Santideva: Siksasamuccaya 14. Atmabhavaparisuddhi Version: 0.1a Last updated: Sun Dec 15 15:34:47 NZDT 2002 Input by Jens Braarvig (Oslo) Converted by Richard Mahoney VOWEL SANDHIS MARKED WITH CIRCUMFLEX! ___________________________________________________________________ THIS TEXT FILE IS FOR REFERENCE PURPOSES ONLY! COPYRIGHT AND TERMS OF USAGE AS FOR SOURCE FILE. Text converted to Classical Sanskrit Extended (CSX) encoding: description character =ASCII long a à 224 circumflex a ƒ 131 long i ã 227 circumflex i Œ 140 long u å 229 circulfelx u – 150 vocalic r ç 231 long vocalic r é 233 vocalic l ë 235 long vocalic l í 237 circumflex e ˆ 136 circumflex o “ 147 velar n ï 239 palatal n ¤ 164 retroflex t ñ 241 retroflex d ó 243 retroflex n õ 245 palatal s ÷ 247 retroflex s ù 249 anusvara ü 252 capital anusvara ý 253 visarga þ 254 Other characters of the CSX encoding table are not included. Unless indicated otherwise, accents have been dropped in order to facilitate word search. For a comprehensive list of CSX and other GRETIL encodings and formats see: https://tylergneill.github.io/gretil-mirror/gretil/gretdiac.pdf and https://tylergneill.github.io/gretil-mirror/gretil/gretdias.pdf ___________________________________________________________________ àtmabhàvapari÷uddhiþ pariccheda÷ caturda÷aþ || uktàni smçtyupasthànàni | evaü yogyacitto da÷asu dikùu ÷eùa- [ Cambridge MS f107b ---> ] sya jagato duùkhasàgar“ddharaõƒbhisaübodhyupàyo vyomaparyantatraikàlyasarvadharmava÷avartitvàyƒiva tu punaþ sarvadharma÷ånyatàm avataret | evaü hi pudgala÷ånyatà siddhà bhavati | tata÷ ca chinnamålatvàt kle÷à na samudàcaranti || yath“ktam àryatathàgataguhyasåtre | tad yathƒpi nàma ÷àntamate vçkùasya målachinnasya sarva÷àkhà*patrapalà÷àþ ÷uùyanti | evam eva ÷àntamate satkàyadçùñyupa÷amàt sarvakle÷“pa÷àmyantŒti ||÷ånyatàbhàvanƒnu÷aüsàs tv aparyantàþ || yathà tàvac candrapradãpasåtre | so 'sau ÷ikùa na jàtu tra÷atã sugatànàü | so 'sau ÷åru na jàtu istriõàü va÷am etã | [ Bendall ed p243 ---> ] so 'sau sàsani prãti vindate sugatànàü | yo 'sau dharmasvabhàva jànatã supra÷àntaü || so 'sau nˆha cireõa bheùyate dvipadˆndraþ | so 'sau vaidyabhiùak bheùyate sukhadàtà | so 'sa–ddhari ÷alya sarva÷o dukhitànàü |yo 'sau dharmasvabhàva jànatã supra÷àntaü || so 'sau kùàntibalen“dgato naracandraþ | so 'sau loùñakadaõóa tàóito na ca kupyã | so 'sau chidyati aïgam aïga÷o na ca kùubhyo | yo 'sau dharmasvabhàva jànatã supra÷àntaü || nƒsau durgatiùå patiùyatã anuvya¤jana | nityaü lakùaõadhàri bheùyatã abhiråpaþ | pa¤cyo tasyƒbhij¤a bhàvitˆma nityaü | purataþ so sugatàna sthàsyatã sa ca ÷åra | ity àdi || bhagavatyàm apy uktaü | punar aparaü ÷àriputra bodhisatvena mahàsatvena buddhakàyaü niùpàdayi- [ Bendall ed p244 ---> ] tukàmena dvàtriü÷anmahàpuruùalakùaõàny a÷ãtiü cƒnuvya¤janàni pratilabdhukàmena sarvatra jàtau jàtismaratàü bodhicittƒvipraõà÷atàü bodhisatvacaryƒsaüpramoùatàü pratilabdhukàmena sarvapàpamitrapàpasahàyàn vivarjayitukàmena sarvabuddhabodhisatvakalyàõamitràõy àràgayitukàmena sarvamàramàrakàyikadevatànirjetukàmena sarvƒvaraõã yàni ÷odhayitukàmena sarvadharmƒnàvaraõatàü pratilabdhukàmena praj¤àpàramitàyàü ÷ikùitavyaü | punar aparaü ÷àriputra bodhisatvena mahàsatvena ye da÷asu dikùu buddhà bhagavantas tiùñhanti te me varõaü bhàùera- [ Cambridge MS f108a ---> ] nn iti praj¤àpàramitàyàü ÷ikùitavyaü | punar aparaü ÷àriputra bodhisatvena mahàsatvenƒikacitt“tpàdena pårvasyàü di÷i gaïgànadãvàluk“pamàn lokadhàtån samatikramitukàmena | pe | evaü sarvadikùu praj¤àpàramitàyàü ÷ikùitavyam ity àdy iti [[DOUBT]] vistaraþ || tatra yathà niràtmàna÷ ca sarvadharmàþ | karmaphalasaübandhƒvirodha÷ ca niþsvabhàvatà ca yathàdçùñasarvadharmƒvirodha÷ ca | tathà pitçputrasamàgame dar÷itam | ùaódhàtur ayaü mahàràja puruùaþ ùañspar÷ƒyatanaþ | aùñàda÷aman“pavicàraþ | ùaódhàtur ayaü mahàràja puruùˆti | na khalu punar etad yuktaü | kiü vƒitad pratãty“ktaü ùaó ime mahàràja dhàtavaþ | katame ùañ | tad yathà pçthivãdhàtur abdhàtus tejodhàtur vàyudhàtur àkà÷adhàtur vij¤ànadhàtu÷ ca | ime mahàràja ùaó dhàtavaþ ||yàvat ùaó imàni mahàràja spar÷ƒyatanàni | katamàni ùañ | cakùuþ spar÷ƒyatanaü råpàõàü dar÷anàya | ÷rotraü spar÷ƒyatanaü ÷abdànàü ÷ravaõàya | ghràõaü spar÷ƒyatanaü gandhƒràmƒghràõàya | jihvà spar÷ƒyatanaü rasànàm àsvàdanàya | kàyaspar÷ƒyatanaü spraùñavyànàü spar÷anàya | manaþspar÷ƒyatanaü dharmàõàü vij¤ànàya | imàni ca mahàràja ùañ spar÷ƒyatanàni || pe ||aùñàda÷ˆme mahàràja man“pavicàràþ | katame 'ùñàda÷a | iha puruùa÷ cakùuùà råpàõi dçùñvà | saumanasyadaurmanasy“pekùàsthànãyàny upavicarati | evaü ÷rotrƒdiùu vàcyaü | tena pratyekam indriyaùañkena saumanasyƒditrayàõàü- [ Bendall ed p245 ---> ] bhedàd aùñàda÷a man“pavicàrà bhavanti | pe | katama÷ ca mahàràjƒdhyàtmikaþ pçthivãdhàtuþ | yat ki¤cid asmin kàye 'dhyàtmaü kakkhañatvaü kharagatam upàttaü | tat punaþ katamat | tad yathà | ke÷à romàõi nakhà dantˆty àdi | ayam ucyate àdhyàtmikaþ pçthivãdhàtuþ || katama÷ ca mahàràja bàhyaþ pçthivãdhàtuþ | yat ki¤cid bàhyaü kakkhañvaü kharagatam anupàttam ayam ucyate bàhyaþ pçthivãdhàtuþ | tatra mahàràjƒdhyàtmikaþ pçthivãdhàtur utpadyamàno na kuta÷cid àgacchati nirudhyamàno*na kvacit saünicayaü gacchati | bhavati mahàràja sa samayo [ Cambridge MS f108b ---> ] yat strã adhyàtmam ahaü strŒti kalpayati | sƒdhyàtmam ahaü strŒti kalpayitvà bahirdhà puruùaü puruùˆti kalpayati | sà bahirdhà puruùaü puruùˆti kalpayitvà saüraktà satã bahirdhà puruùeõa sàrdhaü saüyogam àkàïkùate | puruùo 'dhyàtmaü puruùo 'smŒti kalpayatŒti pårvavat | tayoþ saüyogƒkàïkùayà saüyogo bhavati | saüyogapratyayàt kalalaü jàyate | tatra mahàràja ya÷ ca saükalpo ya÷ ca saükalpayità | ubhayam etan na saüvidyate | striyàü strã na saüvidyate | puruùe puruùo na saüvidyate | iti hy asann asadbhåtaþ saükalpo jàtaþ | so 'pi saükalpàsvabhàvena na saüvidyate | yathà saükalpas tathà saüyogo 'pi kalalam api svabhàvena na saüvidyate | ya÷ ca svabhàvato na saüvidyate tat kathaü kakkhañatvaü janayiùyati | iti hi mahàràja saükalpaü j¤àtvà kakkhañatvaü veditavyaü yathà kakkhañatvam utpadyamànaü na kuta÷cid àgacchati | nirudhyamànaü na kvacit saünicayaü gacchatŒti | bhavati mahà- [ Bendall ed p246 ---> ] ràja samayo yad ayaü kàyaþ ÷ma÷ànaparyavasàno bhavati | tasya tat kakkhañatvaü saüklidyamànaü nirudhyamànaü na pårvàü di÷aü gacchati | na dakùiõàü | na pa÷cimàü | n“ttaràü | n“rdhvaü | nƒdho | na tu vidi÷aü gacchati | evaü mahàràjƒdhyàtmikaþ pçthivÄ«dhàtur draùñavyaþ | bhavati mahàràja sa samayo*yadƒkà÷ãbhåte lokasaünive÷e bràhmaü vimànaü saütiùñhate mahàratnamayaü | tan mahàràja kakkhañatvam utpadyamànaü na kuta÷cid àgacchati | cakravàóamahàcakravàóàþ saütiùñhante dçóhàþ sàrƒikaghanà vajramayàs teùàm api kakkhañatvam utpadyamànaü na kuta÷cid àgacchati | sumeravaþ parvataràjàno yugaüdharà nimiüdharˆ÷àdharà yàvat kàlaparvatàþ saütiùñhante | sarva÷ ca trisàhasramahàsàhasro lokadhàtuþ saütiùñhate | catura÷ãtir yojanasahasràõy udvedhena | madhye cƒùñaùaùñiü yojana÷atasahasraü mahàpçthivã saütiùñhate | tad api mahàràja kakkhañatvaü samudàgacchat kuta÷cid àgacchati | bhavati mahàràja sa samayo yadƒyaü lokaþ saüvartate | tadˆyaü mahàpçthivã [ Cambridge MS f109a ---> ] agninà và dahyate 'dbhir và klidyate vàyunà và vikãryate | tasyƒgninà dahyamànàyà maùir api na prajàyate tad yathƒpi nàma sarpiùo và tailasya vƒgninà dahyamànasya na maùir na chàyikà praj¤àyate evam evƒsyàs trisàhasramahàsàhasràyà lokadhàtor agninà dahyamànàyà nƒiva maùir na chàyikƒva÷iùñà praj¤àyate | evam adbhir lavaõavilayavad vàyunà vairambhavàtƒbhihata÷akuntavat pçthivyàü na ki¤cid ava÷iùñaü praj¤àyatae iti pañhyate | tatra mahàràja pçthivãdhàtor utpàdo 'pi ÷ånyaþ vyayo 'pi ÷åny“tpanno 'pi pçthivãdhàtuþ svabhàva÷ånya | iti hi mahàràja pçthivãdhàtuþ pçthivãdhàtutvena n“palabhyate 'nyatra vyavahàràt | so 'pi vyavahàro na strã na puruùaþ | evam evƒitan mahàràja yathàbhåtaü samyakpraj¤ayà draùñavyaü | tatra katamo 'bdhàtuþ | yad idam asmin kàye 'dhyàtmaü pratyàtmam àpaþ | abgataü | aptvaü snehaþ | snehagataü snehatvaü dravatvam upagatam upàttaü || tat punaþ katamat | tad yathà | a÷ru svedaþ kheñaþ siïghàõakaü- [ Bendall ed p247 ---> ] va÷à lasikà majjà medaþ pittaü ÷leùmà påyaþ ÷oõitaü kùãraü prasràvˆty àdir ayam ucyante àdhyàtmiko 'bdhàtuþ | pe ||bhavati mahàràja sa samayo yat priyaü dçùñvƒ÷ru pravartate | duùkhena cƒbhyàhatasya dharmasaüvegena vƒ÷ru pravartate | vàtena vƒkùi prasyandate | yàvat sa mahàràjƒbdhàtur na kuta÷cid àgacchati | bhavati mahàràja sa samayo yadƒdhyàtmiko 'bdhàtuþ pari÷uùyati | sa pari÷uùyan nirudhyamàno*na kvacid gacchati | pe | vivartamàne khalu punar loke samantàd dvàtriü÷at pañalƒbhraghanàþ saütiùñhante saüsthàya sarvàvantaþ | trisàhasramahàsàhasraü lokadhàtuü chàdayanti | yataþ pa¤cƒntarakalpàn ãùàdhàro devo varùati | evaü pa¤ca gajaprameho devo varùati | pa¤cƒcchinnadhàraþ |pa¤ca sthålabindukaþ | tatˆyaü mahàpçthivã yàvad brahmalokàd udakena sphuñà bhavati | sa mahàràja tàvan mahàn abdhàtur utpadyamàno na kuta÷cid àgacchati | bhavati mahàràja sa samayo yad ayaü lokaþ saüvartate | saüvartamàne khalu punar loke dvitãyasya såryasya pràdurbhàvo bhavati | dvitãyasya så- [ Cambridge MS f109b ---> ] ryasa loke pràdurbhàvàd utsàþ saràüsi kunadya÷ ca ÷uùyanti | evaü tçtãyasya mah“tsà mahànadyaþ | caturthasyƒnavataptaü mahàsaraþ sarveõa sarvam ucchuùyati | caturthasya såryasya pràdurbhàvàn mahàsamudrasya yojanikam apy udakaü parikùayaü paryàdànaü gacchati | dviyojanikam api tricatuþpa¤cada÷aviü÷atitriü÷accatvàriü÷atpa¤cà÷adyojanikam api yàvac catvàriü÷adyojanasahasram udakam ava÷iùñaü bhavati | yàvad dvitàlamàtraü |yàvat kaõñhamàtraü | yàvad goùpadamàtram udakam ava÷iùñaü bhavati | bhavati mahàràja sa samayo yan mahàsamudre pçthitapçthitàny ava÷iùñàni bhavanti | pe || bhavati mahàràja sa samayo yan mahàsamudre 'ïgulisnehamàtram apy udakaü nƒva÷iùñaü bhavati | sa mahàràja tàvàn abdhàtur nirudhyamàno na kvacid gacchati | pe | tasya khalu punar mahàràjƒbdhàtor utpàdo 'pi ÷ånyaþ | vyayo 'pi ÷ånyaþ tiùñhann api so 'bdhàtuþ [ Bendall ed p248 ---> ] svabhàva÷ånyˆti hi mahàràjƒbdhàtur abdhàtutven“palabhyate 'nyatra vyavahàramàtràt | so 'pi vyavahàro na strã na puruùaþ pårvavat || àdhyàtmikas tejodhàtuþ katamaþ || yat ki¤cid asmin kàye tejas tejogatam åùmagatam upagatam upàttaü | tat punaþ katamat | yenƒyaü kàyƒtapyate saütapyate | yena vƒsyƒsitapãtakhàditàni samyaksukhena paripàkaü gacchati | yasya c“tsadatvàj jvarito jvaritˆti saükhyàü gacchati || pe || bàhyas tejodhàtuþ katamaþ | yad bàhyaü tejas tejogatam åùmagatam upagatam upàttaü | tat punaþ katamat | yan manuùyƒraõãsahagatebhyo garbhalasahagatebhyo và gomayacårõena và kàrpàsapicunƒvàsam anveùante yad utpannaü gràmam api dahati gràmaprade÷am api dahati yàvad dvãpaü và kakùaü tçõànàü và dàvaü và kàùñhaü và yàvad dahan paraitŒty àdi |tatra mahàràjƒdhyàtmikas tejodhàtur utpadyate na kuta÷cid àgacchati nirudhyamàno na kvacit saünicayaü gacchati | iti hy abhåtvà bhavati bhåtvà ca prativigacchati svabhàvarahitatvàt || evaü yat ki¤cid asmin kàye vàyur vàyugataü laghutvaü samudãraõatvaü | tat punaþ katamat | tad yath“rdhvagamà vàyavo 'dhogamàþ pàr÷vƒ÷rayàþ pçùñhƒ÷rayàþ kukùigamàþ ÷astrakàþ [ Cambridge MS f110a ---> ] kùurakàþ såcakàþ pippalakà vàtƒùñhãlà vàtagulmƒ÷vàsapra÷vàsƒïgƒnusàriõo vàyavˆty àdi | santi bahirdhà pårve vàyavo dakùiõàþ pa÷cim“ttarà vàyavaþ sarajasaþ arajasaþ parãttà mahadgatà vàyavˆti | bhavati mahàràja sa samayo yan mahàvàyuskandhaþ samudàgataþ | [ Bendall ed p249 ---> ] vçkùƒgràn api pàtayati | kuóyàn api parvatƒgràn api pàtayati | pàtayitvà nirupàdàno vigacchati | yaü satvà÷ cãvarakarõikena và vidhamanakena vàtƒnuvçttena và paryeùyante | yàvad ayam ucyate bàhyo vàyudhàtuþ | tasyƒpy utpattiþ pårvavat ||àdhyàtmikƒkà÷adhàtuþ katamaþ | yat ki¤cid asmin kàye 'dhyàtmaü pratyàtmam upagatam upàttam àkà÷agatam ihƒbhyantarasaükhyàbhåtaü | asphuñam aspharaõãyaü tvaïmànsa÷oõitena | tat punaþ katamat | yad asmin kàye cakùuþ suùiram iti và yàvan mukhaü và mukhadvàraü và kaõñhaü và kaõñhanàóyà và yena cƒbhyavaharati yatra cƒvatiùñhate | yena cƒsyƒ÷itapãtakhàditƒsvàditam adhastàt pragharati | ayam ucyatae àdhyàtmikƒkà÷adhàtuþ | evaü bàhye 'pi yad asphuñam aspharaõãyaü råpagatenƒpaliguddhaü suùirabhàva÷ chidraü | ayam ucyate bàhyaþ àkà÷adhàtuþ || bhavati mahàràja sa samayo yat karmapratyayàd àyatanàni pràdurbhavanti tàny àkà÷adhàtuü paricàrayanti | tatra saükhyà bhavaty àdhyàtmikƒkà÷adhàtur iti | sa na kuta÷cid àgacchati | bhavati samayo yad råpaü bibharti sarvam àkà÷ãbhavati | tat kasya hetoþ | akùayo hy àkà÷adhàtuþ sthiro 'calaþ | tad yathà mahàràjƒsaüskçto nirvàõadhàtuþ | evam evƒkà÷adhàtuþ sarvatrƒnugato draùñavyaþ | tad yathƒpi nàma mahàràja puruù“tthale de÷e udapànaü và kuñakaü và kåpaü và puùkariõãü và khànayet | tat kiü manyase mahàràja yat tatrƒkà÷aþ kutas tad àgatam iti | àha | na kuta÷cid bhagavan | bhagavàn àha | tad yathƒpi nàma mahàràja sa puruùaþ punar eva tad udapànaü và yàvat puùkariõãü và pårayet | tat kiü manyase mahàràja yat tad àkà÷aü kvacid gatam iti | àha | na kvacid gataü bhagavan | tat kasya hetoþ | na hy àkà [ Bendall ed p250 ---> ] ÷a- [ Cambridge MS f110b ---> ] dhàtur gamane vƒgamane và pratyupasthitaþ | na strãbhàvena na puruùabhàvena pratyupasthitaþ | bhagavàn àha | iti hi mahàràja bàhyƒkà÷adhàtur acalaþ |avikàraþ |tat kasya hetoþ | ÷ånyo hy àkà÷adhàtur àkà÷adhàtutvena | virahitƒkà÷adhàtur àkà÷adhàtutvena | na puruùabhàvena na strãbhàvena pratyupasthitaþ | evam eva yathàbhåtaü samyakpraj¤ayà draùñavyaü || tatra katamo vij¤ànadhàtur yà cakùurindriyƒdhipateyà | råpƒrambaõaprativij¤aptiþ | yàvad iti hi mahàràja yà kàcid varõasaüsthànaprativij¤aptir ayam ucyate cakùurvij¤ànadhàtuþ | pe | iti hi yà ùaóindriyƒdhipateyà ùaóviùayƒrambaõà viùayavij¤aptir ayam ucyate vij¤ànadhàtuþ | sa khalu punar ayaü mahàràja vij¤ànadhàtur nˆndriyani÷rito na viùayebhyƒgato na madhye 'ntarasthàyã sa nƒdhyàtma bahirdhà n“bhayam antareõa | sa khalu punar ayaü mahàràja vij¤ànadhàtur vastu prativij¤apya niruddhaþ | s“tpadyamàno na kuta÷cid àgacchati nirudhyamàno na kvacid gacchati | tasya khalu punar vij¤ànadhàtor utpàdo 'pi ÷ånyaþ | vyayo 'pi ÷ånyaþ | utpanno 'pi vij¤ànadhàtuþ svabhàva÷ånyaþ | iti mahàràja vij¤ànadhàtur vij¤ànadhàtutvena ÷ånyo n“palabhyate 'nyatra vyavahàràt | so 'pi vyavahàro na strã na puruùaþ | evam etad yathàbhåtaü samyakpraj¤ayà draùñavyaü || tatra mahàràja katamac cakùuràyatanaü | yac caturõàü mahàbhåtànàü prasàdaþ | tad yathà pçthivãdhàtor abdhàtos tejodhàtor vàyudhàtor yàvat | tatra pçthivãdhàtuprasàda÷ cakùuràyatanaü nƒbdhàtuprasàdo na tejodhàtuprasàdo na vàyudhàtuprasàda÷ cakùuràyatanaü | tat kasya hetoþ | na hi pçthivãdhàtuprasàdaþ kasyacid dharmƒyatanaü vƒyatanapratilambhena và pratyupasthitaþ | evaü yàvan na vàyudhàtuprasàdaþ kasyacid dharmasyƒyatanaü vƒyatanapratilambhena và pratyupasthitaþ | tat kasya [ Bendall ed p251 ---> ] hetoþ | ni÷ceùñà hy ete dharmà niùñhàpàrà nirvàõasamà | iti hi mahàràjƒikƒikato dharmàn mçgyamàõàn cakùuràyatanaü n“palabhate 'nyatra vyavahàràt | tat kasya hetoþ | ÷ånyo hi pçthivãdhàtuprasàdaþ pçthivãdhàtuprasàdena | yàvac chånyo vàyudhàtuprasàdo vàyudhàtuprasàdena | ye ca dharmàþ svabhàvena ÷ånyàþ [ Cambridge MS f111a ---> ] kas teùàü prasàdo và kùobho và | yeùàü na prasàdo na kùobh“palabhyate | kathaü te råpaü drakùyanti | iti hy atyantatayà cakùuràyatanaü ÷ånyaü cakùuràyatanasvabhàvena tat pårvƒntato n“palabhyate || aparƒntato 'pi n“palabhyate | anàgamanatàü gamanatàü c“pàdàya sthànam apy asya n“palabhyate svabhàvavirahitatvàt | yac ca svabhàvena na saüvidyate | na tat strã na puruùaþ | tena kà manyanà | manyanà ca nàma mahàràja màragocaraþ | amanyanà buddhagocaraþ | tat kasya hetoþ | manyanƒpagatà hi sarvadharmàþ | pe | tatra mahàràja katamac chrotrƒyatanaü | yac caturõàü mahàbhåtànàü prasàdo | yàvad iti hi mahàràja sarvadharmà vimokùƒbhimukhà dharmadhàtuniyatƒkà÷adhàtuparyavasànƒpràptikà avyavahàrƒnabhilàpyƒnabhilapanãyàþ | yatra mahàràjˆndriyàõi pratihanyante te viùayˆty ucyante | cakùur hi råpe pratihanyate tasmàd råpàõi cakùurviùayˆty ucyante | evaü ÷rotraü ÷abdeùv ity àdi | tatra cakùå råpe pratihanyatˆti nipàtaþ | pratihanyanà teùàü nirdiùñà | tathà hi cakùå råpeùu trividhaü nipatatŒti | anukåleùu ÷ubhasaüj¤ayà | pratikåleùu pratighasaüj¤ayà | nƒivƒnukåleùu na pratikåleù–pekùayà | evaü mano dharmeùv ity àdi | tae ime viùayà manogocarˆty ucyante | atra hi mana÷ carati | upavicarati | tasmàn manogocarˆty ucyante | yad etan mahàràja mano 'pratikåleùu råpeùv anunãtaü carati | tenƒsya ràg“tpadyate | pratikåleùu råpeùu pratihataü carati tenƒsya [ Bendall ed p252 ---> ] dveù“tpadyate | nƒivƒnukåleùu na pratikåleùu saümåóhaü carati | tenƒsya moh“tpadyate | evaü ÷abdƒdiùv api trividham àrambaõam anubhavati pårvavat || tatra mahàràja mày“pamànŒndriyàõi | svapn“pamà viùayàþ | tad yathƒpi nàma mahàràja puruùaþ suptaþ svapnƒntare janapadakalyà- [ Cambridge MS f111b ---> ] õyà striyà sàrdhaü paricaret | sa ÷ayitavibuddho janapadakalyàõãü striyam anusmaret | tat kiü manyase mahàràja saüvidyate svapnƒntare janapadakalyàõã strã | àha | n“ hŒdaü bhagavan | bhagavàn àha | tat kiü manyase mahàràjƒpi nu sa puruùaþ paõóitajàtãyo bhavet | yaþ svapnƒntare janapadakalyàõãü striyam anusmaret | tayà và sàrdhaü krãóitam abhinive÷et | àha | n“ hŒdaü bhagavan | tat kasya hetoþ | atyantatayà hi bhagavan svapnƒntare janapadakalyàõã na saüvidyate n“palabhyate | kutaþ punar anayà sàrdhaü paricaraõà | anyatra yàvad eva sa puruùo vighàtasya klamathasya bhàgã syàt | yas tàm abhinivi÷et || bhagavàn àha | evam eva mahàràja bàlo '÷rutavàn pçthagjana÷ cakùuùà råpàõi dçùñvà saumanasyasthànãyàny abhinivi÷et | so 'bhiniviùñaþ sann anunãyate 'nunãtaþ saürajyate | saürakto ràgajaü karmƒbhisaüskaroti | trividhaü kàyena caturvidhaü vàcà trividhaü manasà | tac ca karmƒbhisaüskçtam àditƒiva kùãõaü niruddhaü vigataü vipariõataü na pårvàü di÷aü ni÷ritya tiùñhati | na dakùiõàü na pa÷cimàü n“ttaràü n“rdhvaü nƒdho nƒnuvidi÷aü | nˆha na tiryak | n“bhayam antarà | tat punaþ kàlƒntareõa maraõakàlasamaye pratyupasthite | jãvitˆndriyanirodhe àyuùaþ parikùayàt tatsabhàgasya karmaõaþ kùãõatvàc carama- [ Bendall ed p253 ---> ] vij¤ànasya nirudhyamànasya manasƒrambaõãbhavati | tad yathƒpi nàma ÷ayitavibuddhasya janapadakalyàõŒti manasƒrambaõaü bhavati | iti hi mahàràja caramavij¤ànenƒdhipatinà tena ca karmaõƒrambaõenƒupapattyaü÷ikadvayapratyayaü prathamavij¤ànam utpadyate | yadi và narakeùu yadi và tiryagyonau yadi và yamaloke yadi vƒsure kàye yadi và manuùyeùu yadi và deveùu | tasya ca prathamavij¤ànasyƒupapattyaü÷ikasya samanantaraniruddhasyƒnantarasabhàgà cittasaütatiþ pravartate | yatra vipàkasya pratisaüvedanà praj¤àyate | tatra ya÷ caramavij¤ànasya nirodhas tatra cyutir iti saükhyàü gacchati | yaþ [ Cambridge MS f112a ---> ] prathamavij¤ànasya pràdurbhàvas tatr“papattiþ | iti hi mahàràja na ka÷cid dharmo 'smàl lokàt paraü lokaü gacchati | cyutyupapattã ca prajàyete | tatra mahàràja caramavij¤ànam utpadyamànaü na kuta÷cid àgacchati ||nirudhyamànaü na kvacid gacchati | karmƒpy utpadyamànaü na kuta÷cid àgacchati | nirudhyamànaü na kvacid gacchati | prathamavij¤ànam apy utpadyamànaü na kuta÷cid àgacchati | nirudhyamànaü ca na kvacid gacchati | tat kasya hetoþ | svabhàvavirahitatvàt | caramavij¤ànaü caramavij¤ànena ÷ånyaü | karma karmaõà ÷ånyaü | prathamavij¤ànaü prathamavij¤ànena ÷ånyaü | cyuti÷ cyutyà ÷ånyà | upapattir upapattyà ÷ånyà | karmaõàü cƒbandhyatà prajàyate vipàkasya ca pratisaüvedanà na cƒtra ka÷cit kartà na bhoktƒnyatra nàmasaüketàt | [ Bendall ed p254 ---> ] tad yathƒpi nàma mahàràja puruùaþ suptaþ svapnƒntare ÷atruõà sàrdhaü saügràmayet | sa ÷ayitavibuddhaþ | tam evƒnusmaret | tat kiü manyase mahàràja saüvidyate svapnƒntare ÷atruþ | ÷atruõà và sàrdhaü saügràmˆti | àha | n“ hŒdaü bhagavan | bhagavàn àha | tat kiü manyase mahàràjƒpi nu sa puruùaþ paõóitajàtãyo bhavet | yo 'sau svapnƒntare ÷atrum abhinivi÷et | ÷atruõà và sàrdhaü saügràmaü | àha | n“ hŒdaü bhagavan | tat kasya hetoþ | atyantatayà hi bhagavan svapne ÷atrur na saüvidyate kutaþ punas tena sàrdhaü saügràmaþ | anyatra yàvad eva sa puruùo vighàtasya klamathasya ca bhàgã syàt yas tam abhinivi÷et | bhagavàn àha | evam eva mahàràja bàlo '÷rutavàn pçthagjana÷ cakùuùà råpàõi dçùñvà daurmanasyàsthànãyàny abhinivi÷ate 'bhiniviùñaþ san pratihanyate | pratihataþ saütuùyati | duùño doùajaü karmƒbhisaüskarotŒti pårvavat | tad yathƒpi nàma mahàràja puruùah [ Cambridge MS f112b ---> ] suptaþ svapnƒntare pi÷àcena paripàtyamàno bhãtaþ saüoham àpadyate | sa ÷ayitavibuddhas taü pi÷àcaü taü ca saümoham anusmaret | tat kiü manyase mahàràja saüvidyante svapne pi÷àcaþ saümoho và | yàvad evam eva mahàràja bàlo '÷rutavàn pçthagjana÷ cakùuùà råpàõi dçùñv“pekùàsthànãyàny abhinivi÷ate 'bhiniviùñaþ san muhyati måóho mohajaü karmƒbhisaüskarotŒti pårvavat | tad yathƒpi nàma mahàràja puruùaþ suptaþ svapnƒntare janapadakalyàõyà gàyantyà madhuraü gãtasvaraü madhuraü ca tantrãsvaraü ca ÷çõuyàt | sà tena gãtavàditena paricàrayet | sa ÷ayitavibuddhas tad eva gãtavàditam anusmaret | tat kiü manyase mahàràjƒpi nu sa puruùaþ paõóitajàtãyaþ svapnƒntare janapadakalyàõyà gãtavàditam abhinivi÷et | àha | n“ hŒdaü bhagavan | bhagavàn àha | tat kasya hetoþ | atyantatayà hi bhagavan svapnƒntare janapadakalyàõã strã na saüvidyate n“palabhyate | kutaþ punar asyà gãtavàditaü | anyatra yàvad eva sa puruùo [ Bendall ed p255 ---> ] vighàtasya klamathasya ca bhàgã syàt | yas tad abhinivi÷et | bhagavàn àha | evam eva mahàràja bàlo '÷rutavàn pçthagjanaþ ÷rotreõa ÷abdàn ÷rutvà saumanasyasthànãyàny abhinivi÷ate | iti pårvavat | evaü gandhƒdiùu tridhà tridhà veditavyam || pe ||atra mahàràja mànasaü nive÷ayitavyaü | kim ity ahaü sadevakasya lokasya cakùur bhaveyaü | ulkà pradãpƒlokabhåtaþ | kålaü naus tãrthaü | nàyakaþ pariõàyakaþ dai÷ikaþ sƒrthavàhaþ | puro javeyaü | mukto mocayeyam à÷vastƒ÷vàsayeyaü parinirvçttaþ parinirvàpayeyam iti | pårvà hi koñir mahàràja na praj¤àyate 'i÷varyƒdhipatyànàm anubhåya mànànàü | iti hi mahàràja mày“pamànŒndriyàõy a- [ Cambridge MS f113a ---> ] tçptàny atarùaõãyàni | svapn“pamà viùayƒtarùakƒtçptikaràþ ||atrƒnantaya÷a÷cakravartinaþ kathà svargàc ca patite tasmin saràjakaiþ pauraiþ parivçtƒivaü pañhyate | tad yathƒpi nàma mahàràja sarpirmaõóo và navanãtamaõóo và taptàyàü vàlukàyàm upanikùipto 'vasãdati | na saütiùñhate | evam eva mahàràjƒnantaya÷ƒvasãdati na saütiùñhate | atha ràjà priyaükaro ràjànam anantaya÷asaü tathƒvasãdantaü | upasaükramyƒitad avocat | kiü vayaü mahàràja lokasya vyàkuryàmaþ | kiü ràj¤o 'nantaya÷asaþ subhàùitam iti | sƒha | vaktavyaü | mahàràjƒnantaya÷à÷ caturdvãpeùu ràjyƒi÷varyaü kàrayitvƒbandhyamanorathatàm anubhåya sarvadrumƒkàlaphalatàü sarv“padravaprasrabdhisarvasatvƒbandhyamanorathatàü gandh“dakavarùaü hiraõyavarùaü suvarõavarùaü sarv“pakaraõavarùaü cƒnubhåya caturo mahàdvãpàn adhyàvasitvà ÷akrasyƒrdhƒsanam àkramyàtŒcchayà na mukto 'tçptƒiva kàmaiþ kàlagatˆti | evaü tvaü mahàràja vyàkuryˆty evam uktvà ca ràjƒnantaya÷àþ kàlam akàrùãt | pe || ta- [ Bendall ed p256 ---> ] smàt tarhi te mahàràja marãcikàyàm udakasvabhàvo nƒbhån na bhaviùyati na cƒitarhi vidyate | evam eva mahàràja råpavedanàsaüj¤à saüskàravij¤anàü svabhàvo nƒbhån na bhaviùyati na cƒitarhi vidyatae ity àdi || punar apy uktaü | etàvac cƒitat j¤eyam | yad uta saüvçtiþ paramƒrtha÷ ca | tac ca bhagavatà ÷ånyataþ sudçùñaü suviditaü susàkùàtkçtaü | tena sa sarvaj¤ˆty ucyate | tatra saüvçtir lokapracàratas tathàgatena dçùñà | yaþ punaþ paramƒrthaþ so 'nabhilàpyaþ | [ Cambridge MS f113b ---> ] anàj¤eyo 'vij¤eyo 'de÷ito 'prakà÷ito yàvad akriyo yàvan na làbho nƒlàbho na sukhaü na duùkhaü na ya÷o nƒya÷aþ | na råpaü nƒråpam ity àdi || tatra jinena jagasya kçtena saüvçti de÷ita lokahitàya | yena jagat sugatasya sakà÷e saüjanayãha prasàdasukhƒrthe || saüvçti praj¤amayã narasiühaþ ùaógatayo bhaõi satvagaõànàü | narakatira÷ ca tathƒiva ca pretàn àsurakàya naràü÷ ca maråü÷ ca || nãcakulàüs tath“ccakulàü÷ ca àóhyakulàü÷ ca daridrakulàü÷ cˆty àdi || [ Bendall ed p257 ---> ] puna÷ c“ktaü | katamƒiùa dharmo yo bhagavatà vyàkçto 'nuttaràyàü samyaksaübodhau | kiü råpam uta vedanƒho ÷vit saüj¤“tƒho saüskàrƒtha vij¤ànaü bhagavatà vyàkçtam anuttaràyàü samyaksaübodhàv iti | teùàm etad abhåt | na råpaü yàvan na vij¤ànaü bhagavatà vyàkçtam anuttaràyàü samyaksaübodhau | tat kasya hetoþ | anutpàdo hi råpam anutpàdo bodhiþ | tat katham anutpàdo 'nutpàdam abhisaübudhyate | evaü yàvad vij¤ànam || pe || tad evam anupalabhyamàneùu sarvadharmeùu katamo 'tra buddhaþ | katamà bodhiþ | katamo bodhisatvaþ | katamad vyàkaraõam | ÷ånyaü hi råpaü råpeõa yàvad vij¤ànaü || pe ||yàvad eva vyavahàramàtram etat | nàmadheymàtraü saüketamàtraü saüvçtimàtraü praj¤aptimàtraü | nƒlam atra paõóitair abhinive÷“tpàdayitavyˆti || tathƒtrƒivƒhuþ | nirmàõaratayo devà yathà vayaü bhagavan | bhagavato bhàùitasyƒrtham àjànãmaþ | sarvadharmà bhåtakoñir anantakoñir anàvaraõakoñir apratiùñhitakoñir ity àdi || sarvadharmà bhagavan bodhiþ | svabhàvavirahità boddhavyàþ | anta÷ƒnantaryàõy api bodhiþ | tat kasya hetoþ | aprakçtikà hi bhagavan bodhir aprakçtikàni ca pa¤cƒnantaryàõi | ten“cyate ànantaryàõi bodhir iti | tathà vihasyante bhagavan ye kecit parinirvàtukàmàþ | tat kasya hetoþ | yadi ka÷cit saüsàrapratipa- [ Cambridge MS f114a ---> ] nno bhavet | sa nirvàõaü paryeùatae iti || punar uktaü | bhåtakoñir iti bhagavan yad uktaü nirmàõaratibhir devais tatra vayaü bhåtam api n“palabhàmahe | kiü punar asya koñim | tat kasya hetoþ | yo hi ka÷cid bhagavan bhåtam upalabhate | koñim api sa tasy“palabhate dvaye cƒsau caratŒti || tathƒtrƒiva sahàüpatibrahmaõà ÷àstà stutaþ || supiti yatha naraþ kùudhƒbhibhåtaþ ÷atarasabhojanabhu¤jino ca tçptaþ | na pi ca kùudha na bhojanaü na satvaþ supina yathƒiva nidçùña sarvadharmàþ || [ Bendall ed p258 ---> ] bhaõi naru pañhane manoj¤avàcaü priyu bhavatã na ca saükramo 'sti vàcaü | na ca vacana cƒsya rakta vàcàm upalabhase na ca tatra saü÷ayo 'sti || ÷ruõati yatha manoj¤a vãõa÷abdaü madhura na cƒsti svabhàvataþ sa ÷abdaþ | tathˆmi vidu skandha prekùamàõo na labhati bhàvu svabhàvataþ sumedhàþ || pe || yatha naru iha ÷aïkha÷abda ÷rutvà vimç÷ati vidva kuto ya pràdubhåtaþ | na ca labhati svabhàva ÷ånyabhàvaü tatha tv aya dçùña narˆndra sarvadharmàþ ||yatha naru iha bhojanaü praõãtaü vimç÷ati aïga÷u siddham asvabhàvam | yatha rasu tatha te 'ïga tatsvabhàvàs tatha tv aya dçùña maharùi sarvadharmàþ || yatha naru ihˆndrayaùñi dçùñvà vimç÷ati aïga÷u niþsvabhàva ÷ånyam | vimç÷atu yatha yaùñi te 'ïga ÷ånyàs tatha tv aya dçùña maharùi sarvadharmàþ ||puravara yathƒïga÷o vibhajya nagaru svabhàvatu nàmato na labdham | yatha nagara tathƒïga sarva÷ånyàs tatha tv aya dçùña narˆndra sarvadharmàþ || mudita yatha naràga mukta bherã harùa janeti svabhàva÷ånya÷abdà | svaru yatha tatha te 'ïga tatsvabhàvaü tatha tv aya dçùña maharùi sarvadharmàþ || [ Bendall ed p259 ---> ] ... ... hanatu yatha narasya tàü hi bherãü pratighu na vidyati nƒpi snehadhàtuþ | vimç÷atu bherŒva te 'ïga tatsvabhàvàs tatha tv aya dçùña narˆndra sarvadharmàþ ||hanatu yatha narasya tàü hi bherãü svaru na sa manyati ràmayàmi lokam | svaru yatha tatha te 'ïga tatsvabhàvàþ [ Cambridge MS f114b ---> ] tatha tv aya dçùña narˆndra sarvadharmàþ || hanatu yatha narasya tasya bheryàü na pi svaru aïga÷u nƒpi sa svatantraþ | svaru yatha tatha te 'ïga tatsvabhàvàs tatha tv aya dçùña maharùi sarvadharmàþ || puna÷ c“ktaü | satvƒrambaõanàyakena kathità maitrã ÷ubhàbhàvanà | satva÷ cƒsya vibhàvitaþ suviditaü niþsatva sarvaü jagat | tatrƒivaü dvipad“ttamo 'kaluùo niþsaü÷ayà mànasaþ | tena tvà sugataü vibhàvitamatiü påjema påjƒriham || duùkhaü cà sugatà [[DOUBT]] da÷addi÷igataü nƒivaü parãdç÷yate | [ Bendall ed p260 ---> ] satveùå karuõà ca nàma bhaõità devƒtideva tvayà | evaü bho jinapuïgavà jinamataü aj¤àta yathàvataþ | tena tvàü dvipad“ttamà naravaràþ påjema påjƒriham || satvànƒiva na duùkhaü ÷àkyamuninà yasyƒpanãtaü dukhaü | jàtàs te mudità÷ ca hçùñamanaso 'ratã÷ ca tair n“ditàþ || evaü buddhanayaü acintiyanayaü yàthàvato jànato | tasmàt påjiya tvàü naràõa pravaraü pràyema pràptaü phalaü || kàyaþ kàyavivarjitena muninà nƒsàdito màrgatàü | nƒivaü te smçtinàyakà na bhaõità nƒiva pramuùñà smçtiþ || uktaü c“ sugatena bhàvapathimàþ kàyaü gatà bhàvanàþ | evaü buddhanayaü viditva sugatà påjà kçtà tàyinaþ || bhàvethaþ ÷amathaü vipa÷yanam ayaü màrgaü dukhà ÷àntaye | [ Bendall ed p261 ---> ] ÷àntàs te bhagavan savàsanamalà yehã jagat kliùyate || ÷amatha÷ cƒtha vipa÷yanà na ca malà sarve 'ti ÷ånyà mune | asmin devagaõà na kàïkùa kvacanà påjentu tvàü nàyakaü | ity àdi || punar uktaü | ÷ånyaü hi cakùu÷ cakùuþsvabhàvena | yasya ca dharmasya svabhàvo na vidyate so 'vastukaþ | yo 'vastukaþ so 'pariniùpannaþ yo 'pariniùpannaþ sa n“tpadyate na nirudhyate | pe || yat triùv apy adhvasu n“palabhyate na tac cakùur nˆndriyaü kathaü tasya vyavahàro j¤eyaþ | tad yathƒpi nàma riktamuùñir alãkaþ | yàvad eva nàmamàtraü n“ tu khalu paramƒ- [ Cambridge MS f115a ---> ] rthato riktam upalabhyate na muùñiþ | evaü cakùu÷ cˆndriyaü ca rikte muùñisadç÷am alãkam asadbhåtaü tucchaü mçùàmoùadharme bàl“palàpanaü mårkhasaümohanam yàvad eva nàmamàtram || punar atrƒivƒha | svapnƒntare mahàvçùñir àsravàõàü pravartanà | dar÷ità te mahàvãrƒsrav“tpattipaõóitàþ || svapne yathà ÷ira÷chedo dçùñas te àsravakùayaþ | dar÷itaþ sarvavij¤ànàü sarvadar÷in namo 'stu te || atrƒiva ca drumeõa kinnararàjena bhagavàn pçùñaþ pratyàha | yad vadasi ÷ånyatàü ca vyàkaraõaü | cƒpy ahaü na jànàmi | syàd yadi kiücid a÷ånyaü na bhavej jinenƒsya vyàkaraõam || kiükàraõaü | tathà hi | sthitaü bhavet tat svake bhave | kåñasthanirvikàraü | na tasya vçddhir na parihàõiþ | na kriyà na ca kàraõaü | yat svabhàva÷ånyam àdar÷amaõóale supari÷uddhe saüdç÷yate pratibi- [ Bendall ed p262 ---> ] mbam | tathƒiva druma jànãhŒmàn dharmàn | avikàraü dharmadhàtum imàü ca påjàü drumƒïga÷o vicàrayasi | aïga÷o nirãkùya påjàü | katame 'vikàriõo 'ïgàþ || yad api ca nirãhakatvaü kriyàü ca na jànase mayà proktaü | ÷akañƒïga saünipàtaü nirãkùva ÷akañasya cƒiva kriyàü || karma ca me àkhyàtaü kartà na vidyate da÷asu dikùu | vàtˆritàd iva taror yathà hi nivartate vahniþ || na ca màruto na ca taru÷ cetayati hutƒ÷anaü ca yajane | na nivartate vahnis tathƒiva karmasya kartàraþ || yad api vadase na ca saücaya puõyasya hi vidyate | sucaritasya samudàgama÷ ca | bodhis tasyƒpi ÷çõu kramanta tvaü | yathà bhaõasi manuùyàõàm àyuþparimàõaü varùa÷ataü jãvin | na cƒsti varùapu¤jã | ayam api samudàgamas tadvad iti || bhagavatyàm apy uktaü | kiü punar àyuùman subhåte utpanno dharm“tpadyate utƒnutpannaþ | subhåtir àha | nƒham àyuùman ÷àriputr“tpannasya dharmasy“tpattim icchà- [ Cambridge MS f115b ---> ] mi na cƒnutpannasyˆti || [ Bendall ed p263 ---> ] dharmasaügãtyàm apy uktaü | tathatà tathatˆti kulaputra ÷ånyatàyƒitad adhivacanaü | sà ca ÷ånyatà n“tpadyate na nirudhyate | àha | yady evaü dharmàþ ÷åny“ktà bhagavatà tasmàt sarvadharmà n“tpatsyante na nirotsyante | niràrambho bodhisatvaþ | àha | evam eva kulaputra tathà yathƒbhisaübudhyase sarvadharmà n“tpadyante na nirudhyante | àha | yad etad uktaü bhagavatà | saüskçtà dharm“tpadyante nirudhyante cˆty asya tathàgatabhàùitasya ko 'bhipràyaþ | àha | utpàdanirodhƒbhiniviùñaþ kulaputra lokasaünive÷aþ | tatra tathàgato mahàkàruõiko lokasy“ttràsapadaparihàrƒrthaü vyavahàrava÷àd uktavàn utpadyante nirudhyante cˆti | na cƒtra kasyacid dharmasy“tpàdo na nirodhˆti || punar atra ev“ktaü | tatra bhagavaü÷ cakùåråpeùu na raõati ÷rotraü | ÷abdeùu | yàvan manodharmeùu na raõati | sa dharmaþ | tatra kathaü cakùåråpeùu na raõati | saüsargƒbhàvàt | na hi cakùåråpeõa saüsçjyate | yàvan na manodharmeõa saüsçjyate | yan na saüsçjyate tan na raõati | advitãyasya bhagavan dharmasya raõaü nƒsti | advitãyà÷ ca bhagavan sarvadharmàþ parasparaü na jànanti na vijànanti | na kalpayanti na vikalpayanti | na saübhavanti na visaübhavanti | na hãyante na varddhante | na rajyanti | na virajyanti | na saüsaranti na parinirvànti nƒite kasyacit | nƒiùàü ka÷cit | nƒite bhagavan dharm“dvijante na saükli÷yante na vyavadàyante | evam ahaü bhagavan jànàmy evam avabudhye | yad apy ahaü | bhagavann evaü vadàmi | evam ahaü jànàmy evam ahaü budhyàmŒti | àyatanànàm eùa vikàraþ | na ca bhagavann àyatanànàm evaü bhavati | asmàkam eùa vikàrˆti | yo hy evaü jànàti sa na kenacit sàrddhaü vivadati | yan na vivadati tac chramaõadharmam anusaratŒti | tathà dharmadar÷anaü- [ Cambridge MS f116a ---> ] buddhadar÷anaü sarvasatvadar÷anaü sarvasatva- [ Bendall ed p264 ---> ] hetupratyayadar÷anaü ÷ånyatàdar÷anaü ÷ånyatàdar÷anam adar÷anaü | adar÷anaü bhagavan sarvadharmàõàü dar÷anaü samyagdar÷anam iti || katham anadhiùñhànà saüvçtir yuktà | kathaü punar ayuktà | yathƒsati sthàõau puruùabhràntiþ | kasya punaþ ÷ånyatàvàdinaþ paramƒrthataþ sthàõuþ siddho yadà÷rayàt puruùabhràntiþ syàd | amålƒiva ca sarvadharmàs tatvato målƒnupapatteþ || tathà c“ktam àryavimalakãrtinirde÷e | abhåtaparikalpasya kiü målaü | àha | viparyastà saüj¤à målaü | àha | viparyastàyàþ saüj¤àyàþ kiü målaü | apratiùñhànaü målaü | àha | apratiùñhàyàþ kiü målaü | àha | yan ma¤ju÷rãr apratiùñhànaü na tasya ki¤cin målam iti hy apratiùñhànamålapratiùñhitàþ sarvadharmˆti || iyaü samàsataþ praj¤àpàramità citta÷uddhyarthinà bhàvayitavyà | bhàvayitvà ca kle÷aripuraõaku÷alena bhavitavyaü | na svagçha÷åreõa || yath“ktam àryadharmasaügãtisåtre | na ÷ånyatàvàdã lokadharmaiþ saühriyate 'ni÷ritatvàt | na sa làbhena saühçùyàti | alàbhena na vimanà bhavati | ya÷asà na vismayate 'ya÷asà na saükucati | nindayà nƒvalãyate | pra÷aüsayà nƒnunãyate | sukhena na rajyate duùkhena na virajyate | yo hy evaü lokadharmair na saühriyate sa ÷ånyatàü jànãtae iti || tathà ÷ånyatàvàdino na kvacid anuràgo na viràgaþ | yasmin rajyeta tac chånyam eva jànãte | ÷ånyam eva pa÷yati | nƒsau ÷ånyatàü jànãte yaþ kvacid dharme rajyate và virajyate và tathà nƒsau ÷ånyatàü jànãte yaþ kenacit sàrddhaü vigrahaü vivàdaü và kuryàc chånyam eva jànãte tac chånyam eva pa÷yatŒty àdi || etat saükùepàc citta÷odhanam || [ Bendall ed p265 ---> ] athƒivam api paramavi÷uddhir dharmadar÷ane sati | iha pa¤cakaùàyasaükliùñasya kalyàõamitrƒvasàditasya và saükùepeõa tàvat kutra [ Cambridge MS f116b ---> ] yatnaü kçtvà ÷ãghraü citta÷uddhir bhavati | àtmabahumànaparƒvaj¤àtyàge 'nayor målam àtmasatvadçùñiþ | sà cƒitadabhyàsàt sukaraü prahãyatae iti paragauravam àtmƒvaj¤à cƒivaü bhàvanãyà || yadi satvo yadi skandhàþ kùamatà sarvathà sthità | ekasya hi parƒtmatvaü viruddhaü saübhavet kathaü || vinƒlambanam apy etad àcaranty eva dehinaþ | anàdikalyànƒbhyàsàt kim abhyàsasya duùkaram || evam abhyàsava÷yatve tulye kasmàt sukh“dayam | paragauravam utsçjya svasukhàyàn yad iùyate || cintàmaõir yath“ktà÷ ca santi gauravahetavaþ | na tu me gauravàt saukhyam ihƒpi janadurbhagàt || tasmàt satvƒntare yadvad råkùamatsaramàninaþ | àtmasnehavato vçttir bhàvayet tadviparyayam || àtmano bahumàno 'yaü stutinindƒdisekataþ | vardhate nàrakava÷àt sekàn narakavahnivat || [ Bendall ed p266 ---> ] ÷abdas tàvad acittatvàn màü stautŒti na saübhavaþ | paraþ kila mayi prãtˆty ayaü me matibhramaþ || tattuùñyƒiva mama prãtiþ sàmànye na sadà astu sà | tatsukhena na cet kàryaü tena tuùñena kiü mama || anyatra mayi và prãtyà kiü hi me parakãyayà | na me pareõa tuùñena kàye saukhyam ihƒõv api || evaü j¤àtvà prahàtavyà kalpanà nirvibandhanà | akãrtinindà satkàrƒivaü j¤eyà÷ ca niùphalàþ || na dharmo nƒyur àrogyaü na balaü vandanƒdibhiþ | yadvad utpràsyamànasya vikàrair anyakàyikaiþ || hçùñasyƒtha viùaõõasya làbhƒlàbhau sam“dayau | vivarjya niùphalaü tasmàd bhaveyaü ÷ailamànasaþ || saüstavatyàgàc ca ÷ãghraü cittavi÷uddhir bhavati | iti || tatrƒpi cintyate | nimitt“dgrahasaübhåtà pratyabhij¤à punaþ punaþ | utpàdayaty anunayaü jàyate pratigho 'py ataþ || pratighƒnunayau yasya tasya pàpam avàritam | abhyàkhyànàni citràõi màtsaryaü cˆrùyayà saha || [ Bendall ed p267 ---> ] làbhƒdikàmatà nàmˆty àdy àvartate bahu | tasmàt sarvaprayatnena saüstavaü pra- [ Cambridge MS f117a ---> ] haren muniþ || sàdç÷yàd anyad apy etad vàrisrotovad ãkùyate | tad evˆdam iti bhràntyà tatve tiùñhàmy ato balàt || avastu cƒitat sàdç÷yaü duùkhaü ca janayiùyati | ahaü cƒitac ca sarvaü ca na ciràn na bhaviùyati | iti || àtmabhàvapari÷uddhi÷ caturda÷aþ paricchedaþ || Copyright (c) 2002 by Jens Braarvig - Oslo