gçhyate tat pçùñhalabdhena và laukikena tathà paramàrthasatyam /

[334|12-334|13]
yathànyena tathà saüvçtisatyam iti pårvàcàryàþ /

[334|13]
uktàni satyàni /

[334|14]
kathaü punasteùàü dar÷anaü bhavati /
vaktavyam /
ata àdipràthànamàrabhyocyate /

[334|15]
     #<vçttasthaþ ÷rutacintàvànbhàvanàyàü prayujyate />#

[334|16]
satyàni ha draùñukàma àdita eva ÷ãlaü pàlayati /

[334|16-334|17]
tataþ satyadar÷anasyànulomaü ÷rutamudgçhlàtyarthaü và ÷ruõeni /

[334|17-334|18]
÷rutvà cintayati aviparãtaü cintayitvà bhàvanàyàü prayujyate /

[334|18]
samàdhau tasya ÷rutamayãü praj¤àü ni÷ritya cintàmayã jàyate /

[334|18-334|19]
cintàmayãü ni÷ritya bhàvanàmayã jàyate /

[334|20]
kiü punaràsàü praj¤ànàü lakùaõam /

[334|21]
     #<nàmobhayàrthaviùayà ÷rutamayyàdikà dhiyaþ // VAkK_6.5 //>#

[334|22]
nàmàlambanà kila ÷rutamayã praj¤à /
nàmàrthàlambanà cintàmayã /

[334|22-334|23]
kadàcidvacya¤janenàrthamàkarùati kadàcidarthena vya¤janam /

[334|23]
arthalamvanaiva bhàvanàmayã /

[334|24]
sà hi vya¤jananirapekùà arthe pravartate /

[334|24-335|01]
tadyathà 'mbhasi plotuma÷ikùitaþ plavanneva mu¤cati /

[335|01]
kiyacchikùitaþ kadàcit mu¤cet kadàcidàlamvate /

[335|01-335|02]
su÷ikùità plavan nirapekùastaratãtyeùa dçùñàntaþ iti vaibhàùikàþ /

[335|02-335|03]
asyàü tu kalpanàyàü cintàmayã praj¤à na siddhacyatãtyapare /

[335|03-335|04]
yàhi nàmàlambanà ÷rutamayã pràpnoti yà 'rthàlambanà bhàvanàmayãti /

[335|04-335|05]
idaü tu lakùaõaü nàniravadyaü vidyate /

[335|05]
àptavacanapràmàõyajàtani÷cayaþ ÷rutamayã /
yuktinidhyànaja÷cintàmayã /

[335|06]
samàdhijjo bhàvanàmayãti /
hetau mayañvidhànàt /

[335|06-335|07]
yadyathà 'nnamayàþ pràõàþ tçõamayyo gàyaþ iti /

[335|08]
tasya punarevaü bhàvanàyàü prayuktasya kathaü bhàvanà saüpadyata ityàha /

[335|09]
     #<vyapakarùadvayavataþ >#

[335|10]
yadi hi kàyacittàbhyàü vyapakçùño bhavati /
saüsargàku÷alavitarkadårãkaraõàt /

[335|11]
tattarhi vyapakarùadvayaü kasya sukaraü bhavati /
yo 'lpecchaþ saütuùña÷ca /

[335|12]
     #<nàsaütuùñamahecchayoþ />#

[335|13]
kà punariyamasaütuùñiþ /
kà ca mahecchatà /

[335|14]
     #<labdhe bhåyaþspçhà 'tuùñiralabdhecchà mahecchàtà // VAkK_6.6 //>#

[335|15]
labdheùu kila praõãteùu cãvaràdiùu bhåyaskàmata 'saütuùñiþ /

[335|15-335|16]
alabdheùu tatkàmatà mahecchatetyàbhidhàrmikàþ /

[335|16-335|17]
nanu ca sà 'tibhåyaskàmatà 'labdha eva na labdhe bhavatãti ko 'nayorvi÷eùa iti vaktavyametad /

[335|17]
evaü tu yujyate /

[335|17-335|18]
labdhenàpraõãtenàprabhåtena paritàpo 'saütuùñiþ /

[335|18]
alabdhapraõãtaprabhåtecchà mahecchatà /

[335|19]
     #<viparyàsàttadvipakùau >#

[335|20]
asaütuùñimahecchatàviparyayeõa tatpratipakùau veditavyau /

[335|20-335|21]
saütuùñi÷càlpecchatà ceti /

[336|01]
     #<tridhàtvàptàmalau ca tau />#

[336|02]
tadvipakùàviti vartate /
tridhàtukau ca poratisaüyuktau ca /
sàsravànàsravatvàt /

[336|03]
asaütuùñimahecchate ca kàmàvacaryàveva /

[336|04]
kaþ punaranayoralpecchatàsaütuùñacyoþ svabhàva ityàha /

[336|05]
     #<alobhaþ >#

[336|06]
alobhasvabhàve hyete /

[336|07]
     #<àryavaü÷à÷ca >#

[336|08]
alobha iti vartate /
àryàõàmebhyaþ prasavàdàryavaü÷à÷catvàraþ /

[336|08-336|09]
te 'pyalobhasvabhàvàþ /

[336|10]
     #<teùàü tuùñacyàtmakàstrayaþ // VAkK_6.7 //>#

[336|11]
jsaütuùñisvabhàvàþ /
cãvarapiõóapàta÷ayanàsanasaütuùñayaþ /

[336|11-336|12]
prahàõabhàvanàràmatà caturtha àryavaü÷aþ kathamalobhasvabhàvaþ /

[336|12]
bhavakàmaràgavaimukhyàt /

[336|13]
atha caturbhiràryavaü÷aiþ kiü dar÷itaü bhagavatà /

[336|14]
     #<karmàntena tribhirvçttiþ >#

[336|15-336|16]
dharmasvàminà hi bhagavatà parityaktasvavçttikarmàntebhyaþ ÷iùyebhyo mokùàrthamabhyupagatebhyo dvayaü praj¤aptaü vçtti÷ca karma ca /

[336|16]
tribhiràryavaü÷airvçtti÷caturyena karma /

[336|17]
anayà vçttyedaü karma kurvàõà bhavantã na cirànmokùaü pràpsyantãti /

[336|17-336|18]
kasmàtpunariyamãdç÷ã vçttiridaü ca karma praj¤aptam /

[336|19]
     #<tçùõotpàdavipakùataþ />#

[336|20]
catvàrastçùõotpàdàþ såtra uktàþ /

[336|20-336|21]
"cãvarahetorbhikùostçùõotpadyamànà utpadyate pratitiùñhanti pratitiùñhati abhinivi÷amànà 'bhinivi÷ate /

[336|21-336|22]
piõóapàtahetoþ ÷ayyàsanahetoriti /

[336|22]
bhavavibhavahetorbhikùostçùõotpadyamànà utpadyata" iti vistaraþ /

[337|01]
eùàü pratipakùeõa catvàra àryavaü÷à de÷itàþ /

[337|02]
     #<mamàha kàravastvicchàtatkàlàtyanta÷àntaye // VAkK_6.8 //>#

[337|03]
sa evàrthaþ punaþ pari÷eùeõocyate /

[337|03-337|04]
mamakàravastu cãvaràdayo 'haü kàravastvàtmabhàvaþ /

[337|04]
tatrecchà tçùõà /

[337|04-337|05]
tatra mamakàravastvicchàyàstatkàla÷àntaye traya àryavaü÷à bhavanti /

[337|05]
ubhayecchàtyanta÷àntaye caturtha iti /

[337|05-337|06]
uktàmidaü yathà bhåtasya bhàvanà saüpadyate /

[337|07]
tasya tvevaü pàtrobhåtasya katham tasyàü bhàvanàyàmavatàro bhavati /

[337|08]
     #<tatràvatàro '÷ubhayà cànàpànasmçtena ca />#

[337|09]
smçtireva smçtam /
keùàü punara÷ubhayà keùàmànàpànasmçtyà /
yathàkramam 

[337|10]
     #<adhiràgavitarkàõàm >#

[337|11]
adhiko ràgo vitarka÷caiùàü ta ime adhiràgavitarkàþ /

[337|11-337|12]
yo hi pratyàsannamatyarthaü ràgacaritastasyà÷ubhayà /

[337|12]
yo hi vitarkacaritastasyànàpànasmçtyeti /

[337|12-337|13]
avicitràlambanatvàdeùàü vitarkopacchedàya saüvartata ityeke /

[337|13-337|14]
a÷ubhà tu yatra saüsthànavi÷eùàlambanatvàdvitarkamàvahatãti /

[337|14]
avahimukhatvàdityapare /

[337|14-337|15]
a÷ubhà hi cakùurvij¤ànavadbahirmukhã /

[337|15]
tadviùayopanidhyànàt /

[337|15-337|16]
tatra puna÷caturvidho ràgaþ varõaràgaþ saüsthànaràgaþ spar÷aràga upacàraràga÷ca /

[337|16-337|17]
prathamasya pratipakùeõa vinolakàdyàlambanàma÷ubhàü varjayanti /

[337|17-337|19]
dvitiyasya vikhàditakavikùiptàlambanàü tçtãyasya vipañumnà påyanibaddhàsthyàlambanàü caturthasya ni÷ceùñamçtkàyàlambanàm /

[337|19]
abhadena tu ÷asyate 

[337|20]
     #<÷aïkalà sarvaràgiõàm // VAkK_6.9 //>#

[338|01-338|02]
asthisaükaklàyàü hi sarvametaccaturvidhaü ràgastu nàstãti adhimuktipràde÷ikamanaskàratvàda÷ubhayà na kle÷aprahàõam viùkambhaõaü tu /

[338|02-338|03]
sa punar ayam a÷ubhàü bhàvayan yogàcàras trividha ucyate /

[338|03]
àdikàrmikaþ kçtaparijayo 'tikràntamanaskàra÷ ca /
tatra 

[338|04]
     #<àsamudràsthivistàrasaükùepàd àdikarmikaþ /(6-10ab)>#

[338|05]
a÷ubhàü bhàvayitukàma àdito yogàcàraþ /

[338|05-338|06]
svàïgàvayave cittaü nibadhnàti pàdàïguùñhe lalàñe yatra càsyàbhiratiþ /

[338|06-338|07]
sa tatra màüsakledapãtà dhimokùakrameõàsthivi÷odhayan sakalàmasthisaükalàü pa÷yati /

[338|07-338|09]
tathaiva ca punardvitãyàmadhimucyate yàvadvihàràràmakùetrakrameõa samudraparyantàm pçthivãmasthisaükalàü pårõàmadhimucyate 'dhimokùàbhivardhanàrtham /

[338|09-338|10]
puna÷ca saükùipanyàvadekàmeva svamasthisaükalàmadhimucyate cittasaükùepàrtham /

[338|10]
iyatà kila kàlenà÷ubhà opariniùpannà bhavati /

[338|10-338|11]
ayam àdikarmiko yogàcàraþ /

[338|12]
     #<pàdàsthna àkapàlàrthatyàgàt kçtajayaþ smçtaþ // VAkK_6.10 //>#

[338|13-338|14]
sa punaþ cittasaükùepavi÷eùàrtha tasyàmasthi÷aïkalàyàü pàdàsthãni hitvà ÷eùaü manasi karoti /

[338|14-338|15]
evaü krameõa yàvat kapàlasyàrdhaü hitvà 'rdhaü manasi karoti kùayakçtaparijayaþ /

[338|16]
     #<atikràntamanaskàro bråmadhye cittadhàraõàt /(6-11ab)>#

[338|17]
so 'rdhamapi kapàlasya muktvà bråvormadhye cittaü dhàrayati /

[338|17-338|18]
ayaü kilà÷ubhàyàmatikràntamanaskàro yogàcàraþ /

[338|18-338|19]
astya÷ubhà àlalmbanaparãttatayà parãttà na va÷itàparãttatayà parãtteti catuùkoñikam /

[338|19-338|20]
jitàjitamanaskàrayorajitajitamanaskàrayo÷ca svakàyasamudraparyantàlambanàt /

[338|21]
atha kiüsvabhàveyama÷ubhà katibhåmikà kimàlambanà kva cotpadyate /

[338|22]
yathàkramam /

[338|23]
     #<alobho da÷abhåþ kàmadç÷yàlambà nçjà '÷ubhà // VAkK_6.11 //>#

[338|24-338|26]
alobhasvabhàvà da÷abhåmikà sasàmantakadhyànàntareùu caturùu dhyàneùui kàmadhàtau ca kàmàvacara dçùyàlambanà kiü poounrdç÷yavastusaüsthàne /

[338|25-338|26]
atha evàrthàlamvaneti siddham /

[338|26]
manuùyeùvevotpadyate /
nànyasyàü gatau /
kuta eva dhàtau /

[339|01]
tatràpi nottarakurau /
nàmnaiva siddhama÷ubhàkàreti /
yadadhvikà tadadhvàlambanà /

[339|02]
anutpattidharmiõã tu vyadhvàlambanà /
adhimuktimanaskàratvàtsàsravà /

[339|02-339|03]
vairàgyalàbhikã ca pràyogikã ca /

[339|03]
ucitànucitatvàt /

[339|03-339|04]
uktama÷ubhàyàþ saprabhedaü lakùaõam /

[339|05]
     #<ànàpànasmçtiþ praj¤à pa¤cabhårvàyurgãcarà />#

[339|06]
     #<kàmà÷rayà >#

[339|07]
ànanamàna à÷vàso yo vàyuþ pravi÷ati /

[339|07-339|08]
apànanamapànaþ pra÷vàso yo vàyuþ niùkràmati /

[339|08]
tayoþ smçtirànàpànasmçtiþ /
saiva praj¤àsvabhàvà /

[339|08-339|09]
smçtivacanaü tu smçtyupasthànavattadvalàdhànavçttitvàt /

[339|09-339|10]
pa¤casu bhåmisu triùu sàmantakeùu dhyànàntare kàmadhàtau copekùàsaüprayogitvàt /

[339|10-339|11]
vitarkànuguõatvàt kila lsukhaduþkhayostatpratipakùasya tàbhyàmasaüprayogaþ /

[339|11-339|12]
sukhasaumanasyayo÷càvadhànaparipanthitvàt tasyà÷càvadhàne sàdhyatvàditi /

[339|12-339|13]
ye tu mauleùvapi dhyàneùu samàpannasyopekùàmicchanti neùàmaùñabhåmikà /

[339|13]
pareõà÷vàsapra÷vàsànamabhåmitvàt /

[339|13-339|14]
vàyvàlambanà caiùà kàmadhàtvà÷rayà /

[339|14]
devamanuùyeùu pràyogikã vairàgyalàbhiko ca /

[339|14-339|15]
tatvamanaskàra÷caiùà /

[339|15]
idaü dharmàõàmeva /

[339|16]
     #<na bàhyànàm >#

[339|17]
upade÷àbhàvàt /
svayaü ca såkùmadharmànabhisaübodhàt /
sà ceyaü 

[339|18]
     #<ùaóvidhà gaõanàdibhiþ // VAkK_6.12 //>#

[339|19]
ùañkàraõayuktà caiùà paripårõà bhavati /

[339|19-339|20]
gaõanayà 'nugamena sthàpanayà upalakùaõayà vivarttena pari÷åddhacyà ca /

[339|20-339|22]
tatra ca gaõanà nàma à÷vàsapra÷vàseùu cittaü dattvà 'nabhisamskàreõa kàyaü cittaü càdhyupekùya smçtimàtreõa gaõayatyekaü dvau yàvadda÷a /

[339|22]
cittàbhisaükùepa vikùepabhayànnàlpavahutarà /

[339|22-339|23]
tasyàü tu trayo doùàþ /

[339|23]
ånagaõanà yadi dvàvekaü gçhlàti /

[339|23-339|24]
adhikagaõanà yadyekaü dvàviti /

[339|24]
saükaro yadyà÷vàsaü pra÷vàsato gçhlàti viparyayàdvà /

[339|24-340|01]
ato 'nyathà samyaggaõanà /

[340|01]
antaravikùepe punaràdito gaõayitavyaü tàvadyàvatsamàdhi labhate /

[340|02]
anugamo nàma anabhisaüskàreõà÷vàsapra÷vàsànàü gatimanugacchati /

[340|02-340|03]
kiyaddåramete pravi÷anti và niùkràmanti và kimete sarva÷arãravyàopina ekade÷acàriõa iti /

[340|04]
tàn pravi÷ataþ kaõñhahçdayanàbhikañyurujaïghàprave÷akram4õa yàvat pàdàvanugacchati /

[340|05]
niùkràmato vitastivyàmàntaraü yàvadvàyumaõóalaü vairambhà÷ca vàyava ityapare /

[340|06]
tadetattatvamanasikàratvànna yuktam /

[340|06-340|07]
sthàpanà nàma nàsikàgre yàvat pàdanïguùñhe sthitàü pa÷yati /

[340|07]
maõisåtravat /

[340|07-340|08]
kimanugràhakà ete upadhàtakàþ ÷ãtà uùõà iti /

[340|08]
upalakùaõà nàma naite kevalà vàyava eva /

[340|08-340|10]
catvàryetàni mahàbhåtàni mahàbhåtàbhinirvçttamupàdàyaråpaü tadà÷rità÷cittacaittà iti pa¤caskandhànupalakùayati /

[340|10-340|11]
vivarto nàma vàyvàlambanàü vçddhiü vivarttyottareùu ku÷alamåleùu saüniyojanaü yàvadagradharmeùu /

[340|11]
pari÷uddhirdar÷anamàrgàdiùvavatàraþ /

[340|12]
smçtyupasthànàdivajropamasamàdhyantà vivarta ityapare /
kùayaj¤ànàdi÷uddhiriti /

[340|13-340|14]
     "gaõanànugamaþ sthànaü lakùaõàrthavivarttnà 
     pari÷uddhi÷ca ùoóheyamànàpànasmçtirmatà" iti saügraha÷lokàþ /

[340|15]
tatra punarveditavyau 

[340|16]
     #<ànàpàtau yataþ kàyaþ />#

[340|17]
yadbhåmiko hi kàyaþ tadbhåmikàvetai /
kàyaikade÷atvàt /

[340|17-340|18]
kàyacittavi÷eùasaüni÷rità à÷vàsapra÷vàsà vartante /

[340|18-340|19]
àrupyakalalàdigatànàmabhàvàt acittacaturthadhyànasamàpannànàü ca /

[340|19-340|20]
yadi hi kàyaþ ÷uùiro bhavati à÷vàsapra÷vàsabhåmikaü ca cittaü saümukhãbhåtamevaü te varttante /

[340|20-340|21]
jàyamànasya caturthadhyànàdvyuttiùñhamànasya ca pravi÷anti bhiyamàõasya caturthaü ca dhyànaü samàpadyamànasya niùkràmanti /

[340|21-340|22]
etau cànàpànau /

[340|23]
     #<sattvàkhyau >#

[340|24]
nàsattvasaükhyàtau /

[340|25]
     #<anupàttakau />#

[341|01]
indriyavinirbhàgitvàt /

[341|02]
     #<naiþùyandikau >#

[341|03]
naupacayikavipàkajau /
kàyopacayanànupacayàt chhinnànàü punaþ pratisaüdhànàcca /

[341|04]

nahyetadvipàkaråpasyàsti /

[341|05]
     #<nàdhareõa lakùayete manasà ca tau // VAkK_6.13 //>#

[341|06]
svabhåmyuparibhåmikena ca tayo÷cittenopalakùaõam /
nàvareõeryàpathika nairmàõikena /

[341|07]
ukte dve avatàramukhe /
tàbhyàü tu samàdhilabdhà 

[341|08]
     #<niùpanna÷amathaþ kuryàt smçtyupasthànabhàvanàm />#

[341|09]
vipa÷yanàyàþ saüpàdanàrtham /
kathaü ca punaþ kuryàt /

[341|10]
     #<kàyaviccittadharmàõàü dvilakùaõaparãkùaõàt // VAkK_6.14 //>#

[341|11]
kàyaü svasàmànyalakùaõàbhyàü parãkùate /
vedanàü cittaü dharmà÷ca /

[341|11-341|12]
svabhàva evaiùàü svalakùaõam /

[341|12-341|13]
sàmànyalakùaõaü tu anityatà saüskçtànàü duþkhatà sàsravàõàü ÷unyatà 'nàtmate sarvadharmàõàm /

[341|13]
kàyasya punaþ kaþ svabhàvaþ / bhåtabhautikatvam /

[341|14]
dharmàstribhyo 'nye /

[341|14-341|15]
sàmàhitasya kila kàyaü paramàõu÷aþ kùaõikata÷ca pa÷yataþ kàyasmçtyupasthàõaü niùpannaü bhavati /

[341|16]
atha smçtyupasthànànàü kaþ svabhàvaþ /

[341|16-341|17]
vividhasmçtyupasthànaü svabhàvasaüsrgàlambanasmçtyupasthànam /

[341|17]
tatra svabhàvasmçtyupasthànam /

[341|18]
     #<praj¤à >#

[341|19]
kãdç÷ã praj¤à /

[341|20]
     #<÷rutàdimayã >#

[342|01]
÷rutamayã cintàmayã bhàvanàmayã ca /

[342|01-342|02]
trividhàni smçtyupasthànàni ÷rutacintàbhàvanàmayàni /

[342|03]
     #<anye saüsargàlambanàþ >#

[342|04]
anye tatsahabhuvo dharmàþ saüsargasmçtyupasthànam /

[342|04-342|05]
tadàlambanà àlambanasmçtyupasthànam /

[342|05]
svabhàvasmçtyupasthànaü praj¤eti /
kuta eva tat /

[342|05-342|06]
"kàme kàyànupa÷yanà smçtyupasthàna"miti vacanàt /

[342|06]
kà punaranupa÷yanà /
praj¤à /

[342|06-342|07]
tayà hi tadvànanupa÷yaþ kriyate /

[342|07-342|08]
yata÷cokta "madhyàtmaü kàye kàyànupa÷yã viharatã"ti /

[342|08]
anupa÷yamasyàsti dar÷anamityanupa÷yã /
kàye 'nupa÷yã kàyànupa÷yã /

[342|09]
kasmàt praj¤à smçtyupasthànamityuktà bhagavatà /
smçtyudrekatvàditi vaibhàùikàþ /

[342|10]
smçtivalàdhànavçttitvàditi yo 'rthaþ /
dàråpàñana kãlasaüdhàraõavat /

[342|10-342|11]
evaü tu yujyate /

[342|11]
smçtiranayopatiùñhata iti smçtyupasthànaü praj¤à yathàdçùñasyàbhilapanàt /

[342|12-342|13]
tadyathà hyuktamàyuùmatà aniruddhena "tasya kàye kàyànupa÷iyano viharataþ kàyàlalmbanànusmçtistiùñhati saütiùñhata" iti vistaraþ /

[342|13-342|14]
bhagàvatà 'pi coktaü "tasya kàye kàyànupa÷iyano viharata upasthità smçtirbhavatyasaümåóhe"ti /

[342|14-342|15]
yatra tåktaü "kathaü bhikùava÷caturõàü smçtyupasthànànàü samudaya÷ca bhavatyastaïgama÷ca /

[342|15-342|17]
àharasamudayàtkàyasya samudayo bhavatyàhàranirodhàtkàyasyàstaïgama"ityatràlambanameva smçtyupasthànamuktam /

[342|17]
smçtiratropatiùñhata iti kçtvà /

[342|17-342|18]
yathàlambanaü caiùàü nàma svaparobhayasaütatyàlambanatvàt pratyekameùàü traividhyam /

[342|19]
     #<kramaþ />#

[342|20]
     #<yathotpatti >#

[342|21]
kasmàtpunarevamutpattiþ /
audàrikasya pårvaü dar÷anàt /

[342|22-342|23]
yato và kàmaràgasya kàyo 'dhaùñhànaü sa ca vedanà 'bhilàùàtsa ca cittasyàdàntatvàt tatkle÷àprahàõàditi vaibhàùikàþ /

[342|24]
     #<catuùkaü tu viparyàsavipakùataþ // VAkK_6.15 //>#

[343|01-343|03]
÷ucisukhanityàtmaviparyàsanàü caturõàü pratipakùeõa catvàri smçtyupasthà nànyuktàni yathàkramaü nàdhikanyånàni evaü ca trãõyasaübhinnàlambanàni caturthamubhayathà /

[343|03]
yadidharmàneva pa÷yatyasaübhinnàlambanam /

[343|03-343|04]
atha kàyàdãnàü dve trãõi catvàri và samastàni pa÷yati saübhinnàlambanam /

[343|04-343|05]
evaü kàyàdyàlambanàni smçtyupasthànànyabhyasya 

[343|06-343|07]
     #<sa dharmasmçtyupasthàne samastàlambane sthitaþ /
     ànatyaduþkhataþ ÷ånyànàtmatastànvipa÷yati // VAkK_6.16 //>#

[343|08-343|09]
saübhinnalambane dharmasmçtyupasthàne sthitastàn kàyàdãn sarvànabhisamasya caturbhiràkàraiþ pa÷yati /

[343|09]
anityato duþkhataþ ÷ånyato 'nàtmata÷ca /

[343|10]
     #<tat åùmagatotpattiþ >#

[343|11-343|12]
tasmàddharmasmçtyupasthànàdevamabhyastàt krameõeùmagataü nàma ku÷àmålamutpadyate /

[343|12]
åùmagatamivoùmagatam /
kle÷endhanadahanasyàryamàrgàgneþ pårvaråpatvàt /

[343|13]
     #<taccatuþsatyagocaram />#

[343|14]
tadåùmagataü pràkarùikatvàccatuþsatyàlambanam /

[343|15]
     #<ùoóa÷àkàram >#

[343|16-343|17]
duþkhaü caturbhiràkàraiþ pa÷yatyanityato duþkhatþ ÷ånyato 'nàtmata÷ca /

[343|17]
samudayaü caturbhirhetutaþ samudayataþ prabhavataþ pratyayata÷ca /

[343|17-343|18]
nirodhaü caturbhiþ nirodhataþ ÷àntataþ praõãtato niþsaraõata÷ca /

[343|18-343|19]
màrgaü caturbhirmàrgato nyàyataþ pratipattito nairyàõikata÷ca /

[343|19]
eùàü tu vi÷eùaõam pa÷càdvakùayàmaþ /

[343|20]
     #<åùmabhyo mårdhànaþ >#

[343|21]
     #<te 'pi tàdç÷àþ // VAkK_6.17 //>#

[344|01]
yàdç÷à åùmàõa÷catuþsatyàlambanàþ ùoóa÷àkàrà÷ca /

[344|01-344|02]
utkçùñataratvàttu nàmàntaraü cala ku÷alamålamårdhatvàt mårdhànaþ /

[344|02]
ebhyo hi pàto 'tikramo và /

[344|03]
     #<ubhayàkaraõaü dharmeõa>#

[344|04]
eùàü punarubhayeùamåùmagatamårdhnàü dharmasmçtyupasthànenàkaraõam /

[344|04-344|05]
kimidamàkaraõam /

[344|05]
satyeùvakàràõàü prathamatovinyasanam /

[344|06]
     #<anyairapi tu vardhanam />#

[344|07]
caturbhirapi smçtyupasthànaireùàü vardhanam /

[344|07-344|08]
vivardhayataþ pårvapratilabdhànàmaüsaümukhãbhàbo 'vahumànatvàt /

[344|08]
mçdumadhyàdhimàtrakramàbhivçddhebhyaþ punarutpadyate 

[344|09]
     #<tebhyaþ kùàntiþ >#

[344|10]
adhimàtrasya kùamaõàdaparihàõitaþ /
sà 'pi triprakàrà mçdvã madhyà 'dhimàtrà ca /

[344|11]
     #<dvidhà tadvat >#

[344|12]
yathà mårdhàna uktàþ evaü mçdumadhye kùàntã tathaivàkaraõàt /

[344|12-344|13]
vivardhane tvayaü vi÷eùaþ /

[344|13]
sarvasyàþ 

[344|14]
     #<kùàntyà dharmeõa vardhanam // VAkK_6.18 //>#

[344|15]
smçtyupasthànenaiva nànyena /

[344|16]
     #<kàmàptaduþkhaviùayà tvadhimàtrà >#

[344|17]
kùàntiriti varttate /
apradharmasaü÷leùàdasau kàmàvacaraduþkhàlambanaiva /

[344|18]
ata evoùmagatàdãnàü traidhàtukaduþkhadyàlambanatvasiddhirniyamàvacanàt /

[344|18-344|20]
yadà kila råpàrupyapratipakùàdyekaikasatyàlambanàpahlàsena yàvat kàvàvacarameva dukhaü dvàbhyàü kùaõàbhyàü manasi karotyeùà sarvaiva madhyà kùàntiryadaikameva kùaõaü tadadhimàtreti /

[345|01]
     #<kùaõaü ca sà />#

[345|02]
kùaõikà càsau na pràkarùikã /

[345|03]
     #<tathàgradharmàþ >#

[345|04]
yathaivàdhimàtrà kùàntiþ /

[345|04-345|05]
te 'pi hi kàmàvacaraduþkhàlambanàþ kùaõikà÷ca laukikà÷caite 'grà÷ca dharmàþ /

[345|05]
sarvalaukika÷reùñhatvàditi laukikàgradharmàþ /

[345|05-345|06]
vinà sabhàgahetunà màrgasya tatpuruùakàreõàkarùaõàt /

[345|06-345|07]
ta eta åùmagatàdayaþ smçtyupasthànasvabhàvatvàt praj¤àtmakà ucyante /

[345|08]
     #<sarve tu pa¤caskandhàþ >#

[345|09]
saparivàragrahaõàt /

[345|10]
     #<vinàptibhiþ // VAkK_6.19 //>#

[345|11]
pràptayo noùmagatàdibhiþ saügçhyante /

[345|11-345|12]
mà bhådàryasya tatsaümukhãbhàvàdåùmagatàdãnàü saümukhãbhàva iti /

[345|12-345|13]
tatra trisatyàlambanoùmagatàkaraõe dharmasmçtyupasthànaü pratyutpannamanàgatàni catvàri bhàvyante /

[345|14]
nirodhasatyàlambane tadevobhayathà /
sarvatràkàràþ sabhàgàþ /

[345|14-345|15]
vivardhane caturõàmanyatamadanàgatàni catvàri /

[345|15-345|16]
tatraiva nirodhàlambane 'ntyamanàgatànicatvàri àkàràþ sarve /

[345|16]
labdhatvàdgotràõàm /

[345|16-345|17]
mårdhàkaraõe catuþsatyàlambane 'pi nirodhàlambanavardhane càntyamanàgatàni catvàri àkàràþ sarve /

[345|17-345|18]
trisatyàlambanavardhane caturõàmanyatamadanàgatànicatvàri àkàràþ sarve /

[345|18]
kùàntãnàü sarvatra càntyam /

[345|19]
anàgatàni catvàri àkàràþ sarve /

[345|19-345|20]
agradharmeùvantyamanàgatàni catvàri àkàrà÷catvàra eva /

[345|20]
anyàbhàvàddar÷anamàrgasàdç÷yàcca /

[345|21]
     #<iti nirvedhabhàgãyaü caturdhà >#

[346|01-346|02]
ityetàni catvàri nirvedhabhàgãyàni ku÷alamålàni yadutoùmagataü mårdhànaþ kùàntayo 'gradharmà÷ca /

[346|02-346|03]
eùàü dve mçdånã calatvàt parihàõitaþ kùàntayo madhyamagradharmà adhimàtram /

[346|03]
nirvedhabhàgãyànãti ko 'rthaþ /
vidha vibhàge /

[346|03-346|05]
ni÷cito vedhà nirvedhaþ àryamàrgastena vicikitsà prahàõàt satyànàü ca vibhajanàdidaü duþkhamayaü yàvat màrga iti /

[346|05]
tasya bhàgo dar÷anamàrgaikade÷aþ /

[346|05-346|06]
tasyàvàhakatvena hitatvànnirvedhabhàgãyàni /

[346|06]
taccaitaccaturvidhamapoi nirvedhabhàgãyam 

[346|07]
     #<bhàvanàmayam />#

[346|08]
na ÷rutacintàmayam /

[346|09]
     #<anàgamyàntaradhyànabhåmikam >#

[346|10]
anàgamyaü dhyànàntaraü catvàri ca dhyànànyasya bhåmistatsaügçhãtatvàt /

[346|11]
nordhva dar÷anamàrgaparivàratvàt /
tadabhàvaþ kàmadhàtvàlambanatvàt /

[346|11-346|12]
tasya ca pårvaparij¤eyapraheyatvàt /

[346|12]
teùàü råpadhàtau pa¤caskandhako vipàkaþ /

[346|12-346|13]
påripårakàõyevanàkùepakàõi /

[346|13]
bhavadveùitvàt /

[346|14]
     #<dve tvadho 'pi và // VAkK_6.20 //>#

[346|15]
và÷abdo matavikalpàrthaþ /

[346|15-346|16]
bhadantaghoùakasya tu dve prathame nirvedhabhàgãye saptabhåmike kàmàvacare api taþ /

[346|17]
sarvàõyapi tvetàni catvàri 

[346|18]
     #<kàmà÷rayàõi >#

[346|19]
trãõi manuùyeùvevotpadyante /
triùu dvãpeùu /
utpàditapårvàõàü tu deveùu saümukhãbhàvaþ /

[346|20]
caturthaü deveùvapi /
trãõi strãpuruùà ubhayà÷rayàõi labhante /

[346|21]
     #<agradharmàn dvacyà÷rayàn labhate 'ïganà />#

[347|01]
agradharmàstu stryeva dvacyà÷rayàn labhate /
puruùaþ puruùà÷rayàneva /

[347|01-347|02]
strãtva syàpratisaükhyànirodhalàbhàt /

[347|02]
kathaü nirvedhabhàgãyànàü tyàgaþ /

[347|03]
     #<bhåmityàgàttyajatyàryastàni >#

[347|04-347|05]
yadbhåmikànyanena pratilabdhànibhavanti tàü bhåmi tyajannàryastànyapi tyajati nànyathà bhåmityàgaþ punarbhåmisaücàràt /
[347|06]
     #<anàryastu mçtyunà // VAkK_6.21 //>#

[347|07]
pçthagjanastu nikàyasabhàgatyàgenaiva tyajatisatyasati và bhåmisaücàre /

[347|08]
     #<àdye dveparihàõyà ca >#

[347|09]
tyajati mçtyunà ca pçthagjana eva /
àryasya tu nàsti tàbhyàü parihàõiþ /

[347|09-347|10]
kùàntyagradharmàbhyàü tu pçthagjanasyàpi nàsti parihàõiþ /

[347|11]
     #<maulestatraiva satyadçk />#

[347|12-347|13]
yo mauladhyànabhåmikàni nirvedhabhàgãyànyutpàdayati satatraiva janmàti satyànyava÷yaü pa÷yati /

[347|13]
tãvrasaüvegatvàt /

[347|14]
     #<apårvàptirvihãneùu >#

[347|15]
yadà vihineùu punarlàbhobhavatyapårvàõyeva tadà labhyante na pårvaü tyaktàni /

[347|16]
pratimokùasaüvaravadanucitayatnasàdhyatvàt /

[347|16-347|17]
sati pratisãmàdai÷ike pareõotpàdayatyasati målàdeva /

[347|18]
ete punarvihãniparihàõã kiüsvabhàve /

[347|19]
     #<hànã dve asamanvitiþ // VAkK_6.22 //>#

[347|20]
ubhe apyete asamanvàgamasvabhàve /

[347|22]
parihàõistu doùakçtà nàva÷yaü vihàniþ /

[347|23]
guõavi÷eùakçtà ca sà /
parihãõo 'pyåùmagatalàbhã niyataü parinirvàõadharmà bhavati /

[347|24]
mokùabhàgãyàtko vi÷eùaþ /
satyadar÷anàsannataratvamasatyantaràye /

[348|01]
     #<mårdhalàbhã na målacchit >#

[348|02-348|03]
parihãõo 'pi mårdhalàbhã ku÷alamålàni na samucchinatti /

[348|03]
apàyàüstu pàpàdànantaryàõyapi kuryàt /

[348|04]
     #<kùàntilàbhyanapàyagaþ />#

[348|05-348|06]
vihãnàyàmapi kùàntau na punarapàyànyàti tadbhåmikakarmakle÷adårãkaraõàt /

[348|06-348|07]
kùàntilàbhàdeva hi gatiyonyupapattyà÷rayàùñamàdibhavakle÷ànàü keùà¤cidanutpattidharmatà pratilabhate /

[348|07-348|09]
apàyagatãnàmaõóajasaüsvedajayonyorasaüj¤isattvottarakurumahàbrahmopapattinàü ÷aõóhapaõóakobhayavya¤janà÷rayàõàmaùñamàdibhavànàü dar÷anaheyakle÷ànàü ca /

[348|09]
tàü tu yathàyogaü mçdvadhimàtràyàü ca /
mçdvacyàmapàyagatãnàm /

[348|10]
adhimàtràyàmitareùàm /
nirvedhabhàgãyàni trigotràõi ÷ràvakàdigotrabhedàt /
tatra 

[348|11]
     #<÷iùyagotrà nnivartya dve buddhaþ syàt >#

[348|12]
åùmagataü mårdhànaü ca ÷ràvakagotràdutpannaü vyàvartya punarbuddhaþ syàdityasti saübhavaþ /

[348|13]
kùàntau tu labdhàyàü nàstyeva saübhavaþ /
kiü kàraõam /

[348|13-348|14]
apàyànàü kila vyàvçttatvàt /

[348|14]
bodhisattvà÷ca parahitkriyàpàratantryàdapàyànapyavagàhanta iti /

[348|14-348|15]
tasyaiva tu gotrasyàvivartyatvàdasaübhavaþ /

[348|16]
     #<trãõyapãtaraþ // VAkK_6.23 //>#

[348|17]
vivartya syàditi vartate /

[348|17-348|18]
trãõyapi nirvedhabhàgãyàni ÷ràvakagotràdvacyàvartya buddhàdibhavaþ syàt pratyekabuddha ityarthaþ /

[348|18-348|19]
pratyekabuddhagotràõi tu vyàvartayituma÷akyàni /

[348|20]
     #<àbodheþ sarvamekatra dhyànàntye ÷àstçkhaógayoþ />#

[348|21]
÷àstà budhaþ khaógaviùàõakalpaþ pratyekabuddhaþ /

[348|21-348|22]
tayorekatraivàsane caturthameva dhyànaü ni÷rityani¤jyapañusamàdhitvànnirvedhabhàgãyànyàrabhya yàvadbodhirutpadyate /

[349|01]
kùayànutpàdaj¤àne hi bodhiriti pa÷càdupapàdayiùyàmaþ /

[349|01-349|02]
a÷ubhàmàrabhya yàvadvodhirityapare /

[349|02]
yeùàü tu khaógàdanyo 'pi pratyekabuddho 'stitadgotràõàü vyàvartanàpratiùeùaþ /

[349|03]
kiü punaþ prathama eva janmani kçtaprayogo nirvedhabhàgãyànyutpàdayet /

[349|03-349|04]
naitadasti ava÷yaü hi 

[349|05]
     #<pràktebhyo mokùabhàgãyaü >#

[349|06]
utpàdayitavyam /
sarvasvalpaü hi 

[349|07]
     #<kùipraü mokùastribhirbhavaiþ // VAkK_6.24 //>#

[349|08]
ekasmin janmani mokùabhàgãyaü ku÷alamålamutpàdayet /
dvitãye nirvedhabhàgãyàni /

[349|09]
tçtãye àryamàrgam /
bãjaviropaõa sasyàbhivçddhiphalotpattikramavat /

[349|09-349|10]
krameõa hi saütànasyàsyàü dharmatàyàmavatàraparipàkavimuktayo bhavantãti /

[349|10-349|11]
tacca punarmokùabhàgãyaü varõayanti /

[349|12]
     #<÷rutacintàmayaü >#

[349|13]
na bhàvanàmayam /
kati karmàõi /

[349|14]
trãõi karmàõi 

[349|15]
pràdhànyena tu manaskarmma /

[349|15-349|16]
tatpraõidhanaparigrahàttu kàyavàkkarmàpi mokùabhàgoyaü bhavati /

[349|16-349|17]
ka÷cidekabhikùàmapi dattvaika ÷ikùàmapi càdàya mokùàbhilàùavalàdhànànmokùabhàgãyànyàkùipati /

[349|17]
tattvetat /

[349|18]
     #<àkùipyate nçùu />#

[349|19]
manuùyeùveva triùu dvãpeùu /
nànyatra /
praj¤ànirvedayorabhàvàdyathàyogam /

[349|19-349|20]
uktaü prasaïgena mokùabhàgãyam /

[349|21]
abhisamayakramastu vaktumàrabdhaþ /
tatra ca yàvadagradharmà uktàþ /

[349|21-349|22]
÷eùaü vaktavyam /

[349|22]
ata idamucyate /

[350|01]
     #<laukikebhyo 'gradharmebhyo dharmakùàntiranàsravà // VAkK_6.25 //>#

[350|02]
laukikàgradharmànantaramanàsrava dharmaj¤ànakùàntirutpadyate /
kasminnàlambane /

[350|03]
     #<kàmaduþkhe />#

[350|04]
kàmàvacaraduþkhamasyà àlambanam /
seyaü duþkhe dharmaj¤ànakùàntirityucyate /

[350|04-350|05]
anàsravaj¤ànàrthaü niþùyandena vi÷eùaõam /

[350|05]
karmaj¤ànàrthaü kùàntiþ /
puùpaphalavçkùavat /

[350|05-350|06]
saiva ca niyàmàvakràntirityucyate /

[350|06]
samyaktvaniyàmàvakramaõàt /

[350|06-350|07]
samyaktvaü nirvàõamuktaü såtre /

[350|07]
tatra niyamo niyàma ekàntãbhàvaþ /
tasyàbhigamanamavakramaõam /

[350|08]
tasyàü cotpannàyàmàryapudgala ucyate /
anàgatayà pçthagjanatvaü vyàvartyate /

[350|08-350|09]
etadeva tasyàþ kàritramanàgatàyàmabhyupagamyate nànyat /

[350|09-350|10]
pradãpajàtivat /

[350|10]
laukikàgradharmairityapare /
na taddharmatvàttadvirodhitvàdadoùaþ /

[350|11]
÷atruskandhàruóhatadghàtanavat /
ubhayairityapare /
ànantaryavimuktimàrgasàdhrmyàditi /

[350|12]
     #<tato 'traiva dharmaj¤ànaü >#

[350|13]
tataþ punarduþkhe dharmaj¤ànakùànteranantaramatraia kàmàvacare duþkhe dharmaj¤ànamutpadyate /

[350|14]
tat duþkhe dharmaj¤ànamityucyate /
anàsravàdhikàraþ sarvatra veditavyaþ /

[350|14-350|15]
yathà ca kàmàvacare duþkhe dharmaj¤ànakùàntirdharmaj¤ànaü cotpadyate 

[350|16]
     #<tathà punaþ />#

[350|17]
     #<÷eùe duþkhe 'nvayakùàntij¤àne >#

[350|18]
duþkhe dharmaj¤ànànantaraü råpàrupyàvacare duþkhe samastàlambanànvayaj¤ànakùàntirutpadyate /

[350|19]
sà duþkhe 'nvayaj¤ànakùàntirityucyate /
tato 'nvayaj¤ànamutpadyate /

[350|19-350|20]
tat duþkhe 'nvaya j¤ànamityucyate /

[350|20]
prathamatodharmatattvaj¤ànàddharmaj¤ànam /

[350|20-350|21]
tadanvayàdårdhvaü duþkhàlambanamanvayaj¤ànam /

[350|21]
tathaivànugamanàt /

[350|21-350|22]
yathà caitàni duþkhasatye catvàri kùàntij¤ànànyutpadyante 

[351|01]
     #<satyatraye tathà // VAkK_6.26 //>#

[351|02]
duþkhànvayaj¤ànàdanantaraü kàmàvacare samudaye dharmaj¤ànakùàntirutpadyate /

[351|02-351|03]
tataþ samudaye dharmaj¤ànam /

[351|02-351|06]
evaü samanantarotpattikrameõa ÷eùe samudaye 'nvayaj¤ànakùàntiþ samudaye 'nvayaj¤ànam kàmàvacaraduþkhanirodhe dharmaj¤ànakùàntirnirodhe dharmaj¤ànaü ÷eùe nirodhe 'nvayaj¤ànakùàntirnirodhe 'nvayaj¤ànaü kàmavacaraduþkhapratipakùamàrge dharmaj¤ànakùàntirmàrge dharmaj¤ànaü ÷eùe màrge 'nvayaj¤ànakùàntirmàrge 'nvayaj¤ànam /

[351|07]
     #<iti ùoóa÷acitto 'yaü satyàbhisamayaþ >#

[351|08]
ityanena krameõàyaü satyànàmabhisamayaþ ùoóa÷acittako bhavati /

[351|08-351|09]
ye tarhi nikàyàntarãyàþ satyànàmekàbhisamayaü varõayanti /

[351|09]
abhipràya eùa draùñavyaþ /

[351|09-351|10]
abhedena hyabhisamaya ucyate satyeùu 

[351|11]
     #<tridhà />#

[351|12]
     #<dar÷anàlambakàryàkhyaþ >#

[351|13]
dar÷anàbhisamayo 'nàsravayà praj¤ayà satyànàm /

[351|13-351|14]
àlambanàbhisamayastatsaüprayuktairvedanàdibhirapi /

[351|14]
kàryàbhisamayo viprayuktairapi ÷ãlajàtyàdibhiþ /

[351|14-351|15]
duþkhe hi dç÷yamàne tasya trividho 'bhisamayaþ samudayàdãnàü kàryàbhisamayaþ /

[351|15-351|16]
prahàõasàkùàtkaraõabhàvanàt /

[351|16]
tadyadi satyànàü dar÷anàbhisamayaü pratyekàbhisamayaü bråyàt /

[351|17]
ayuktaü bråyàdàkàrabhedàt /
athàpyanàtmàkàreõa sarveùàü dar÷anamiti bråyàt /

[351|18]
na tarhi satyànàü duþkhàdito dar÷anaü syàt /
evaü ca såtravirodhaþ /

[351|18-351|21]
"ihàrya÷ravakasya duþkhaü và duþkhato manasi kårvataþ samudayaü và samudayato yàvat màrga và màrgato manasi kurvato 'nàsraveõa manasikàreõa saüprayukto yo dharmàõo pravicaya" iti /

[351|21]
bhàvanàmàrga evamiti cet /
na /
yathàdar÷anaü bhàvanàt /

[352|01]
athàpyekasya dar÷anàccheùeùu va4itvalàbhàdekàbhisamayaü bråyànna doùaþ syàt /

[352|01-352|02]
antarà tu vyutthànamasti nàstãti vicàryaü syàt /

[352|02-352|03]
atha punarbråyàt duþkhameva parijànansamudayaü prajahàti nirodhaü sàkùàt karoti màrgaü bhàvayati /

[352|03-352|04]
ata ikàbhisamaya iti /

[352|04]
evamapi na doùaþ syàdekasya dar÷ane ÷eùàõàü kàryàbhisamayavacanàt /

[352|04-352|05]
dar÷anàbhisamayaü tu prati såtre satyànàü krameõàbhisamaya ukto lakùyate /

[352|05-352|07]
"nahaiva gçhapate satyànàmekàbhisamayo 'pi pårvàbhisayaya" iti vistareõa sadçùñàntàni trãõi såtràõi /

[352|07-352|08]
"yo duþkhe niùkàïkùo nirvicikitso buddhe 'pi sa" iti såtràdekàbhisamaya iti cet /

[352|08]
na /
asaümudàcàràva÷yaüprahàõàbhisaüdhivacanàt /

[352|08-352|09]
ya eùauktaþ ùoóha÷acittako 'bhisamayaþ 

[352|10]
     #<so 'gradharmaikabhåmikaþ // VAkK_6.27 //>#

[352|11]
yadbhåmiko 'gradharmastadbhåmikànyetàni ùoóa÷a cittàni /

[352|11-352|12]
ta punaþ ùaóbhåmikà ityuktaü pràk /

[352|12]
kasmàt punaþ kùàntayo j¤ànàni cava÷yaü bhavanti /
yasmàt 

[352|13]
     #<kùàntij¤ànànyanantarya muktimàrgà yathàkramam />#

[352|14]
anantaryamàrgàþ kùàntayaþ kle÷apràptivicchedaü pratyantarayituma÷akyatvàt /

[352|14-352|15]
vimuktimàrgàstu j¤ànàni /

[352|15-352|16]
kle÷apràptivimuktànàü visaüyogapràptisahotpàdàt /

[352|16]
ata ubhayairava÷yaü bhavitavyam /

[352|16-352|17]
dvàbhyàü cauraniùkàsanakapàñapidhànavat /

[352|17-352|18]
yadi punardvitãyenànantaryamàrgeõaiva saha visaüyogapràptirutpadyeta kiü syàt /

[352|18]
prahãõavicikitsaü j¤ànaü tatraivàlambane notpannaü syàt /

[352|18-352|19]
kùàntibhiþ kle÷aprahàõànnava saüyojananikàyà j¤ànavadhyà iti ÷àstravirodha iti cet /

[352|19]
na /

[352|20]
kùàntãnàü j¤ànaparivàratvàt /
ràjaparivàrakçtasya ràjakçtavyapade÷avat /

[352|21]
kiü punaþ sarvàõi ùoóa÷acittàni satyadar÷anàddar÷anamàrgaþ /
netyàha /
kiü tarhi /

[352|22]
     #<adçùñadçùñerdçõñïmàrgastatra pa¤cada÷a kùaõàþ // VAkK_6.28 //>#

[353|01-353|02]
duþkhadharmaj¤ànakùàntimàrabhya yàvat màrge 'nvayaj¤àna kùàntirete pa¤cada÷a kùàõà dar÷anamàrgaþ /

[353|02]
ki kàraõam /
adçùñasatyadar÷anàt /

[353|02-353|03]
ùoóa÷e tu nàstyapoårvaü dravyamiti /

[353|03]
yathàdraùñàbhyasanàdbhàvanàmàrga eva /

[353|03-353|04]
nanu ca tenàùyadçùñaü pa÷yati màrge 'nvayaj¤ànakùàntim /

[353|04]
satyaü prati cintà na kùaõam /

[353|04-353|05]
na hi kùaõenàdçùñena satyamadçùñaü bhavati /

[353|05]
yathà naikena luïgenàlånena dedàramalånaü bhavati /

[353|05-353|07]
phalatvàdaùñaj¤ànaùoóa÷àkàrabhàvanàt pårvamàrgavihàneþ pravandhikatvàcca màrgànvayaj¤ànaü bhàvanàmàrgaþ /

[353|07-353|08]
aparihàõistudar÷anaheyakle÷aprahàõasaüdhàraõàt /

[353|08]
ata eva dar÷anamàrga iti cet /
na /
atiprasaïgàt /

[353|08-353|09]
sapta j¤ànàni kasmàddar÷anamàrgaþ /

[353|09]
dar÷anasyàsamàptatvàt /

[353|09-353|10]
na hi sarvaü satyadar÷anaü samàptamiti tadantaràlatvàttanyappi dar÷anamàrgaþ /

[353|10-353|11]
uktaü yathà dar÷anamàrgo bhàvanàmàrga ÷cotpadyate /

[353|12]
yathedànãmutpannàryamàrgàõàü pudgalànàü vyavasthànaü tathà vakùyàmaþ /

[353|12-353|13]
ya ete dar÷anamàrgasvabhàvàþ pa¤càda÷a kùaõa uktà veditavyau 

[353|14]
     #<mçdutãkùõendriyau teùu ÷raddhàdharmànusariõau />#

[353|15]
mçddhindriyastesu vartamànaþ ÷raddhànusàrãtyucyate /
tãkùõendriyo dharmànusàrãti /

[353|16]
÷raddhayànusàraþ ÷raddhànusàraþ /
so 'syàstãti ÷raddhànusàrã /

[353|16-353|17]
÷raddhayànusartuü ÷ãlamasyeti và /

[353|17]
pårvaü parasaüpratyayenàrthànusaraõàt /
evaü dharmànusàrã /

[353|17-353|18]
pårvaü svayameva såtràdibhirdharmairarthànusaraõàt /

[353|18]
tau punaþ 

[353|19]
     #<ahãnabhàvanàheyau phalàdyapratipannakau // VAkK_6.29 //>#

[353|20]
phalànàmàdyaü srota àpattiphalaü sarvaphalapràptau tasya prathamatvàt /

[353|20-353|22]
tàveva ÷raddhàdharmànusàriõau yadi pårvaü laukikena màrgeõàprahãõabhàvanàheyau bhavataþ sakalavandhanau to srota àpattiphalapratipannakàvucyete /

[353|23]
     #<yàvat pa¤caprakàraghnau >#

[353|24-353|25]
yadi pårvaü laukikena màrgeõa kàmàvacaràõaü bhàvanàheyànàü yàvat pa¤ca prakàràþ prahãõà bhavanti /

[353|25]
tathaiva prathamaphalapratãpannakàvucyete /

[354|01]
     #<dvitãye 'rvàïnavakùayàt />#

[354|02]
dvãtãyanimittaü dvitãye /

[354|02-354|03]
yadi tayostasmàt pareõa ùañ saptàùñau và prakàràþ pårvaprahãõà bhavanti /

[354|03]
dvau tau dvitãyaphalapratipannakàvucyete /
katamacca dvitãyam /

[354|04]
sakçdàgàmiphalam /

[354|05]
     #<kàmàdviraktàburdhva và tçtãyapratipannakau // VAkK_6.30 //>#

[354|06-354|07]
yadi punarnavamasyàpi prakàrasya prahàõàt kàmadhàtorvãtaràgau bhavata årdhvaü và yàvadàki¤canyàyatanàt tau tçtãya pratãpannakàvucyete /

[354|07]
katamacca tçtãyam /

[354|08]
anàgàmiphalam /

[354|09]
     #<ùoóa÷e tu phalasthau tau yatra yaþ pratipannakaþ />#

[354|10]
ùoóa÷e tu citta utpanne tau na punaþ ÷raddhàdharmànusàriõàvucyete /

[354|10-354|11]
nàpi pratipannakau /

[354|11]
kiü tarhi /
phalastho /

[354|11-354|12]
yatra phale yaþ pratipannako bhåtaþ sa tadànãü tatra phalasthito bhavati /

[354|12]
srota àpattiphale sakçdàgàmiphale và anàgàmiphale và /

[354|13]
arhattvaü tu na ÷akyamàditaþ pràptum /
dar÷anamàrgeõa bhàvanàheyànàmaprahàõàt /

[354|13-354|14]
pårvaü ca bhavàgravairàgyàsaübhavàt /

[354|15]
     #<÷raddhàdhimuktadçùñacyàptau mçdutokùõendriyau tadà // VAkK_6.31 //>#

[354|16]
tasminkàle yo mçdvindriyaþ ÷raddhànusàripårvã sa ÷raddhàdhimukta ityucyate /

[354|17]
yastãkùõendriyo dharmànusàripårvã sa dçùñipràpta ityucyate /

[354|17-354|18]
÷raddhàpraj¤àdhikatvenàdhimokùadçùñiprabhàvitatvàt /

[354|18-354|19]
kiü punaþ kàraõaü prahãõapa¤caprakàro 'pi ùoóa÷e citte srota àpanna evocyate na sakçdàgàmiphalapratipannakaþ /

[354|20]
yasmàt 

[354|21-354|22]
     #<phale phalavi÷iùñasya làbho màrgasya nàstyanaþ /
     nàprayukto vi÷eùàya phalasthaþ pratipannakaþ // VAkK_6.32 //>#

[354|23]
phale hi labhyamàne phalavi÷iùño màrgo na labhyata ityeùa niyamaþ /

[354|23-354|24]
ataþ phalastho yàvanna vi÷eùàya prayujyate phalàntarapràptau tàvat pratipannako nocyate /

[354|24-354|25]
evamanyatràpi phale veditavyam /

[354|25-355|01]
yastu tçtãyadhyànavãtaràgo 'dharàü bhåmi ni÷ritya niyàmamavakràmati so 'va÷yaü phalavi÷iùñaü màrga saümukhãkaroti /

[355|01-355|02]
anyathà hi sa tasmàdårdhvopapannaþ sukhendriyeõàsamanvàgataþ syàt /

[355|02-355|03]
evaü tàvadbhåyaþ kàmavãtaràgàõàü niyàmàvakràntau pudgalavyavasthànam /

[355|04]
ànupårvikaü tu vaktavyam /
ata idaü tàvadvacyavasthàpyate /

[355|04-355|05]
yathaite kàmadhàtau navaprakàràþ kle÷à upadiùñà evaü 

[355|06]
     #<navaprakàrà doùà hi bhåmau bhåmau >#

[355|07]
yàvadbhavàgre /
yathà ca doùàþ 

[355|08]
     #<tathà guõàþ />#

[355|09]
tatpratipakùà apyànantaryavimuktimàrgàkhyà guõà bhåmau bhåmau navaprakàrà eva /

[355|09-355|10]
kathaü kçtvà /

[355|11]
     #<mçdumadhyàdhimàtràõàü punarmçdvàdibhedataþ // VAkK_6.33 //>#

[355|12]
mçdumadhyàdhimàtrà hi trayo målaprakàràþ /

[355|12-355|13]
teùàü punaþ pratyekaü mçdumadhyàdhimàtratvena trividhatvàt nava vyavasthàpyante /

[355|13-355|15]
tadyathà mçdumçduþ prakàro mçdumadhyo mçdvadhimàtro madhyamçdurmadhyamadhyo madhyàdhimàtro 'dhimàtramçduradhimàtramadhyo 'dhimàtràdhimàtra÷ceti /

[355|15-355|16]
tatra mçdumçdunàmàrgeõàdhimàtràdhimàtrasya kle÷asya prahàõam /

[355|16]
evaü yàvadadhimàtràdhimàtreõa mçdumçdoþ /

[355|16-355|18]
àdita evàdhimàtramàrgasaübhavàdutpannàdhimàtramàrgasya càdhimàtrakle÷àsaübhavàt audàriko hi mala÷celàtpårvaü nirdåyate pa÷càt såkùmaþ /

[355|18-355|19]
audàrikaü ca tamaþ såkùmeõàlokena hanyate såkùmaü càdhimàtreõetyeùa dçùñàntayogaþ /

[355|19]
÷uklà hi dharmà valavanto durbalàstu kçùõàþ /

[355|19-355|21]
kùaõikamçdukenàpyàryamàrgeõànàdisaüsàraparaüparàpyàyitàdhimàtràõàü kle÷ànàmunmålatvàt /

[355|21-355|22]
bahukàlasaüvarddhitànàü doùàõàü trivçtkarùavat kùaõikàlpapradãpamahàtamopaghàtavacya /

[355|22]
evaü navaprakàreùu kle÷eùu sarvatra 

[355|23]
     #<akùãõabhàvanàheyaþ phalasthaþ saptakçtparaþ />#

[356|01]
yasya hi phalasthasyaiko 'pi bhàvanàheyaþ prakàro 'prahãõaþ sa srota àpanaþ /

[356|01-356|02]
saptajanmàni karotãti saptakçta /

[356|02]
paraþ sarvàntyaþ /

[356|02-356|03]
na hi sarvasaptakçditi /

[356|03]
saptakçtvaþparama iti såtrapàñhaþ /
saptakçtvaþ paramaü janmà 'syetyarthaþ /

[356|04]
prakarùe parama÷abdaþ /
nirvàõasroto hi màrgastena tatra gamanàt /

[356|04-356|05]
tadasàvàpanna àgataþ pràpta iti srota àpannaþ /

[356|05]
kathamàpannaþ /

[356|05-356|06]
àdyamàrgalàbhàccet aùñamako 'pi syàt /

[356|06]
àdyaphalalàbhàccet bhåyo vãtaràgo 'pi syàt /
kàmavãtaràgaþ /

[356|07]
sarvaphalapràpiõamadhikçtyàdyaphalalàbhàt /
kiü punaþ kàraõaü sa eva nàùñamakaþ /

[356|08-356|09]
pratipannakaphalamàrgalàbhàt dar÷anabhàvanàmàrgalàbhàt sakalasroto 'bhisamayàcca màrgànvayaj¤àne /

[356|09-356|10]
sa eva tasmàdanyànsaptopapattibhavànmanuùyeùu pratisaüdadhàti saptàntaràbhavàn /

[356|10]
evaü deveùvityaùñàviü÷atiyavàn pratisaüdadhàti /

[356|10-356|11]
saptakasàmànyàttu saptakçtvaþ /

[356|11]
parama uktaþ /
saptasthànakau÷alasaptaparõavaditi vaibhàùikàþ /

[356|12-356|13]
yattarhhi såtra uktaü "asthànamanavakà÷o yaddaùñisaüpannaþ pudgalo 'ùñamaü bhavamabhinirvartayiùyati /

[356|13]
nedaü sthànaü vidyata" iti /
ekasyàü gatàvityabhipràyaþ /

[356|13-356|15]
yathàrutaü và kalpyamàne 'ntaràbhavo 'pi na syàt evamapyåredhvasrotaso bhavàgraparamasyaikasyàü gatàvaùñama upapattibhàvo na pràpnoti /

[356|15-356|16]
kàmadhàtvabhi saüdhivacanàdadoùaþ /

[356|16]
kimatra j¤àpakaü såtraü yuktirvà /

[356|16-356|17]
iha caiva kiü j¤àpakaü pratyekaü devamanuùyeùu saptakçtvo na pounarubhayeùveva saptakçtva iti /

[356|17]
evaü hi pañhacyate /

[356|18]
"saptakçtvo devà÷ca manuùyà÷ce"ti /
pratyekamapi tu kà÷yapãyàþ pañhanti /

[356|19]
"saptakçtvo devàn saptakçtvo manuùyàni"ti /
nàtràbhiniveùñavyam /

[356|19-356|20]
ya÷ca manuùyesu srota àpanno bhavati sa tànevàgamya parinirvàti /

[356|20]
yo deveùu sa tàneva /

[356|21]
kiü punaþ kàraõamaùñamaü bhavaü nàbhinirvartayati /

[356|21-356|22]
tàvatà kakalenàva÷yaü saütatiparipàkàt /

[356|22]
màrgo hi sa tajjàtãyaþ /
saptapadà÷ãviùa daùñavaccàturthakajvaravacca /

[356|23]
saptasaüyojanàva÷eùatvàcca /
dve avarabhàgãye pa¤ca cordhvabhàgãyànãti /

[356|23-356|24]
antareõàpyàryamàrgaü saümukhãkurvàõo na parinirvàti /

[356|24-356|25]
tàvat bhavavedanãyasya karmaõo valàdhànàt /

[356|25]
asati buddhotpàdagrahastha evàrhattvaü pràpnoti /

[356|25-356|26]
agàraü tu pounarnàdhyàvasati /

[356|26]
dharmatàpratilambhikaü tu bhikùuliïga pratilabhate /

[356|26-356|27]
anyà÷ramikaü liïgenetyapare /

[356|27]
kasmàdavinipàtakadharmà bhavati /

[356|27-356|29]
tadgàmi karmànupacayàdupacitavipàkadànavaiguõyàcca saütaterbalavatku÷alà dhivàsanàtprayogà÷aya÷uddhitaþ /

[356|29]
apàyanipàte tu karmaõyasau kùàntimapi notpàdayet /
àha càtra 

[357|01-357|04]
     "kçtvà budho 'lpamapi pàpamadhaþ prayàti 
     kçtvà budho mahadapi prajahàtyanartham 
     majjanyadho 'lpamapi vàriõi saühataü hi 
     pàtrikçtaü mahadapi plavate tadeva" iti /

[257|05]
duþkhasyàntaü karotãti ko duþkhasyàntaþ /

[357|05]
yasmàt pareõa duþkhaü nàsti /

[357|06]
apratisaüdhikaü duþkhaü karotãtyarthaþ /
athavà nirvàõamantaþ /
kathaü nirvàõaü karoti /

[357|07]
tatpràptivivandhàpanayanàt /
yathàkà÷aü kuru maõóapaü pàtayeti bhavanti vaktàraþ /

[357|08]
anyo 'pi ca syàtsaptakçtvaþ paramo na tu niyata iti nocyate /

[357|08-357|09]
evaü tàvadakùãõabhàvanàheyaþ phalasthaþ saptakçtvaþ paramo bhavati /

[357|10]
     #<tricaturvidhamuktastu dvitrijanmà kulaïkulaþ // VAkK_6.34 //>#

[357|11]
sa eva srota àpannastribhiþ /

[357|11-357|12]
kle÷aprahàõatastricatuþporakàraprahãõatvàt /

[357|12]
indriyatastatpratipakùànàsravendriyalàbhàt /

[357|12-357|13]
janmato dvitrijanmàva÷eùatvàt /

[357|13-357|14]
÷loke tu dvayorgrahaõaü srota àpannasya pa÷càtprahãõe sati tatpratipakùànàsravendriyasyànuktasiddhatvàt /

[357|14-357|15]
janma tu kadàcidalpãyaþ syàt /[35715]
pareõa bhavyatvàd /

[357|15]
ato 'sya grahaõam /

[357|15-357|16]
kasmànna pa¤caprakàraprahàõàt /

[357|16-357|17]
tatprahàõe ùaùñhasyàva÷yaü prahàõàt nahi tasyaikaþ prakàraþ phalaü vighnayituü samarthaþ /

[357|17]
ekavãcikasyeva dhàtvanatikramàt /

[357|17-357|18]
sa eva kulaïkulo dvividhaþ /

[357|18-357|19]
devakulaïkulo yo deveùa dve trãõi và kulàni saü÷ritya parinirvàti tatra và 'nyatra và devanikàye /

[357|19-357|20]
manuùyakulaïkulo yo manuùyeùu tatra và 'nyatra va dvãpe parinirvàti /

[357|20]
sa eva punaþ phalasthaþ 

[357|21]
     #<àpa¤camaprakàraghno dvitãyapratãpannakaþ />#

[357|22-357|23]
yasya phalasthasyaikaprakàroyàvatpa¤camaþ prahãõo bhavati asau dvitãyaphalapratipannako veditavyaþ /

[357|24]
     #<kùãõaùaùñhaprakàrastu sakçdàgàmyasau punaþ // VAkK_6.35 //>#

[358|01]
dvitãyaphalapràpto bhavati /

[358|01-358|02]
devàn gatvà sakçnmanuùyalokàgamanàtsakçdàgàmã /

[358|02]
pareõa janmàghàvàt /
ràgadveùamohànàü ca tanutvàdityucyate /

[358|03]
mçduprakàràva÷eùatvàt /
sa eva punaþ phalasthaþ /

[358|04]
     #<kùãõasaptàùñadoùàü÷a ekajanmaikavãcikaþ />#

[358|05]
     #<tçtãyapratipanna÷ca >#

[358|06]
tribhiþ kàraõaiþ /
sa eva sakçdàgàmyekavãcido veditavyaþ /

[358|06-358|07]
saptàùñaprakàraprahàõàt /

[358|07-358|08]
tatpratipakùànàsravendriyalàbhàdekajanmàva÷eùatvàt /

[358|08]
kathamasyaikaþ prakàraþ phalaü vidhnayitum ÷aknoti /
dhàtvatikramàt /

[358|09]
avasthàtraye hi karmàõi vidhnàyopatiùñhanta" ityuktaü pràk /

[358|09-358|10]
yathà karmàõyevaü kle÷à api veditavyà iti /

[358|10]
vipàkaniþùyandaphalabhåmyatikramàt /

[358|10-358|12]
vãcirnàmàntaraü tasya caikajamavyavahitatvàt nirvàõasya ekakle÷aprakàravyavahitatvàdvà 'nàgàmiphalasyaiko vãcirasyetyekavãcikaþ /

[358|12-358|13]
tçtãyaphalapratipannaka÷caikavãciko veditavyaþ prahãõasaptàùñaprakàraþ /

[358|13-358|14]
pårvaprahãõaprakàrastu phalapràptau na tàvatkulaïkulo bhavatyekavãciko và yàvatphalavi÷iùño màrgo na samukhãkçtaþ /

[358|15]
     #<so 'nàgàmã navakùayàt // VAkK_6.36 //>#

[358|16]
sa evapunaþ phalastho navaprakàraprahàõàdanàgàmã upadiùñaþ /

[358|16-358|17]
kàmadhàtvanàgamanàt /

[358|17-258|18]
"pa¤cànàmavarabhàgãyànàü saüyojanànàü prahàõàdi"tyucyate prahàõasaükulanàt /

[358|18]
ava÷yaü dve trãõi và pårvaü prahãõàni bhavanti /

[358|19]
     #<so 'ntarotpannasaüskàràsaüskàraparinirvçtiþ />#

[358|20]
     #<årdhvasrotà÷ca >#

[358|21]
antarà parinirvçtirasyetyantaràparinirvçtiþ /

[358|21-358|22]
evamutpannasya saüskàreõàsaüskàreõeti yojyam /

[358|22]
sa evànàgàmã punaþ pa¤cadhà bhavati /

[359|01]
antaràparinirvàyã yo 'ntaràbhave parinirvàti /

[359|01-359|02]
upapadyaparinirvàyã ya upapannamàtrã na ciràt parinirvàtyabhiyuktavàhimàrgatvàt /

[359|02]
sopadhi÷eùanirvàõena /

[359|02-359|03]
so 'ppi niråpadhi÷eùeõetyapare /

[359|03]
nàyurutsargàva÷itvàt /

[359|03-359|04]
sàbhisaüskàraparinirvàyã kila upapadyàprati prasrabdhaprayogaþ /

[359|04]
sàbhisaüskàraü parinirvàtyabhiyuktàvàhimàrgatvàt /

[359|05]
anabhisaüskàraparinirvàyã tvaünabhisaüskàreõàbhiyogavàhimàrgàbhàvàt /

[359|05-359|06]
saüskçtàsaüskçtàlambanamàrganirvàõàdityapare /

[359|06]
tattu na /
atiprasaïgàt /

[359|06-359|07]
såtre tvanàbhisaüskàraparinirvàyã pårva pañhacyate /

[359|07]
tathaiva ca yujyate /

[359|07-359|08]
vàhyavàhimàrgayoranabhisaüskàràbhisaüskàrasàdhyatvàdayatnayatnapràptitaþ /

[359|08-359|09]
upapadyaparinirvàyiõastu vàhitaro 'dhimàtratara÷ca màrgo mçdutarà÷cànu÷ayà iti /

[359|09-359|10]
årdhvasrotà yasyordhvaü gatirna tatriva parinirvàõaü yatropapannaþ /

[359|10]
sroto gatirityeko 'rthaþ /

[359|11]
     #<sa dhyàne vyavakãrõo 'kaniùñhagaþ // VAkK_6.37 //>#

[359|12]
årdhvasrotà dvivadho hetutaþ phalata÷ca /
hetuto vyavakorõàvyavakãrõadhyànatvàt /

[359|13-359|14]
phalato 'kaniùñhabhavàgraparamatvàt tatra yena dhyànaü vyavakãrõaü so 'kaniùñhàn gatvà parinirvàti /

[359|15]
     #<sa pluto 'rdhaplutaþ sarvacyuta÷ca >#
[359|16]
sa punareùo 'kaniùñhaparama årdhvaüsrotàstrividhaþ /
plutàdibhedàt /

[359|16-359|19]
tatra pluto nàma ya iha dhyànàni vyayakãrya dhyànacyàt oparihãõaü prathamaü dhyànamàsvàdya brahmakàyikeùåpapannaþ pårvàbhyàsava÷àccaturthaü dhyànaü vyavakãrya tasmàt pracyuto 'kaniùñheùåpapadyate /

[359|19]
eùa himadhyànimajjanàt plutaþ /

[359|19-359|20]
ardhpluto nàma yastataþ ÷uddhàvàseùåpapadya madhyàdekamapi sthànàntaraü vilaïghacyàkaniùñhàn pravi÷ati /

[359|20-359|21]
mahàbrahmasvàryo nopapadyate dçùñisthànatvàdekanàyakatvàcceti /

[359|21-359|22]
sarvacyuto nàma yaþ sarvàõi sthànàntaràõi saücaryàkaniùñhàn pravi÷ati /

[359|22]
na ca dakàcidanàgàmã /

[359|22-359|23]
tatraivolpatyàyatane dvitãyaü janmàbhinirvartayati /

[359|23]
vi÷eùagàmitvàt /

[359|23-359|24]
evaü càsya paripårõamanàgàmitvaü bhavati /

[359|24]
yatropapannastasyàdhastatra càtyantamanàgamanàt /

[359|14-359|15]
evaü tàvaddhacyàne vyavakãrõe 'kaniùñago veditavyaþ /

[359|15-359|25]
tataþ 

[360|01]
     #<anyo bhavàgragaþ />#

[360|02]
avyavakãrõadhyàna årdhvaüsrotà bhavàgraniùñho bhavati /

[360|02-360|04]
sa hi samàpattyantaràõyàsvàdayan sarvasthànàntareùåpapadyàpravi÷yaiva ÷uddhàvasànàrupyakramotpattito bhavàgraü gatvà parinirvàti /

[360|04]
÷amathacarito hyeùaþ /

[360|04-360|05]
pårvakastu vipa÷yanàcaritaþ /

[360|05]
antaràpi tu parinirvàõamårdhvaüsrotaso yujyamànaü pa÷yàmaþ /

[360|05-360|06]
akaniùñhabhavàgraparamatvaü tu pareõa gatyabhàvàdyathà sapta kçtvaþparamatvaü srota àpannasyeti /

[360|06-360|07]
ime tàvat pa¤ca rupopagà anàgàminaþ /

[360|08]
     #<àrugyaga÷caturdhànyaþ >#

[360|09]
anya àrupyago 'nàgàmã yo råpavãtaràga ita÷cacyutvàrupyeùupapadyate /

[360|09-360|10]
sa puna÷caturvidha upapadyàdiparinirvàyibhedàt /

[360|10]
ta ete ùaóanàgàmino bhavanti /
tataþ 

[360|11]
     #<iha nirvàpako 'paraþ // VAkK_6.38 //>#

[360|12]
ihaiva janmanyaparaþ parinirvàti /
sa dçùñadharmaparinirvàyo saptamaþ /

[360|13]
     #<punastrãüstrividhàn kçtvà nava rupopagàþ smçtàþ />#

[360|14]
punastrayàõàmanàgàminàü tridhà bhedàdråpopagà navànàgàmino bhavanti /

[360|15]
katameùàü trayàõàm /
antaropapadyaparinirvàyiõorurdhvasrotasa÷ca /
kathaü tridhàbhedàt /

[360|16]
antaràparinirvàyiõastàvadà÷vanà÷uciraparinirvàõàt dçùñàntatrayeõa /

[360|16-360|17]
upapadyaparinirvàyiõa upapadyàbhisaüskàrànabhisaüskàraparinirvàõàt /

[360|17-360|18]
sarve hyete trayo 'pyupapanna parinirvàõàdupapadyaparinirvàyiõaþ /

[360|18]
årdhvaüsrotasaþ plutàdibhedàt /

[360|18-360|19]
sarveùàü và trayàõàmà÷vanà÷uciraparinirvàõàditi tritvam /

[360|20]
     #<tadvi÷eùaþ punaþ karmakle÷endriyavi÷eùataþ // VAkK_6.39 //>#

[360|21]
teùàü punastrayàõàü navànàü cànàgàminàü karmakle÷enriyavi÷eùàdvi÷eùaþ /

[360|21-361|01]
trayàõàü tàvadabhinirvçttyupapadyàparaparyàyavedanãyakarmopacitatvàdyathàkramaü mçdumadhyàdhimàtra kle÷asamudàcàra tvàdadhimàtramadhyamudvindriyatvàcca /

[361|01-361|02]
teùàmapi navànàü prtyekamata eva yathàyogaü vi÷eùaþ /

[361|02]
prathamayostrikayoþ kle÷endriyavi÷eùàt pårvavat /

[361|02-361|03]
pa÷cimasya trikasyàparaparyàyavedanãyakarmavi÷eùàcceti /

[361|03-361|04]
ta ete navaprakàrakle÷endriyatvànnavànàgàmino bhavanti /

[361|04]
kathaü tarhi såtre sapta satpuruùagatayo de÷itàþ /

[361|05]
     #<årdhvaüsroturabhedena sapta sadgatayo matàþ />#

[361|06]
årdhvaü sravaõadharmà årdhvaüsrotà /

[361|06-361|07]
tasyàbhedanirde÷àtsapta satpuruùagatayaþ såtre 'bhihitàþ /

[361|07]
kasmàt punaretà eva satpuruùagatayo nànyàþ ÷aikùagatayaþ /

[361|07-361|08]
età hi gatayo yeùàü teùàü satyeva karmàõi vçttiþ ku÷ale asatyavçttiraku÷ale /

[361|08-361|09]
età÷ca gatãrgatànàü na punaþ pratyàgatirasti /

[361|09]
natvetadyathoktamanyatràsti /
ataþ 

[361|10]
     #<sadasadvçttyavçttibhyàü gatàopratyàgate÷ca tàþ // VAkK_6.40 //>#

[361|11]
sapta satpuruùagatayo nànyà iti /

[361|11-361|12]
yattarhi såtre evoktaü "satpuruùàþ katamaþ /

[361|12]
÷aikùyaþ samyagdçùñacyà samanvàgata" iti vistaraþ /

[361|12-361|13]
anyeùàmapyasti poàryàyikaü satpuruùatvam /

[361|13-361|14]
pa¤cavidhasya pàpasyàtyantamakaraõasaüvarapratilambhàt pràyeõàku÷alaprahàõàcca /

[361|14]
yeùàü tu niùparyàyeõa teùàmihàdhhikàraþ /

[361|15]
kiü punaþ parivçttajanmano 'pyanàgàmina eùa bhedo 'sti /
yasmàt 

[361|16]
     #<na paràvçttajanmàryaþ kàme dhàtvantaropagaþ />#

[361|17]
kàmadhàtau paràvçttajanmàntara àryo na dhàtvantaraü gacchati /

[361|17-361|18]
anàgàmi phalaü pràpya tatraiva janmani parinirvàõàt /

[361|18-361|19]
råpadhàtau tu paràvçttajanma kadàcidàrupyànpravi÷ati /

[361|19]
ya årdhvaüsrotà bhavàgraparamaþ /

[361|19-361|20]
yattarhi ÷akreõoktaü "ye te devà akaniùñhà iti vi÷rutàþ /

[361|20]
ante me hãyamànasya tatropapattirbhaviùyati" /

[361|20-361|21]
abhidharmà nabhij¤atvàditi vaibhàùikàþ /

[361|21]
bhavatà "pyanivàraõaü saüharùaõãyatvà" diti /

[362|01]
     #<sa cordhvaja÷ca naivàkùasaücàraparihàõibhàk // VAkK_6.41 //>#

[362|02-362|03]
sa ca kàmadhàtau parivçttajanmà årdhvadhàtåpapanna÷càryo naivendriyàõi saücarati nàpi katha¤cit parihãyate /

[362|03-362|04]
kiü punaþ kàraõaü parivçttajanmàntàsyàryasya råpàrupyaprave÷endriyasaücàraparihàõayo neùyante /

[362|04]
yasmànna santi /
kasmànna santi /

[362|04-362|05]
janmàntaraparivàsenendriyàõàü paripakvataratvàdà÷rayavi÷eùalàbhàcca /

[362|06]
atha kasmàdvãtaràgaþ ÷aikùo nàntaràye parinirvàyã bhavati /

[362|06-362|08]
màrgasyàjitatvàdasaümukhãbhàvataþ anu÷ayànàü ca nàtimandatvàt duþsamatikràmatvàtkàmavàtoriti vaibhàùikàþ /

[362|08]
bahu hyanena kartavyaü bhavati /

[362|08-362|09]
aku÷alàmyàkçtakle÷aprahàõaü dvitri÷ràmaõyaphalapràptistridhàtusamatikrama÷ca /

[362|09]
taccàntaràbhavastho na ÷aktaþ kartumiti /

[362|10]
yaduktaü "sa dhyàne vyavakãrõe 'kaniùñhaga" iti /

[362|10-362|11]
atha katamaddhacyànaü prathamato vyavakãryate /

[362|12]
     #<àkãryate caturthaü pràk >#

[362|13]
sa hi sarvakarmaõyaþ samàdhiþ sukhapratipadàmagracyatvàt /

[362|13-362|14]
evaü ca punaþ vyavakãryate /

[362|14]
arhannanàgàmã và pravàhayuktamanàsravaü caturthaü dhyànaü samàpadyate /

[362|15]
tasmàdvacyutthàya pravàhayuktaü tadeva sàsravaü samàpadyate puna÷cànàsravam /

[362|15-362|17]
evaü pravàhàprahàsena yadà kila dvau kùaõàvanàsravau samàpadyate dvau sàsravau puna÷cànàsravàvayaü vyavakiraõasya prayogaþ /

[362|18]
     #<niùpatti kùaõami÷raõàt />#

[362|19]
yadà tvanàsravasya kùayasyànantaraü sàsravaü saümukhãkaroti sàsravasyànàsravam /

[362|20-362|21]
evaü sàsravasya kùaõasyànàsravàbhyàü mi÷raõàt vyavakiraõaü niùpannaü bhavatãti vaibhàùikàþ /

[362|21-362|22]
dvau hi kùaõàvànantaryamàrgasadç÷au tçtã yo vimuktimàrgasadç÷a iti /

[362|22]
evaü caturthaü dhyànaü vyavakãrya tadvalelnànyànyapi vyavakãryante /

[362|22-362|23]
kàmadhàtau triùu dvãpeùu prathamaü vyavakãryate /

[362|23]
pa÷càt parihãõena råpadhàtau /

[362|23-362|24]
a÷akyaü tu kùaõavyavakiraõamanyatra buddhàt /

[362|24-362|25]
ata icchàtaþ pravàhatrayasamàpattito niùpannaü bhavatãti pa÷yàmaþ /

[362|26]
kimarthaü pounardhyànaü vyavakãryate /

[363|01]
     #<upapattivihàràrthaü kle÷abhãrutayà 'pi ca // VAkK_6.42 //>#

[363|02]
tribhiþ kàraõairdhyànaü vyavakiranti /

[363|02-362|03]
tãkùõendriyà anàgàminaþ ÷uddhàvàsopapattyarthaü dçùñadharmasukhavihàràrthaü ca /

[363|03-363|04]
mçdvindriyàþ kle÷abhirutayà càsvàdanàsaüprayuktasamàdhidårãkaraõàdaparihãõàrtham /

[363|04]
arhantastu tãkùaõendriyà dçùñadharmasukhavihàràrtham /

[363|05]
mçdvindriyàþ kle÷abhãrutvàccàparihãõàrtham /

[363|06]
atha kasmàt pa¤caiva ÷uddhàvàsopapattayaþ /

[363|06-363|07]
yadetadvacyavakãrõabhàvitaü caturthaü dhyànamuktam 

[363|08]
     #<tatpà¤cavidhyàtpa¤caiva ÷uddhàvàsopapattayaþ />#

[363|09]
sà hi vyavakãrõabhàvanà pa¤caprakàrà mrdumadhyàdhimàtrataratamabhedàt /

[363|09-363|10]
prathamàyàü trãõi cittàni saümukhãdriyante /

[363|10]
anàsravaü sàsravamanàsravaü ca /
dvitãyàyàü ùañ /

[363|11]
tçtãyàyàü nava /
caturthyàü dvàda÷a /
pa¤camyàü pa¤cada÷a /

[363|11-363|12]
tàsàü yathàsaükhyaü pa¤ca ÷uddhàvàsàþ phalam /

[363|12]
yattatra sàsravaü tadva÷àtteùåpapattiþ /

[363|12-363|13]
÷raddhàdãndriyàdhikyàt pa¤cetyapare /

[363|14]
     #<nirodhalàbhyanàgàmã kàyasàkùã punarmataþ // VAkK_6.43 //>#

[363|15]
nirodhalàbho 'syàstãti nirodhalàbhã /

[363|15-363|16]
yo hi ka÷cidanàgàmã nirodhasamàpattilàbhã sa kàyasàkùãtyucyate /

[363|16-363|17]
nirvàõasadç÷asya dharmasya kàyena sàkùàtkaraõàt /

[363|17]
kathaü punaþ kàyena sàkùàtkaroti /
cittàbhàvàt kàyà÷rayotpatteþ /

[363|18]
evaü tu bhavitavyam /

[363|18-363|19]
sa hi tasmàdvyutthàyàpratilabdhapårvà savij¤ànakàü kàya÷àntiü pratilabhate /

[363|19-363|20]
yato 'syaivaü bhavati ÷àntà vata nirodhasamàpattirnirvàõasadç÷ã vata nirodhasamàpattiriti /

[363|20]
evamanena tasyàþ ÷àntatvaü kàyena sàkùatkçtaü bhavati /

[363|21]
pràptij¤ànasàkùàtkriyàbhyàü pratyakùãkàro hi sàkùàtkriyà /

[363|21-363|22]
aùñàda÷a ÷aikùà" ityatra såtre ki kàraõaü kàyasàkùã noktaþ /

[363|22]
kàraõàbhàvàt /
ki punaþ kàraõam /

[363|23]
anàsravàstisraþ ÷aikùàstatphàü ca /
tadvi÷eùeõa hi ÷aikùàõàü vyavasthànam /

[363|23-363|24]
nirodhasamàpatti÷ca naiva÷aikùànà÷ikùà phalam /

[363|24]
ato na tadyogàcdhaikùavi÷eùa uktaþ /

[363|24-363|25]
eùa tàvadanàgàminàü yathàsthålaü bhedaþ /

[363|25]
såkùmaü tu bhidyamànàþ sahasra÷o bhidyante /

[363|26]
antaràparinirvàyiõastrayo mçdumadhyàdhimàtrendriyabhedàt /
bhåmibhedàccatvàraþ /

[364|01]
parihàõadharmàdigotrabhedàt ùañ /

[364|01-364|02]
sthànàntarabhedàt ùoóa÷a bhåmivairàgyabhedàt ùañtriü÷at /

[364|02-364|03]
råpadhatau sakalàbandhano yàvaccaturthadhyànàùñaprakàravãtaràgaþ /

[364|03]
sthànàntaragotravairàgyendriyabhedàdvànavatàni pa¤caviü÷atiþ ÷atàni /

[364|04]
kathaü kçtvà /
ekasmin sthàne ùañ gotràõi /

[364|04-364|06]
gotre gotre nava pudgalàþ sakalabandhano yàvadaùñaprakàravãtaràgaþ svasmàtsthànàt ùaõõõavakàni catuùpa¤cà÷at ùoóa÷a catuùpa¤cà÷atkàni catuþùaùñànyaùñau ÷atàni /

[364|06-364|07]
indriyabhedàt punastriguõà ityevaü kçtvà yo 'dharadhyàne navaprakàravãtaràgaþ sa uttare sakalabandhana uktaþ /

[364|07-364|08]
samagaõanàrtham /

[364|08-364|09]
yathàntaràparinirvàyiõa evaü yavadårdhvasrotasa ityabhisamasya sarve catvàriü÷adånàni trayoda÷asahasràpyanàgàminàü bhavanti /

[364|10]
     #<àbhavàgràùñabhàgakùidarhattve pratipakùakaþ />#

[364|11]
anàgàmãtyadhikçtam /

[364|11-364|12]
sa khalvayamanàgàmã prathamadhyànaikaprakàravairàgyàt prabçti yàvat bhavàgràùñaprakàraprahàõàdarhattvapratipannako bhavanti /

[364|13]
     #<navamasyàpyànantaryapathe >#

[364|14-364|15]
navamasyàpi bhàvàgrikasya prakàrasya prahàõàyànantaryamàrge so 'rhattvapratipannaka eva /

[364|16]
     #<vajropama÷ca saþ // VAkK_6.44 //>#

[364|17]
sa cànantaryamàrgo vajropamaþ samàdhirityucyeta /

[364|18]
sarvànu÷ayabheditvàt /
bhinnatvàdasau na punaþ sarvàn bhinatti /

[364|18-364|19]
sarvàstu bhettuü samarthaþ /

[364|19]
sarvànantaryamàrgàõàmadhimàtratamatvàt /

[364|19-364|20]
vajropamànàü tu bahubhedaü varõayanti /

[364|20-364|21]
anàgàmyasaügçhãtà bhàvàgrikaduþkhasamudàyàlambanairduþkhasamudayànvayaj¤ànàkàraiþ saüprayuktà aùñau /

[364|21]
nirodhamàrgadharmaj¤ànàkàraiþ saüprayuktà aùñau /

[364|22]
nirodhànvayaj¤ànàkàraiþ saüprayuktàþ prathamadhyànanirodhàlambanà÷catvàraþ /

[364|22-364|23]
evaü yàvat bhavàgranirodhàlambanà÷catvàraþ /

[364|23]
màrgànvayaj¤ànàkàraiþ saüprayuktà÷catvàraþ /

[365|01]
kçtsnasyànvayaj¤ànapakùasyàlambanàt /

[365|01-365|02]
ta ime j¤ànàkàràlambanabhedabhinnà dvàpa¤cà÷advajropamà bhavanti /

[365|02]
yathà 'nàgàmyasaügçhãtà evaü yàvaccaturthadhyànasaügçhãtàþ /

[365|03-365|04]
àkà÷avij¤ànànantyàki¤canyàyatanasaügçhãtà yathàsaükhyamaùñàviü÷ati÷caturviü÷ativiü÷ati÷ca bhavanti /

[365|04-365|05]
teùu dharmaj¤ànasyàdhobhåminirodhàlambanasya cànvayaj¤ànasyàbhàvàt /

[365|05]
adhobhåmipratipakùàlambanaü tu bhavati /
tasyànyo 'nyahetutvàditi /

[365|05-365|07]
yeùàü tu màrgànvayaj¤ànamapyekaikabhåmipratipakùàlambanamiùñaü teùàmaùñàviü÷atimadhikàn prakùãpyànàgamyasaügçhãtà a÷ãtirvajropamà bhavanti /

[365|07-365|08]
evaü yàvaccaturthadhyàna saügçhãtàþ /

[365|08-365|09]
àkà÷ànantyàyatanàdiùu yathàkramaü catvàriü÷at dvàtriü÷accaturvi÷ati÷ca bhavanti /

[365|09]
punargotrendriyabhedàt bhåyàüso bhavanti /

[365|10]
yastvasau bhàvàgriko navamaþ prakàra ukto yasya vajropamena prahàõaü 

[365|11]
     #<tatkùayàptyà kùayaj¤ànaü >#

[365|12]
tasya punarnavamasya prakàrasya saha kùayapràptyà kùayaj¤ànamutpadyate /

[365|12-365|13]
vajropamasamàdheranantaraü pa÷cimo vimuktimàrgaþ /

[365|13-365|14]
ata eva tatkùayaj¤ànaü sarvàsravakùayapràptisahajatvàtprathamataþ /

[365|15]
     #<a÷aikùo 'rhannasau tadà />#

[365|16-365|17]
utpanne ca punaþ kùayaj¤àne so 'rhattvapratipannakaþ a÷aikùo bhavatyarha÷càrhattvaphalapràptaþ /

[365|17]
phalàntaraü prati punaþ ÷ikùitavyàbhàvàda÷aikùaþ /

[365|17-365|19]
ata eva sa paramàrtaü karaõàrthatvàt sarvasaràgapåjàrhattvàccàrhanniti siddhaü bhavatyanye sapta pårvoktàþ pudgalàþ ÷aikùà iti /

[365|19]
kena te ÷aikùàþ /

[365|19-365|20]
àsravakùayàya nityaü ÷ikùaõa÷ãlatvàcchikùàtraye adhi÷ãlamadhicittamadhipraj¤aü ca /

[365|20]
tàþ punaþ ÷ãlasamàdhipraj¤àsvabhàvàþ /

[365|21]
pçthagjano 'pi ÷aikùaþ pràpnoti /
na /
yathàbhåtaü satyàpraj¤ànàt puna÷càpa÷ikùaõàt /

[365|22-365|23]
ata eva dvirabhidhànaü såtre "÷ikùàyàü ÷ikùate ÷ikùàyàü ÷ikùata iti ÷ivakatasmàcchaikùa ityucyata" iti /

[365|23-365|24]
yaþ ÷ikùata eva nàpa÷ikùate sa ÷aikùa ityavadhàraõaü yathà vij¤àyeta /

[365|24]
prakçtistha àryaþ kathaü ÷ikùaõa÷ãlaþ /

[365|25]
à÷ayataþ /
sthitàdhvagavat pràptyanuùaïgata÷ca ùikùàtrayasya /

[365|25-365|26]
atha ÷aikùà dharmàþ katame /

[365|26]
÷aikùasyànàsravàþ /
a÷aikùàþ katame /
a÷aikùasyànàsravàþ /

[365|26-365|27]
nirvàõaü kasmànna ÷aikùam /

[365|27]
a÷aikùapçthagjanayorapi tadyogàt /
kasmànnà÷aikùam /

[365|27-366|01]
÷aikùapçthagjanayorapi tadyogàt /

[366|01]
ta ete sarva evàùñàvàryapudgalà bhavanti /

[366|01-366|02]
pratipannakà÷catvàra÷ca phale sthitàþ /

[366|02]
tadyathà srota àpattiphalasàkùàtkriyàyai pratipannakaþ srota àpannaþ /

[366|03]
evaü yàvadarhattvaphalasàkùàtkriyàyai pratiüpannako 'rhanniti /
nàmata ete 'ùñau bhavanti /

[366|04]
dravyatastu pa¤ca /
prathamaþ pratipannaka÷catvàra÷ca phalasthàþ /

[366|04-366|05]
÷eùàõàü pratipannakànàü triphalasthàvyatirekàt /

[366|05]
anupårvàdhigamaü pratyevamucyate /

[366|05-366|07]
bhåyaþkàmavãtaràgau tu syàtàü dar÷anamàrge sakudàgàmyanàgàmiphalapratipannakau na ca srota àpanna sakçdàgàminàviti /

[366|08]
dvividho hi bhàvanàmàrga ukto laukiko lokottara÷ceti /

[366|08-366|09]
kenàyaü ÷aikùaüþ kuto vairàgyaü pràpnoti /

[366|10]
     #<lokottareõa vairàgyaü bhavàgràt >#

[366|11]
na laukikena /
ki kàraõam /

[366|11-366|12]
tata årdhva laukikàbhàvàt svabhåmikasya và pratipakùatvàt /

[366|12]
kasmànna pratipakùaþ /

[366|12-366|13]
tatkle÷ànu÷ayitatvàt /

[366|13-366|14]
yo hi kle÷o yatra vastunyanu÷ete na tasya tadvastu oprahàõàya saüvartate yasya ca yaþ pratipakùo na tatra sa kle÷o 'nu÷ete iti /

[366|15]
     #<anyato dvidhà // VAkK_6.45 //>#

[366|16]
bhavàgràdanyataþ sarvato bhåmelaukikenàopi vairàgyaü lokottareõàpi /
tatra punaþ 

[366|17]
     #<laukikenàryavairàgye visaüyogàptayo dvidhà />#

[366|18-366|19]
laukikena màrgeõàryavairàgyaü gacchato dvividhà visaüyogapràptaya utpadyante laukikyo lokottarà÷ca /

[366|20]
     #<lokottareõa cetyeke >#

[366|21]
lokottareõàpyevamityapare /
kiü kàraõam /

[366|22]
     #<tyavate kle÷àsamanvayàt // VAkK_6.46 //>#

[367|01-367|03]
yadi hyàryamàrgeõa vairàgyaü pràpnuvato laukikã visaüyogapràpotirnotpadyate evaü sati ya àryamàrgeõàki¤canyàyatanàdvãtaràgo dhyànaü ni÷rityendriyàõi saücarati sakçtsnapårvamàrgatyàgàtkevalaphalamàrgalàbhàccordhvabhåmikle÷avisaüyogenàsamanvàgataþ syàt /

[367|04]
tyakte ca tasmin taiþ kle÷aiþ samanvàgataþ syàditi /

[367|05]
     #<bhavàgràdhavimuktordhvajàtavattvasamanvayaþ />#

[367|06-367|07]
asatyàmapi tu tasyàü laukikyàü visaüyogapràptau na taiþ samanvàgamaþ syàt /

[367|07-367|09]
tadyathà bhavàgràdardha prakàravimuktasyàsatyàmapi tu laukikyàü tadvisaüyogapràptau tyaktàyàmapi cendriyasaücàreõa lokottaràyàü na punastaiþ kle÷aiþ samanvàgamo bhavati /

[367|09-367|10]
yathà ca pçthagjanasya prathamadhyànabhåmerurdhvaü jàtasya kàmàvacarakle÷avisaüyogapràptityàgànna punastaiþ samanvàgamo bhavatãtyaj¤àpakametat /

[367|11]
katapayà punarbhåmyà kuto vairàgyaü bhavati /

[367|12]
     #<anàsraveõa vairàgyamanàgàmyena sarvataþ // VAkK_6.47 //>#

[367|13]
àbhavàgràt /

[367|13-367|14]
atha yaþ sàmantakaü ni÷rityàdharabhåmivairàgyaü pràpnoti kimasyànantaryamàgavatsarve vimuktimàrgàþ sàmantakàdbhavanti /

[367|14]
netyàha /
kiü tarhi /

[367|15]
     #<dhyànàtsàmantakàdvà 'ntyo mukti màrgastribhåjaye />#

[367|16]
nava hyapapattibhåmayaþ /
sarvakàmadhàturaùñau ca dhyànàrupyàþ /

[367|16-367|17]
tatra yàvat dvitãyadhyànavairàgyaü tribhåmijayaþ /

[367|17-367|18]
tasmin pa÷cimo vimuktimàrgaþ sàmantakàdbhavati dhyànàdvà maulàt /

[367|19]
     #<nordhvaü sàmantakàt >#

[367|20]
tribhåmijayàdårdhvaü maulàdeva na punaþ sàmantakàdupekùendriyasàmànyàt /

[367|20-367|21]
triùu hi dhyàneùu sàmantakamaulayorindriyabhedàt ka÷cinna ÷aknoti maulaü dhyànaü praveùñum /

[368|01]
indriyasaücàrasya duùkaratvàt /

[368|01-368|02]
atastribhåmivairàgye dhyànasàmantakàdapyanyo vimuktimàrgo bhavati /

[368|03]
"anàsraveõa vairàgyamanàgamyena sarvata" ityuktamanyaistu noktam /
ata ucyate 

[368|04]
     #<àryairaùñàbhiþ svordhvabhåjayaþ // VAkK_6.48 //>#

[368|05-368|06]
anàsravairaùñàbhirdhyànadhyànàntaràrupyaiþ svasyà årdhvàyà÷ca bhåmervairàgyaü nàdharàyà vãtaràgatvàt /

[368|06-368|07]
tatra lokottarà ànantaryavimuktimàrgàþ satyàlambanatvàtsatyàkàrapravçttà iti siddham /

[368|08]
     #<vimuktyànantaryapathà laukikàstu yathàkramam />#

[368|09]
     #<÷àntàdyudàràdyàkàràþ >#

[368|10]
vimuktimàrgàþ ÷àntàdyàkàrà ànantaryamàrgà audàrikàdyàkàràþ /

[368|10-368|11]
te punaryathàkramam 

[368|12]
     #<uktaràdharagocaràþ // VAkK_6.49 //>#

[368|13]
vimuktimàrgà uttaràü bhåmiü ÷àntataþ praõãtato niþsarõata÷càkàrayanti saübhavataþ /

[368|14]
ànantaryamàrgà adharàü bhåmimaudàrikato duþkhilataþ sthålabhittikata÷ca /

[368|14-368|15]
a÷àntatvàdaudarikato mahàbhisaüskàrataratvàt /

[368|15-368|16]
apraõãtatvàt duþkhilato bahudauùñhulyataratvena pratikålabhàvàt /

[368|16-368|17]
sthålabhittikatastayaiva tadbhåmyaniþsaraõàt bhittyaniþsaraõavat /

[368|17]
eùàü viparyayeõa ÷àntapraõãtaniþsaraõàkàràþ /
gata mànuùaïgikam /

[368|18]
idaü tu vaktavyam /

[368|19]
atha kùayaj¤ànàkanantaraü kimutpadyate 

[368|20]
     #<yadyakopyaþ kùayaj¤ànàdanutpàdamatiþ >#

[368|21]
akopyadharmà cedarhanbhavati kùayaj¤ànàtsamanantaramanutpàdaj¤ànamasyotpadyate /

[368|22]
     #<na cet />#

[369|01]
     #<kùayaj¤ànama÷aikùã và dçùñiþ >#

[369|02-369|03]
na cedakopyadharmà bhavati kùayaj¤ànàt kùavaj¤ànamevotpadyate a÷aikùã và samyagdçùñiþ /

[369|03]
na tvanutpàdaj¤ànaü parihàõisaübhavàt /

[369|03-369|04]
kiü punarakopoyadharmaõaþ sà naivotpadyate /

[369|05]
     #<sarvasya sà 'rhataþ // VAkK_6.50 //>#

[369|06-369|07]
akopyadharmaõo 'pyanutpàdaj¤ànàtkadàcidanutpàdaj¤ànamevotpadyate kadàcida÷aikùã samyagdçùñiþ /

[369|08]
yànyetàni catvàri phalànyuktàni kasyaitàni phalàni /
÷ramaõyaphalàni /

[369|09]
kimidaü ÷ràmaõyaü nàma /

[369|10]
     #<÷ràvaõyamamalo màrgaüþ >#

[369|11]
anàsravo màrgaþ ÷ramaõyam /
tena hhi ÷ramaõo bhavati /
kle÷asaü÷amanàt /

[369|12-369|13]
"÷amità anena bhavanti anekavidhàþ ùàpakà aku÷alà dharmà vistareõa yàvajjaràmaraõãyàstasmàcchramaõa ityucyata" iti såtre vacanàt /

[369|13-369|14]
anatyanta÷amanànna pçthagjanaþ paramàrtha÷ramaõaþ /

[369|14]
tasya punaþ ÷ràmaõyasya /

[369|15]
     #<saüskçtàsaüskçtaü phalam />#

[369|16]
saüskçtàsaüskçtàni hi ÷ràmaõyaphalàni puna÷catvàryuktàni såtre /
api tu 

[369|17]
     #<ekànnanavatistàni >#

[369|18]
kàni punastàni 

[369|19]
     #<muktimàrgàþ saha kùayaiþ // VAkK_6.51 //>#

[369|20-369|22]
dar÷anaheyaprahàõàyàùñàvànantryamàrgà aùñau vimuktimàrgà bhàvanàheyaprahàõàya navasu bhåmiùu pratyekaü nava prakàràõàü kle÷ànàü prahàõàya tàvanta evànantaryamàrgà vimuktimàrgà÷ca /

[369|22-370|01]
tatrànantaryamàrgàþ ÷ràmaõyaü vimuktimàrgàþ saüskçtàni ÷ràmaõyaphalàni /

[370|01]
tanniùyandapuruùakàraphalatvàt /

[370|01-370|02]
teùàü kle÷ànàü prahàõànyasaüskçtàni ÷ràmaõyaphalàni /

[370|02]
evamekànnanavatirbhavanti /

[370|02-370|03]
evaü tarhi buddhasyopasaükhyànaü kartavyaü jàyate /

[370|03]
na kartavyam /
yadyapi bhåyàüsi phalàni 

[370|04]
     #<catuùphalavyavasthà tu pa¤akàraõasaübhavàt />#

[370|05-370|06]
yasyàü hi prahàõamàrgàvasthàyàü pa¤ca kàraõàni saübhavanti tasyàü kia bhagavatà phalaü vyavasthàpitam /

[370|06]
katamàni pa¤ca /

[370|07]
     #<pårvatyàgo 'nyamàrgàptiþ kùayasaükalanaü phale // VAkK_6.52 //>#

[370|08]
     #<j¤ànàùñakasya làbho 'tha ùoóa÷àkàrabhàvanà />#

[370|09]
pårvamàrgatyàgo 'pårvamàrgàptiþ pratipannakaphalamàrgatyàgalàbhàt /

[370|09-370|10]
prahàõasaükalanaü sarvasyaikapràptilàbhàt /

[370|10]
yugapadaùñaj¤ànalàbha÷caturvidhanàü dharmànvayaj¤ànànàm /

[370|11]
ùoóa÷àkàrabhàvanà anityàdyàkàràõàm /

[370|11-370|12]
imàni hi pa¤ca kàraõàni phale phale bhavanti /

[370|13-370|14]
yadyanàsravo màrgaþ ÷ràmaõyaü kathaü laukikamàrgapràptaü phaladvayaü ÷ràmaõyaphalaü yujyate /

[370|15]
     #<laukikàoptaü tu mi÷ratvànàsravàptiþ dhçteþ phalalm // VAkK_6.53 //>#

[370|16-370|17]
na hi tatra laukikamàrgaphalamev prahàõaü sakçdàgàmiphalaü và bhavatyanàgàmiphalaü và /

[370|17]
kiü tarhi /

[370|17-370|18]
dar÷anamàrgaphalamapi prahàõaü tatra mi÷rãkriyate /

[370|18]
sarvasya tatphalasaügçhãtaikavisaüyogapràptilàbhàt /

[370|18-370|19]
ata eva hi såtra uktaü "sakçdàgàmiphalaü katamat /

[370|19-370|20]
yattrayàõàü saüyojanànàü prahàõaü ràgadveùamohànàü ca tatutvamiti /

[370|20]
anàgàmiphalaü katamat /

[370|20-370|21]
yaduta pa¤cànàmavarabhàgãyànàü samyojanànàü prahàõami"ti /

[370|21]
anàsravayà ca visaüyogàpràptyà tatprahàõaü sadhàryate /

[370|21-370|22]
tadvalena parihãõàmaraõàt /

[370|22]
ato 'pyasya maraõaü yuktaü ÷ràmaõyaphalam /

[370|22-370|23]
yadeva caitacchràmaõyayuktaü /

[370|24]
     #<bràhmaõyaü brahmacakraü ca tadeva >#

[370|25]
kle÷ànàü vàhanàdvàhmaõyaü brahmacakraü tu 

[371|01]
     #<brahmàvartanàt />#

[371|02]
anuttarabrahmaõyayogàt bhagavànbrahmà /

[371|02-371|03]
"eùa hi bhagavàn brahmà ityapi ÷àntaþ ÷ãtãbhåta ityapã"ti såtràt /

[371|03]
tasyedaü cakramiti bràhmaü tena prartitatvàt /

[371|04]
     #<dharmacakraü tu dçïmàrgaþ >#

[371|05]
caïkramaõàccakraü tatsàdharmyàddar÷anamàrgo dharmacakram /
kathamasya sàdharmyam /

[371|06]
     #<à÷ugatvàdyaràdibhiþ // VAkK_6.54 //>#

[371|07]
à÷ugatvàttyajanakramaõàt ajitajayajitàdhyavasanàdutpatananipattanàcca /

[371|07-371|08]
evamà÷ugatvàdibhiþ aràdibhiþ sàdharmyàdàryàùñàïïgo màrga÷cakramiti bhadantaghoùakaþ /

[371|08-371|09]
samyagdçùñisaükalpavyàyàmasmçtayo hyarasthànãyàþ /

[371|09-371|10]
samyagvàkkarmàntàjãvà nàbhisthànãyàþ samàdhirnemisthànãya iti dar÷anamàrgo dharmacakramiti /

[371|10-371|11]
kuta etat àryakauõóinyasya tadutpattau "pravarttitaü dharmacakrami"ti vacanàt /

[371|11-371|12]
kathaü tattriparivartaü dvàda÷àkàraü ca /

[371|12]
idaü duþkhamàryasatyam /

[371|12-371|13]
tat khalu parij¤eyaü tat khalu parij¤àtamityete trayaþ parivartàþ /

[371|13-371|14]
ekaikasmiü÷ca parivarte cakùurudapàdi j¤ànaü vidyà buddhirudapàdi ityete dvàda÷àkàràþ /

[371|14]
pratisatyemevaü bhavanti /

[371|14-371|15]
trikadvàda÷akasàdharmyàttu triparivartaü dvàda÷àkàramuktam /

[371|15]
dvayasaptasthànakau÷alàde÷anàvat /

[371|15-371|16]
ebhi÷ca parivartairdar÷anabhàvanà÷aikùamàrgà yathàsaükhyaü dar÷atà iti vaibhàùikàþ /

[371|16-371|17]
yadyevaü na tarhi dar÷anamàrga eva triparivartto dvàda÷àkàra iti kathamasau dharmacakraü vyavasthàpyate /

[371|17-371|18]
tasmàtsa eva dharmaparyàyo dharmacakraü triparirtaü dvàda÷àkàraü ca yujyate /

[371|18]
kathaü ca punastriparivartam /

[371|19]
satyànàü triþ parivarttanàt /
kathaü dvàda÷àkàram /
caturõàü satyànàü tridhàkaraõàt /

[371|20]
duþkhaü samudayo nirodho màrga iti /

[371|20-371|21]
parij¤eyaü praheyaü sàkùàtkartavyaü bhàvayitavyamiti /

[371|21]
parij¤àtaü prahãõaü sàkùàtkçtaü bhàvitamiti /

[371|21-371|22]
tasya punaþ pravartanaü parasaütàne gamanamarthaj¤àpanàt /

[371|22]
athavà sarva evàryamàrgo dharmacakraü veneyasaütànakramaõàt /

[371|23-371|24]
tattu parasaütàne dar÷anamàrgotpàdanàdvartayitumàrabdhamataþ pravartitamityucyate /

[372|01]
atha kasmindhàtau kati ÷ràmaõyaphalàni pràpyante /

[372|02]
     #<kàme trayàptiþ >#

[372|03]
kàmadhàtàveva trayàõàü ÷ràmaõyaphalànàü pràptirnànyatra /

[372|04]
     #<antyasya triùu >#

[372|05]
antyaü ÷ràmaõyaphalamarhatvaü tasya triùu dhàtuùu pràptiþ /

[372|05-372|06]
phaladvayasya tàvadavãtaràgapràpyatvàdårdhvamapràptiryuktà /

[372|06]
tçtãyasya tu kasmàdapràptiþ /

[372|07]
     #<nordhvaü hi dçkpathaþ />#

[372|08]
årdhvaü hi kàmadhàtordar÷anamàrgo nàsti /

[372|08-372|09]
na ca tena vinà 'sti vãtaràgasyànàgàmi phalapràptirityetat kàraõam /

[372|09]
kiü punaþ kàraõaü tatra dar÷anamàrgo nàsti /

[372|10]
àrupyeùu tàvat ÷ravaõàbhàvàdadhodhàtvanàlambanàcca /
råpadhàtau tu 

[372|11]
     #<asaüvegàdiha vidhà tatra niùñheti càgamàt // VAkK_6.55 //>#

[372|12]
råpàvacarà hi pçthagjanàþ samàpattimukhasaïgà duþkhavedanàbhàvàcca na saüvijante /

[372|12-372|13]
na ca vinà saügenàryamàrgaþ ÷akto labdhum /

[372|13]
iyaü tàvadyuktiþ /

[372|13-372|14]
àgamo 'pyayaü "pa¤cànàü pudgalànàmiha vidhà tatra niùñhà antaràparinirvàyiõo yàvadårdhvaüsrotasa" iti /

[372|15]
vidhà hi màrgarambho nirvàõopàyatvàt /

[372|16]
idamuktaü "yadyakopyaþ kùayaj¤ànàdanutpàdamati" riti /

[372|16-372|17]
tatra kimarhatamapyasti bhedaþ /

[372|17]
astãtyucyate /

[372|18]
     #<ùaóarhanto matàþ >#

[372|19-372|20]
såtra uktaü ùaóarhantaþ parihàõadharmà cetanàdharmà anurakùaõà dharmà sthitàkampoyaþ prativedhanàbhavyo 'kopyadharmà ceti /

[372|21]
     #<teùàü pa¤ca ÷raddhàdhhimuktijàþ />#

[373|01]
akokpyadharmàõaü varjayitvà 'nye pa¤ca ÷raddhàdhimukti pårvakàþ /

[373|02]
     #<vimuktiþ sàmayikyeùàm />#

[373|03]
eùàü ca pa¤cànàü sàmayikã kànta cetovimuktirveditavyà /

[373|03-373|04]
nityànurakùyatvàt /

[373|04]
ata evaite samayavimuktà ucyante /

[373|04-373|05]
samayàpekùà÷caite 'dhimuktà÷ceti samayavimuktà madhyapadalopàt dhçtaghañavat /

[373|05-373|06]
eùàü hi samayàpekùàsamàdhisaümukhãbhàva upakaraõàrogyade÷avi÷eùàpekùatvàt /

[373|07]
     #<akopyàkopyadharmaõaþ // VAkK_6.56 //>#

[373|08]
akopyadharmaõastvakopyà vimuktiþ /
kopayituma÷akyatvàdaparihàõitaþ /

[373|09]
     #<ato 'samayamukto 'sau >#

[373|10]
ata evàsamayavimukti ucyate /
sa hyasamayàpekùàvimukti÷ca /

[373|10-373|11]
icchàtaþ samàdhisaümukhãbhàvàt /

[373|11-373|12]
kàlàntaràtyantavimuktito và kopyàkopyadharmaõoþ samayàsamaye vimuktatvaü parihàõisaübhavàsaübhavataþ /

[373|13]
     #<dçùñipraptànvaya÷ca saþ />#

[373|14]
sa càkopyadharmà dçùñipràptapårvako veditavyaþ /

[373|15]
kiü punarete ùaóarhanta àdita eva tadgotrà bhavantyatha pa÷càt /

[373|16]
     #<tadgotrà àditaþ kecitkeciduttàpanàgatàþ // VAkK_6.57 //>#

[373|17]
ka÷citprathamata eva cetanàdharmagotrako bhavati /

[373|17-373|18]
ka÷citpunaþ parihàõadharmà bhåtvendriyàõàmuttàpanayà cetanàdharmatàü gataþ /

[373|18-373|19]
evaü yàvadakoopyadharmatàü gato veditavyaþ /

[373|19-373|20]
tatra parihàõadharmà yaþ parihàtuü bhavyo na cetanàdidharmà /

[373|20]
cetanàdharmà ya÷cetayituü bhavyaþ /
anurakùaõàdharmà yo 'nurakùituü bhavyaþ /

[373|21-374|01]
sthitàkampyo yaþ parihàõipratyayaü balavantamantareõànurakùannapi sthàtuü bhavyo na hàtuü nàpi vardhayituü vinàbhiyogena /

[374|01]
prativedhanàbhavyo yo 'kopyaþ prativeddhaü bhavyaþ /

[374|02]
akopyadharmà yo naiva parihàtuü bhavyaþ /

[374|02-374|03]
prathamau dvau pårvameva ÷aikùàvasthàyàü sàtatyasatkçtyaprayogavikalau /

[374|03]
tçtãyaþ sàtatyaprayogã /
caturthaþ satkçtyaprayogã /

[374|03-374|04]
pa¤cama ubhayathàprayogã mçdvindriyastu /

[374|04]
ùaùñha ubhayathàprayogã tãkùõendriya÷ca /

[374|04-374|05]
nacàva÷yaü varihàõadharmà parihãyate nàpi yàvat prativedhanàbhavyaþ pratividhyati /

[374|05-374|06]
saübhavaü tu pratyevamucyate /

[374|06]
evaü kçtvà dhàtutraye 'piùaóarhanto yujyante /

[374|06-374|08]
yeùàü tvava÷yaü parihãyate yàvat pratividhyati teùàü kàmadhàtau ùañ råpàrupyadhàtvoþ sthitàkampyo 'kopyadharmà ca /

[374|08]
tayoþparihàõicetanendriyasaücàràbhàvàt /

[374|09]
kaþ punareùàü kutaþ parihãyate /
phalàt gotràdvà /

[374|10]
     #<gotràccaturõàü pa¤cànàü phalàddhàniþ >#

[374|11]
cetanàdharmàdãnàü caturõàü gotràtparihàõiþ /

[374|11-374|12]
na hi parihàõadharmà punaþ svagotràt parihãyate /

[374|12-374|13]
parihàõadharmàdãnàü pa¤cànàü phalàt parihàõiþ /

[374|13]
teùàmapi tu 

[374|14]
     #<na pårvakàt />#

[374|15]
yasya yat prathamagotraü sa tasmànna parihãyate /
÷aikùà÷aikùamàrgàbhyàü dçóhãkutatvàt /

[374|16]
÷aikùastu laukikalokattaràbhyàü dçóhãkçtatvàt na parihãyate svagotràt /

[374|16-374|17]
yattu pa÷càt pratilabdhamuttàpanayà tasmàt parihãyate /

[374|17-374|18]
yasya ca yat prathamaü phalaü sa tasmànà parihãyate /

[374|18]
÷eùàt parihãyate /

[374|18-374|19]
ata eva srota àpattiphalànnàsti parihàõiþ /

[374|19]
evaü ca kçtvà parihàõadharmaõastrayaþ prakàrà bhavanti /

[374|19-374|20]
tadavasthasya parinirvàõamindriyasaücàraþ /

[374|20]
parihàya và ÷aikùatvam /
cetanàdharmaõa÷catvàraþ /

[374|20-374|21]
eta eva trayaþ parihàõadharmagotrapratyàgamanaü ca /

[374|21-374|22]
evamanyeùàü trayàõàmekaikaprakàravçddhacyà yathàkramaü pa¤ca ùañ sapta prakàrà veditavyàþ /

[374|22-374|23]
yasya ca yat prathamaü gotraü sa parihàya ÷aikùobhåtastatraivàvatiùñhate nànyasmin /

[374|23-374|24]
anyathà hi tadgotravi÷eùa labhàd vçddhirevàsya syànna parihàõiþ /

[374|25]
kiü punaþ kàraõaü prathamànàm nàsti parihàõiþ /
dar÷anaheyànàmavastukatvàt /

[374|26]
àtmàdhiùñhànapravçttà hyete /
satkàyadçùñimålakatvàt /

[375|01]
sa càtmà nàstãti /
asadàlambanàstarhi pràpnuvanti /
nàsadàlambanàþ /

[375|01-375|02]
satyàlambanatvàt /

[375|02]
vitathàlambanàstu /
katama÷ca kle÷o naivamasti vi÷eùaþ /

[375|02-375|04]
àtmadçùñihi råpàdike vastuni kàrakavedakava÷avartitvenàtmatvamabhåtamadhyàropayati tadadhiùñhànànuvçttà÷càntagràhadçùñacyàdaya ityavastukà ucyante /

[375|04-375|06]
bhàvanàheyàstu ràgapratighamànàvidyà råpàdike vastuni kevalaü saktyàghàtonnatyasaüprakhyànabhàvena vartanta iti savastukà ucyante /

[375|06-375|07]
asti ca tacdhràtàdimàtraü yatra teùàü pravçttayaþ na tvàtmàdile÷o 'pi /

[375|07-375|08]
tathà hi bhàvanàheyànàmasti pratiniyataü vastumanàpàmanàpalakùaõaü na tu dar÷anaheyànàmàtmàdilakùaõam /

[375|08-375|09]
tasmàdapyavastukàucyante /

[375|09-375|10]
api khalvàryasyànupanidhyàyataþ smçtisaüpramoùàt kle÷a utpadyate nopanidhyàyato rajjvàmiva sarpasaüj¤à /

[375|10-375|12]
na cànupanidhyàyata àtmadçùñacyàdãnàmupapattiryujyate santãrakatvàditi nàsti dar÷anaheyakle÷a prahàõàtparihàõiþ /

[375|12]
arhatvàdapi nàsti parihàõiriti sautràntikàþ /

[375|12-375|13]
eùa eva canyàyaþ /

[375|13]
kathamidaü gamyate /
àgamàdyuktita÷ca /
kathamàgamàt /

[375|13-375|14]
"taddhi bhikùavaþ prahãõaü yadàryayà praj¤ayà prahãõami"tyuktam /

[375|14-375|15]
àdyantayo÷ca phalayoràryayaiva praj¤ayà 'dhigamaþ /
[375|15-375|16]
"÷aikùasya càpramàdakaraõiye 'pramàdakaraõãyaü vadàmã" tyuktaü nà 'rhataþ /

[375|16-375|17]
"arhato 'pyahamànanda làbhasatkàramantràyakaraü vadàmã"tyatra såtre dçùñadhamesukhavihàramàtràdeva parihàõiruktà /

[375|17-375|18]
"yà tvanenàkopyacetovimuktiþ kàyena sàkùàtkçtà /

[375|18]
tato 'haü na kenacit paryàyeõa parihàõaü vadàmã"ti coktam /

[375|19]
sàmayikyà astãti cet /
vayamapyevaü bråmaþ /
sà tu vicàryà /

[375|19-375|20]
kimarhattvamàhosviddhacyànànãti /

[375|20-375|21]
maulo hi dhyànasamàdhiþ samaye saümukhãbhàvàtsàmayikã cimuktirityucyate /

[375|21]
dçùñadharmasukhavihàràrthaü ca punaþ punareùaõãyatvàtkàntetyucyate /

[375|22]
àsvàdanãyatvàdityapare /

[375|22-375|23]
arhattvavimuktistu nityànugatatvànna yujyate /sàmayikã apunaþprarthanãyatvànna kànteti /

[375|23-375|24]
yadi càrhattvàt parihaõisaübhavo 'bhaviùyat kimarthaü bhagavànàdhicetasikebhya eva dçùñadharmasukhavihàrebhyaþ parihàõimavakùyat /

[375|24-375|25]
ato gamyate sarvasyaivàrhato vimuktirakopyàdçùñadhrmasukhavihàretyustu /

[375|25-375|26]
ka÷cit làbhasatkàravyàkùepadãùàt parihãyate va÷itvabrha÷àdyo mçdvindriyaþ /

[375|27]
ka÷cinna parihãyate yastãkùõendriyaþ /
tatra yaþ parihãyate sa parihàõadharmà /

[375|27-375|28]
yo na parihãyate so 'parihàõadharmà /

[375|28]
evaü cetanàdharmàdayo 'pi yojyàþ /

[375|28-376|01]
aparihàõadharmasthitàkampyàkopyadharmaõàü ko vi÷eùaþ /

[376|01]
aparihàõadharmà 'nuttàpanàgataþ /

[376|02]
akopyadharmà tåttàpanàgataþ /

[376|02-376|03]
tau hi yaü yameva samàpattivi÷eùamutpàdayatastasmànna parihãyete /

[376|03-376|04]
sthitàkampyastu yasminneva guõe sthitastasmàtkevalaü na parihãyate na tvanyamutpàdayati /

[376|04]
utpàdayati và tasmàttu kampata ityeva vi÷eùo lakùyate /

[376|05-376|07]
àyuùmànbhautikaþ ÷aikùãbhåtaþ sàmayikyà vimukteratyàsvàdanànmçdvindriyatvàccabhãkùõaü parihãyamàõo nirviõnaþ ÷astramàdhàrayan kàyajãvitanirapekùatvànmaraõakàla evàrhattvapràptaþ parinirvçtta÷ca /

[376|07]
tasmàtso 'pi nàrhattvàt parihãõaþ /

[376|07-376|08]
da÷ottare coktam /

[376|08]
"eko dharma utpàdayitavyaþ sàmayikã kàntà cetovimuktiþ /

[376|08-376|09]
eko dharmaþ sàkùàtkartavyaþ akopyà cetovimuktiri"ti /

[376|09-376|10]
yadi càrhattvaü sàmayikã kàntà cetovimuktirabhaviùyat kimarthaü tatraiva da÷ake 'rhattvasya dvigrahaõamakariùyàt /

[376|10-376|11]
na ca kvacidarhattvamutpàdayitavyamuktam /

[376|11]
kiü tarhi /

[376|11-376|12]
sàkùàtkartavyaü mçdvindriyasaügçhãtaü càrhattvamutpàdayitavyamiti /

[376|12]
kimanena j¤àpitaü bhavati /

[376|12-376|13]
yadi tàvadutpàdayituü ÷akyamityadapi ÷akyam /

[376|13]
athotpàdanamarhatãti /

[376|13-376|14]
anyatsutaràmarhati /

[376|14]
tasmànna sàmayikã vimuktirarhattvam /

[376|14-376|15]
kathaü tarhi samayavimukto 'rhannucyate /

[376|15]
yasya mçdvindriyatvàtsamayàpekùaþ samàdhisamukhãbhàvaþ /

[376|15-376|16]
viparyayàdasamayavimuktaþ /

[376|16]
abhidharme 'pi coktaü "tribhiþ sthàneþ kàmaràgànu÷ayasyotpàdo bhavati /

[376|17-376|18]
kàmaràgànu÷ayio 'prahãõo bhavatyaparij¤àtaþ kàmaràgaparyavasthànãyà÷ca dharmà àbhàsagatà bhavanti tatra càyoni÷o manaskàra" iti /

[376|18]
paripårõotpattirevamiti cet /

[376|19]
kasya và paripårõakàraõasyotpattiþ /
evaü tàvadàgamàt /
kathaü yuktitaþ /

[376|19-376|21]
yadi tàvadarhatastadråpaþ pratipakùa utpanno yena kle÷à atyantamanutpattidharmatàmàpannàþ kathaü punaþ parihãyate /

[376|21]
atha notpannaþ /
kathaü kùãõàsravo bhavati /

[376|21-376|22]
atyantamanayoddhratàyàü tadbãjadharmatàyàmakùãõàsravo và punaþ kathamarhanbhavatãtyevaü yuktiþ /

[376|22-376|23]
aïgàrakarùåpomaü såtraü tarhi parihàryam /

[376|23-376|25]
yatredamuktaü "tasya khalu ÷rutavata àrya÷ràvakasyaivaü carata evaü viharataþ kadàcitkarhicit smçtisaüpramoùàdutpadyante pàpakà aku÷alà vitarkà" iti /

[376|25]
sa hi tatràrhanneva j¤àpitaþ /

[376|25-377|01]
"dãrgharàtra vivekanimnaü cittaü bhavati yàvannirvàõapràgbhàrami"ti vacanàt /

[377|01-377|02]
arhato hyetadbalamanyatroktam /

[377|02-377|03]
"sarvairàsravasthànãyairdharmaiþ ÷ãtãbhåtaü vàntãbhåtami"ti càbhidhànàt astyetadevam /

[377|03-377|04]
yàvattu càro na supratibaddhastàvadevaü carato 'pi ÷aikùasyàsti saübhavaþ kle÷otpattàviti ÷aikùàvasthàmadhikçtyaivaü vacanàdadoùaþ /

[377|05]
pratij¤àyate hi laukikamàrgapratilabdhàtphaladvayàtparihàõiþ /

[377|05-377|06]
arhattvàdapi tu parihàõiü varõayanti vaibhàùikàþ /

[377|07]
kiü punarime 'rhanta eva ùaógotrà bhavanti athànye 'pi ùaógotrà bhavanti /

[377|08]
     #<÷aikùànàryà÷ca ùaógotràþ >#

[377|09]
÷aikùapçthagjanà apyevaü ùaógotràþ /
tatpårvakàõyeva hyarhatàü gotràõi /
api tu 

[377|10]
     #<saücàro nàsti dar÷ane // VAkK_6.58 //>#

[377|11]
dar÷anamàrgàdanyatrendriyasaücàro bhavati /
prayogàsaübhavànna dar÷anamàrge /

[377|11-377|12]
ka÷cit pçthagjanàvasthàyàmindriyàõi saücarati /

[377|12]
ka÷cicchaddhàdhimuktàvasthàyàm /

[377|13-377|16]
yadidaü såtra uktaü "ye tvanena catvàra àdhicaitasikà dçùñadharmasukhavihàrà adhigatàstato 'hamasyànyatamànyatamasmàt parihàõiü vadàmi yà tvanenaikàkinà yàvadakopyà cetovimuktiþ kàyena sàkùàtkçtà tato 'haü na kenacit paryàyeõa parihàõiü vadàmã"ti /

[377|16-377|17]
kathamakopyadharmaõo dçùñdharmasukhavihàrebhyaþ parihàõiþ /

[377|18]
     #<parihàõistridhà j¤eyà pràptàpràptopabhogataþ />#

[377|19]
pràptaparihàõiryadi pratilabdhàt guõàt parihãyate /

[377|19-377|20]
apràptaparihàõiryadi pràpyaü guõaü na pràpnoti /

[377|20]
upabhogaparihàõiryadi pràptaguõaü na saümukhãkaroti /

[377|20-377|21]
àsàü punaþ parihàõãnàm 

[377|22]
     #<antyà ÷àsturakopyasya madhyà cànyasya tu tridhà // VAkK_6.59 //>#

[378|01]
buddhasyopabhogaparihàõireva nànyà /
akopyadharmaõaþ sà càpràptaparihàõi÷ca /

[378|02]
pudgalavi÷eùadharmàpràpaõàt /
anyasyàrhataþ pràptaparihàõirapyasti /

[378|02-378|03]
ata upabhogaparihàõivacanàdakopyadharmaõaþ såtravirodhaþ /

[378|03]
sarvasyànàsravà vimuktirakopyà /

[378|04]
akopyadharmavyavasthànaü tu yathà tathoktam /
ata etadcodyamityaparihàõivàdã /

[378|05]
atha yoi 'rhatphalàtparihãyate kimasau punarjàyate /
nàstyetat /
yasmàt 

[378|06]
     #<mriyate na phalabhraùñaþ >#

[378|07]
naiva hi ka÷citphalàt parihãõaþ kàlaü karoti /

[378|07-378|09]
"dhandhà bhikùava àrya÷ràvakasya smçtisaüpramoùà atha ca punaþ kùipramevàntaü parikùayaü sapadi saügacchanãti såtre vacanàt /

[378|09]
anyathà hyanà÷vàsikaü brahmacaryaü syàt /

[378|09-378|10]
yata÷ca phalàt parihãyate tatphalasthena yadakàryaü 

[378|11]
     #<tàdakàryaü karoti na />#

[378|12]
parihãõo 'pi saüstatphalaviruddhàü kriyàü na karoti /
÷årapraskhalanàpatanavat /

[378|13]
athendriyàõi saücaratàü katyànantaryavimuktimàrgà bhavanti /
[378|14]
     #<vimuktyànantaryapathà navokopye >#

[378|15-378|16]
akopyagotre pratividhyamàne pritivedhabhàvanàbhavyasya navànantaryamàrgà vimuktimàrgà÷ca bhavanti /

[378|16]
yathàrhattvaü pràpnuvataþ /
kiü kàraõam /

[378|17]
     #<atisevanàt // VAkK_6.60 //>#

[378|18]
tasya mçdvindriyagotraü bhavatãti nàlpena vyàvarttayituü ÷akyate /

[378|18-378|19]
÷aikùà÷aikùa màrgabhyàü dçóhãkçtatvàt /

[378|20]
     #<dçùñacyàptatàyàmekaikaþ >#

[379|01-379|02]
dçùñipràptàyàü pratividhyamànàyàmeka evànantaryamàrgo bhavatyeko vimuktimàrgaþ /

[379|02]
prayogamàrgastu sarvatraika eva /
te punaþ sarva evànantaryavimuktimàrgàþ 

[379|03]
     #<anàsravàþ >#

[379|04]
na hi sàsraveõa màrgeõàryàõàmindriyasaücàraþ /
kva punarindriyàõi vardhante /

[379|05]
     #<nçùu vardhanam />#

[379|06]
manuùyeùvevendriyasaücàro nànyatra /
parihàõyasaübhavàt /

[379|07]
kaþ punaþ katamàü bhåmi ni÷rityendriyàõi saücarati /

[379|08]
     #<a÷aikùo nava ni÷ritya bhåmãþ >#

[379|09]
anàgamyasyànantaraü catvàri dhyànàni trãõi càrupyàõi /

[379|10]
     #<÷aikùastu ùañ >#

[379|11]
àrupyavarjyaþ /
kiü kàraõam /

[379|12]
     #<yataþ // VAkK_6.61 //>#

[379|13]
     #<savi÷eùaü phalaü tyaktvà phalamàpnoti vardhayan />#

[379|14-379|15]
indriyàõi hi saücaran phalaü phalavi÷iùñaü ca mçdvindriyamàrgaü tyaktvà tãkùõendriyagotrakaü phalamàrgameva pratilabhate /

[379|15-379|16]
na cànàgàmiphalamàrupyabhåmisaügçhãtamastãtyetat kàraõam /

[379|17]
ta ete ùaóevàrhanto nava bhavanti /
indriyabhedàt /
kathaü kçtvà /

[379|18]
     #<dvau buddhau ÷ràvakàþ sapta navaite navadhendriyàþ // VAkK_6.62 //>#

[380|01]
katame sapta ÷ràvakàþ /
parihàõadharmàdayaþ pa¤ca /

[380|01-380|02]
akopyadharmà ca dvividha uttàpanàgata àdita÷ca tadgotraþ akopyabheda eva /

[380|02]
dvau buddhau pratyekabuddho buddha÷ca /

[380|03]
ityate mçdumçdvàdinavaprakàrendriyabhedànnava pudgalà bhavanti /

[380|04]
sarva eva tvàryapudgalàþ sapta bhavanti /

[380|04-380|05]
÷raddhànusàrã dharmànusàrã ÷raddhàdhimukto dçùñiopràptaþ kàyasàkùã praj¤àvimukta ubhayatovimukta÷ca /

[380|05]
ete punaþ 

[380|06]
     #<prayogàkùasamàpattivimuktyubhayataþ kçtàþ />#

[380|07]
     #<pudgalàþ sapta >#

[380|08]
prayogataþ ÷raddhàdharmànusàriõau /
pårvameva parapratyayadharmànusàràbhyàmartheùu prayogàt /

[380|09]
indriyata ÷raddhàdhimuktadçùñipràptau /

[380|09-380|10]
mçdutãkùõendriyatvàt ÷raddhàdhimokùapraj¤àdhikyataþ /

[380|10-380|11]
samàpattitaþ kàyasàkùã nirodhasamàpatti sàkùàtkaraõàt /

[380|11]
vimuktitaþ praj¤àvimuktaþ /
samàpattivimuktitaþ ubhayatobhàgavimuktaþ /

[380|12]
nàmata ete sapta pudgalàþ /

[380|13]
     #<ùañ tvete />#

[380|14]
dravyatastvete ùañ bhavanti /

[380|15]
     #<dvau dvau màrgatraye yataþ // VAkK_6.63 //>#

[380|16]
dar÷anamàrge hi dvau pudgalau ÷raddhàdharmànusàriõau /
tàveva bhàvanàmàrge dvau bhavataþ /

[380|17]
÷raddhàdhimuktadçùñipràptau /
tau punara÷aikùamàrge dvau bhavataþ /
samayàsamayavimuktàviti /

[380|18]
tatrendriyatastrayaþ /
÷raddhànusàriõaþ gotrataþ pa¤ca /
màrgataþ pa¤cada÷a /

[380|18-380|19]
aùña kùàntisaptaj¤ànasthàþ /

[380|19]
vairàgyatastrisaptatiþ /
sakalabandhanaþ /
kàmavairàgyànnava /

[380|20]
evaü yàvadàki¤canyàyatanavairàgyàt /
à÷rayato nava /
tridvãpaùàódevanikàyajàþ /

[380|21-380|22]
indriyagotramàrgavairàgyà÷rayataþ paõóitàþ ÷atasahasraü saüpadyante sahasràõi ca saptacatvàriü÷acchatàni càùñau pa¤cavi÷ati÷ca /

[380|22]
evamanye 'pi pudgalàþ saübhavataþ saükhyeyàþ /

[381|01]
koyimubhayatobhàgavimukta ityucyate ka÷ca praj¤àvimuktaþ /

[381|02]
     #<nirodhalàbhyubhayatovimuktaþ praj¤ayetaraþ />#

[381|03]
yo nirodhasamàpattilàbhã sa ubhayatobhàgavimuktaþ /

[381|03-381|04]
praj¤àsamàdhibalàbhyàü kle÷avimokùàvaraõavimuktatvàt /

[381|04]
itaraþ praj¤àvimuktaþ /

[381|04-381|05]
praj¤àbalena kevalaü kle÷àvaraõavimuktatvàt /

[381|06-381|07]
yaduktaü bhagavatà "kle÷àn prahàyeha hi yastu pa¤ca ahàryadharmà paripårõaþ ÷aikùa" iti /

[381|07]
kiyatà paripårõaþ ÷aikùo bhavati /

[381|08]
     #<samàpattindriyaphalaiþ pårõaþ ÷aikùo 'bhidhãyate // VAkK_6.64 //>#

[381|09]
trividhà ÷aikùasya parãpåriþ /
phalataþ indriyataþ samàpattita÷ca /

[381|09-381|10]
phalata eva ÷raddhàdhimuktasyàkàyasàkùiõo 'nàgàminaþ /

[381|10-381|11]
indriyata eva dçùñipràptasyàvãtaràgasya /

[381|11]
phalendriyato dçùñipràptasya kàyasàkùiõo 'nàgàminaþ /

[381|11-381|12]
phalasamàpattitaþ ÷raddhàdhimuktasya kàyasàkùiõaþ /

[381|12]
phalendriyasamàpattito dçùñipràptasya kàyasàkùiõaþ /

[381|13]
samàpattita eva samàpattãndriya÷ca paripårõatvaü nàsti vina phalena /

[381|14]
     #<a÷aikùaparipårõatvaü dvàbhyàm >#

[381|15]
indriyataþ samàpatti÷ca /

[381|15-381|16]
phalena tvaparipårõasyà÷aikùatvameva nàstãti nàsya punaþ phalena paripårõaparipårõatvaü vyavasthàpyate /

[381|16-381|17]
indriyat evàsamayavimuktasya praj¤àvimuktasya /

[381|17]
samàpattita eva samayavimuktasyobhayabhàgavimuktasya /

[381|17-381|18]
indriyasamàpattibhyàmasamayavimuktasyobhayatobhàgavimuktasya /

[381|19-381|20]
vahava ime màrgabhedà uktà laukikalokokttaradar÷anabhàvanà '÷aikùamàrgàþ prayogànantaryavimuktivi÷eùamàrgà iti /

[381|20]
katividha eùa samàsato màrga iti /

[381|21]
     #<màrgaþ samàsataþ />#

[381|22]
     #<vi÷eùamuktyànantaryaprayogàkhya÷caturvidhaþ // VAkK_6.65 //>#

[382|01]
prayogamàrgo yasmàdanantarmànantaryamàrgotpattiþ /

[382|01-382|02]
ànantaryamàrgo yenàvaraõaü prajahàti /

[382|02]
vimuktimàrgo yastatpraheyàvaraõavinirmuktastat prathamata utpadyate /

[382|03]
vi÷eùamàrgo ya ebhyo 'nyo màrgaþ /
kasmàt màrga ityucyate /

[382|03-382|04]
eùa hi nirvàõasya panthà etena tadgamanàt /

[382|04]
nirvàõaü màrgayantyaneneti và /
[382|04-382|05]
vimuktivi÷eùamàrga yoþ kathaü màrgatvam /

[382|05-382|06]
tajjàtãyàdadhimàtrataratvàduttarottarapràpaõàt niråpadhi÷eùaprave÷àdvà /

[382|07]
màrga eva punaþ pratipadityukto nirvàõapratipàdanàt /
catasraþ pratipadaþ /

[382|08]
asti pratipadduþkhà dhandhàbhij¤à /
asti duþkhà kùipràbhij¤à /

[382|08-382|09]
evaü sukhà 'pi dvidhà /

[382|09]
tatra 

[382|10]
     #<dhyàneùu màrgaþ pratipatsukhà >#

[382|11-382|12]
caturdhyàneùu màrgaþ sukhà pratipadaïgaparigraha ÷amathavipa÷yanà samatàbhyàmayiatnavàhitvàt /

[382|13]
     #<duþkhà 'nyabhåmiùu />#

[382|14-382|16]
anyàsvanàgamyadhyànàntaràrupyabhåmiùu màrgo duþkhà pratidaïgàparigrahàcchamathavipa÷yanànyånatvàcca yatnavàhitvàt ÷amathanyåne hyanàgamyadhyànàntare vipa÷yanànyånà àrupyà iti /

[382|16]
sà punardvividhà 'pi pratipat 

[382|17]
     #<dhanyàbhij¤à mçdumateþ kùipràbhij¤etarasya tu // VAkK_6.66 //>#

[382|18-382|19]
mçdvindriyasya sukhà duþkhà và pratipaddhandhàbhij¤à tãkùõendriyasya kùipràbhij¤à dhandhàbhij¤à asyàü pratipadi /

[382|19]
seyaü dhandhàbhij¤à /

[382|19-382|20]
evaü kùipràbhij¤à /

[382|20]
dhandhasya và pudgalasyeyamiti dhandhàbhij¤à /

[382|20-382|21]
punarapyeùa màrgo bodhipakùyàkhyàü labhate /

[382|21]
saptatriü÷advodhipakùà dharmàþ /
catvàri smçtyupasthànàni /

[382|22]
catvàri samyak prahàõàni /
catvàra çddhipàdàþ /
pa¤cendriyàõi /

[382|22-382|23]
pa¤ca balàni /

[382|23]
sapta bodhyaïgàni /
àryàùñàïgo màrgaþ iti /
tatra 

[382|24]
     #<anutpàdakùayaj¤àne bodhiþ >#

[383|01]
kùayaj¤ànamanutpàdaj¤ànaü ca /
pudgalabhedena tisro bodhaya utpadyante /

[383|01-383|02]
÷ràvakabodhiþ pratyekabodhiranuttarà samyaksaübodhiriti /

[383|02]
a÷eùàvidyàprahàõàt /

[383|02-383|03]
tàbhyàü svarthasya yathàbhåta kçtàpunaþkartavyatàvavodhàcca /

[383|04]
     #<tàdanulomyataþ />#

[383|05]
     #<saptatriü÷attu tatpakùyàþ >#

[383|06]
bodheranulomatvàdbodhipakùyàþ saptatriü÷adutpadyante /

[383|07]
     #<nàmato dravyato da÷a // VAkK_6.67 //>#

[383|08]
da÷a dravyàõi sarve bodhipakùyàþ /
katamàni da÷a /

[383|09]
     #<÷raddhà vãryaü smçtiþ praj¤à samàdhiþ prãtyupekùaõe />#

[383|10]
     #<pra÷rabdhi÷ãlasaükalpàþ >#

[383|11]
ityetàni da÷a dravyàõi /
kathaü kçtvà /

[383|12]
     #<praj¤à hi smçtyupasthitiþ // VAkK_6.68 //>#

[383|13]
     #<vãryaü samyakprahàõàkhyamçddhipàdàþ samàdhayaþ />#

[383|14-383|17]
praj¤àvãryasamàdhisvabhàdhà hi smçtyupasthànasamyakprahàõarddhipàdàþ ata indriyàõi tàvadvalàni ca nàmagràhikayà ÷raddhàvãryasmçtisamàdhipraj¤àdravyàõi ca smçtyupasthànàni dharmapravicayasaübodhyaïgaü samyagçùñi÷ca praj¤aiva /

[383|17]
samyakprahàõàni vãryasaübodhyaïgaü samyagvyàyàma÷ca vãryameva /

[383|17-383|18]
çddhipàdàþ samàdhisambodhyaïgaü samyak samàdhi÷ca samàdhireva /

[383|18-383|19]
smçtisaübodhyaïgaü samyak smçti÷ca smçtireva /

[383|19]
kimava÷iùyate /

[383|19-383|20]
prãtiprasrabdhyupekùasaübodhyaïgàni samyaksaükalpaþ ÷ãlàïgani ca /

[383|20-383|21]
tànyetàni pa¤ca dravyàõi evamete bodhipakùyà da÷a dravyàõi bhavanti /

[383|21]
vaibhaùikàõà mekàda÷a /

[383|21-384|01]
kàyavàkkarmaõorasaübhinnatvàt ÷ãlàïgàni dve dravye iti /

[384|01-384|02]
yattvetaduktaü "praj¤àvãryasamàdhisvabhàvàþ smçtyupasthànàdaya" iti /

[384|02]
atra veditavyam /

[384|03]
     #<pradhànagrahaõaü sarve gunàþ pràyogikàstu te // VAkK_6.69 //>#

[384|04]
pradhànagrahaõenaivamuktam /

[384|04-384|05]
sarve tu pràyogikà guõàþþ smçtyupasthànasamyakprahàõarddhipàdàþ /

[384|05]
kasmàdvãrya samyakpradhànamuktam /

[384|05-384|06]
tena samyakkàyavàïmanàüsi pradhãyante /

[384|06]
samàdhiþ kasmàd çddhipàda uktaþ /
tatpratiùñhatvàtsarvaguõasaüpatteþ /

[384|07]
ye tvàhuþ "samàdhirevarddhiþ pàdà÷chandàdaya" iti /

[384|07-384|08]
teùàü dravyatastrayoda÷a bodhipakùyàþ pràpnuvanti /

[384|08]
cchandacittayoiràdhikyàtsåtraü ca virudhyate /

[384|08-384|09]
"çddhim ca vo bhikùavo dar÷ayiùyàmi çddhipàdàü÷aca yàvadçddhiþ katamà /

[384|09-384|10]
iha bhikùuranekavidhamçddhiviùayaü pratyanubhavati /

[384|10]
eko bhåtvà bahudhà bhavatã"ti vistaraþ /

[384|11]
kasmàdindriyàõyeva valànyuktàni /
mçdvadhimàtrabhedàdavamardanãyànavamardanãyatvàt /

[384|12]
indriyàõàü kiïkçto 'nukramaþ /
÷raddadhàno hi phalàrthaü vãryamàrabhate /

[384|12-384|13]
àrabdhavãryasya smçtiråpatiùñhate /

[384|13]
upasthitasmçteravikùepàccittaü samàdhãyate /

[384|13-384|14]
samàhitacitto yathàbhåtaü prajànàtãti /

[384|15]
kasyàmavasthàyàü katame te bodhipakùyàþ prabhàvyante /

[384|16-384|17]
     #<àdikarmikanirvedhabhàgãyeùu prabhàvitàþ /
     bhàvane dar÷ane caiva sapta vargà yathàkramam // VAkK_6.70 //>#

[384|18]
àdikarmikàvasthàyàü kàyàdyupalakùaõàrthaü smçtyupasthànàni /

[384|18-384|19]
vi÷eùàdhigamena vãryasaübadhaünàdåùmagateùu samyakpradhànàni /

[384|19-384|20]
aparihàõãyaku÷alamålaprave÷atvàt mårdhaùvçddhipàdàþ /

[384|20]
apunaþparihàõita àdhipatyapràptatvàt kùàntiùvindriyàõi /

[384|21]
kle÷ànavamardanãyatvàdgradharmeùu balàni laukikànyadharmànavamardanãyatvàdvà /

[384|21-384|22]
bodhyàsannatvàt bhàvanàmàrge bodhyaïgàni /

[384|22]
gamanaprabhàvitvàddar÷anamàrge màrgàïgànã /

[384|23]
tasyà÷ugàmitvàt /
saükhyànupårvãvidhànàrthaü tu pårva saptoktàni pa÷càdaùñau /

[384|23-384|25]
tatra dharmapravicayasaübodhyaïgaü bodhirvodhyaïgaü ca samyagdçùñirmàrgo màrgàïgaü ceti vaibhàùikàþ /

[384|25-384|26]
apare punarabhittvaiva kramaü bodhipakùyàõàmànupårvã varõayanti /

[384|26-385|02]
"àdita eva tàvadvahuvidhaviùapavyàsekavisàriõãnàü buddhãnàü nigrahàrya smçtyupasthànàni cetasa upanibaddhàni bhavanti yàvadeva gardhà÷ritànàü smarasaükalpànàü prativinodanàye"ti såtre vacanàt /

[385|02-385|03]
tadvalena vãryasaüvardhanàccaturvidhakàryasaüpàdanàya samyakcittaü pradadhàtãti samyakpradhànàni /

[385|03-385|04]
tataþ samàdhivi÷odhanàdçddhipàdàþ /

[385|04]
samàdhisaüni÷rayeõa lokottaradharmàdhipatibhåtàni ÷raddhàdãnãndriyàõi /

[385|05]
tànyeva ca nirjitavipakùasamudàcàràõi balàni /
dar÷anamàrge bodhyaïgàni /

[385|06]
prahamato dharmatattvàvalokàt ubhayormàrgàïgàni /

[385|06-385|07]
tathà hyuktam "àryàùñàïge khalu màrge bhàvanàparipåri gacchati /

[385|07-385|08]
catvàri smçtyupasthànàni bhàvanàparipåriü gacchanti yàvat sapta bodhyaïgànã"ti /

[385|08-385|10]
puna÷coktaü "yathàbhåtavacanàrocanamiti bhikùava÷caturõàmàryasatyànàmetadadhivacanaü yathàgatena màrgeõa prakramaõamiti bhikùo àryàùñàïgasya màrgasyaitadadhivacanami"ti /

[385|10-385|11]
tasmàdubhayoràryàùñàïgo màrga eùñavyaþ /

[385|11]
siddho 'nukramaþ /

[385|12]
idaü tu vaktavyam /

[385|12-385|13]
kati bodhipakùà dharmàþ sàsravà iti katyanàsravà iti /

[385|14]
     #<anàsravàõi bodhyaïgamàrgàïgàni >#

[385|15]
bhàvanàdar÷anamàrga yostadvacyavasthàpanàt /

[385|15-385|16]
laukikà api hi samyagdçùñacyàdayaþ santi /

[385|16]
te tu nàryamàrga÷abdaü labhante /

[385|17]
     #<dvidhetare />#

[385|18]
anye bodhipakùàþ sàsravàþ /
kasyàü bhåmau kati bodhipakùàþ /

[385|19]
     #<sakalàþ prathame dhyàne >#

[385|20]
sarve saptatriü÷atprathame dhyàne /

[385|21]
     #<anàgamye prãtivarjitàþ // VAkK_6.71 //>#

[385|22]
kasmàdanàgamye prãtyabhàvaþ /

[385|22-385|23]
sàmantakànàü balavàhanãyatvàdadharabhåmisà÷aïkatvàcca /

[386|01]
     #<dvitãye 'nyatra saükalpàt >#

[386|02]
dvitãye dhyàne samyaksaükalpavarjyàþ ùañtriü÷adeva /
tatra vitarkàbhàvàt /

[386|03]
     #<dvayostaddvayavarjitàþ />#

[386|04]
tçtãyacaturthayordhyànayoþ prãtisaükalpàbhyàü varjitàþ pa¤catriü÷at /

[386|05]
     #<dhyànàntare ca >#

[386|06]
tàbhyàmeva dvàbhyàü varjitàþ pa¤catriü÷adeva /

[386|07]
     #<÷ãlàïgaistàbhyàü ca triùvarupiùu // VAkK_6.72 //>#

[386|08]
varjità iti vartate /

[386|08-386|09]
àrupyesu samyagvàkkarmàntàjãvaiþ prãtisaükalpàbhyàü ca varjità dvàtriü÷at /

[386|10]
     #<kàmadhàtau bhavàgre ca bodhimàrgàïgavarjitàþ />#

[386|11]
dvàrvi÷atirbodhipakùyàstayoranàsravamàrgàbhàvàt /

[386|12]
bodhipakùeùu vartamànasya kasyàmavasthàyàmavetyaprasàdalàbho veditavyaþ /

[386|13]
     #<trisatyadar÷ane ÷ãladharmàvetyaprasàdayoþ // VAkK_6.73 //>#

[386|14]
     #<làbho màrgàbhisamaye buddhatatsaüghayiorapi />#

[386|15-386|16]
duþkhasamudayanirodhasatyànyabhisamayan dharme càvetyaprasàdamàryakàntàni ca ÷ãlàni pratilabhate /

[386|16-386|17]
màrgasatyamabhisamayan buddhe tasya ca ÷ràvakasaüghe 'vetyaprasàdaü pratilabhete /

[386|17-386|18]
yo hi tayoþ prasàdaþ so '÷aikùyeùu buddhakarakeùu dharmeùu ÷aikùàyà÷aikùeùu ca saüghakarakeùu prasàdaþ /

[386|18]
api ÷abdàcchãladharmàvetyaprasàdau ca pratilabhate /

[386|19]
ko 'yamiha dharmo 'bhipretaþ /

[387|01]
     #<dharmaþ satyatrayaü bodhisattvapratyekabuddhayoþ // VAkK_6.74 //>#

[387|02]
     #<màrga÷ca >#

[387|03]
ata÷catvaryapi satyànyabhisamayato dharmàvetyaprasàdalàbhaþ /

[387|03-387|04]
ta ete ÷raddhàdhiùñhànabhedànnàmata÷catvàro 'vetyaprasàdà ucyante /

[387|05]
     #<dravyatastu dve ÷raddhà ÷ãlaü ca >#

[387|06-387|07]
buddhadharmasaüghàvetyaprasàdàþ ÷raddhàsvabhàvàþ àryakàntàni ca ÷ãlàni ÷ãlamiti dve dravye bhavataþ /

[387|07]
kiü punarete sàsravànàsravà ekàntenàvetyaprasàdàþ /

[387|08]
     #<nirmalà />#

[387|09]
avetyaprasàdà iti ko 'rthaþ /
yathàbhåtasatyànyavabudhya saüpratyayo 'vetyaprasàdaþ /

[387|10]
yathà ca vyutthitaþ saümukhãkaroti tathaiùàmànupårvãm /

[387|10-387|11]
kathaü vyutthitaþ saümukhã karoti /

[387|11-387|12]
samyaksaübuddho vata bhagavàn svàkhyàto 'sya dharmavinayaþ supratipanno 'sya ÷ràvakasaügha iti vaidyabhaiùajyopasthàpakabhåtatvàt /

[387|12-387|13]
cittaprasàdakçta÷ca ÷ãlaprasàda ityucyate caturtha uktaþ /

[387|13]
evaü prasannasyaiùà pratipattiriti /

[387|14]
àrogyabhåtatvàdvà de÷ika màrga sàrthikayànavadvà /

[387|14-387|15]
såtra ukta"maùñàbhiraïgai samanvàgataþ ÷aikùo dar÷abhiraïgaiþ samanvàgato '÷aikùa" iti /

[387|15-387|16]
kasmàcchaikùasya samyak vimuktiþ samyagj¤ànaü ca noktam /

[387|17]
     #<noktà vimuktiþ ÷aikùàïga baddhatvàt />#

[387|18]
baddho hi ÷aikùaþ kle÷abandhanairadyàpãti /

[387|18-387|19]
kathaü baddhasyaiva sato vimuktirvyavasthàpyeta /

[387|19]
na hi bandhanaikadeֈnmukto mukta ityucyate /

[387|19-387|20]
binà ca vimuktacyà kathaü vimuktij¤ànam vyavasthàpyate /

[387|20-387|21]
a÷aikùastu sarvakle÷abandhanàtyantanirmokùàdvimuktitatpratyàtmaj¤ànàbhyàü prabhàvita iti tasyaiva tadvacanaü nyàyyam /

[388|01]
keyaü vimuktirnàma /

[388|02]
     #<sà punardvidhà // VAkK_6.75 //>#

[388|03]
saüskçtà càsaüskçtà ca /
tatra /

[388|04]
asaüskçtà kle÷ahànamadhimuktastu saüskçtà /

[388|05]
kle÷aprahàõamasaüskçtà vimuktiþ /
a÷aikùàdhimokùaþ saüskçtà vimuktiþ /

[388|06]
     #<sàïgaþ >#

[388|07]
saivàsaüskçtà vimuktira÷aikùàïgayuktà /
aïgànàü saüskçtatvàt /

[388|08]
     #<saiva vimuktã dve >#

[388|09]
saiva saüskçtà vimuktirdve vimuktã såtra ukte /

[388|09-388|10]
ceto vimuktiþ praj¤àvimukti÷ca /

[388|10]
vimuktiskndho 'pi sa eva draùññavyaþ /

[388|10-388|11]
yattarhi såtra uktaü "katamacca vyàgràbodhyàyanà vimuktipari÷uddhipradhànam /

[388|11-388|13]
iha bhikùavo ràgàccittaü viraktaü bhavati vimuktaü dveùànmohàccittaü viraktaü bhavati vimuktamityaparipårõasya và vimuktiskandhasya paripåraye paripårõasya cànugrahàya cchandovãryami"ti vistaraþ /

[388|14]
tasmànàdhimokùa eva vimuktiþ /
kiü tarhi /

[388|14-388|15]
tattvaj¤ànàpanãteùu ràgàdiùu cetaso vaimalyaü vimuktirityapare /

[388|15]
uktà vimuktiþ /

[388|16]
samyagj¤ànaü tu samyagdçùñiþ /
vyatiriktaü katamat /

[388|17]
     #<j¤ànaü bodhiryathodità // VAkK_6.76 //>#

[388|18]
yaiva hi pårvaü bodhiruktà saiveha samyagj¤ànaü veditavyam /

[388|18-388|19]
yaduta kùayaj¤ànamanutpàdaj¤ànaü ca /

[388|20]
katamat puna÷cittaü vimucyate kimatãtamanàgataü pratyutpannam /

[388|21-438|821]
     #<vimucyate jàyamànasa÷aikùaü cittamàvçteþ />#

[389|01]
"anàgataü cittamutpadyamànaü visucyate a÷aikùamàvaraõebhya" iti ÷àstrapàñhaþ /

[389|02]
kiü punastasyàvaraõam /
kle÷apràptistadutpattivivandhatvàt /

[389|02-389|03]
vajropame hi samàdho sa ca prahãyate /

[389|03]
taccotpadyamànama÷aikùaü cittaü vimucyate /
sà ca prahãõà bhavati /

[389|04]
tacà÷aikùaü cittamutpannaü vimuktaü ca /
yattarhi notpadyamànaü laukikaü ca /

[389|04-389|05]
tadapi vimucyate /

[389|05]
yattu niyatamutpattau tadevoktam /

[389|05-389|06]
laukikaü kuto vimucyate /

[389|06]
tata evotpattyàvaraõàt /

[389|06-389|07]
nanu càmuktasyàpi ÷aikùasya laukikamutpadyate na tattàdç÷am /

[389|07]
kãdç÷aü tat /
kle÷apràptisahitam /

[389|07-389|08]
kimavastho màrgastadutpattyàvaraõaü prajahàti /

[389|09]
     #<nirudhyamàno màrgastu prajahàti tadàvçtim // VAkK_6.77 //>#

[389|10]
vartamàna ityarthaþ /

[389|11-389|12]
yà càsaüskçtà vimuktiruktà ye ca trayodhàtava ucyante prahàõadhàturviüràgadhàtunirodhadhàturiti /

[389|12]
ka eùàü vi÷eùaþ /

[389|13]
asaüskçtaiva dhàtvàkhyà 

[389|14]
saivàsaüskçtà vimuktistrayo dhàtavaþ /
tatra punaþ 

[389|15]
     #<viràgo ràgasaükùayaþ />#

[389|16]
ràgasya prahàõaü viràgadhàtuþ /

[389|17]
     #<prahàõadhàturanyeùàü />#

[389|18]
saükùaya iti vartate /
ràgàdanyeùàü kle÷ànàü prahàõaü prahàõadhàtuþ /

[389|19]
     #<nirodhàkhyastu vastunaþ // VAkK_6.78 //>#

[389|20]
saükùaya ityevànuvartate /
kle÷anirmuktasya vastunaþ prahàõaü nirodhadhàtuþ /

[389|21]
yena vastu nirvidyate virajyate 'pi tena vastunà /
catuùkoñikam /
kathaü kçtvà /

[390|01]
     #<nirvidyate duþkhahetukùàntij¤ànaiþ >#

[390|02]
duþkhe samudayakùàntij¤ànaireva nirvidyate nànyaiþ /

[390|03]
     #<virajyate />#

[390|04]
     #<sarvairjahàti yaiþ >#

[390|05]
sarvairapi duþkhasamudayanirodhamàrga kùàntij¤ànairvirajyate /

[390|05-390|06]
yaiþ kle÷àn prajahàti /

[390|07]
     #<evaü catuùkoñikasaübhavaþ // VAkK_6.79 //>#

[390|08]
evaü catuùkotikaü sidhyati /
nirvidyata eva duþkhasamudayakùàntij¤ànaiþ /

[390|09]
kle÷àn prajahat nirvedavastvàlambanatvàt /

[390|09-390|10]
virajyata eva nirodhamàrgakùàntij¤ànaiþ kle÷àn prajahat /

[390|10]
pràmodyavastvàlambanatvàt /

[390|10-390|11]
ubhayaü pårvaiþ kle÷àn prajahat /

[390|11]
nobhayamuttaraiþ kle÷ànaprajahaditi /

[390|11-390|12]
tatra vãtaràgaþ satyàni pa÷yandharmaj¤ànakùàntibhiþ kle÷ànna prajahàti /

[390|12-390|13]
j¤ànaistu prayogavimuktivi÷eùamàrgasaügçhãtairna prajahàtãti /


=====================================================================

[390|14-390|15]
abhidharmako÷abhàùye màrgapudgalanirde÷o nàma ùaùñhaü ko÷asthànaü samàptamiti 

[390|16]
     //÷rã làmàvàkasya yadatra puõyam //




saptamaü ko÷asthànam 

=====================================================================

namo buddhàya

=====================================================================
[391|02]
kùàntaya÷cocyante j¤ànàni ca samyagdçùñiþ samyagj¤ànaü ca /

[391|03]
kiü punaþ kùàntayo na j¤ànaü samyagj¤ànaü ca na dçùñiþ /

[391|04]
     #<nàmalà kùàntayo j¤ànaü >#

[391|05]
tatpraheyasya vicikitsà 'nu÷ayasyàgrahãõatvàt /

[391|05-391|06]
dçùñayastu tà santiraõàtmakattvàt yathà ca kùàntayo dçùñirna j¤ànamevaü punaþ 

[391|07]
     #<kùayànutpàdadhãrna dak />#

[391|08]
kùayànamanutpàdaj¤ànaü ca na dçùñirasantãraõàparimàrgaõà÷ayatvàt /

[391|09]
     #<tadnyobhayathàryà dhãþ >#

[391|10]
kùàntikùayànutpàdaj¤ànebhyo 'nyà 'nàsravà praj¤à dçùñiþ j¤ànaü ca /

[391|11]
     #<anyà j¤ànaü >#

[391|12]
laukikã praj¤à sarvaiva j¤ànam /

[391|13]
     #<dç÷a÷ca ùañ // VAkK_7.1 //>#

[391|14]
pa¤ca dçùñayo laukikã ca samyagdçùñiþ /

[391|14-391|15]
eùà ùaóvidhà laukikã praj¤àdçùñiþ anyà na dçùñiþ /

[391|15]
j¤ànaü tveùà cànyà ca /
kiyatà sarvaj¤ànasaügrahaþ /
da÷abhirj¤ànaiþ /

[591|16]39116]
samàsena tu 

[391|17]
     #<sàsravànàsravaü j¤ànaü >#

[391|18]
tayoþ punaþ 

[391|19]
     #<àdyaü saüvçtij¤àpakam />#

[392|01]
yatsàsravaü tatsaüvçtij¤ànam /
pràyeõa ghañapañastrãpuruùàdisaüvçtigrahàt /

[392|01-392|02]
aj¤ànasaüvçtatvàt ityapare /

[392|03]
     #<anàsravaü dvidhà dharmaj¤ànamanvayameva ca // VAkK_7.2 //>#

[392|04]
anàsrvaü j¤ànaü dvidhà bhidyate /
dharmaj¤ànamanvayaj¤ànaü ca /

[392|04-392|05]
evagete dve j¤àne trãõi bhavanti /

[392|05]
saüvçtij¤ànaü dharmaj¤ànaü ca /
tatra 

[392|06]
     #<sàüvçtaü sarvaviùayaü >#

[392|07]
saüvçtij¤ànasya sarvadharmàþ saùkçtàsaüskçtà àlambanaü saübhavataþ /

[392|08]
     #<kàmaduþkhadigocaram />#

[392|09]
     #<dharmakhyam >#

[392|10]
dharmaj¤ànasya kàmàvacaraü dukhaü tatsamudayanirodhapratipakùà÷càlambanam /

[392|11]
     #<anvayaj¤ànaü tårdhvaduþkhàdigocaram // VAkK_7.3 //>#

[392|12]
anvayaj¤ànasya råpàrupyàvacaraü duþkhaü tatsamudayanirodhapratipakùà÷càlambanam /

[392|13]
     #<te eva satyabhedena catvàri >#

[392|14]
te eva dharmaj¤ànànvayaj¤àne satyabhedena puna÷catvàri j¤ànàni bhavanti /

[392|14-392|15]
duþkhasamudayanirodhamàrgaj¤ànàni /

[392|15]
tadàlambanatvàt /

[392|16]
     #<ete caturvidhe />#

[392|17]
     #<anutpàdakùayaj¤àne >#

[392|18-392|19]
ete eva dharmaj¤ànànvayaj¤àne caturvidhe adçùñisvabhàve kùayaj¤ànamanutpàdaj¤ànaü cocyate /

[392|20]
     #<te punaþ prathamodite // VAkK_7.4 //>#

[393|01]
     #<duþkhahetvanvayaj¤àne >#

[393|02-393|03]
prathamotpanne tu kùayaj¤ànànutpàdaj¤àne duþkhasamudayànvayaj¤àne duþkhasamudayàkàrairbhàvàgrikaskandhàlambanatvàt /

[393|03]
kim khalu vajropamo 'pi tàbhyàmekàlamvano 'sti /
[393|04]
yadi duþkhasamudayàlamvano bhavati /
atha nirodhamàrgàlambano naikàlambanaþ /

[393|05]
     #<caturbhyaþ paracittavit />#

[393|06]
vettãti vit j¤ànam /
paracittaj¤ànaü caturbhyo j¤ànebhyo draùñavyam /

[393|06-393|07]
dharmànvayaj¤ànamàrgaþ saüvçtij¤ànebhyaþ /

[393|07]
tasya punarayaü niyamaþ 

[393|08]
     #<bhåmyakùapudgalotkràntam naùñàjàtaü na veti tat // VAkK_7.5 //>#

[393|09]
bhåmyatikràntaü na jànàtãti /

[393|09-393|10]
adharadhyànabhåmikenottaradhyànabhåmikamindriyàtikràntaü na jànàti /

[393|10-393|11]
÷raddhàdhimuktasamayamuktamàrgeõa dçùñipràptàsamayavimuktàrga pudgalotkràntaü na jànàti /

[393|11-393|12]
anàgàmyaha¤cchàvaka pratyekabuddhabuddhamàrggaõàmadhareõottaraü naùñàjàtaü na jànàti /

[393|12-393|13]
atãtànàgataü vartamànapara cittacaittaviùayatvàt /

[393|13]
kiü ca bhåyaþ 

[393|14]
ta dharmànvayadhãpakùyamanyo 'nyaü 

[393|15]
dharmaj¤ànapakùyaü paracittaj¤ànamanvayaj¤ànapakùyaü cittaü na jànàti /

[393|15-393|16]
anvayaj¤ànapakùyaü ca dharmaj¤ànapakùyaü na jànàti /

[393|16]
kàmadhàturdhvadhàtupratikùàlambanatvàttayoþ /

[393|16-393|17]
dar÷anamàrge paracittaj¤ànaü nàsti /

[393|17]
tadàlambanaü tvasti /

[393|17-393|18]
tatra paracittaj¤ànena darj¤anamàrga j¤àtukàmaþ prayogaü kçtvà prathamau 

[393|19-393|20]
     #<dar÷anakùaõau /
     ÷ràvako vetti khaïgastrãn sarvànbuddho 'prayogataþ // VAkK_7.6 //>#

[393|21]
÷ràvako dar÷anamàrgàt paracittaj¤ànena dvau kùaõau jànàti /

[393|21-393|22]
duþkhe dharmaj¤ànakùàntiü dharmaj¤ànaü ca /

[393|22]
anvayaj¤ànapakùàlambanasyànyaprayogasàdhyatvàt /

[393|22-394|01]
yàvacca sa tatra prayogamàra mate tàvadayaü ùoóa÷acittamanupràpto bhavatãtyantarà na jànàti /

[394|01-394|02]
pratyekabuddhastrãn kùaõàn /

[394|02]
prathamau ca dvàvaùñamaü ca samudayànvayaj¤ànaü mçduprayogatvàt /

[394|03]
prathamadvitãyapa¤cada÷ànityapare /

[394|03-394|04]
buddhastu sarvàneva dar÷anamàrgakùaõànaprayogeõa jànàti /

[394|05]
atha kùayaj¤ànànutpàdaj¤ànayoþ ko vi÷eùaþ /

[394|06-394|07]
     #<kùayaj¤ànaü hi satyeùu parij¤àtàdini÷cayaþ /
     na parij¤eyamityàdiranutpàdamatirmatà // VAkK_7.7 //>#

[394|08]
kùayaj¤ànaü katamat /
duþkhaü me parij¤àtamiti jànàti /

[394|08-394|09]
samudayaþ prahãõo nirodhaþ sàkùàtakçto màrgo bhàvita iti jànàti /

[394|09-394|10]
tadupàdàya yat j¤ànaü dar÷anaü vidyà buddhirbodhiþ praj¤à àloko 'bhisamayamidamucyate kùayaj¤ànam /

[394|10-394|11]
anutpàdaj¤ànaü katamat /

[394|11-394|12]
duþkhaü me parij¤àtaü na pounaþ parij¤eyamiti jànàti yàvat màrgo bhàvito na punarbhàvayitavya iti /

[394|12]
tadupàdàye"ti vistareõoktaü ÷àstre /

[394|12-394|13]
kathamanàsraveõa j¤ànenaivaü jànàti /

[394|13]
tatpçùñhalabdhena vyutthita evaü jànàti /

[394|13-394|14]
atastadvi÷eùeõa tayorvi÷eùaþ /

[394|14]
÷àstre j¤àpiota iti kà÷mãràþ /

[394|14-394|15]
anàsraveõàpyevaü jànàtãtyapare dar÷anavacanaü tu bhàùyàkùepàt /

[394|15]
jpratyakùavçttitvàdvà /

[394|15-394|16]
ata evoktaü "yàvat j¤ànaü dar÷anamapi tadi"ti /

[394|16-394|18]
ityetàni da÷a j¤ànàni bhavanti yaduta dharmaj¤ànamanvayaj¤ànaü saüvçtij¤ànaü duþkhaj¤ànaü samudaya¤õyànaü nirodhaj¤ànaü màrgaj¤ànaü paracittaj¤ànaü kùayaj¤ànamanutpàdaj¤ànaü ca /

[394|18-394|19]
tatra saüvçtij¤ànamekaü j¤ànamekasya ca bhàgaþ /

[394|19]
dharmaj¤ànamekaü j¤ànaü saptànàü ca bhàgaþ /

[394|19-394|20]
duþkhasamudayanirodhamàrga kùayànutpàdaparacittaj¤ànànàm /

[394|20]
evamanvayaj¤ànam /

[394|20-394|21]
duþkhaj¤ànamekaü j¤ànaü caturõà ca bhàgaþ /

[394|21]
dharmànvayakùayànutpàdaj¤ànànàm /
evaü samudayanirodhaj¤àne caturõàü bhàgaþ /

[394|22]
màrgaj¤ànamekaü j¤ànaü pa¤cànàü ca bhàgaþ /
caturõàmanantaroktànàü paracittasya ca /

[394|23]
paracittaj¤anamekaü j¤ànaü caturõàü ca bhàgaþ /
dharmànvayamàrga saüvçtij¤ànànàm /

[394|24]
kùayaj¤ànamekaü j¤ànaü ùaõõàü ca bhàgaþ /
dharmànvayaduþkhasamudayanirodhamàrgaj¤ànànàm /

[394|25]
evamanutpàdaj¤ànam /

[394|16-394|26]
kasmàt punaretàni vãõi santi da÷a vyavasthàpyante /

[395|01-395|02]
     #<svabhàvapratipakùànyàmàkàràkàragocaràt /
     prayogakçtakçtyatvahetåpacayoto da÷a // VAkK_7.8 //>#

[395|03]
saptabhiþ kila kàraõairda÷a j¤ànàni vyavasthàpyante /

[395|03-395|04]
svabhàvataþ saüvçtij¤ànamaparamàrthaj¤ànatvàt /

[395|04]
pratipakùato dharmànvayaj¤àne /
kàmathàturdhvadhàtupratipakùatvàt /

[395|05]
àkàrato duþkhasamudayaj¤àne /
àlambanàbhedàt /

[395|05-395|06]
àkàràlambanato nirodhamàrgaj¤àne /

[395|06]
àkàràlambanabhedàt /
prayogataþ paracittaj¤ànam /
na hi tena caittà na j¤àyate /

[395|07]
cittaj¤ànàrthe tu prayuktasyàbhiniùpatteþ paracittaj¤ànamuktam /

[395|07-395|08]
kçtakçtyataþ kùayaj¤ànaü kçtakçtyasaütànotpatteþ /

[395|08-395|09]
prathamataþ hetåpacayato 'nutpàdaj¤ànaü sarvànàsravahetukatvàditi /

[395|10]
sakalasya sakalapratipakùatvàt kàmadhàtupratãpakùo dharmaj¤ànamityuktam /

[395|11]
api tu 

[395|12]
     #<dharmaj¤ànanirodhe yanmàrge và bhàvanàpathe />#

[395|13]
     #<tridhàtupratipakùastat >#

[395|14]
nirodhamàrgaj¤àne bhàvanàmàrgasaügçhãte tridhàtupratipakùaþ /

[395|15]
     #<kàmadhàtostu nànvayam // VAkK_7.9 //>#

[395|16]
anvayaj¤ànam tu sarvathà nàsti kàmadhàtuporatipakùaþ 

[395|17]
eùàü da÷ànàü j¤ànànàü 

[395|18]
     #<dharmaj¤ànànvayaj¤ànaü ùoóóa÷àkàram >#

[395|19]
tàn purastàdupadekùyàmaþ /

[395|20]
     #<anyathà />#

[395|21]
     #<tathà ca sàüvçtaü >#

[395|22]
saüvçtij¤ànaü ùoóa÷àkàramanyathàkàraü ca sarvadharmàõàü svasàmànyalakùaõàdigrahaõàt /

[395|23]
     #<svaiþ svaiþ satyàkàrai÷catuùñayam // VAkK_7.10 //>#

[396|01-396|02]
duþkhasamudayanirodhamàrga j¤ànàni svaiþ svaiþ satyàkàraiþ pravartanta ityekaikaü caturàkàraü bhavanti /

[396|03]
     #<tathà paramatoj¤ànaü nirmalaü >#

[396|04]
anàsravaü paracittaj¤ànaü tatheva /
svasatyàkàratvàccuturàkàraü màrgaj¤ànatvàt /

[396|05]
     #<samalaü punaþ />#

[396|06]
     #<÷eyasvalakùaõàkàraü >#
[396|07]
sàsravaü paracittaj¤ànaü j¤eyànàü cittacaittànàü yat svalakùaõam tadàkàrayati /

[396|08]
svalakùaõagràhakatvàt /
labhayamapi tu 

[396|09]
     #<ekaikadravyagocaram // VAkK_7.11 //>#

[396|10-396|11]
yadà cittaü gçhlàti na tadà cittànàü yadà vedanàü na tadà saüj¤àmityevamàdi /

[396|11-396|12]
yattarhi bhagavatãktam "saràgaü cittaü saràgaü cittamiti yathàbhåtaü prajànàtã"tyevamàdi /

[396|12]
na tayordugapadgrahaõam /
vastramalàyugàpadgrahaõavat /

[396|12-396|13]
saràgaü cittamiti dvidhà saràgatà /

[396|13]
saüsçùñasaràgatà saüyoiga saràgatà ca /

[396|13-396|14]
tatra saràgaü saüprayuktaü cittaü dvàbhyàü saràgaü tato 'nyatsàsravaü saüyogasaràgatayà saràgam /

[396|14-396|15]
atra tu såtre ràgasaüprayuktaü saràgaü ràgapratipakùã vigataràgamityeke /

[396|15-396|16]
yadi hi ràgeõàsaüprayuktaü vigataràgaü syàdanyakle÷asamprayuktamapi syàt /

[396|16-396|17]
evaü tarhi tadapratipakùaþ sàsravaü cittamakliùñaü naiva saràgaü na vigataràgaü syàdityevamàdi /

[396|17-396|18]
tasmàdràgasaüprayuktatayà 'pi saràgaü cittamatreùñavyamityapare /

[396|18-396|19]
evaü yàvatsamohaü vigatamohaü ca veditavyam /

[396|19]
saükùiptaü ku÷alamàlambanàbhisaükùepàt /

[396|19-396|20]
vikùiptaü kliùñaü vikùepasaüprayogàt /

[396|20]
saükùiptaü middhasaüprayuktaü vikùiptamanyata kliùñamiti pà÷càttyàþ /

[396|21]
tadetanna varõayanti /
tadeva hi cittaü saükùiptavikùiptaü syàt kliùñamiddhasaüprayãgàt /

[396|22]
÷àstravirodha÷ca syàt /
"saükùiptaü cittaü yathàbhåtaü prajànàti /

[396|22-396|23]
tajj¤ànaü catvàri j¤ànàni dharmaj¤ànamanvayaj¤ànaü saüvçtij¤ànaü màrgaj¤ànami"ti /

[396|24]
lãnaü cittaü kliùñaü kau÷ãdyasaüprayogàt /
pragçhãtaü ku÷alaü vãryasaüprayogàt /

[396|24-396|25]
parãtàü kliùñaü vyavadànaparãttairniùevitatvàt /

[396|25]
mahadgataü ku÷alaü tadviparyayàt /

[396|25-397|01]
målamålyaparivàrànuparivartakavalàlpavahutvàcca /

[397|01-397|02]
kliùñacittaü dvàbhyàmaku÷alamålàbhyàü samulam /

[397|02]
ku÷alaü tribhiþ ku÷alamålaiþ /
kliùñamalpamålyamayatna-sàdhyatvàt /

[397|03]
ku÷alaü bhumålyaü vahàbhisaüskàrasàdhyatvàt /

[397|03-397|04]
kliùñaü tajjàtãyànàgatabhàvanà 'bhàvànna mahàparivàraü tribhi÷ca skandhaiþ sànuparivartam /

[397|04-397|05]
ku÷alaü tu mahàparivàraü caturbhi÷ca skandhaiþ sànuparivartam /

[397|05-397|06]
alpabalaü khalvapi kliùñaü bahubalaü ku÷alam /

[397|06]
ekayà hi duþkhe dharmaj¤ànakùàntyà da÷ànu÷ayàtyantasamudghàtaþ kriyate /

[397|07]
tasmàdapi kliùñam parãttaü ku÷alaü mahadgatam /
uddhataü kliùñamauddhatyasaüprayogàt /

[397|08]
anuddhataü kuk÷alaü tatpratipakùatvàt /
evamabyupa÷àntü vyupa÷àntaü ca /

[397|08-397|09]
asamàhitaü kliùñaü vikùepasaüprayogàt /

[397|09]
samàhitaü ku÷alaü tatpratipakùatvàt /

[397|09-397|10]
abhàvitaü kliùñaü pratilambhatiùevaõabhàvanàbhyàmabhàvitatvàt /

[397|10-397|11]
bhàvitaü ku÷alaü tàbhyàü bhàvitatvàt vimuktaü kliùñaü svabhàvasaütànavimuktibhyàmavimuktatvàt /

[397|12]
vimuktaü ku÷alaü tàbhayaü vimuktatvàditi vaibhàùikàþ /
evaü tu såtraü nànulomitaü bhavati /

[397|13]
eùàü ca padànàü nàrthavi÷eùa ukto bhavati /

[397|13-397|14]
såtra uktaü "kathaü cittamadhyàtmaü saükùiptaü bhavati /

[397|14-397|15]
yaccittam styànamiddhasahagatamadhyàtmaü saünirodhasahagataü no tu vipa÷yanayà samanvàgatam /

[397|15-397|16]
kathaü vahirvikùiptaü bhavati /

[397|16]
yaccittaü pa¤casu kàmaguõeùvanuvikùiptaü bhavatyanuvisçtami"ti /

[397|16-397|17]
nanu coktaü tadeva cittaü saükùiptaü syàdvikùiptaü ceti /

[397|17-397|18]
uktamidamayuktaü tåktaü viddhasahagatasya kliùñasya vikùiptatvàpratij¤ànàt /

[397|18]
nanu coktaü ÷àstravirodhaþ syàditi /

[397|18-397|19]
varaü ÷àstravirodho na såtravirãdhaþ /

[397|19]
kathameùàü padànàü nàrthavi÷eùa ukto bhavati /

[397|20-397|21]
vikùiptalilinoddhatàvyupa÷àntàsamàhitàbhàvitàvimuktànàü cittànàmabhinnalakùaõavacanàt saükùiptapragçhãtàdãnàü ca /

[397|21]
na vai noktaþ padànàmarthavi÷eùo bhavati /

[397|21-397|22]
kliùñasàmànye 'pi taddoùasaüdar÷anàt /

[397|22-397|23]
ityapyetat kliùñaü cittaü vikùiptaü lãnamiti vistaraþ /

[397|23-397|24]
evaü ku÷alasyàpi guõavi÷eùasaüdar÷anàdukta evarthavi÷eùo bhavati /

[397|24]
såtravirodhasyàparihàrànnaiùa eùàü padànàmarthaþ /

[397|24-397|25]
yadi ca såtre tadeva lãnaü cittaü tadevoddhatamityabhipretaü syàt idaü noktaü syàt /

[397|25-397|27]
"yasminsamaye lãnaü cittaü bhavati layàbhir÷aïka và akàlastasminsamaye prasrabdhisamàdhyupekùàsaüvodhyaïgànàü bhàvanàyàþ /

[397|27-397|28]
yasminsagaye uddhàtaü cittaü bhavati auddhatyàbhi÷aïki và akàlastasminsamaye dharmavicayavãryaprãtisaüvodhyaïgànàü bhàvanàyà" iti /

[397|28-398|01]
kiü punarvodhyaïgànàü vyagrà bhàvanà /

[398|01]
manasikaraõaü teùàü bhàvaneùñà na saümukhãbhàva ityadoùa eùaþ /

[398|01-398|02]
kau÷ãdyàdhikamatra cittaü lãnamityuktam /

[398|02]
auddhatyàdhikaü coddhatamityavirodhaþ /

[398|02-398|03]
tayostu sahabhàvàttadeva cittaü lãnaü tadevoddhatamiti bråmaþ /

[398|03]
nàbhiprayikaü vacanaü vàryate /

[398|03-398|04]
såtre tu nàyamabhipràya iti bråmaþ /

[398|04]
yattåktaü "sarvameva ràgasaüprayuktaü cittaü saràgami"ti /

[398|05]
katamaccittaü ràgasaüprayuktam /
ràgapràptisahitaü cet /

[398|05-398|06]
asàsravamiti saràgaü pràpnoti ÷aikùacittam /

[398|06]
ràgàlambanaü cet /
arhato 'pi sàsravaü cittaü saràgamiti gçhlãyàt /

[398|07]
ràgàlambanatvàt 
kathaü và tatsàsravam /

[398|07-398|08]
sàmànya kle÷àlambanatvàditi cet /

[398|08]
evamapi samohaü gçhlãyànmohàlambanatvàt /

[398|08-398|09]
na ca paracittaj¤ànaü pràptyàlambanaü nàpi taccittàlambanaü ràgàlambanam /

[398|09-398|10]
tasmànna ràgasaüprayogàtsaràgaü cittamatreùñam /

[398|10]
kiü tarhi /

[398|10-398|11]
ràgasaüprayuktaü cittaü saràgamasaüprayuktaü vigataràgamiti såtràbhigràyo dç÷yate /

[398|11-398|12]
yat tåktaü "vigataràgamasya taccittaü bhavati vigatadveùaü vigatamohamanàvarttikadharmi kàmabhave råpabhave àrupyabhave" iti /

[398|13]
tatra tatpraptivigamaü saüdhàyoktam /

[398|13-398|14]
nanu coktam anyakle÷asaüprayuktamapi cittaü ràgaviprayuktatvàdvigataràgaü syàdi"ti /

[398|14]
etenàbhisaüdhinà na doùaþ /

[398|14-398|15]
na tu tadvigataràgamiti kçtvà gçhyate /

[398|15]
kiü tarhi /
sadveùaü samohamityevamàdi /

[398|15-398|16]
alaü prasaïgena siddhànto varõyatàm /

[398|17]
kiü paracittaj¤ànaü paracittasyàkàramàlambanaü và gçhlàti /

[398|17-398|19]
na gçhlàti àkàralambananirapekùaüü hi tadraktamidaü cittamiti jànàti natvamuùmin rupe raktamiti jànàti /

[398|19-398|20]
anyathà hi tadråpàlambanamapi syàt tadàlambanaü ca paracittaü gçhlataþ svabhàvagrahaõaü pràpnuyàt /

[398|20-398|22]
sarvaü ca paracittaj¤ànaü dravyasvalakùaõacittacaittapratyutpannaparasaütatikàmaråpapratisaüyuktàpratisaüyuktaviùayaü dar÷anamàrgapratiùiddhaü bhàvanàmàrga upalabhyate /

[398|22-398|23]
÷ånyatà 'nimittasamàdhi viprayuktaü kùayànutpàdaj¤ànàsaügçhãtamànantaryamàrga pratiùiddhaü ca vedittavyam /

[398|23]
uktaü paracittaj¤ànam /

[399|01]
     #<÷eùe caturda÷àkàre ÷ånyànàtmavivarjite />#

[399|02]
kùayànutpàdaj¤àne ÷eùe te caturda÷àkàre ÷ånyànàtmakàrau varjayitvà /

[399|02-399|04]
pàramàrthikayorapi saüvçtibhajanàt ÷ãõà me jàtirnàparamasmàdbhavaü prajànàmãti tadvalànuvyavahàrataþ /

[399|05]
kimanàsravaþ svalakùaõàkàro 'styatha na /
kà÷mãràõàü tàvat 

[399|06]
     #<nàmalaþ ùoóa÷abhyo 'nya àkàraþ >#

[399|07]
nàstyanàsravàkàraþ ùoóa÷àkàranirmuktaþ /

[399|08]
     #<anye 'sti ÷àstrataþ // VAkK_7.12 //>#

[399|09]
÷ranye punarastãtyàhurvahirde÷akàþ /
kathaü gamyate /
÷àstrataþ iti /

[399|09-399|10]
÷àstre hyevamàha /

[399|10]
"syàdapratisaüyuktena cittena kàmapratisaüyuktàndharmànvijànãyàt /

[399|11]
anityato duþkhataþ ÷ånyato 'nàtmataþ hetutaþ samudayataþ prabhavataþ pratyayataþ /

[399|11-399|12]
astyetasthànamastyetadvastviti /

[399|12]
yogavihitatã vijànoyàdi"ti /

[399|12-399|14]
nàsyàyamartho yadastyetatsthànamastyetadvastvityevaü vijànãyàditi api tvastyetat sthànamastyetadvastu yadanityàdito vijànãyàditi cet /

[399|14]
na/
anyatràvacanàt /

[399|15]
eùa cecchàstràrtho 'bhaviùyat /

[399|15-399|16]
yadidaü pañhacyate "syàddar÷anaprahàtavyena cittena kàmapratisaüyuktàndharmànvijànãyàditi /

[399|16]
àha /
vijànãyàt /

[399|16-399|18]
àtmata àtmãyata ucchedataþ ÷à÷vatataþ ahetuto 'kriyàto 'pavàdato 'grataþ ÷reùñhato vi÷iùñataþ paramataþ ÷uddhito muktito nairyàõikataþ kàïkùàto vimatito vicikitsàtaþ /

[399|18-399|19]
rajyeta dviùyànmanyeta muhyedayogavihitato vijànãyàdi"ti /

[399|19]
atràpyevaü pàñho 'bhaviùyat /

[399|19-399|20]
astyetat sthànamastyetadvastviti /

[399|20]
na tvevaü pañhacyate /
tasmànnàsyàyamarthaþ /

[399|21]
kiü punarime ùoóa÷àkàrà nàmata àhosvit dravyataþ /

[399|21-399|22]
sapta dravyato nàmataþ ùoóa÷etyeke /

[399|22]
duþkhakàrà÷catvàraþ samudayanirodhamàrgàkàràõàmekakadravyatvàt /

[399|23]
evaü tu varõayanti /

[400|01]
     #<dravyataþ ùoóa÷àkàràþ >#

[400|02]
tatpratyayàdhãnatvàt anityam /
ùãóàtmakatvàt duþkham /

[400|02-400|03]
àtmãyadçùñivipakùeõa ÷ånyam /

[400|03]
àtmadçùñivipakùeõànàtmà /
heturvãjadharmayogena /

[400|03-400|04]
samudayaþ pràdurbhàvayoigena /

[400|04]
prabhavaþ prabandhayogena /

[400|04-400|05]
abhiniùpàdanàrthena pratyayaþ /

[400|05-400|06]
tadyathà mçtpiõdadaõdacatrasåtrodakasamavàyàt ghañàbhiniùpattirbhavati tadvaditi /

[400|06]
akndhoparamatvàt nirodhaþ /
agninirvàùaõàt ÷àntaþ /

[400|06-400|07]
niråpadravtvàt praõãtaþ /

[400|07]
sarvàpakùàlavimuktatvànniþ saraõamiti /
gamanàrthena màrgaþ /

[400|07-400|08]
yogayuktatvànnyàyaþ /

[400|08]
samyakpratipàdanàrthena pratipat /
atyantasamatikramaõànnairyàõika iti /

[400|09]
athavà anàtyantikatvàdanityam /
abhinyàsabhåtatvàt duþkham /

[400|09-400|010]
antarvyàpàrapuruùaparahitattvàcchånyam /

[400|10]
akàmakàritvàdanàtmà /

[400|10-400|010]
heturàgamanayogena /

[400|10-400|11]
samudaya unmajjanayogena /

[400|11]
prabhavaþ prasaraõayogena /
pratisaraõàrghena pratyaya iti /

[400|11-400|12]
asaübandhaþ saübandhoparamatvànnirodhaþ /

[400|12]
trisaüskçtalakùaõavimuktatvàcchàntaþ /

[400|12-400|13]
ku÷alatvàt praõãtaþ /

[400|13]
paramà÷vàsatvànniþ saraõamiti /
kumàrgavipakùeõa màrgaþ /

[400|13-400|14]
anyàyavipakùeõa nyàyaþ /

[400|14]
nirvàõapuràvirodhanàrthena pratipat /
sarvabhavapratipakùatvànnairyàõikaþ /

[400|15]
ityeùàü vyàkhyànamanekaparyàyaþ /
yathàbhipretaü pravakùyàmaþ /
udayavyayatvàdanityam /

[400|16]
pratikålabhàvàt /
duþkham /
àtmarahitatvàcchånyam /
svayamanàtmatvàdanàtma /

[400|17]
hetusamudayaprabhavapratyayatvaü tu yadeva såtra uktam /

[400|17-400|18]
"ime pa¤copàdànaskandhà÷chandamålakà÷chandasamudayà÷chandajàtãyà÷chandaprabhavà" iti /

[400|18-400|19]
prabhava÷abdaþ kevalaü pa÷càt pañhitavyaþ ÷àstre /

[400|19]
kaþ punareùàü vi÷eùaþ /
caturvidho hi cchandaþ /

[400|20]
asmãtyabhedenàtmabhàvcchandaþ /
syàmityabhedena punarbhavacchandaþ /

[400|20-400|21]
ityaü syàmiti bhedena punarbhavacchandaþ /

[400|21]
pratisaüdhivandhacchanda÷caturthaþ /
karmàbhisaüskàracchando và /

[400|22]
tatra prathomo duþkhasyàdikàraõatvànmålahetuþ /
phalasyeva vãjam /

[400|22-400|23]
dvitãyaþ samudayastena tatsamudàgamàtphalasyevàïkuràdiprasavaþ /

[400|23-400|24]
tçtãyastajjàtãyaduþkhapratyayaþ /

[400|24]
phalasyeva kùotrodakapà÷yàdikam /

[400|24-400|26]
kùetràdiva÷ena hi phalasya gandharasavãryavipàkaprabhàvabhedà bhavanti caturthaþ prabhavastataþ eva tatsaübhavàt phalasyeva puùpàvasànamiti /

[400|26]
athavà /

[400|26-401|01]
tçùõàvicaritànàü dvau pa¤cakau dvau catuùkau catvàra÷chandàþ /

[401|01-401|02]
"asmãti bhikùavaþ sàti itthamasmãti bhavati evamasmãti bhavati anyathà 'smãti sadasmãti asadasmãti /

[401|02-401|03]
bhaviùyàmãtyasya bhavati na bhaviùyàmi itthaü bhaviùyàmi evaü bhaviùyàmi evaü bhaviùyàmi ÷ranyathà bhaviùyàmi /

[401|04-401|05]
syàmityasya bhavati itthaü syàm evaü syàm anyathà syàm apitu syàm apãtthaü syàm apyevaü syàm apyanyathà syàmityasya bhavati /

[401|06]
pravçttyuparmatvànnirodhaþ /
nirduþkhatvàcchantaþ /

[401|06-401|07]
"iti hi bhikùavo duþkhàþ saüskàràþ ÷àntaü nirvàõami"ti vacanàta /

[401|07]
niruttaratvàt praõãtaþ /

[401|07-401|08]
apunaràvçttitvànniþsaraõam /

[401|08]
pathibhåtatvànmàrgaþ /
yathàbhåtapravçttatvànnyàyaþ /

[401|08-401|09]
pratiniyatatvàt pratipat /

[401|09]
yathoktam 

[401|10]
     "eùa màrgo hi nàstyanyo dar÷anasya vi÷uddhaya" iti 

[401|11]
atyantaniryàõànnairyàõikaþ /

[401|11-401|12]
athavà nityasukhàtmãyàtmadçùñicaritànàü pratipakùeõànityaduþkha÷unyànàtmàkàràþ /

[401|12-401|13]
ahetvekahetupariõàmabuddhipårvaka dçùñicaritànàü pratipakùeõa hetusamudayaprabhavapratyayàkàràþ /

[401|13-401|14]
nàsti mokùa iti dçùñicaritànàü nirodhàkàraþ /

[401|14]
duþkho mokùa iti dçùñicaritànàü ÷àntàkàraþ /

[401|14-401|15]
dhyànasukhapraõãtadçùñicaritànàü praõãtàkàraþ /

[401|15-401|16]
punaþ punaþ parihàõito nàtyantiko mokùa iti dçùñicaritànàü niþsaraõàkàraþ /

[401|16-401|17]
nàsti màrgaþ kumàrgo 'yamanyo màrgaþ punaràvartã màrga iti dçùñicaritànàü màrganyàyapratipannairyàõikàkàrà iti /

[401|18]
àkàro nàma ka eùa dharmaþ /

[401|19]
     #<praj¤àkàraþ >#

[401|20]
evaü tarhi praj¤à sàkàrà na bhaviùyati /
praj¤àntaràsaüyogàt /
evaü tu yuktaü syàt /

[401|21]
sarveùàü cittacaittànàmàlambanagrahaõaprakàra àkàra iti /

[401|22]
atha kiü praj¤aivàkàrayati netyàha /
kiü tarhi /

[401|23]
     #<tayà saha />#

[401|24]
     #<àkàraynti sàlambàþ >#

[402|01]
praj¤à cànye ca sarve sàlambanà dharmà àkàrayanti /

[402|02]
     #<sarvamàkàryate tu sat // VAkK_7.13 //>#

[402|03]
yatki¤cidasti sarvamàkàryate /

[402|03-402|04]
tadevaü kçtvà siddhaü bhavati praj¤à àkàra÷càkàrayati càkàryante ca /

[402|04-402|05]
àlambanà àkàryanta eveti /

[402|06]
ataþ parameùàü j¤ànànàü ku÷alàdibhedaü nirvekùyàmaþ /

[402|07]
     #<tridhàdyaü ku÷alànyanyàni >#

[402|08]
saüvçtij¤ànaü ÷lokàdau bhavatvàdàdyam /
tattrividham /

[402|08-402|09]
ku÷alàku÷alàvyàkçtam /

[402|09]
anyàni nava j¤ànàni ku÷alànyeva /

[402|10]
     #<àdyaü sarvàsu bhåmiùu />#

[402|11]
kàmadhàtã yàvadbhavàgre /

[402|12]
     #<dharmàkhyaü ùañsu >#

[402|13]
dharmaj¤ànaü caturùu dhyàneùvanàgamye dhyànàntare ca /

[402|14]
     #<navasu tvanvayàkhyaü >#

[402|15]
anvayaj¤ànaü tàsveva ca ùañsu bhåmiùvàrupyatraye ca /

[402|16]
     #<tathaiva ùañ // VAkK_7.14 //>#

[402|17]
duþkhasamudayanirodhamàrgakùayànutpàdaj¤ànànyapyetàsveva navasu bhåmiùvabhedena /

[402|18]
bhedena punrdharmaj¤ànasaügçhãtàni ùañsu anvayaj¤àna saügçhãtàni navasu /

[402|19]
     #<dhyàneùvanyamanoj¤ànaü >#

[403|01]
paracittaj¤ànaü caturùveva dhyàneùu nànyatra /

[403|02]
     #<kàmaråpà÷rayaü ca tat />#

[403|03]
kàmaråpadhàtvo÷ca tat paracittaj¤ànaü saümukhãkriyate /

[403|04]
     #<kàmà÷rayaü tu dharmàruyam >#

[403|05]
dharmaj¤ànaü tu kàmadhàtvà÷rayameva /
na råpàrupyadhàtvoþ saümukhãkriyate /

[403|06]
     #<anyattraidhàtukà÷rayam // VAkK_7.15 //>#

[403|07]
kiü punaranyat /
paracittaj¤ànaü dharmaj¤ànanirmuktam /
kçto bhåmya÷rayanirde÷aþ /

[403|08]
smçtyupasthànasaügraho vaktavyaþ /
so 'yamucyate /

[403|09]
     #<smçtyupasthànamekaü dhãrnirodhe >#

[403|10]
dhãþ praj¤à j¤ànamiti paryàyàþ /
nirodhaj¤ànamekaü dharmasmçtyupasthànam /

[403|11]
     #<paracittadhãþ />#

[403|12]
     #<trãõi >#

[403|13]
paracittaj¤ànaü trãõi vedanàcittadharmasmçtyupasthànàni /

[403|14]
     #<catvàri ÷eùàõi >#

[403|15]
nirodhaparacittaj¤ànàbhyàmanyàni j¤ànàni catvàri smçtyupasthànàni 

[403|16]
katamasya j¤ànasya kati j¤ànànyàlambanam /

[403|17]
     #<dharmadhãgocaro nava // VAkK_7.16 //>#

[403|18]
dharmaj¤ànasya nava j¤ànànyàlambanamanyatrànvayaj¤ànàt /

[404|01]
     #<nava màrgànvayadiyoþ >#

[404|02]
anvayaj¤ànasyàpi nava j¤ànànyàlambanamanyatra dharmaj¤ànàt /

[404|02-404|03]
màrgaj¤ànasyàpi nava j¤ànànyàlambanamanyatra saüvçtij¤ànàt /

[404|04]
     #<duþkhahetudhiyordvayam />#

[404|05]
duþkhasamudayaj¤ànayordve saüvçtiparacitaj¤àne àlambanam /

[404|06]
     #<caturõàü da÷a >#

[404|07]
saüvçtiparacittakùayànutpàdaj¤ànànàü da÷a j¤ànànyàlambanam /

[404|08]
     #<naikasya >#

[404|09]
ekasya nirodhaj¤ànasya naiva j¤ànamàlambanam /

[404|10]
     #<yojyà dharmàþ punarda÷a // VAkK_7.17 //>#

[404|11]
katame da÷a /

[404|12]
     #<traidhàtu kàmalà dharmà akçtà÷ca dvidhà dvidhà />#

[404|13]
saükçtà dharmà aùñadhà kriyante /

[404|13-404|14]
kàmaråpàrupyàvacarànàsravàõàü saüprayuktaviprayuktabhedàt /

[404|14]
asaüskçtà dvidhà kriyante /
ku÷alàvyàkçtabhedàt /

[404|14-404|15]
ime da÷a dharmàþ kathaü yojyàþ kasya j¤ànasya katyàlambanamiti /

[404|15-404|16]
tatra saüvçtij¤ànasya sarve da÷a dharmà àlambanam /

[404|16]
dharmaj¤ànasya pa¤ca /
kàmàvacarànàsravà ÷catvàraþ ku÷alaü càsaüskçtam /

[404|17]
anvayaj¤ànasya sapta /
råpàrupyàvacarànàsravàþ ùañ ku÷alaü càsaüskçtam /

[404|17-404|18]
duþkhasamudayaj¤ànayoþ kàmaråpàrupyàvacaràþ ùañ /

[404|18]
nirodhaj¤ànasyaikaþ /

[404|18-404|19]
ku÷alamevàsaüskçtam /

[404|19]
màrgaj¤ànasya dvàvanàsravau /
paracittaj¤ànasya trayaþ /

[404|19-404|20]
kàmaråpàvacarànàsravàþ saüprayuktàþ /

[404|20-404|21]
kùayànutpàdaj¤ànayoþ nava dharmà àlambanamavyàkçtamasaüskçtaü muktvà /

[404|22]
syàdekena j¤ànena sarvadharmàn jànãyàt /
na syàt /
api tu 

[405|01]
     #<sàüvçtaü svakalàpànyadekaü vidyàdanàtmataþ // VAkK_7.18 //>#

[405|02-405|03]
saüvçtij¤ànaü svasmàtkalàpàdanyàn sarvadharmànanàtvato jànãyàt sarvadharmà anàtmàna iti /

[405|03]
jsvabhàvastatsahabhuva÷ca dharmàstasya svakalàpaþ /

[405|03-405|04]
teùàmagrahaõaü viùayaviùayibhedàdekàlambanatvàditi /

[405|04]
saünikçùñatvàcca /

[405|04-405|05]
tacca kàmàvacaraü ÷rutacintàmayaü råpàvacaraü ÷rutamayam bhàvanàmayam /

[405|05-405|06]
tasya vyavacchinnabhåmyàlambanatvàt /

[405|06]
anyathà hi yugapatsarvato vairàgyaü syàt /
gatametat /

[405|07]
idaü tu vaktavyam /
kaþ katibhirj¤ànaiþ samanvàgata iti /

[405|07-405|08]
pçthagjanastàvadekena samanvàgataþ /

[405|08]
saüvçtij¤ànena /
vãtaràgastu paracittaj¤ànenàpi /
àryaþ punaþ /

[405|09]
     #<ekaj¤ànànvito ràgãprathame 'nàsravakùaõe />#

[405|10]
kàmàvãtaràgo duþkhadharmaj¤ànakùàntavekenaiva saüvçtij¤ànena samanvàgato bhavati /

[405|11]
     #<dvitãye tribhiþ >#

[405|12]
duþkhadharmaj¤àne tribhiþ saüvçtij¤ànadharmaj¤ànaduþkhaj¤ànaiþ /

[405|13]
     #<årdhvastu catuùrvekaikavçddhimàn // VAkK_7.19 //>#

[405|14]
ataþ paraü caturùu kùaõeùu ekaikaj¤ànavçddhirasya j¤àtavyà /

[405|14-405|15]
duþkhe 'nvayaj¤àne 'nvayaj¤ànaü vardhate /

[405|15-405|16]
samudayanirodhamàrgadharmaj¤àneùu samudayanirodhamàrgaj¤ànàni vardhanta iti màrgadharmaj¤àne saptabhirj¤ànaiþ samanvàgato bhavati /

[405|16-405|17]
vãtaràgastu sarvatràdhikena paracittaj¤ànena samanvàgato veditavyaþ /

[405|18]
atha kasyàmavasthàyàü kati j¤ànàni bhavyante /

[405|19]
     #<yathotpannàni bhàvyante kùàntij¤ànàni dar÷ane />#

[405|20]
     #<anàgatàni >#

[406|01-406|02]
dar÷anamàrge yadyadevotpadyate kùàntirj¤ànaü và tajjàtãyamanàgataü bhàvanàü gacchati tadàkàrà eva catvàraþ /

[406|02-406|03]
kasmàddar÷anamàrge sabhàgaj¤ànàkàrabhàvanaiva gotràõàmaporatilabdhatvàt /

[406|04]
     #<tatraiva sàüvçtaü cànvayatraye // VAkK_7.20 //>#

[406|05-406|06]
tatraiva dar÷anamàrge saüvçtij¤ànaü càpi bhàvyate triùu duþkhasamudayanirodhànvayaj¤àneùu /

[406|06]
na dharmaj¤àneùvakçtsnasatyàbhisamayàt /

[406|07]
     #<ato 'bhisamayàntyàkhyaü >#

[406|08]
ata eva tadàbhisamayàntikaü saüvçtij¤ànamàkhyàvate /

[406|08-406|09]
ekaikasatyàbhisamayànte bhàvanàt /

[406|09]
kasmànna màrgànvayaj¤àne bhàvanàü gacchati /

[406|09-406|10]
màrgasatyasya pårva laukikena màrgeõànabhisamitatvàt akçtsnàbhisamayàcca /

[406|10-406|12]
kçtsnaü hi duþkhaü ÷akyate parij¤àtuü samudayaþ prahàtuü nirodhaþ sàkùàtkartu na tu màrgaþ ÷akyate kçtsno bhàvayitum ityabhisamayàntàbhàvànna tasminnàbhisamayàntikaü bhàvyate /

[406|12-406|13]
samudayo 'pi na tadà sarvaþ prahãõo bhavatãti na syàdàbhisamayàntikam /

[406|13]
na /

[406|13-406|14]
tatsatyadar÷anaheyaþ sarvaþ prahãõno bhavati /

[406|14-406|15]
màrgastaddar÷anaheyapratipakùo na sarvaþ ÷akyate bhàvayituü vahugotratvàt ityasti mahànvi÷eùaþ /

[406|15]
dar÷anamàrgaparivàratvàdityapare /

[406|15-406|16]
tadidaü sàdhyatvàdaj¤àpakam /

[406|16]
kiü punastadàbhisamayàntikaü samvçtij¤ànaü kadàcitsaümukhãkriyate /

[406|16-406|17]
na kadàcit ekàntena hi 

[406|18]
     #<tadànutpattidharmakam />#

[406|19]
kathaü punastadbhàvitaü bhavati /

[406|19-406|20]
alabdhalàbhàt kathamidànãü tatpratilabdhaü yadi naiva saümukhãkartu ÷akyate /

[406|20]
pràptitaþ /

[406|20-406|21]
yasmàllabdhaü tasmàllabdhamityapårvaiùà nirde÷ajàtiþ /

[406|21]
tasmànnaivaü bhàvanà sidhyati /

[406|21-406|22]
evaü tu sidhyati yad àhuþ pårvàcàryàþ /

[406|22]
kathaü ca pårvàcàryà àhuþ /

[406|22-406|24]
lokottaramàrga-sàmarthyàt saüvçtij¤ànaü bhàvyate yad vyutthitaþ satyàlambanam vi÷iùñataraü laukikaü j¤ànaü saümukhãkaroti /

[406|24-407|01]
eùa eva ca tasya làbho yat-tat-saümukhãbhàva-samarthà÷rayalàbhaþ /

[407|01]
gotre hi labdhe labdhaü gautrikaü bhavati /
eva tu necchanti vaibhàùikàþ /

[407|02]
katibhåmikaü punastatsaüvçtij¤ànaü bhàvyate /
dar÷anamàrgasya 

[407|03]
     #<svadhobhåmi >#

[407|04]
yadbhåmiko dar÷anamàrgo bhavati tadbhåmikam càvarabhåmikaü ca saüvçtij¤ànaü bhàvyate /

[407|05]
ànàgamyabhåmika÷cedbhavati dvibhåmikaü bàvyate /
anàgamyabhåmikaü kàmàvacaraü ca /

[407|06]
evaü yàvaccaturthadhyànabhåmike dar÷anamàrge saptabhåmikaü saüvçtij¤ànaü bhàùyate /

[407|07]
tatra punaþ kati smçtyupasthànàni /

[407|08]
     #<nirodhe 'ntyaü >#

[407|09]
nirodhe 'bhisamite yat saüvçtij¤ànaü tadantyaü smçtyupasthànaü dharmasmçtyupasthànam /

[407|09-407|10]
ekasya parisaükhyànàtsiddhaü bhavati ÷eùaü catvàri smçtyupasthànànãti /

[407|10-407|11]
taccaitadàbhisamayàntikaü saüvçtij¤ànaü 

[407|12]
     #<svasatyàkàraü >#

[407|13]
yatsatyàbhisamayàllabhyate tatsatyàkàrameva /

[407|13-407|14]
tadàkàravacanàdàlambanasya tadeva satyamityuktaü bhavati /

[407|14]
dar÷anamàrgalabhyatvàcca tat /

[407|15]
     #<yatnikam // VAkK_7.21 //>#

[407|16]
pràyogikamityarthaþ /

[407|16-407|17]
saparivàragrahaõàtkàmaråpàvacàràõi catuùpa¤caskandhasvabhàvàni /

[407|18]
     #<ùoóa÷e ùañ saràgasya >#

[407|19]
bhàvyanta iti vartate /

[407|19-407|20]
avãtaràgasya ùoóa÷e màrgànvayaj¤ànakùaõe dve j¤àne pratyutpanne /

[407|20]
màrgaj¤ànamàrgànvayaj¤àne /
puràgatàni ùañ bhàvyante /

[407|20-407|21]
dharmànvayaduþkhasamudayanirodhamàrgaj¤ànàni /

[408|01]
     #<vãtaràgasya sapta tu />#

[408|02]
vãtaràgasya paracittaj¤ànaü saptamaü bhàvyate /

[408|03]
     #<saràgabhàvanà màrge tadårdhvaü saptabhàvanà // VAkK_7.22 //>#

[408|04-408|05]
ùoóa÷àt kùaõàdurdhvaü bhàvanàmàrge yàvanna vãtaràgo bhavati tàvat sarveùu prayogàntaryavimuktivi÷eùamàrgeùu sapta j¤ànàni bhàvyante /

[408|05-408|06]
dharmànvayaduþkhasamudayanirodhamàrgasaüvçtij¤ànàni /

[408|06]
laukika÷cet bhàvanàmàrgaþ saüvçtij¤ànaü pratyutpannam /

[408|07]
lokottara÷cet caturõàü dharmaj¤ànànàmanyatamat /

[408|08-408|09]
     #<saptabhåmijayà 'bhij¤àkopyàptyàkãrõabhàvite 
     ànanataryapatheùårdhvaü muktimàrgàùñake 'pi ca // VAkK_7.23 //>#

[408|10]
saptaj¤ànàni bhàvyante iti vartate /

[408|10-408|11]
sapta bhåmayaþ catvàri dhyànàni traya÷càrupyàþ /

[408|11-408|13]
tàsàü jayaþ vairàgyaü tasmin saptabhåmike vairàgye pa¤casu càbhij¤àsu akopyaprativedhe ca vyavakãrõabhàvite ca dhyàne ÷aikùasya yàvantaþ ànantaryamàrgàsteùvapi sarveùu sapta j¤ànàni bhàvyante tànyeva /

[408|13-408|14]
laukike÷cet bhàvnàmàrgaþ saüvçtij¤ànaü pratyutpannam /

[408|14-408|15]
lokottara÷ceccaturõàmanvaj¤ànànàü dvayo÷ca dharmaj¤ànayoranyatamat /
[408|15]
akopyaprativedhe tu saüvçtij¤ànaü na bhàvyate /

[408|15-408|16]
bhavàgràprati pakùatvàt /

[408|16]
tatra jayaj¤ànaü saptamaü veditavyam /

[408|16-408|17]
saptabhåmivairàgyàdapi cordhvaübhavàgravairàgye vimuktimàrgeùvaùñàsu saptaiva j¤ànàni bhàvyante /

[408|17-408|18]
dharmànvayaduþkhasamudayanirodhamàrgaparacittaj¤ànàni /

[408|18]
saüvçtij¤ànaü na bhàvyate /
bhavàgràpratipakùatvàt /

[408|18-408|19]
pratyutpannaü tu caturõàmanvayaj¤ànànàü dvayo÷ca dharmaj¤ànayoranyatamat /

[408|20]
     #<÷aikùottàpanamuktau và ùañsaptaj¤ànabhàvanà />#

[408|21-408|23]
÷aikùasyendriyottàpanàyàü vimuktimàrge saràgasya ùaõõàü bhàvanà dharmànvayaduþkhasamudayanirodhamàrgaj¤ànànàü vitaràgasya saptànàü paracittaj¤ànaü prakùipya /

[408|23]
saüvçtij¤ànasyàpyubhayoriti kecit /
tatra matavikalpaj¤àpanàrtho và÷abdhaþ /

[408|24]
prayogamàrge tu tayoþ saüvçtij¤ànasyàpi bhàvanà /

[409|01]
     #<ànantaryapatha ùaõõàü >#

[409|02-409|03]
vãtaràgasyàvãtaràgasya và ÷aikùasyendriyottàpanàyàmànantaryamàrge ùaõõàü bhàvanà pårvavat /

[409|03]
na saüvçtij¤ànasya /
dar÷anamàrga sàdç÷yàt /

[409|04]
na paracittaj¤ànasya /
sarvànantaryamàrga pratipiddhatvàt /
kimartha pratipidhyate /

[409|04-409|05]
apratipakùatvàt /

[409|06]
     #<bhavàgravijaye tathà // VAkK_7.24 //>#

[409|07]
bhavàgravairàgye 'pyànantaryamàrgeùu ùaõõàü bhàvanà tathaiva /

[409|08]
     #<navànàü tu kùayaj¤àne >#

[409|09]
bhavàgravairàgye navamo vimuktimàrgaþ kùayaj¤ànam /

[409|09-409|10]
tatra navànàü j¤ànànàü bhàvanà anyatrànutpàdaj¤ànàt /

[409|11]
     #<akopyasya da÷a bhàvanà />#

[409|12]
yastvakopyadharmà bhavati tasya da÷ànàü j¤ànànàü bhàvanà /

[409|12-409|13]
anutpàdaj¤ànalàbhàt /

[409|14]
     #<tatsaücare 'ntyamuktau ca >#

[409|15]
yo 'pyakopyatàü saücarati tasyàpyantye vimuktimàrge da÷ànàü bhàvanà /

[409|16]
     #<prokta÷eùe 'ùñabhàvanà // VAkK_7.25 //>#

[409|17]
kiü punaþ ÷eùam /

[409|17-409|19]
kàmavairàgye navamo vimuktimàrgaþ saptabhåmivairàgyàbhij¤àvyavakãrõabhàviteùu vimuktimàrgaþ akopyaprativedho 'ùñau vimuktimàrgàþ sarve ca vãtaràgasya prayogavi÷eùamàrgàþ /

[409|19]
teùu sarveùvaùñau j¤ànàni bhàvyante /

[409|20]
anàgatabhàvanayà kùayànutpàdaj¤àne hitvà /
÷aikùasyaivam /

[409|20-409|21]
a÷aikùasya punarabhij¤àdiprayogavimuktavi÷eùamàrgeùu nava j¤ànàni da÷a và /

[409|21-409|23]
abhij¤àvyavakãrõabhàvitànantaryavimuktimàrgeùu tvaùñau nava và dvayostvabhhij¤àvimuktimàrgayoravyàkçtatvànna kicidanàgate bhàvyate /

[409|23-410|01]
pçthagjanasya tu kàmatridhyànavairàgyàntyavimuktimàrgeùu dhyànabhåmikeùu ca prayogàbhij¤àtrayavimuktimàrgàpramàõàdiguõàbhinirhàreùu saüvçtij¤ànamanàgataü bhàvyate paracittaj¤ànaü cànyatra nirvedhabhàgãyebhyaþ /

[410|01]
teùu hi paracittaj¤ànaü na bhàvyate /
dar÷anamàrgaparivàratvàt /

[410|02]
anyatràpårvamàrgalàbhe saüvàçtij¤ànamevànàgataü bhàvyate /

[410|03]
atha kasminmàrge katibhåmikaü j¤ànaü bhàvyate /

[410|03-410|04]
saüvçtij¤ànaü tàvadyadbhåmiko màrgo yàü ca prathamato bhåmi labhate tadbhåmikamanàgataü bhàvyate /

[410|04-410|05]
anàsravaü tu na kevalaü yadbhåmiko màrgaþ /

[410|05]
kiü tarhi /

[410|06]
     #<yardvaràgyàya yallàbhastatra càdha÷ca bhàvyate />#

[410|07-410|09]
yadbhåmivairàgyàyàpi hi dvividho 'pi màrgo bhavati prayogamàrgàdiþ yàü ca bhåmi labhate vairàgyatastdbhåmikànyadhobhåmikàni cànàsravàõi j¤ànàni bhàvanàü gacchanti /

[410|10]
     #<sàsravà÷ca kùayaj¤àne >#

[410|11-410|13]
kùayaj¤àne tu sarvabhåmikàþ sàsravà api guõàþ kùayaj¤ànalàbhikà bhàvanàü gacchanti a4ubhànàpànasmçtismçtyupasthànàpramàõavimokùàdayaþ rajjucchedàducchvasantãva peóàsàdharmyeõa /

[410|13-410|14]
svacittàdhiràjyapràptasya pràptibhiþ sarvaku÷aladharmapratyudgamanàdàdhiràjyaporaptau pràbhçtena viùayapratyudgamanavat /

[410|15]
yat kicillabhyate tatsarva bhàvyate /
yadapårva labhyate tat bhàvyate /

[410|16]
     #<labdhapårva na bhàvyate // VAkK_7.26 //>#

[410|17]
yadvihãnaü punarlabhyate na tt bhàvyate /
bhàvitotsçùñatvàt /

[410|18]
kiü khalu pratilambha eva bhàvanà netyucyate /
caturvidhà hi bhàvanà /

[410|19]
pratilambhabhàvanà niùevaõabhàvanà pratipakùabhàvanà vinirdhàvanabhàvanà ca /
tatra 

[410|20-410|21]
     #<pratilambhaniùevàkhye ÷ubhasaüskçtabhàvane /
     pratipakùavinirdhavabhàvane sàsravasya tu // VAkK_7.27 //>#

[411|01]
pratilambhaniùevaõabhàvane kuj¤alasaüskçtànàü dharmàõàmanàgatànàmekà pratyutpannànàmubhe /

[411|02]
pratipakùavinirdhàvanabhàvane sàsravàõàü dharmàõàm /

[411|02-411|03]
tadevaü ku÷alasàsravàõàü catasro bhàvanà bhavanti /

[411|03]
anàsravàõàü dve kliùñàvyàkçtànàü ca /

[411|03-411|04]
bàhyàbhidharmikàõàü ùañ bhàvnàþ /

[411|04]
età÷catasraþ saüvarabhàvanà vibhàvana ca /

[411|04-411|05]
indriyàõàü pårvã kàyasyottarà /

[411|05-411|06]
"ùaóigànãndriyàõi sudàntàni yàvatsubhàvitàni tathà santyasminkàye kle÷à" iti vistaraþ /

[411|06-411|07]
te tu pratipakùanirdhàvabhàvanàntarbhåte iti kà÷mãràþ /

[411|07-411|08]
sàmànyena sarveùàü pudgalànàü kùayaj¤àne guõabhàvanoktà /

[411|09]
     #<aùñàda÷àveõikàstu buddhadharmà balàdayaþ />#

[411|10]
ye buddhasyaiva bhagavataþ kùayaj¤àne bhàvanàü gacchanti nànyasya /
katame 'ùñàda÷a /

[411|11]
da÷a balàni catvàri vai÷àradyàni trãõi smçtyupasthànàni mahàkaruõà ca /

[411|11-411|12]
asàdhàraõaü hyàveõikamityucyate /

[411|12]
tatra 

[411|13]
     #<sthànàsthàne da÷a j¤ànàni >#

[411|14]
sthànàsthànaj¤ànabalaü da÷a j¤ànàni /

[411|15]
     #<aùñau karmaphale >#

[411|16]
kamavipàkaj¤ànabalamaùñã j¤ànàni /
nirodhamàrgaj¤àne hitvà /

[411|17]
     #<nava // VAkK_7.28 //>#

[411|18]
     #<dhyànàdyakùàdhhimokùeùu dhàtau ca >#

[411|19]
dhyànavimokùasamàdhisamàpattij¤ànabalaü nava j¤ànàni /
nirodha j¤ànaü hitvà /

[411|19-411|20]
evamindriyaparàparaj¤àna balaü nànàdhimuktij¤ànabalaü nànàdhàtuj¤ànabalaü veditavyam /

[411|21]
     #<pratipatsu tu />#

[412|01]
     #<da÷a và >#

[412|02]
nava veti matavikalpà 'rtho và÷abdaþ /
yadi saphalà pratipat gçhyate /

[412|02-412|03]
sarvatragàminã pratipajj¤ànabalaü da÷a j¤ànàni /

[412|03]
na cennava /
anyatra nirodhaj¤ànàt /

[412|04]
     #<saüvçtij¤ànaü dvayoþ >#

[412|05]
pårvanivàsànusmçtij¤ànabalaü ca saüvçtij¤ànam /

[412|06]
     #<ùañ da÷a và kùaye // VAkK_7.29 //>#

[412|07]
àsravakùayaj¤ànabalaü saó j¤ànàni dharmànvayanirodhakùayànutpàdasaüvçtij¤ànàniü /

[412|08]
yadi nirodhaj¤ànamevàsravakùayaj¤ànam /

[412|08-412|09]
atha kùãõasravasaütàne j¤ànamàsravakùayaj¤ànaü tato da÷a j¤ànàni /

[412|10]
uktaþ svabhàvo bhåmiridànãmucyate /

[412|11]
     #<pràïinavisacyutotpàdabaladhyàneùu >#

[412|12]
cyutireva cyutam /
pårvanivàsacyutyupapatãj¤ànaü balaü caturdhyànabhåmikam /

[412|13]
     #<÷eùitam />#

[412|14]
     #<sarvabhåmiùu>#

[412|15]
÷eùaü balaü sarvabhåmisaügçhãtam /
tàþ punarekàda÷a /

[412|15-412|16]
kàmadhàturanàgamya dhyànàntaraü dhyànàrupyà÷ca /

[412|16]
sarvàõi /
jambådvãpapuruùà÷rayàõi /
anyatra duddhànutpàdàt /

[412|16-412|17]
tadetadda÷avidhaü j¤ànamanyasya balaü nocyate /

[412|17]
buddhasyaiva balamiti /

[412|18]
     #<kenàsya balamavyàhatam yataþ // VAkK_7.30 //>#

[412|19]
yasmàdasya sarvatra j¤eye j¤ànabhavyàhataü vartate tasmàdvalam /

[412|19-412|20]
aneùàü tu vyàhanyate /

[412|20-413|01]
j¤ànaü vavacidicchatàmapyapravçtteriti nàrhati tadbalàdhyàü labdhum /

[413|01-413|02]
sthavira÷àriputreõa pravrajyàpekùapuruùapratyàkhyànaü ÷yenopadrutasya pakùiõa upapattyàdãparyantàj¤ànaü càtrodàharaõam /

[413|02-413|03]
evaü tàvadavyàhataj¤ànatvàdbuddhànàü j¤eyavadanantaü mànasaü balam /

[413|04]
     #<nàràyaõabalaü kàye >#

[413|05]
kàye punarbuddhasya nàràyaõaü balaü varõayati 

[413|06]
     #<saüdhiùvanye >#

[413|07]
sandhau sandhau nàràyaõabalamityapare /

[413|07-413|08]
mànasavat kàyikamapyasyàna taü balamiti bhadantaþ /

[413|08]
anyathà hyananataj¤ànabalasahiùõu naü syàditi /

[413|08-413|09]
nàgagrandhi÷aïkalà÷aïkusaüdhaya÷ca budhapratyekabuddhacakravartinaþ /

[413|10]
kiü punarnàràyaõasya balasya pramàõam /

[413|11]
     #<daֈdhikam />#

[413|12]
     #<hastyàdisaptakabalam >#

[413|13]
yadda÷ànàü pràkçtahastinàü balaü tadekasya gandhahastinaþ /

[413|13-413|14]
evaü mahànagnapraskandivaràïgacànåranàràyaõànàü da÷ottaravçddhirvattavyà /

[413|14-413|15]
pràkçtagandhahastimahànagnapraskandinàü da÷àttaravçddhacyàrdhanàràyaõaü balaü tat dviguõaü nàràyaõa mityapare /

[413|15-413|16]
yathà tu vahutara tathà yujyate /

[413|17]
     #<spraùñavyàyatanaü ca tat // VAkK_7.31 //>#

[413|18]
taccatatkàyikaü balaü sarvasyaiva spraùñavyàyatanasvabhàvaü mahàbhåtavi÷eùa eva /

[413|19]
upàdàyaråpaü saptabhyo 'rthàntaramityapare /
uktàni valàni /

[413|20]
vai÷àradhyaü caturdhà tu 

[413|21]
yathàsåtram /
etàni puna÷catvàri vai÷àradyàni 

[414|01]
     #<yathàdyada÷ame bale />#

[414|02]
     #<dvitãyasaptame caiva />#

[414|03-414|04]
yathà sthànàsthànaj¤ànabalamevaü samyaksaübuddhasya vata me sate ityetadvai÷àradyaü veditavyam /

[414|04]
yathàsravakùayaj¤ànabalamevaü kùãõàsravasya vata me sata ityetadvai÷àradyam /

[414|05-414|06]
yathà karmasvakaj¤ànavalamevaü ye và punarmayà ÷ràvakàõàmantaràyikà dharmà àdhyàtà ityetadvai÷àradyam /

[414|06-414|07]
yathà sarvatragàminã pratipajj¤ànaü valamevaü yo va punarmayà ÷ràvakàõàü niryàõàya màrga àdhyàta ityetadvai÷àradyaü veditavyam /

[414|07-414|08]
kathaü na j¤ànameva vai÷àrdyam /

[414|08]
nirbhayatà hi vai÷àradyam /

[414|08-414|09]
ebhi÷ca nirbhayo bhavati /

[414|09]
j¤ànakçtaü vai÷àradyaü yujyate /
na j¤ànameva /

[414|10]
trãõi smçtyupasthànàni parùadbhedàt bhavanti yathàsåtram /
tattvetat 

[414|11]
     #<smçtipraj¤àtmakaü trayam // VAkK_7.32 //>#

[414|12]
smçtisaüpraj¤ànasvabhàvànyetàni trãõi smçtyupasthànàni /

[414|12-414|13]
yadà ÷ràvakasyàpi ÷u÷råùamàõà÷u÷råpamàõobhayeùvànandã na bhavatyàghàto và /

[414|14]
kasmàdete àveõikà buddhadharmà ucyante /
savàsanaprahàõàt /

[414|14-414|16]
athavà yasya ÷ràvakàstasya cacchå÷råùamàõà÷u÷råùamàõobhayeùu saumanasyàdyavakà÷aþ sutaràü na tathà 'nyasyeti tasyaiva tànutpàdàdà÷carya vyavasthàpyate nànyasyeti /

[414|17]
mahàkaruõedànã vaktavyà /
seyamucyate /

[414|18]
     #<mahàkçpà saüvçtidhãþ >#

[414|19]
saüvçtij¤ànàtmikà mahàkaruõà /

[414|19-414|20]
anyathà hi na sarvasattvàlambanà sidhyet na ca triduþkhatàkàrà /

[414|20]
karuõàvat /
kasmàdiyaü mahàkaruõetyucyate /

[414|21]
     #<saübhàràkàragocaraiþ />#

[415|01]
     #<samatvàdàdhimàvyàcca >#

[415|02]
sabhàreõa mahàpuõyaj¤ànasaübhàrasamudàgamàt /
àkàreõa triduþkhatàkaraõàt /

[415|03]
àlambanena tridhàtukàlambanàt /
samatyena sarvasattveùu samavçttitvàt /

[415|03-415|04]
abhimàtratvena sarvasttveùu samavçttitvàt /

[415|04]
adhimàtratvena tato 'dhimàtrataràbhàvàt /

[415|05]
karuõàmahàkaruõayoþ kiü nànàkaraõam /

[415|06]
     #<nànàkaraõamaùñdhà // VAkK_7.33 //>#

[415|07]
svabhàvato 'dveùàmohasvabhàvatvàt /

[415|07-415|08]
àkàrata ekatriduþkhatàkàratvàt /

[415|08]
àlambanata ekatridhàtvàlambanatvàt /

[415|08-415|09]
bhåmita÷caturdhyànacaturthadhyànabhåmikatvàt /

[415|09]
saütànataþ ÷ràvakàdibuddhasaütànajatvàt /

[415|09-415|10]
làbhataþ kàmadhàtubhavàgravairàgyalabhyatvàt /

[415|10]
aparitràõaparitràõataþ atulyakaruõàyanàcca /

[415|11]
kiü punaþ sarve buddhàþ sarvaprakàrasàmànyà bhavanti /
netyàha /

[415|12-415|13]
     #<saübhàradharmakàyàbhyàü jagata÷càrthacaryayà /
     samatà sarvabuddhànàü nàyurjàtipramàõataþ // VAkK_7.34 //>#

[415|14]
tribhiþ kàraõaiþ sàmyaü sarvabuddhànàm /

[415|14-415|15]
sarvapuõyaj¤ànasaübhàrasamudàgamataþ dharmakàyapariniùpattitaþ arthacaryayà ca lokasya /

[415|15]
àyurjàtigotrapramàõakçtastu bhedo bhavati /

[415|16-415|17]
ciràlpatarajãvanàt kùatriyavràhmaõajàtibhedàt kà÷yapagautamàdigotrabhedàt alpànalpapramàõabhedàcca yathakàlamiti /

[415|17-415|19]
etàmeva ca trividhàü saüpadaü manasikurvàõena viduùà ÷akyaü buddhànàü bhagavatàmantike tãvraprema gauravaü cotpàdayituü yaduta hetusaüpadaü phalasaüpadamupakàrasaüpadaü ca /

[415|19]
tatra caturdhà hetusaüpat /

[415|19-415|20]
sarvapuõyaj¤ànasaübhàràbhyàso dãrghakàlàbhyàso nirantaràbhyàsaþ satkçtyàbhyàsa÷ca /

[415|20]
caturvidhà phalasaüpat /

[415|21]
j¤ànasaüpat prahàõasaüpat prabhàvasaüpadråpakayasaüpacva /
caturvidhopakàrasaüpat /

[415|21-415|23]
apàyatrayasaüsàraduþkhàtyantanirmokùasaüpat yànatrayasugati pratiùñhàpanasaüpadvà /

[415|23]
j¤ànasaüpat puna÷caturvidhà /

[415|23-416|01]
anupadiùñaj¤ànaü sarvatraj¤àna sarvathàj¤ànamayatnaj¤ànaü ca /

[416|01]
caturvidhà prahàõasaüpat /

[416|01-416|02]
sarvakle÷aprahàõam atyantaprahàõaü savàsanaprahàõaü sarvasamàdhisamàpattyàvaraõaprahàõaü ca caturvidhà prabhàvasaüpat /

[416|02-416|04]
bàhyaviùayanirmàõapariõàmanà dhiùñhànava÷ityasaüpat àyurutptargàdhiùñhànava÷itvasaüpat àvçtàkà÷adårakùãpragamanàlpavahutvaprave÷ana va÷itvasaüpat vividhanijà÷caryadharmasaüpacca /

[416|04-416|05]
caturvidhà råpakàyasaüpat /

[416|05]
lakùaõasaüpat anuvya¤janasaüpat balasaüpat vajrasàràsthisaüpat /

[416|06]
ityetatsàmàsikaü buddhànàü màhàtmyam /
anantaprabhedaü tu tadbhidyamànaü jàyate /

[416|07-416|08]
tacca punarbuddhà eva sakalaü j¤àtuü baktuü ca samarthàþ yadyanekàsaükhyeyaü kalpaü jãvitamadhitiùñheyuþ /

[416|08]
evaü ca tàvadanantàdbhåtaguõaj¤ànaprabhàvopakàramàharatnàkaràstathàgatàþ /

[416|09-416|10]
atha capunarbàlàþ svaguõadàridracyahatàdhimokùàþ ÷ruõvanto 'pi tàü tàdç÷ãü guõasamçddhiü buddhaü ca nàdriyante tasya ca dharmam /

[416|10-416|11]
paõóitàstu punarmajjàbhirapi taü bhagavantamabhiprapadyante tasya ca dharmam /

[416|11-416|13]
te he ÷raddhàmàtrakeõàpyekàntikenàbhiprasannà aniyatavipàkànàü pàpànàü rà÷ãnabhibhåya daivãü mànuùãü ca ÷riyamabhibhåya nirvàõaparàyaõàþ saüvartante /

[416|13]
ata eva tathàgatà anuttaraü puõyakùetramucyante /

[416|14]
avandhyeùñhaporakçùñà÷usvantaphalatvàt /
uktaü hi bhagavatà 

[416|15-416|16]
     "ye 'nyànapi jine kàrànkariùyanti vinàyake /
     vicitraü svargamàgamya te lapsyante 'mçtaü padami"ti /

[416|17]
ime tàvadaùñàda÷a buddhànàmàveõikà dharmà ucyante //

[416|18]
     #<÷iùyasàdhàraõà anye dharmàþ >#

[416|19]
÷ràvakasàdhàraõàstvanye guõà buddhànàm /

[416|20]
     #<kecit pçthagjanaiþ />#

[416|21]
ke punasta iti yathàyogam 

[416|22]
     #<araõàpraõidhij¤ànapratisaüvidguõàdayaþ // VAkK_7.35 //>#

[417|01-417|02]
araõapraõidhij¤ànapratisaüvidabhij¤àdhyànàrupyàüpramàõavimokùàbhibhvàyatanakçtsnàyatanàdayaþ /

[417|02-417|04]
tatràraõà nàma ka÷cidevàrhan kle÷aprabhavaü sattvànàü duþkhaü viditvàtmànaü ca dakùiõãyavi÷eùaü pareùàü tadàlambanaü kle÷otpàdaü parihartukàmastàdç÷aü j¤ànamutpàdayati bhena pareùàü sarvathà 'pi raõaü notpàdayati /

[417|04-417|05]
na kasyacittadàlambano ràga utpadyate dveùo màno và /

[417|05]
naiùà pratipat ka¤cideva raõayatãtyaraõà /
sà punareùà 

[417|06]
     #<saüvçtij¤ànamaraõà >#

[417|07]
ayamasyà svabhàvaþ /

[417|08]
     #<dhyàne 'ntye >#

[417|09]
caturthadhyàna bhåmikà sukhapratipadàmagratvàt /

[417|10]
     #<akopyadharmaõaþ />#

[341|711-41711]
nànyasyàrhataþ /

[417|11-417|12]
anyo hi svasaütànàdapi kadàcit kle÷araõaü parihartu na ÷aknoti /

[417|13]
     #<nçjà >#

[417|14]
manuùyeùvevotpadyate triùu dvãpeùu /

[417|15]
     #<anutpannakàmàptasavastukle÷agocaràþ // VAkK_7.36 //>#

[417|16-417|17]
anàgatàþ kàmàvacaràþ savastukàþ kle÷àþ asyà àlambanaü nàpareùàü kle÷a udapàdãtyevaü pravçttatvàt /

[417|17-417|18]
avastukàstu kle÷à na ÷akyàþ parihartuü sarvatragàõàü sakalasvabhåmyàlambanatvàt /

[417|18]
yathà càraõoktà 

[417|19]
     #<tathaiva praõidhij¤ànaü >#

[418|01]
tadapi hi saüvçtij¤ànaü dhyàne 'ntye 'kopyadharmaõaþ manuùyà÷rayaü ca 

[418|02]
     #<sarvàlambaü tu tat >#

[418|03]
sarvadharmàlambanaü tu praõidhij¤ànamityeva vi÷eùaþ /

[418|03-418|04]
àrupyàstu na sàkùàt pràõidhij¤ànena j¤àyante /

[418|03]
kiü tarhi /
niùpannacaritavi÷eùàt /

[418|04-418|05]
karùakanidar÷anaü càtreti vaibhàùikàþ /

[418|05-418|06]
praõidhipårvakaü j¤ànaü praõidhij¤ànaü yaddhi praõidhàya pràntakoñikaü caturtha dhyànaü samàpadyate /

[418|06]
idaü jànãyàmiti tadyathàbhåtaü jànàti /
sarvastatsamàdhiviùayaþ 

[418|07-418|08]
     #<tathà /
     dharmàrthayorniruktau ca pratibhàne ca saüvidaþ // VAkK_7.37 //>#

[418|09]
catasro hi pratisaüvidaþ /

[418|09-418|10]
dharmapratisaüvidarthapratisaüvinniruktipratisaüvitpratibhànapratisaüvicca /

[418|10-418|11]
tà api dharmàrthaniruktipratibhànapratisaüvidastathaiva yathà 'raõà /

[418|11]
kimàsàü tathaiva akopyadharmamanuùyà÷rayatvam /

[441|811-41812]
àlambanabhåmisvabhàvavi÷eùastvàsàü pçthagucyate /

[418|13]
     #<tisro nàmathavàgj¤ànamavivartya yathàkramam />#

[418|14-418|15]
nàmapadavya¤janakàyeùvarthavàcità avivartyaj¤ànaü dharmàthaüniruktipratisaüvido yathàkramam /

[418|16]
     #<caturthãyuktomuktàbhilàpamàrgava÷itvayoþ // VAkK_7.38 //>#

[418|17]
avivartyaü j¤ànamiti vartate /

[418|17-418|18]
yuktamutàbhilàpitàyàü samàdhiva÷isaüprakyàne càvivartyaü j¤ànaü pratibhànasaüvit /

[418|19]
     #<vàïmàrgàlambanà càsau >#

[418|20]
vàkca màrga÷ca tasyàþ àlmvanam /

[418|21]
     #<nava j¤ànàni >#

[419|01]
navaj¤ànasvabhàvà pratibhànapratisaüvidanyatra nirodhaj¤ànàt /

[419|02]
     #<sarvabhåþ />#

[419|03]
sarvabhåmikà càsau kàmadhàtau yàvat bhavàgre vàïmàrgayoranyataràlambanàt /

[419|04]
     #<da÷a ùaóvà 'rthasaüvit >#

[419|05]
arthapratibhànasaüvit sarvadharmà÷ccedarthà da÷a j¤ànàni /

[419|05-419|06]
nirvàõaü cedarthaþ ùañ j¤ànàni /

[419|06]
dharmànvayanirodhakùayànutpàdasaüvçtij¤ànàni /

[419|07]
     #<sà sarvatra >#

[419|08]
sà punareùà 'rthapratisaüvit sarvabhåmikà /

[419|09]
     #<anye tu sàüvçtam // VAkK_7.39 //>#

[419|10-419|11]
anye tu dve dharmaniruktipratisavidau saüvçtij¤ànasvabhàve nàmakàyàdivàgàlambanasvabhàvatvàt /

[419|12]
     #<kàmadhyàneùu dharme vit >#

[419|13-419|14]
dharmapratisaüvit pa¤cabhåmikà kàmadhàtucaturthadhyànasaügçhãtà årdhvaü nàmakàyàbhàvàt /

[419|15]
     #<vàci prathamakàmayoþ />#

[419|16]
vàïniruktir ity eko 'rthaþ /

[419|16-419|17]
niruktipratisaüvitkàmadhàtuprathamadhyànabhåmikà årdhvaü vitarkàbhàvàt /

[419|17]
praj¤aptau tu pratisaüvidàmeva nirde÷aþ /

[419|17-419|19]
"padavya¤jane tasyaivarthe tasyaikadvivahustrãpuruùàdyadhivacane tasyàsaktatàyàmavivartyaj¤ànaü dharmàvipratisaüvida" ityata evàsàü kramasiddhiþ /

[419|19]
nirvacanaü niruktiþ /

[419|19-419|20]
yathà rupyate tasmàdråpamityevamàdi /

[419|20]
uttarottarapratibhà pratibhànamityapare /

[419|20-419|21]
àsàü ca kila pratisaüvidàü gaõitaü buddhavacanaü ÷abdavaidyà hetuvidyà ca pårvaprayogo yathàkramam /

[419|21-420|01]
nàpyeteùvakçtakau÷alastà utpàdayituü ÷aknotãti /
[420|01]
buddhavacanameva tu sarvàsàü prayogaü varõayanti /

[420|02]
yasya caikà tasyàva÷yaü catasraþ pratisaüvidã bhavanti /

[420|03]
     #<vikalàbhirna tallàbhã >#

[420|04]
nahi vikalàbhistàbhiþ pratisaüvillàbhã bhavati /

[420|05]
ye caita upadiùñà araõàdayo guõàþ /

[420|06]
     #<ùaóete pràõtakoñikàþ // VAkK_7.40 //>#

[420|07]
pràntakoñikadhyànavalenaiùàü làbhaþ /

[420|08]
     #<tatùaóivadhaü >#

[420|09]
tadapi pràntakoñikaü caturtha dhyànaü ùaóàtmakam /

[420|09-420|10]
araõàpraõidhij¤ànaü tisraþ pratisaüvidaþ /

[420|10]
tadeva prantakoñikam /

[420|10-420|11]
niruktipratisaüvidastadvalena làbho na tu sà caturthadhyànabhåmikà /

[420|12]
kiü punaridaü pràntakoñikaü nàma /

[420|12-420|13]
dhyànamantyaü caturthaü dhyànam /

[420|14]
     #<sarvabhåmyanulomitam />#

[420|15]
     #<vçddhikàùñàgataü tacca >#

[420|16]
kathaü sarvabhåmyanulomitam /
kàmàvacaràccittàtprathamaü dhyànaü samàpadyate /

[420|17]
tato dvitãyamevaü krameõa yàvannaivasaüj¤ànàsaüj¤àyatanam /

[420|17-420|18]
pratilomaü punaryàvatkàmàvacaraü cittaü tataþ punaranulomaü yàvaccaturthadhyànamevaü sarvabhåmyanulomitam /

[420|18-420|19]
katham vçddhikàùñàgatam /

[420|19]
tathàbhàvitànmçduno madhyaü madhyàdadhimàtraü samàpadyate /

[420|19-420|20]
vçddhiprakarùo hi vçddhikàùñà /

[420|20]
idamãdç÷aü pràntakoñikaü pragatà 'nta koñirasyeti kçtvà /

[420|20-420|21]
koñiþ punaratra vçddhiþ prakàro và /

[420|21]
catuùkoñikavat /

[420|22]
ete punaþ buddhatuõàþ 

[421|01]
     #<buddhànyasya prayogajàþ // VAkK_7.41 //>#

[421|02]
buddhàdanyasya pràyogikà na vairàgyalàbhikàþ /
buddhasya nàsti ki¤cit pràyogikam /

[421|03]
tasya sarvadharme÷varatvàdicchàmàtra pratibadhaþ sarvaguõasaüpatsaümukhãbhàvaþ /

[421|03-421|04]
ime tàvacchràdakasàdhàraõaguõà abhij¤àdayaþ pçthagjanairapi /

[421|05]
keyamabhij¤à nàma /

[421|06]
     #<çddhhi÷rotramanaþpårvajanmacyutyudayakùaye />#

[421|07]
     #<j¤àtasàkùãkriyà 'bhij¤à ùaóvidhà >#

[421|08]
çddhiviùaye j¤ànasàkùàtkriyà abhij¤à /

[421|08-421|09]
divya÷rotracetaþparyàyapårvanivàsànusmçticyutyutpapàdàsravakùayaj¤ànasàkùàtkriyà abhij¤àþ /

[421|09]
etàþ ùaóabhij¤à /

[421|09-421|10]
àsàü pa¤ca pçthagjanaiþ sàdhàraõàþ /

[421|10]
sarvàstvetàþ 

[421|11]
     #<muktimàrgadhãþ // VAkK_7.42 //>#

[421|12]
vimuktimàrgapraj¤àsvabhàvàþ /
÷ràmaõyaphalavat /

[421|13]
     #<catasraþ saüvçtij¤ànaü >#

[421|14]
cetaþparyàyàsravakùayaj¤ànàbhij¤e hitvà /

[421|15]
     #<cetasi j¤ànapa¤cakam />#

[421|16]
cetaþparyàyàbhij¤à pa¤ca dharmànvayamàrgasaüvçtiparacittaj¤ànàni /

[421|17]
     #<kùayàbhij¤à balaü yadvat >#

[421|18]
yathàsravakùayaj¤ànavalamuktaü tathà veditavyà /
ùaó da÷a j¤ànànãti /

[421|18-421|19]
sarvabhåmikà 'pyeùà tathaiva j¤àtvyà /

[421|19]
÷eùàstu 

[422|01]
     #<pa¤ca dhyànacatuùñaye // VAkK_7.43 //>#

[422|02]
pa¤càbhij¤àþ caturthadhyànabhåmikàþ /
kasmàdàrupyabhåmikà na santi /

[422|02-422|03]
tisrastàvanna santi /

[422|03]
råpàlambanatvàt /

[422|03-422|04]
cetaþparyàyàbhhij¤àpi nàsti råpatãrthàbhiniùpàdyatvàt /

[422|04]
pårvanivàsasmçtirapyanupårvàvasthàntaramaraõàbhiniùpatteþ /

[422|04-422|05]
sthànagotràdyàlambanatvàcca /

[422|05-422|06]
paracittaü hi j¤àtukàma àtmanaþ kàyacittayornimittamudgçhlàti /

[422|06-422|07]
kãdç÷e 'pi me kàye kãdç÷aü cittam bhavaty evaü pareùàmapyàbhujata÷cittaj¤ànàdabhiniùpannà bhavati /

[422|07]
abhiniùpannàyàmabhij¤àyàü råpanirapekùo jànàti /

[422|07-422|09]
pårvanivàsaü samanusmartukàmaþ samanantaraniruddhamanovij¤àno nimittamudgçhya tatsamanantarapràtilomyenàvasthàntaràõi manasikaroti /

[422|09-422|10]
yàvatsaüdhicittam /

[422|10]
tato 'ntaràbhavasyaikakùaõaü maraõe 'pi niùpanno bhavati /

[422|10-422|11]
evaü parasyàpi smarati /

[422|11-422|211]
abhiniùpannàyàü vilaïghyàpi smaraõam /

[422|11]
anubhåtapårvasyaiva smaraõam /

[422|12]
÷uddhàvàsànàü katham smaraõam /
÷ravaõenànubhåtatvàt /

[422|12-422|13]
àrupyacyutasyehopapannasya parasaütatyadhiùñhànenotpàdanam /

[422|13]
anyeùàü svasaütatyadhiùñhànena /

[422|13-422|14]
çddhyàdãnàü tu laghatva÷abdàlokamanasikaraõaü prayogaþ /

[422|14]
tàþ punaretàþ pa¤càbhij¤àþ 

[422|15]
     #<svàdhobhåviùayàþ >#

[422|16]
yadbhåmikà çddhacyabhhij¤à bhavati tàü bhåmi tayà gacchati /

[422|16-422|17]
nirmiõoti và adharàü noktaràm /

[422|17-422|18]
evaü divya÷rotràbhij¤ayà svabhåmikameva ÷abdaü ÷çõotyadharabhåmikaü và nordhvabhåmikam /

[422|18]
cetaþ paryàyàbhij¤ayà nordhvabhåmikaü cittaü jànàti /

[422|18-422|19]
pårvanivàsànusmçtyà na smarati /

[422|19]
cyutopapàdàbhij¤ayà na pa÷yati /

[422|19-422|20]
ata evàrupyabhumikaü cittaü cetaþparyàyapårvanivàsabhij¤àbhyàü na gçhlàtyurdhvabhåmikatvàt /

[422|21]
kathametà labhyante /
atucittàþ prayogataþ 

[422|22]
     #<labhyà ucitàstu viràgataþ />#

[422|23]
janmàntaràbhyastà abhij¤à vairàgyato labhyante vai÷eùikyaþ prayogataþ /

[422|23-422|24]
sarvàsàü tu prayogeõotpàdanam /

[422|25]
     #<tçtãyà trãpyupasthànàni >#

[423|01]
cetaþparyàyàbhij¤à trãõi vedanàcittadharmasmçtyupasthànàni /

[423|01-423|02]
cittacaittàlamlbanatvàt /

[423|03]
     #<àdyaü ÷rotrardvivakùuùi // VAkK_7.44 //>#

[423|04]
abhij¤eti vartate /

[423|04-423|05]
çddhidivya÷rotradivyacakùurabhij¤à àdyaü smçtyupasthànamityarthaþ /

[423|05]
råpàlambanatvàt /
çddhi÷caturbàhyàyatanàlambanà 'nyatra ÷abdàt /

[423|06]
divya÷rotracakùurabhij¤e ÷abdaråpàyatanàlambane /

[423|06-423|07]
kathaü tarhi "cyutopapàdaj¤ànenaiva jànàti amã bhavantaþ sattvàþ kàyadu÷caritena samanvàgatàþ" ityevamàdi /

[423|07-423|08]
na tattena jànàti /

[423|08]
abhij¤àparivàraj¤ànaü tu tadanyadàryàõàmutpadyate yenaivaü jànanti /

[423|09]
anirdhàraõàccheùe catuþsmçtyupasthànasvabhàve iti siddham /

[423|10]
     #<avyàkçte ÷rotracakùurabhij¤e itaràþ ÷ubhàþ />#

[423|11]
divyacakùuþ÷rotràbhij¤e avyàkçte /
te puna÷cakùuþ÷rotravij¤ànasaüprayuktapraj¤e /

[423|12]
kathaü tarhi te caturdhyànabhåmike sidhyataþ /
à÷rayava÷ena tadbhåminirde÷àt /

[423|12-423|13]
tadà÷raye hi cakùuþ÷rotre caturdhyànabhåmike /

[423|13]
ànantaryamàrgava÷ena và /

[423|13-423|14]
anyà÷catasraþ ku÷alàþ /

[423|14]
yattarhi prakaraõeùåktam "abhij¤à katamà /
ku÷alà praj¤e"ti /

[423|14-423|15]
pradhànika eùa nirde÷o vàhuliko và /

[423|15]
àsàü càbhij¤ànàü 

[423|16]
     #<tisro vidyàþ >#

[423|17]
pårvanivàsacyutyupapàdàsravakùayaj¤ànasàkùàtkriyàstisraþ a÷aikùyo vidyà ucyante /

[423|18]
kasmàdetà eva nànyàþ /

[423|19]
     #<avidyàyàþ pårvàntàdau nivarttanàt // VAkK_7.45 //>#

[423|20]
età hi pårvàparàntamadhyasaümohaü vyàvartayanti yathàkramam /
àsàü paramàrthena 

[424|01]
     #<a÷aikùyantyà >#

[424|02]
àsravakùayaj¤ànasàkùàtkriyaivà÷aikùã vidyà /

[424|03]
     #<tadàsye dve tatsaütànasudbhavàt />#

[424|04]
anye dve a÷aikùyasaütànasaübhåtatvàda÷aikùyàvucyete /
naiva tu te ÷aikùyo nà÷aikùyau /

[424|04-424|05]
kiü punarete abhij¤e ÷aikùyasya nocyete /

[424|05]
yataþ ÷aikùyau vidye nocyete /

[424|06]
     #<iùñe ÷aikùsya nokte tu vidye sàvidyasaütateþ // VAkK_7.46 //>#

[424|07]
na hi sàvidyasaütàne vidyàvyavasthànaü yujyate /
punarapyavidyàbhibhavàt /

[424|08]
àsàü càbhij¤ànàm 

[424|09]
     #<àdyà tçtãyà ùaùñhã ca pràtihàryàõi >#

[424|10-424|11]
çddhicetaþparyàyàsravakùayàbhij¤àstrãõi pràtihàryàõi yathàkramam çddhacyàde÷anànu÷àsanapràtihàryàõi /

[424|11-424|12]
vineyamanasàmàdito 'tyartha haraõàt pràtihàryàõi pràti÷abdayoràdikarmabç÷àrthatvàt /

[424|12-424|13]
pratihatamadhyasthànàü manàüsyebhiþ pratiharantãti pràtihàryàõi và /

[424|13]
eùàü punaþ 

[424|14]
     #<ֈsanam />#

[424|15]
     #<agcryam >#

[424|16]
anu÷àsanaü pratihàryamagcya m /

[424|17]
     #<avyabhicàritvàddhiteùñaphalayojanàt // VAkK_7.47 //>#

[424|18]
çddhacyàde÷ane hi vidyayà vikeiyete /

[424|18-424|19]
asti hi ca gàndhàrã nàma vidyà yayàphà÷ena gacchati ãkùaõikà ca nàma vidyà yayà paracittaü jànàti /

[424|19-425|01]
na tu yathàbhåtànu÷àsanam anyathà ÷akyaü kartumavybhicàritvàt /

[425|01-425|03]
pradhànamàvarjanamàtraü ca tàbhyàmanu÷àsanapràtihàryeõa tu hitena iùñenaphalena yogo bhavatyupàyopade÷àdityevàva÷yam çddhirityucyate /

[425|04]
keyamçddhiþ /
vaibhàùikanyàyena 

[425|05]
     #<çddhiþ samàdhiþ >#

[425|06]
çdhyatyaneneti kçtvà yojayitavyam /
kiü tena samçdhyati /

[425|07]
     #<gamanaü nirmàõaü ca >#

[425|08]
tatastatra 

[425|09]
     #<gatistridhà />#

[425|10]
÷arãravàhinã àdhimokùikã manojavà ca tatra gatiþ /

[425|11]
     #<÷àsturmanojavà >#

[425|12]
manasa ivàsyà rava iti manojavà gatirbuddhasyaiva nànyasya /

[425|12-425|13]
sudåramapi de÷aü cittotpàdakàlelna gamanàt /

[425|13]
ata e"vàcintyo buddhànàü buddhaviùaya" ityuktaü bhagavatà /

[425|14]
itare tu gatã buddhasyànuktasiddhe /

[425|15]
     #<anyeùàü vàhinyapyàdhimokùikã // VAkK_7.48 //>#

[425|16]
÷ràvakapratyekabuddhànàü ÷arãravàhinã ca gatiþ /
pakùivatkrameõa ÷arãravàhanàt /

[425|17]
àdhimokùikã ca dårasyàsannàdhimokùeõà÷ugamanàt /
nirmàõaü punardvividham /

[425|18]
kàmàvacaraü råpàvacaraü ca /
tatra tàvat 

[425|19]
     #<kàmàptaü nirmitaü bàhyaü caturàyatanaü >#

[425|20]
kàmàvacaraü nirmàõaü råparasagandhaspraùñavyàyatanasvabhàvam /
tat punar 

[426|01]
     #<dvidhà />#

[426|02]
svapara÷arãrasaübaddham /

[426|03]
     #<råpàptaü dve tu >#

[426|04]
råpàvacaranirmàõaü dve råpaspraùñavyàyatane /
tatra gandharasàbhàvàt /

[426|04-426|05]
tadapi dvividhaü tathaiva /

[426|05-426|06]
kàmadhàtàvidaü caturvidhaü nirmàõamevaü råpadhàtau-ityaùñavidhaü samàsato nirmàõam /

[426|06-426|07]
kathaü råpadhàtåpapannasya kàmàvacaranirmàõe gandharasàbhyàü na samanvàgamo bhavati /

[426|07]
vastràbharaõavanna samanvàgamaþ /

[426|07-426|08]
dvacyàyàtanaü nirmiõotãtyapare /

[426|08]
kiü khalvabhij¤ayaiva nirmàõaü nirmãyate /
netyucyate /
kiü tarhi /

[426|09]
abhij¤àphalaiþ /

[426|10]
     #<nirmàõacittaistàni caturda÷a // VAkK_7.49 //>#

[426|11]
tàni puna÷caturda÷a nirmàõacittàni 

[426|12]
yathàkramaü dhyànaphalaü dve yàvat pa¤ca /

[426|13]
prathamadhyànaphalaü dve kàmadhàtuprathamadhyànabhåmike nirmàõacitte /

[426|13-426|14]
dvitãyadhyànaphalaü trãõi kàmadhàtuprathamadvitãyadhyànabhåmikàni /

[426|14-426|15]
evaü tçtãyacaturthadhyànabhåmikàni catvàri pa¤ca ca yojyàni /

[426|15]
svabhåmikàdharabhåmikaü nirmàõacittaü dhyànaphalaü veditavyam /

[426|16]
     #<nordhvajam />#

[426|17]
nordhvabhåmikaü nirmàõacittamadharadhyànaphalamasti /

[426|17-426|18]
dvitãyàdidhyànaphalaü kàmàvacaraü nirmàõaü prathamadhyànabhåmikàdgatito vi÷iùyate /

[426|19]
     #<tallabho dhyànavat >#

[426|20]
teùàü ca nirmàõacittànàü dhyànavallàbhaþ /
[426|20-426|21]
ki khalu nirmàõacittàdeva syàt vyutthànam /

[426|21]
nàstyetat /
yasmàdutpadyate /

[427|01]
     #<÷uddhàttatsvata÷ca >#

[427|02]
÷uddhakàddhacyànàdantaraü nirmàõacittamutpadyate nirmàõacittadvà nànyataþ /

[427|03]
     #<tato 'pi te // VAkK_7.50 //>#

[427|04]
nirmàõacittàdapi ÷uddhakaü dhyànaü nirmàõacittaü cotpadyate nànyat /

[427|04-427|05]
na hi samàdhiphalasthitasvàpravi÷ya punaþ samàdhiü tasmàt vyutthànamasti /

[427|05-427|06]
sarvasya ca nirmitasya 

[427|07]
     #<svabhåmikena nirmàõaü >#

[427|08]
nànyabhåmikena nirmàõacittenànyabhåmikaü nirmàõaü nirmãyate /

[427|09]
     #<bhàùaõaü tvadhareõa ca />#

[427|10]
svabhåmikena ceti ca-÷abdaþ /

[427|10-427|11]
kàmadhàtuprathamadhyànabhåmiko hi nirmitaþ svabhåmikenaiva cittena bhàùyate /

[427|11]
årdhvabhåmikastu prathamadhyànabhåmikena /

[427|11-427|12]
årdhvaü vij¤aptisamutthàpakàbhàvàt /

[427|12]
vahånàü nirmitànàü bhàùaõaü 

[427|13]
     #<nirmàtraiva sahà÷àstuþ >#

[427|14]
buddhàdanyasya nirmàõaü nirmàtrà saha bhàùate /

[427|14-427|15]
yadà ca vahavo nirmità bhavanti tadà yugapat bhàùante /

[427|16]
ekasya bhàùamàõasya bhàùante saha nirmitàþ /

[427|17]
ekasya tåùõãübhåtasya sarvetåùõãü bhavanti ta" iti gàthà /

[427|18]
buddhasya pårva pa÷càdvà yathecchaü nirmità bhàùante /

[427|18-427|19]
yadà bhàùaõacittaü tadà nirmàõacittàbhàvo nirmàõacittàbhàvànnirmitàbhàva iti kathamenaü bhàùayanti /

[427|20]
     #<adhiùñhàyànyavarttanàt // VAkK_7.51 //>#

[428|01]
nirmàõamadhiùñhàyàvasthànakàmatayà 'nyena manasà vàcaü pravartayanti /

[428|01-428|02]
kiü jãvita evàdhiùñhànamanuvartate atha mçta÷càpi /

[428|03]
     #<mçtasyàpyastyadhiùñhànaü >#

[428|04]
àryamahàka÷yapàdhiùñhànena tadasthisaükalàvasthànàt /
tattu 

[428|05]
     #<nàsthirasya >#

[428|06]
asthirasya tu bhàvasya nàstyadhiùñhànam /
àryakà÷yapena màüsàdãnàmadhhiùñhànàt /

[428|07]
     #<apare tu na />#

[428|08]
apare punaràhurnàsti mçtasyàdhiùñhànam /

[428|08-428|09]
asthi÷aïkalàvasthànaü tu devatànubhàvàditi /

[428|09]
kimekena cittenaikameva nirmita nirmiõoti /

[428|10]
     #<àdàvekamanekena jitàyàü tu viparyayàt // VAkK_7.52 //>#

[428|11]
àdita ekaü nirmitamanekena nirmàõacittena nirmiõoti /

[428|11-428|12]
jitàyàü tvabhij¤àyàmekena cittenànekaü nirmiõoti yàvannirmàtumiùñaü bhavati /

[428|12-428|13]
atha kiü sarvanirmàõacittamavyàkçtaü bhavati /

[428|14]
     #<avyàkçtaü bhàvanàjaü >#

[428|15]
yadbhàvanàphalaü tadava÷yamavyàkçtaü bhavati /

[428|16]
     #<trividhaü tåpapatãjam />#

[428|17-428|18]
upapattipratilambhikaü tu nirmàõacittaü ku÷alàku÷alamavyàkçtaü bhavati devanàgapi÷àcàdãnàm /

[428|18-428|19]
tatkçtaü ca svapara÷arãranirmàõaü navàyatanikaü bhavatya÷abdarupyàyatanatvàdindriyàvinirbhåtatvàt /

[428|19]
na tvindriyaü nirmãyate /

[428|19-428|20]
kimeùaiva dvividharddhibhàvanàmayã copapattilàbhikà ca /

[428|20]
eùà ca dvividhà 

[429|01]
     #<çddhirmantrauùadhàbhyàü ca karmajà ceti pa¤cadhà // VAkK_7.53 //>#

[429|02]
samàstaþ pa¤cavidhàmçddhhiü varõayanti /

[429|02-429|03]
bhàvanàphalamupapattilàbhikaü mantrajàmauùadhajàü karmajàü ca /

[429|03]
yathà màndhàturantaràbhavikànàü ca /

[429|04]
yadidaü divya÷rotramuktaü cakùu÷ca /

[429|04-429|05]
kimete divye eva àhosvit divye eva divye /

[429|05]
yathà bodhisattvacakravartigçhapatiratnànàm /

[429|06]
     #<divya÷rotràkùiõã >#

[429|07]
yasmàtte 

[429|08]
     #<råpaprasàdau dhyànabhåmikau />#

[429|09-429|11]
dhyànasamàpannasya ÷abdàlokàbhogaprayogeõa dhyànabhåmikàni bhåtànyupàdàya råpaprasàdau nirvartete cakùuþ÷rotrasàmantake råpa÷abdyordar÷ana÷ravaõahetå iti dhyànabhåmikatvàt divye eva te cakùuþ÷rotre /

[429|11]
te ca punaþ 

[429|12]
     #<sabhàgàvikale nityaü dårasåkùmàdigocare // VAkK_7.54 //>#

[429|13-429|14]
nàsti divyaü cakùuþ ÷rotraü ca tatsabhàgaü nityaü vij¤ànasahitatvàt nàpi vikalaü kàõavibràntàbhàvàt /

[429|14]
råpàvacarasattvavat /

[429|14-429|15]
dårasåkùmavatànyapi råpàõi ÷abdhà÷ca tayiorviùyaþ /

[429|15]
àha càtra 

[429|16-429|17]
     dårasthamàvçtaü såkùmaü sarvata÷ca na pa÷yati /
     màüsacakùuryato råpamato divyaü dçgiùyate //

[429|18]
kiyaddåraü punardivyena cakùuùà pa÷yati /
yasya yàdç÷aü cakùurbhavati /

[429|18-429|20]
÷ràvakapratyekabuddhabuddhàstvanabhhisaüskàreõa sàhasradvisàhasratrisàhasrakàn lokadhàtån yathàsaükhyaü pa÷yanti /

[429|20]
abhisaüskàreõa tu 

[430|01]
     #<dvitrisàhasrakàsaükhyadç÷o 'rhatkhaïgavai÷ikàþ />#

[430|02]
sarvàbhhisaüskàreõa saha ÷ràvako 'pi dvisàhasra lokadhàtuü divyena cakùuùà pa÷yati /

[430|03]
trisàhasraü khaïgaviùàõakalpaþ /

[430|03-430|04]
buddhastu bhagavànasaükhyeyàn lokahàtån pa÷yati yàvadevecchati /

[430|05]
kimçddhirevopapattilàbhikà bhavatyarhànyadapi /

[430|06]
     #<anyadapyupapattyàptaü >#

[430|07]
divya÷rotràdikamapi catuùñayamupapattipratilabhyamasti /

[430|07-430|08]
na tåpapattyàptaü ki¤cidabhij¤àkhyàü labhate /

[430|08]
yattåpapattipratilambhikaü divyaü cakùuþ 

[430|09]
     #<taddç÷yo nàntarãbhavaþ // VAkK_7.55 //>#

[430|10]
abhij¤àcakùuùaiva hyantaràbhavo dç÷yate /
nopapattipratilabdhena /

[430|11]
     #<cetoj¤ànaü tu tattredhà >#

[430|12]
upapattyàptamiti vartate /

[430|12-430|13]
paracittaj¤ànaü tåpapattipratilabdhaü trividhaü veditavyaü ku÷alàku÷alàvyàkçtam /

[430|14]
     #<tarkavidyàkçtaü ca yat />#

[430|15-430|16]
yaccàpi tàrkikaü paracittaj¤ànaü naimittikànàü yacca vidyàkçtaü tadapi trividhaü veditavyam /

[430|16]
na yathà bhàvanàphalaü ku÷alameva /

[430|16-430|17]
upapattipratilambhikàbhyàü tu paracittaj¤ànapårvanivàsànusmçtibhyàü 

[430|18]
     #<jànate nàrakà àdau >#

[430|19]
yàvanna duþkhavedanàbhyàhatà bhavanti /
anyagatisthà nityaü jànate /

[430|20]
     #<nçõàü notpattilàbhikam // VAkK_7.56 //>#

[431|01]
mànuùyàõàmetadyathoktamçddhacyàdikaü nàstyupapattipràtilambhikam /

[431|01-431|02]
yattarhi prakçtijàtismarà bhavanti /

[431|02]
karmavi÷eùajà 'sau teùàm /

[431|02-431|03]
trividhà hi pårvanivàsànusmçtirbhàvanàphalamupapattilabdhà karmajà ceti //

=====================================================================

[431|04]
     //*// abhidharmako÷abhàùye j¤ànanirde÷o nàma saptamaü ko÷asthànam //*//

[431|05]
     sthavira÷rãlàmàvàkasya yadatra puõyam /




aùñamaü ko÷asthànam 

=====================================================================

oü namo buddhàya

=====================================================================

[432|02-432|03]
j¤ànàdhikàreõa j¤ànamayànàü guõànàü kçto nirde÷aþ /

[432|03-432|04]
asya svabhàvànàü tu kartavya ityàdita eva dhyànànyàrabhyante sarvaguõà÷rayatvàt /

[432|05]
     #<dvidhà dhyànàni >#

[432|06]
samàsato dvividhàni dhyànànyupapattisamàpattidhyànabhedàt /
tàni punaþ 

[432|07]
     #<catvàri >#

[432|08]
prathamaü dhyànaü yàvaccaturtham /
tatra dhyànopapattayaþ punarna vaktavyàþ /

[432|08-432|09]
lokanirde÷ako÷asthàne hi 

[432|10]
     #<proktàstadupapattayaþ />#

[432|11]
kathaü proktàþ /

[432|12]
     "pçthak pçthak /

[432|13]
     dhyànaü tribhåmikaü tatra caturtha tvaùñabhåmikami"ti /

[432|14]
samàpattidhyànaü tu vaktavyam /
ata ucyate 

[432|15]
     #<samàpattiþ ÷ubhaikàgyraü >#

[432|16]
abhedena ku÷alacittaikàgratà dhyànam /
samàdhisvabhàvatvàt /

[432|17]
     #<pa¤caskandhàstu sànugam // VAkK_8.1 //>#

[432|18]
saparivàraü tu pa¤caskandhasvabhàvaü veditavyam /
keyamekàgratà nàma /
ekàlambanatà /

[432|19]
evaü tarhi cittànyevaikàlambanàni samàdhirna caitasikaü dharmàntaramiti pràpnoti /

[433|01]
na cittànyeva samàdhiþ /
yena tu tànyekàgràõi vartante sa dharmaþ samàdhiþ /

[433|01-433|02]
saiva cittaikàgratà /

[433|02-433|03]
nanu ca kùaõikatvàtsarvaü cittamekàgraü dvitãyasya tasmàdavikùepa iti cet /

[433|03]
saüprayukte samàdhivaiyarthyam /

[433|03-433|04]
yata eva ca smàdhistata eva cittànàmekàlambanatvaü kiü neùyate /

[433|04-433|05]
mahàbhåmikatvàcca samàdheþ sarvacittànàmekàgratàprasaïgaþ /

[433|05]
na durbalatvàtsamàdheþ /
cittànyevaikàgràõi samàdhiþ /

[433|06-433|07]
tathà hyadhicittaü ÷ikùà cittapari÷uddhipradhànaü ca såtre catvàri dhyànànyuktànãtyapare /

[433|08]
dhyànamiti ko'rthaþ /
dhyàyantyaneneti /
prajànantãtyarthaþ /

[433|08-433|09]
samàhitacittasya yathàbhåtapraj¤ànàt /

[433|09]
cintanàrtho hyeùa dhàtuþ /
cintanaü ca praj¤eti siddhàntaþ /

[433|09-433|10]
evaü tarhi sarvasamàdhidhyànaprasaïgaþ /

[433|10]
na /
prakarùayukte tannàmavidhànàdbhàskaravat /

[433|10-433|11]
ka÷ca prakarùayuktaþ /

[433|11]
yo 'ïgasamàyuktaþ samàdhiþ /

[433|11-433|12]
sa hi ÷amathavipa÷yanàbhyàü yuganddhavàhitvàddçùñadharmasukhavihàra uktaþ sukhà ca pratipaditi /

[433|12]
sutaràü tena dhyàyanti /

[433|13]
kliùñasya kathaü dhyànatvam /
mithyopanidhyànàt /
atiprasaïgaþ /

[433|13-433|14]
na / tatpratiråpa eva tatsaüj¤àvineve÷àt påtibãjavat /

[433|14]
uktàni càku÷alàni dhyànànyapi bhagavatà /

[433|15]
kãdç÷aü punaþ ku÷alamaikàgyraü prathamaü dhyànaü kãdç÷aü yàvaccaturtham /

[433|15-433|16]
prathamaü tàvat 

[433|17]
     #<vicàraprãtisukhavat >#

[433|18]
vicàraprãtisukhasaüyuktaü ku÷alamaikàgyraü tat prathamaü dhyànam /

[433|18-433|19]
vicàravacanàdvitarko 'pyukto bhavati /

[433|19]
sàhacaryàddhåmàgnivat /

[433|19-433|20]
na hi prãtisukhavànvicàro vinà vitarkeõàsti /

[433|20]
÷eùaü punrdhyànatrayaü 

[433|21]
     #<pårvapårvàïgavarjitam />#

[433|22]
÷ubhaikàgryam iti vartate /

[433|22-433|23]
vicàravivarjitaü prãtisukhavat dvitãyaü vicàraprãtivarjitaü tçtãyaü vicàraprãtisukhavarjitaü caturthamiti /

[433|23-433|24]
yathà dhyànàni 

[433|25]
     #<tathàråpyàþ >#

[434|01]
kena prakàreõa /
ete 'pi hi dvidhà upapattisamàpattitaþ /

[434|01-434|02]
catvàra÷ca eùàmapi copapattaya uktàþ /

[434|02-434|03]
samàpattyàrupyàsvabhedena ku÷alaikàgratàsvabhàvà ityanena prakàreõa saparivàràþ 

[434|04]
     #<catuskandhàþ >#

[434|05]
anuparivartiråpàbhàvàt 

[434|06]
     #<adhobhåmivivekajàþ // VAkK_8.2 //>#

[434|07]
caturthadhyànavivekajaü hyàkà÷ànantyàyatanam /

[434|07-434|08]
tadvivekajaü vij¤ànànantyàyatanam /

[434|08]
tadvivekajamàki¤canyàyatanam /

[434|08-434|09]
tadvivekajaü naivasaüj¤ànàsamj¤àyatanamityevaü catvàra àrupyàþ /

[434|09]
ko 'yaü viveko nàma /
yena màrgeõàdhastàdvimucyate /

[434|09-434|10]
vairàgyagamanàt /

[434|10]
ta eva càrupyàþ 

[434|11]
     #<vibhåtaråpasaüj¤àkhyàþ saha sàmantakaistribhiþ />#

[434|12]
àkà÷ànantyàyatanasàmantakaü caturthadhyànàlambanatvàdvibhåtaråpasaüj¤àkhyàü na labhate /

[434|13]
na hi tatra råpasaüj¤à vibhåtà na vigatetyarthaþ /

[434|13-434|14]
yaduktaü "catuskandhà" iti sàdhyaü tàvadetadàrupyeùu råpaü nàstãti /

[434|14]
yadi hi syàtkathamàrupyà ucyeran /

[434|14-434|15]
ãùadråpatvà dàpiïgalavat /

[434|15]
kãdç÷aü tàvadãùadråpaü tatreùyate /

[434|15-434|16]
yadi kàyavàk saüvaramàtraü kathaü tadabhàve tatsaüvarau bhaviùyataþ /

[434|16]
na càsati bhåte bhautikaü yujyate /

[434|17]
anàsravasaüvaravaccet /
sàsravabhåtasadbhàvàt /
smàpattàvapi tatpratiùedha uktaþ /

[434|18]
atha kàyo 'pyastãndriyàõyapi råpãõi /
kathaü tadãùadråpà iùyante /

[434|18-434|19]
parimàõàlpatvàccet /

[434|19]
udakajantukeùvapyadç÷yarupeùu prasaïgaþ /
acchatvàccet /

[434|19-434|20]
antaràbhavaråpàvacareùvapi prasaïgaþ /

[434|20]
yato nàcchataraü cet /
bhavàgramevàrupyaü syàt /

[434|20-434|21]
samàpattivattadupapattivi÷eùàt /

[434|21-434|22]
dhyànopapattiråpasyàpi càdharabhåmikendriyàgrahaõàt kastatra vi÷eùaþ /

[434|22]
dvayoranvarthà saüj¤à nàrupyadhàtoriti cet /
kà 'tra yuktiþ /

[434|22-434|25]
àyuruùmaõoþ saüsçùñavacanànnaóakalàpãdvayavannàmaråpayoranyonyani÷ritavacanà "dvij¤ànapratyayaü nàmaråpami"ti vacanàt anyatraråpàdyàvatsaüskàrebhyo vij¤ànasyàgatigatipratiùedhàccàråpyeùu råpàstitvasiddhiriti cet /

[434|25]
na /

[434|25-434|26]
saüpradhàryaü tàvadetadyadidamàyuruùmaõoþ saüsçùñatvamuktam /

[434|26]
kimidaü kàmàvacaramàyuþ saüdhàyoktamàhosvitsarvamiti /

[434|26-435|01]
yacca nàmaråpayoranyonyà÷ritatvamuktaü kimidaü kàmaråpàvacaraü nàma saüdhàyoktamàhosvitsarvamiti /

[435|01-435|02]
yacca vij¤ànapratyayaü nàmaråpamuktaü kimatra sarva vij¤ànaü nàmaråpasya pratyayamuktamàhosvitsarve nàmaråpaü vij¤ànapratyayamiti /

[435|03]
yaccànyatra råpàdibhyo vij¤ànasyàgatipratiùedhaþ /

[435|03-435|04]
kimatra sarvaireva tairvinà tatpratiùedha àhosvit ekenàpãti /

[435|04]
avi÷eùavacanànna saüpradhàryamiti cet /

[435|04-435|05]
atiprasaïgaþ /

[435|05]
bàhyasyàpi hyaùmaõa àyuùà binà bhàvo na pràpnoti /

[435|05-435|06]
bàhyasyàpi ca råpasya nàmà÷ritatvamavi÷eùavacanàt /

[435|06-435|07]
caturvij¤ànasthitivaccàhàracatuùkavacanàdråpàrupyadhàtvorapi kavaóãkàràhàraprasaïgaþ /

[435|07-435|08]
"atikramya devàn kavaóãkàrà hàrabhakùàni"ti vacanàt prãtyàhàravacanàccàprasaïga iti cet /

[435|08-435|09]
àrupyeùvapi råpasyàprasaïgaþ /

[435|09]
"råpàõàü niþsaraõamàrupyàþ" /

[435|09-435|10]
"ye te ÷àntà vimokùà atikramya råpàõyàrupyàþ" /

[435|10-435|11]
"arupiõaþ santi sattvàþ sarva÷o råpasaüj¤ànàü samatikramàdi"ti vacanàt /

[435|11]
sati hi rupe svaü råpamava÷yaü saüjànãranniti /

[435|11-435|12]
audàrikamadhobhåmikaü råpamabhisaüdhàyoktamiti cet /

[435|12]
kavaóãkàre 'pi tulyam /

[435|12-435|13]
dhyànànàmapi càdhobhåminiþsaraõatvàdàrupya prasaïgaþ /

[435|13]
vedanàdiniþsaraõaü ca kiü noktàþ /

[435|14]
adhobhåmikavedanàniþsaraõàt /
råpajàtiü tu kutsnàmatikràntà na vedanàdijàtim /

[435|15]
ato råpàõàü niþsaraõamuktàþ /

[435|15-435|16]
bhavena bhavasyàniþsaraõavacanaü tu tenaiva tasyàniþsaraõàdasarvànatyanta niþsaraõàcca /

[435|16-435|17]
dhyànesu coktaü bhagavatà "yattatra bhavati råpagataü và yàvadvij¤ànagataü veti /

[435|17-435|18]
àrupyeùu tåktaü "yattatra bhavati vedanàgataü và yàvadvij¤ànagataü ve"ti /

[435|18-435|19]
satyàü tesu råpajàtau kasmàdråpagataü veti nàvakùyat /

[435|19]
tasmàt 

[435|20]
     #<nàrupye råpasadbhàvaþ >#

[435|21]
kathamidànãmanalpakalpocchinnàdråpàt punarapi rupotpattistataþ pracyutànàm /

[435|22]
     #<rupotpattistu cittataþ // VAkK_8.3 //>#

[435|23]
råpasya cittàdevotpattistadvipàkahetuparibhàvitàllabdhavçttitaþ /

[435|23-435|24]
kathamanà÷ritya råpaü cittaü vartate /

[435|24]
kasmànna vartitavyam /
ihaivamadar÷anàt /

[435|24-435|25]
kavaóãkàràntareõà 'pi vinà råpadhàtau na vartitavyam /

[435|25]
kiü kàraõam /
ihaivamadar÷anàt /

[435|25-435|26]
uktaü ca pårvaü yathà vartate /

[435|26]
gatametadidaü vaktavyam /

[436|01-436|02]
kimepàmàkà÷ànantyàyatanàdãnàmàkà÷àdaya evàlambanaü yata evaü samàkhyàyate /

[436|02]
na hi /
kathaü tarhi /
trayastàvat /

[436|03]
     #<àkà÷ànantyavij¤ànànantyàki¤canyasaüj¤akàþ />#

[436|04]
     #<tathàprayogàt >#

[436|05-436|06]
anantamàkà÷amanantaü vij¤ànaü nàsti ki¤cidityeva manasikurvàõasteùu prayujyante yathàsaükhyam /

[436|06]
ata eùàmetàþ saüj¤à iti /

[436|07]
     #<màndyàktu nasaüj¤anàpyasaüj¤akaþ // VAkK_8.4 //>#

[436|08]
mçdutvàttu saüj¤àyà naivasaüj¤ànàsaüj¤àyatanamuktam /

[436|08-436|09]
na hi sà pañvã saüj¤à na ca punarnaiva saüj¤eti /

[436|09-436|10]
"yadyapi tatràpyevaü prayujyante saüj¤àrogaþ saüj¤àgaõdaþ saüj¤à÷alyaþ àsaüj¤ikasaümohaþ etacchàntametatpraõãtaü yaduta naivasaüj¤ànàsaüj¤àyatanamiti /

[436|11]
kasmàttu taistadevaü gçhyata ityava÷yamidaü vaktavyaü jàyate /
mçdutvàtsaüj¤àmityetadevoktam /

[436|12]
     #<iti maulaü samàpattidravyamaùñavidhaü >#

[436|13-436|14]
ityetànyaùñau maulàni samàpattidravyàõi yaduta catvàri dhyànàni catvàra àrupyà iti /

[436|14]
teùàü punaþ 

[436|15]
     #<tridhà />#

[436|16]
     #<sapta >#

[436|17]
bhavàgràdanyàni sapta trividhàni /

[436|18]
     #<àsvàdanàvacchåddhànàsravàõi >#

[436|19]
àsvàdanàsaüprayuktàni ÷uddhakànyanàsravàõi ca /

[437|01]
     #<aùñamaü dvidhà // VAkK_8.5 //>#

[437|02]
bhavàgramàsvàdanàsaüprayuktaü ÷uddhakaü ca /
anàsrava nàsti /
tatra punaþ 

[437|03]
     #<àsvàdanàsaüprayuktaü satçùõaü >#

[437|04]
tçùõà hyàsvàdanà /

[437|05]
     #<laukikaü ÷ubham />#

[437|06]
     #<÷uddhakaü >#

[437|07-437|08]
laukikaü ku÷alaü samàpattidravyaü ÷uddhakamuccayate 'lobhàdi ÷uddhadharmayogàt /

[437|08]
kiü punastenàsvàdanàsaüprayuktenàsvàdyate /

[437|09]
     #<tattadàsvàdyaü >#

[437|10]
tacchuddhakaü samàpattidravyaü tenàsvàdyate samanantaràtãtam /

[437|10-437|11]
yadàsvàdayati tasmàdvyutthito yenàsvàdayati tatsamàpannaþ /

[437|12]
     #<lokattaramanàsravam // VAkK_8.6 //>#

[437|13]
yallokottaraü samàpattidravyaü tadanàsravam /

[437|13-437|14]
eùàü ca samàpattidravyàõàü dhyànànyeva bhavanti nàrupyàþ /

[437|14]
tatra 

[437|15]
     #<pa¤càdye >#

[437|16]
prathame bhàge pa¤càïgàni /

[437|17]
     #<tarkacàrau ca prãtisaukhyasamàdhayaþ />#

[437|18-437|19]
vitarko vicàraþ prãtiþ sukhaü cittaikàgratà cetyetàni pa¤càïgàni samàdhiþ kilàïgaü dhyànaü ca /

[437|19]
÷eùàõyaïgànãti /

[437|19-437|20]
yathà caturaïgà senà evaü pa¤càïgaü dhyànam /

[438|01]
     #<prãtyàdayaþ prasàda÷ca dvitãye 'ïgacatuùñayam // VAkK_8.7 //>#

[438|02]
dvitãye dhyàne catvàryaïgàni /

[438|02-438|03]
adhyàtmasaüprasàdaþ prãtiþ sukhaü cittekàgratà ca /

[438|04]
     #<tçtãye pa¤ca tåpekùà smçtiþ praj¤à sukhaü sthitiþ />#

[438|05]
tçtãye tu dhyàne pa¤càïgàni /
upekùà smçtiþ saüpraj¤ànaü sukhaü smàdhi÷ca /

[438|06]
samàdhiparyàyo hi sthitiþ /
"samyaksamàdhiþ katamaþ /

[438|06-438|07]
yà cittasya sthiti"riti såtre vacanàt /

[438|08]
     #<catvàryante 'sukhàduþkhopekùàsmçtisamàdhayaþ // VAkK_8.8 //>#

[438|09]
caturthaü dhyànamantyam /
tatra catvàryaïgàni /

[438|09-438|10]
aduþkhàsukhà vedanà upekùàpari÷uddhiþ smçtipari÷uddhiþ samàdhi÷ca /

[438|10-438|11]
tànyetànyaùñàda÷a dhyànàïgàni bhavanti /

[438|11]
prathamatçtãyayoþ pa¤càïgatvàt /
dvitãyacaturthayo÷caturaïgatvàt /

[438|12]
nàmata evam /

[438|13]
     #<dravyato da÷a caikaü ca >#

[438|14]
dravyata etànyekàda÷a bhavanti /
pràthamadhyànikàni pa¤ca /

[438|14-438|15]
dvitãye 'dhyàtmasaüprasàdo vardhate /

[438|15]
tçtãye upekùàsmçtisaüpraj¤ànasukhàni /
caturthe 'duþkhàsukhà vedaneti /

[438|16]
ata evocyate yànyaïgàni prathame dhyàne dvitãye 'pi tànãti catuùkoñikam /

[438|16-438|917]
prathamà koñirvitarkavicàrau /

[438|17]
dvitãyà adhyàtmasaüprasàdaþ /

[438|17-438|18]
tçtãyà prãtiþ sukhaü cittaikàgratà ca /

[438|18]
caturthã koñiruktanirmuktà dharmà iti /

[438|18-438|19]
evaü sarvàõi dhyànàïgàni parasparaü yojyàni /

[438|19]
kasmàt /
tçtãye dhyàne sukhaü dravyàntaramucyate /

[438|19-438|20]
yasmàttadvedanàsukhaü dhyànayostu 

[438|21]
     #<prasrabdhisukhamàdyayoþ />#

[438|22]
prathamadvitãyayostu dhyànayoþ prasrabdhisukhamityuktam /

[438|22-438|23]
iha prasrabdhisukhaü tatra vedanàsukhamiti kuta etat /

[438|23]
dvayordhyànasamàpattyoþ sukhendriyàyogàt /

[438|24]
na hi tattayoþ kàyikaü yujyate /
samàpannasya vij¤ànakàyàbhàvàt /

[438|24-438|25]
nàpi caitasikaü prãtivacanàt /

[438|25]
prãtirhi saumanasyam /

[438|25-438|26]
na ca sukhasaumanasyayoryaugapadyamasti /

[438|26]
na càpi tayoþ paryàyeõa dhyàne vçttiryuktà pa¤càïgavacanàditi /

[439|01]
apare punaràhuþ /

[439|01-439|02]
nàstyeva caitasikaü sukhendriyaü triùvapi hi dhyàneùu /

[439|02]
kàyikameva sukhamaïgaü vyavasthàpitamiti /

[439|02-439|03]
yattarhi sutra uktaü "sukhendriyaü katamat /

[439|03-439|04]
yatsukhavedanãyena spar÷ena spçùñasyotpadyate kàyikaü caitasikaü sàtaü veditaü vedanàgatamidamucyate sukhendriyami"ti /

[439|04]
adhyàropita eùa pàñhaþ /

[439|05]
kenàpi sarvanikàyàntareùu kàyikamityeva pàñhàt /

[439|05-439|06]
"sukhaü ca kàyena pratisaüvedayata" iti sva÷abdena vacanàcca /

[439|06]
manaskàyeneticet /
evamuktvà ko guõaþ /

[439|06-439|07]
caturthe dhyàne prasrabdhibhåyastve 'pi sukhàvacanàcca /

[439|07-439|08]
sukhavedanànukålà prasrabdhiþ sukhamiti cet /

[439|08]
tçtãye prasrabdhisukhàvacanaü kasmàt /
upekùopahatatvàditi cet /

[439|08-439|09]
na upekùayaiva tadvçddhiþ /

[439|09]
pårvikàbhyastàdvi÷eùàt /

[439|09-439|11]
"yasminsamaye àrya÷ràvakaþ pravivekajàü prãtiü kàyena sàkùàtkçtvopasaüpadya viharatã"tyatra såtre prasrabdhisukhayoþ pçthagvacanànna prasrabdhireva sukham /

[439|11]
samàpannasya katham kàyavij¤ànamiti cet /

[439|12]
samàdhivi÷eùajena prasrabdhisaüj¤akena sukhavedanãyena vàyunà kàyasphuraõàt /

[439|12-439|13]
bahirvikùepàssamàdhibraü÷a iti cet /

[439|13]
na /

[439|13-439|14]
samàdhijasyàntaþkàyasaübhåtasya kàyasukhasya samàdhyanukålatvàt /

[439|14-439|15]
kàyavij¤à nakàle vyutthitaþ syàditi cet /

[439|15]
na /
ata eva /

[439|15-439|16]
kàmàvacareõa kàyendriyeõa råpàvacaraspraùñavyavij¤ànànutpattiriti cet /

[439|16]
na /
prasrabdhivij¤ànasyotpatteþ /

[439|16-439|17]
anàsrave api spraùñavyakàyavij¤àne syàtàm /

[439|17]
mà bhåtki¤cidaïgaü sàsravaü ki¤cidanàsravamiti cet /

[439|18]
kàyikaprasrabdhivodhyaïga vacanàt /
iùñe bodhyaïgànukålatvàditi cet /

[439|19]
anàsravatvamapyevam /
"sàsravà dharmàþ katame /

[439|19-439|20]
cakùuryàvadeva spraùñavyami"tyasya såtrasya virodhàditi cet /

[439|20]
na /
anyaspraùñavya kàyavij¤ànàbhisaüdhivacanàt /

[439|21]
na cànàsrave ki¤cidaïgaü sàsravaü kicidanàsravaü syàditi cet /

[439|21-439|22]
ayaugapadyàtko doùaþ sukhaprãtyasamavadhànànna pa¤càïgaü syàditi cet /

[439|22-439|23]
na saübhavaü pratyupade÷àndvitarkavicàravat /

[439|23]
sàdhyamiti cet /

[439|23-439|24]
siddhaü cittasyaudàrikasåkùmatayorvirodhàt doùàvacanàcca /

[439|24-439|25]
tasmàdyànyeva prathamadhyàne pa¤càïgàni teùàü dvitricaturaïgàpakarùeõa dvitãyàdidhyànavyavasthànam /

[439|25-440|01]
ata eva ca prathame dhyàne pa¤cànàmaïgatvamuktam /

[440|01]
tadapakarùeõottaradhyànavyavasthàpanàt /
na tu saüj¤àdãnàmaïgatvamuktam /

[440|02]
kimartha và pa¤cànàmevàïgatvamuktam /
upakàrakatvàditi cet /
na /

[440|02-440|03]
vitarkavicàràbhyàü smçtipraj¤ayorapakàrakataratvàt /

[440|03]
astyeùa ekeùàü vàdaþ /

[440|03-440|04]
naiva tu pårvàcàryà evaü nirdi÷anti sma yàvantaþ praj¤àntam /

[440|04]
tasmàdvicàryametat /

[440|04-440|05]
adhyàtmasaüprasàdo nàma ka eùa dharmaþ /

[440|05-440|06]
vitarka-vicàra-kùobha-virahàt pra÷àntavàhità saütater adhyàtmasaüprasàdaþ /

[440|06-440|07]
sormikeva hi nadã vitarkavicàrakùobhità saütatir aprasannà vartate iti /

[440|07-440|08]
na tarhi sa dravyàntaram iti kathaü dravyata ekàda÷àïgàni bhavanti /

[440|08]
tasmàttarhi 

[440|09]
     #<÷raddhà prasàdaþ >#

[440|10]
tasya hi dvitãyadhyànalàtsamàhibhåminihsaraõe saüpratyaya utpadyate/

[440|10-440|11]
so 'tradhyàtmasaüprasàda iti /

[440|11]
naiva hi vitarkavicàrasamàdhayo nàpyadhàtmasaüprasàdo dravyàntaràõãtyapare/

[440|11-440|12]
kathamasati dravyàntaratve caitasikatvaü siddhyati /

[440|12]
avasthàviseso hi nàma cetasa÷cetasiko bhavati /

[440|13]
natveùa ÷astrasiddhàntaþ / yaduktaü  "prãtirhi saumanasyam" iti /

[440|13-440|14]
kathamidaü gamyate /
kimanyat bhavatu /

[440|14]
yathecchanti nikàyàntarãyàþ dharmàntarameva caitasikaü prãtiþ 

[440|14-440|15]
saumanasyaü tu triùvapi dhyàneùu sukhamiti /

[440|15]


[440|14-440|15]
yathecchanti nikàyàntarãyàþ dharmàntarameva caitasikaü prãtiþ saumanasyaü tu triùvapi dhyànesu sukhamiti /

[440|15-440|16]
na vai sukhaü dhyàneùu saumanasyaü yujyate /

[440|17]
     #<prãtistu saumanasyaü dvidhàgamàt // VAkK_8.9 //>#

[440|18-440|19]
uktaü hi bhagavatà aviparãtakasåtre tçtãyaü dhyànamuktvà "atràsyotpannaü saumanasyendriyamapari÷eùaü nirudhyata iti /

[440|19-440|20]
caturthe ca dhyàne sukhendriyaü nirudhyata" ityuktam /

[440|20-440|21]
puna÷coktaü "sukhasya ca prahàõàt duþkhasya ca prahàõàtpårvameva ca saumanasyadaurmanasyayorastaïgamàdi"tyato 'pi na tçtãye dhyàne saumanasyendriyamasti /

[440|22]
tasmàt prãtireva saumansyaü na sukham /

[441|01-441|02]
kiü punaþ kliùñeùvapi dhyàneùu yathàvihitànyaïgàni bhavanti /

[441|02]
na hi kiü teùu na vidyate /

[441|03]
     #<kliùñeùvasatprãtisukhaü prasàdaþ saüpradhãþ smçñiþ />#

[441|04]
     #<upekùàsmçti÷uddhi÷ca >#

[441|05]
prathame dhyàne vivekajaü prãtisukhaü nàsti /
kle÷àviviktatvàt /

[441|05-441|06]
dvitãye dhyàne 'dhyàtmasaüprasàdo nàsti /

[441|06]
kle÷àvilatvàt /
tçtãye smçtisaüprajanyaü nàsti /

[441|07]
kliùñasukhasaübrhamitatvàt /
ccaturthe upekùàsmçtipari÷uddhirnàsti /
kle÷amalinatvàt /

[441|08]
evaü tàvat kecidàhuþ /

[441|09]
     #<kecit prasrabdhyupekùaõe // VAkK_8.10 //>#

[441|10]
kecitpunaþ prathamadvitãyayoþ kliùñayoþ prasrabdhirnàsti /

[441|10-441|11]
tçtãyacaturthayorupekùà nàsti /

[441|11]
ku÷alalmahàbhåmikatvàdanayoriti /

[441|11-441|12]
trãõi ca dhyànàni se¤jitàni uktàni bhagavatà /

[441|12]
sàpakùàlatvàt /

[441|13]
     #<aùñàpakùàlamuktatvàdàni¤jaü tu caturthakam />#

[441|14]
ke punaste 'pakùàlàþ /

[441|15]
     #<vitarkacàrau ÷vàsau ca sukhàdi ca catuùñayam // VAkK_8.11 //>#

[441|16]
vitarkavicàrau sukhaduþkhe saumanasyadaurmanasye ÷vàsapra÷vàsà÷ca /

[441|16-441|17]
eùàmaùñànàmeko'pyapakùàla÷caturthe nàstyatastadàne¤jyamuktam /

[441|17-441|18]
vitarkavicàraprãtisukhairakampanãyatvàdàne¤jyaü caturthaü dhyànaü såtre nirvàta pradãpanidar÷anàdityapare /

[441|19]
dvayordhyànayoþ saumanasyamuktaü prãtivacanàt /
tçtãye sukhaü caturthe upekùà /

[441|20]
taskiü yà dhyànasamàpattiùu vedanàstà eva dhyànopapattiùu /

[441|21]
netyàha /
kiü tarhi /

[442|01-442|02]
     #<saumanasyasukhopekùà upekùàsumanaskate /
     sukhhopekùe upekùà pravido dhyànopapattiùu // VAkK_8.12 //>#

[442|03]
prathamadhyànotpatto tisro vedanàþ /

[442|03-442|04]
sukhaü trivij¤ànakàyikaü saumanasyaü manobhåmikam /

[442|04]
upekùà caturvij¤ànakàyikã /

[442|04-442|05]
dvitãyadhyànopapattau dve vedane saumanasyopekùe manobhåmike /

[442|05]
sukhaü nàstyasya vij¤ànakàyàbhàvàt /

[442|05-442|06]
tçtãyadhyànopapattã dve vedane /

[442|06]
sukhopekùe manobhåmike /
caturthadhyànopapattàvupekùaiva /

[442|07-442|08]
yadi dvitãyàdiùu dhyàneùu trayo vij¤ànakàyà na saüvidyante vitarkavicàrau ca katham te pa÷yanti yàvatspç÷anti katham càvij¤apti samutthàpayanti /

[442|08-442|09]
na ve keùåpapannànàü cakùurvij¤ànàdayona santi /

[442|09]
na tu svabhåmikàþ /
kiü tarhi /

[442|10]
     #<kàyàkùi÷rotravij¤ànaü vij¤aptyutthàpakaü ca yat />#

[442|11]
     #<dvitãyàdau tadàdyàptaü >#

[442|12-442|13]
prathamadhyànabhåmikaü cakùuþ÷rotrakàyavij¤ànaü vij¤aptisamutthàpakaü ca dvitãyàdiùu ca dhyàneùu saümukhãkurvanti /

[442|13-442|14]
nirmàõacittavadyena te pa÷yanti yàvadvij¤apti samutthàpayanti /

[442|15]
     #<akliùñàvyàkçtaü ca tat // VAkK_8.13 //>#

[442|16-442|17]
anivçtàvyàkçtaü ca tat prathamadhyànabhåmikaü vij¤ànaü veditavyaü yatte saümukhãkurvanti /

[442|17]
na kliùñaü vãtaràgatvànna ku÷alaü hãnatvàditi /

[442|18]
avasitaü dhyànakàryam /

[442|19]
atha ÷uddhakàdãnàü dhyànàrupyàõàü kathaü làbhaþ /

[442|20]
     #<atadvàn labhate ÷uddhaü vairàgyeõopapattitaþ />#

[442|21]
asamanvàgatastena ÷uddhakaü dhayanamàrupyaü và pratilabhate /
adhobhåmivairàgyàdvà /

[442|22]
adhobhåmyupapattito và /
anyatra bhavàgràt /
na hi tasyopapattito làbhaþ /

[442|23]
atadvàniti kimartha samanvàgataþ /

[442|23-442|24]
÷uddhakena prayogato 'pi nirvedhabhàgãyaü ÷uddhakaü pratilabhate parihàõito và hànabhàgãyam /

[442|24-443|01]
ata evocyate "syàcchuddhakaü dhyànaü vairàgyeõa pratilabheta vairàgyeõa vijahyàt /

[443|01]
evaü parihàõyà copapattyà ca /

[443|02]
syàddhànabhàgãyaü prathamaü dhayànam /
taddhi kàmavairàgyeõa labhyate /

[443|02-443|03]
brahmalokavairàgyeõa tyajyate /

[443|03]
brahmalokavairàgyaparihàõyà labhyate /
kàmavairàgyaprahàõyà tyajyate /

[443|04]
upariùñàdbrahmaloka utpadyamàno labhate /

[443|04-443|05]
tasmàt punaþ kàmadhàtàvupapapadyamàno vijahàtãti /

[443|06]
     #<anàsravaü tu vairàgyàt >#

[443|07]
atadvàn labhate iti vartate /

[443|07-443|08]
tadvàüstu kùayaj¤ànato 'pya÷aikùaü labhate indriyasaücàrato 'pi ÷aikùa÷aikùam /

[443|08]
nanu ca niyàmà vakràntito 'pyanàsravaü prathamato labhate /

[443|09]
nàva÷yamànupårvikeõàlàbhàt /
yathà tvava÷yaü labhate tathoktam /

[443|10]
     #<kliùñaü hànyupapattitaþ // VAkK_8.14 //>#

[443|11]
atadvàn labhata ityevànuvartate /

[443|11-443|12]
parihàõito yadi tadvairàgyàtparihãyate /

[443|12]
upapattito yadyuparibhåmeradharàyàmupapadyate /

[443|13]
katamasmàtsamàpattidravyàdanantaraü katyupapadyante /

[443|13-443|14]
anàsravaprathamadhyànàntaraü ùaóutpadyante /

[443|14]
svabhåmike ÷uddhakànàsrave dvitãyatçtãyadhyànabhåmike ca /

[443|14-443|15]
àki¤canyàyatanànantaraü sapta /

[443|15-443|16]
svabhåmike ÷uddhakànàsrave vij¤ànàkà÷ànantyàyatanabhåmike ca /

[443|16]
bhavàgraü ÷uddhakamevànàsravàbhàvàt /
dvitãyadhyànàntaramaùñau /

[443|16-443|17]
svabhåmike ÷uddhakànàsrave tçtãyacaturthaprathamadhyànabhåmike ca /

[443|17]
vij¤ànànantyàyatanànantaraü nava /

[443|18-443|19]
svabhåmike dve àkà÷ànantyàyatanacaturthadhyànabhåmikàni catvàri àki¤canyàyatanabhavàgrabhåmikàni trãõãti /

[443|19]
evamanyadhyànàrupyànantaraü da÷a dravyàõi yojyàni /

[443|20]
eùa tu saükùepaþ /

[443|21]
     #<tçtãyàdyàvadårdhvàdho 'nàsravànantaraü ÷ubham />#

[443|22]
     #<utpadyate >#

[444|01-444|02]
÷ubhagrahaõena ÷uddhamanàsravaü ca gçhyate ku÷alatvàt anàsravasya samàpatti dravyasyànantaraü svabhåmike ca ÷uddhànàsrave utpadyete /

[444|02]
årdhvàdhobhåmike ca tçtãvàdyàvat /

[444|03]
vyutkràntakasamàpattàro hi tçtãyàt pareõa laïghayituü notsahante /

[444|03-444|04]
anvayaj¤ànànantaraü càrupyàn samàpadyante na dharmaj¤ànànantaram /

[444|04-444|05]
tasyàdharà÷rayàlambanatvàditi /

[444|05]
yathà cànàsravàdanantaramuktam veditavyam /

[444|06]
     #<tathà ÷uddhàt kliñaü càpi svabhåmikam // VAkK_8.15 //>#

[444|07]
svabhåmikaü kliùñamadhikaü ÷uddhakàdanantaramutpadyate /
÷eùaü yathaivànàsravàt /

[444|07-444|08]
anàsravasya hi samanantaraü kliùñotpattirnàstãti /

[444|09]
     #<kliùñàt svaü ÷uddhakaü kliùñaü >#

[444|10]
kliùñàtsamàpattidravyàdanantaraü svabhåmike ÷uddhakakliùñe utpadyete /

[444|11]
     #<evaü càdhara÷uddhakam />#

[444|12]
kle÷otpãóito hyadharamapi samàpattiü ÷uddhakaü bahu manyate /

[444|12-444|13]
yadi kliùñaü paricchidyàdhaþ saücarati /

[444|13]
ku÷alàtsaücarito bhavati na kliùñàt /
athàparicchidya kathaü saücarati /

[444|14-444|15]
pårvàvedhàt pårvaü hi sa evaïkàmo bhavati varamadhastàt ÷uddhakaü nopariùñàt kliùñamiti /

[444|15]
pårvàbhipràyaü ca saütatiranuvartate sattvànàm /

[444|15-444|16]
praõidhàya suptasyàbhipretakàlaprabodhavat /

[444|16]
anàsravaü tu kliùñàdanantaraü sarvathà notpadyate /

[444|16-444|17]
samàpattikàlaü pratyetaduktam /

[444|17-444|18]
÷uddhakàt kliùñàcca samanantaraü svabhåmikameva kliùñamutpadyate nànyabhåmikamiti /

[444|19]
     #<cyutau tu ÷uddhakàt kliùñaü sarvaü >#

[444|20]
cyutikàle tu upapattilàbhikàcchuddhakàdanantaraü sarvabhåmikaü kliùñamutpadyate /

[444|21]
     #<kliùñàttu nottaram // VAkK_8.16 //>#

[445|01]
kliùñàttu dhyànàråpyàdanantaraü cyutikàle svàdharabhåmikaü kliùñamutpadyate /

[445|01-445|02]
nordhvabhåmikam /

[445|02-445|03]
na ca sarvasmàcchuddhakàdanà÷ravaü samàpattidravyamutpadyate /

[445|03]
kiü tarhi /

[445|04]
     #<caturdhà ÷uddhakaü hànabhàgãyàdi >#

[445|05]
hànabhàgãyaü vi÷eùabhàgãyaü sthitibhàgãyaü nirvedhabhàgãyamiti caturvidhaü ÷uddhakam /

[445|06]
bhavàgraü tu trividhamanyatra vi÷eùabhàgãyàt /
kimasya lakùaõam /

[445|07-445|08]
     #<yathàkramam /
     kle÷otpattisvabhåmyårdhvànàsravànuguõaü hi tat // VAkK_8.17 //>#

[445|09-445|10]
kle÷otpattyanuguõaü hànabhàgãyaü svabhåmyanuguõaü sthitibhàgãyamårdhvabhåmyanuguõaü vi÷eùabhàgãyamanàsravànuguõaü nirvedhabhàgãyam /

[445|10]
tasmàdanàsravamutpadyate /

[445|11]
athaiùàü caturõà kati kasmàdanantaramutpadyante /

[445|12]
     #<dve trãõi trãõi caikaü ca hàna bhàgàdyanantaram />#

[445|13]
hànabhàgãyaü hànabhàk /
tasmàdanantaraü dve utpadyete /
hànisthitibhàgãye /

[445|13-445|14]
sthitibhàgãyànantaraü trãõyanyatra nirvedhabhàgãyàt /

[445|14-445|15]
vi÷eùabhàgãyàdanantaraü trãõyanyatra hànabhàgãyàt nirvedhabhàgãyàdanantaraü tadevaikamiti /

[445|16]
kathaü vyutkràntakasamàpattirutpadyate /

[445|17]
     #<gatvàgamya dvidhà bhåmãraùñau ÷liùñaikalaïghitàþ // VAkK_8.18 //>#

[445|18]
     #<vyutkràntakasamàpattirvisabhàgatçtãyagà />#

[445|19]
gatvetyanulomaü samàpadya /
àgamyeti pratilomaü samàpadya /

[445|19-446|01]
dvidheti sàsravànàsravà bhåmãþ /

[446|01]
aùñàviti dhyànàrupyasamàpattãþ /
÷liùñà ityanukrameõa /

[446|01-446|02]
ekalaïghità ityekàmekàmutkramya /

[446|02-446|03]
sàsravà aùñau bhåmiranulomapratilomasamàpattito nirjitya anàsravà÷ca sapta /

[446|03-446|04]
pa÷càtsàsravàt prathamàddhyànàt sàsravaü tçtãyaü samàpadyate /

[446|04]
tasmàdàkà÷ànantyàyatanaü tasmàdàküicanyàvatanam /

[446|04-446|05]
evaü punaþ pratilomaü nirjitya anàsravà apyekalaïghità anulomapratilomaü ca samàpadyate /

[446|06]
ayaü prayogo vyutkràntakasamàpatteþ /

[446|06-446|07]
yadà tu prathamàtsàsravàt tçtãyamanàsravaü dhyànaü samàpadyate tasmàtsàsravamàkà÷ànantyàyatanaü tasmàdanàsravamàki¤canyàyatanam /

[446|08]
evaü punaþ pratilomam /
tadà visabhàgatçtãyadravyagamanàdabhiniùpannà bhavati /

[446|08-446|09]
ativiprakçùñatvànna caturthã samàpadyate /

[446|09-446|10]
tàü ca triùu dvãpeùu asamayavimukta evàrhannutpàdayati /

[446|10]
niþkle÷atvàtsamàdhiva÷itvàcca /

[446|10-446|11]
dçùñipràptasya yadyapi tãkùõendriyatvàt samàdhau va÷itvaü na tu niùkle÷aþ /

[446|11-446|12]
samayavimukto yadyapi niþkle÷o natvasya samàdhau va÷itvamiti /

[446|13]
kenà÷rayeõa kati dhyànàrupyàþ saümukhãkriyante /

[446|14]
     #<svàdhobhåmyà÷rayà eva >#

[446|15]
dhyànà÷rayà eva 

[446|16]
     #<dhyànàråpyàþ >#

[446|17]
bhavàgraü bhavàgre ca saümukhãkriyate adha÷ca yàvatkàmadhàtau /

[446|17-446|18]
÷eùàõi svasyàü bhåmàvadha÷ceti /

[446|18-446|19]
kiü kàraõamårdhvopapanno nàdharàü samàpatti saümukhãkaroti /

[446|19]
tasmàttasya 

[446|20]
     #<vçthà'dharam // VAkK_8.19 //>#

[446|21]
nahi tasyàdhareõa samàpattidravyeõa ki¤cit prayojanaü vidhãyate /
[445|21-446|21]
nihãnatvàt /

[446|22]
utsarga kçtvà 'pavàdaü karoti 

[446|23]
     #<àryàki¤canyasàümukhyàt bhavàgre tvàsravakùayaþ />#

[446|24]
bhavàgre tåpapannasyànàsravàki¤canyàyatanasaümukhãbhàvàdàsravakùayo bhavati /

[446|24-446|25]
kathaü tatropapannasya tatsaümukhãbhàvaþ /

[446|25]
svasyàbhàvàttasya càbhyàsàt /

[447|01]
athaiùàü dhyànàråpyàõàü kimàlambanam /

[447|02]
     #<satçùõàþ svabhavàlambàþ >#

[447|03]
àsvàdanàsaüprayuktàþ svabhåmikaü bhavamàlambante /
bhavagrahaõena sàsravaü vastu gçhyate /

[447|04]
nàdharamàlambante vãtaràgatvànnottaraü tçùõàparichinnatvàt bhåmãnàm /

[447|04-447|05]
nànàsravaü ku÷alatvaprasaïgàditi /

[447|06]
     #<dhyànaü sadviùayaü ÷ubham // VAkK_8.20 //>#

[447|07]
ku÷alaü dhyànaü ÷ubhakamanàsravaü ca /
tat sarvàlambanaü yatki¤cidasti saüskçtamasaüskçtaü và /

[447|08]
     #<na maulàþ ku÷alàråpyàþ sàsravàdharagocaràþ />#

[447|09-447|10]
maulànàü ku÷alàråpyàõàmadhobhåmikaü sàsravaü vastu nàlambanaü svordhvabhåmyàlambanatvàt /

[447|10]
anàsravaü tvàlambanam /

[447|10-447|11]
sarvànvayaj¤ànapakùyo na dharmaj¤ànapakùo nàdhobhåminirodhaþ /

[447|11]
sàmantakànantaryamàrgàõàü tvadharà bhåmiràlambanam /

[447|11-447|12]
eùàü ca punastrividhànàü dhyànànàü råpyàråpyàõàm 

[447|13]
     #<anàsraveõa hãyante kle÷àþ >#

[447|14]
na ÷uddhakena /
kuta eva kliùñena /
vãtaràgatvànnàdhaþ /

[447|14-447|15]
tasyaiva tadapratipakùatvànna svabhåmau /

[447|15]
vi÷iùñataratvànnordhvamiti /

[447|16]
     #<samantakena ca // VAkK_8.21 //>#

[447|17]
dhyànàråpyasàmantakena ca kle÷àþ prahãyante ÷uddhakenàpi /
adhobhåmipratipakùatvàt /

[447|18]
kati punaþ sàmantakàni /

[447|19]
     #<aùñau sàmantakànyeùàü >#

[447|20]
ekaikasyaikaikaü yena tatprave÷aþ /
kiü tànyapi trividhàni tathaiva ca teùu vedanà /

[447|21]
netyucyate /

[447|22]
     #<÷uddhàduþkhàsukhàni hi />#

[448|01-448|02]
÷uddhakàni ca tànyupekùendriyasaüprayuktàni ca yantabàhyatvàdadhobhåmyudvegànapagamàt vairàgyapathatvàcca nàsvàdanàsaüprayuktàni /

[448|03]
     #<àryaü càdyaü >#

[448|04-448|05]
àdyaü sàmantakamanàgamyaü tacchuddhakaü cànàsravaü ca yadyapi sàmantakacittena pratisaüdhibandhaþ kliùño bhavati /

[448|05]
samàhitasya tu kliùñatvaü pratiùidhyate /

[448|06]
     #<tridhà kecit >#

[448|07]
kecitpunaricchanti /

[448|07-448|08]
àsvàdanàsaüprayuktamapyanàgamyaü sàmantakaü cocyate dhyànàntaraü ca /

[448|08]
kimidamekàrthamàhosvinnànàrtham /
sàmantakaü hi vairàgyamàrgaþ /

[448|09]
     #<atarka dhyànamantaram // VAkK_8.22 //>#

[448|10]
dhyànameva hi vitarkàsaüprayuktaü dhyànàntaraü dhyànavi÷eùatvàt /

[448|10-448|11]
ata eva dvitãyàdiùu dhyàneùu na vyayasthàpyate vi÷eùàbhàvàditi /

[448|11]
tatpunardhyànàntaraü 

[448|12]
     #<tridhà >#

[448|13]
àsvàdanàsaüprayuktam ÷uddhakamanàsravaü ca /

[448|14]
     #<aduþkhàsukhaü tacca >#

[448|15]
nàtra sukhaü duþkhamityaduþkhàsukhamupekùendriyasaüprayuktamityarthaþ /

[448|15-448|16]
na prãtisaüprayuktaü sàbhisaüskàravàhitvàt /

[448|16]
ata eva duþkhà pratipat /

[448|16-448|17]
tasya tarhi dhyànàntarasya kaþ phalavi÷eùaþ /

[448|17]
taddhi 

[448|18]
     #<mahàbrahmaphalaü ca tat />#

[448|19]
tàü hi dhyànàntarikàü bhàvayitvà mahàbrahmà bhavati /

[448|19-448|20]
punaþ sarvasamàdhãn saükalayya trayaþ samàdhayaþ uktàþ såtre /

[448|20]
savitarkaþ savicàraþ samàdhiþ /
avitarko vicàramàtraþ /

[449|01]
avitarko 'vicàra iti /

[449|01-449|02]
tatra dhyànàntaraü tàvadavitarko vicàramàtraþ samàdhhiriti j¤àpitam /

[449|02]
vitarkamàtrapratiùedhàt /
tataþ 

[449|03]
     #<savitarkavicàro'dhaþsamàdhiþ >#

[449|04]
tasmàddhyànàntaràdadhaþsamàdhiþ savitarkaþ savicàraþ /
prathamaü dhyànamanàgamyaü ca /

[449|05]
     #<parato 'dvayaþ // VAkK_8.23 //>#

[449|06]
nàtra dvayamastãtyadvayaþ /
pareõa tu dhyànàntaràtsamàdhiravitarko 'vicàraþ /

[449|06-449|07]
dvitãyadhyànasàmantakàdyàvat bhavàgram /

[449|07]
punastrayaþ uktàþ /

[449|07-449|08]
÷ånyatàsamàdhirapraõihita ànimitta÷ca /

[449|08]
tatra 

[449|09]
     #<ànimittaþ samàkàraiþ >#

[449|10]
nirodhasatyàkàraiþ saüprayuktaþ samàdhirànimitta÷caturàkàraþ /

[449|10-449|11]
nirvàõaü hi da÷animittàpagatatvàdanimittam /

[449|11]
tadàlambanaþ samàdhirànimittaþ /

[449|11-449|12]
pa¤caviùayastrãpuruùatrisaüskçtalakùaõanimittàni da÷a /

[449|13]
     #<÷ånyatànàtma÷unyataþ />#

[449|14]
     #<pravartate >#

[449|15]
anàtma÷ånyatàkàràbhyàü saüprayuktaþ ÷ånyatàsamàdhidvarcyàkàraþ /

[449|16]
     #<apraõihitaþ satyàkàrairataþ paraiþ // VAkK_8.24 //>#

[449|17]
paraiþ ÷eùaiþ satyàkàraiþ saüprayuktaþ samàdhipraõihito da÷àkàraþ /

[449|17-449|18]
anityaduþkhataddhetubhya udvegàt màrgasya ca kolopamatayà 'va÷yatyàjyatvàttadàkàraþ samàdhirapraõihitaþ /

[450|01]
tadatikramàbhimukhatvàt ÷ånyatànàtmatàbhyàü tu nodvego nirvàõasàmànyàt /

[450|01-450|02]
ta ete trayaþ samàdhayo dvividhàþ /

[450|03]
     #<÷uddhàmalàþ >#

[450|04]
÷uddhakà÷cànàsravà÷ca /
laukikalokottaratvàt /
laukikà ekàda÷asu bhåmiùu /

[450|05]
lokottarà yatra màrgaþ /

[450|06]
     #<nirmalàstu te vimokùamukhatrayam />#

[450|07]
anàsravàstvete trayaþ samàdhayastrãõi vimokùamukhànyucyante /

[450|07-450|08]
÷ånyatà vimokùamukhamapraõihitamànimittaü vimokùamukhamiti /

[450|08]
mokùadvàratvàt /
puna÷cocyante /

[450|09]
     #<÷ånyatà÷ånyatàdyàkhyàstrayo 'parasamàdhayaþ // VAkK_8.25 //>#

[450|10]
÷ånyatà÷ånyatà apraõihitàpraõihitaþ ànimittànimitta÷ca /

[450|10-450|11]
÷ånyatàdyàlambanatvàttannàma /

[450|11]
teùàü punaþ 

[450|12]
     #<àlambete akùaikùaü dvau ÷ånyata÷càpyanityataþ />#

[450|13]
a÷aikùaü samàdhiü dvàvaparasamàdhã àlambete /

[450|13-450|14]
÷ånyatà÷ånyatà a÷aikùaü ÷ånyatàsamàdhimàlambate ÷ånyatàkàreõa /

[450|14-450|15]
apraõihitàpraõihito 'pya÷aikùamapraõihitamanityàkàreõa /

[450|15-450|16]
na duþkhato na hetvàdito 'nàsravasyàtallakùaõatvànna màrgàkàraiþ dåùaõãyatvàt /

[450|17]
     #<ànimittànimittastu ÷àntato'saükhyayà kùayam // VAkK_8.26 //>#

[450|18-450|19]
ànimittànimittastu samàdhira÷aikùasyànimittasyàpratisaükhyànirodhamàlambate /

[450|19]
÷àntàkàreõa /
anàsravasya pratisaükhayànirodhàbhàvàt /

[450|19-450|20]
na nirodhapraõãtaniþsaraõàkàrairanityatànirodhasàdhàraõatvàdavyàkçtatvà
davisaüyogàcca /

[450|20-450|21]
ekàntena caite parasamàdhayaþ 

[450|22]
     #<sàsravàþ >#

[451|01]
àryamàrgadveùitvàt nahyevamanàsravà iti /
kutrotpadyante /

[451|02]
     #<nçùu >#

[451|03]
manuùyeùveva na deveùu /
kasyotpadyante /

[451|04]
     #<akopyasya >#

[451|05]
nànyasyàrhataþ /
katibhåmikàþ /

[451|06]
     #<saptasàmantavarjitàþ />#

[451|07]
sapta sàmantakàni hitvànyàsvekàda÷asu bhåmiùu /

[451|07-451|08]
kàmadhàtvanàgamyadhyànàntaradhyànàrupyeùu /

[451|08]
puna÷catasraþ samàdhibhàvanà ucyante /

[451|08-451|09]
asti samàdhibhàvanà àsevità bhàvità vahulãkçtà dçùñadharmasukhavihàràya saüvartate" iti vistaraþ /

[451|09]
tatra 

[451|10]
     #<samàdhibhàvanà dhyànaü ÷ubhamàdyaü sukhàya hi // VAkK_8.27 //>#

[451|11]
ku÷alaü prathamaü ÷uddhakamanàsravaü và dçùñadharmasukhavihàràya samàdhibhàvanà /

[451|11-451|12]
tadàdikatvàdanyànyapi j¤eyàni /

[451|12-451|13]
nàva÷yaü saüparàyasukhavihàràyàparihiõordhvopapannaparinirvçtànàü  tadabhàvàt /

[451|14]
     #<dar÷anàyàkùyabhij¤eùñà >#

[451|15]
divyacakùurabhij¤à j¤ànadar÷anàya samàdhibhàvanà /

[451|16]
     #<dhãbhedàya prayogajàþ />#

[451|17]
prayogajàþ sarve guõàstraidhàtukà anàsravàþ praj¤àprabhedàya samàdhibhàvanà /

[451|18]
     #<vajropamo'ntye yo dhyàne sàsravakùayabhàvanà // VAkK_8.28 //>#

[452|01]
ya÷caturthadhyàne vajropamaþ samàdhiþ sa àsravakùayàya samàdhibhàvanà /

[452|01-452|02]
àtmopanàyikã kilaiùà bhagavato dharmade÷anà /

[452|02]
ata÷caturbhya evàha /

[452|02-452|03]
kçtaþ samàdhãnàü kàlagato nirde÷aþ /

[452|04]
idànãü samàdhisaüni÷ritànàü guõànàü nirde÷akàla iti vyàkhyàyante 

[452|05]
     #<apramàõàni catvàri >#

[452|06]
maitrã karuõà muditopekùà ca /
apramàõasattvàlambanatvàt /
kimarthaü catvàryeva /

[452|07]
     #<vyàpàdàdivipakùataþ />#

[452|08]
vyàpàdaviühisà 'ratikàmaràgavyàpàdabahulànàü tatprahàõàya catvàri yathàsaükhyam /

[452|09]
a÷ubhopekùayoþ kàmaràgapratipakùatve ko vi÷eùaþ /

[452|09-452|10]
varõaràgasyà÷ubhà maithunaràgasyopekùeti vaibhàùikàþ /

[452|10]
evaü tu yujyate /

[452|10-452|11]
maithånaràgasyà÷ubhà màtàpitçputraj¤àtiràgasyopekùeti /

[452|11]
tatra 

[452|12]
     #<maitryadveùaþ >#

[452|13]
adveùasvabhàvà maitrã 

[452|14]
     #<api karuõà >#

[452|15]
karuõàpyevam /

[452|16]
     #<mudità sumanaskatà // VAkK_8.29 //>#

[452|17]
saumanasyasvabhàvà mudità /

[452|18]
     #<upekùà 'lobhaþ >#

[452|19]
alobhàtmikopekùà /
kathaü vyàpàdapratipakùaþ /
tasya lobhàkçùñatvàt /

[452|19-452|20]
ubhayasvabhàvà tvasau yujyate /

[452|20]
eùàü tu maitryàdãnàü 

[453|01]
     #<àkàraþ sukhità duþkhità vata />#

[453|02]
     #<modantàmiti sattvà÷ca >#

[453|03]
sukhità vata sattvà iti manasikurvan maitrãü samàpadyate /

[453|03-453|05]
duþkhità vata sattvà iti karuõàü modantàü vata sattvà iti muditàü sattvà ityeva manasi kurvannupekùàü samàpadyate /

[453|05]
màdhyasthyàt /
atadvatàü sukhàdhimokùatvàt kathaü na viparãtatvaü bhavati /

[453|06]
santvityabhipràyàt /
à÷ayasyàviparãtatvàdvà 'dhimuktisaüj¤ànàt /

[453|06-453|07]
athavà ka evaü viparãtatve doùaþ /

[453|07]
aku÷alatvamiti cet /

[453|07-453|08]
na ku÷alamålatvàdvyàpàdàdipratipakùatvàcca /

[453|08]
ukta eùàmàkàraþ /

[453|09]
     #<kàmasattvàstu gocaraþ // VAkK_8.30 //>#

[453|10]
kàmàvacaràþ sattvà eùàmàlambanam /
tadàlambanànàü vyàpàdàdãnàü pratipakùatvàt /

[453|11]
yattåktamekàü di÷amadhimucyeteti tadbhàjanena bhàjanagataü dar÷itam /

[453|11-453|12]
katibhåmikànyetàni /

[453|13]
     #<dhyànayormudità >#

[453|14]
prathamadvitãyadhyànayormudità /
saumanasyatvàt /

[453|15]
     #<anyàni ùañsu >#

[453|16]
anyàni trãõi apramàõàni ùañsu bhåmiùu /

[453|16-453|17]
anàgamye dhyànàntaredhyàneùu ca /

[453|17]
saprayogamaulagrahaõàt /

[453|18]
     #<kecittu pa¤casu />#

[453|19]
kecit punaþ anàgamyaü hitvà pa¤casvetànãcchanti /
da÷asvityapare /

[453|19-453|20]
kàmadhàtuü sàmantakàni ca prakùipya samàhitàsamàhitamaulalprayogagrahaõàt /

[453|20-453|21]
yaduktaü "vyàpàdàdivipakùata" iti kimapramàõairapi kle÷agrahaõaü bhavati /

[453|22]
     #<na taiþ prahàõaü >#

[454|01]
mauladhyànabhåmikatvàdadhimuktimanaskàratvàtsattvàlambanatvàcca /

[454|01-454|02]
tatprayogeõa tu vyàpàdàdiviùkambhaõàttatpratipakùatvamuktam /

[454|02]
prahàõa dårãkaraõàcca /

[454|02-454|03]
kàmadhàtvanàgamyabhåmikàni hi maitryàdãni maulàpramàõasadç÷àni saüvidyante /

[454|03-454|04]
taistànviùkambhya prahàõamàrgaiþ prajahàti /

[454|04]
tato vãtaràgàvasthàyàü maulàpramàõalàbhàt /

[454|04-454|05]
balavatpratyayalàbhe 'pi tairanàdhçùyo bhavati /

[454|05]
kathaü punaràdikarmiko maitryàü prayujyate /

[454|05-454|07]
yathà sukhitamàtmànaü manyate parànvà ÷çõoti buddhabodhisattvàrya÷ràvakàüstathà sattvànàü tatsukhamadhimucyate evaü sukhità vata santu sattvà iti /

[454|07-454|08]
na cecchaknoti kle÷asyodbhatavçttitvàt sa mitrapakùaü tridhà bhittvà 'dhimàtre tatsukhamadhimucyate /

[454|08-454|09]
tato madhye mçdau ca /

[454|09]
teùu cetsamàü maitrãü labhate tata udàsãnapakùe /

[454|09-454|10]
tataþ ÷atråpakùaü tridhà bhittvà mçdau tat sukhamadhimucyate /

[454|10]
tato madhye 'dhimàtre ca /

[454|10-454|11]
tata÷cedadhimàtra iva mitrapakùe sukhàdhimokùo na vyàvartate /

[454|11-454|12]
tataþ krameõa gràmaràùñrasukhàdhimokùo yàvadekàü di÷aü yàvatsarva lokaü maitryà sphurati /

[454|12-454|13]
yastu sarvaguõagràhã samaitrãü kùipramutpàdayati /

[454|13-454|14]
÷akyaü hi samucchinna ku÷alamåle 'pi guõagràhiõà bhavituü pratyekabuddhe ca doùa gràhiõà pårvaü puõyàpuõyaphalasaüdar÷anàt /

[454|14-454|16]
evaü karuõàyàü muditàyàü ca prayujyate amã sattvà bahuvidhavyasanãdhanimagnà apyevaü duþkhàdvimucyeran apyevàtipramoderannityadhimucyamàna upekùàü tådàsãnapakùàdàrabhate /

[454|16-454|17]
etàni càpramàõàni 

[454|18]
     #<nçùveva janyante >#

[454|19]
manuùyeùåtpàdyante /
nànyatra /

[454|20]
kiü punarya ekenàpramàõena samanvàgataþ so 'va÷yaü sarvaiþ /
kintu 

[454|21]
     #<tryanvito dhruvam // VAkK_8.31 //>#

[454|22]
tçtãyacaturthadhyànopapanno muditayà na samanvàgato bhavati /

[454|22-454|23]
tribhistvapramàõalàbhã nityaü samanvàgato bhavati /

[454|24]
     #<aùñau vimokùàþ >#

[455|01]
råpã råpàõi pa÷yatãti prathamo vimokùaþ /

[455|01-455|02]
adhyàtmaråpasaüj¤ã bahirdhà råpàõi pa÷yatãti dvitãyaþ /

[455|02-455|03]
÷ubhaü vimokùaü kàyena sàkùàtkçtvopasaüpadya viharatãti tçtãyaþ /

[455|03]
catvàra àrupyàþ /
saüj¤àveditanirodha÷càùñamaþ /
teùàü 

[455|04]
     #<prathamàva÷ubhà >#

[455|05]
prathamau dvau vimokùàva÷ubhàsvabhàvau /

[455|05-455|06]
vinãlakàdyàkàratvàt /

[455|06]
ata etayora÷ubhàvannayo veditavyaþ /
etau ca 

[455|07]
     #<dhyànayordvayoþ />#

[455|08]
prathamadvitãyayordhyànayornànyasyàü bhåmau /

[455|08-455|09]
kàmàvacaraprathamadhyànabhåmikayorvarõaràgayoþ pratipakùeõa yathàsaükhyam /

[455|10]
     #<tçtãyo 'ntye >#

[455|11]
÷ubho vimokùa÷caturthadhyàne /

[455|12]
     #<sa càlobhaþ >#

[455|13]
so 'pyalobhasvabhàvo natva÷åbhàsvabhàvaþ /
÷ubhàkàratvàt /

[455|13-455|14]
saparivàràstvete pa¤caskandhasvabhàvàþ /

[455|14]
àrupyavimokùàstu 

[455|15]
     #<÷ubhàrupyàþ samàhitàþ // VAkK_8.32 //>#

[455|16-455|17]
ku÷alàþ samàhità eva càråpyavimokùàkhyàü labhante na kliùñà nàpyasamàhitàstadyathàmaraõabhave /

[455|17]
anyadàpyasamàhitàþ santãtyapare /

[455|17-455|18]
sàmantakavimukti màrgà api vimokùàkhyàü labhante /

[455|18]
nànantaryamàrgà adharàlambanatvàt /

[455|18-455|19]
vaimukhyàrtho hi vimokùàrtha iti /

[455|20]
     #<nirodhastu samàpattiþ >#

[456|01]
saüj¤àveditanirodhastu aùñamo vimokùo nirodhasamàpattiþ /
sà ca pårva nirdiùñà /

[456|02]
saüj¤àveditavaimukhyàtsarvasaüskçtàdvà /
samàpattyàvaraõavimokùaõàdvimokùa ityapare /

[456|03]
tàü tu samàpadyante /

[456|04]
     #<såkùmasåkùmàdanantaram />#

[456|05]
bhavàgraü hi saüj¤à såkùmaü tat punaþ såkùmataraü kçtvà nirodhaü samàpadyante /
samàpannànàü tu 

[456|06]
     #<sva÷uddhakàdharàryeõa vyutthànaü cetasà tataþ // VAkK_8.33 //>#

[456|07-456|08]
bhàvàgrikeõa và ÷uddhakena cetasà tato vyutthànaü bhavatyàki¤canyàyatana bhåmikena và sàsraveõa /

[456|08-456|09]
tadevaü tasyàþ sàsravaü samàpatticittaü bhavati sàsravànàntarya tu vyutthànacittamiti /

[456|09]
eùàü ca vimokùàõàü 

[456|10]
     #<kàmàptadç÷yaviùayàþ prathamàþ >#

[456|11]
kàmàvacarameùàü råpàyatanamàlambanamamanoj¤aü manoj¤aü ca yathàyogam /

[456|12-456|13]
     #<ye tvaråpiõaþ /
     te 'nvayaj¤ànapakùordhvasvabhåduþkhàdigocaràþ // VAkK_8.34 //>#

[456|14-456|15]
àråpyavimokùàõàü svabhåmikordhvabhåmikaü duþkhaü taddhetunirodhau càlambanaü sarva÷cànvayaj¤ànapakùo màrgaþ /

[456|15]
apratisaükhyànirodha÷ceti vaktavyamàkà÷aü caikasyeti /

[456|16]
kasmànna tçtãye dhyàne vimokùaþ /

[456|16-456|17]
dvitãyadhyànabhåmikavarõaràgàbhàvàt sukhamaõóe¤jitatvàcca /

[456|17]
tasmàcchubhaü vimokùamutpàdayati /

[456|17-456|18]
a÷ubhayà lãnaü saütatiü pramodayituü jij¤àsanàrthaü và /

[456|18]
kaccida÷ubhàvimokùau niùpannàviti /

[456|18-456|19]
evaü ca punastau niùpannau bhavato yadi ÷ubhato 'pi manasi kurvataþ kle÷o notpadyata iti /

[456|20]
dvàbhyàü hi kàraõàbhyàü yogino vimokùàdãnutpàdayanti /

[456|20-456|21]
kle÷adårãkaraõàrthaü samàpattiva÷itvàrthaü ca /

[456|21]
araõàdiguõàbhinirhàràya àryàyà÷carddheþ /

[456|21-456|22]
sà punaryayà vastupariõàmàdhiùñhànàyurutsargàdãni kriyante /

[456|22-456|23]
kasmàttçtãyàùñamayoreva sàkùàtkaraõamuktaü nànyeùàm /

[456|23-456|24]
pradhànatvàddhàtubhåmiparyantàvasthitatvàcca /

[457|01]
     #<abhibhvàyatanànyaùñau >#

[457|02-457|03]
adhyàtmaü råpasaüj¤ã vahirdhà råpàõi pa÷yati parãttàni suvarõàni durvarõàni tàni khalu råpàõyabhibhåyajànàtyabhibhåya pa÷yatãtyevaüsaüj¤ã bhavatãdaü prathamamabhibhvàyatanam /

[457|04]
evamadhimàtràõi /
adhyàtmamaråpasaüj¤yevameva / ityetàni catvàri /

[457|04-457|05]
adhyàtmamaråpasaüj¤yeva punarnãlapãtalohitàvadàtàni pa÷yatãtyaùñau bhavanti /

[457|05]
teùàü 

[457|06]
     #<dvayamàdyavimokùavat />#

[457|07]
yathà prathamo vimokùa evaü dve abhibhvàyatane prathamadvitãye /

[457|08]
     #<dve dvitãyavat >#

[457|09]
yathà dvitãyo vimokùa evaü dve abhibhvàyatane tçtãyacaturthe /

[457|10]
     #<anyàni punaþ ÷ubhavimokùavat // VAkK_8.35 //>#

[457|11]
yathà ÷ubho vimokùa evamanyàni catvàri /
ayaü tu vi÷eùaþ tairvaimukhyamàtram /

[457|12]
ebhistvàlambanàbhibhavanaü yathecchamadhimokùàt kle÷ànutpàdàcca /

[457|13]
     #<da÷a kçtsnàni >#

[457|14]
da÷a kçtsnàyatanàni nirantarakçtsnaspharaõàt /

[457|14-457|15]
pçthivyaptejovàyunãlapãtalohitàvadàtakçtsnàni /

[457|15]
àkà÷avij¤ànànantyàyatanakçtsne ca /
teùàm 

[457|16]
     #<alobhàùñau >#

[457|17]
prathamànyaùñàvalobhasvabhàvàni 

[457|18]
     #<dhyàne 'ntye >#

[457|19]
caturtha eva dhyàne /

[458|01]
     #<gocaraþ punaþ />#

[458|02]
     #<kàmàþ >#

[458|03]
kàmàvacararåpàyatanameùà màlambanam /
vàyoþ spraùñavyàyatana mityeke /

[458|04]
     #<dve ÷uddhakàrupye >#

[458|05]
dve pa÷cime kçtsne ÷uddhakàråpyasvabhàve /

[458|06]
     #<svacatuþskandhagocare // VAkK_8.36 //>#

[458|07]
svabhåmikà÷catvàraþ skandhà anyoràlambanam /

[458|07-458|08]
vimokùapràve÷ikànyabhibhvàyatanàni /

[458|08]
abhibhvàyatanapràve÷ikàni kçtsnàyatanàni /
uttarottaravi÷iùñatvàt /

[458|09-458|10]
sarvàõi caitàni vimokùàdãni pçthagjanàryasàütànikàni sthàpayitvà nirodhavimokùam /

[458|11]
     #<nirodha uktaþ >#

[458|12]
nirodhavimokùaþ pårvamevoktaþ sarvaiþ prakàraiþ /

[458|13]
     #<vairàgyaprayogàptaü tu ÷eùitam />#

[458|14]
nirodhàdanyàni vimokùàdãni vairàgyalàbhikàni pràyogikàõi ca /

[458|14-458|15]
ucitànucitatvàt /

[458|16]
     #<tridhàtvà÷rayamàråpyasaüj¤aü ÷eùaü manuùyajam // VAkK_8.37 //>#

[458|17]
àrupyavimokùà àrupyakçtsne ca traidhàtukà÷rayàõi ÷eùaü manuùyà÷rayameva /

[458|18]
upade÷asàmarthyenotpàdanàt /
kathaü råpàrupyadhàtvoràråpyadhyànavi÷eùotpàdanam /

[458|19]
tribhiþ kàraõairdhyànàråpyasamàpattãnàmupapattirhetukarmadharmatàbalaiþ /
tatra 

[458|20]
     #<hetukarmabalàddhàtvoràråpyotpàdanaü dvayoþ />#

[459|01]
dvayo råpàråpyadhàtvoràråpyasamàpattyutpàdanam /

[459|01-459|03]
hetubalàdàsannàbhãkùõàbhyàsàt karmabalàccordhvabhåmikasyàparaparyàyavedanãyasya karmaõaþ pratyupasthitavipàkatvàt /

[459|03]
nahyadhastàdavãta ràgeõordhva ÷akyamutpattumiti /

[459|04]
     #<dhyànànàü råpadhàtau tu tàbhyàü dharmatayàpi ca // VAkK_8.38 //>#

[459|05-459|06]
råpadhàtau dhyànotpàdanametàbhyàü hetukarmabalàbhyàü dharmatayà ca saüvartanãkàle /

[459|06]
tadànãü hi sarvasttvà evàdharabhåmikàstaddhyànamutpàdayanti /

[459|06-459|07]
kçtsnànàü dharmàõàmudbhåtavçttitvàt /

[459|07]
kiyacciraü punarayaü saddharmaþ sthàsyati /

[459|07-459|08]
yatreme ãdç÷ànàm dharmàõàü prakàràþ praj¤àyante /

[459|09]
     #<saddharmo dvividhaþ ÷àsturàgamàdhigamàtmakaþ />#

[459|10]
tatràgamaþ såtravinayàbhidharmà adhigamo bodhipakùyà ityeùa dvividhaþ saddharmaþ /

[459|11]
     #<dhàtàrastasya vaktàraþ pratipattàra eva ca // VAkK_8.39 //>#

[459|12]
àgamasya hi dhàrayitàro vaktàraþ /
adhigamasya pratipattàraþ /

[459|12-459|13]
ato yàvadete sthàsyanti tàvatsaddharma iti veditavyam /

[459|13]
teùàü tu varùasahasra mavasthànamàhuþ /

[459|14]
adhigamasyaivam /
àgamasya tu bhåyàüsaü kàlamityapare /

[459|15]
yo 'yamiha ÷àstre 'bhidharma uktaþ kimeùa eva ÷àstràbhidharmo de÷itaþ /

[459|16-459|19]
     #<kà÷mãravaibhàùikanãtisiddhaþ pràyo mayà 'yaü kathito 'bhidharmaþ /
     yaddurgçhãtaü tadihàsmadàgaþ saddharmanãtau manayaþ pramàõam // VAkK_8.40 //>#

[460|01-460|02]
pràyeõa hi kà÷mãravaibhàùikàõàü nãtyàdisiddha eùo 'smàbhirabidharma àkhyàtaþ /

[460|02]
yadatràsmàbhirdurgçhãtaü so 'smàkamaparàdhaþ /

[460|02-460|03]
saddharmanãtau tu punarbuddhà eva pramàõaü buddhaputrà÷ca /

[460|04-460|07]
     #<nimãlite ÷àstari lokacakùuùi kùayaü gate sàkùijane ca bhåyasà /
     adçùñatattvairniravagrahaiþ kçtaü kutàrkikaiþ ÷àsanametadàkulam // VAkK_8.41 //>#

[460|07-460|11]
     #<gate 'tha ÷àntiü paramàü svayaübhuvi svayaübhuvaþ ÷àsanadhurdhareùu ca /
     jagatyanàthe gunaghàtibhirmataiþ niraïku÷aiþ svairamihàdya caryate // VAkK_8.42 //>#

[460|12-460|13]
     #<iti kaõñhagatapràõaü viditvà ÷àsanaü muneþ /
     balakàlaü malànàü ca na pramàdyaü mumukùubhiþ // VAkK_8.43 //>#

=====================================================================

[460|14]
// abhidharmako÷abhàùye samàpattãnirde÷o nàmàùñamako÷asthànamiti //


navamaü ko÷asthànam 

=====================================================================

namo buddhàya

=====================================================================

[461|02]
kiü khalvato 'nyatra mokùo nàsti /
nàsti /

[461|02-461|03]
kiü kàraõam /

[461|03]
vitathàtmadçùñiniviùñatvàt /

[461|03-461|04]
nahi te skandhasaütàna evàtmapraj¤aptiü vyavasyanti /

[461|04]
kiü tarhi /

[461|04-461|05]
dravyàntaramevàtmànaü parikalpayanti àtmagràhaprabhavà÷ca sarvakle÷à iti /

[461|05-461|06]
kathaü punaridaü gamyate skandhasaütàna evedamàtmàbhidhànaü vartate nànyasminnabhidheya iti /

[461|06]
pratyakùànumànàbhàvàt /

[461|06-461|07]
ye hi dharmàþ santi teùàü pratyakùamupalabdhirbhavatyasatyantaràye /

[461|07]
tadyathà ùaõõàü viùayàõàü manasa÷ca /
anumànaü ca /

[461|08]
tadyathà pa¤cànàmindriyàõàm /
tatredamanumànam /

[461|08-461|09]
sati kàraõe kàraõàntarasyàbhàve kàryasyàbhàvo dçùño bhàve ca punarbhàvistadyathàïkurasya /

[461|09-461|11]
satyeva càbhàsapràpte viùaye manaskàre ca kàraõe viùayagrahaõasyàbhàvo dçùñaþ puna÷ca bhàvo 'ndhavadhiràdãnàmanandhàvadhiràdãnàü ca /

[461|11-461|12]
atastatràpi kàraõàntarasyàbhàvo bhàva÷ca ni÷cãyate /

[461|12]
yacca tatkàraõàntaraü tadindriyamityetadanumànam /

[461|12-461|13]
na caivamàtmano 'stãti nàstyàtmà /

[461|14]
yattrhi vàtsãputriyàþ pudgalaü santimicchanti /
vicàryaü tàvadetat /

[461|14-461|15]
kiü te dravyata icchantyàhosvit praj¤aptitaþ /

[461|15]
kiü cedaü dravyata iti kiü và praj¤aptitaþ /

[461|16]
råpàdivat bhàvàntaraü cet dravyataþ /

[461|16-461|17]
kùãràdivat samudàya÷cet praj¤aptitaþ /

[461|17]
kiü càtaþ /
yadi tàvat dravyataþ /

[461|17-461|18]
saübhinna svabhàvatvàt skandhebhyo 'nyo vaktavya itaretaraskandhavat /

[461|18]
kàraõaü càsya vaktavyam /
asaüskçto và /

[461|19]
atastãrthikadçùñiprasaïgo niùprayojanatvaü ca /
atha praj¤aptitaþ /
vayamapyevaü tråmaþ /

[461|20]
naiva hi dravyato 'sti nàpi praj¤aptitaþ /
kiü tarhi /

[461|20-461|21]
àdhyàtmikànupàttànvarttamànàn skandhànupàdàya pudgalaþ praj¤apyate /

[461|21-461|22]
tadidamandhavacanamanunmãlitàrthaü na budhyàmahe /

[461|22]
kimidamupàdàyeti /

[461|22-461|23]
yadyayamarhtaþ skandhànàü lakùyate teùveva pudgalapraj¤aptiþ pràpnoti /

[461|23]
yathà råpàdãnàlamvya teùveva kùãrapraj¤aptiþ /

[461|23-461|24]
athàyamarthaþ skandhàn pratãyeti /

[461|24]
skandhànàü pudgalapraj¤aptikàraõatvàt /
sa eva doùaþ /

[p46|124-46125]
na sa evaü praj¤apyate /

[461|25]
kathaü tarhi yathendhanamupàdàyàgniþ /

[461|25-462|01]
kathaü cendhanamupàdàyàgniþ praj¤apyate /

[462|01-462|02]
na hi vinendhanenàgniþ praj¤apyate na cànya indhanàdagniþ ÷akyate praj¤apayituü nàpyananyaþ /

[462|02]
yadi hànyaþ syàdanuùõamindhanaü syàt /

[462|02-462|03]
athànanyaþ syàddàhyameva dàhakaü syàt /

[462|03]
evaü na ca vinà skanvaiþ pudgalaþ praj¤apyate /

[462|03-462|04]
na cànyaþ skandhebhyaþ ÷akyate pratij¤àtuü ÷à÷vataprasaïgàt /

[462|04]
nàpyananya ucchedaprasaïgaditi /

[462|05]
aïga tàvadbråhi kigindhanaü ko 'nniriti /

[462|05-462|06]
tato j¤àsyàmaþ kathamindhanamupàdàyàgniþ praj¤apyata iti /

[462|06-462|07]
kimatra vaktavyaü dàhyamindhanaü dàhako 'gniþ /

[462|07]
etadevàtra vaktavyaü kiü dàhyaü kok dàhaka iti /

[462|07-462|08]
loke hi tàvadapradãptaü kàùñþàdikamindhanamucyate dàhyaü ca /

[462|08]
pradãptamagnirdàhaka÷ca /

[462|08-462|09]
yacca bhasvaraü coùõaü ca bhç÷aü ca tena hi tadidhyate dhyate ca /

[462|09]
saütativikàràpàdànàt /

[462|09-462|10]
taccobhayamaùñadravyakaü taccegdhanaü pratãtyàgnirutpadyate /

[462|10-462|11]
yathà kùãraü pratãtya dadhi madhu pratãtya÷uktam /

[462|11]
tasmàdhigdhanamupàdàyetyucyate /
anya÷ca sa tasmàdbhinnakàlatvàt /

[462|11-462|12]
yadi caiyaü pudgalaþ skandhàn pratãtyotpadyate sa tebhyo 'nya÷cànitya÷ca pràpnoti /

[462|12-462|14]
atha punastatraiva kàùñhàdau pradãpte yadãùõyaü tadagnistatsahajàtàni trãõi bhåtànãndhanamiùyante /

[462|14]
tayorapi siddhamanyatvaü lakùaõabhedàt /

[462|15]
upàdàyàrthastu vaktavyaþ /
kathaü tadindhanamupàdàya so 'gniþ praj¤apyata iti /

[462|16]
na hi tattasya kàraõaü nàpi tat praj¤apteþ /
agnireva hi tatpraj¤apteþ kàraõam /

[462|17]
yadyà÷rayàrtha upàdàyàrthaþ sahabhàvàrtho và /

[462|17-462|18]
skandhà apyevaü pudgalasyà÷rayasahabhåtàþ pràpnuvantãti vispaùñamanyatvaü pratij¤àyate /

[462|18-462|19]
tadabhàve ca pudgalàbhàvaþ pràpnoti /

[462|19]
indhanabhàva ivàgnyabhàvaþ /

[462|20]
yattu taduktaü yadãndhanàdanyo 'gniþ syàdanuùõamindhanaü syàditi /

[462|20-462|21]
kimidamuùõaü nàma /

[462|21-462|22]
yadi tàvàdãùõyam anuùõamevendhanamanyabhåtasvabhàvatvàt /

[462|22]
atha yadauùõyavat /

[462|22-462|23]
anyadapi taduùõasvabhàvàdagneruùõaü sidhyatyãùõyayogàditi /

[462|23]
nàstyanyatve doùaþ /

[462|23-462|24]
atha punaþ sarvameva tat pradãptaü kàùñhàdikamindhanaü càgni÷ceùyate /

[462|25]
tadupàdàyàrtha÷ca vaktavyaþ /
skandhà eva ca pudgalà ityananyatvamanivàryaü pràpnoti /

[462|26]
tasmànna sidhyatyetat /

[462|26-463|01]
yathendhanamupàdàyàgniþ praj¤apyate evaü skadhànupàdàya pudgalaþ iti /

[463|01-463|02]
yadi càyamanyaþ skandhebhyo na vaktavyaþ "pa¤cavidhaü j¤eyamatãtànàgataü pratyupannamasaüskçtamavaktavyami"ti na vaktavyaü pràpnoti /

[463|02-463|03]
naiva hi tadatãtàdibhyaþ pa¤camaü nàpa¤camaü vaktavyam /

[463|03-463|04]
yadà ca pudgalaþ praj¤apyate ki tàvatskandhànupalabhya praj¤apyate àhosvit pudgalam /

[463|04-463|05]
yadi tàvat skandhàüsteùveva pudgalapraj¤aptiþ pràpnoti /

[463|05]
pudgalasyànupalambhàt /

[463|05-463|06]
atha pudgalaü kathamasya skandhànupàdàya praj¤aptirbhavati /

[463|06]
pudgala eva hi tasyà upàdànaü pràpnoti /

[463|06-463|07]
atha mataü satsu skandheùu pudgala upalabhyate tataþ skandhànupàdàyàsya praj¤aptirucyata iti /

[463|07-463|08]
tadevaü råpasyàpi cakùurmanaskàràlokeùu satsåpalambhàt tànupàdàya praj¤aptirbaktavyà /

[463|08-463|09]
råpavacca pudgalasyànyatvaü spaùñam /

[463|10]
idaü tàvadvaktavyam /

[463|10-463|11]
ùaõõàü vij¤ànànàü katamena pudgalo vij¤eyaþ /

[463|11]
ùaóbhirapãtyucyate /
kathaü kçtvà /

[463|11-463|13]
cakùurvij¤eyàni cedråpàõi pratãtyapudgalaü pratibhàvayati cakùurvij¤eyaþ pudgalo vaktavyaþ no tu vaktavyo råpàõi vàno và /

[463|13-463|14]
evaü yàvat manovij¤eyàn ceddharmàn pratãtya pudgalaü prativibhàvayati manovij¤eyaþ pudgalo vaktavyo no tu vaktavyo dharmà và no và /

[463|14-463|15]
evaü tarhi kùãràdibhiþ samànaþ pràpnoti /

[463|15-463|17]
cakùurvij¤eyàni cedråpàõi pratãtya kùãraü vibhàvayatyudakaü và cakùurvij¤eyaü kùãramudakaü ceti vaktavyaü no tu vaktavyaü råpàõi và no và /

[463|17]
evaü ghràõajihvàkàyavij¤eyaü vaktavyaü no tu vaktavyaü spraùñavyàni và no và /

[463|18]
màbhåt kùãrodakayo÷catuùñvaprasaïga iti /

[463|18-463|19]
ato yathà råpàdãnyeva kùãramudakaü và praj¤apyate samastànyevaü skandhàþ pudgala iti siddham /

[463|20]
yaccocyate cakùurvij¤eyàni råpàõi pratãtya pudgalaü prativibhàvayatãti /

[463|21]
ko 'sya vàkyasyàrthaþ /

[463|21-463|22]
kiü tàvadråpàõi pudgalopalabdheþ kàraõaü bhavatiti àhosvidråpàõyupalabhamànaþ pudgalamupalabhata iti /

[463|22-463|23]
yadi råpàõi pudgalopalabdheþ kàraõaü bhavanti sa ca tebhyo 'nyo na vaktavyaþ /

[463|23-463|24]
evaü tarhi råpamapyàlokacakùurmanaskàrebhyo 'nyanna vaktavyam /

[463|24-463|25]
teùàü tadupalabdhikàraõatvàt /

[463|25]
atha råpàõyupalabhamànaþ pudgalamupalabhate /

[463|25-463|26]
kiü tayaivopalabdhyopalabhate àhosvidanyayà /

[463|26]
yadi tayaiva /

[463|26-463|27]
råpàdabhinnasvabhàvaþ pudgalaþ pràpnoti råpa eva và tatpraj¤àptiþ /

[463|27]
idaü ca råpamayaü pudgalaþ kathamidaü gamyate /
athaivaü na paricchidyate /

[464|01]
kathamidaü pratij¤àyate råpamapyasti pudgalo 'pyastãti /

[464|01-464|02]
upalabdhiva÷ena hi tasyàstitvaü pratij¤àyate /

[464|02]
evaü yàvaddharmebhyo vaktavyam /

[464|02-464|03]
athànyayà bhinnakàlo palambhàdanyo råpàtpràpnoti /

[464|03]
nãlàdiya pãtaü kùaõàdiva ca kùaõàntaram /

[464|03-464|04]
evaü yàvaddharmebhyo vaktavyam /

[464|04]
atha råpapudgalavaktadupalabdhyorapyanyànanyatvamavaktavyam /

[464|05]
tena tarhi saüskçte 'pyavaktavyaü bhavatãti siddhàntabhedaþ /

[464|05-464|06]
yadi càyamasti no tu vaktavyo råpàõi và to và /

[464|06-464|07]
kiü tarhi bhagavatoktaü "råpamanàtmà yàvadvij¤ànamanàtme"ti /

[464|08]
yena càyaü cakùurvij¤ànena pudgala upalabhyate /

[464|08-464|09]
kiü tadråpàõi pratãtyotpadyate àhosvit pudgalamubhayaü và /

[464|09]
yadi råpàõi pratãtyotpadyate /

[464|09-464|10]
notsahiùyate pudgalaü vij¤àtuü ÷abdàdivat /

[464|10-464|11]
yameva hi viùayaü cakùurvij¤àneùu pratãtyotpadyate vij¤ànaü sa eva tasyàlambanapratyayaþ /

[464|11-464|12]
atha pudgalaü pratãtyotpadyate ubhayaü và /

[464|12]
idamutsåtram /

[464|12-464|13]
såtre hi nirdhàritaü dvayaü pratãtya vij¤ànasyotpàdo bhavatãti /

[464|13]
"tathà cakùurbhikùo hetå råpàõi pratyaya÷cakùurvij¤ànasyotpàdàya /

[464|13-464|14]
tatkasya hetoþ /

[464|14]
yatki¤cit bhikùo cakùurvij¤ànaü sarvaü taccakùuþ pratãtya råpàõi ceti /

[464|15]
anitya÷ca pudgala evaü pràpnoti /

[464|15-464|16]
"ye hi hetayo ye pratyayà vij¤ànasyotpàdàya te 'pyanityà" iti såtre vacanàt /

[464|16-464|17]
atha pudgalo na tasyàlambanaü na tarhi tena vij¤eyaþ /

[464|18]
yadi ca pudgalaþ ùaóvij¤ànavij¤eyaþ pratij¤àyate /

[464|18-464|19]
sa ÷rotravij¤ànavij¤eyatvàdråpàdanyaþ pràpnoti ÷abdhavat /

[464|19-464|20]
caturvij¤ànavij¤eyatvàcchabdàdanyaþ pràpnoti råpavat /

[464|20]
evamanyebhyo 'pi yojyam /
idaü ca såtrapadaü vàdhitaü bhavati /

[464|20-464|22]
"yànãmàni bràhmaõa pa¤cendriyàõi nànàgocaràõi nànàviùayàõi svaü svaü gocaraviùyaü pratyanubhavanti /

[464|22]
nànyadanyasya gocaraviùyaü pratyanubhavati /

[464|22-464|23]
tadyathà cakùurindriyaü ÷rotrendriyaü ghràõendriyaü jihvendriyaü kàyendriyam /

[464|23-464|24]
mana eùaü pa¤cànàmindriyàõàü gocaraviùayaü pratyanubhavati mana÷caiùàü pratisaraõami"ti /

[464|24]
na và pudgalo viùayaþ /

[464|24-464|25]
na cedviùayo na tarhi vij¤eyaþ /

[464|25-464|26]
yadyevaü manaindriyasyàpyavyabhicàraþ pràpnoti /

[464|26-464|27]
ùaóimànãndriyàõi nànàgocaràõi nànàviùayàõi svaü svaü gocaraviùayamàkàïkùantã tyuktaü ùañpràõakopame /

[464|27]
na ttrendriyamemvendriyaü kçtvoktam /

[464|27-465|01]
pa¤cànàü dar÷anàdyà kàïkùaõàsaübhavàt tadvij¤ànànàü ca /

[465|01-465|02]
atastadàdhipatyàdhyàkçtamatra manovij¤ànendriyaü kçtvoktam /

[465|02-465|03]
yacca tatkevalaü mana àdhipatyàdhyàkçtaü manovij¤ànaü naivaü tadanyeùàü viùayamàkàïkùatyato nàstyeùa doùaþ /

[465|03-465|06]
uktaü ca bhagavatà "sarvàbhij¤eyaü vo bhikùavo dharmaparyàyaü de÷ayiùyàmã"tyuktvà cakùurabhij¤eyaü råpàõi cakùurvij¤ànaü cakùuþsaüspar÷o yadapi taccakùuþsaüspar÷apratyayamadhyàtmamutpadyate veditaü suþkhaü và aduþkhàsukhaü và yàvat manaþsaüspar÷apratyayam /

[465|06-465|07]
ayamucyate sarvàbhij¤eyaparij¤eyo dharmaparyàyaþ iti /

[465|07]
ata etàvadevàbhij¤eyaü pratij¤eyaü cetyavardhàryate na pudgalaþ /

[465|07-465|08]
tasmàdvij¤eyo 'pyasau na bhavati /

[465|08]
praj¤àvij¤ànayoþ samànaviùayatvàt /

[465|08-465|09]
cakùuùa ca pudgalaü pa÷yàm iti pa÷yanta paudgalikà anàtmanà àtmànaü pa÷yàma iti dçùñisthànamàpannà bhavanti /

[465|10]
såtre ca bhagavatà nãtametat /
"skandheùveva pudgalàdhye"ti mànuùyakasåtram /

[465|11-465|13]
"cakùuþpratãtya råpàõi cotpadyate cakùurvij¤ànaü trayàõàü saünipàtaþ spar÷aþ spar÷asahajàtà vedanà saüj¤à cetanà itãme catvàro rupiõaþ skandhà÷vakùurindriyaü ca råpametàvanmanuùyatvamucyate /

[465|13-465|14]
atreyaü saüj¤à sattvo naro manuùyo mànava÷ca poùaþ puruùaþ pudgalo jãvo janturiti /

[465|14-465|15]
atreyaü pratij¤à ahaü cakùuùà råpàõi pa÷yàmãti /

[465|15-465|16]
atràyaü vyavahàra ityapi sa àyuùmànevaünàmà eva¤jàtya evaïgotra evamàhàra evaüsukhaduþkhapratisaüvedã evandãrghàyureva¤cirasthitika evamàyuþparyanta iti /

[465|16-465|17]
iti hi bhikùavaþ saüj¤àmàtrakamevaita dvyavahàramàtrakamevaitat /

[465|17-465|18]
sarva ime dharmàþ anityàþ saüskçtà÷ceti tàþ pratãtyasamutpannà iti /

[465|18]
nãtàrthaü ca såtraü pratisaraõamuktaü bhagavatà /

[465|19]
tasmànna punaþ parãkùyate /

[465|19-465|20]
tathà coktaü "sarvamastãti bràhmaõa yàvadeva dvàda÷àyanànã"ti /

[465|20]
yadi càyaü pudgalo nàyatanaü na sostãti siddham /

[465|20-465|21]
athàyatanaü na tarhyavaktavyaþ /

[465|21-465|22]
teùàmapi caivaü pa÷yato "yàvatà bhikùo cakùuryàvatà råpàõi vistareõa etàvatà bhikùo tathàgataþ sarvaü ca praj¤àpayati sarvapraj¤aptiü ce"ti /

[465|22-465|25]
bimbisàrasåtre coktam "àtmà àtmeti bhikùavo bàlo '÷rutavàn pçthagjanaþ praj¤aptimanupatito na tvàtrà tmà và àtmãyaü và duþkhamidamutpadya mànamutpadyate" iti vistaraþ /

[465|25]
÷ailayàpyarhantyà màramàrabhyoktaü /

[466|01-466|04]
     "manyase ki nu sattveti màradçùñigataü hi te /
     ÷ånyaþ saüskàrapu¤jo 'yaü nahi sattvjotra vidyate //
     yathaiva hyaïgasaübhàràtsaüj¤à ratha iti smçtà /
     evaü skandhànupàdàya saüvçtyà sattva ucyate" // iti /

[466|05]
kùadrake 'pi càgame dàridrabràhmaõamathikçtyoktaü 

[466|06-466|07]
     ÷çõu tvaü svàdare dharmaþ sarvagranthipramocanam /
     yathà saükli÷yate cittaü yathà cittaü vi÷udhyati //

[466|08-466|09]
     àtmaiva hyàtmano nàsti viparãtena kalpyate /
     nàstãha sattva àtmà và dharmàstvete sahetukàþ //

[466|10-466|11]
     dvàda÷aiva bhavàïgàni skandhàyatanadhàtavaþ /
     vicintya sarvàõyetàni pudgalo nopalabhyate //

[466|12-466|13]
     ÷ånyamadhyàtmakaü pa÷ya ÷ånyaü pa÷ya bahirgatam /
     na labhyate so 'pi ka÷cidyo bhàvayati ÷ånyatàmi"ti /

[466|14]
tathoktaü "pa¤càdãnavà àtmopalambhe /
àtmadçùñirbhavati sattvadçùñiþ /

[466|15]
nirvi÷eùo bhavati tãrthikaiþ sàrdham /
unmàrgapratipanno bhavati /

[466|15-466|16]
÷ånyatàyàmasya cittaü na praskandati na prasãdati na saütiùñhate na vimucyate /

[466|16-466|17]
àryadharmà asya na vyavadàyanta" iti /

[466|17]
na vaita evaü grandhaü pramàõaü kurvanti /
kiü kàraõam /

[466|17-466|18]
nàsmàkamayaü nikàye pañhacyata iti /

[466|18-466|19]
kiü punasteùàü nikàya eva pramàõamàhosvidbuddhavacanam /

[466|19]
yadi nikàya eva pramàõaü na tarhi teùàü budhaþ ÷àstà /

[466|19-466|20]
na ca te ÷àkyaputrãyà bhavanti /

[466|20]
atha buddhavacanaü pramàõam /
ayaü granthaþ kasmànna pramàõam /

[466|21]
nahi kilaitat buddhavacanamiti /
kiü kàraõam /
nàsmàkaü nikàye pañhacyata iti /

[466|22]
ayamanyàyo vartate /
ko 'trànyàyaþ /

[466|22-466|24]
yo hi granthaþ sarveùu nikàyàntareùvàmnàyate na ca såtraü dharmatàü và bàdhate so 'smàbhirapàñhànna buddhavacanamiti vacanaü kevalaü sàhasamàtram /

[466|24]
kiü cedamapi teùàü såtraü nàsti "sarvadharmà anàtàna" iti /

[467|01]
syàt matam /
naiva hi pudgalo dharma ucyate nàpyanyo dharmàditi /

[467|01-467|02]
evaü tarhi na manovij¤eyaþ sidhyati /

[467|02]
dvayaü pratãtya vij¤ànasyotpàdaþ ityavadhàraõàt /

[467|02-467|03]
iha caivaü vikalpyate "anàtmanyàteti saüj¤àviparyàsa ÷cittaviparyàso dçùñiviparyàsa" iti /

[467|04]
anàtmanyàtmeti viparyàso na tvàtmani kiü ca punaþ /

[467|04-467|05]
"nàtmà skandhàyatanadhàtavaþ" yattàvaduktaü pràk "no tu vaktavyaü råpàõi và no ve"ti tattàvada÷ocam /

[467|05-467|07]
uktaü ca såtràntare "ye kecit bhikùavaþ ÷ramaõà và bràhmaõà và àtmeti samanupa÷yantaþ samanupa÷yanti sarve ta imàneva pa¤copàdànaskandhàni"ti /

[467|08]
tasmàtsarva evànàtmanyàtmagràhaþ /

[467|08-467|10]
tathoktaü "ye kecidanekavidhaü pårvanivàsaü samanusmarantaþ samanusmàrùuþ samanusmaranti samanusmariùyanti và punaþ sarve ta imàneva opa¤copàdanaskandhàni"ti /

[467|10-467|11]
yadyevamidaü kasmàdàha "råpavànahamabhåvamatãte adhvanã"ti /

[467|11]
evamanekavidhaü ye samanusmarantãti pradar÷ayati /

[467|11-467|12]
yadi tu råpavantaü pudgalaü pa÷yetsatkàyadçùñiprasaïgaþ syàt /

[467|12]
apàñha eva tvanna ÷araõaü syàt /

[467|12-467|13]
tasmàt praj¤àptisatpudgalo rà÷idhàràvat /

[467|14]
yadyevaü tarhi na buddhaþ sarvaj¤aþ prapnoti /

[467|14-467|15]
na hi ki¤cictrittamasti caittà và yatsarvaü jànãyàt /

[467|15]
kùaõikatvàt /
pudgalastu jànãyàt /

[467|15-467|16]
evaü tarhi cittavinà÷e pudgalasyàvinà÷àbhyupagamàt nityatvamasyàbhyupetaü bhavati /

[467|16-467|17]
naiva ca vayaü sarvatra j¤ànasaümukhãbhàvàd buddhaü sarvaj¤amàcakùmahe /

[467|17]
kiü tarhi /
sàmarthyàt 

[467|17-467|19]
yà hyasau buddhàkhyà saütatistasyà idamasti sàmarthyaü yadàbhogamàtreõàviparãtaü j¤ànamutpadyate yatreùñam /

[467|19]
àha càtra /

[467|20-467|21]
     saütànena samarthatvàdyathàgniþ sarvabhuïmataþ 
     tathà sarvavideùñavyo 'sakçtsarvasya vedanàt /

[467|22]
kathamidaü gamyate /
atãtàdivacanàt /

[467|23-467|24]
     "ye càbhyatãtàþ saübuddhà ye ca buddhà anàgatàþ /
     ya÷ca etarhhi saübuddho bahånàü ÷okanà÷ana" iti /

[468|01]
skandhà eva ca traiyadhvikà iùyante na pudgalà yuùmàbhiþ /

[468|01-468|02]
yadi skandhà eva pudgalàþ kasmàdidamàha /

[468|02-468|03]
"bhàraü ca vo bhikùavo de÷ayiùyàmi bhàràdànaü ca bhàranikùepaõaü ca bhàrahàraü ce"ti /

[468|03]
kasmàdidaü na vaktavyaü syàt /

[468|03-468|04]
na hi bhàra eva bhàrahàro yuktaþ /

[468|04]
kiü kàraõam /
nahyevaü dç÷yata iti /
avaktavyo 'pi na yuktaþ /

[468|05]
kiü kàraõam /
na hyevaü dç÷yate /
bhàràdànasyàpi skandhàsaügrahaprasaïgàcca /

[468|06]
ityarthameva bhàrahàraü nirdide÷a bhagavàn /

[468|06-468|07]
"yo 'sàvàyupmànevaünàmà yàvadeva¤cirasthitika evamàyuþparyantaþ" sa eùa yathà vij¤àyeta /

[468|07-468|08]
mànyathà vij¤àyi nityo và avaktavyaü veti /

[468|08-468|09]
skandhà eva ca skandhànàmupadhàtàya saüvartante pårvakà uttareùàmiti bhàraü ca bhàrahàraü ca kçtvoktàþ /

[468|09]
upaghàtàrtho hi bhàra iti /

[468|10]
asty eva pudgalo yasmàd uktaü "nàsti sattva upapàduka iti mithyàdçùñiþ" /

[468|11]
ka÷caivam àha nàsti sattva upapàduka iti /

[468|11-468|12]
sattvastu yathà 'sti tathà vibhakto bhagavateti bråmo mànuùyakasåtre /

[468|12-468|13]
tasmàd yaþ paratropapàdukasattvàkhyaskandhasaütànàpavàdaü karoti tasyaiùà mithyàdçùñir nàsti sattva upapàduka iti /

[468|14]
skandhànàm upapàdukatvàt /

[468|14-468|15]
athaiùà mithyàdçùñiþ pudgalàpavàdikà satã kiüprahàtavyà bhavet /

[468|15]
nahyeùà dar÷anabhàvanàprahàtavyà yujyate /
pudgalasya sattveùvantarbhàvàt /

[468|16]
"ekaþ pudgalo loka utpadyamàna utpadyate" iti vacanàt na skandhà iti cet /

[468|17]
na /
samudàye 'pyekopacàràdekatilaikataõóulavat ekarà÷yekavacanavacca /

[468|18]
saüskçta iti và pudgalo vaktavya utpatãmattvàbhyupagamàt /

[468|18-468|19]
na sa evamutpadyate yathà skandhà apårvapràdurbhàvàt /

[468|19]
kiü tarhi /
skandhàntaropàdànàt /

[468|19-468|20]
yathà yàj¤iko jàto vaiyàkaraõo jàta ityucyate vidyopàdànàt /

[468|20-468|21]
bhikùurjàtaþ parivràjako jàta iti liïgopàdànàt /

[468|21]
buddhojàto vyàdhito jàta ityavasthàntaropàdànàditi /

[468|22]
na pratikùepàt såtra eva hi pratikùiptaü bhagavatà paramàrtha÷ånyatàyàm /

[468|22-468|23]
"iti hibhikùavo 'sti karmàsti vipàkaþ kàrakastu nopalabhyate /

[468|23-468|24]
ya imàü÷ca skandhànnikùipati anyàü÷ca skandhàn pratisaüdadhàtyanyatra dharmasaüketàditi /

[468|24-468|25]
phalgusåtre coktam "upàdatta iti phalgu na vadàmãti /

[468|25-468|26]
tasmànnàsti skandhànàü ka÷cidupàdàtà nàpi nikùiptà /

[468|26-469|01]
kaü ca tàvadbhavànyàj¤ikaü yàvadvacyà dhita madhimucyate /

[469|01]
dçùñàtaü karoti pudgalaü yadi /
so 'siddhaþ /
atha cittacaittàþ /
na /

[469|02]
teùàü pratikùaõamapårvotpattireva /
atha ÷arãram /
tasyàpi tathà /

[469|02-469|03]
÷arãravidyàliïgavacca skandhapudgalayoranyatvamàpadyate /

[469|03]
jãrõa ÷arãràntarameva jyàdhitaü ca /

[469|03-469|04]
pratiùiddho hi sàükhyãyaþ pariõàmavàdaþ /

[469|04]
tasmàdadçùñàntà ete /

[469|05-469|06]
yadi ca skandhànàmapårvotpàdo na pudgalasyeùyate so 'nya÷ca tebhyo nitya÷ca sphuñaü dãpito bhavati /

[469|06]
pa¤ca skandhà ekaþ pudgala iti bråvatà kathamanyatvaü nocyate /

[469|07]
kathaü tàvat bhåtàni catvàri råpaü tvekaü na ca bhåtebhyyo 'nyadråpam /
pàkùika eùa doùaþ /

[469|08]
katamasminpakùa /
bhåtamàtrikapakùe /

[469|08-469|09]
tathàpi tu yathà bhåtamàtraü råpamevaü skandhamàtraü pudgala ityabhyupetaü bhavati /

[469|09-469|10]
yadi skandhamàtraü pudgalaþ kasmàt bhagavatà sa jãvastaccharãrakanyo veti navyàkçtam /

[469|10]
praùñurà÷ayàpekùayà /

[469|10-469|11]
sa hi jãvadravyamekamantarvyàpàra puruùamadhikçtya pçùñavàn /

[469|11-469|12]
sa ca kasmi÷cinnàstãti kathamasyànyatvamananyatvaü và vyàkriyatàm /

[469|12]
kaurmasyeva romõo 'ntaþkharatà mçdutà và /

[469|13]
eùa ca granthaþ pårvakaireva nirmocitaþ /

[469|13-469|14]
sthàviro hi nàgasenaþkaliïgena ràj¤opasaükramyoktaþ /

[469|14-469|15]
"pçccheyamahaü bhadantam bahuvollakà÷ca ÷ravaõà bhavanti /

[469|15]
yadi yadeva pçccheyaü tadeva vyàkuryà iti /
pçcchetyuktaþ pçùñavàn /

[469|15-469|16]
kiü nu sa jãvastaccharãramanyio jãvo 'nyaccharãramiti /

[469|16]
avyàkçtametadityavocat sthaviraþ /

[469|17]
sa àha /
nanu bhadantaþ pårvameva pratij¤àü kàrito nà 'nyadvacyàkartavyamiti /

[469|17-469|18]
kimidamanyadevoktamavyàkçtametaditi /

[469|18]
sthavira àha /

[469|18-469|19]
ahamapi mahàràjaü pçccheyaü bahuvollakà÷ca ràjàno bhavanti /

[469|19]
yadi yadeva pçccheyaü tadeva vyàkuryà iti /

[469|19-469|20]
pçcchetyuktaþ pçùñavàn /

[469|20-469|21]
yaste 'ntaþpure àbhravçkùastasya kimamlàni phalàni àhosvit madhuràõãti /

[469|21]
naiva mamàntaþpure ka÷cidàbhravçkùo 'stãtyàha /

[469|21-469|22]
nanu mayà pårvameva mahàràjaþ pratij¤àü kàrito nànyadvacyàkartavyamiti /

[469|22]
kimidamanyadevoktamàbhra eva nàstãti /

[469|23]
sa àha kathamasato vçkùasya phalànàmamlatàü madhuratàü và vyàkaromãti /

[469|23-469|24]
evameva mahàràja sa eva jãvo nàsti kuto 'sya ÷arãràdanyatàmananyatàü và vyàkaromãti /

[469|25]
kasmàt bhagavatà 'pi noktaü nàstyeveti /
praùñurà÷ayàpekùayà /

[469|25-469|27]
sa hi yasyàpi skandhasaütànasya jãva ityàkhyà tasyàpyabhàvaü pratãyàditi mithyàdçùñiü pàtitaþ syàt /

[469|27]
pratotya samutpàdasyàj¤ànàt /

[469|27-470|01]
sa catadde÷anàyà akùamaþ /

[470|01]
ita÷caitadevaü ni÷cãyate /

[470|01-470|03]
yat bhagavatoktam "astyàtmetyànanda vatsasagotràya parivràjakàya pra÷naü pçùño vyàkuryàü nanvakalpaü syàdvacanàya sarvadharmà anàtmàna iti /

[470|03-470|05]
nàstyàtmetyànanda vatsasagotràya parivràjakàya pra÷naü pçùño vyàkuryàü nanu vatsasagotraþ parivràjakaþ pårvameva saümåóho bhåyasyà màtrayà saümohamàpadyeta abhåt me àtmàsa me etarhi nàstãti /

[470|05-470|06]
astyàtmetyànanda ÷à÷vatàya pareti /

[470|06]
nàstyàtmetyànandocchedàya paretãti vistaraþ /
àha cànna 

[470|07-470|08]
     dçùñidaüùñràvabhadaü ca braü÷aü càpekùya karmaõàm /
     de÷ayanti jinà dharma vyàgrãpãtàpahàravat //

[470|09-470|10]
     àtmàstitvaü hyupagato bhinnaþ syàddçùñidaüùñrayà 
     bhraü÷aü kuk÷alapotasya kuryàdapràpya saüvçtimi"ti /

[470|11-470|12]
punaràha
     asattvàdbhagavàn jãvaü tattvànyatvena nàvadat /
     nàstãtyapi ca nàvocanmàbhåt pràj¤aptikopyasan //

[470|13-470|14]
     yatra hi skandhasaütàne ÷ubhà÷ubhaphalàstità /
     jãvàkhyà tatra sà na syàt jãvanàstitvade÷anàt //

[470|15-470|16]
     praj¤aptimàtraü skandhesu jãva ityapinàvadat /
     abhavyaþ ÷ånyatàü boddhuü tadànãü tàdç÷o janaþ //

[470|17-470|18]
     tathà hyàtmàsti nàstãti pçùño vàstyeva nàvadat /
     à÷ayàpekùàyà praùñuþ sati tvastãti nàha kim //

[470|19]
÷à÷vatalokàdãnàmapyavayàkaraõaü praùñurà÷ayàpekùayà /

[470|19-470|20]
yadi hi tàvadàtmà loka iùñaþ syàttasyàbhàvàdayuktaü caturdhà vyàkaraõam /

[470|20-471|01]
atha sarva eva saüsàro lokastasyàpyayuktam /

[471|01]
÷à÷vate loke na kasyacit parinirvàõaü pràpnuyàt /
÷à÷vate loke na kasyacit parinirvàõaü pràpnuyàt /

[471|02]
a÷à÷vate sarvepàmucchedaþ pràpnuyàt /

[471|02-471|03]
ubhayathàtve niyamata ekeùàü parinirvàõaü pràpnuyàt ekeùàü na /

[471|03]
anubhayathàtve naiva parinirvàõaü nàparinirvàõaü pràpnuyàt /

[471|04-471|05]
ato màrgadhãnatvàt parinirvàõasya caturdhàpi niyamo na vyàkriyate nirgrantha4ràvakacañakavat /

[471|05]
ata evàntavàn loka iti catuùkàvyàkaraõam /
tulyàrtho hyeùa catuùkaþ /

[471|06-471|07]
tathàhi muktikaþ parivràjaka eva catuùkaü pçùñvà punaþ pçùñavàn kiü nu sarvo loko 'nena màrgeõa niryàtyàhosvidekade÷o lokasye"ti /

[471|07-471|09]
sthavira ànanda àha "yameva tvaü muktika tatprathamato bhagavantaü pra÷naü pçùñavàüstame vaitarhi pçcchasyanena paryàyeõe"ti sarvam /

[471|09-471|10]
bhavati tathàgataþ paraü maranàdityapi catuùkaþ praùñurà÷ayàpekùayà na vyàkçtaþ /

[471|10]
sa hi muktvàmànaü tathàgataü kçtvà pçùñavàn /

[471|11-471|12]
paudgalikastu paryanuyojyaþ kiü kàraõaü bhagavàn jãvantaü pudgalamastãti vyàkaroti paraü maraõànna vyàkarotãti /

[471|12]
÷à÷vata doùaprasaïgaþ /

[471|13-471|14]
idaü tarhi kasmàdvacyàkaroti "bhaviùyasi tvaü maitreyànàgate 'dhvani tathàgato 'rhan saüyaksaübuddha" iti /

[471|14-471|15]
kasmàcca ÷ràvakamabhyatãtaü kàlagatamupapattau vyàkarotyamuko 'mutropapanna iti /

[471|15]
evamapi hi ÷à÷vatatvaprasaïgaþ /

[471|15-471|17]
yadi ca bhagavàn pårvaü pudgalaü dçùñvà parinirvçtaü punaþ na pa÷yatyaj¤ànànna vyakarotãti sarvaj¤atvaü ÷àsturutpàditaü bhavati na và so 'stãtyabhyupagantavyam /

[471|17-471|18]
atha pa÷yatyanucyamàno 'pyasàvasti ÷à÷vata÷ceti siddhaü bhavati /

[471|18]
arthatadapi na vaktavyaü pa÷yati và naveti /

[471|18-471|19]
evaü tarhi idamapi ÷anaiþ ÷anairavaktavyaü kriyatàü sarvaj¤o và na và bhagavànna veti /

[471|19-471|20]
astyeva pudgalo yasmàtsatyataþ sthitito nàsti me àtmeti dçùñisthànamuktam /

[471|20-471|21]
astãtyapi dçùñisthànamuktam /

[471|21]
tasmàdaj¤àpakametat /

[471|21-471|22]
ubhayamapi tvetadantagràhadçùñi ÷à÷vatocchedadçùñisaügçhãtamityàbhidharmikàþ /

[471|22]
tathaiva ca yuktam /

[471|22-471|23]
"astyàtmetyànanda ÷à÷vatàya paraiti nàstyàtmetyànandocchedàya paraitã"ti vàtsyasåtre vacanàt /

[471|24]
yadi tarhi pudgalo nàsti ka eùa saüsarati /

[471|24-471|25]
nahi saüsàra eùa saüsaratãti yuktam /

[471|25-472|01]
uktaü ca bhagavatà "avidyànivaraõànàü sattvanàü saüdhàvatàü saüsaratàmi"ti /

[472|01]
atha pudgalaþ kathaü saüsarati /

[472|01-472|02]
skandhàntaratyàgopàdànàt /

[472|02]
uktottara eùa pakùaþ /

[472|02-472|03]
yathàtu kùaõiko 'gniþ saütatyà saüsaratãtyucyate tathà sattvàkhyaþ skndhasamudàyastçùõopàdànaþ saüsaratãtyucyate /

[472|03-472|05]
yadi skandhàmàtramidaü kasmàdàha bhagavàn "grahameva sa tena kàlena tena samayena sunetro nàma ÷àstà 'bhåvami"ti /

[472|05]
kasmànna vaktavyaü syàt /
anyatvàt skandhànàm /

[472|05-472|06]
atha kiü pudgalaþ /

[472|06]
sa evàsau /
÷à÷vato hi syàt /

[472|06-472|07]
tasmàdahameva sa ityekasaütànatàü dar÷ayati /

[472|07]
yathà sa evàgnirdahannàgata iti /

[472|07-472|08]
yadi càtmà bhavettthàgatà eva suvyaktaü pa÷yeyuþ /

[472|08]
pa÷yatàü càtmagràho dçóhataraþ syàdàtmasneha÷ca /

[472|08-472|09]
"àtmani ca satyàtmãyaü bhavatã"ti såtre vacanàdàtmagràho 'pyeùàü skandheùvadhikaü pravarteta /

[472|09-472|10]
saiùà syàtsatkàyadçùñi /

[472|10]
àtmãyadçùñau ca satyàmàtmãyasnehaþ /

[472|10-472|11]
evameùàü dçóhataràtmàtmãyasnehaparisàditavandhanànàü mokùo dåratarãbhavet /

[472|11-472|12]
atha mataü naivàtmani pravartate sneha iti /

[472|12-472|13]
tat ka idànãmeùa yogo yadanàtmanyàtmadhimokùàt sneha utpadyate àtmanyeva tu notpadyate /

[472|13-472|14]
tasmàt dçùñacyarvudametasmin ÷àsane utpannaü ya eùa ekeùàü pudgalagràha ekeùàü sarvanàstitàgràhaþ /

[472|14-472|15]
ye 'pi ca dravyàntaramevàtmànaü manyante tãrthakàràstepàmeva mokùàbhàvadoùo niùkampaþ /

[472|16-472|17]
yadi tarhi sarvathàpi nàstyàtmà kathaü kùaõikeùu citteùu cirànubhåtasyàrthasya smaraõaü bhavati pratyabhij¤ànaü và /

[472|17-472|18]
smçtiviùayasaüj¤ànvayàccittavi÷eùàt /

[472|18]
kãdç÷àccittavi÷eùàt yato 'nantaraü smçtirbhavati /

[472|18-472|19]
tadàbhogasadç÷asamvandhisaüj¤àdimato 'nupahata prabhàvàdà÷rayavi÷eùa÷okavyàkùepàdibhiþ /

[472|20-472|21]
tàdç÷o 'pi hyatadanvaya÷cittavi÷eùo na samarthaþ tàü smçtiü bhavayituü tadanvayo 'pi cànyàdç÷o na samarthastàü smçtiü bhavayitum /

[472|21-472|22]
labhayathà tu samartha ityevaü smçtirbhavatyanyasyàü sàmarthyàdar÷anàt /

[472|22]
kathamidànãmanyena cetasà dçùñamanyatsmarati /

[472|22-472|23]
evaü hi devadattacetasà dçùñaü yaj¤adattacetaþ smaret /

[472|23]
nàsambandhàt /

[472|23-472|24]
na hi tayoþ saübandho 'sti akàrya kàraõabhàvàdyathaikasaütànikayoþ /

[472|24-472|25]
na ca bråmo 'nyena cetasà dçùñamanyatsmaratãti /

[472|25]
api tu dar÷anacittàtsmçticittamanyadutpadyate /

[472|25-472|26]
saütatipariõatyà yathoktamiti ka evaü sati doùaþ /

[472|26]
smaraõàdeva ca pratyabhij¤ànaü bhavati /

[472|27]
asatyàtmanika eùa smarati /
smaratãti ko 'rthaþ /
smçtyà viùayaü gçhlàti /

[472|28]
kiü tadgrahaõamanyatsmaraõàt /
smçtiü tarhi kaþ karoti /

[472|28-473|01]
uktaþ sa yastàü karoti smçtihetucittavi÷eùaþ /

[473|01]
yattarhi caitraþ smaratãtyucyate /

[473|01-473|02]
tato caitràkhyàtsaütànàttàü bhavantãü dçùñvocyate caitraþ smaratãti /

[473|02-473|03]
asatyàtmani kasyevaü smçtiþ /

[473|03]
kiüarthaiùà ùaùñhã /
svàmyarthà /
yathà kasya kaþ svàmã /
yathà go÷caitraþ /

[473|04]
kathamasau tasyàþ svàmã /
tadàdhãno hi tasyà vàhadohàdiùu viniyogaþ /

[473|04-473|05]
kva ca punaþ smçtirviniyoktavyà va evaü tasyàþ svàmã mçgyate /

[473|05]
smartavye 'rthe /

[473|05-473|06]
kimartha viniyoktavyà /

[473|06]
smaraõàrtham /
aho såktàni sukhaidhitànàm /

[473|06-473|07]
saiva hi nàma tadarthaü viniyoktavyeti /

[473|07]
kathaü ca viniyoktavyà /
utpàdanata ahosvitsaüpreùaõataþ /

[473|08]
smçtigatyayogàdutpàdanataþ /
hetureva tarhi svàmã pràpnoti phalameva ca svam /

[473|09]
yasmàddhetoràdhipatyaü phale phalena ca tadvàn heturiti /

[473|09-473|10]
yo hyeva hetuþ smçtestasyaivàsau /

[473|10-473|12]
ya÷càpi sa caitràbhidhànaþ saüskàrasamåhasaütàna ekato gçhãtvà gavàkhyasvàmãtyucyate sa càpi tasya de÷àntaravikàrotpattau kàraõabhàvaü cetasi kçtvà na tu khalu ka÷cideka÷caitro nàmàsti na càpi gauþ /

[473|12-473|13]
tasmàttatràpi na hetubhàvaü vyatãtyàsti svàmihbàvaþ /

[473|13]
evaü ko vijànàti kasya vij¤ànamityevamàdiùu vaktavyam /

[473|14]
tasya heturindriyàrthamanaskàrà yathàyogamityeùa vi÷eùaþ /

[473|15]
yo 'pyàha bhàvasya bhavitrapekùatvàt sarvo hi bhàvo bhavitàramapekùate /

[473|15-473|16]
yathà devadatto gacchatãtyatra gatirbhàvo gantàraü devadattamapekùate /

[473|16]
tathà vij¤ànaü bhàvaþ /

[473|17]
tasmàdyo vijànàti tena bhavitavyamiti /
sa vaktavyaþ /

[473|18]
ko 'yaü devadatta iti /
yadyàtmà sa eva sàdhyaþ /
atha vyavahàrapuruùaþ /

[473|18-473|19]
so 'pi na ka÷cidekaþ saüskàrà hi ta evaünàmànaþ /

[473|19-473|20]
tatra yathà devadatto gacchati yathà vijànàti /

[473|20]
kathaü ca devadatto gacchati /

[473|20-473|22]
kùaõikà hisaüskàrà abhinnasaütànà devadatta iti bàlairekasattvapiõóagraheõàdhimuktàþ svasya saütànasya de÷àntare kàraõaü bhavanta ucyante gacchati devadatta iti /

[473|22]
sà ca de÷àntaropattirgatirita /

[473|22-473|23]
jvàlà÷abdasaütànayorgacchatigamanàbhidhànavat /

[473|23-473|24]
ta eva ca punarvij¤ànasya kàraõaü bhavanta ucyante jànàti devadatta iti /

[473|24]
àryairapi teùàü saüj¤ayà tathocyante vyavahàràrtham /

[473|25]
yattarhi "vij¤ànaü vijànàtã"ti såtra uktaü kiü tatra vij¤ànaü karoti /

[473|25-473|26]
na ki¤citkaroti /

[473|26]
yathà tu kàryaü kàraõamanuvidhãyata ityucyate /

[473|26-473|27]
sàdç÷yenàtmalàbhàdakurvadapi ki¤cit /

[473|27]
evaü vij¤ànamapi vijànàtãtyucyate /

[473|27-474|01]
sàdç÷yenàtmalàbhàdakurvadapi ki¤cit /

[474|01]
kiü punarasya sàdç÷yam /
tadàkàratà /

[474|01-474|02]
ata eva tadindriyàdapyutpannaü viùayaü vijànàtãtyucyate nendriyam /

[474|02-474|03]
athavà tathà 'tràpi vij¤ànasaütànasya vij¤àne kàraõabhàvàdvij¤ànaü vijànàtãti vacanànnirdoùaü kàraõe dartç÷abdanirde÷àt /

[474|04]
ghaõñà rautãti yadvat /

[474|04-474|05]
api khalu yathà pradãpo gacchati tathà vij¤ànaü vijànàtãti /

[474|05]
kathaü ca pradãpo gacchati /

[474|05-474|06]
pradãpa ityarciùàü saütàna upacaryate /

[474|06]
sa de÷àntareùåtpadyamànastaü de÷aü gacchatãtyucyate /

[474|06-474|07]
evaü vij¤ànamapi cittànàü saütàna upacaryate /

[474|07]
tadviùayàntareùåtpadyamànaü taü viùayaü vijànàtãtyucyate /

[474|08-474|09]
yathà càbhijàyate tiùñhati råpamityatra bhaviturbhàvàdanarthantaratvamevaü vij¤ànasyàpi syàt /

[474|09-474|10]
yadi vij¤ànàdvij¤ànamutpadyate nàtmànaþ kasmànna nityaü tàdç÷amevotpadyate na ca kramaniyamenàïkurakàõóapatradivat /

[474|10]
sthityanyathàtvasya saüskçtlakùaõatvàt /

[474|11]
eùa hi saüskçtasya svabhàvo yadava÷yaü prabandhasyànyathàtvaü bhavati /

[474|11-474|13]
anyathà hi nikàmadhyànasamàhitànàü sadç÷akàyacittotpattau prathamakùaõaniürvi÷eùatvàt pa÷càdapi na syàt svayaü vyutthànam /

[474|13]
kramo 'pi hi cittànàü niyata eva /

[474|13-474|14]
yato nåtpattavyaü tata eva tasyotpàdàt /

[474|14]
tulyàkàramapi hi ki¤cidutpàdane samarthaü bhavati /

[474|14-474|15]
gotravi÷eùàt /

[474|15-474|17]
yadyathà strãcittànantaraü yadi tatkàyavidåùaõàcittamutpannaü bhavati tatpatiputràdicittaü và puna÷ca pa÷càtsaütatipariõatyà strãcittamutpadyate tat samartha bhavati tatkàyavidåùaõàcittotpàdane tatpatiputràdicittotpàdane và /

[474|17]
tadgotratvàt /

[474|18]
anyathà na samartham /

[474|18-474|19]
atha punaþ paryàyeõa strãcittàdvahuvidhaü cittamutpannaü vahutara màsannataraü và tadevotpadyate /

[474|19]
tadbhàvanàyà valãyastvàt /

[474|20]
anyatra tatkàlikàtkàyabàhyapratyayavi÷eùàt /

[474|20-474|21]
saiva balãyasã bhàvanà kasmànnityaü na phalati /

[474|21-474|22]
sthityanyathàtvasya saüskçtalakùaõatvàt tasya cànyathàtvasyànyabhàvanàphalotpattàvànuguõyàt /

[474|22]
etaddhi sarvacittaprakàreùu diïmàtram /

[474|22-474|23]
nirantarakàraõaj¤àne tu buddhànàü prabhutvam //

[474|23]
evaü hyàhuþ /

[474|24-474|25]
     sarvàkàrakàraõamekasya mayåracandrakasyàpi /
     nàsarvaj¤airj¤eyaü sarvaj¤abalaü hi tajj¤ànami"ti //

[474|26]
pràgevàrupiõàü cittabhedànàm /

[475|01-475|03]
ya eva tvayamekãyastãrthika àtmaprabhavàü cittotpattiü manyate tasyaivedaü sphuñaü codyamàpadyate kasmànna nityaü tàdç÷amevotpadyate na ca kramaniyamenàïkurakàõóapatràdivaditi /

[475|03]
manaþsaüyogavi÷eùàpekùatvàditi cet /
na /
anyasaüyogàsiddheþ /

[475|04-475|05]
saüyoginostu paricchinnatvàdapràptipårvikà pràptiþ samyoga iti lakùaõavyàkhyànàccàtmànaþ paricchedaprasaïgaþ /

[475|05-475|06]
tato manaþsamcàràdàtmanaþ saücàraprasaïgo viràgasya và /

[475|06]
prade÷asaüyoga iti cet /
na /
tasyaiva tatprade÷atvàyogàt /

[475|06-475|08]
astu và saüyogastathàpi nityamavi÷iùñe manasi kathaü saüyogavi÷eùaþ /

[475|08]
buddhivi÷eùàpekùa iti cet /

[475|08-475|09]
sa eva paricodyate kathaü buddhivi÷eùa iti /

[475|09]
saüskàravi÷eùàpekùàdàtmamanaþ saüyogàditi cet /

[475|09-475|10]
cittàdevàstu saüskàravi÷eùàpekùatvàt /
[475|10-475|11]
nahi ki¤cidàtmanaþ upalabhyate sàmarthmauùadha kàryasiddhàviva kuhakavaidyaphuþsvàhànàm /

[475|11]
satyàtmani tayoþ saüyoga iti cet /

[475|12]
vàïmàtram /
à÷rayaþ sa iti cet /
yathà kaþ kasyà÷rayaþ /

[475|12-475|13]
na hi te citravadaràdivadàdhàrye nàpi sa kuóacyakuõóàdivadàdhàro yuktaþ /

[475|13-475|14]
pratighàtiyutadoùàt naiva sa evamà÷rayaþ /

[475|14]
kathaü tarhi /
yathà gandhàdãnàü pçthivãti cet /

[475|14-475|15]
atiparitoùitàþ smaþ /

[475|15]
idameva hi naþ pratyàyakaü nàstyàtmeti /

[475|15-475|16]
yathà na gandhàdibhyo 'nyà pçthivãti /

[475|16]
ko hi sa gandhàdibhyo 'nyàü pçthivãü nirdhàrayati /

[475|16-475|17]
vyapade÷astu pçthivyà gandhàdaya iti vi÷eùaõàrtham /

[475|17-475|18]
te hyeva tadàkhyà gandhàdayo yathà pratãyerannànya iti /

[475|18]
kàùñhapratimàyàü ÷arãravyapade÷avat /

[475|18-475|19]
satyapi ca saüskàravi÷eùàpekùatve kasmànna yugapatsarvaj¤ànotpattiþ /

[475|19]
yo hi baliùñhastenànyeùàü prativandhaþ /

[475|20]
sa eva valiùñhaþ kasmànnityaü na phalati /
yo 'sya nyàyaþ so 'stu bhàvanàyàþ /

[475|21]
àtmà tu nirarthakaþ kalpyate /

[475|22]
ava÷yamàtmàbhyupagantavyaþ /

[475|22-475|23]
smçtyàdãnàü guõapadàrthatvàt tasya càrthàdava÷yaü dravyà÷ritatvàt teùàü cànyà÷rayàyogàditi cet /

[476|01]
na /
na hyeùàü guõapadàrthatvaü siddham /
sarvameva no vidyamànaü dravya /

[476|01-476|02]
"ùañ dravyàõi ÷ràmaõyaphalànã"ti vacanàt /

[476|02]
nàpyeùàü dravyà÷ritatvaü siddham /

[476|02-476|03]
parãkùito hyà÷rayàrthaþ /

[476|03]
tasmàdyatki¤cideva tat /

[476|04]
àtmanyasati kimarthaþ karmàrambhaþ /

[476|04-476|05]
ahaü sukhã syàmahaü duþkhã na syàmityevamarthaþ /

[476|05]
ko 'sàvahaü nàma yadviùayio 'yamahaïkàraþ /
skandhaviùayaþ /
kathaü j¤àyate /

[476|06]
teùu snehàt /
gauràdibuddhibhiþ sàmànàdhikaraõyàttu /

[476|06-476|08]
gauro 'hamahaü ÷yàmaþ sthålo 'hamahaü kç÷aþ jãrõo 'hamahaü yuveti gauràdibuddhibhiþ sàmànàdhikaraõo 'yamahaïkàro dç÷yate /

[476|08]
na càtmana ete prakàrà dç÷yante /
tasmàdapi skandheùvayamiti gamyate /

[476|09-476|10]
àtmana upakàrake 'pi ÷arãra àtmopacàro yathà ya evàyaü sa evàhaü sa evàyaü me bçtya iti bhavatyupakàrake 'pi àtmopacàro natvahaïkàraþ /

[476|10-476|11]
sati ÷arãràlambanatve para÷arãràlamvano 'pi kasmànna bhavati /

[476|11]
asaüvandhàt /

[476|11-476|12]
yenaiva hi sahàsya saüvandhaþ kàyena cittena và yatraivàyamahaïkàra utpadyate nànvatra /

[476|12-476|13]
anàdau saüsàrra evamabhyàsàt /

[476|13]
ka÷ca saübandhaþ /
kàryakàraõabhàvaþ /

[476|13-476|14]
yadyàtmà nàsti kasyàyamahaïkàraþ /

[476|14]
idaü punastadeàyàtaü "kimarthaiùà ùaùñhãti /

[476|14-476|15]
yàvadya evàsya hetustasyaivàyami"ti /

[476|15]
ka÷cànyo hetuþ /

[476|15-476|16]
pårvàhaïkàraparibhàvitaü svasaütativiùayaü sàvadyaü cittam /

[476|16]
asatyàtmani ka eùa sukhito duþkhito và /

[476|16-476|17]
yasminnà÷raye sukhamutpannaü duþkhaü và /

[476|17]
yathà puùpito vçkùaþ phalitaü vanamiti /

[476|17-476|18]
kaþ punaranayorà÷rayaþ /

[476|18]
ùaóàyatanam /
yathà kçtvà tathoktam /

[476|19]
asatyàtmani ka eùàü karmaõàü kartà ka÷ca phalànàü bhoktà bhavati /

[476|19-476|20]
karteti ka eùa vàhyarthaþ /

[476|20]
karotãti kartà /
bhuïkta iti bhoktà /
paryàya ucyate nàrthaþ /

[476|21]
"svatantraþ karte"ti kartç lakùaõamàcakùate làkùaõikàþ /

[476|21-476|22]
asti punaþ kvacideva kàrye kasyacit svàtantryam /

[476|22]
loke dçùñaü devadattasya snànàsanagamanàdau /

[476|22-476|23]
kaþ punarbhavàn devadattamudàharati /

[476|23]
yadyàtmànaü sa eva sàdhyaþ /
atha pa¤caskandhakaü sa ev kartà /

[476|24]
trividhaü cedaü karma kàyavàïmanaskarma /

[476|24-476|25]
tatra kàyakarmaõi tàvat kàyasya cittaparatantrà vçttiþ /

[476|25-476|26]
cittasyàpi kàye svakàraõaparatantrà vçttistasyàpyevamiti nàsti kasyacit svàtantryam /

[476|26]
pratyayaparatantrà hi sarve bhàvàþ pravartante /

[476|26-476|27]
àtmano 'pi ca nirapekùasyàkàraõatvàbhyupagamàtra svàtantryaü sidhyati /

[476|28]
tasmànnaivaülakùaõam upalabhyate ka÷citkartà /

[476|28-477|01]
yattu yasya pradhànaü kàraõaü tattsya kartetyucyate /

[477|01]
na ca àtmanaþ kvacidapi kàraõatvaü dç÷yate /

[477|01-477|02]
tasmàtsa evamapi na kartà yujyate /

[477|02-477|03]
smçtijo hi cchandaþ cchandajo vitarko vitarkàtprayatnaþ prayatnàdvàyustataþ karmeti kimatràtmà kurute /

[477|03-477|04]
phalasyàpica ka upabhogo yamayamàtmà kurvannupabhoktà kalpyate /

[477|04]
upalabhiriti cet /
nàtmanaþ upalabdhau sàmarthyaü vij¤àne pratipedhàt /

[477|05]
asatyàtmani kasmàdasattvàdhiùñhànaþ pàpapuõyopacayo na bhavati /

[477|05-477|06]
vedanàdyanà÷rayatvàt tadà÷raya÷ca ùaóàyatanaü nàtmà yathà tathoktam /

[477|07]
kathamasatyàtmani venaùñàtkarmaõa àyatyàü phalotpattiþ /

[477|07-477|08]
àtmanyapi sati kathaü vinaùñàt karmaõa àyatyàü phalotpattiþ /

[477|08]
tadà÷ritàddharmàdharmàt /

[477|08-477|09]
yathà kaþkimà÷rita ityuktottaraiùà vàco yuktiþ /

[477|09]
tasmàdanà÷ritàdeva dharmàdharmàt bhavatu /

[477|09-477|10]
naiva tu vayaü vinaùñàt karmaõa àyatyàü phalotpattiü bråmaþ /

[477|10]
kiü tarhi /

[477|10-477|11]
tatsaütatipariõàmavi÷eùàdvãjaphalavat /

[477|11]
yathà vãjàtphalamutpadyata ityucyate /

[477|11-477|12]
na ca tadvinaùñàdvãjàdutpadyate /

[477|12]
nàpyanantarameva /
kiü tarhi /

[477|12-477|13]
tatsaütatipariõàmavi÷eùàdaïkurakàõóapatràdikramaniùpannàt puùpàvasànàt /

[477|13-477|14]
tat punaþ puùpànniùpannaü kasmàttasya vãjasya phalamityucyate /

[477|14]
tadàhitaü hi tat parayàpuùpe sàmarthyam /

[477|14-477|15]
yadi hi tatpårvikànnabhaviùyat tattàdç÷asya phalasyotopattau na samarthamabhaviùyat /

[477|15-477|16]
evaü karmaõaþ phalamutpadyata ityucyate /

[477|16]
na ca tadviniùñàtkarmaõa utpadyate nàpyanantarameva /

[477|17]
kiü tarhi /
tatsaütatipariõàmavi÷eùàt /

[477|17-477|18]
kà punaþ saütatiþ kaþ pariõàmaþ ko vi÷eùaþ /

[477|18-477|19]
yaþ karmapårva uttarottaracittapravasaþ sà saütatistasyà anyathotpattiþ pariõàmaþ /

[477|19-477|20]
sa punartho 'ntaraü phalotpàdanasamarthaþ so 'ntapariõàmavi÷iùñatvàt pariõamavi÷eùaþ /

[477|20]
tadyàthà sopàdànaü maraõacittaü punarbhavasya /

[477|20-477|21]
trividhakarmapårvakatve 'pi yatkarma guru và bhavatyàsannamabhyastaü và yatkçtaü sàmarthyaü dyotyate natvanyasya /

[477|22]
àha ca 

[477|23-477|24]
     "yat guru yaccàsannaü yaccàbhyastaü kçtaü ca yat /
     pårvaü pårvaü pårvaü vãpacyate karmasaüsàre" //

[477|25]
tatra vipàkahetvàhitaü tu vipàkaphaladànasàmarthyaü vipàkaü dattvà vinivartate /

[477|25-477|26]
sabhàgahetvàhitaü tu niùyandaphaladànasàmarthyaü kliùñànàü pratipakùodayàdvinivartate /

[477|27]
akliùñànàü cittasaütànàtyantavinivçtteryadà parinirvàti /

[478|01]
atha kasmàdvipàkàdvipàkàntaraü notpadyate vãjaphalàdiva phalàntaram /

[478|01-478|02]
na tàvat dçùñàntena sarvaü samànaü bhavati /

[478|02]
tatràpi tu na phalàdeva punaþ phalàntaramutpadyate /

[478|02-478|03]
kiü tarhi /

[478|03]
viklittivi÷eùajàdvikàravi÷eùàt /

[478|03-478|04]
yo hi tatra bhåtaprakàràïkuraü nirvartayati sa tasya vãjaü nànyaþ /

[478|04-478|05]
bhàvinyà tu saüj¤àyà sàdç÷yàdvà pårvako 'pi saütàno bãjamityàkhyàyate /

[478|05-478|07]
evamihàpi tasmàdvipàkàdyadi sadasaddharma÷ravaõà dipratyayavi÷eùajaþ ku÷alasàsravo 'ku÷alo và cittavikàra utpadyate tasmàtpunarvikàràntaramutpadyate nànyatheti samànametat /

[478|07]
athavà punaretadevaü vij¤àtavyam /

[478|07-478|09]
yathà làkùàrasara¤jitàt màtuluïgapuùpàtsaütatipariõàmavi÷eùajaþ phale raktaþ ke÷ara upajàyate na ca tasmàt punaranyaþ evaü karmajàdvipàkàt na punarvipàkàntaramiti /

[478|09-478|10]
yathàsthålamidamasmadbuddhigamyaü dar÷itam /

[478|10-478|11]
nànàvidha÷aktibhinnaistu karmabhiradhivàsitàþ saütataya etàmavasthàü gatà ãdç÷aü phalamabhinivartayantãti buddhànàmeva viùayaþ /

[478|11]
àha khalvapi 

[478|12-478|13]
     "karma tadbhàvanàü tasyà vçttilàbhaü tataþ phalam /
     niyamena prajànàti buddhàdanyio na sarvathà //

[478|14-478|17]
     ityetàü suvihitahetumàrga÷uddhàü 
     buddhànàü pravacanadharmatàü ni÷amya /
     andhànàü vividhakudçùñiceùñitànàü 
     tãrthyànàü matamapavidhya yàntyanandhàþ //

[478|18-478|21]
     imaü hi nirvàõapuraikavartinãü 
     tathàgatàdityavacoü '÷ubhàsvatãm /
     niràtmatàmàryasahasravàhitàü
     na mandacakùurvivçtàmapãkùate //

[478|22-478|23]
     iti diïmàtramevedamupadiùñaü sumedhasàm /
     braõade÷oviùasyeva svasàmarthyavisarpaõa iti /

[479|01-479|02]
     pudgalako÷amabhidharmako÷abhàùyaü samàptamiti /
     kçtiriyamàcàryavasubandhupàdànàmiti //

[479|03-479|04]
     ye dharmahetuprabhavà hetuü teùàü tathàgato hyavadat /
     teùàü ca yo nirodha evaüvàdã mahà÷ramaõaþ //

=====================================================================

[479|05-479|06]
devadharmo 'yaü pravaramahàyàna sakalatathàgata÷àsanadhårddharasya uttaràpathikapaõóitasthavira÷rãlàmàvàkasya yadatra puõyamityàdi /

[479|07]
// ÷ubhamastu //

=====================================================================