Maitrayani-Samhita Based on Schroeder, Leopold von: MaitrÃyaïÅ SaæhitÃ. Die Saæhità der MaitrÃyaïÅya-ÁÃkhÃ. Leipzig : 1881-1886 Repr. Wiesbaden : 1970-1972 Input by Thesaurus Indogermanischer Text- und Sprachmaterialien (TITUS) [GRETIL-Version vom 01.12.2016] LICENSE This file is based on the text available at: http://titus.uni-frankfurt.de/texte/etcs/ind/aind/ved/yvs/ms/ms.htm Electronically prepared by Makoto Fushimi, Osaka, 2015; TITUS version by Jost Gippert, Frankfurt a/M, 5.5.2016 It is provided under the following notice on copyright and etiquette: All texts that can be downloaded via http from the TITUS server can be used freely for scholarly purposes, provided that they are quoted as sources and the name(s) of the editor(s) and the date of last changes are indicated in publications. The texts must not be used for any kind of commercial usage. Downloading of some of the texts is restricted to members of the TITUS project. (http://titus.uni-frankfurt.de/texte/titus.htm#titus) STRUCTURE OF REFERENCES MS_n,nn.nn = MaitrÃyaïÅ-SaæhitÃ_KÃï¬a,PrapÃÂhaka.AnuvÃka MARKUP \\ @@ PLAIN TEXT VERSION Resolved sandhis have been mechanically restored to facilitate word search. ___________________________________________________________________ THIS TEXT FILE IS FOR REFERENCE PURPOSES ONLY! COPYRIGHT AND TERMS OF USAGE AS FOR SOURCE FILE. Text converted to Ronald E. Emmerick's encoding for WordPerfect 5.1 DOS and related utility programmes BHELA, CARAKA etc. (DOS versions): description character =ASCII long a à 195 long A ù 249 long i Å 197 long I ý 253 long u Æ 198 long U ô 244 vocalic r ­ 173 vocalic R ã 227 long vocalic r Ì 204 vocalic l Ê 202 long vocalic l Ë 203 velar n Ç 199 velar N § 167 palatal n ¤ 164 palatal N ¥ 165 retroflex t  194 retroflex T è 232 retroflex d ¬ 172 retroflex D Ö 214 retroflex n ï 239 retroflex N × 215 palatal s Ó 211 palatal S Á 193 retroflex s « 171 retroflex S å 229 anusvara æ 230 capital anusvara õ 245 visarga ÷ 247 capital visarga ê 234 Other characters of the REE encoding table are not included. Unless indicated otherwise, accents have been dropped in order to facilitate word search. For a comprehensive list of REE and other GRETIL encodings and formats see: https://tylergneill.github.io/gretil-mirror/gretil/gretdiac.pdf and https://tylergneill.github.io/gretil-mirror/gretil/gretdias.pdf For further information see: https://tylergneill.github.io/gretil-mirror/gretil.htm ___________________________________________________________________ MaitrÃyaïÅ-Saæhità @<[Page I,1]>@ i«e tvà subhÆtÃya vÃyava÷ stha devo va÷ savità prÃrpayatu Óre«ÂhatamÃya karmaïa ÃpyÃyadhvam aghnyà devebhyà indrÃya bhÃgaæ mà va÷ stena ÅÓata mÃghaÓaæso dhurvà asmin gopatau syÃta bahvÅr yajamÃnasya paÓÆn pÃhi //MS_1,1.1// go«ad asi pratyu«Âaæ rak«a÷ pratyu«ÂÃrÃti÷ // preyam agÃd dhi«aïà barhir acha manunà k­tà svadhayà vita«Âà / tayÃvahante kavaya÷ purastÃt // devÃnÃæ pari«Ætam asi vi«ïo÷ stupo 'tis­«Âo gavÃæ bhÃgo devasya tvà savitu÷ prasave 'Óvinor bÃhubhyÃæ pÆ«ïo hastÃbhyÃæ barhir devasadanaæ dÃmi // @<[Page I,2]>@ atas tvaæ barhi÷ ÓatavalÓaæ viroha sahasravalÓà vi vayaæ ruhema // ayupità yonir adityà rÃsnÃsÅndrÃïyÃ÷ saænahanaæ pÆ«Ã te granthiæ grathnÃtu sa te mÃsthÃd indrasya tvà bÃhubhyÃm udyache b­haspater mÆrdhnÃharÃmy urv antarik«aæ vÅhy adityÃs tvà p­«Âhe sÃdayÃmi //MS_1,1.2// Óundhadhvaæ daivyÃya karmaïe vasÆnÃæ pavitram asi ÓatadhÃraæ sahasradhÃram achidratanu // dyaur asi p­thivy asi mÃtariÓvano gharma÷ // viÓvahotur dhÃmant sÅda // po«Ãya tvÃdityà rÃsnÃsi kÃm adhuk«a÷ sà viÓvÃyur astv asau kÃm adhuk«a÷ sà viÓvabhÆr astv asau kÃm adhuk«a÷ sà viÓvakarmÃstv asau huta÷ stoko huto drapso 'gne pÃhi vipru«a÷ supacà devebhyo havyaæ pacÃgnaye tvà b­hate nÃkÃya svÃhà dyÃvÃp­thivÅbhyÃm indrÃya tvà bhÃgaæ somenÃtanacmi vi«ïo havyaæ rak«asvÃpo jÃg­ta //MS_1,1.3// ve«Ãya vÃæ karmaïe vÃæ suk­tÃya vÃæ devÅr Ãpo 'greguvo 'greïÅyo 'gre 'sya yaj¤asya pretÃgraæ yaj¤aæ nayatÃgraæ yaj¤apatiæ yu«mÃn indro 'v­ïÅta v­tratÆrye yÆyam indram av­ïÅdhvaæ v­tratÆrye prok«itÃ÷ stha saæsÅdantÃæ daivÅr viÓo vÃnaspatyÃsi var«av­ddham asy urv antarik«aæ vÅhi pratyu«Âaæ rak«a÷ pratyu«ÂÃrÃtir dhÆr asi dhvara dhvarantaæ yo asmÃn dhvarÃd yaæ vayaæ dhvarÃma taæ dhvara //MS_1,1.4// @<[Page I,3]>@ devÃnÃm asi vahnitamaæ sasnitamaæ papritamaæ ju«Âatamaæ devahÆtamam ahrutam asi havirdhÃnaæ d­æhasva mà hvÃr vi«ïo÷ kramo 'sy uru vÃtÃya mitrasya vaÓ cak«u«Ã prek«e devasya va÷ savitu÷ prasave 'Óvinor bÃhubhyÃæ pÆ«ïo hastÃbhyÃæ yachantu pa¤ca gopÅthÃya vo nÃrÃtaye 'gnaye vo ju«ÂÃn nirvapÃmy amu«mai vo ju«ÂÃn idaæ devÃnÃm idam u na÷ saha d­æhantÃæ duryÃ÷ svÃhà dyÃvÃp­thivÅbhyÃæ nir varuïasya pÃÓÃd amuk«i svar abhivyakÓaæ jyotir vaiÓvÃnaram urv antarik«aæ vÅhy adityà va upasthe sÃdayÃmi //MS_1,1.5// devo va÷ savitotpunÃtv achidreïa pavitreïa / vaso÷ sÆryasya raÓmibhi÷ // agnaye vo ju«ÂÃn prok«Ãmy amu«mai vo ju«ÂÃn yad vo 'Óuddha Ãlebhe ta¤ Óundhadhvam adityÃs tvag asy avadhÆtaæ rak«o 'vadhÆtÃrÃtir adityÃs tvag asi prati tvÃdityÃs tvag vettu p­thugrÃvÃsi vÃnaspatya÷ prati tvÃdityÃs tvag vettv agner jihvÃsi vÃco visarjanam Ãyu«e vo b­hadgrÃvÃsi vÃnaspatyo devebhyo havyaæ ÓamÅ«va suÓami ÓamÅ«va kuÂarur asi madhujihvas tvayà vayaæ saæghÃtaæsaæghÃtaæ je«me«am Ãvadorjam Ãvada rÃyaspo«am Ãvada //MS_1,1.6// @<[Page I,4]>@ var«av­ddham asi prati tvà var«av­ddhaæ vettu parÃpÆtaæ rak«a÷ parÃpÆtÃrÃti÷ praviddho rak«asÃæ bhÃgo 'dityÃs tvag asy avadhÆtaæ rak«o 'vadhÆtÃrÃtir adityÃs tvag asi prati tvÃdityÃs tvag vettu dhi«aïÃsi pÃrvatÅ prati tvÃdityÃs tvag vettu dhi«aïÃsi pÃrvatÅ prati tvà pÃrvatÅ vettv adityÃ÷ skambho 'si dhÃnyam asi dhinuhi devÃn prÃïÃya tvÃpÃnÃya tvà vyÃnÃya tvà dÅrghÃm anu pras­tiæ saæsp­ÓethÃm Ãyu«e vo mitrasya vaÓ cak«u«Ãvek«e devo va÷ savità hiraïyapÃïir upag­hïÃtu //MS_1,1.7// nirdagdhaæ rak«o nirdagdhÃrÃti÷ samudraæ mà dhÃg dhruvam asi p­thivÅæ d­æhÃpÃgne 'gnim ÃmÃdaæ jahi ni÷ kravyÃdaæ nudasvÃgne devayajanaæ vaha dharuïam asy antarik«aæ d­æha dhartram asi divaæ d­æha dharmÃsi viÓvà viÓvÃni d­æha cid asi paricid asi viÓvÃsu dik«u sÅda sajÃtÃn asmai yajamÃnÃya pariveÓaya sajÃtà imaæ yajamÃnaæ pariviÓantu vasÆnÃæ rudrÃïÃm ÃdityÃnÃæ bh­gÆïÃm aÇgirasÃæ gharmasya tapasà tapyadhvam // yÃni gharme kapÃlÃny upacinvanti vedhasa÷ / pÆ«ïas tÃny api vrata indravÃyÆ vimu¤catÃm //MS_1,1.8// devasya va÷ savitu÷ prasave 'Óvinor bÃhubhyÃæ pÆ«ïo hastÃbhyÃæ saævapÃmi // @<[Page I,5]>@ devo va÷ savitotpunÃtv achidreïa pavitreïa / vaso÷ sÆryasya raÓmibhi÷ // sam Ãpà o«adhÅbhir gachantÃæ sam o«adhayo rasena / saæ revatÅr jagatÅ÷ ÓivÃ÷ ÓivÃbhi÷ samas­k«atÃpa÷ // sÅdantu viÓo janayatyai tvà gharmo 'si viÓvÃyur gharma gharme Órayasvoru prathasvoru te yaj¤apati÷ prathatÃæ saæ te tanvà tanva÷ p­cyantÃm // pari vÃjapati÷ kavir agnir havyÃny akramÅt / dadhad ratnÃni dÃÓu«e // devas tvà savità Órapayatu var«i«Âhe adhi nÃke p­thivyà agne brahma g­hïÅ«va //MS_1,1.9// devasya tvà savitu÷ prasave 'Óvinor bÃhubhyÃæ pÆ«ïo hastÃbhyÃm Ãdada indrasya bÃhur asi dak«iïa÷ sahasrabh­«Âi÷ Óatatejà vÃyus tigmatejÃ÷ p­thivi devayajani mà hiæsi«aæ tà o«adhÅnÃæ mÆlaæ vrajaæ gacha gosthÃnaæ var«atu te parjanyo badhÃna deva savita÷ Óatena pÃÓai÷ paramasyÃæ parÃvati yo asmÃn dve«Âi yaæ ca vayaæ dvi«mas tam atra badhÃna so 'to mà moci mà va÷ Óivà o«adhayo mÆlaæ hiæsi«aæ vrajaæ gacha gosthÃnaæ var«atu te parjanyo badhÃna deva savita÷ Óatena pÃÓai÷ paramasyÃæ parÃvati yo asmÃn dve«Âi yaæ ca vayaæ dvi«mas tam atra badhÃna so 'to mà moci drapsas te divaæ mà skÃn vrajaæ gacha gosthÃnaæ var«atu te parjanyo badhÃna deva savita÷ Óatena pÃÓai÷ paramasyÃæ parÃvati yo asmÃn dve«Âi yaæ ca vayaæ dvi«mas tam atra badhÃna so 'to mà moci vasavas tvà parig­hïantu gÃyatreïa chandasà rudrÃs tvà parig­hïantu trai«Âubhena chandasÃdityÃs tvà parig­hïantu jÃgatena chandasÃpÃraruæ p­thivyà adevayajanaæ satyasad asy ­tasad asi gharmasad asi // purà krÆrasya vis­po virapÓina udÃdÃya p­thivÅæ jÅradÃnum / tÃm airayaæÓ candramasi svadhÃbhis tÃæ dhÅrÃsa÷ kavayo 'nudiÓyÃyajanta //MS_1,1.10// pratyu«Âaæ rak«a÷ pratyu«ÂÃrÃtir Ãyu÷ prÃïaæ mà nirmÃrjÅÓ cak«u÷ Órotraæ mà nirmÃrjÅr vÃcaæ paÓÆn mà nirmÃrjÅr yaj¤aæ prajÃæ mà nirmÃrjÅs tejo 'si Óukram asi jyotir asy am­tam asi vaiÓvadevam asi // havir asi vaiÓvÃnaram unnÅtaÓu«maæ satyaujÃ÷ / saho 'si sahasvÃrÃtiæ sahasva p­tanÃyata÷ // sahasravÅryam asi tan mà jinvÃjyasyÃjyam asi havi«o havi÷ satyasya satyaæ satyÃbhigh­taæ satyena tvÃbhighÃrayÃmy adabdhena tvà cak«u«Ãvek«e rÃyaspo«Ãya suprajÃstvÃya // dhÃmÃsi priyaæ devÃnÃm anÃdh­«Âaæ devayajanam / devavÅtyai tvà g­hïÃmi // devÅr Ãpa÷ Óuddhà yÆyaæ devÃn yuyudhvaæ Óuddhà vayaæ suparivi«ÂÃ÷ parive«ÂÃro vo bhÆyÃsma k­«ïo 'sy Ãkhare«Âho 'gnaye gh­taæ bhava vedir asi barhi«e tvà ju«Âaæ prok«Ãmi barhir asi vedyai tvà ju«Âaæ prok«Ãmi svÃhà pit­bhyo gharmapÃvabhya÷ //MS_1,1.11// \<Ãkhare«Âhas : FN saædhi is strange. Ed.: Ãkhare«Âhà agnaye. P: Ãkhare«Âha÷.>\ pÆ«Ã te granthiæ vi«yatu vi«ïo÷ stupo 'sy uru prathasvorïamradaæ svÃsasthaæ devebhyo gandharvo 'si viÓvÃvasur viÓvasmÃd Å«amÃïo yajamÃnasya paridhir i¬a Ŭita indrasya bÃhur asi dak«iïo yajamÃnasya paridhir i¬a Ŭito mitrÃvaruïau tvottarata÷ paridhattÃæ yajamÃnasya paridhir asŬa Ŭita÷ // nityahotÃraæ tvà kave dyumanta÷ samidhÅmahi // var«i«Âhe adhi nÃke p­thivyÃ÷ sÆryas tvà raÓmibhi÷ purastÃt pÃtu kasyÃÓcid abhiÓastyà viÓvajanasya vidh­tÅ stho vasÆnÃæ rudrÃïÃm ÃdityÃnÃæ sado 'si srucÃæ yonir dyaur asi janmanà juhÆr nÃma priyà devÃnÃæ priyeïa nÃmnà dhruve sadasi sÅdÃntarik«am asi janmanopabh­n nÃma priyà devÃnÃæ priyeïa nÃmnà dhruve sadasi sÅda p­thivy asi janmanà dhruvà nÃma priyà devÃnÃæ priyeïa nÃmnà dhruve sadasi sÅda ­«abho 'si ÓÃkvaro va«aÂkÃrasya tvà mÃtrÃyÃæ sÃdayÃmi // dhruvà asadann ­tasya yonau suk­tasya loke tà vi«ïo pÃhi // pÃhi yaj¤aæ pÃhi yaj¤apatiæ pÃhi mÃæ yaj¤anyam // vi«ïÆni stha vai«ïavÃni dhÃmÃni stha prÃjÃpatyÃni //MS_1,1.12// sÆyame me 'dya staæ svÃv­tau sÆpÃv­tav agnÃvi«ïÆ vijihÃthÃæ mà mà hiæsi«Âaæ lokaæ me lokak­tau k­ïutaæ mà modo«i«Âam ÃtmÃnaæ me pÃtaæ Óivau bhavatam adya no vi«ïo÷ sthÃmÃsÅta indras ti«Âhan vÅryam ak­ïod devatÃbhi÷ samÃrabhya // Ærdhvo adhvaro divisp­g ahruto yaj¤o yaj¤apate÷ / indravÃnt svavÃn b­hadbhÃ÷ // vÅhi madhor gh­tasya svÃhà saæ jyoti«Ã jyoti÷ // vÃjasya mà prasavenodgrÃbheïodajigrabhat / athà sapatnÃn indro me nigrÃbheïÃdharaæ aka÷ // udgrÃbhaÓ ca nigrÃbhaÓ ca brahma devaæ avÅv­dhat / athà sapatnÃn indrÃgnÅ me vi«ÆcÅnÃn vyasyatÃm // @<[Page I,9]>@ vasur asy upÃvasur asi viÓvÃvasur asy aptubhÅ rihÃïà vyantu vayo vaÓà p­Ónir bhÆtvà maruto gacha tato no v­«ÂyÃvata // saæsrÃvabhÃgÃ÷ sthe«Ã b­hanta÷ prastare«Âhà barhi«adaÓ ca devÃ÷ / imÃæ vÃcam abhi viÓve g­ïanta÷ svÃhà devà am­tà mÃdayantÃm // devà gÃtuvido gÃtuæ vittvà gÃtum ita manasaspate sudhÃtv imaæ yaj¤aæ divi deve«u vÃte dhÃ÷ svÃhà //MS_1,1.13// Ãpo devÅ÷ Óundhata mà madhumantaæ madhumatÅr devayajyÃyai // o«adhe trÃyasvainaæ svadhite mainaæ hiæsÅ÷ / yà te Óivatamà tanÆs tayainam upasp­Óa // devaÓrud imÃn pravape svasty uttaraæ aÓÅya // hiraïyavarïÃ÷ Óucaya÷ pÃvakÃ÷ pracakramur hitvÃvadyam Ãpa÷ / Óataæ pavitrà vitatÃny Ãsu tebhir mà deva÷ savità punÃtu // @<[Page I,10]>@ Ãpo mà mÃtara÷ sÆdayantu gh­tena mà gh­tapva÷ punantu / viÓvaæ hi ripraæ pravahantu devÅr ud id Ãbhya÷ Óucir à pÆta emi // vi«ïo÷ ÓarmÃsi Óarma me yacchorje tvà mahÅnÃæ payo 'sy apÃm o«adhÅnÃæ raso varcodhà asi varco me dhehi // v­trasyÃsi kanÅnikà cak«u«o me vayodhà antar ahaæ tvayà dve«o antar arÃtÅr dadhe mahatà parvatena cak«u«pà asi cak«ur me pÃhi // citpatis tvà punÃtu vÃcaspatis tvà punÃtu // devas tvà savità punÃtv achidreïa pavitreïa / vaso÷ sÆryasya raÓmibhi÷ // tasya te pavitrapate pavitreïa yasmai kaæ pune ta¤ Óakeyam //MS_1,2.1// ÃkÆtyai prayuje agnaye svÃhà medhÃyai manase agnaye svÃhà dÅk«Ãyai tapase agnaye svÃhà sarasvatyai pÆ«ïe agnaye svÃhà // Ãpo devÅr b­hatÅr viÓvaÓaæbhuvo dyÃvÃp­thivÅ uro antarik«a / b­haspatir no havi«Ã v­dhÃtu // svÃhà // viÓvo devasya netur marto vurÅta sakhyam / viÓvo rÃya i«udhyati dyumnaæ v­ïÅta pu«yase // svÃhà // ­ksÃmayo÷ Óilpe sthas te vÃm Ãrabha à mod­ca÷ pÃtaæ vi«ïo÷ ÓarmÃsi Óarma me yacha namas te astu mà mà hiæsÅ÷ // @<[Page I,11]>@ imÃæ dhiyaæ Óik«amÃïasya deva kratuæ dak«aæ varuïa saæÓiÓÃdhi / yayÃti viÓvà durità tarema sutarmÃïam adhi nÃvaæ ruheyam // sÆryÃgnÅ dyÃvÃp­thivÅ uro antarik«Ãpa o«adhayà upa mà dÅk«ÃyÃæ dÅk«Ãpatayo hvayadhvaæ deva savitas tvaæ dÅk«Ãyà dÅk«Ãpatir asÅtthaæ mà santaæ pÃhy Ærg asy ÃÇgirasy Ærïamradà Ærjaæ mayi dhehÅndrasya yonir asi gopÃya mà namas te astu mà mà hiæsÅ÷ // k­«iæ susasyÃm utk­«e supippalà o«adhÅs k­dhi / vi«Ãïe vi«yaitaæ granthiæ yad asya gu«pitaæ h­di mano yad asya gu«pitam // b­hann asi vÃnaspatya÷ sudyumno dyumnaæ yajamÃnÃya dhehi nak«atrÃïÃæ mÃtÅkÃÓÃt pÃhi // à vo devÃsa Åmahe vÃmaæ prayaty adhvare / yad vo devÃsa Ãguri yaj¤iyÃso havÃmahe // svÃhà yaj¤aæ manasa÷ svÃhà diva÷ svÃhà p­thivyÃ÷ svÃhoror antarik«Ãt svÃhà vÃtÃt parig­hïÃmi svÃhà //MS_1,2.2// nak«atrÃïÃæ sakÃÓÃn mà yau«aæ vrataæ carata // daivÅæ dhiyaæ manÃmahe sum­¬ÅkÃm abhi«Âaye / varcodhÃæ yaj¤avÃhasaæ sutÅrthà no asad vaÓe // ye devà manujÃtà manoyuja÷ sudak«Ã dak«apitaras te no 'vantu te na÷ pÃntu tebhya÷ svÃhà // @<[Page I,12]>@ ÓivÃ÷ pÅtà bhavata yÆyam Ãpo asmÃkaæ yonà udare suÓevÃ÷ / irÃvatÅr anamÅvà anÃgasa÷ Óivà no bhavata jÅvase // kÃmo havi«Ãæ mandi«Âho 'gne tvaæ su jÃg­hi vayaæ su mandi«Åmahi / gopÃya na÷ svastaye prabudhe na÷ punas k­dhi // punar mana÷ punar Ãyur nà ÃgÃt puna÷ prÃïa÷ punar ÃkÆtam ÃgÃt / vaiÓvÃnaro 'dabdhas tanÆpà apabÃdhatÃæ duritÃni viÓvà // tvam agne vratapà asi deva à martye«v à / tvaæ yaj¤e«v Ŭyo vratam asmÃsu dhÃraya // pÆ«Ã sanÅnÃæ somo rÃdhasÃæ mà p­ïan pÆrtyà virÃdhi«Âa mà vayam Ãyu«Ã varcasà ca rÃsveyat somà bhÆyo bhara deva÷ savità vasor vasudÃvà vÃyur gopÃs tva«ÂÃdhipati÷ pu«Ã pratigrahÅtà devÅr Ãpo apÃæ napÃd ya Ærmir havi«ya indriyÃvÃn madintamas taæ vo mà krami«aæ yÃ÷ paÓÆnÃm ­«abhe vÃcas tÃ÷ sÆryo agre Óukro agre tÃ÷ prahiïomi yathÃbhÃgaæ vo atra Óivà na÷ punar Ãyantu vÃco vÃyave tvà varuïÃya tvà rudrÃya tvà nir­tyai tvendrÃya tvà marudbhyas tvà //MS_1,2.3// @<[Page I,13]>@ iyaæ te Óukra tanÆr idaæ varcas tayà saæbhava bhrÃjaæ gacha jÆr asi dh­tà manasà ju«Âà vi«ïave tasyÃs te satyasavasa÷ prasave tanvo yantram aÓÅya svÃhà Óukram asi candram asy am­tam asi vaiÓvadevam asi cid asi manÃsi dhÅr asi dak«iïÃsi yaj¤iyÃsi k«atriyÃsy aditir asy ubhayata÷ÓÅr«ïÅ sà na÷ suprÃcÅ supratÅcÅ bhava mitras tvà padi badhnÃtu pÆ«Ãdhvana÷ pÃtv indrÃyÃdhyak«ÃyÃnu tvà mÃtà manyatÃm anu pitÃnu bhrÃtà sagarbhyo 'nu sakhà sayÆthya÷ sà devi devam achehÅndrÃya somaæ rudras tvÃvartayatu svasti somasakhà punar ehi vasvy asi rudrÃsy aditir asy ÃdityÃsi candrÃsi rudrÃsi b­haspati« Âvà sumne ramïÃtu rudro vasubhir Ãcake p­thivyÃs tvà mÆrdhann Ãjigharmi yaj¤iyà i¬ÃyÃs pade gh­tavati svÃhÃsme ramasvÃsme te rÃyas tava rÃyas tavatava rÃyo mà rÃyaspo«eïa viyau«ma tva«Ârimantas tvà sapema //MS_1,2.4// sÆryasya cak«ur Ãruham agner ak«ïa÷ kanÅnikÃm / yad etaÓebhir Åyase bhrÃjamÃno vipaÓcità // @<[Page I,14]>@ api panthÃm aganmahi svastigÃm anehasam / yena viÓvÃ÷ pari dvi«o v­ïakti vindate vasu // ÃsmÃko 'si Óukras te graha÷ svÃhà tvà vicidbhya÷ // abhi tyaæ devaæ savitÃramoïyo÷ kavikratum arcÃmi satyasavasaæ ratnadhÃm abhi priyaæ matim / Ærdhvà yasyÃmatir bhà adidyutat savÅmani hiraïyapÃïir amimÅta sukratu÷ k­pà sva÷ // prajÃbhyas tvà prajÃs tvÃnuprÃïantu prajÃ÷ pÃhi Óukraæ te Óukra Óukreïa candraæ candreïÃm­tam am­tena krÅïÃmi deva soma Óakma yat te gor asme te candrÃïi tapasas tanÆr asi prajÃpater varïa÷ sahasrapo«aæ pu«yantÅ parameïa paÓunà krÅyasvÃsme te bandhu÷ suvÃÇ nabhrì aÇghÃre bambhÃre 'star ahasta k­ÓÃna ete va÷ somakrayaïÃs tÃn rak«adhvaæ mà vo dabhan duÓcak«Ã vo mÃvakÓat //MS_1,2.5// \\ @<[Page I,15]>@ svajà asi svabhÆr asy asme karmaïe jÃta ­tena tvà g­hïÃmy ­tena na÷ pÃhi mitro nà ehi sumitradha÷ saha rÃyaspo«eïendrasyorum ÃviÓa dak«iïam uÓann uÓantaæ syona÷ syonam // ud Ãyu«Ã svÃyu«od o«adhÅnÃæ rasena / ut parjanyasya dhÃmnodasthÃm am­taæ anu // urv antarik«aæ vÅhy adityÃ÷ sadà ÃsÅda // astabhnÃd dyÃm ­«abho antarik«am amimÅta varimÃïaæ p­thivyÃ÷ / ÃsÅdad viÓvà bhuvanÃni samrì viÓvet tÃni varuïasya vratÃni // vane«u vy antarik«aæ tatÃna vÃjam arvatsu payo aghnyÃsu / h­tsu kratuæ varuïaæ dik«v agniæ divi sÆryam adadhÃt somam adrau // dhÆr asi dhvara dhvarantaæ yo asmÃn dhvarÃd yaæ vayaæ dhvarÃma taæ dhvara // vÃruïam asi varuïas tvottabhnÃtu varuïasya skambho 'si // pracyavasva bhuvanaspate viÓvÃny abhi dhÃmÃni / mà tvà paripariïo mà paripanthino mà tvà v­kà aghÃyavo vidan // Óyeno bhÆtvà parÃpata yajamÃnasya no g­he saæsk­tam / devebhya÷ sutyÃyai // namo mitrasya varuïasya cak«ase maho devÃya tad ­taæ saparyata / dÆred­Óe devajÃtÃya ketave divas putrÃya sÆryÃya Óaæsata // @<[Page I,16]>@ vÃruïam asi varuïas tvottabhnÃtu varuïasya skambhasarjanam asi // vic­tto varuïasya pÃÓa÷ pratyasto varuïasya pÃÓo namo varuïasya pÃÓÃyÃgnes tanÆr asi vi«ïave tvà somasya tanÆr asi vi«ïave tvÃtither Ãtithyam asi vi«ïave tvÃgnaye tvà rÃyaspo«ade vi«ïave tvà ÓyenÃya tvà somabh­te vi«ïave tvà vÃruïam asi varuïo 'si dh­tavrato varuïasya ­tasadanam ÃsÅda varuïÃya tvà //MS_1,2.6// agner janitram asi v­«aïau stha urvaÓy asy Ãyur asi purÆravà asi gÃyatram asi tri«Âub asi jagad asi // bhavataæ na÷ samanasau samokasau sacetasà arepasau // mà yaj¤aæ hiæsi«Âaæ mà yaj¤apatiæ jÃtavedasau Óivau bhavatam adya na÷ // agnà agniÓ carati pravi«Âà ­«ÅïÃæ putro adhirÃja e«a÷ // tasmai vidhema havi«Ã vayaæ mà devÃnÃæ yÆyupÃma bhÃgadheyam // Ãpataye tvà g­hïÃmi paripataye tvà g­hïÃmi tanÆnaptre Óakmane ÓakvarÃya Óakmanà oji«ÂhÃyÃnÃdh­«Âam asy anÃdh­«yaæ devÃnÃm oja÷ // abhiÓastipà anabhiÓastenyam // anu ma idaæ vrataæ vratapatir manyatÃm anu dÅk«Ãæ dÅk«Ãpatir a¤jasà satyam upÃgÃæ suvite mà dhà agne vratapate yà mama tanÆr e«Ã sà tvayy agne vratapate yà tava tanÆr iyaæ sà mayi saha nau vratapate vratinor vratÃny aæÓuraæÓu« Âe deva somÃpyÃyatÃm indrÃyaikadhanavida à tvam indrÃya pyÃyasvà tubhyam indra÷ pyÃyatÃm ÃpyÃyaya sakhÅnt sanyà medhayà svasti te deva soma sutyÃm aÓÅya svasty ud­cam e«Âà rÃyà e«Âà vÃmÃni pre«e bhagÃya ­tam ­tavÃdibhyo namo dive nama÷ p­thivyai // yà te agne 'yÃÓayà tanÆr var«i«Âhà gahena«Âhà / tve«aæ vaco apÃvadhÅr ugraæ vaco apÃvadhÅ÷ // svÃhà // yà te agne rajÃÓayà yà te agne harÃÓayà yà te agne rudriyà tanÆs tayà na÷ pÃhi tasyai te svÃhà //MS_1,2.7// taptÃyanÅ me 'si vittÃyanÅ me 'sy avatÃn mà nÃthitam avatÃd vyathitam agne aÇgiro yo 'syÃæ p­thivyÃm adhy asy Ãyunà nÃmnehi vasavas tvà harantu gÃyatreïa chandasà vitsva yaj¤apater yat te 'nÃdh­«Âaæ dhÃmÃnÃdh­«yaæ tena tvÃdadhe 'gne aÇgiro yo dvitÅyasyÃæ p­thivyÃm adhy asy Ãyunà nÃmnehi rudrÃs tvà harantu trai«Âubhena chandasà vitsva yaj¤apater yat te 'nÃdh­«Âaæ dhÃmÃnÃdh­«yaæ tena tvÃdadhe 'gne aÇgiro yas t­tÅyasyÃæ p­thivyÃm adhy asy Ãyunà nÃmnehy ÃdityÃs tvà harantu jÃgatena chandasà vitsva yaj¤apater yat te 'nÃdh­«Âaæ dhÃmÃnÃdh­«yaæ tena tvÃdadhe vider agne nabho nÃma yat te siæhÅr asi mahi«År asi devebhya÷ Óundhasva devebhya÷ Óumbhasvendragho«Ãs tvà purastÃd vasubhi÷ pÃntu pitaras tvà manojavà dak«iïata÷ pÃntu rudrÃs tvà pracetasa÷ paÓcÃt pÃntu viÓvakarmà tvÃdityair uttarÃt pÃtu siæhÅr asi sapatnasÃhÅ svÃhà siæhÅr asi rÃyaspo«avani÷ svÃhà siæhÅr asi suprajÃvani÷ svÃhà siæhÅr asy Ãdityavani÷ sajÃtavani÷ svÃhà siæhÅr asy Ãvaha devÃn devÃyate yajamÃnÃya svÃhà bhÆtebhyas tvà viÓvÃyur asi p­thivÅæ d­æha dhruvak«itir asy antarik«aæ d­æhÃcyutak«id asi divaæ d­æhÃgner bhasmÃsy agne÷ purÅ«am asy agne÷ kulÃyam asi // vibhrì b­hat pibatu somyaæ madhv Ãyur dadhad yaj¤apatà avihrutam / vÃtajÆto yo abhirak«ati tmanà prajÃ÷ piparti bahudhà virÃjati //MS_1,2.8// devaÓrutau deve«v Ãgho«ethÃm // yu¤jate mana uta yu¤jate dhiyo viprà viprasya b­hato vipaÓcita÷ / vi hotrà dadhe vayunÃvid ekà in mahÅ devasya savitu÷ pari«Âuti÷ // apa janyaæ bhayaæ nuda mà cakrà Ãv­tsata / g­haæ somasya gachataæ gachad indrasya ni«k­tam // idaæ vi«ïur vicakrame tredhà nidadhe padà / samƬham asya pÃæsure // irÃvatÅ dhenumatÅ hi bhÆtaæ sÆyavasinÅ manave yaÓasye / vya«kabhnà rodasÅ vi«ïa ete dÃdhartha p­thivÅm abhito mayÆkhai÷ // suvÃg Ãvada deva duryaæ ari«yann ari«yata÷ // à no vÅro jÃyatÃæ karmaïyo 'bhiÓastipà anabhiÓastenya÷ / yaæ bahavo 'nujÅvÃn yo bahÆnÃm asad vaÓÅ // vai«ïavam asi vi«ïus tvottabhnÃtu // divo vi«ïa uta và p­thivyà uror và vi«ïo b­hato antarik«Ãt / hastau p­ïasva bahubhir vasavyair à prayacha dak«iïÃd ota savyÃt // vi«ïor nu kaæ vÅryÃïi pravocaæ ya÷ pÃrthivÃni vimame rajÃæsi / yo askabhÃyad uttaraæ sadhasthaæ vicakramÃïas tredhorugÃya÷ // vi«ïo÷ p­«Âham asi vi«ïo rarÃÂam asi vi«ïo÷ Óipre stho vi«ïo÷ syÆr asi vi«ïor dhruvo 'si vai«ïavam asi vi«ïave tvà // pra tad vi«ïu÷ stavate vÅryeïa m­go na bhÅma÷ kucaro giri«ÂhÃ÷ / yasyoru«u tri«u vikramaïe«v adhik«iyanti bhuvanÃni viÓvà //MS_1,2.9// devasya tvà savitu÷ prasave 'Óvinor bÃhubhyÃæ pÆ«ïo hastÃbhyÃm Ãdade 'bhrir asi nÃrir asÅdam ahaæ rak«aso grÅvà apik­ntÃmÅdam ahaæ yo me samÃno yo 'samÃno 'rÃtÅyati tasya grÅvà apik­ntÃmi b­hann asi b­hadrÃyà b­hatÅm indrÃya vÃcaæ vada rak«ohaïaæ valagahanaæ vai«ïavÅæ samrì asi sapatnahedam ahaæ tÃn valagÃn udvapÃmi yÃn me samÃno yÃn asamÃno nicakhÃna ye kulphadaghne nirasto valaga÷ svarì asy abhimÃtihedam ahaæ tÃn valagÃn udvapÃmi yÃn me sajÃto yÃn asajÃto nicakhÃna ye jÃnudaghne nirasto valago virì asi rak«ohedam ahaæ tÃn valagÃn udvapÃmi yÃn me sabandhur yÃn asabandhur nicakhÃna ye nÃbhidaghne nirasto valaga÷ satrarì asy aÓastihedam ahaæ tÃn valagÃn udvapÃmi yÃn me bhrÃt­vyo yÃn abhrÃt­vyo nicakhÃna ye aæsadaghne nirasto valaga÷ sarvarì asy arÃtÅyato hantedam ahaæ tÃn valagÃn udvapÃmi yÃn me sajanyo yÃn asajanyo nicakhÃna ye ÓÅr«adaghne nirasto valaga÷ // saæm­Óa imÃn Ãyu«e varcase ca devÃnÃæ nidhir asi dve«oyavana÷ / yuyodhy asmad dve«Ãæsi yÃni kÃni ca cak­ma // devÃnÃm idaæ nihitaæ yad asty athÃbhÃhi pradiÓaÓ catasra÷ / k­ïvÃno anyaæ adharÃnt sapatnÃn //MS_1,2.10// p­thivyai tvÃntarik«Ãya tvà dive tvà ÓundhantÃæ lokÃ÷ pit­«adanà yavo 'si yavaya dve«o asmad yavayÃrÃtiæ pit­«adanaæ tvà lokam avast­ïÃmi // u¤Órayasva vanaspate sajÆr devena barhi«Ã / nitÃnas tvà mÃruto nihantu mitrÃvaruïau dhruveïa dharmaïà // @<[Page I,21]>@ brahmavaniæ tvà k«atravaniæ paryÆhÃmi brahma d­æha k«atraæ d­æha rÃyaspo«aæ d­æha prajÃæ d­æha sajÃtÃn asmai yajamÃnÃya d­æha // gh­tena dyÃvÃp­thivÅ Ãp­ïa viÓvajanasya chÃyÃsi // pari tvà girvaïo gira imà bhavantu viÓvata÷ / v­ddhÃyum anu v­ddhayo ju«Âà bhavantu ju«Âaya÷ // indrÃya tvendrasya syÆr asÅndrasya dhruvo 'sy aindram asÅndrÃya tvà rak«oghno vo valagaghna÷ prok«Ãmi vai«ïavÃn rak«ohaïaæ tvà valagahanam avasi¤cÃmi vai«ïavaæ rak«ohaïaæ tvà valagahanam avast­ïÃmi vai«ïavaæ rak«oghnÅ vÃæ valagaghnÅ upadadhÃmi vai«ïavÅ rak«oghnÅ vÃæ valagaghnÅ paryÆhÃmi vai«ïavÅ rak«ohaïaæ tvà valagahanam Ãst­ïÃmi vai«ïavam //MS_1,2.11// vibhÆr asi pravÃhaïo vahnir asi havyavÃhana÷ ÓvÃtro 'si pracetÃs tutho 'si viÓvavedà avasyur asi duvasvÃn aÇghÃrir asi bambhÃrir uÓig asi kavi÷ Óundhyur asi mÃrjÃlÅya÷ samrì asi k­ÓÃnu÷ pari«adyo 'sy Ãstavyo nabho 'si pratakvÃsaæm­«Âo 'si havyasÆdana÷ sagaro 'si viÓvavedà ­tadhÃmÃsi svarjyoti÷ samudro 'si viÓvavyacà ajo 'sy ekapÃd ahir asi budhnya÷ kavyo 'si kavyavÃhano raudreïÃnÅkena pÃhi mÃgne pip­hi mà namas te astu mà mà hiæsÅ÷ //MS_1,2.12// tvaæ soma tanÆk­dbhyo dve«obhyo 'nyak­tebhya÷ / uru yantÃsi varÆtham // svÃhà // ju«Ãïo aptur Ãjyasya vetu // svÃhà // agne naya supathà rÃye asmÃn viÓvÃni deva vayunÃni vidvÃn / yuyodhy asmaj juhurÃïam eno bhÆyi«ÂhÃæ te namauktiæ vidhema // uru vi«ïo vikramasvoru k«ayÃya nas k­dhi / gh­taæ gh­tavane piba prapra yaj¤apatiæ tira // svÃhà // evà vandasva varuïaæ b­hantaæ namasyà dhÅram am­tasya gopÃm / sa na÷ Óarma trivarÆthaæ viyaæsat pÃtaæ no dyÃvÃp­thivÅ upasthe // urv antarik«aæ vÅhy adityÃ÷ sadà ÃsÅda deva savitar e«a te somas taæ rak«asva mà tvà dabhan duÓcak«Ãs te mÃvakÓad etat tvaæ deva soma devÃn upÃv­tedam ahaæ manu«yÃnt saha rÃyaspo«eïa prajayà copÃvarte namo devebhya÷ svadhà pit­bhyo nir varuïasya pÃÓÃd amuk«i svar abhivyakÓaæ jyotir vaiÓvÃnaram agne vratapate yà tava tanÆr mayy abhÆd e«Ã sà tvayy agne vratapate yà mama tanÆs tvayy abhÆd iyaæ sà mayi punar nau vratapate vratinor vratÃni yathÃyathaæ nau vratapate vratinor vratÃni vi vratÃni s­jÃvahai //MS_1,2.13// \\ \\ \\ @<[Page I,23]>@ aty anyÃn agÃæ nÃnyÃn upÃgÃm arvÃk tvà parebhya÷ paro 'varebhyo 'vidaæ taæ tvà ju«Ãmahe devayajyÃyai ju«Âaæ vi«ïave vi«ïave tvà // uru vi«ïo vikramasvoru k«ayÃya nas k­dhi / gh­taæ gh­tavane piba prapra yaj¤apatiæ tira // svÃhà // o«adhe trÃyasvainaæ svadhite mainaæ hiæsÅ÷ / yà te Óivatamà tanÆs tayainam upasp­Óa // yaæ tvÃm ayaæ svadhitis tigmatejÃ÷ praïinÃya mahate saubhagÃya / divam agreïa mà hiæsÅr antarik«aæ madhyena p­thivyà saæbhava bhrÃjaæ gacha / vanaspate ÓatavalÓo viroha sahasravalÓà vi vayaæ ruhema // p­thivyai tvÃntarik«Ãya tvà dive tvà ÓundhantÃæ lokÃ÷ pit­«adanà yavo 'si yavaya dve«o asmad yavayÃrÃtiæ pit­«adanaæ tvà lokam avast­ïÃmi // svÃveÓo 'sy agregà netãïÃm adhi tvà sthÃsyati tasya vitsva // gh­tena dyÃvÃp­thivÅ Ãp­ïa devas tvà savità madhvÃnaktu // indrasya ca«Ãlam asi supippalà o«adhÅs k­dhi divam agreïottabhÃnÃntarik«aæ madhyenÃp­ïa p­thivÅm upareïa d­æha // tà te dhÃmÃny uÓmasi gamadhyai gÃvo yatra bhÆriÓ­Çgà ayÃsa÷ / atrÃha tad urugÃyasya vi«ïo÷ paramaæ padam avabhÃti bhÆri // vi«ïo÷ karmÃïi paÓyata yato vratÃni paspaÓe / indrasya yujya÷ sakhà // @<[Page I,24]>@ brahmavaniæ tvà k«atravaniæ paryÆhÃmi brahma d­æha k«atraæ d­æha rÃyaspo«aæ d­æha prajÃæ d­æha sajÃtÃn asmai yajamÃnÃya d­æha // tad vi«ïo÷ paramaæ padaæ Óacyà paÓyanti sÆraya÷ / divÅva cak«ur Ãtatam // parivÅr asi pari tvà daivÅr viÓo vyayantÃæ parÅmaæ yajamÃnaæ manu«yÃ÷ saha rÃyaspo«eïa prajayà ca vyayantÃæ diva÷ sÃnÆpe«a divaæ te dhÆmo gachatv antarik«aæ jyoti÷ p­thivÅæ bhasma svÃhà //MS_1,2.14// i«e tvopÃvÅr asy upo devÃn daivÅr viÓa÷ prÃgur vahnaya uÓijo b­haspate dhÃrayà vasÆni havyà te svadaæ deva tva«Âar vasu raïe revatÅ ramadhvaæ devasya tvà savitu÷ prasave 'Óvinor bÃhubhyÃæ pÆ«ïo hastÃbhyÃm Ãdada ­tasya tvà devahavi÷ pÃÓena pratimu¤cÃmy amu«mai tvà ju«Âaæ dhar«Ã mÃnu«Ã adbhyas tvau«adhÅbhyo ju«Âaæ prok«Ãmy anu tvà mÃtà manyatÃm anu pitÃnu bhrÃtà sagarbhyo 'nu sakhà sayÆthyo 'numÃnÃvaha devÃn devÃyate yajamÃnÃyÃpÃæ perur asi svÃttaæ sad dhavir Ãpo devÅ÷ svadantu saæ te vÃyur vÃtena gachatÃæ saæ yajatrair aÇgÃni saæ yaj¤apatir ÃÓi«Ã gh­tenÃktau paÓÆæs trÃyethÃm // \\ ye badhyamÃnam anu badhyamÃnà anvaik«anta manasà cak«u«Ã ca / agni« Âaæ agre pramumoktu deva÷ prajÃpati÷ prajayà saærarÃïa÷ // \<Âaæ : FN P: tÃn.>\ revati predhà yaj¤apatim ÃviÓoro antarik«a sajÆr devena vÃtena // tmanÃsya havi«o yaja sam asya tanvà bhava / var«Åyo var«Åyaso yaj¤aæ yaj¤apatau dhÃ÷ // svarvid asi svar vittvà svar ihi svar mahyaæ sva÷ paÓubhyo lokavid asi lokaæ vittvà lokam ihi lokaæ mahyaæ lokaæ paÓubhyo nÃthavid asi nÃthaæ vittvà nÃtham ihi nÃthaæ mahyaæ nÃthaæ paÓubhyo gÃtuvid asi gÃtuæ vittvà gÃtum ihi gÃtuæ mahyaæ gÃtuæ paÓubhya÷ // na và etan mriyase nota ri«yasi devaæ id e«i pathibhi÷ Óivebhi÷ / yatra yanti suk­to nÃpi du«k­tas tatra tvà deva÷ savità dadhÃtu // ÓamitÃra upetana yaj¤aæ devebhir anvitam / pÃÓÃt paÓuæ pramu¤cata bandhÃd yaj¤apatiæ pari // aditi÷ pÃÓÃn pramumoktv etÃn paÓo÷ pÃÓÃn paÓupater adhi / yo no dve«Ây adhara÷ sa padyatÃæ tasmin pÃÓÃn pratimu¤cÃma etÃn //MS_1,2.15// \\ namas ta ÃtÃnÃnarvà prehi yajamÃnÃya gh­tasya kulyÃm anu saha rÃyaspo«eïa devÅr Ãpa÷ Óuddhà yÆyaæ devÃn yuyudhvaæ Óuddhà vayaæ suparivi«ÂÃ÷ parive«ÂÃro vo bhÆyÃsma vÃcam asya mà hiæsÅ÷ prÃïam asya mà hiæsÅÓ cak«ur asya mà hiæsÅ÷ Órotram asya mà hiæsÅr yat te krÆraæ yad Ãsthitaæ tad etena Óundhasva devebhya÷ Óumbhasva gÃtrÃïy asya mà hiæsÅÓ caritrÃn asya mà hiæsÅr nÃbhim asya mà hiæsÅr me¬hram asya mà hiæsÅ÷ pÃyum asya mà hiæsÅ÷ Óam adbhya÷ // o«adhe trÃyasvainaæ svadhite mainaæ hiæsÅ÷ / yà te Óivatamà tanÆs tayainam upasp­Óa // p­thivyai tvà rak«asÃæ bhÃgo 'sÅdam ahaæ rak«o 'vabÃdha idam ahaæ rak«o 'dhamaæ tamo nayÃmÅ«e tvorje tvà devebhya÷ Óundhasva devebhya÷ Óumbhasva // gh­tena dyÃvÃp­thivÅ prorïuvÃtÃm amu«mai tvà ju«Âaæ nama÷ sÆryasya saæd­Óe // urv antarik«aæ vÅhi pratyu«Âaæ rak«a÷ pratyu«ÂÃrÃtir vÃyo÷ stokÃnÃæ prayutà dve«Ãæsi svÃhordhvanabhasaæ mÃrutaæ devaæ gachatam //MS_1,2.16// \\ \\ ju«Âaæ devebhyo havyaæ gh­tÃvad amu«mai tvà ju«Âaæ re¬ asy agni« Âvà ÓrÅïÃtv Ãpas tvà samariïvan vÃtasya tvà dhrÃjyai pÆ«ïo raæhyà ƫmaïo 'vyathi«e 'pÃm o«adhÅnÃæ raso gh­taæ gh­tapÃvÃna÷ pibata vasÃæ vasÃpÃvÃna÷ pibatÃntarik«asya havir asi svÃhà tvà vÃtÃya diÓa÷ pradiÓa ÃdiÓo vidiÓa uddiÓo diÓa aindra÷ prÃïo aÇge aÇge nidÅdhyad aindro 'pÃno aÇge aÇge nibobhuvad aindro vyÃno aÇge aÇge vibobhuvat // deva tva«Âar bhÆri te sat sametu salak«ma yad vi«urÆpaæ babhÆva / devatrà yantam avase sakhÃyo anu tvà mÃtà pitaro madantu //MS_1,2.17// samudraæ gacha svÃhÃntarik«aæ gacha svÃhà devaæ savitÃraæ gacha svÃhÃhorÃtre gacha svÃhà mitrÃvaruïau gacha svÃhà dyÃvÃp­thivÅ gacha svÃhà chandÃæsi gacha svÃhà somaæ gacha svÃhà yaj¤aæ gacha svÃhà divyaæ nabho gacha svÃhÃgniæ vaiÓvÃnaraæ gacha svÃhà mano hÃrdiæ yachau«adhÅbhyas tvà // dhÃmnodhÃmno rÃjann ito varuïa no mu¤ca yad Ãpo aghnyà varuïeti ÓapÃmahai / tato varuïa no mu¤ca // ud uttamaæ varuïa pÃÓam asmad avÃdhamaæ vi madhyamaæ ÓrathÃya / athà vayam Ãditya vrate tavÃnÃgaso aditaye syÃma // sumitrà nà Ãpà o«adhaya÷ santu durmitrÃs tasmai santu / yo asmÃn dve«Âi yaæ ca vayaæ dvi«ma÷ //MS_1,2.18// havi«matÅr imà Ãpo havi«mÃn devo adhvara÷ / havi«maæ ÃvivÃsati havi«maæ astu sÆrya÷ // @<[Page I,29]>@ agner vo 'pannag­hasya sadasi sÃdayÃmi devÃnÃæ bhÃgadheyÅ÷ sthendrÃgnyor bhÃgadheyÅ÷ stha mitrÃvaruïayor bhÃgadheyÅ÷ stha viÓve«Ãæ devÃnÃæ bhÃgadheyÅ÷ stha sumnÃyuva÷ sumnyÃya sumnaæ dhatta // \\ \\ h­de tvà manase tvà dive tvà sÆryÃya tvà / Ærdhvam imam adhvaraæ divi deve«u hotrà yacha // Ó­ïotv agni÷ samidhà havaæ me Ó­ïvantv Ãpo dhi«aïÃÓ ca devÅ÷ / Ó­ïota grÃvÃïo vidu«o nu yaj¤aæ Ó­ïotu deva÷ savità havaæ me // \\ devÅr Ãpo apÃæ nÃpÃd ya Ærmir havi«ya indriyÃvÃn madintamas taæ devebhya÷ Óukrapebhyo dÃta ye«Ãæ bhÃga÷ stha svÃhà kÃr«y asi samudrasya vo 'k«ityà unnaye vasÆnÃæ rudrÃïÃm ÃdityÃnÃæ pannejanÅ÷ stha vasavo rudrà Ãdityà età va÷ pannejanÅ÷ samudraæ gandharve«ÂhÃm anvÃti«Âhata vÃtasya patmane¬ità vÃmÅ te saæd­Ói viÓvaæ reto dhe«Åya tava vÃmÅr anu saæd­Ói // @<[Page I,30]>@ yam agne p­tsu martyam avà vÃje«u yaæ junÃ÷ / sa yantà ÓaÓvatÅr i«a÷ // ju«Âo vÃco bhÆyÃsaæ ju«Âo vÃcaspatir yad vÃco madhumat tasmai svÃhà svÃhà sarasvatyai //MS_1,3.1// nigrÃbhyÃ÷ stha devaÓrutas tarpayata mÃyur me tarpayata tarpayata mà prÃæaæ me tarpayata tarpayata mÃpÃnaæ me tarpayata tarpayata mà vyÃnaæ me tarpayata tarpayata mà cak«ur me tarpayata tarpayata mà Órotraæ me tarpayata tarpayata mà mano me tarpayata tarpayata mà vÃcam me tarpayata tarpayata mÃtmÃnaæ me tarpayata tarpayata mà prajÃæ me tarpayata tarpayata mà g­hÃn me tarpayata tarpayata mà paÓÆn me tarpayata tarpayata mà gaïair mà mà vitÅt­«ata tarpayata mà //MS_1,3.2// devasya tvà savitu÷ prasave 'Óvinor bÃhubhyÃæ pÆ«ïo hastÃbhyÃm Ãdade grÃvÃsy adhvarak­d devebhyo gabhÅram imam adhvaraæ k­dhi // indrÃya tvà su«uttamaæ madhumantaæ payasvantam / indrÃya tvÃbhimÃtighna indrÃya tvà vasumate rudravata indrÃya tvÃdityavate // agnaye tvà rÃyaspo«ade vi«ïave tvà ÓyenÃya tvà somabh­te vi«ïave tvà // @<[Page I,31]>@ ÓvÃtrÃ÷ stha v­traturo rÃdhvaæ gÆrtà am­tasya patnÅ÷ / tà devÅr devatremaæ yaj¤aæ dhattopahÆtÃ÷ somasya pibata // yat te soma divi jyotir yat p­thivyÃæ yad urà antarik«e tenÃsmai yaj¤apataya uru rÃye k­dhy adhi dhÃtre voco mà bhair mà saævikthà Ærjaæ dhatsvorjam asmÃsu dhehi dhi«aïe Ŭite ŬethÃm Ærjaæ dadhÃthÃm Ærjam asmÃsu dhattaæ mà vÃæ hiæsi«aæ mÃsmÃn yuvaæ hiæsi«Âam //MS_1,3.3// vÃcaspataye pavasva v­«ïo aæÓubhyÃæ gabhastipÆta÷ // devo devÃnÃæ pavitram asi ye«Ãæ bhÃgo 'si // madhumatÅr nà i«as k­dhi svÃæk­to 'sy urv antarik«aæ vÅhi viÓvebhya indriyebhyo divyebhya÷ pÃrthivebhyo manas tvëÂu svÃhà tvà subhava sÆryÃya devebhyas tvà marÅcipebhya÷ prÃïÃya tvà yat te somÃdÃbhyaæ nÃma jÃg­vi tasmai te soma somÃya svÃhà prÃg apÃg adharÃg udag etÃs tvà diÓà ÃdhÃvantv amba nismara sam arir vidÃm //MS_1,3.4// \\ upayÃmag­hÅto 'si // antar yacha maghavan pÃhi somam uru«ya rÃya÷ sam i«o yajasva // antas te dyÃvÃp­thivÅ dadhÃmy antar dadhÃmy urv antarik«am / sajo«Ã devair avarai÷ paraiÓ cÃntaryÃme maghavan mÃdayasva // vÃk tvëÂu svÃhà tvà subhava sÆryÃya devebhyas tvà marÅcipebhyo 'pÃnÃya tvà //MS_1,3.5// à vÃyo bhÆ«a Óucipà upa na÷ sahasraæ te niyuto viÓvavÃra / upo te andho madyam ayÃmi yasya deva dadhi«e pÆrvapeyam // upayÃmag­hÅto 'si vÃyave tvà // indravÃyÆ ime sutà upa prayobhir Ãgatam / indavo vÃm uÓanti hi // upayÃmag­hÅto 'si vÃyava indravÃyubhyÃæ tvai«a te yoni÷ sajo«obhyÃæ tvà //MS_1,3.6// ayaæ vÃæ mitrÃvaruïà suta÷ soma ­tÃv­dhà / mamed iha Órutaæ havam // @<[Page I,33]>@ upayÃmag­hÅto asi mitrÃvaruïÃbhyÃæ tvai«a te yonir ­tÃyubhyÃæ tvà //MS_1,3.7// yà vÃæ kaÓà madhumaty aÓvinà sÆn­tÃvatÅ / tayà yaj¤aæ mimik«atam // upayÃmag­hÅto 'sy aÓvibhyÃæ tvai«a te yonir mÃdhvÅbhyÃæ tvà //MS_1,3.8// upayÃmag­hito 'si devebhyas tvopayÃmag­hÅto 'si viÓvadevebhyas tvopayÃmag­hÅto 'si viÓvebhyas tvà devebhya÷ // dite÷ putrÃïÃm aditer akÃri«am uruÓarmaïÃæ b­hatÃæ varÆthinÃm / ye«Ãæ nÃmÃni vihitÃni dhÃmaÓaÓ cittair yajanti bhuvanÃya jÅvase // upayÃmag­hÅto 'si vi«ïos tvorukrame g­hïÃmi vi«ïa urukramai«a te somas taæ rak«asva mà tvà dabhan duÓcak«Ãs te mÃvakÓad ayaæ vasu÷ purovasur vÃkpà vÃcaæ me pÃtv ayaæ vasur vidadvasuÓ cak«u«pÃÓ cak«ur me pÃtv ayaæ vasu÷ saæyadvasu÷ ÓrotrapÃ÷ Órotraæ me pÃtu //MS_1,3.9// @<[Page I,34]>@ ayaæ venaÓ codayat p­Ónigarbhà jyotirjarÃyÆ rajaso vimÃne / imam apÃæ saægame sÆryasya ÓiÓuæ na viprà matibhÅ rihanti // upayÃmag­hÅto 'si Óaï¬Ãya tvai«a te yonir vÅratÃyai tvà //MS_1,3.10// taæ pratnathà pÆrvathà viÓvathemathà jye«ÂharÃjaæ barhi«adaæ svard­Óam / pratÅcÅnaæ v­janaæ dohase girÃÓuæ jayantam anu yÃsu vardhase // upayÃmag­hÅto 'si markÃya tvai«a te yoni÷ prajÃbhyas tvà //MS_1,3.11// apanuttau Óaï¬Ãmarkau saha tena yaæ dvi«mo 'chinnasya te deva soma dak«asya rÃyaspo«asya suvÅryasyÃbhirahÅtÃra÷ syÃma // tutho 'si janadhÃyà devÃs tvà ÓukrapÃ÷ praïayantu tutho 'si janadhÃyà devÃs tvà manthipÃ÷ praïayantv anÃdh­«ÂÃsi suvÅrÃ÷ prajÃ÷ prajanayan parÅhi suprajÃ÷ prajÃ÷ prajanayann abhiparÅhi // indreïa manyunà yujÃvabÃdhe p­tanyata÷ / ghnatà v­trÃny aprati // saæjagmÃnau divà p­thivyà Óukrau ÓukraÓoci«au tau devau ÓukrÃmanthinà Ãyur yaj¤e dhattam Ãyur yaj¤apatau pumÃæsaæ garbham Ãdhattaæ gavÅïyo÷ prÃïÃn paÓu«u yachataæ ÓukrasyÃdhi«ÂhÃnam asi manthino 'dhi«ÂhÃnam asi nirasta÷ Óaï¬o nirasto marka÷ saha tena yaæ dvi«ma÷ // yà prathamà saæsk­tir yaj¤e asmin ya÷ paramo b­haspatiÓ cikitvÃn / yo madhyamo varuïo mitro agnis tasmà indrÃya sutam Ãjuhota tasmai sÆryÃya sutam Ãjuhota //MS_1,3.12// ye devà divy ekÃdaÓa stha p­thivyÃm adhy ekÃdaÓa stha / apsuk«ito mahinaikÃdaÓa stha te devÃso yaj¤am imaæ ju«adhvam // \\ upayÃmag­hÅto 'sy ÃgrÃyÃïo 'si svÃgrÃyaïo jinva yaj¤aæ jinva yaj¤apatim abhi savanÃni pÃhy atas tvà vi«ïu÷ pÃtu viÓaæ tvaæ pÃhÅndriyeïai«a te yonir viÓvebhyas tvà devebhya÷ //MS_1,3.13// upayÃmag­hÅto 'si // indrÃya tvà b­hadvate vayasvata ukthÃyuvam / yat ta indra b­had vayas tasmai tvà vi«ïave tvà // e«a te yonir indrÃya tvopayÃmag­hÅto 'si devebhyas tvà devÃyuvaæ g­hïÃmi punarhavir asi devebhyas tvà devÃyuvaæ p­ïacmi yaj¤asyÃyu«e //MS_1,3.14// mÆrdhÃnaæ divo aratiæ p­thivyà vaiÓvÃnaram ­ta à jÃtam agnim / kaviæ samrÃjam atithiæ janÃnÃm Ãsann à pÃtraæ janayanta devÃ÷ // upayÃmag­hÅto 'si vaiÓvÃnarÃya tvà // dhruvo 'si dhruvak«itir dhruvÃïÃæ dhruvatamo 'cyutÃnÃm acyutak«ittama e«a te yonir vaiÓvÃnarÃya tvà // dhruvaæ dhruveïa havi«Ã va÷ somaæ nayÃmasi / yathà na÷ sarvà ij jana÷ saægame sumanà asat // divi divyÃn d­æhÃntarik«e antarik«yÃn p­thivyÃæ pÃrthivÃn //MS_1,3.15// upayÃmag­hÅto 'si madhave tvà mÃdhavÃya tvà ÓukrÃya tvà Óucaye tvà nabhase tvà nabhasyÃya tve«Ãya tvorjÃya tvà sahase tvà sahasyÃya tvà tapase tvà tapasyÃya tvà //MS_1,3.16// indrÃgnÅ Ãgataæ sutaæ gÅrbhir nabho vareïyam / asya pÃtaæ dhiye«ità // upayÃmag­hÅto 'sÅndrÃgnibhyÃæ tvai«a te yonir indrÃgnibhyÃæ tvà //MS_1,3.17// @<[Page I,37]>@ omÃsaÓ car«aïÅdh­to viÓve devÃsà Ãgata / dÃÓvÃæso dÃÓu«a÷ sutam // upayÃmag­hÅto 'si viÓvebhyas tvà devebhya e«a te yonir viÓvebhyas tvà devebhya÷ //MS_1,3.18// indra marutva iha pÃhi somaæ yathà ÓÃryÃte apiba÷ sutasya / tava praïÅtÅ tava ÓÆra Óarmann ÃvivÃsanti kavaya÷ suyaj¤Ã÷ // upayÃmag­hÅto 'sÅndrÃya tvà marutvata e«a te yonir indrÃya tvà marutvate //MS_1,3.19// jani«Âhà ugra÷ sahase turÃya mandra oji«Âho bahulÃbhimÃna÷ / avardhann indraæ marutaÓ cid atra mÃtà yad vÅraæ jajanaj jani«Âham // upayÃmag­hÅto 'sÅndrÃya tvà marutvata e«a te yonir indrÃya tvà marutvate //MS_1,3.20// marutvantaæ v­«abhaæ vÃv­dhÃnam akavÃriæ divyaæ ÓÃsam indram / viÓvÃsÃham avase nÆtanÃyograæ sahodÃm iha taæ huve // upayÃmag­hÅto 'sÅndrÃya tvà marutvata e«a te yonir indrÃya tvà marutvate //MS_1,3.21// @<[Page I,38]>@ marutvaæ indra v­«abho raïÃya pibà somam anu«vadhaæ madÃya / Ãsi¤casva jaÂhare madhva Ærmiæ tvaæ rÃjÃsi pradiva÷ sutÃnÃm // upayÃmag­hÅto 'sÅndrÃya tvà marutvata e«a te yonir indrÃya tvà marutvate //MS_1,3.22// sajosà indra sagaïo marudbhi÷ somaæ piba v­trahà ÓÆra vidvÃn / jahi ÓatrÆær apa m­dho nudasvÃthÃbhayaæ k­ïuhi viÓvato na÷ // upayÃmag­hÅto 'sÅndrÃya tvà marutvata e«a te yonir indrÃya tvà marutvate //MS_1,3.23// mahaæ indro ya ojasà parjanyo v­«Âimaæ iva / stomair vatsasya vÃv­dhe // upayÃmag­hÅto 'si mahendrÃya tvai«a te yonir mahendrÃya tvà //MS_1,3.24// mahaæ indro n­vad à car«aïiprà uta dvibarhà amina÷ sahobhi÷ / asmadryag vÃv­dhe vÅryÃyoru÷ p­thu÷ suk­ta÷ kart­bhir bhÆt // upayÃmag­hÅto 'si mahendrÃya tvai«a te yonir mahendrÃya tvà //MS_1,3.25// @<[Page I,39]>@ kadà cana starÅr asi nendra saÓcasi dÃÓu«e / upopen nu maghavan bhÆyà in nu te dÃnaæ devasya p­cyate // upayÃmag­hÅto 'sy Ãdityebhyas tvà // kadà cana prayuchasy ubhe nipÃsi janmanÅ / turÅyÃditya savanaæ ta indriyam Ãtasthà am­taæ divi // upayÃmag­hÅto 'sy Ãdityebhyas tvà // yaj¤o devÃnÃæ pratyetu sumnam ÃdityÃso bhavatà m­¬ayanta÷ / à vo 'rvÃcÅ sumatir vav­tyÃd aæhoÓ cid yà varivovittarÃsat // ahaæ parastÃd aham avastÃd ahaæ viÓvasya bhuvanasya rÃjà / ahaæ sÆryam ubhayato dadarÓa yad antarik«aæ tad u na÷ pitÃbhÆt // unnambhaya p­thivÅæ bhindhy ado divyaæ nabha÷ / udno divyasya no dhÃtar ÅÓÃno vi«yà d­tim //MS_1,3.26// adabdhebhi÷ savita÷ pÃyubhi« Âvaæ Óivebhir adya paripÃhi no v­dhe / hiraïyajihva÷ suvitÃya navyase rak«Ã mÃkir no aghaÓaæsa ÅÓata // upayÃmag­hÅto 'si sÃvitro 'si janadhÃyà jinva yaj¤aæ jinva yaj¤apatim abhi savanÃni pÃhy atas tvà vi«ïu÷ pÃtu viÓaæ tvaæ pÃhÅndriyeïa //MS_1,3.27// @<[Page I,40]>@ upayÃmag­hÅto 'si // suÓarmÃsi suprati«ÂhÃno b­haduk«e nama÷ // e«a te yonir viÓvebhyas tvà devebhya÷ //MS_1,3.28// upayÃmag­hÅto 'si b­haspatisutasya ta inda indriyÃvata÷ // patnÅvantaæ grahaæ rÃdhyÃsam // agnÃ3i patnÅvÃ3nt sajÆs tva«Ârà somaæ piba //MS_1,3.29// upayÃmag­hÅto 'si harir asi hÃriyojano harivÃn haryo÷ sthÃtà stutastomasya te deva soma Óastokthasye«Âayaju«a÷ // harivato hÃriyojanasya harivantaæ grahaæ rÃdhyÃsam // haryor dhÃnà harivatÅ÷ sahasomà indrÃya rayyai tvà po«Ãya tvà //MS_1,3.30// @<[Page I,41]>@ agnà ÃyÆæ«i pavasà Ãsuvorjam i«aæ ca na÷ / Ãre bÃdhasva duchunÃm // upayÃmag­hÅto 'si agnaye tvÃyu«mata e«a te yonir agnaye tvÃyu«mate //MS_1,3.31// ojas tad asya titvi«a ubhe yat samavartayat / indraÓ carmeva rodasÅ // upayÃmag­hÅto 'sÅndrÃya tvaujasvata e«a te yonir indrÃya tvaujasvate //MS_1,3.32// ad­Órann asya ketavo vi raÓmayo janaæ anu / bhrÃjanto agnayo yathà // upayÃmag­hÅto 'si sÆryÃya tvà bhrÃjasvata e«a te yoni÷ sÆryÃya tvà bhrÃjasvate //MS_1,3.33// indram id dharÅ vahato 'pratidh­«ÂaÓavasam / ­«ÅïÃæ ca stutÅr upa yaj¤aæ ca mÃnu«ÃïÃm // upayÃmag­hÅto 'sÅndrÃya tvà harivata e«a te yonir indrÃya tvà harivate //MS_1,3.34// upayÃmag­hÅto 'si prajÃpataye tvà jyoti«mate jyoti«mantaæ g­hïÃmi rÃtaæ devebhyo dak«Ãya dak«av­dham agnihvarebhyas tvà ­tÃyubhyà indrajye«Âhebhyo varuïarÃjabhyo vÃtÃpibhya÷ parjanyÃtmabhya÷ p­thivyai tvÃntarik«Ãya tvà dive tvÃdbhyas tvau«adhÅbhyo vanaspatibhyas tvà prÃïÃya tvÃpÃnÃya tvà vyÃnÃya tvà sate tvÃsate tvà bhÆtÃya tvà bhavyÃya tvà yena prajà achidrà ajÃyanta tasmai tvà prajÃpataye viÓvakarmaïe viÓvavyacase vibhÆdÃvne vibhuæ bhÃgaæ juhomi svÃhà // tisro jihvasya samidha÷ parijmano 'gner ak­ïvann uÓijo am­tyave / tÃsÃm ekÃm adadhur martye bhujaæ lokam u dve upa jÃmÅ Åyatu÷ //MS_1,3.35// agni÷ prÃta÷ savanÃt pÃtv asmÃn vaiÓvÃnaro viÓvaÓrÅr viÓvaÓaæbhÆ÷ / sa na÷ pÃvako draviïaæ dadhÃtv Ãyu«manta÷ sahabhak«Ã÷ syÃma // agnaye tvà prav­hÃmi gÃyatreïa chandasendrÃya tvà prav­hÃmi trai«Âubhena chandasÃdityebhyas tvà prav­hÃmi jÃgatena chandasà reÓÅnÃæ tvà patmann ÃdhÆnomi mÃndÃnÃæ tvà patmann ÃdhÆnomi bhandanÃnÃæ tvà patmann ÃdhÆnomi pÆtanÃnÃæ tvà patmann ÃdhÆnomi pastyÃnÃæ tvà patmann ÃdhÆnomi mÃdhvÅnÃæ tvà patmann ÃdhÆnomi madughÃnÃæ tvà patmann ÃdhÆnomi devayÃnÅnÃæ tvà patmann ÃdhÆnomy upayÃmag­hÅto 'si Óukraæ tvà Óukra ÓukrÃya g­hïÃmy ahno rÆpe sÆryasya raÓmi«u // à samudrà acucyavur divo dhÃrà asaÓcata // @<[Page I,43]>@ kakubhaæ rÆpaæ v­«abhasya rocate b­had vasÆnÃm ÃdhÅtau rudrÃïÃæ karmann ÃdityÃnÃæ cetasÅndrÃya tvà vibhÆvase juhomy uÓik tvaæ deva soma gÃyatreïa chandasÃgner dhÃmopehi vaÓÅ tvaæ deva soma trai«Âubhena chandasendrasya dhÃmopehy asmatsakhà deva soma jÃgatena chandasà viÓve«Ãæ devÃnÃæ priyaæ pÃthà upehi //MS_1,3.36// ud u tyaæ jÃtavedasaæ devaæ vahanti ketava÷ / d­Óe viÓvÃya sÆryam // citraæ devÃnÃm udagÃd anÅkaæ cak«ur mitrasya varuïasyÃgne÷ / Ãprà dyÃvÃp­thivÅ antarik«aæ sÆrya Ãtmà jagatas tasthu«aÓ ca // dyÃæ gacha svar gacha rÆpaæ vo rÆpeïÃbhyemi vayasà vayas tutho vo viÓvavedà vibhajatu var«i«Âhe adhi nÃke p­thivyÃ÷ // etat te agne rÃdha eti somacyutaæ tan mitrasya pathà naya // ayaæ no agnir varivas k­ïotv ayaæ m­dha÷ pura etu prabhindan / ayaæ ÓatrÆn jayatu jarh­«Ãïo 'yaæ vÃjaæ jayatu vÃjasÃtau // ­tasya pathà preta candradak«iïà brÃhmaïam adya ­dhyÃsaæ pit­mantaæ pait­matyam ­«im Ãr«eyaæ sudhÃtudak«iïam // vi sva÷ paÓya vyantarik«aæ yatasva sadasyair asmadrÃtà madhumatÅr devatrà gachata pradÃtÃram ÃviÓatÃnavahÃyÃsmÃn devagÃnena pathà suk­tÃæ loke sÅdata tan na÷ saæsk­tam //MS_1,3.37// dhÃtà rÃti÷ savitedaæ ju«antÃæ prajÃpatir varuïo mitro agni÷ / vi«ïus tva«Âà prajayà saærarÃïo yajamÃnÃya draviïaæ dadhÃtu // sam indra no manasà ne«i gobhi÷ saæ sÆribhir hariva÷ saæ svastyà / saæ brahmaïà devak­taæ yad asti saæ devÃnÃæ sumatau yaj¤iyÃnÃm // saæ varcasà payasà saæ tanÆbhir aganmahi manasà saæ Óivena / tva«Âà sudatro vidadhÃtu rÃyo 'nu no mÃr«Âu tanvo yad viri«Âam // sugà vo devÃ÷ sadanà k­ïomi ya Ãjagmedaæ savanaæ ju«ÃïÃ÷ / jak«ivÃæsa÷ papivÃæsaÓ ca viÓve 'sme dhatta vasavo vasÆni // yÃn Ãvaha uÓato deva devÃæs tÃn preraya sve agne sadhasthe / vahamÃnà bharamÃïà havÅæ«y asuæ gharmaæ divam Ãti«ÂhatÃnu // yad adya tvà prayati yaj¤e asminn agne hotÃram av­ïÅmahÅha / ­dhag ayì ­dhag utÃÓami«Âa vidvÃn prajÃnann upayÃhi yaj¤am // yaj¤a yaj¤aæ gacha yaj¤apatiæ gacha svaæ yoniæ gacha svÃhai«a te yaj¤o yaj¤apate sahasÆktavÃka÷ suvÅras tena saæbhava bhrÃjaæ gacha devà gÃtuvido gÃtuæ vittvà gÃtum ita manasaspate sudhÃtv imaæ yaj¤aæ divi deve«u vÃte dhÃ÷ svÃhà //MS_1,3.38// uruæ hi rÃjà varuïaÓ cakÃra sÆryÃya panthÃm anvetavà u / apade pÃdà pratidhÃtave 'kar utÃpavaktà h­dayÃvidhaÓ cit // Óataæ te rÃjan bhi«aja÷ sahasram urvÅ gabhÅrà sumati« Âe astu // Ãre bÃdhasva nir­tiæ parÃcai÷ k­taæ cid ena÷ pramumugdhy asmat // agner anÅkam apa ÃviveÓÃpÃæ napÃt pratirak«ad asuryÃn // damedame samidhaæ yak«y agne prati te jihvà gh­tam uccaraïyat // samudre te h­dayam apsv anta÷ saæ tvà viÓantv o«adhÅr utÃpa÷ / yaj¤asya te yaj¤apate sÆktoktau namovÃke vidhema // svÃhÃvabh­tha nicuÇkuïa nicerur asi nicuÇkuïo g­haæ g­ho 'va no devair devak­tam eno yak«y ava martyair martyak­taæ cikitvÃn uror à no deva ri«as pÃhy apsu dhautasya te deva soma n­bhi÷ «Âutasya yas te gosanir bhak«o yo aÓvasanis tasya tà upahÆtà upahÆtasya bhak«ayÃmi vic­tto varuïasya pÃÓa÷ pratyasto varuïasya pÃÓo namo varuïasya pÃÓÃyonnetar vasÅyo nà unnayÃbhi // udut te madhumattamà gira÷ stomÃsa Årate / satrÃjito dhanasà ak«itotayo vÃjayanto rathà iva // kaïvà iva bh­gava÷ sÆryà iva viÓvam id dhitam ÃnaÓu÷ / udeta prajÃm uta varco dadhÃnà yu«mÃn rÃya uta yaj¤Ã asaÓcata // gÃyatraæ chando anu saærabhadhvam athà syÃta surabhayo g­he«u / edho 'sy edhi«Åmahi samid asi samedhi«Åmahi // apo adyÃnvacÃri«aæ rasena samas­k«mahi / payasvÃn agnà Ãgamaæ taæ mà saæs­ja varcasà //MS_1,3.39// @<[Page I,47]>@ mamÃgne varco vihave«v astu vayaæ tvendhÃnÃs tanvaæ pu«ema / mahyaæ namantÃæ pradiÓaÓ catasras tvayÃdhyak«eïa p­tanà jayema // agne vratapate vratam Ãlapsye tat te prabrÆmas tan no gopÃya ta¤ Óakeyam // agniæ hotÃram upa taæ huve devÃn yaj¤iyÃn iha yÃnyajÃmahai / vyantu devà havi«o me asyà devà yantu sumanasyamÃnÃ÷ // yunajmi tvà brahmaïà daivyena havyÃyÃsmai vo¬have jÃtaveda÷ / indhÃnÃs tvà suprajasa÷ suvÅrà jyog jÅvema balih­to vayaæ te // asmÃsv indra indriyaæ dadhÃtv asmÃn rÃyo maghavÃna÷ sacantÃm / asmÃkaæ santv ÃÓi«a÷ // Ãm ÃÓi«o dohakÃmà indravanto havÃmahe / dhuk«Åmahi prajÃm i«am // sà me satyÃÓÅr devÃn gamyÃjj u«ÂÃj ju«Âatarà païyÃt païyatarà // @<[Page I,48]>@ are¬atà manasà devÃn gacha yaj¤o devÃn gachatu yaj¤o devÃn gamyÃt // vi te mu¤cÃmi raÓanÃæ vi raÓmÅn vi yoktrÃïi paricartanÃni / dhattÃd asmabhyaæ draviïeha bhadraæ pra mà brÆtÃd bhÃgadÃæ devatÃsu // i«Âo yaj¤o bh­gubhir draviïodà yatibhir ÃÓÅrdà vasubhi÷ / aÇgiraso me asya yaj¤asya prÃtaranuvÃkair ahau«u÷ // tasya mà yaj¤asye«Âasya vÅtasya draviïehÃgamyÃd vasur yaj¤o vasumÃn yaj¤as tasya mà yaj¤asya vasor vasumato vasv ihÃgachatv ado mÃgachatv ado mÃgamyÃt //MS_1,4.1// saæ yaj¤apatir ÃÓi«Ã sad asi san me bhÆyÃ÷ pÆrïam asi pÆrïaæ me bhÆyÃ÷ sarvam asi sarvaæ me bhÆyà ak«itam asy ak«itaæ me bhÆyÃ÷ prÃcyà diÓà devà ­tvijo mÃrjayantÃæ dak«iïayà diÓà mÃsÃ÷ pitaro mÃrjayantÃæ pratÅcyà diÓà g­hÃ÷ paÓavo mÃrjayantÃm udÅcyà diÓÃpà o«adhayo vanaspatayo mÃrjayantÃm Ærdhvayà diÓà yaj¤a÷ saævatsaro mÃrjayatÃæ vi«ïu÷ p­thivyÃæ vyakraæsta gÃyatreïa chandasà nirbhakta÷ sa yaæ dvi«mo vi«ïur antarik«e vyakraæsta trai«Âubhena chandasà nirbhakta÷ sa yaæ dvi«mo vi«ïur divi vyakraæsta jÃgatena chandasà nirbhakta÷ sa yaæ dvi«mo 'ganma sva÷ saæ jyoti«ÃbhÆmedam aham amu«ya prÃïaæ nive«ÂayÃmi tejo 'si sam ahaæ prajayà saæ mayà prajà sam ahaæ paÓubhi÷ saæ mayà paÓavo 'gne g­hapate sug­hapatir ahaæ tvayà g­hapatinà bhÆyÃsaæ sug­hapatis tvaæ mayà g­hapatinà bhÆyà asthÆri ïau gÃrhapatyaæ dÅdÃya¤ Óataæ himà dvÃyÆ rÃdhÃæsi saæpr¤cÃnà asaæp­¤cÃnau tanvo 'sà anu mà tanv achinno divyas tantur mà mÃnu«aÓ chedi divyÃd dhÃmno mà chitsi mà mÃnu«Ãd jyoti«e tantave tvà //MS_1,4.2// ye devà yaj¤ahana÷ p­thivyÃm adhy Ãsate / agnir nas tebhyo rak«atu gachema suk­to vayam // ye devà yaj¤amu«a÷ p­thivyÃm adhy Ãsate / agnir nas tebhyo rak«atu gachema suk­to vayam // yÃs te rÃtraya÷ savitar devayÃnÅ÷ sahasrayaj¤am abhi saæbabhÆvu÷ / g­haiÓ ca sarvai÷ prajayà nv agre svo ruhÃïÃs taratà rajÃæsi // ye devà yaj¤ahano antarik«e adhy Ãsate / vÃyur nas tebhyo rak«atu gachema suk­to vayam // ye devà yaj¤amu«o antarik«e adhy Ãsate / vÃyur nas tebhyo rak«atu gachema suk­to vayam // Ãganma mitrÃvaruïà vareïa rÃtrÅïÃæ bhÃgo yuvayor yo asti / nÃkaæ g­bhïÃnÃ÷ suk­tasya loke t­tÅye p­«Âhe adhi rocane diva÷ // ye devà yaj¤ahano divy adhy Ãsate sÆryo nas tebhyo rak«atu gachema suk­to vayam // ye devà yaj¤amu«o divy adhy Ãsate / sÆryo nas tebhyo rak«atu gachema suk­to vayam // yenendrÃya samabharan payÃæsy uttamena havi«Ã jÃtaveda÷ / tenÃgne tvam uta vardhayà mÃæ sajÃtÃnÃæ madhye Órai«Âhyà à dhehi mà // vedo 'si vedo mà Ãbhara t­pto 'haæ t­ptas tvam // gh­tavantaæ kulÃyinaæ rÃyaspo«aæ sahasriïam / vedo vÃjaæ dadÃtu me // @<[Page I,51]>@ nir dvi«antaæ nir arÃtiæ daha rudrÃs tvÃyachann ÃdityÃs tvÃst­ïan // gomaæ agne 'vimaæ aÓvÅ yaj¤o n­vatsakhà sadam id apram­«ya÷ / i¬ÃvÃn e«o asura prajÃvÃn dÅrgho rayi÷ p­thubudhna÷ sabhÃvÃn // saæ patnÅ patyà suk­te«u gachatÃæ yaj¤asya yuktau dhuryà abhÆtÃm / ÃprÅïÃnau vijahatà arÃtiæ divi jyotir uttamam ÃrabhethÃæ svÃhà // \\ patni patny e«a te loko namas te astu mà mà hiæsÅr yà sarasvatÅ veÓayamanÅ tasyai svÃhà // yà sarasvatÅ veÓabhagÅnà tasyÃs te bhaktivÃno bhÆyÃsma // ayÃÓ cÃgne 'sy anabhiÓastiÓ ca satyam it tvam ayà asi / ayÃ÷ san manasà k­tto 'yÃ÷ san havyam Æhi«e 'yà no dhehi bhe«ajaæ svÃhà //MS_1,4.3// devÃn janam agan yaj¤as tato mà yaj¤asyÃÓÅr Ãgachatu pitÌn janam agan yaj¤as tato mà yaj¤asyÃÓÅr Ãgachatu manu«yÃn janam agan yaj¤as tato mà yaj¤asyÃÓÅr Ãgachatv apa o«adhÅr vanaspatÅn janam agan yaj¤as tato mà yaj¤asyÃÓÅr Ãgachatu pa¤cajanaæ janam agan yaj¤as tato mà yaj¤asyÃÓÅr Ãgachatu pa¤cÃnÃæ tvà vÃtÃnÃæ dhartrÃya g­hïÃmi pa¤cÃnÃæ tvà diÓÃæ dhartrÃya g­hïÃmi pa¤cÃnÃæ tvà salilÃnÃæ dhartrÃya g­hïÃmi pa¤cÃnÃæ tvà p­«ÂhÃnÃæ dhartrÃya g­hïÃmi pa¤cÃnÃæ tvà pa¤cajanÃnÃæ dhartrÃya g­hïÃmi caros tvà pa¤cabilasya dhartrÃya g­hïÃmi // dhÃmÃsi priyaæ devÃnÃm anÃdh­«Âaæ devayajanam / devavÅtyai tvà g­hïÃmi // bhÆr asmÃkaæ havyaæ devÃnÃm ÃÓi«o yajamÃnasya devatÃbhyas tvà devatÃbhir g­hïÃmi //MS_1,4.4// sam­tayaj¤o và e«a yad darÓapÆrïamÃsau kasya vÃha yak«yamÃïasya devatà yaj¤am Ãgachanti kasya và na bahÆnÃæ samÃnam ahar yajamÃnÃnÃæ ya÷ pÆrvedyur agniæ g­hïÃti sa Óvo bhÆte devatà abhiyajate mamÃgne varco vihave«v astv iti pÆrvam agniæ g­hïÃti devatà và etat pÆrvedyur agrahÅt tÃ÷ Óvo bhÆte 'bhiyajate barhi«Ã vai pÆrïamÃse vratam upayanti vatsair amÃvÃsyÃyÃæ purà vatsÃnÃm apÃkartor daæpatÅ aÓnÅyÃtÃæ hastà avanijya dak«iïato 'gnim upati«ÂhetÃgne vratapate vratam Ãlapsya ity agnir vai devÃnÃæ vratapatir brÃhmaïo vratabh­d vratapataya eva procya vratam Ãlabhate 'gniæ hotÃram upa taæ huva iti yena havir nirvapsyant syÃt tad abhim­Óed devatÃnÃæ và e«a graho devatà và etad agrahÅd yunajmi tvà brahmaïà daivyeneti paridhi«u paridhÅyamÃïe«u vaded agner và e«a yogo 'gnim etad yunakti yunakto 'smai havyaæ vahaty asmÃsv indra indriyaæ dadhÃtv itŬÃyÃm upahÆyamÃnÃyÃæ vaded i¬Ãyà và e«a dohà i¬Ãæ và etad duhe 'tho indriyaæ và i¬endriyam evÃtman dhatta Ãm ÃÓi«o dohakÃmà ity ÃÓi«o vai dohakÃmà yajamÃnam abhisarpanti tà dak«iïato yajamÃnalokam upati«Âhate tà yathà dhenavo 'dugdhà apakrÃmanty evam asmÃd ÃÓi«o 'dugdhà apakrÃmanti ya evaæ na vedÃtha ya evaæ vedÃÓi«a eva duhe sà me satyÃÓÅr devÃn gamyÃd iti prastare prahriyamÃïe vadet satyÃæ và etad ÃÓi«aæ devÃn gamayitvÃtha varaæ v­ïÅta etad dha sma và ÃhaupÃvir jÃnaÓruteya÷ sahasreïe«Âvà kam u «vid ato 'dhi varaæ vari«yÃmaha iti sahasreïa yak«Åyeti ha sma vÃva tata÷ purÃha vi te mu¤cÃmi raÓanÃæ vi raÓmÅn iti paridhi«u prahriyamÃïe«u vaded devatà và etat svargaæ lokaæ gamayitvà prati«ÂhÃpya vyamaug i«Âo yaj¤o bh­gubhir iti yaj¤asya và e«a doho yaj¤am etad duha etad dha sma và Ãha kapivano bhauvÃyana÷ kim u sa yaj¤ena yajeta yo gÃm iva yaj¤aæ na duhÅta sudohataro hi gor iti //MS_1,4.5// saæ yaj¤apatir ÃÓi«eti yajamÃno yajamÃnabhÃgaæ prÃÓnÃti yajamÃno vai yaj¤apatir yaj¤o yajamÃnabhÃgo yad yajamÃno yajamÃnabhÃgaæ prÃÓnÃti yaj¤apatà eva yaj¤aæ prati«ÂhÃpayati yadi pravaset sami«Âayaju«Ã saha juhuyÃd agnà eva yaj¤aæ prati«ÂhÃpayati yad dhavir nirvapsyann agnau ni«Âapaty agner eva yaj¤aæ nirmimÅte 'tha yad dhavir nirvapsyan yajamÃnÃya prÃha yaj¤apater evÃdhi yaj¤aæ nirmimÅte 'gnir vai bhÆyÃæsaæ pradahaty etaæ vai lokaæ yajamÃno nv atimucyate yad età Ãpo 'tis­jyante 'chinnaæ srÃvÃyitavyà adbhir và etad yajamÃno 'gner ÃtmÃnam antardhatte dvayà vai devà yajamÃnasya g­ham Ãgachanti somapà anye 'somapà anye hutÃdo 'nye 'hutÃdo 'nya ete vai devà ahutÃdo yad brÃhmaïà etaddevatya e«a ya÷ purÃnÅjÃna ete và etasya prajÃyÃ÷ paÓÆnÃm ÅÓate te 'syÃprÅtà i«am Ærjam ÃdÃyÃpakrÃmanti yad anvÃhÃryam anvÃharati tÃn eva tena prÅïÃti dak«iïata÷sadbhya÷ parihartavà Ãha dak«iïÃvataiva yaj¤ena yajata Ãhutibhir eva devÃn hutÃda÷ prÅïÃti te 'smai prÅtà i«am Ærjaæ niyachanti //MS_1,4.6// sad asi san me bhÆyà ity ÃÓi«o và etÃs tà evÃvarunddhe pÆrïam asi pÆrïaæ me bhÆyà iti pÆrïo ha và amutrÃÇgai÷ saæbhavati sarvam asi sarvaæ me bhÆyà iti sarvo ha và amutrÃÇgai÷ saæbhavaty ak«itam asy ak«itaæ me bhÆyà ity ak«ito ha và amutrÃÇgai÷ saæbhavati prÃcyà diÓà devà ­tvijo mÃrjayantÃm ity età vai yaj¤asya m­«Âaya etÃ÷ ÓÃntayas tà baijavÃpayo vidÃm akraæs te«Ãæ m­«Âo yaj¤a÷ ÓÃnto 'bhÆd aghÃtuka÷ paÓupati÷ paÓÆæs tad ya evaæ veda m­«Âa evÃsya yaj¤a÷ ÓÃnto bhavaty aghÃtuka÷ paÓupati÷ paÓÆn vi«ïu÷ p­thivyÃæ vyakraæsta gÃyatreïa chandaseti vi«ïumukhà vai devà asurÃn ebhyo lokebhya÷ praïudya svargaæ lokam Ãyaæs tad vi«ïumukho và etad yajamÃno bhrÃt­vyam ebhyo lokebhya÷ praïudya svargaæ lokam ety aganma svar iti svargam eva lokam eti saæ jyoti«ÃbhÆmeti jyotir hi svargo loka idam aham amu«ya prÃïaæ nive«ÂayÃmÅti prÃïam evÃsya nive«ÂayatÅtthaæ paryÃvartata evaæ hi yaj¤a÷ paryÃvartate 'tho amu«ya và etad ÃdityasyÃv­tam anu paryÃvartate tejo 'sÅty Ãha tejo hy agni÷ sa vai hitvà prajÃæ ca paÓÆæÓ ca svar eti yad Ãha sam ahaæ prajayà saæ mayà prajà sam ahaæ paÓubhi÷ saæ mayà paÓava iti prajÃyÃæ caiva paÓu«u ca pratiti«Âhaty agne g­hapate sug­hapatir ahaæ tvayà g­hapatinà bhÆyÃsaæ sug­hapatis tvaæ mayà g­hapatinà bhÆyà ity agrahaïau saæjÅryata÷ sarvam Ãyur ito nÃrtiæ nÅta÷ putrasya nÃma g­hïÃti prajÃm evÃnu samatÃnÅt sa vai mÃnu«am evÃbhy upÃvartate manu«yasya hi nÃma g­hïÃti yad ÃhÃchinno divyas tantur mà mÃnu«aÓ chedÅti divyaæ caiva mÃnu«aæ ca samatÃnÅd divyÃd dhÃmno mà chitsi mà mÃnu«Ãd ity ubhà imaæ lokaæ jayata÷ saha svarge loke bhavata÷ //MS_1,4.7// \<'bhÆd : FN from abhÆd. Ed.: bhÆd>\ iti ya eva devà yaj¤ahanaÓ ca yaj¤amu«aÓ ca p­thivyÃæ tÃæs tÅrtvÃntarik«am Ãruhad ya eva devà yaj¤ahanaÓ ca yaj¤amu«aÓ cÃntarik«e tÃæs tÅrtvà divam agan ya eva devà yaj¤ahanaÓ ca yaj¤amu«aÓ ca divi tÃæs tÅrtvà sajÃtÃnÃæ madhye Órai«Âhyà ÃdhÃd enaæ Óiro và etad yaj¤asya yat puro¬ÃÓa÷ keÓà vedo yad vedena puro¬ÃÓaæ saæmÃr«Âi yaj¤asya sarvatvÃyÃtho medhyatvÃya yaj¤o vai devebhyas tiro 'bhavat taæ devà vedenÃvindaæs tad vedasya vedatvaæ yad vedena vedyÃm Ãste yaj¤am evÃsmai vindati patnyai vedaæ prayachati duranuvedo và amutra yaj¤o yaj¤am evÃsmai vindati tri÷ prayachati tri«atyà hi devà upasthà Ãsyate pumÃæsaæ jÃnukà bhavati paÓavo vai veda o«adhayo hy e«a e«a khalu vai paÓÆnÃæ loko yad antarÃgnÅ sve và etal loke yajamÃno bhrÃt­vyasya paÓÆn v­Çkte 'rdhamÃse'rdhamÃse vai yaj¤o vichidyate saætatam ÃhavanÅyÃt st­ïann eti yaj¤asya saætatyai taæ saætatam uttare 'rdhamÃse 'bhiyajate gomaæ agne 'vimaæ aÓvÅ yaj¤a iti gomantam evÃvimantam aÓvinaæ yaj¤am akar i¬ÃvÃn e«o asura prajÃvÃn dÅrgho rayi÷ p­thubudhna÷ sabhÃvÃn ity ÃÓi«am evÃÓÃste saæ patnÅ patyà suk­te«u gachatÃm ity e«a vai patnyà yaj¤asyÃnvÃrambha÷ saha svarge loke bhavato yà và etasya patnÅ saitaæ saæprati paÓcÃd anvÃste yat saæprati paÓcÃd anvÃsÅta prajÃm asyà nirdahed yad Ãha patni patny e«a te loka iti lokam evÃsyà akar anirdÃhuko 'syÃ÷ prajÃæ bhavati yà sarasvatÅ veÓayamanÅti veÓayamanaæ veÓÃn evÃsmai tena yachaty utÃsyÃjÅvanta÷ sajÃtà upÃsate vÃcam in nv asya brÃhmaïasya và rÃjanyasya vopÃsmaha iti mÃæsaæ tu na paceyus tasminn agnau yat paceyu÷ kravyÃdaæ kuryur na hi tasminn agnau mÃæsaæ pacanti yasminn ÃhutÅr juhvaty ayÃÓ cÃgne 'sy anabhiÓastiÓ cety ayà vai nÃmai«Ãgne÷ priyà tanÆr ayà maryÃdhair yeïeti khalu và Ãhur yac caivÃtra yaj¤e kriyate yac ca na yÃæ caivÃtra yaj¤asya prÃyaÓcittiæ vidma yÃæ ca na tasyai«obhayasya prÃyaÓcitti÷ //MS_1,4.8// \\ devÃn janam agan yaj¤a iti skannam abhimantrayeta janaæ và etad yaj¤asya gachati yat skandati jano hÅyam asmad adhi yaj¤asya và etaj janaæ gatasyÃÓi«am avarunddhe pa¤cÃnÃæ tvà vÃtÃnÃæ dhartrÃya g­hïÃmÅti pÃÇkto yaj¤o yÃvÃn eva yaj¤as tam ÃlabdhÃyaæ vÃva ya÷ pavata e«a yaj¤as tam evÃgrahÅt pa¤cÃnÃæ tvà diÓÃæ dhartrÃya g­hïÃmÅtÅmà eva pa¤ca diÓo 'grahÅt pa¤cÃnÃæ tvà salilÃnÃæ dhartrÃya g­hïÃmÅti paÓavo vai salilaæ paÓÆn evÃgrahÅt pa¤cÃnÃæ tvà p­«ÂhÃnÃæ dhartrÃya g­hïÃmÅti p­«ÂhÃny evÃgrahÅt tenÃsya p­«Âhavantau darÓapÆrïamÃsau saætatà avichinnau bhavata÷ pa¤cÃnÃæ tvà pa¤cajanÃnÃæ dhartrÃya g­hïÃmÅti chandÃæsi vai pa¤ca pa¤cajanÃÓ chandÃæsy evÃgrahÅc caros tvà pa¤cabilasya dhartrÃya g­hïÃmÅtÅme vai lokÃÓ caru÷ pa¤cabila imÃn eva lokÃn agrahÅt // dhÃmÃsi priyaæ devÃnÃm anÃdh­«Âaæ devayajanam / devavÅtyai tvà g­hïÃmi // iti praj¤Ãta Ãjyagraha÷ pathÃgÃd bhÆr asmÃkaæ havyaæ devÃnÃm ÃÓi«o yajamÃnasyeti bhÆtim evÃtmana ÃÓÃste havyaæ devebhya ÃÓi«o yajamÃnÃya devatÃbhyas tvà devatÃbhir g­hïÃmÅti devatÃbhya evainaæ devatÃbhir agrahÅt //MS_1,4.9// @<[Page I,58]>@ devatÃnÃæ và etad Ãyatanaæ yad ÃhavanÅyo yad antarÃgnÅ tat paÓÆnÃæ manu«yÃïÃæ gÃrhapatya÷ pitãïÃm odanapacana÷ sarvà ha và asya yak«yamÃïasya devatà yaj¤am Ãgachanti ya evaæ veda pÆrvaæ cÃgnim aparaæ ca paristarÅtavà Ãha manu«yÃïÃæ vai navÃvasÃnaæ priyaæ navÃvasÃnam evÃkar medhyatvÃyÃgner jihvÃsi vÃco visarjanam iti puro¬ÃÓyÃn Ãvapati devatÃnÃæ và e«a graho devatà và etad agrahÅd etad dha sma và ÃhÃruïa aupaveÓir ahutÃsu và aham Ãhuti«u devatà havyaæ gamayÃmi saæsthitena yaj¤ena saæsthÃæ gachÃnÅti tad ya evaæ vedÃhutÃsv evÃsyÃhuti«u devatà havyaæ gachati saæsthitena yaj¤ena saæsthÃæ gachaty aulÆkhalÃbhyÃæ vai d­«adà havi«k­d ehi // iti devà yaj¤Ãd rak«Ãæsy apÃghnata yad aulÆkhalà udvÃdayanti d­«adau samÃghnanti // havi«k­d ehi // ity Ãha rak«asÃm apahatyay apa÷ praïÅya vÃcaæ yachati manasà vai prajÃpatir yaj¤am atanutaulÆkhalayor udvaditor adhvaryuÓ ca yajamÃnaÓ ca vÃcaæ yachetÃæ prajÃpatir eva bhÆtvà manasà yaj¤aæ tanvÃte na sarvÃïi saha yaj¤ÃyudhÃni prah­tyÃni mÃnu«aæ tat kriyate naikamekaæ pit­devatyaæ tad dvedve saha prah­tye yÃjyÃnuvÃkyayo rÆpam upavasaty ubhayÃæs tena paÓÆn avarunddhe grÃmyÃæs cÃraïyÃæÓ ca yad grÃmyasya nÃÓnÃti tena grÃmyÃn avarunddhe 'tha yad ÃraïyasyÃÓnÃti tenÃraïyÃn atho indriyaæ và Ãraïyam indriyam evÃtman dhatte na mëÃïÃm aÓnÅyÃd ayaj¤iyà vai mëà na tasya sÃyam aÓnÅyÃd yasya prÃtar yak«yamÃïa÷ syÃd apratijagdhena vai devà havyena vasÅyobhÆyam agachan pratijagdhenÃsurÃ÷ parÃbhavaæs tad apratijagdhena và etad dhavyena yajamÃno vasÅyobhÆyaæ gachati parÃsya bhrÃt­vyo bhavati yo vai ÓraddhÃm anÃlabhya yajate pÃpÅyÃn bhavaty Ãpo vai Óraddhà na vÃcà g­hyante na yaju«Ãti và età vÃcaæ nedanty ati vartraæ manas tu nÃtinedanti yarhy apo g­hïÅyÃd imÃæ tarhi manasà dhyÃyed iyaæ và etÃsÃæ pÃtram anayaivainà agrahÅc chraddhÃm Ãlabhya yajate na pÃpÅyÃn bhavati //MS_1,4.10// brahmavÃdino vadanti predhmam uk«anti pra havir idhma÷ prathama ÃhutÅnÃæ kasmÃd anye«Ãæ havi«Ãæ yÃjyÃnuvÃkyÃ÷ santi kasmÃd idhmasya neti // agnaye samidhyamÃnÃyÃnubrÆhi // iti puronuvÃkyà sÃmidhenÅr yÃjyopavÃko va«aÂkÃro yatra vai yaj¤asyÃtiriktaæ kriyate tad yajamÃnasyÃtiriktam Ãtman jÃyate yad anÃptaæ vi yaj¤aÓ chidyate k«odhuko yajamÃno bhavati paridhÃnÅyayà sÃmidhenÅnÃm uttamam idhmasya samardhayaty ak«odhuko yajamÃno bhavati nÃsyÃtiriktam Ãtman jÃyate yo vai prajÃpatiæ saptadaÓaæ yaj¤e 'nvÃyattaæ veda nÃsya yaj¤o vyathate prajÃpatau yaj¤ena pratiti«Âhati // o ÓrÃvaya // iti caturak«aram // astu Órau«a // iti caturak«aram // ye yajÃmahe // iti pa¤cÃk«araæ dvyak«aro va«aÂkÃra e«a vai prajÃpati÷ saptadaÓo yaj¤e 'nvÃyatto yady anuvÃkyÃyà eti yadi yÃjyÃyà ataÓ ced eva naiti nÃsya yaj¤o vyathate prajÃpatau yaj¤ena pratiti«Âhati na vai tad vidma yadi brÃhmaïà và smo 'brÃhmaïà và yadi tasya và ­«e÷ smo 'nyasya và yasya brÆmahe yasya ha tv eva bruvÃïo yajate taæ tad i«Âam Ãgachati netaram upanamati tat pravare pravaryamÃïe brÆyÃt // devÃ÷ pitara÷ pitaro devà yo 'smi sa san yaje yo 'smi sa san karomi Óunaæ ma i«Âaæ Óunaæ ÓÃntaæ Óunaæ k­taæ bhÆyÃt // iti tad ya eva kaÓ ca sa san yajate taæ tad i«Âam Ãgachati netaram upanamati // yaj¤asya tvà pramayÃbhimayà parimayonmayà parig­hïÃmi // iti gÃyatrÅ vai yaj¤asya pramà tri«Âub abhimà jagatÅ parimÃnu«Âub unmaitÃni vai chandÃæsi yaj¤aæ vahanti tair evainaæ parig­hïÃti //MS_1,4.11// keÓinaæ vai dÃrbhyaæ gandharvÃpsaraso 'p­chan kathà yajamÃno yajamÃnena bhrÃt­vyeïa sad­ÇÇ asÅty ahaæ vedà ity abravÅt te 'bruvann aÇga no yaj¤aæ vyÃcak«và iti tebhyo yaj¤aæ vyÃca«Âa te 'bruvann utaitena yajamÃno yajamÃnÃd bhrÃt­vyÃt pÃpÅyÃnt syÃd iti te 'bruvaæs tathà vai te yaj¤aæ vidhÃsyÃmo yathà yajamÃno yajamÃnaæ bhrÃt­vyam abhibhavi«yasÅti tasmà ÃhutÅr yaj¤aæ vyadadhus tata÷ keÓÅ «aï¬ikam audbhÃrim abhyabhavad abhi bhrÃt­vyaæ yaj¤ena bhavati ya evaæ veda prÃïo và ÃghÃra÷ pÆrvÃrdhe hotavyo mukhata evÃsya prÃïaæ dadhÃti prÃïo và ÃghÃro madhyato hotavyo madhyata evÃsya prÃïaæ dadhÃty ÃghÃraæ bhÆyi«Âham ÃhutÅnÃæ juhuyÃt prÃïo và ÃghÃra÷ prÃïam evÃsya bhÆyi«Âhaæ karoti saætatam ÃghÃram ÃghÃrayet prÃïo và ÃghÃra÷ prÃïasya saætatyay Ærdhvam ÃghÃram ÃghÃrayet svargakÃmasya yajamÃno và ÃghÃro yajamÃnam eva svargaæ lokaæ gamayati yaæ dvi«yÃt tasya nya¤cam ÃghÃrayet pÃpÅyÃn bhavaty abhikrÃmantÅ và ekÃhutir apakrÃmanty ekà prati«Âhitaikà yÃm abhikrÃmaæ juhoti sÃbhikrÃmantÅ yÃm apakrÃmaæ juhoti sÃpakrÃmantÅ yÃæ samÃnatra ti«Âhan juhoti sà prati«Âhità yaæ kÃmayetÃbhitaraæ vasÅyä ÓreyÃnt syÃd iti tasyÃbhikrÃmaæ juhuyÃt tena so 'bhitaraæ vasÅyä ÓreyÃn bhavaty atha yaæ kÃmayetÃpataraæ pÃpÅyÃnt syÃd iti tasyÃpakrÃmaæ juhuyÃt tena so 'pataraæ pÃpÅyÃn bhavaty atha yaæ kÃmayeta na vasÅyÃnt syÃn na pÃpÅyÃn iti tasya samÃnatra ti«Âhan juhuyÃt tena sa na vasÅyÃn na pÃpÅyÃn bhavaty ­tavo vai prayÃjÃ÷ samÃnatra hotavyà ­tÆnÃæ prati«Âhityai yÃgner ÃjyabhÃgasya sottarÃrdhe hotavyà tato yottarà sà rak«odevatyà yà somasyÃjyabhÃgasya sà dak«iïÃrdhe hotavyà tato yà dak«iïà sà pit­devatyaitad và antarÃhutÅnÃæ loka÷ kÊptà asyÃhutayo yathÃpÆrvaæ hÆyante ya evaæ veda dhÆme juhoti tÃæ tamasi juhoti tato yajamÃno 'rocuko bhavati yÃm aÇgÃre«u juhoti sÃndhÃhutis tato yajamÃnasya cak«u÷ pramÃyukaæ bhavaty ubhe jyoti«mati hotavye rocuko yajamÃno bhavati nÃsya cak«u÷ pramÅyate yÃm abrÃhmaïa÷ prÃÓnÃti sà skannÃhutis tasyà vasi«Âha eva prÃyaÓcittiæ vidÃæcakÃra // bradhna pÃhi // iti puro¬ÃÓam abhim­Óed bhajatÃæ bhÃgÅ mÃbhÃgo bhakta brÃhmaïÃnÃm idaæ havi÷ somyÃnÃæ somapÃnÃæ nehÃbrÃhmaïasyÃpy asti kurvato me mà k«e«Âa dadato me mopadasat // iti dak«iïÅye«v eva yaj¤aæ prati«ÂhÃpayaty askannam avik«ubdham uta yÃm abrÃhmaïa÷ prÃÓnÃti sÃsya hutaiva bhavati //MS_1,4.12// yasyÃjyam anutpÆtaæ skandati sà vai citrà nÃmÃhutis tato yajamÃnasya citraæ pramÃyukaæ bhavati citraæ deyaæ saiva tasya prÃyaÓcittir atha yasyotpÆtaæ skandati sà vai skannà nÃmÃhutis tato yajamÃna÷ pramÃyuko bhavati varo deya÷ saiva tasya prÃyaÓcittir atha yasya puro¬ÃÓau du÷Ó­tau bhavatas tad dhavir yamadevatyaæ yadà tad dhavi÷ saæti«ÂhetÃtha catu÷ÓarÃvam odanaæ paktvà brÃhamaïebhyo jÅvataï¬ulam ivopaharet saiva tasya prÃyaÓcittir atha yasya puro¬ÃÓau k«Ãyatas taæ yaj¤aæ varuïo g­hïÃti yadà tad dhavi÷ saæti«ÂhetÃtha tad eva havir nirvaped yaj¤o hi yaj¤asya prÃyaÓcittir atha yo 'dak«iïena yaj¤ena yajate taæ yajamÃnaæ vidyÃd adak«iïena hi và ayaæ yaj¤ena yajate 'tha na vasÅyÃn bhavatÅty urvarà sam­ddhà deyà saiva tasya prÃyaÓcittir atha yasya kapÃlaæ bhidyeta tat saædadhyÃd gÃyatryà tvà ÓatÃk«arayà saædadhÃmi // iti vÃg vai gÃyatrÅ ÓatÃk«arà vÃcaivainat saædadhÃty atha yasya kapÃlaæ naÓyati taæ và iyaæ svargÃl lokÃd antardadhÃti yadà tad dhavi÷ saæti«ÂhetÃthÃgnaye vaiÓvÃnarÃya dvÃdaÓakapÃlaæ nirvaped ayaæ và agnir vaiÓvÃnara imÃm eva bhÃgadheyenopÃsarat svargasya lokasyÃnantarhityay atha yasyÃhutir bahi«paridhi skandati sà vai jÅvana¬ Ãhutir agnÅdhaæ brÆyÃt // \\ etÃæ saæka«ya juhudhi // ity agnir vai sarvà devatÃ÷ sarvÃbhir evÃsya devatÃbhir hutaæ bhavati pÆrïapÃtram agnÅdhe deyaæ saiva tasya prÃyaÓcittir yajamÃno vai juhÆr bhrÃt­vya upabh­n na prak«iïateva hotavyaæ yat prak«iïÅyÃd yajamÃnaæ prak«iïÅyÃd vy­«ateva hotavyaæ deve«avo và età yad Ãhutayo yaæ dvi«yÃt taæ tarhi manasà dhyÃyed deve«ubhir evainaæ vy­«ati st­ïuta eva paÓavo và Ãhutayo rudro 'gni÷ svi«Âak­n na saha hotavyaæ yat saha juhuyÃd rudrÃyÃsya paÓÆn apidadhyÃd uttarÃrdhapÆrvÃrdhe hotavyam ÃhutÅnÃm asaæs­«Âyay atho evam asya rudra÷ paÓÆn anabhimÃnuko bhavati //MS_1,4.13// ÃgnÃvai«ïavam ekÃdaÓakapÃlaæ nirvaped darÓapÆrïamÃsà ÃlapsyamÃno 'gnir vai sarvà devatà vi«ïur yaj¤o devatÃÓ caiva yaj¤aæ cÃlabhya darÓapÆrïamÃsà Ãlabhate jayÃn u tvo juhvati devÃÓ ca và asurÃÓ cÃspardhanta sa prajÃpatir etÃn jayÃn apaÓyat tÃn indrÃya prÃyachat tai÷ saæstambhaæsaæstambham asurÃn ajayat saæstambhaæsaæstambhaæ bhrÃt­vyaæ jayati yasyaite hÆyante // ÃkÆtaæ cÃkÆtiÓ ca // iti yaj¤o và ÃkÆtaæ dak«iïÃkÆti÷ // cittaæ ca cittiÓ ca // iti mano vai cittaæ vÃk citti÷ // ÃdhÅtaæ cÃdhÅtiÓ ca // iti prajà và ÃdhÅtaæ paÓavà ÃdhÅti÷ // vij¤Ãtaæ ca vij¤ÃtiÓ ca // ity ­g vai vij¤Ãtaæ sÃma vij¤Ãti÷ // bhagaÓ ca kratuÓ ca // iti prajÃpatir vai bhago yaj¤a÷ kratu÷ // darÓaÓ ca pÆrïamÃsaÓ ca // iti darÓapÆrïamÃsà eva tad dvÃdaÓa dvÃdaÓa mÃsÃ÷ saævatsara÷ saævatsaram evÃptvÃvarunddhe prajÃpati÷ prÃyacchaj jayÃn indrÃya v­«ïa ugra÷ p­tanÃsu ji«ïu÷ // \\ tebhir vÃjaæ vÃjayanto jayema tebhir viÓvÃ÷ p­tanà abhi«yÃma // iti trayodaÓÅm Ãhutiæ juhuyÃd asti mÃsas trayodaÓas tam evaitayÃptvÃvarunddhe // agne balada sahà oja÷ kramamÃïÃya me dà abhiÓastik­te 'nabhiÓastenyÃya // asyà janatÃyÃ÷ Órai«ÂhyÃya svÃhà // iti juhuyÃd yatra kÃmayeta citram asyÃæ janatÃyÃæ syÃm iti citram aha tasyÃæ janatÃyÃæ bhavati Óabalaæ tv asyÃtman jÃyate //MS_1,4.14// agnaye bhagine '«ÂÃkapÃlaæ nirvaped ya÷ kÃmayeta bhagy annÃda÷ syÃm iti prajÃpatir vai bhago yaj¤a÷ kratu÷ tasmÃt sarvo manyate mÃæ bhago 'ri«yati mÃæ bhago 'ri«yatÅti yad agnaye bhagine bhagam eva sÃk«Ãd ÃptvÃvarunddhe bhagy annÃdo bhavaty ubhau saha darÓapÆrïamÃsà ÃlabhyaÆd và anyaÓ­Çge sito mucyate darÓo và etayo÷ pÆrva÷ pÆrïamÃsà uttaro 'tha pÆrïamÃsaæ pÆrvam Ãlabhante tad ayathÃpÆrvaæ kriyate tat pÆrïamÃsam ÃlabhamÃna÷ sarasvatyai caruæ nirvapet sarasvate dvÃdaÓakapÃlam amÃvÃsyà vai sarasvatÅ pÆrïamÃsa÷ sarasvÃn ubhà evainau yathÃpÆrvaæ kalpayitvÃlabhata ­ddhyay ­dhnoty evÃtho mithunatvÃya //MS_1,4.15// upaprayanto adhvaraæ mantraæ vocemÃgnaye / Ãre asme ca Ó­ïvate // agnir mÆrdhà diva÷ kakut pati÷ p­thivyà ayam // apÃæ retÃæsi jinvati // ubhà vÃm indrÃgnÅ Ãhuvadhyà ubhà rÃdhasa÷ saha mÃdayadhyai // ubhà dÃtÃrà i«Ãæ rayÅïÃm ubhà vÃjasya sÃtaye huve vÃm // ayam iha prathamo dhÃyi dhÃt­bhir hotà yaji«Âho adhvare«v Ŭya÷ / yam apnavÃno bh­gavo virurucur vane«u citraæ vibhvaæ viÓeviÓe // asya pratnÃm anu dyutaæ Óukraæ duduhre ahraya÷ / paya÷ sahasrasÃm ­«im // ayaæ te yonir ­tviyo yato jÃto arocathÃ÷ / taæ jÃnann agnà Ãroha tato no vardhayà rayim // dadhikrÃvïo akÃri«aæ ji«ïor aÓvasya vÃjina÷ / surabhi no mukhà karat pra nà ÃyÆæ«i tÃri«at // agnà ÃyÆæ«i pavasà Ãsuvorjam i«aæ ca na÷ / Ãre bÃdhasva duchunÃm // agnir ­«i÷ pavamÃna÷ päcajanya÷ purohita÷ / tam Åmahe mahÃgayam // agne pavasva svapà asme varca÷ suvÅryam / dadhat po«aæ rayiæ mayi // agne pÃvaka roci«Ã mandrayà deva jihvayà / à devÃn vak«i yak«i ca // sa na÷ pÃvaka dÅdivo 'gne devaæ ihÃvaha / upa yaj¤aæ haviÓ ca na÷ // agni÷ Óucivratatama÷ Óucir vipra÷ Óuci÷ kavi÷ / ÓucÅ rocatà Ãhuta÷ // @<[Page I,67]>@ ud agne Óucayas tava Óukrà bhrÃjanta Årate / tava jyotÅæ«y arcaya÷ // agnÅ«omà imaæ su me Ó­ïutaæ v­«aïà havam / prati sÆktÃni haryataæ bhavataæ dÃÓu«e maya÷ // agnis tigmas tigmatejÃ÷ prati rak«o dahatu sahatÃm arÃtim / apÃghaÓaæsaæ nudatÃm // agne sapatnasÃha sapatnÃn me sahasva / mà mà titÅr«an tÃrÅt //MS_1,5.1// tvam agne sÆryavarcà asi saæ mÃm Ãyu«Ã varcasà s­ja saæ tvam agne sÆryasya jyoti«ÃgathÃ÷ // sam ­«ÅïÃæ stutena saæ priyeïa dhÃmnà sam aham Ãyu«Ã saæ varcasà saæ prajayà saæ rÃyaspo«eïa gmÅya // indhÃnÃs tvà Óataæ himà dyumanta÷ samidhÅmahi / vayasvanto vayask­taæ sahasvanta÷ sahask­tam / agne sapatnadambhanaæ suvÅrÃso adÃbhyam // agne÷ samid asy abhiÓastyà mà pÃhi somasya samid asi paraspà ma edhi yamasya samid asi m­tyor mà pÃhy Ãyurdhà agne 'sy Ãyur me dhehi varcodhà agne 'si varco me dhehi cak«u«pà agne 'si cak«ur me pÃhi Órotrapà agne 'si Órotraæ me pÃhi tanÆpà agne 'si tanvaæ me pÃhi yan me agna Ænaæ tanvas tan mà Ãp­ïÃgne yat te tapas tena taæ pratitapa yo asmÃn dve«Âi yaæ ca vayaæ dvi«mo 'gne yat te Óocis tena taæ pratiÓoca yo asmÃn dve«Âi yaæ ca vayaæ dvi«mo 'gne yat te arcis tena taæ pratyarca yo asmÃn dve«Âi yaæ ca vayaæ dvi«mo 'gne yat te haras tena taæ pratihara yo asmÃn dve«Âi yaæ ca vayaæ dvi«mo 'gne yat te tejas tena taæ pratititigdhi yo asmÃn dve«Âi yaæ ca vayaæ dvi«mo 'gne rucÃæ pate namas te ruce mayi rucaæ dhÃÓ citrÃvaso svasti te pÃram aÓÅyÃrvÃgvaso svasti te pÃram aÓÅyÃmbha÷ sthÃmbho vo bhak«Åya maha÷ stha maho vo bhak«Åyorja÷ sthorjaæ vo bhak«Åya rÃyaspo«a÷ stha rÃyaspo«aæ vo bhak«Åya // revatÅ ramadhvam asmin yonà asmin go«Âhe 'yaæ vo bandhur ito mÃpagÃta bahvÅr bhavata mà mà hÃsi«Âa // saæhitÃsi viÓvarÆpà morjà viÓà gaupatyenà prajayà rÃyaspo«eïa // @<[Page I,69]>@ mayi vo rÃya÷ ÓrayantÃæ sahasrapo«aæ vo 'ÓÅya //MS_1,5.2// upa tvÃgne divedive do«Ãvastar dhiyà vayam / namo bharanta emasi // rÃjantam adhvarÃïÃæ gopÃm ­tasya dÅdivim / vardhamÃnaæ sve dame // sa na÷ piteva sÆnave 'gne sÆpÃyano bhava / sacasvà na÷ svataye // agne tvaæ no antama uta trÃtà Óivo bhavà varÆthya÷ / taæ tvà Óoci«Âha dÅdiva÷ sumnÃya nÆnam Åmahe sakhibhya÷ // vasur agnir vasuÓravà achà nak«i dyutattamaæ rayiæ dÃ÷ / sa no bodhi ÓrudhÅ havam uru«yà no aghÃyata÷ samasmÃt // abhyasthÃæ viÓvÃ÷ p­tanà arÃtÅs tad agnir Ãha tad u soma Ãha / b­haspati÷ savitendras tad Ãha pÆ«Ã nà ÃdhÃt suk­tasya loke // Ærjà va÷ paÓyÃmy Ærjà mà paÓyata / rayyà va÷ paÓyÃmi rayyà mà paÓyata // @<[Page I,70]>@ saæpaÓyÃmi prajà aham i¬aprajaso mÃnavÅ÷ / sarvà bhavantu no g­he // i¬Ã÷ stha madhuk­ta÷ syonà mÃviÓateraæmada÷ / sahasrapo«aæ vo 'ÓÅya // bhuvanam asi sahasrapo«apu«i tasya no rÃsva tasya te bhaktivÃno bhÆyÃsme¬Ãsi vratabh­t tvayi vrataæ vratabh­d asi //MS_1,5.3// mahi trÅïÃm avo 'stu dyuk«aæ mitrasyÃryamïa÷ / durÃdhar«aæ varuïasya // nahi te«Ãm amà satÃæ nÃdhvasu vÃraïe«u ca / ÅÓe ripur aghaÓaæsa÷ // te hi putrÃso aditeÓ chardir yachanty ajasram / pra dÃÓu«e vÃryÃïi // somÃnaæ svaraïaæ k­ïuhi brahmaïaspate / kak«Åvantaæ ya auÓija÷ // yo revÃn yo amÅvahà vasuvit pu«Âivardhana÷ / sa na÷ si«aktu ya÷ Óiva÷ // mitrasya car«aïÅdh­ta÷ Óravo devasya sÃnasi / dyumnaæ citraÓravastamam // kadà cana starÅr asi kadà cana prayuchasi // pari te dƬabho ratho 'smaæ aÓnotu viÓvata÷ / yena rak«asi dÃÓu«a÷ // nimrado 'si ny ahaæ taæ m­dyÃsaæ yo asmÃn dve«Âi yaæ ca vayaæ dvi«mo 'bhibhÆr asy abhy ahaæ taæ bhÆyÃsaæ yo asmÃn dve«Âi yaæ ca vayaæ dvi«ma÷ prabhÆr asi prÃhaæ tam atibhÆyÃsaæ yo asmÃn dve«Âi yaæ ca vayaæ dvi«ma÷ // pÆ«Ã mà pathipÃ÷ pÃtu pÆ«Ã mà paÓupÃ÷ pÃtu pÆ«Ã mÃdhipÃ÷ pÃtu prÃcÅ dig agnir devatà yo maitasyà diÓo abhidÃsÃd agniæ sà ­chatu daksiïà dig indro devatà yo maitasyà diÓo abhidÃsÃd indraæ sà ­chatu pratÅcÅ diÇ maruto devatà yo maitasyà diÓo abhidÃsÃn maruta÷ sà ­chatÆdÅcÅ diÇ mitrÃvaruïau devatà yo maitasyà diÓo abhidÃsÃn mitrÃvaruïau sà ­chatÆrdhvà dik somo devatà yo maitasyà diÓo abhidÃsÃt somaæ sà ­chatu dharmo mà dharmaïa÷ pÃtu vidharmo mà vidharmaïa÷ pÃtv ÃyuÓ ca prÃyuÓ ca cak«aÓ ca vicak«aÓ ca prÃÇ cÃpÃÇ coruka urukasya te vÃcà vayaæ saæ bhaktena gamemahy agne g­hapate //MS_1,5.4// yasya và agnihotre stomo yujyate svargam asmai bhavati ayaj¤o và e«a yatra stomo na yujyata upaprayanto adhvaram itÅyaæ và upotir ita eva somaæ yunakty atho imÃm eva stomam upayunakty atho yà eva prajà bhÆtà nÃmanvatÅs tà eva stomam upayunakty asya pratnÃm anu dyutam ity asau vai loka÷ pratnam amuta eva stomaæ yunakty atho devà vai pratnaæ tÃn eva stomam upayunakty ubhayata eva stomaæ yunaktÅtas cÃmutaÓ ca devÃn và e«a prayujya svargaæ lokam eti yad Ãhopopen nu maghavan bhÆyà in nu tà itÅyaæ và upotir asyÃm eva pratiti«Âhaty atha yad upavat padam Ãha yà eva prajà Ãbhavi«yantÅs tà eva stomam upayunakti pari te dƬabho rathà ity ubhayata evaitayà stomaæ yuktaæ parig­hïÃtÅtas cÃmutaÓ cÃgnir mÆrdheti svargà tena diva÷ kakud iti svargà tena pati÷ p­thivyà ayam iti mithunà tenÃpÃæ retÃæsi jinvatÅti retasvatÅ paÓavyà sarvasam­ddhà gÃyatryopÃsthita gÃyatro hy agnir gÃyatrachandÃ÷ svenaivainaæ chandasopÃsthitobhà vÃm indrÃgnÅ Ãhuvadhyà ity ubhau hy etau sahÃmuæ và ayaæ divà bhÆte praviÓati tasmÃd asau divà rocata imÃm asau naktaæ tasmÃd ayaæ naktaæ yad ubhà vÃm ity Ãhobhà evainà achambaÂkÃram upati«Âhata ubhayor lokayo rocate 'smiæÓ cÃmu«miæÓ ca tri«ÂubhopÃsthitÃyam iha prathamo dhÃyi dhÃt­bhir ity agnir hy asyÃæ prathamo 'dhÅyata hotà yaji«Âho adhvare«v Ŭyà ity e«a hi hotà yaji«Âho adhvare«v Ŭyo yam apnavÃno bh­gavo virurucur ity apnavÃno hy etaæ bh­gavo vyarocayan vane«u citraæ vibhvaæ viÓeviÓà ity e«a hÅdaæ sarvaæ vibhÆr jagatyopÃsthitÃsya pratnÃm anu dyutam iti svargo vai loka÷ pratnaæ svarga eva loke pratiti«Âhaty ayaæ te yonir ­tviyà ity e«a hy etasya yonir ­tviyo 'gni÷ sÆryasyÃnu«ÂubhopÃsthita //MS_1,5.5// upaprayanto adhvaram iti pravÃpayaty evaitayÃngir mÆrdheti pravÃpita evaitayà reto dadhÃty ubhà vÃm indrÃgnÅ Ãhuvadhyà iti prÃïÃpÃnau và indrÃgnÅ prÃïÃpÃnau và etan mukhato yaj¤asya dhÅyete // ayam iha prathamo dhÃyi dhÃt­bhir iti garbham evÃdhÃd asya pratnÃm anu dyutam ity udhar evÃkar ayaæ te yonir ­tviyà ity ajÅjanac caivÃvÅv­dhac ca «a¬bhir upati«Âhate «a¬ vai p­«ÂhÃni p­«ÂhÃny evÃcÅkÊpad dadhikrÃvïo akÃri«am iti dadhikrÃvatyopati«Âhata e«Ã và agner dadhikrÃvatÅ priyà tanÆ÷ paÓavyà sarvasam­ddhÃgner evaitayà priyaæ dhÃmopaity atho paÓumÃn bhavaty atho ÃtmÃnam evaitayà yajamÃna÷ punÅte saptabhir upati«Âhate saptapadà ÓakvarÅ ÓÃkvarÃ÷ paÓava÷ paÓÆn evÃvarunddhe jÅryati và e«a Ãhita÷ paÓur hy agnis tad etÃny evÃgnyÃdheyasya havÅæ«i saævatsaresaævatsare nirvapet tena và e«a na jÅryati tenainaæ punarïavaæ karoti tan na sÆrk«yam etÃbhir evÃgneyapÃvamÃnÅbhir agnyÃdheyasya yÃjyÃnuvÃkyÃbhir upastheyas tena và e«a na jÅryati tenainaæ punarïavaæ karoti dvÃdaÓabhir upati«Âhate dvÃdaÓa mÃsÃ÷ saævatsara÷ saævatsaram evÃptvÃvarunddhe 'gnÅ«omÅyayà trayodaÓyopastheyo 'sti mÃsas trayodaÓas tam evaitayÃptvÃvarunddhe //MS_1,5.6// @<[Page I,75]>@ brahmavÃdino vadanti kasmÃt sÃyam agnim upati«Âhante kasmÃt prÃtar nety asau và Ãditya÷ sÃyam Ãsuvati tasmÃt sÃyam upati«Âhanta e«a prÃta÷ prasuvati tasmÃt prÃtar nopati«Âhante tasmÃt sÃyam ahute 'gnihotre 'gnihotriïà nÃÓitavyaæ tasmÃd u prÃtar ahute nÃÓitavyaæ tasmÃt sÃyam atithaye pratyenasa÷ puïyatvÃt tu prÃtar dadati prÃtaravanegena prÃtar upastheyo 'dhiÓrita unnÅyamÃne và hastà avanenijÅta tatra vihavyasya catasrà ­co vadet prÃtaravanege catasra÷ prÃtaravanegena và anÃptam Ãpnoty anavaruddham avarunddhe tad anÃptam evaitenÃpnoty anavaruddham avarunddhe 'bibhed và e«a uddh­tas taæ devÃÓ chandobhi÷ paryast­ïan yad upati«Âhate chandobhir evainaæ parist­ïÃty ubhayam asmà akar agnÅ«omÅyayà pÆrvapak«a upastheyo 'gnÅ«omÅyo vai pÆrvapak«o 'parapak«Ãyaivainaæ paridadÃty aindrÃgnyÃparapak«a upastheya aindrÃgno và aparapak«a÷ pÆrvapak«Ãyaivainaæ paridadÃti sarvà ha và enaæ devatÃ÷ saæpradÃyam anapek«aæ gopÃyanti ya evaæ vidvÃn agnim upati«Âhate //MS_1,5.7// tvam agne sÆryavarcà asÅti vasÅyase Óreyasa ÃÓi«am ÃÓÃste saæ mÃm Ãyu«Ã varcasà s­jety Ãtmanà ÃÓÃste saæ tvam agne sÆryasya jyoti«Ãgathà iti saha hy ete tarhi jyoti«Å bhavata÷ sam ­«ÅïÃæ stuteneti chandÃæsi và ­«ÅïÃæ stutaæ chandobhir evainaæ samardhayati saæ priyeïa dhÃmnety Ãhutayo và agne÷ priyaæ dhÃmÃhutibhir evainaæ samardhayati // sam aham Ãyu«Ã saæ varcasà saæ prajayà saæ rÃyaspo«eïa gmÅyety ÃÓi«am evÃÓÃsta indhÃnÃs tvà Óataæ himà iti p­tanÃjid dhy ÃhÆtis tayà rÃjanyà upati«Âheta yadà hi rÃjanya÷ p­tanà jayaty atho bhavaty utÃrÃjanyà upati«Âheta sarvo hi p­tanà jigÅ«ati sarvo bubhÆ«ati manor vai daÓa jÃyà Ãsan daÓaputrà navaputrëÂaputrà saptaputrà «aÂputrà pa¤caputrà catu«putrà triputrà dviputraikaputrà ye navÃsaæs tÃn eka upasamakrÃmad ye '«Âau tÃn dvau ye sapta tÃæs trayo ye «a tÃæÓ catvÃro 'tha vai pa¤caiva pa¤cÃsaæs tà imÃ÷ pa¤ca daÓata imÃn pa¤ca nirabhajan yad eva kiæca mano÷ svam ÃsÅt tasmÃt te vai manum evopÃdhÃvan manà anÃthanta tebhya etÃ÷ samidha÷ prÃyachat tÃbhir vai te tÃn niradahaæs tÃbhir enÃn parÃbhÃvayan parà pÃpmÃnaæ bhrÃt­vyaæ bhÃvayati ya evaæ vidvÃn etÃ÷ samidha ÃdadhÃty agne÷ samid asy abhiÓastyà mà pÃhÅty abhiÓastyà enaæ pÃti somasya samid asi paraspà ma edhÅti paraspà asya bhavati yamasya samid asi m­tyor mà pÃhÅti m­tyor enaæ pÃty etad dha sma và Ãha nÃrada idaæ vÃvÃgnyupasthÃnam Ãsety abhiÓastyà enaæ pÃti paraspà asya bhavati m­tyor enaæ pÃti //MS_1,5.8// @<[Page I,77]>@ Ãyurdhà agne 'sy Ãyur me dhehÅty Ãyur evÃsmin dadhÃti varcodhà agne 'si varco me dhehÅti varca evÃsmin dadhÃti cak«u«pà agne 'si cak«ur me pÃhÅti cak«ur evÃsya pÃti Órotrapà agne 'si Órotraæ me pÃhÅti Órotram evÃsya pÃti tanÆpà agne 'si tanvaæ me pÃhÅti tanvam evÃsya pÃti yan me agna Ænaæ tanvas tan mà Ãp­ïeti yad evÃsyÃtmana Ænaæ yat prajÃyà yat paÓÆnÃæ tad evaitenÃpÆrayati tad ÃpyÃyayaty agne yat te tapà ity età và agnes tanvo jyoti«matÅr etad dha sma và ÃhÃruïa aupaveÓir yÃn vasÅyasa÷ Óreyasa Ãtmano bhrÃt­vyÃn abhiprÃjÃnÅm Ãbhi« ÂÃn agnes tanÆbhir jyoti«matÅbhi÷ parÃbhÃvayÃmeti parà pÃpmÃnaæ bhrÃt­vyaæ bhÃvayati ya evaæ vidvÃn agnim upati«Âhate 'gne rucÃæ pate namas te ruce mayi rucaæ dhà iti ÓÃntam eva rucam Ãtman dhatte tejasvÅ brahmavarcasÅ bhavati citrÃvaso svasti te pÃram aÓÅyeti rÃtrir vai citrÃvasur ahar arvÃgvasur agnir vai rÃtrir asà Ãdityo 'har ete vai bhaÇge te ÅÂÂe trir Ãha tri«atyà hi devà rocate ha và asya yaj¤o và brahma và ya evaæ vedÃmbha÷ sthÃbho vo bhak«Åyety ambho hy età maha÷ stha maho vo bhak«Åyeti maho hy età Ærja÷ sthorjaæ vo bhak«Åyety Ærjo hy età rÃyaspo«a÷ stha rÃyaspo«aæ vo bhak«Åyeti rÃyaspo«o hy età revatÅ ramadhvam asmin yonà asmin go«Âha iti sva evainà yonau sve go«Âhe saæveÓayaty ayaæ vo bandhur ito mÃpagÃta bahvÅr bhavata mà mà hÃsi«Âety ÃÓi«am ÃÓÃste vatsam Ãlabhate vatsanikÃntà hi paÓava e«a vai sahasrapo«asyeÓe pu«yati sahasraæ na sahasrÃd avapadyate ya evaæ veda saæhitÃsi viÓvarÆpeti rÆpeïarÆpeïa hy e«Ã saæhità rÆpair evainÃæ samardhayati nÃmÃsÃm agrahÅn mitram Ãbhir ak­tota hi yadà mitrasya nÃma g­hïÃti mitram evainena kurute //MS_1,5.9// sapta vai bandhumatÅr i«Âakà agnau cityà upadhÅyante tà vai tà amu«mà eva lokÃya sapta grÃmyà i«ÂakÃs tà atropadheyà gauÓ cÃÓvaÓ cÃÓvataraÓ ca gardabho 'jà cÃviÓ ca puru«o yad gÃm Ãlabhate gavaiva cità bhavanty atho Ãlabdha evopadhÅyante parÃÇ và e«a chandobhi÷ svargaæ lokam ety anyadanyac chanda÷ samÃroham upa tvÃgne divedivà iti yad etena gÃyatreïa t­cenopati«Âhata iyaæ vai gÃyatry asyÃm eva pratiti«Âhaty agne tvaæ no antamà ity e«Ã và agner astaryà priyà tanÆr varÆthyà tÃm eva praiti nainam abhidÃsant st­ïute catas­bhir dvipadÃbhir upati«Âhate catu«pÃdo vai paÓavo dvipÃd yajamÃno g­hà gÃrhapatyo g­he«u caiva paÓu«u ca pratiti«Âhaty Ærjà va÷ paÓyÃmy Ærjà mà paÓyatety ÆrjainÃ÷ paÓyaty Ærjainaæ paÓyanti rayyà va÷ paÓyÃmi rayyà mà paÓyateti rayyainÃ÷ paÓyati rayyainaæ paÓyanti // @<[Page I,79]>@ saæpaÓyÃmi prajà aham i¬aprajaso mÃnavÅ÷ / sarvà bhavantu no g­he // ity ai¬ÅÓ ca và imÃ÷ prajà mÃnavÅÓ ca tà evÃvÃruddha tà Ãdyà ak­te¬Ã÷ stha madhuk­tà itŬà hy età madhuk­ta÷ syonà mÃviÓateraæmadà itÅraæmado hy età bhuvanam asi sahasrapo«apu«Åti bhuvanaæ hy etat sahasrapo«apu«i tasya no rÃsva tasya te bhaktivÃno bhÆyÃsmety ÃÓi«am evÃÓÃsta i¬Ãsi vratabh­d itŬà hy e«Ã vratabh­t tvayi vrataæ vratabh­d asÅti vratabh­d dhy e«Ã //MS_1,5.10// \\ mahi trÅïÃm avo 'stv iti prÃjÃpatyena t­cenopati«Âhate prÃjÃpatyà và imÃ÷ prajÃs tà evÃvÃruddha tà Ãdyà ak­tÃtho prajÃpatim evopaiti prajÃpatà eva devatÃsu pratiti«Âhati somÃnaæ svaraïam iti brÃhmaïaspatyayopati«Âhate brahmaïi pratiti«Âhaty atho brahmavarcasam evÃvarunddhe yo vai brahmaïi prati«Âhitena spardhate pÆrvo 'smÃt padyata ubhayÅr và agnihotriïi devatà ÃÓaæsante yÃbhyaÓ ca juhoti yÃbhyaÓ ca na mitrasya car«aïÅdh­tà iti maitryopati«Âhata ubhayata evaitayà mitram ak­tetaÓ cÃmutaÓ ca kadà cana starÅr asÅty aindrÅbhyÃæ b­hatÅbhyÃm upati«Âhata aindrà vai paÓavas tÃn evÃvÃruddha tÃn ÃdyÃn ak­ta pari te dƬabho rathà ity asau và Ãdityo dƬabho ratha e«a và imà ubhau lokau samÅyate sarvam evaitayà parig­hïÃti nimrado 'si ny ahaæ taæ m­dyÃsaæ yo asmÃn dve«Âi yaæ ca vayaæ dvi«ma iti pÃr«ïyÃvag­hïÅyÃd yadi pÃpÅyasà spardhetÃbhibhÆr asy abhy ahaæ taæ bhÆyÃsaæ yo asmÃn dve«Âi yaæ ca vayaæ dvi«ma iti dak«iïata÷ pado 'vag­hïÅyÃd yadi sad­Óena spardheta prabhÆr asi prÃhaæ tam atibhÆyÃsaæ yo asmÃn dve«Âi yaæ ca vayaæ dvi«ma iti prapadenÃvag­hïÅyÃd yadi Óreyasà spardheta sarvÃn evainÃn abhibhavati sarvÃn atibhavati sarvÃn atikrÃmati pÆ«Ã mà pathipÃ÷ pÃtv itÅyam eva pÆ«Ã mà paÓupÃ÷ pÃtv ity antarik«am eva pÆ«Ã mÃdhipÃ÷ pÃtv ity asà evemÃn eva lokÃn upÃsarad ebhyo lokebhya ÃtmÃnaæ paridhatte 'hiæsÃyai prÃcÅ dig agnir devateti tanÆpÃnÃm eva dik«u nidhatte 'tha yena spardhate yena và vyabhicarate sa età eva devatà ­tvà pÆrva÷ parÃbhavati sapta vai puru«e mahimÃnas te và enene¬yÃs te vai te sapta­«aya eva prÃïà vai sapta­«aya÷ prÃïÃn và etad ÅÂÂa ÅÂÂe ha vai svÃn prÃïÃn v­Çkte bhrÃt­vyasya prÃïÃn nainam abhidÃsant st­ïute ya evaæ veda dharmo mà dharmaïa÷ pÃtu vidharmo mà vidharmaïa÷ pÃtv ÃyuÓ ca prÃyuÓ ca cak«aÓ ca vicak«aÓ ca prÃÇ cÃpÃÇ coruka ity ayaæ và uruka e«a vibhajati tad yad e«a bhajati tad etasminn eva punar Ãbhajaty agne g­hapate 'gniæ samindhe yajamÃna etad vai yajamÃnasya svaæ yad agnir etad agner yad yajamÃna Ãyatanam iva và etat kriyate jyoti«e tantave tvety antarÃgnÅ upaviÓya vaded yÃm eva pura ÃÓi«am ÃÓÃste yÃæ paÓcÃt tÃm Ãtman dhatte //MS_1,5.11// \\ \\ \\ dadan mà iti vai dÅyate sadadi và e«a dadÃti yo 'gnihotraæ juhoti yadyat kÃmayeta tattad aghihotry agniæ yÃced upa hainaæ tan namati tad Ãhur ­chati và e«a devÃn ya enÃnt sadadi yÃcatÅti tasmÃt tarhi nopastheyo yamo và amriyata te devà yamyà yamam apÃbruvaæs tÃæ yad ap­chant sÃbravÅd adyÃm­teti te 'bruvan na và iyam imam itthaæ m­«yate rÃtrÅæ s­jÃmahà ity ahar vÃva tarhy ÃsÅn na rÃtris te devà rÃtrim as­janta tata÷ Óvastanam abhavat tata÷ sà tam am­«yata tasmÃd Ãhur ahorÃtrÃïi vÃvÃghaæ mar«ayantÅti sà vai rÃtri÷ s­«Âà paÓÆn abhisamamÅlat te devÃÓ chandobhir eva paÓÆn anvapaÓyaæÓ chandobhir enÃn punar upÃhvayanta yad upati«Âhate chandobhir và etat paÓÆn anupaÓyati chandobhir enÃn punar upahvayate 'tho Ãhur varuïo vai sa tad rÃtrir bhÆtvà paÓÆn agrasateti te devÃÓ chandobhir eva varuïÃt prÃmu¤caæÓ chandobhir enÃn punar upÃhvayanta yad upati«Âhate chandobhir và etad varuïÃt paÓÆn pramu¤cati chandobhir enÃn punar upahvayate yaj¤oyaj¤o vai sam­chate 'thÃkasyavido manyante soma eva sam­chatà ity agnÅ«omÅyÃyÃ÷ purastÃd vihavyasya catasrà ­co vaded Ãgneyasya puro¬ÃÓasya dve yÃjyÃnuvÃkye kuryÃd etenaiva havÅæ«y ÃsannÃny abhim­Óed v­Çkte 'nyasya yaj¤aæ nÃsyÃnyo yaj¤aæ v­Çkte sayaj¤o bhavaty ayaj¤Ã itara÷ //MS_1,5.12// \\ \\ \\ @<[Page I,82]>@ agniæ và ete cityaæ cinvate ya ÃhitÃgnayo darÓapÆrïamÃsinas te«Ãæ và ahorÃtrÃïy eve«Âakà upadhÅyante yatra pa¤ca rÃtrÅ÷ saæhità vaset taj juhuyÃt pa¤ca rÃtraya÷ pa¤cÃhÃni sà daÓat saæpadyate tan naivaæ kartavay ayataæ tad daÓasv eva rÃtri«v antamaæ hotavyaæ tathà yataæ kriyate na sarve«u yukte«u hotavyaæ vÃstau juhuyÃn nÃyukte«v ayataæ kriyate sarvÃïy anyÃni yuktÃni syur agni«Âhasya dak«iïo yukta÷ syÃt savyasya yoktraæ parih­tam atha juhuyÃn na vÃstau juhoti yatam utkriyate tan na sÆrk«yaæ sarve«v eva yukte«u hotavyaæ vÃsto«patyaæ hy etan na hÅnam anvÃhartavai rudrÃya hi tad dhÅyate yad dhÅnam anvÃhareyÆ rudraæ bhÆtam anvÃhareyur yady anuvÃha÷ syÃt pÆrvaæ taæ pravaheyur apa voddhareyur yad dhÅyeta hÅyetaiva tad atha juhuyÃt // \\ amÅvahà vÃsto«pate viÓvà rÆpÃïy ÃviÓan / sakhà suÓeva edhi na÷ // vÃsto«pate prati jÃnÅhy asmÃn svÃveÓo anamÅvo bhavà na÷ / yat tvemahe prati tan no ju«asva Óaæ no bhava dvipade Óaæ catu«pade //MS_1,5.13// paÓÆn me Óaæsya pÃhi tÃn me gopÃyÃsmÃkaæ punar ÃgamÃt // agne sahasrÃk«a ÓatamÆrdha¤ Óataæ te prÃïÃ÷ sahasram apÃnÃs tvaæ sÃhasrasya rÃya ÅÓi«e tasmai te vidhema vÃjÃya // prajÃæ me narya pÃhi tÃæ me gopÃyÃsmÃkaæ punar ÃgamÃd agne g­hapate sug­hapatir ahaæ tvayà g­hapatinà bhÆyÃsaæ sug­hapatis tvaæ mayà g­hapatinà bhÆyà annaæ me budhya pÃhi tan me gopÃyÃsmÃkaæ punar ÃgamÃt // imÃn me mitrÃvaruïau g­hÃn gopÃyataæ yuvam / avina«ÂÃn avihrutÃn pÆ«ainÃn abhirak«atv ÃsmÃkaæ punar ÃgamÃt // paÓÆn me Óaæsya pÃhi tÃn me gopÃyÃsmÃkaæ punar ÃgamÃd ity ÃhavanÅyam upati«Âhata ÃhavanÅyÃyaiva paÓÆn paridÃya praity agne sahasrÃk«a ÓatamÆrdhann iti sahasrÃk«o hy e«a ÓatamÆrdhà Óataæ te prÃïÃ÷ sahasram apÃnà iti Óataæ hy etasya prÃïÃ÷ sahasram apÃnÃs tvaæ sÃhasrasya rÃya ÅÓi«e tasmai te vidhema vÃjÃyety ÃÓi«am evÃÓÃste // prajÃæ me narya pÃhi tÃæ me gopÃyÃsmÃkaæ punar ÃgamÃd iti gÃrhapatyam upati«Âhate gÃrhapatyÃyaiva prajÃæ paridÃya praity agne g­hapate sug­hapatir ahaæ tvayà g­hapatinà bhÆyÃsaæ sug­hapatis tvaæ mayà g­hapatinà bhÆyà ity agrahaïau saæjÅryata÷ sarvam Ãyur ito nÃrtiæ nÅto 'nnaæ me budhya pÃhi tan me gopÃyÃsmÃkaæ punar ÃgamÃd iti dak«iïÃgnim upati«Âhate dak«iïÃgnaya evÃnnaæ paridÃya praiti // imÃn me mitrÃvaruïau g­hÃn gopÃyataæ yuvam / avina«ÂÃn avihrutÃn pÆ«ainÃn abhirak«atv ÃsmÃkaæ punar ÃgamÃt // ity ahorÃtre vai mitrÃvaruïau paÓava÷ pÆ«ÃhorÃtrÃbhyÃæ caiva mitrÃvaruïÃbhyÃæ ca g­hÃn paridÃya prati // agniæ samÃdhehi // ity Ãha bhasma tvà upati«Âhate // @<[Page I,84]>@ paÓÆn me ÓaæsyÃjugupas tÃn me punar dehi // ity ÃhavanÅyaæ punar etyopati«Âhata ÃhavanÅyenaiva paÓÆn guptÃn Ãtman dhatte // agne sahasrÃk«a ÓatamÆrdha¤ Óataæ te prÃïÃ÷ sahasram apÃnÃs tvaæ sÃhasrasya rÃya ÅÓi«e tasmai te vidhema vÃjÃya // prajÃæ me naryÃjugupas tÃæ me punar dehi // iti gÃrhapatyaæ punar etyopati«Âhate gÃrhapatyenaiva prajÃæ guptÃm Ãtman dhatte // agne g­hapate sug­hapatir ahaæ tvayà g­hapatinà bhÆyÃsaæ sug­hapatis tvaæ mayà g­hapatinà bhÆyà annaæ me budhyÃjugupas tan me punar dehi // iti dak«iïÃgniæ punar etyopati«Âhate dak«iïÃgninaivÃnnaæ guptam Ãtman dhatte // imÃn me mitrÃvaruïau g­hÃn jugupataæ yuvam / avina«ÂÃn avihrutÃn pÆ«ainÃn abhyarak«Åd ÃsmÃkaæ punar ÃgamÃt // ity ahorÃtre vai mitrÃvaruïau paÓava÷ pÆ«ÃhorÃtrÃbhyÃæ caiva mitrÃvaruïÃbhyÃæ ca g­hÃn guptÃn Ãtman dhatte //MS_1,5.14// pra vo vÃjà abhidyavo havi«manto gh­tÃcyà / devÃn jigÃti sumnayu÷ // @<[Page I,85]>@ upa tvà juhvo mama gh­tÃcÅr yantu haryata / agne havyà ju«asva na÷ // ud agne tava tad gh­tÃd arcÅ rocatà Ãhutam / niæsÃnaæ juhvo mukhe // prajà agne saævÃsayehÃÓÃÓ ca paÓubhi÷ saha / rëÂrÃïy asmin dhehi yÃny Ãsant savitu÷ save // ayaæ te yonir ­tviyo yato jÃto arocathÃ÷ / taæ jÃnann agnà Ãroha tato no vardhayà rayim // Ãyaæ gau÷ p­Ónir akramÅd asadan mÃtaraæ pura÷ / pitaraæ ca prayant sva÷ // triæÓaddhÃmà virÃjati vÃk pataægÃya hÆyate / vyakÓan mahi«o divam // antaÓ caraty arïave asya prÃïÃd apÃnata÷ / prati vÃæ sÆro ahabhi÷ // ito jaj¤e prathamaæ svÃd yoner adhi jÃtavedÃ÷ / sa gÃyatryà tri«Âubhà jagatyÃnu«Âubhà ca devebhyo havyà vahatu prajÃnan // yo no agni÷ pitaro h­tsv antar amartyo martyaæ ÃviveÓa / tam Ãtmani parig­hïÅmasÅha ned e«o asmÃn avahÃya parÃyat // dohyà ca te dugdhabh­c corvarÅ te te bhÃgadheyaæ prayacchÃmi tÃbhyÃæ tvÃdadhe gharma÷ Óiras tad ayam agni÷ saæpriya÷ paÓubhir bhava purÅ«am asi yat te Óukra Óukraæ jyotis tena rucà rucam aÓÅthÃ÷ // mayi g­hïÃmy aham agre agniæ saha prajayà varcasà dhanena / mayi k«atraæ mayi rÃyo dadhÃmi madema ÓatahimÃ÷ suvÅrÃ÷ // bhÆr bhuvo 'ÇgirasÃæ tvà devÃnÃæ vratenÃdadhe 'gne« Âvà devasya vratenÃdadha indrasya tvà marutvato vratenÃdadhe mano« Âvà grÃmaïyo vratenÃdadhe // Ãchadi tvà chando dadhe dyaur mahnÃsi bhÆmir bhÆnà / tasyÃs te devy adita upasthe 'nnÃdam agnim annapatyÃyÃdadhe // agnà ÃyÆæ«i pavase 'gnir ­«ir agne pavasva //MS_1,6.1// yà vÃjinn agne÷ pavamÃnà priyà tanÆs tÃm Ãvaha yà vÃjinn agne÷ pÃvakà priyà tanÆs tÃm Ãvaha yà vÃjinn agne÷ Óuci÷ priyà tanÆs tÃm Ãvaha // yad akranda÷ prathamaæ jÃyamÃna udyant samudrÃd uta và purÅ«Ãt / Óyenà te pak«Ã hariïota bÃhÆ upastutyaæ janima tat te arvan // ojase balÃya tvodyacche v­«ïe Óu«mÃya sapatnatÆr asi v­tratÆ÷ // prÃcÅm anu pradiÓaæ prehi vidvÃn agner agne puro agnir bhaveha / viÓvà ÃÓà dÅdyad vibhÃhy Ærjaæ no dhehi dvipade catu«pade // @<[Page I,87]>@ abhyasthÃæ viÓvÃ÷ p­tanà arÃtÅs tad agnir Ãha tad u soma Ãha / b­haspati÷ savitendras tad Ãha pÆ«Ã nà ÃdhÃt suk­tasya loke // bhuva÷ svar aÇgirasÃæ tvà devÃnÃæ vratenÃdadhe 'gne« Âvà devasya vratenÃdadha indrasya tvà marutvato vratenÃdadhe mano« Âvà grÃmaïyo vratenÃdadhe // Ãchadi tvà chando dadhe dyaur mahnÃsi bhÆmir bhÆnà / tasyÃs te devy adita upasthe 'nnÃdam agnim annapatyÃyÃdadhe // yat te Óukra Óukraæ jyoti÷ Óukraæ dhÃmÃjasraæ tena tvÃdadhe // i¬ÃyÃs tvà pade vayaæ nÃbhà p­thivyà adhi / jÃtavedo nidhÅmahy agne havyÃya vo¬have // samràca svaràcÃgne ye te tanvau tÃbhyÃæ mà Ærjaæ yacha viràca prabhÆÓ cÃgne ye te tanvau tÃbhyÃæ mà Ærjaæ yacha vibhÆÓ ca paribhÆÓ cÃgne ye te tanvau tÃbhyÃæ mà Æjraæ yacha // samudrÃd Ærmir madhumaæ udÃrad upÃæÓunà sam am­tatvam Ãna / gh­tasya nÃma guhyaæ yad asti jihvà devÃnÃm am­tasya nÃbhi÷ // vayaæ nÃma prabravÃmà gh­tasyÃsmin yaj¤e dhÃrayÃmà namobhi÷ / upa brahmà ӭïava¤ ÓasyamÃnaæ catu÷Ó­Çgo 'vamÅd gaura etat // catvÃri Ó­Çgà trayo asya pÃdà dve ÓÅr«e sapta hastÃso asya / tredhà baddho v­«abho roravÅti maho devo martyaæ ÃtatÃna // @<[Page I,88]>@ ye agnaya÷ samanasà o«adhÅ«u vanaspati«u pravi«ÂhÃ÷ / te virÃjam abhisaæyantu sarvà Ærjaæ no dhehi dvipade catu«pade // sapta te agne samidha÷ sapta jihvÃ÷ sapta ­«aya÷ sapta dhÃma priyÃïi / sapta ­tvija÷ saptadhà tvà yajanti sapta hotrà ­tuthà nu vidvÃnt sapta yonÅr Ãp­ïasva gh­tena svÃhà // ye agnayo divo ye p­thivyÃ÷ samÃgachantÅ«am Ærjaæ vasÃnÃ÷ / te asmà agnaye draviïaæ dattve«ÂÃ÷ prÅtà ÃhutibhÃjo bhÆtvà yathÃlokaæ punar astaæ pareta svÃhà // ni«asÃda dh­tavrato varuïa÷ pastyÃsv à / sÃmrÃjyÃya sukratu÷ // uta no 'hir budhnya÷ Ó­ïotv aja ekapÃt p­thivÅ samudra÷ / stutà mantrÃ÷ kaviÓastà avantu na enà rÃjan havi«Ã mÃdayasva // pra nÆnaæ brahmaïaspatir mantraæ vadaty ukthyam / yasminn indro varuïo mitro aryamà devà okÃæsi cakrire // gharma÷ Óiras tad ayam agni÷ saæpriya÷ paÓubhir bhava purÅ«am asi yachà tokÃya tanayÃya Óaæ yor arko jyotis tad ayam agni÷ saæpriya÷ paÓubhir bhava purÅ«am asi yachà tokÃya tanayÃya Óaæ yor vÃta÷ prÃïas tad ayam agni÷ saæpriya÷ paÓubhir bhava purÅ«am asi yachà tokÃya tanayÃya Óaæ yo÷ // avi«aæ na÷ pituæ paca // kalpetÃæ dyÃvÃp­thivÅ kalpantÃm Ãpà o«adhaya÷ / kalpantÃm agnaya÷ p­thaÇ mama jyai«ÂhyÃya savratÃ÷ // ye agnaya÷ samanasà o«adhÅ«u vanaspati«u pravi«ÂÃ÷ / te virÃjam abhisaæyantu sarvà Ærjaæ no dhatta dvipade catu«pade //MS_1,6.2// prajÃpatir và idam agra ÃsÅt taæ vÅrudho 'bhyarohann asuryo và età yad o«adhayas tà atiti«Âighi«ann ati«Âighaæ nÃÓaknot so 'Óocat so 'tapyata tato 'gnir as­jyata tam agniæ s­«Âaæ vÅrudhÃæ tejo 'gachat tà aÓu«yan na tata÷ purÃÓuÓyan sa prajÃpatir agnim Ãdhattemà evÃsahà iti tà asahata tat sìhyai vÃvai«a ÃdhÅyate tad yathÃdo vasantÃÓiÓire 'gnir vÅrudha÷ sahata evaæ sapatnaæ bhrÃt­vyam avartiæ sahate ya evaæ vidvÃn agnim Ãdhatta etÃvad và asyà anabhim­taæ yÃvad vedi÷ parig­hÅtà tÃm uddhatyÃpa upas­jyÃgnim Ãdhatte yaj¤iyÃm evainÃæ medhyÃæ k­tvÃdhatte 'gner và iyaæ s­«ÂÃd abibhed ati mà dhak«yatÅti yad apa upas­jyÃgnim Ãdhatte 'syà anatidÃhÃyai«Ã vai prajÃpate÷ sarvatà tanÆr yad Ãpa÷ sarvata enaæ prajÃ÷ sarvata÷ paÓavo 'bhi puïyena bhavanti ya evaæ vidvÃn apa upas­jyÃgnim Ãdhatte yÃvad vai varÃhasya ca«Ãlaæ tÃvatÅyam agra ÃsÅd yad varÃhavihatam upÃsyÃgnim Ãdhatta imÃm eva tan nÃpÃrì asyà enaæ mÃtrÃyÃm adhyÃdhatte tasmÃd e«Ã varÃhÃya vimradata e«a hy asyà mÃtrÃæ bibharti devapÃïayo vai nÃmÃsurà Ãsaæs te devagavÅr apÃjaæs tà anvagachaæs tà abhyÃjaæs tÃsÃæ payo 'hÅyata te 'bruvan yad và ÃsÃæ varam abhÆt tad ahÃsteti tad varÃho bhÆtvÃsurebhyo 'dhi devÃn Ãgachat tasmÃd varÃhaæ gÃvo 'nudhÃvanti svaæ payo jÃnÃnÃs tad yÃvatpriyam eva paÓÆnÃæ dvipadÃæ catu«padÃæ payas tÃvatpriya÷ paÓÆnÃæ dvipadÃæ catu«padÃæ bhavati ya evaæ vidvÃn varÃhavihatam upÃsyÃgnim Ãdhatta etad và asyà anabhim­taæ yad valmÅko yad valmÅkavapÃm upakÅryÃgnim Ãdhatte 'syà evainam anabhim­te 'dhyÃdhatte raso và e«o 'syà udai«ad yad valmÅko yad valmÅkavapÃm upakÅryÃgnim Ãdhatte 'syà evainaæ rase 'dhyÃdhatta Ærg và e«o 'syà udai«ad yad valmÅko yad valmÅkavapÃm upakÅryÃgnim Ãdhatte 'syà evainam Ærj adhyÃdhatte prajÃpater và e«a stano yad valmÅko yad valmÅkavapÃm upakÅryÃgnim Ãdhatte prajÃpatir evÃsmai stanam apidadhÃty annÃdyam asmà avarunddhe 'k«udhyatÃæ svÃnÃæ pura÷sthÃtà bhavati ya evaæ vedaitÃvad và amu«yà iha yaj¤iyaæ yad Æ«Ã yad Æ«Ãn upakÅryÃgnim Ãdhatte 'mu«yà evainaæ yaj¤iye 'dhyÃdhatte na và anÆ«ariha÷ paÓavo reto dadhatte yad Æ«Ãn upakÅryÃgnim Ãdhatte reta evaitad dadhÃti paÓÆnÃæ pu«Âyai prajÃtyay e«a và agnir vaiÓvÃnaro yad asà Ãditya÷ sa yad ihÃsÅt tasyaitad bhasma yat sikatà yat sikatà upakÅryÃgnim Ãdhatte sva evainaæ yonau sve bhasmann Ãdhatte Óithirà và iyam agra ÃsÅt tÃæ prajÃpati÷ ÓarkarÃbhir ad­æhad ya¤ Óarkarà upakÅryÃgnim Ãdhatta imÃm eva tad d­æhati dh­tyai tad yathemÃæ prajÃpati÷ ÓarkarÃbhir ad­æhad evam asmin paÓavo d­æhante ya evaæ vidvä Óarkarà upakÅryÃgnim Ãdhatta indro vai v­trÃya vajraæ prÃharat tasya yà vipru«Ã Ãsaæs tÃ÷ Óarkarà abhavan ya¤ Óarkarà upakÅryÃgnim Ãdhatte vajram eva sapatnÃya bhrÃt­vyÃya praharati yaæ dvi«yÃt tam tarhi manasà dhyÃyed vajram evÃsmai praharati st­ïuta eva purÅ«Åti vai g­hamedhinam Ãhu÷ purÅ«asya khalu và etan nirÆpaæ yad Ãkhukirir yad Ãkhukirim upakÅryÃgnim Ãdhatte purÅ«Å g­hamedhÅ bhavati //MS_1,6.3// \<Ãdhatte : FN M2. Ed (M1, H, Bb): Ãdhatte>\ agniæ vai devà vibhÃjaæ nÃÓaknuvan yat präcam aharant sarva÷ puro 'bhavad yat pratya¤cam aharant sarva÷ paÓcÃbhavat tam aÓvena pÆrvavÃhodavahaæs tad aÓvasya pÆrvavÃha÷ pÆrvavÃÂtvam agner vai vibhaktyà aÓvo 'gnyÃdheye dÅyate 'vibhakto và etasyÃgnir anÃhito yo 'Óvam agnyÃdheye na dadÃty atha yo 'Óvam agnyÃdheye dadÃti vibhaktyai vibhÃjyaivainam Ãdhatte stomapurogavà vai devà asurÃn abhyajayann e«a khalu stomo yad aÓvo yad aÓvaæ purastÃn nayanty abhijitvay abhijityaivainam Ãdhatte prajÃpater vai cak«ur aÓvayat tasya ya÷ Óvayathà ÃsÅt so 'Óvo 'bhavad yad aÓvaæ purastÃn nayanti yajamÃnÃyaiva cak«ur dadhÃti na parÃÇ avas­jyo yat paräcam avas­jed yajamÃnaæ cak«ur jahyÃd andha÷ syÃt pratyavag­hyÃdheyo yajamÃnÃyaiva cak«u÷ pratyavÃgrahÅn na pada Ãdheyo vÃstavyaæ kuryÃd rudro 'sya paÓÆn abhimÃnuka÷ syÃt pÃrÓvata ito veto vÃdheyo na vÃstavyaæ karoty aghÃtuko 'sya paÓupati÷ paÓÆn bhavati gÃyatrÅæ vai devà yaj¤am acha prÃhiïvan sà riktÃgachat tasyà agnis teja÷ prÃyachat so 'jo 'bhavad yad ajam agnyÃdheye dadÃti teja evÃvarunddhe 'gnÅdhe deyo yaj¤amukhaæ và agnÅd yaj¤amukhenaiva yaj¤amukhaæ samardhayati dhenuæ cÃna¬vÃhaæ ca dadÃti tat sarvaæ vayo 'varunddha etad vai sarvaæ vayo yad dhenuÓ cÃna¬vÃæÓ caitau vai yaj¤asya mÃtà ca pità ca yad dhenuÓ cÃna¬vÃæÓ cÃjyaæ ca payaÓ ca dhenvÃ÷ puro¬ÃÓaÓ ca caruÓ cÃna¬uhas tad Ãhu÷ kÃmadughÃæ và e«o 'varunddhe yo 'gnyÃdheye dhenuæ cÃna¬vÃhaæ ca dadÃtÅti tad ye«Ãæ paÓÆnÃæ bhÆyi«Âhaæ pu«Âiæ kÃmayeta te«Ãæ dityauhÅæ vayaso dadyÃd dityavÃhaæ ca mu«karaæ tan mithunaæ paÓÆnÃæ pu«Âyai prajÃtyai vÃg vai somakrayaïÅ dityauhÅ vayasa÷ somakrayaïÅ yad dityauhÅæ vayaso dadÃti vÃcam evÃvarunddhe cÃru vadati ya evaæ vedopabarhaïaæ sarvasÆtraæ deyaæ chandasÃæ và etan nirÆpaæ yad upabarhaïaæ sarvasÆtraæ yad upabarhaïaæ sarvasÆtraæ dadÃti chandÃæsy evÃvarunddhe paÓavo vai chandÃæsi paÓÆn evÃvarunddhe 'yaj¤iyo vai amedhya ÃhanasyÃj jÃyate puru«ak«Åraæ dhayati hiraïyaæ dadÃty ÃtmÃnam eva tena punÅte ÓatamÃnaæ bhavati ÓatÃyur vai puru«a÷ ÓatavÅrya Ãyur eva vÅryam Ãpnoti pÆrvayor havi«or dve triæÓanmÃne deye uttarasmiæÓ catvÃriæÓanmÃnaæ tad enam udagrahÅt tena sa uttaraæ vasÅyä ÓreyÃn bhavaty ajÃto vai tÃvat puru«o yÃvad agniæ nÃdhatte sa tarhy eva jÃyate yarhy agnim Ãdhatte k«aume vasÃnà agnim ÃdadhÅyÃtÃæ te adhvaryave deye ulbasya và etan nirÆpaæ yat k«aumam ulbam evÃpalumpete hiraïyaæ suvarïam upÃsyÃgnir Ãdheyo hiraïyaæ và agnes teja÷ satejasam evainam Ãdhatte tan na nirastavai yathÃnuhitaæ nirasyed evaæ tad yan nirasyed anudhyÃyÅ k«odhuka÷ syÃt tan na nirastavay ananudhyÃyy ak«odhuko bhavati //MS_1,6.4// \\ yo và asyÃyaæ manu«yo 'gnir etam upÃsÅno 'nnam atty etam upÃsÅna÷ prajÃæ vindata etam upÃsÅnaæ paÓavà upati«Âhante yad etam abhÃgadheyam utsÃdayeta tasmà Ãv­ÓcetÃnudhyÃyÅ k«odhuka÷ syÃt tad ye vanaspataya Ãraïyà Ãdyaæ phalaæ bhÆyi«Âhaæ pacyante tasya parïÃbhyÃæ yavamayaÓ cÃpÆpo vrÅhimayaÓ ca saæg­hyopÃsyÃdheyas tad enaæ dvayaæ bhÃgadheyam abhyutsÃdayÃm akar grÃmyaæ cÃraïyaæ ca tena tasmai nÃv­Ócate 'nanudhyÃyy ak«odhuko bhavati yavo vai pÆrva ­tumukhe pacyata ita÷ khalu và etaæ präcam uddharanti tasmÃd yavamaya÷ paÓcopÃsyo vrÅhimaya÷ puras tad yasyertsed yavamayam eva tasya paÓcopÃsyed vrÅhimayaæ pura÷ prajÃpater và etau stanau yaj¤am asya devà upajÅvanti var«aæ manu«yà annÃdyam asmà avarunddhe 'k«udhyatÃæ svÃnÃæ pura÷sthÃtà bhavati ya evaæ vedaitad dha sma và Ãha keÓÅ sÃtyakÃmi÷ keÓinaæ dÃrbhyam annÃdaæ janatÃyay evam iva vayam etasmà agnyÃdheye 'nnam avÃrudhma yathai«o 'nnam atti tad Ãhu÷ sarvaæ vÃvaitasyedam annaæ yajamÃnaæ tv evÃsyaitad Ãsann apidadhÃti tad evaæ veditor na tv evaæ kartavà iti trir và idaæ prajÃpati÷ satyaæ vyÃharat // \\ \\ bhÆr bhuva÷ sva÷ // itÅdaæ vÃva bhÆr idaæ bhuvo 'da÷ svas tad yo brÃhmaïa ÃÇgirasa÷ syÃt tasyÃdadhyÃd bhÆr bhuvo 'ÇgirasÃæ tvà devÃnÃæ vratenÃdadhà iti paÓcà bhuva÷ svar iti puro dvi÷ paÓcà dvi÷ puras tad dvedhà yaj¤a÷ satye pratya«ÂhÃd dvedhà yaj¤apatir atha yo brÃhmaïo vaiÓvÃnara÷ syÃt tasyÃdadhyÃd bhÆr bhuvo 'gne« Âvà devasya vratenÃdadhà iti paÓcà bhuva÷ svar iti puro dvi÷ paÓcà dvi÷ puras tad dvedhà yaj¤a÷ satye pratya«ÂhÃd dvedhà yaj¤apatir atha rÃjanyasyÃdadhyÃd bhÆr bhuva indrasya tvà marutvato vratenÃdadhà iti paÓcà bhuva÷ svar iti puro dvi÷ paÓcà dvi÷ puras tad dvedhà yaj¤a÷ satye pratya«ÂhÃd dvedhà yaj¤apatir aindro vai rÃjanyo devatayà mÃrutÅ vi¬ viÓà khalu vai rÃjanyo bhadro bhavati viÓam asmà avarunddhe 'tha vaiÓyasyÃdadhyÃd bhÆr bhuvo mano« Âvà grÃmaïyo vratenÃdadhà iti paÓcà bhuva÷ svar iti puro dvi÷ paÓcà dvi÷ puras tad dvedhà yaj¤a÷ satye pratya«ÂhÃd dvedhà yaj¤apatir grÃmaïÅthyena khalu vai vaiÓyo bhadro bhavati grÃmaïÅthyam asmà avarunddhe 'gnir vai s­«Âa ulbam apalumpaæ nÃÓaknot tasya prajÃpatir ÃgneyapÃvamÃnÅbhir ulbam apÃlumpad yad ÃgneyapÃvamÃnÅbhir ÃÓvatthÅ÷ samidha ÃdadhÃty ulbam evÃsyÃpalumpati punÃty enaæ yathà ÓiÓuæ mÃtà re¬hi vatsaæ và gaur evam enaæ re¬hy agner vai s­«Âasya tejà udadÅpyata tad aÓvatthaæ prÃviÓad yad ÃÓvatthÅ÷ samidha ÃdadhÃti teja evÃvarunddhe 'gnir vai s­«Âo bibibÃbhavann ati«Âhad asamidhyamÃna÷ sa prajÃpatir abibhen mÃæ vÃvÃyaæ hiæsi«yatÅti taæ Óamyà samaindhat tam aÓamayat ta¤ ÓamyÃ÷ ÓamÅtvaæ ya¤ chamÅmayÅ÷ samidha ÃdadhÃti sam enam inddhe Óamayaty eva sa Óaæ yajamÃnÃya bhavati Óaæ paÓubhyo devà yatrorjaæ vyabhajanta tata udumbarà udati«Âhad yad audumbarÅæ samidham ÃdadhÃty Ærjam evÃvarunddhe //MS_1,6.5// vipriyo và e«a paÓubhir ÃdhÅyata e«a hi rudro yad agnis tad vÃcayed gharma÷ Óiras tad ayam agni÷ saæpriya÷ paÓubhir bhava purÅ«am asÅti tad enaæ saæpriyaæ paÓubhi÷ purÅ«iïam akar yat te Óukra Óukraæ jyotis tena rucà rucam aÓÅthà iti rucam evainam ajÅgamad e«a và agnir vaiÓvÃnaro yad asà Ãdityo yad uttarato hared e«o 'ta÷ syÃd ayam ito jÅvantam evainaæ pradahet sa dak«iïata eva hÃrya÷ sa yadà samayÃdhvaæ gached atha yajamÃno varaæ dadyÃt tad virÃjaæ madhyato 'dhita virì evÃsyÃgnÅn vidadhate paÓavo vai viràpaÓÆn và etan madhyato 'dhitÃs­«Âo và agnir ÃsÅd atha prajÃpati÷ prajà as­jata tà andhe tamasÅmÃæl lokÃn anuvyanaÓyan so 'Óocat so 'tapyata tato 'gnir as­jyata tam agniæ s­«Âam adho vyadadhÃt taæ yà asmiæl loka Ãsaæs tà abhisamÃvartanta taæ kulphadaghnam udag­hïÃt taæ yà uttarasmiæl loka Ãsaæs tà abhisamÃvartanta taæ jÃnudaghnaæ taæ nÃbhidaghnaæ tam aæsadaghnaæ taæ karïadaghnam udag­hïÃt taæ yà uttarasmiæl loka Ãsaæs tà abhisamÃvartanta taæ karïadaghnaæ nÃtyudg­hyo yat karïadaghnam atyudg­hïÅyÃd yajamÃno var«i«Âha÷ paÓÆnÃæ yajamÃnam upari«ÂÃd agnir abhyavadahet tad Ãhu÷ katham adyaitam brahmaïÃhitaæ pracyÃvayeyu÷ Óithiraæ vÃvainam etad aka÷ parainaæ vapatÅti tam anidhÃyaivÃtha jÃnudaghnam udg­hïÅyÃd atha nÃbhidaghnam athÃæsadaghnaæ tad yathaiva prajÃpatiæ prajà ebhyo lokebhyo 'bhisamÃvartantaivam eva yajamÃnaæ paÓava ebhyo lokebhyo 'bhisamÃvartante ya evaæ vidvÃn agnim Ãdhatte 'gninà vai devatayà vi«ïunà yaj¤ena devà asurÃn pravlÅya vajreïÃnvavÃs­jan ya÷ sapatnavÃn bhrÃt­vyavÃn và syÃt tasya rathacakraæ trir anuparivartayeyus tad yathaiva devà asurÃn agninà devatayà vi«ïunà yaj¤ena pravlÅya vajreïÃnvavÃs­jann evam eva yajamÃna÷ sapatnaæ bhrÃt­vyam agninà devatayà vi«ïunà yaj¤ena pravlÅya vajreïÃnvavas­jati ya evaæ vidvÃn agnim Ãdhatte //MS_1,6.6// e«a vai prajÃpatÅ rÆpeïa yat pÆrïà srug yat pÆrïÃæ srucaæ juhoti prajÃpatim evÃpnoti sapta te agne samidha÷ sapta jihvà ity etÃvatÅr và agnes tanva÷ «o¬hà saptasapta yo và asyaità agnim ÃdadhÃno vitar«ayati vi ha t­«yati tà evÃsya tarpayati ÓamÅmayÅs tisra÷ samidhà ÃdadhÃti gh­tÃnvaktà gh­tastomyÃbhi÷ sam enam inddhe Óamayaty eva sa Óaæ yajamÃnÃya bhavati saæ paÓubhyo ye và e«u tri«u loke«v agnayas te samÃgacchanty asya draviïam ÃdadÃmahe 'ti no 'kramÅd dhavyavì bhavatÅti taj juhuyÃt // \<ÃdadÃmahe : FN ÃdadÃmahai is also possible>\ ye agnayo divo ye p­thivyÃ÷ samÃgachantÅ«am Ærjaæ vasÃnÃ÷ / te asmà agnaye draviïaæ dattve«ÂÃ÷ prÅtà ÃhutibhÃjo bhÆtvà yathÃlokaæ punar astaæ pareta // svÃheti tad imam eva draviïavantaæ k­tve«ÂÃ÷ prÅtà ÃhutibhÃjo bhÆtvà yathÃlokaæ punar astaæ parÃyanti tad vÃcayed gharma÷ Óiras tad ayam agni÷ saæpriya÷ paÓubhir bhava purÅ«am asÅti tad enaæ saæpriyaæ paÓubhi÷ purÅ«iïam akar yat te Óukra Óukraæ jyoti÷ Óukraæ dhÃmÃjasraæ tena tvÃdadhà iti satejasam evainam Ãdhatte // i¬ÃyÃs tvà pade vayaæ nÃbhà p­thivyà adhi / jÃtavedo nidhÅmahy agne havyÃya vo¬have // iti havyÃvÃham evainam akar agner vai s­«Âasya paÓavo 'k«yà avakÓÃya prÃpatan sa prajÃpatir vÃravantÅyam as­jata tÃn avÃrayataitarhi khalu và e«a s­jyate yarhy ÃdhÅyate tad yathaitasmÃt s­«ÂÃt paÓava÷ prÃpatann evam asmÃd ÃhitÃtpaÓava÷ prapatanty e«a hi rudro yad agnis tad ya evaæ vidvÃn vÃravantÅyaæ gÃyate paÓÆn eva vÃrayate vÃravantÅyaæ vai s­«Âvà prajÃpatir yaæ kÃmam akÃmayata tam Ãrdhnot tam eva kÃmam ­dhnoti yajamÃno yaæ kÃmaæ kamayamÃno 'gnim Ãdhatte ya evaæ vidvÃn vÃravantÅyaæ gÃyate 'gnir vai kravyÃd viÓvadÃvya imÃæl lokÃn adahat taæ prajÃpatir vÃravantÅyaæ gÃyamÃno varaïaæ bibhrat pratyait tam aÓamayad yad evÃsya kravyÃd yad viÓvadÃvyaæ ta¤ Óamayati ya evaæ vidvÃn vÃravantÅyaæ gÃyate tasmÃd varaïo yaj¤Ãvacara÷ syÃn na tv enena juhuyÃd yad và idaæ sad yad bhÆtaæ yad bhavad yad bhavi«yad yad ime antarà dyÃvÃp­thivÅ tad vÃmadevyaæ tad evÃvarunddhe ya evaæ vidvÃn vÃmadevyaæ gÃyate brahmaïo và e«a raso yad yaj¤Ãyaj¤iyaæ yad yaj¤Ãyaj¤iyaæ gÃyate brahmaïy eva rasaæ dadhÃti //MS_1,6.7// agniæ vai s­«Âaæ prajÃpati÷ pavamÃnenÃgrà upÃdhamad yat pavamÃnÃya nirvapaty upaivainaæ tad dhamati yat pÃvakÃya punÃty enaæ ya¤ Óucaye yad evÃsyÃpÆtaæ tad etena punÃti yat pavamÃnÃya nirvapati paÓavo vai pavaæana÷ paÓÆn evÃvarunddhe yat pÃvakÃyÃnnaæ vai pÃvakam annam evÃvarunddhe ya¤ Óucaye pÆta evÃsmin rucaæ dadhÃti yaæ kÃmayetÃpataraæ pÃpÅyÃnt syÃd iti tasyaikamekaæ havÅæsi nirvapet tad enam apÃgrahÅt tena so 'pataraæ pÃpÅyÃn bhavaty atha yaæ kÃmayeta na vasÅyÃnt syÃn na pÃpÅyÃn iti tasya sarvÃïi sÃkaæ havÅæ«i nirvapet tad enaæ saæruïaddhi tena sa na vasÅyÃn na pÃpÅyÃn bhavaty atha yaæ kÃmayed uttaraæ vasÅyä ÓreyÃnt syÃd iti tasyÃgnaye pavamÃnÃya nirupyÃtha pÃvakÃya ca Óucaye cottare havi«Å samÃnabarhi«i nirvapet tad enam udagrahÅt tena sa uttaraæ vasÅyä ÓreyÃn bhavaty atha yasya tri«Âubhau vÃnu«Âubhau và jagatÅ và saæyÃjye syÃtÃm ati gÃyatraæ krÃmed arvÃk chandobhyo 'vapadyeta tad yasyertsed gÃyatryà eva tasya saæyÃjye kuryÃd gÃyatro hy agnir gÃyatrachandÃ÷ sva evainaæ yonau sve chandasi prati«ÂhÃpayaty ÃgnÃvai«ïavam ekÃdaÓakapÃlaæ nirvaped agnir vai sarvà devatà vi«ïur yaj¤o devatÃÓ caiva yaj¤aæ cÃlabdha vi«ïave Óipivi«ÂÃya tryuddhau gh­te caruæ nirvaped yad vi«ïave vi«ïur vai yaj¤o yaj¤am evÃlabdha ya¤ Óipivi«Âaæ paÓavo vai Óipivi«Âaæ paÓÆn evÃvarunddhe yat tryuddhau trayo và ime lokà imÃn eva lokÃn Ãpnoti yad gh­te tejo vai gh­taæ teja evÃvarunddha Ãdityaæ gh­te caruæ nirvapet paÓukÃmo dhenvà vai gh­taæ payo 'na¬uhas taï¬ulÃs tan mithunaæ paÓÆnÃæ pu«Âyai prajÃtyay agnÅ«omÅyaæ puro¬ÃÓaæ dvitÅyam anunirvapet tad bhÆyo havyam upÃgÃn no asyÃnya ÅÓe yarhi và etaæ purà brÃhmaïà niravapaæs tarhy e«Ãæ na kaÓ canaiÓa na hi và etam idÃnÅæ nirvapanty athai«Ãæ sarva ÅÓe yad Ãgneyas tejo và agnis teja evÃvarunddhe yat saumya÷ somo vai Óukro brahmavarcasaæ brahmavarcasam evÃvarunddhe tad yo 'sà Ãdityo gh­te carus taæ brahmaïe parihareyus taæ catvÃra÷ prÃÓnÅyus tebhya÷ samÃno varo deyaÓ catur và idam agre mithunam audyataikaÓ caikà ca dvau ca dve ca trayaÓ ca tisraÓ ca catvÃraÓ ca catasraÓ ca tan mithunaæ paÓÆnÃæ pu«Âyai prajÃtyai //MS_1,6.8// phalgunÅpÆrïamÃse brÃhmaïasyÃdadhyÃt phalgunÅpÆrïamÃso và ­tÆnÃæ mukham agnir devatÃnÃæ brÃhmaïo manu«yÃïÃæ grÅ«me rÃjanyasyÃdadhyÃd grÅ«me và indro v­tram ahan v­traæ khalu vai rÃjanyo bubhÆ«an jighÃæsati Óaradi vaiÓyasyÃdadhyÃd annaæ vai Óarad annena vaiÓyo bhadro bhavaty annÃdyam asmà avarunddhe yady anyasminn ­tà ÃdadhÅta yadi và asmai sa eka ­tu÷ Óiva÷ syÃd athÃsmà itare 'Óivà duryoïà bhaveyus tad yasyertset phalgunÅpÆrïamÃsa eva tasyÃdadhyÃt tad asmai sarva ­tava÷ Óivà bhavanti sarva enam ­tavo jinvanti saævatsarasya và etad Ãsyaæ yat phalgunÅpÆrïamÃsyam ahar yat phalgunÅpÆrïamÃsyam ahar ÃdadhyÃt saævatsarasyainam Ãsann apidadhyÃd dvyahe và puraikÃhe vÃdheyas tad dvitÅyasya ­tor abhig­hïÃti nainaæ saævatsarasyÃsann apidadhÃti tad yad dvitÅyasya ­tor abhig­hïÃti dvitÅyam eva sapatnasya bhrÃt­vyasyendriyaæ paÓÆn k«etraæ v­¤jÃna eti k­ttikÃsu brÃhmaïasyÃdadhyÃd ÃgneyÅ÷ k­ttikà Ãgneyo brÃhmaïa÷ sva evainaæ yonau sve 'hann Ãdhatte prajÃpater và eta¤ Óiro yat k­ttikà agnir Ãsyaæ ÓÅr«ïÃnnam adyate 'nnÃdyam asmà avarunddhe sapta k­ttikÃ÷ sapta ÓÅr«an prÃïÃ÷ prÃïÃn asmin dadhÃti rohiïyÃæ paÓukÃmasyÃdadhyÃt somasya và etan nak«atraæ yad rohiïÅ somo retodhà reto 'smin dadhÃty ­k«Ã và iyam agra ÃsÅt tasyÃæ devà rohiïyÃæ vÅrudho 'rohayaæs tad yathemà asyÃæ vÅrudho rƬhà evam asmin paÓavo rohanti ya evaæ vidvÃn rohiïyÃm agnim Ãdhatte rohiïyÃæ svargakÃmasyÃdadhyÃd rohiïyÃæ vai devÃ÷ svar Ãyan svar evaiti kÃlakäjà và asurà i«Âakà acinvata divam Ãrok«yÃmà iti tÃn indro brÃhmaïo bruvÃïa upait sa etÃm i«ÂakÃm apy upÃdhatta prathamà iva divam ÃkramantÃtha sa tÃm Ãb­hat te 'surÃ÷ pÃpÅyÃæso bhavanto 'pÃbhraæÓanta yà uttamà ÃstÃæ tau yamaÓvà abhavatÃæ ye 'dhare ta ÆrïÃvÃbhayo yÃæ tÃm i«ÂakÃm Ãb­hat sà citrÃbhavad ya÷ sapatnavÃn bhrÃt­vyavÃn và syÃt sa citrÃyÃm agnim ÃdadhÅta tad yathaitasyÃm Ãv­¬hÃyÃm asurÃ÷ pÃpÅyÃæso bhavanto 'pÃbhraæÓantaivam asya sapatno bhrÃt­vya÷ pÃpÅyÃn bhavann apabhraæÓate ya evaæ vidvÃæÓ citrÃyÃm agnim Ãdhatte ya÷ kÃmayeta bhagy annÃda÷ syÃm iti sa pÆrvÃsu phalgunÅ«v agnim ÃdadhÅta bhagasya và etad ahar yat pÆrvÃ÷ phalgunÅr bhagy annÃdo bhavaty atha ya÷ kÃmayeta danakÃmà me prajÃ÷ syur iti sa uttarÃsu phalgunÅ«v agnim ÃdadhÅtÃryamïo và etad ahar yad uttarÃ÷ phalgunÅr dÃnam aryamà dÃnakÃmà asmai prajà bhavanti tÃsu rÃjanyasyÃdadhyÃd dÃnaæ hy e«a prajÃnÃm upajÅvati dÃnam aryamà dÃnakÃmà asmai prajà bhavanti prajÃpater và etau stanau yat paurïamÃsÅ cÃmÃvÃsyà ca yat paurïamÃsyÃæ vÃmÃvÃsyÃyÃæ vÃgnim Ãdhatte prajÃpatim eva prattaæ duhe devÃnÃæ và ete sadohavirdhÃne yat paurïamÃsÅ cÃmÃvÃsyà ca yat paurïamÃsyÃæ vÃmÃvÃsyÃyÃæ vÃgnim Ãdhatta ubhe puïyÃhe ubhe yaj¤iye //MS_1,6.9// @<[Page I,102]>@ na purà sÆryasyodetor manthitavay asuryo videvà ÃdhÅyata udyatsu raÓmi«u mathyas tat sadeva÷ sendra ubhayor ahno rÆpa ÃdhÅyate caturviæÓatyÃæ prakrame«v ÃdheyaÓ caturviæÓatyak«arà vai gÃyatrÅ gÃyatram agneÓ chanda÷ sva evainaæ yonau sve chandasy Ãdhatte tad yasyertsed aparimita eva tasyÃdadhyÃt k«e«ïu vai parimitam aparimitam evÃsmai jÅvanam avarunddhe agnir vai s­«Âa÷ prajÃpater adhy udakrÃmat sa prajÃpatir abibhed ada evÃsà abhÆd idam aham iti tasminn anuni«kramyÃjuhod etarhi khalu và e«a s­jyate yarhy ÃdhÅyate tad Ãhur amïa evÃnudrutyÃthÃgnihotraæ hotavyam iti tan naivaæ kartavay ayataæ tat kuï¬yÃgrÅyaæ tad yaj¤asya kriyate yad yone÷ param avaraæ kuryÃd aprajani«ïu÷ syÃd dhavÅæ«y eva pÆrvÃïi nirupyÃtha sÃyam agnihotraæ juhuyÃt // agnir jyotir jyotir agni÷ svÃhà // iti tat sÃyaæ jyoti«Ã reto madhyato dadhÃti // sÆryo jyotir jyoti÷ sÆrya÷ svÃhà // iti prÃtas // tat sÃyaæ jyoti«Ã reto madhyato hitaæ // prÃta÷ prajanayÃm akar devÃÓ ca và asurÃÓ ca saæyattà Ãsann athendro 'gnim Ãdhatta te devà abibhayur ada evÃsà agniæ gopÃyamÃno 'gnihotraæ gopÃyamÃno bhavi«yati na nà upai«yaty abhi no je«yantÅti te 'bruvan yad eva tvaæ kiæca karavo yad dhanà yaj jinà yad vindÃsai tat te 'gnihotraæ kurmo 'thehÅti sa và ait tasmÃd rÃjanyasyÃgnihotram ahotavyaæ yad dhy evai«a kiæca karoti yad dhanti yaj jinÃti yad vindate yad enaæ viÓa upati«Âhante tad rÃjanyasyÃgnihotraæ hotavyaæ rÃjanyasyÃgnihotrÃ3n na hotavyÃ3m iti mÅmÃæsante yad dhutvà na juhuyÃd vi yaj¤aæ chindyÃj jÅyeta và pra và mÅyeta paurïamÃsÅm amÃvÃsyÃæ và prati hotavyam atho agnyupasthÃnaæ và cayitavyas tenÃsya darÓapÆrïamÃsau saætatà avichinnau bhavata÷ //MS_1,6.10// yaæ kÃmayeta paÓumÃnt syÃd iti yo bahupu«Âas tasya g­hÃd agnim Ãhareyur yathà và etaæ s­jyamÃnaæ paÓavo 'nvas­jyantaivam enam ÃhriyamÃïaæ paÓavo 'nvÃyanty e«a hi rudro yad agnir atha yaæ kÃmayetÃnnÃda÷ syÃd iti tasya bhra«ÂrÃd dak«iïÃgnim Ãhareyur e«a và agnÅnÃm annÃdo 'nnakaraïaæ bhra«Âram annÃdyam asmà avarunddhe tad Ãhur yathà v­«alo nija÷ puklakaÓ cikitsed evaæ sa iti sa mathya eva sa Óaæ yajamÃnÃya bhavati Óaæ paÓubhyo ya÷ somenÃyak«yamÃïo 'gnim ÃdadhÅta na purà saævatsarÃd dhavÅæ«i nirvaped rudro 'sya paÓÆn abhimÃnuka÷ syÃd ete vai paÓavo yad vrÅhayaÓ ca yavÃÓ ca te«Ãæ catu÷ÓarÃvam odanaæ paktvà brÃhmaïebhyo jÅvataï¬ulam ivopaharet tad yÃbhyo devatÃbhyo 'gnim Ãdhatte yat tÃbhyo na juhuyÃt tÃbhyà Ãv­ÓcetÃnudhyÃyÅ k«odhuka÷ syÃt tÃbhyà Ãjyasya hotavyaæ tena tÃbhyo nÃv­Ócate 'nanudhyÃyy ak«odhuko bhavati saævatsare havÅæ«i nirvapati tad asya saævatsarÃntarhito rudra÷ paÓÆn na hinasti saævatsaram agnihotram ahau«Åt tat tapo 'vidat sa sarveïa sÃkaæ svargaæ lokaæ samÃruk«at trir và idaæ virì vyakramata gÃrhapatyam ÃhavanÅyaæ sabhyaæ tad virÃjam Ãpad annaæ vai virì annaæ vÃvaitad Ãpan madhyÃdhidevane rÃjanyasya juhuyÃd vÃruïya ­cà varuïo vai devÃnÃæ rÃjà rÃjyam asmà avarunddhe hiraïyaæ nidhÃya juhoty agnimaty eva juhoty Ãyatanavaty andho 'dhvaryu÷ syÃd yad anÃyatane juhuyÃc chatam asmà ak«Ãn prayacchet tÃn vicinuyÃc chatÃyur vai puru«a÷ ÓatavÅrya Ãyur eva vÅryam Ãpnoti gÃm asya tad aha÷ sabhÃyÃæ dÅvyeyus tasyÃ÷ parÆæ«i na hiæsyus tÃæ sabhÃsadbhyà upaharet tayà yad g­hïÅyÃt tad brÃhmaïebhyo deyaæ tat sabhyam annam avarunddhe //MS_1,6.11// yasyà rÃtryÃ÷ prÃtar agnim ÃdhÃsyamÃna÷ syÃt tÃæ rÃtrÅæ catu÷ÓarÃvam odanaæ paktvà brÃhmaïebhyo jÅvataï¬ulam ivopahared aditir vai prajÃkÃmaudanam apacat so¤Ói«Âam ÃÓnÃt tasyà dhÃtà cÃryamà cÃjÃyetÃæ sÃparam apacat so¤Ói«Âam ÃÓnÃt tasyà mitraÓ ca varuïaÓ cÃjÃyetÃæ sÃparam apacat so¤Ói«Âam ÃÓnÃt tasyà aæÓaÓ ca bhagaÓ cÃjÃyetÃæ sÃparam apacat saik«ato¤Ói«Âaæ me 'Ónatyà dvaudvau jÃyete ito nÆnaæ me Óreya÷ syÃd yat purastÃd aÓnÅyÃm iti sà purastÃd aÓitvopÃharat tà antar eva garbha÷ santà avadatÃm Ãvam idaæ bhavi«yÃvo yad Ãdityà iti tayor Ãdityà nirhantÃram aichaæs tà aæÓaÓ ca bhagaÓ ca nirahatÃæ tasmÃd etau yaj¤ena yajante 'æÓaprÃso 'æÓasya bhÃgadheyaæ janaæ bhago 'gachat tasmÃd Ãhur jano gantavyas tatra bhagena saægachatà iti sa và indra Ærdhva eva prÃïamaæ udaÓrayata m­tam itaram Ãï¬am avÃpadyata sa vÃva mÃrtÃï¬o yasyeme manu«yÃ÷ prajà sà và aditir ÃdityÃn upÃdhÃvad astv eva ma idaæ mà ma idaæ moghe parÃpaptad iti te 'bruvann athai«o 'smÃkam eva bravÃtai na no 'timanyÃtà iti sa vÃva vivasvÃn Ãdityo yasya manuÓ ca vaivasvato yamaÓ ca manur evÃsmiæl loke yamo 'mu«minn ete vai devayÃnÃn patho gopÃyanti yad ÃdityÃs ta iyak«amÃïaæ pratinudante yo và etebhyo 'procyÃgnim Ãdhatte tam ete svargÃl lokÃt pratinudanta u¤Ói«ÂabhÃgà và Ãdityà yad u¤Ói«Âe vivartayitvà samidha ÃdadhÃti tad Ãdityebhyo 'gnyÃdheyaæ prÃha nainaæ svargÃl lokÃt pratinudante saævatsaram uts­jetÃgnim ÃdhÃsyamÃno nÃsyÃgniæ g­hÃd dhareyur nÃnyatà Ãhareyu÷ saævatsare v­ddhà garbhÃ÷ prajÃyante prajÃtam enaæ v­ddham Ãdhatte dvÃdaÓa rÃtrÅr uts­jeta dvÃdaÓa vai rÃtraya÷ saævatsarasya pratimà saævatsare v­ddhà garbhÃ÷ prajÃyante prajÃtam enaæ v­ddham Ãdhatte tisra uts­jeta trayo và ime lokà imÃn eva lokÃn Ãpnoty ekÃm uts­jetaiko vai prajÃpati÷ prajÃpatim evÃpnoti purÆravà và ai¬a urvaÓÅm avindata devÅæ tasyà Ãyur ajÃyata sa devÃnt svargaæ lokaæ yatto 'nÆdait te 'bruvaæs tad vayaæ devà ima÷ kvÃyaæ manu«yo gami«yatÅti so 'bravÅd bahavo vai me samÃnÃs te mà vak«yanti kim ayaæ devyÃ÷ putro devebhyo mÃturbhrÃtrebhyà ÃhÃr«Åd astv eva me kiæcid iti tasmà agnir yaj¤iyÃæ tanvaæ prÃyachat tÃm utsaÇge 'vadhÃyÃharat tÃm ukhÃyÃm avÃdadhÃt so 'Óvattha Ãroho 'bhavad yokhà sà ÓamÅ tasmÃd etau yaj¤Ãvacarau puïyajanmÃnau hy agnir vai varuïaæ brahmacaryam Ãgachat pravasantaæ tasya jÃyÃæ samabhavat taæ purastÃd Ãyantaæ pratikÓÃya pratyaÇ niradravat so 'vet sarvaæ và indriyaæ n­mïaæ reto nirlupya haratÅti tad anuparÃhÃya niralumpad yad retà ÃsÅt so 'Óvattha Ãroho 'bhavad yad ulbaæ sà ÓamÅ tasmÃd etau yaj¤Ãvacarau puïyajanmÃnau hi prajÃpati÷ prajÃ÷ s­«Âvà riricÃno 'manyata so 'Óvo bhÆtvà saævatsaraæ nyaÇ bhÆmyÃæ Óira÷ pratinidhÃyÃti«Âhat tasyÃÓvattho mÆrdhna udabhinat tad aÓvatthasyÃÓvatthatvaæ tasmÃd e«a yaj¤Ãvacara÷ prÃjÃpatyo hi //MS_1,6.12// \\ \\ manur vai prajÃkÃmo 'gnim ÃdhÃsyamÃno devatÃyaidevatÃyà ajuhot tato mitrÃvaruïayor Ãhutyà prapharvy udati«Âhat tasyà gh­taæ pador ak«arat sà mitrÃvaruïà ait tà abrÆtÃm Ãhutyà vai tvam Ãvayor ajani«Âhà manos tvai tvam asi taæ parehÅti sà manum ait so 'bravÅd asurà và ime puïyamanyà agnim Ãdadhate tÃn parehÅti sà parait te 'mum agrà ÃdadhatÃthemam athemaæ sà punar ait tÃm ap­chat kim abhyagann iti sÃbravÅd amum evÃgrà Ãdhi«atÃthemam athemam iti so 'bravÅt sak­d vÃvÃsurÃ÷ Óriyo 'ntam agu÷ parà tu bhavi«yantÅti so 'bravÅd devà và ime puïyamanyà agnim Ãdadhate tÃn parehÅti sà parait ta imam agrà ÃdadhatÃthÃmum athemaæ sà punar ait tÃm ap­chat kim abhyagann iti sÃbravÅd imam evÃgrà Ãdhi«atÃthÃmum athemam iti so 'bravÅt sak­d vÃva devÃ÷ sarveïa sÃkaæ svargaæ lokaæ samÃruk«ann ita÷pradÃnÃt tu yaj¤am upajÅvi«yantÅti ya÷ sarvavedasaæ dÃsyant syÃt sa imam agrà ÃdadhÅtÃthÃmum athemaæ tad yathaiva devÃ÷ sarveïa sÃkaæ svargaæ lokaæ samÃrohann evam eva yajamÃna÷ sarveïa sÃkaæ svargaæ lokaæ samÃrohati ya evaæ vidvÃn agnim Ãdhatte so 'bravÅd ­«ayo và ime puïyamanyà agnim Ãdadhate tÃn parehÅti sà parait ta imam agrà ÃdadhatÃthemam athÃmuæ sà punar ait tÃm ap­chat kim abhyagann iti sÃbravÅd imam evÃgrà Ãdhi«atÃthemam athÃmum iti so 'bravÅd ahaæ vÃvÃgnyÃdheyaæ vidÃæcakÃra sarve«u và e«u loke«v ­«aya÷ pratya«Âhur iti prati prajayà ca paÓubhiÓ ca ti«Âhati ya evaæ vidvÃn agnim Ãdhatte yad amum ÃdhÃyemam ÃdadhyÃd apa tad ÃdadhyÃd yad vÃvemam ÃdhÃyÃmum ÃdadhyÃd apa tad ÃdadhyÃt tad imam evÃdhÃyÃthemam athÃmuæ tathà sam­ddhà ÃdhÅyate prÃcÅnapravaïa Ãdheyas tathà sam­ddhà ÃdhÅyate prÃcÅnaæ madhyamÃd vaæÓÃd Ãdheyas tathà sam­ddhà ÃdhÅyate yà vai sà prapharvy ÃsÅt sà gaur abhavat se¬Ã sà mÃnavÅ gh­tapadÅ maitrÃvaruïÅ //MS_1,6.13// \\ \\ yat tvà kruddha÷ parovapa manyunà sumanastara / sukalpam agne tat tava punas tvoddÅpayÃmasi // yat te manyuparoptasya p­thivÅm anudadhvase / Ãdityà viÓve tad devà vasava÷ punar Ãbharan // yat te bhÃmena vicakarÃnÅÓÃno h­das pari // punas tad indraÓ cÃgniÓ ca vasava÷ samacÅkÊpan // punas tvÃdityà rudrà vasava÷ samindhatÃæ punar brahmÃïo vasudhÅte agne // gh­tena tvaæ tanvaæ vardhayasva rÃyaspo«Ã yajamÃnaæ sacantÃm // @<[Page I,109]>@ trayastriæÓat tantavo yaæ vitanvata imaæ ca yaj¤aæ sudhayà dadante / tebhiÓ chidram apidadhmo yad atra svÃhà yaj¤o apyetu devÃn // mano jyotir ju«atÃm Ãjyasya vichinnaæ yaj¤aæ sam imaæ dadhÃtu / imaæ yaj¤aæ saptatantuæ tataæ nà à devà yantu sumanasyamÃnÃ÷ // b­haspatir no havi«Ã gh­tena vichinnaæ yaj¤aæ sam imaæ dadhÃtu / yà i«Âà u«aso yÃÓ ca yÃjyÃs tÃ÷ saædadhÃmi manasà gh­tena // agne 'bhyÃvartinn abhi mÃvartasvÃyu«Ã varcasà prajayà dhanena sanyà medhayà rayyà po«eïa // agne aÇgira÷ Óataæ te santv Ãv­ta÷ sahasraæ ta upÃv­ta÷ / athà po«asya po«eïa punar no na«Âam Ãk­dhi punar no rayim Ãk­thi // punar Ærjà nivartasva punr agna i«Ãyu«Ã / punar na÷ pÃhy aæhasa÷ // @<[Page I,110]>@ saha rayyà nivartasvÃgne pinvasva dhÃrayà / viÓvapsnyà viÓvatas pari // salila÷ saliga÷ sagaras te na Ãdityà havi«o ju«Ãïà vyantu svÃhà keta÷ suketa÷ saketas te na Ãdityà havi«o ju«Ãïà vyantu svÃhà devajÆte vivasvann Ãditya te no devÃ÷ satyÃæ devahÆtiæ deve«v Ãsuvadhvam Ãdityebhya÷ svÃhà //MS_1,7.1// agner vai bhÃga÷ punarÃdheyam etaæ vai bhÃgaæ prepsan vyardhayati yady ÃdadhÃno manyeta vi syà ­dhyatà ity utsÃdya punar ÃdadhÅta yam eva bhÃgaæ prepsan vyardhayati taæ prÃpyÃrdhayaty eva sarvam evÃgneyaæ kriyate yat kiæca sarvam evÃgnaye bhÃgaæ pradÃya sarvÃm ­ddhim ­dhnoti na saæbhÃrÃ÷ saæbh­tyà na yaju÷ kartavà ity Ãhu÷ saæbh­tasaæbhÃro hy e«a k­tayajus tad Ãhu÷ saæbh­tyà eva saæbhÃrÃ÷ kÃryaæ yajur iti punarutsyÆtaæ vÃso deyaæ punarïavo ratha÷ punaruts­«Âo 'na¬vÃn etÃni vai punarÃdheyasya rÆpÃïi rÆpÃïy evÃsyÃptvÃvarunddhe 'gnir và utsÅdann apa o«adhÅr abhyutsÅdati darbhà và Ãpà o«adhayo yad darbhà upolapà bhavanty adbhya evainam o«adhÅbhyo 'dhy ÃptvÃvarunddhe devà asurair vijayam upayanto 'gnau priyÃs tanva÷ saænyadadhata yan no jayeyur imà abhyupadhÃvema yady u jayememà abhyupÃvartemahÅti tà devà jitvÃnvaichan sarve«Ãæ na÷ saheti so 'gnir abravÅd ya eva mÃæ maddevatya ÃdadhÃtai sa etÃbhis tanÆbhi÷ saæbhavÃd iti taæ devà Ãdadhata ta etÃbhis tanÆbhi÷ samabhavat paÓavo vai devÃnÃæ priyÃs tanva÷ paÓubhir eva samabhavaæs tad ya evaæ vidvÃn punarÃdheyam Ãdhatta etÃbhir evÃgnes tanÆbhi÷ saæbhavati paÓavo vai devÃnÃæ priyÃs tanva÷ paÓubhir eva saæbhavati manu÷ pu«ÂikÃmà Ãdhatta sa imÃn po«Ãn apu«yat tena ­ddhaæ tva«Âà paÓukÃmà Ãdhatta ta ime tvëÂrÃ÷ paÓava÷ prÃjÃyanta tena ­ddhaæ prajÃpati÷ prajÃkÃmà Ãdhatta tà imÃ÷ prajÃ÷ prÃjÃpatyÃ÷ prÃjÃyanta tena ­ddhaæ yo vai tam agrà Ãdhatta sa tena vasunà samabhavat tat punarvaso÷ punarvasutvaæ tasmÃt punarvasà Ãdheya÷ punar hi sa tena vasunà samabhavad yo vai tam ÃdhattÃrdhnot sa tasmÃd anurÃdhÃsv Ãdheya ­ddhyay ­dhnoty evÃtho mithunatvÃya //MS_1,7.2// agnir và utsÅdant saævatsaram abhyutsÅdati saptadaÓa sÃmidhenÅ÷ kÃryÃ÷ pa¤ca ­tavo dvÃdaÓa mÃsà e«a saævatsara÷ saævatsarÃd evainam adhy ÃptvÃvarunddhe tad Ãhu÷ pa¤cadaÓa sÃmidhenÅ÷ kÃryà na saptadaÓety etad vai saævatsarasya saækramaïatamam etenÃÓi«Âam Ãpyate pa¤cadaÓa sÃmidhenÅ÷ pa¤cadaÓÃrdhamÃsasya rÃtrayas tÃbhir eva tà Ãpyante yÃvanti vai sÃmidhenÅnÃm ak«arÃïi tÃvanti saævatsarasyÃhÃni tair eva tÃny Ãpyante 'gnir và utsÅdant saævatsaram abhyutsÅdati «a¬ và ­tava÷ saævatsaras tasmÃt «a¬ vibhaktaya÷ saævatsaro và agnir vaiÓvÃnaro yat «a¬ vibhaktaya÷ saævatsarÃd evainam adhy ÃptvÃvarunddhe 'tha yad agnir bahudhà vihriyata imÃn po«Ãn pupo«a tasmÃd agnir etÃvatÅr vibhaktÅr ÃnaÓe nÃnyà devatÃtha yad dvyak«arÃ÷ satÅÓ caturak«arÃ÷ kriyanta Ãcaturaæ hi paÓavo dvandvaæ mithunà ­tavo vai prayÃjà annam ­tavo yat prayÃjÃn antariyÃd annam antariyÃd yaj¤amukhaæ vai prayÃjà yat prayÃjÃn antariyÃd yaj¤amukham antariyÃt tad yasyertset tasyopari«ÂÃt prayÃjÃnÃæ vibhaktÅ÷ kuryÃd vÅryaæ vai prayÃjà vÅryaæ vibhaktayo vÅryÃd evÃdhi va«aÂkaroti tÃjag ­ddhim abhikrÃmati nÃnÃgneyaæ kriyate 'tha kasmÃt saha vibhaktaya÷ prayÃjair iti saævatsaraæ vai prayÃjÃ÷ parÅjyante kasmÃd Ãgneyaæ kriyate tasmÃn nÃnÃgneyaæ //MS_1,7.3// punar Ærjà nivartasva punar agna i«Ãyu«Ã / punar na÷ pÃhy aæhasa÷ // iti purastÃt prayÃjÃnÃæ juhuyÃt // saha rayyà nivartasvÃgne pinvasva dhÃrayà / viÓvapanyà viÓvatas pari // ity upari«ÂÃd anuyÃjÃnÃæ juhuyÃd Ærjà và e«a paÓubhir utsÅdant sahotsÅdati punar Ærjà nivartasveti tad Ærjam eva paÓÆn punar avarunddhe 'tho tÃn eva bhÃgina÷ karoty atho ubhayata e«a yaj¤asyÃÓi«a ­dhnoti nÃnÃgneyaæ kriyate 'tha kasmÃd ÃjyabhÃgà ijyete iti cak«u«Å và ete yaj¤asya yad ÃjyabhÃgau yad ÃjyabhÃgà antariyÃc cak«u«Å yaj¤asyÃntariyÃd agnà ÃyÆæ«i pavasà iti somasya loke kuryÃd yad ÃgneyÅ tenÃgneyÅ yat pÃvamÃnÅ tena saumÅ nÃnÃgneyaæ kriyate na somam antaryanty agnir mÆrdhà diva÷ kakud iti prajÃkÃmo và paÓukÃmo và somasya loke kuryÃd yan mithunà tena prajananavatÅ yad retasvatÅ tena saumÅ yaj¤ena và e«a vy­dhyate yo 'gnim utsÃdayate pÃÇkto yaj¤o yat pa¤cakapÃlo yaj¤am eva punar Ãlabhate '«ÂÃkapÃla÷ kÃryo gÃyatro hy agnir gÃyatrachandà Ãgneyaæ và etat kriyate yat punarÃdheyaæ tasmÃd a«ÂÃkapÃlas tan na sÆrk«yaæ pa¤cakapÃla eva karya÷ pa¤camÃd và adhy ­to÷ «a«Âha ­tur abhavat samÃnam etad yat pa¤camaÓ ca ­tu÷ «a«ÂhaÓ ca yat pa¤cakapÃla÷ saævatsarÃd evainam adhy ÃptvÃvarunddhe prajananaæ và ­tavo 'gni÷ prajanayità yat pa¤cakapÃla÷ prajananÃd evainaæ prajanayità prajanayati //MS_1,7.4// \\ vÅrahà và e«a devÃnÃæ yo 'gnim utsÃdayate ÓatadÃyo vÅro yad etÃ÷ ÓatÃk«arÃ÷ paÇktayo bhavanti vÅraæ vÃvaitad devÃnÃm avadayate 'nyasmai vai kam Ãdheyam anyasmai punarÃdheyaæ na vai tad Ãdheyena sp­ïoti yasmai kaæ punarÃdheyaæ punarÃdheyena vÃva tat sp­ïoti jarà vai devahitam Ãyur etÃvatÅr hi samà eti yad etÃ÷ ÓatÃk«arÃ÷ paÇktayo bhavanti yÃvad evÃyur vÅryaæ tad Ãpnoti tat sp­ïoti tad avarunddha Ãyu«Ã và e«a vÅryeïa vy­dhyate yo 'gnim utsÃdayata Ãyur vÅryaæ hiraïyaæ yad dhiraïyaæ dadÃty Ãyu«aivainaæ vÅryeïa samardhayati ÓatamÃnaæ bhavati ÓatÃyur vai puru«a÷ ÓatavÅrya Ãyur eva vÅryam Ãpnoty Ãdityà và ita uttamÃ÷ svargaæ lokam Ãyaæs te vyat­«yann ita÷pradÃnÃd dhi devà yaj¤am upajÅvanti te và etaæ punar Ãdadhata ta Ãrdhnuvann Ãdityà và asmiæl loka ­ddhà Ãdityà amu«min paÓavo 'sminn ­tavo 'mu«miæs tad ya evaæ vidvÃn punarÃdheyam Ãdhatta ubhayor eva lokayor ­dhnoty asmiæÓ cÃmu«miæÓ ca salila÷ saliga÷ sagaras te na Ãdityà havi«o ju«Ãïà vyantu svÃhà keta÷ suketa÷ saketas te na Ãdityà havi«o ju«Ãïà vyantu svÃhà devajÆte vivasvann Ãditya te no devÃ÷ satyÃæ devahÆtiæ deve«v Ãsuvadhvam Ãdityebhya÷ svÃhety etair vai te taæ punar Ãdadhata ta Ãrdhnuvaæs tad yad etai÷ punar Ãdhatte 'tha ­dhnoty Ãdityà hi punarÃdheyam //MS_1,7.5// prajÃpati÷ prajà as­jata sa và agnim evÃgre mÆrdhato 's­jata sa yato 'gnim as­jata tat paryamÃr tato lohitam avÃharat tan nyamÃr tata udumbara÷ samabhavat tasmÃd udumbara÷ prÃjÃpatyas tasmÃl lohitaæ phalaæ pacyate so 'smÃt s­«Âa÷ parÃÇ aid bhÃgadheyam ichamÃna÷ sa tad eva nÃvindat prajÃpatir yad aho«yat sa svaæ cak«ur ÃdÃyÃjuhot // agnir jyotir jyotir agni÷ svÃhà // iti tad và adaÓ cak«ur manyante yad asà Ãdityo 'muæ và etad asmin juhvato manyante satyaæ vai cak«u÷ satyenÃgnihotraæ juhoti ya evaæ vidvÃn juhoti bhavi«ïu÷ satyaæ bhavati ya evaæ veda kasmai kam agnihotraæ hÆyatà iti brahmavÃdino vadanty agnaye và etad dh­tyai guptyai hÆyate yat sÃyaæ juhoti rÃtryai tena dÃdhÃra yat prÃtar ahne tenÃgnau sarvÃn yaj¤Ãnt saæsthÃpayanty atha kasmÃd etad evÃgnihotram ucyatà iti brahmavÃdino vadanti hotrà vai devebhyo 'pÃkrÃmann agnihotre bhÃgadheyam ichamÃnà yat // agnihotram // ity Ãha tena hotrà Ãbhajati tenainà bhÃginÅ÷ karoty e«Ã và agre 'gnà Ãhutir ahÆyata tad agnihotrasyÃgnihotratvaæ so 'smÃt s­«Âa÷ parÃÇ aid bhÃgadheyam ichamÃna÷ sa tad eva nÃvindat prajÃpatir yad aho«yat taæ svà vÃg abhyavadad juhudhÅti sa ita evonm­jyÃjuhot // svÃhà // iti svà hy enaæ vÃg abhyavadat tat svÃhÃkÃrasya janma tasmÃd agnihotre svÃhÃkÃras tasmÃl lalÃÂe ca pÃïau ca loma nÃsty ato hi sa tad ÃdÃyÃjuhot tasmÃd yasya dak«iïata÷ keÓà unm­«ÂÃs tam Ãhur jye«Âhalak«mÅti prajÃpatir hy etad agre jye«Âha udam­«ÂÃnena saæmità sruk kÃryÃnena và agre 'gnà Ãhutir ahÆyata tasyà ÃhutyÃ÷ puru«o 's­jyata dvitÅyÃm ajuhot tato 'Óvo 's­jyata tasmÃd aÓva ubhayÃdann anantarhito hi puru«Ãd as­jyata tasmÃd enaæ pratya¤caæ ti«Âhantaæ manyante 'Óvo nÆ puru«Ã iti t­tÅyÃm ajuhot tato gaur as­jyata caturthÅm ajuhot tato 'vir as­jyata pa¤camÅm ajuhot tato 'jÃs­jyata «a«ÂhÅm ajuhot tato yavo 's­jyata saptamÅm ajuhot tato vrÅhir as­jyataite sapta grÃmyÃ÷ paÓavo 's­jyanta tÃn evÃvarunddhe ya evaæ vidvÃn agnihotraæ juhoti //MS_1,8.1// a«ÂamÅm ajuhot tato vasanto 's­jyata navamÅm ajuhot tato grÅ«mo 's­jyata daÓamÅm ajuhot tato var«Ã as­jyantaikÃdaÓÅm ajuhot tata÷ Óarad as­jyata dvÃdaÓÅm ajuhot tato hemanto 's­jyatodyatà trayodaÓy Ãhutir ÃsÅd atha ÓiÓiram as­jyata tasmÃd etad ­tÆnÃm aÓÃntaæ krÆram ahutÃd dhi samabhavad ahutÃd as­jyata tad Ãhur brahmavÃdina ­tava÷ pÆrve 's­jyantÃ3 paÓavÃ3 ity uta ­tava uta paÓavà iti brÆyÃd ubhaye hy ete sahÃs­jyanta sa và enam ita eva puna÷ prÃviÓad etad và agnidhÃnaæ hastasya yat pÃïis tasmÃd eto hastasyÃgnir natamÃæ vidahati yad dhanyamÃno hastau pratiprasÃrayaty agnau và etan nya¤canam ichate 'gniæ vai paÓava÷ praviÓanty agni÷ paÓÆn pra ha và enaæ paÓavo viÓanti pra sa paÓÆn ya evaæ vedaitad dha sma và Ãha nÃrado yatra gÃæ ÓayÃnÃæ nirjÃnÃti m­tÃm enÃm avidvÃn manyatà ity agniæ hy evaite praviÓanty agnir etÃæs tasmÃt sarvÃn ­tÆn paÓavo 'gnim abhisarpanti na hy eta ­te 'gner yaj jÃta÷ paÓÆn avindata taj jÃtavedaso jÃtavedastvaæ tÃm apsu prÃsi¤cat sÃpo 'nvadahat tà agnaye vajro 'bhavaæs tasmÃd dhavÅæ«i prok«atÃgnir abhi na prok«yo yad abhiprok«ed dhatena yaj¤ena yajeta tÃæ vai prajÃpatir anvaichat tÃm apsv anvavindat tÃm o«adhÅ«u nyamÃr tasmÃd o«adhayo 'nabhyaktà rebhanta o«adhÅbhya÷ paÓava÷ paÓubhyo manu«yà anabhyakto ha rebhate ya evaæ veda tad yo vasantÃÓiÓire kak«a÷ sa upÃdheya etad vai tad agne÷ priyaæ dhÃmai«Ã vÃva sÃhuti÷ ÓrÃyaty agner evaitayà priyaæ dhÃmopaity atho paÓumÃn bhavaty atho ÃtmÃnam evaitayà yajamÃna÷ punÅte saha và età ÃstÃm agniÓ ca sÆryaÓ ca samÃne yonà ayasi lohite sa Ãditya Ærdhva udadravat tasya reta÷ parÃpatat tad agnir yoninopÃg­hïÃt tad enaæ vyadahat tasmÃd ayo 'trapu pratidhuk k«Åraæ vidahati tasmÃd etaj juhvati paÓÆnÃæ và etat payo yad vrÅhiyavau tasmÃd etaj juhvati nÃtiÓ­taæ kÃryaæ reta÷ Óo«ayed yad vi«yandetonmÃduko 'sya prajÃyÃm ÃjÃyetÃmu«ya và etad Ãdityasya reto hÆyate 'medhyam aÓ­taæ samudantaæ hotavyaæ tad dhi Ó­taæ medhyaæ mithunaæ prajani«ïu //MS_1,8.2// \\ @<[Page I,118]>@ sthÃlyà duhaty anayà và etad upasÅdanti nahÅmÃm ito neta÷ skandaty askannatvÃyÃryak­tÅ bhavaty ÆrdhvakapÃlà sadevatvÃya sà hi sadevÃsuryaæ và etat pÃtraæ yat kulÃlak­taæ cakrav­ttaæ yatra skandet tad apo ninayed Ãpo vai ÓÃntir Ãpo ni«k­tir Ãpo bhe«ajà yatra và età asyà upayanti tat praÓastatarà o«adhayo jÃyante baæhÅyasÅr yadi duhyamÃnÃvabhindyÃd anyayà sthÃlyà nirïijya dohyà yaj¤o hi yaj¤asya prÃyaÓcittir yady adhiÓritaæ skanded yady udvÃsyamÃnaæ yady udvÃsitaæ yady unnÅyamÃnaæ yady unnÅtaæ yadi pura÷ parÃh­taæ homÃya punar avanÅyÃnyÃbhiduhyà yaj¤o hi yaj¤asya prÃyaÓcittir vÃruïÅm ­cam anÆcya vÃruïyà hotavyaæ varuïo và etad yaj¤asya g­hïÃti yad Ãrchati ni«k­tir evai«Ã prÃyaÓcittir aprati«ekyaæ syÃt tejaskÃmasya brahmavarcasakÃmasyÃtho tustÆr«amÃïasyÃtho ya÷ kÃmayeta vÅro mà ÃjÃyetety aprati«ikto vai gharmas tejo brahmavarcasaæ tejasvÅ brahmavarcasÅ bhavati st­ïute yaæ tustÆr«ata à hÃsya vÅro jÃyata Ãjyena hotavyaæ yasyÃprati«ekyaæ syÃd etad và aprati«iktaæ na tu skannasya prÃyaÓcittir asty atho na paÓumÃn iva bhavati paÓÆnÃæ và etat paya÷ prav­jyate Óucaæ paÓu«u dadhÃti tejo 'ÓÃntaæ paÓÆn nirdahati tasmÃt prati«ekyam eva syÃd yad adbhi÷ prati«i¤ced dharo vinayed gÃædohasaænejanena prati«icyaæ tad dhi nÃpo na payas tad Ãhu÷ skandati và etad yarhi và etad dohanÃt paryÃkriyate tarhi skannam antarhità hy asyà vanaspataya iti tad adbhir eva prati«icyaæ stokenaikena na haro vinayati Óucaæ paÓÆnÃæ Óamayati paÓavo vai tejo brahmavarcasaæ mithunaæ và ÃpaÓ ca payaÓ ca mithunÃt khalu vai prajÃ÷ paÓava÷ prajÃyante tan mithunaæ tasmÃd eva mithunÃd yajamÃna÷ prajayà ca paÓubhiÓ ca prajÃyata odanena hotavyaæ yasya prÃta«ekyaæ syÃd e«a hi prati«ikta÷ ÓÃnto medhyo mithuna÷ prajani«ïu÷ //MS_1,8.3// \\ \<Ãrchati : FN Correcturen und Conjecturen zu dem ganzen Werk.>\ prajÃpati÷ prajà as­jata tà vai tapasaivÃs­jata sa vai sa vÃcam evÃyachat tapo và e«a upaiti yo vÃcaæ yachati s­«Âi÷ prajÃnÃm agnihotram ubhayata eva prajÃ÷ s­jata itaÓ cÃmutaÓ ca nimrukte sÆrye vÃg yantavyÃtho duhyamÃnÃyÃm atho adhiÓrita unnÅyamÃna eva yantavyÃs tad avakÊptatamam // udbhava÷ stha // ity avek«eta // ud ahaæ prajayà paÓubhir bhÆyÃsam // iti prajÃyÃ÷ paÓÆnÃæ s­«Âyay atho abhy evainad ghÃrayati medhyatvÃyÃgnihotre vai daæpatÅ vyabhicarete pÆrvo yajamÃnasya loko 'para÷ patnyà yat prÃcÅnam udvÃsayed yajamÃna÷ pramÅyeta yat pratÅcÅnaæ patnÅ kaæ gharmam abhyudavÅvasà iti brahmavÃdino vadanty udÅcÅnam evodvÃsyam agrahaïau saæjÅryata÷ sarvam Ãyur ito nÃrtiæ nÅtaÓ catur unnayati catu«padas tena paÓÆn avarunddhe dvir juhoti dvipadas tena yaæ kÃmayetÃnujye«Âhaæ prajayà ­dhnuyÃd iti tasya pÆrïam agrà unnayed atha kanÅyo 'tha kanÅyo 'nujye«Âhaæ prajayà ­dhnoti tad Ãhu÷ kanÅyÃæsaæ và e«a yaj¤akratum upaiti kanÅyasÅæ prajÃæ kanÅyasa÷ paÓÆn kanÅyo 'nnÃdyaæ pÃpÅyÃn bhavati saæmitam ivÃgrà unnayed atha bhÆyo 'tha bhÆya÷ pÆrïam uttamaæ yaj¤asyÃbhikrÃntyai tad Ãhur jyÃyÃæsaæ và e«a yaj¤akratum upaiti bhÆyasÅæ prajÃæ bhÆyasa÷ paÓÆn bhÆyo 'nnÃdyaæ vasÅyÃn bhavaty ardhuko 'sya putra÷ kani«Âho bhavatÅti yadi kÃmayeta sarve sad­ÓÃ÷ syur iti sarvÃnt samÃvad unnayet sarve ha sad­Óà bhavanti na paÓcÃd upasÃdayed apakrÃnti÷ sà yaj¤asya yatraivonnayet tat sÃdayet prataraæ và yaj¤asyÃbhikrÃntyay anudhyÃyinaæ và etad aparaæ karoti yad aparasmiæs tapanti pÆrvasmin juhvati samayÃgniæ haranti tenaivainaæ prÅïÃty atho agnihotrasya và etat pavitram apupod evainad aparasmÃd vai pÆrvaæ s­«Âaæ tam etÃvaty aramayaæs tasmÃt puro 'nudrutya juhoti // \\ \\ \\ Ãyur me yacha // iti sÃdayaty Ãyur evÃsmin yachati // varco me yacha // iti sÃdayati varca evÃsmin yachaty o«adhÅr và imà rudrà vi«eïäjaæs tÃ÷ paÓavo nÃliÓanta te devÃ÷ prajÃpatim evopÃdhÃvan sa prajÃpatir abravÅd vÃryaæ v­ïai bhÃgo me 'stv iti v­ïÅ«vety abruvant so 'bravÅn maddevatyaiva samidasad iti tasmÃt prÃjÃpatyà samid deve«u hy asyai«Ã vÃryav­tà dve samidhau kÃrye dve hy ÃhutÅ ekaiva kÃryaiko hi prajÃpatir ekadhà khalu vai samiddha uta bahvÅr Ãhutayo hÆyante tà agninÃnvavÃkarot tà asvadayat tÃ÷ punarïavà ajÃyantaitarhi khalu và agnihotriïe darÓapÆrïamÃsine sarvà o«adhaya÷ svadante yat samidham ÃdadhÃti sarvà evÃsmà o«adhÅ÷ svadhayÃm aka÷ //MS_1,8.4// bhÆr bhuva÷ sva÷ // iti purastÃd dhotor vaded etad vai brahmaitat satyam etad ­taæ na và etasmÃd ­te yaj¤o 'sti tasmÃd evaæ vaditavyam // agnir jyotir jyotir agni÷ svÃhà // iti garbhiïyà vÃcà garbhaæ dadhÃti mithunayà vÃcà mithunaæ prajanayati yad vÃcà ca juhoti yaju«Ã ca tan mithunaæ yat tÆ«ïÅæ ca juhoti manasà ca tan mithunaæ sthÃïur vai pÆrvÃhutir atihÃya pÆrvÃm Ãhutim uttarà hotavyà sthÃïum eva chambaÂkaroty uttarÃhutir bhÆyo hotavyà yaj¤asyÃbhikrÃntyai paÓÆn eva pÆrvayÃhutyà sp­ïoti brahmavarcasam uttarayÃgneyÅ sÃyam Ãhutis tayà reta÷ si¤cati tad reta÷ siktaæ rÃtryai garbhaæ dadhÃti tat sauryà prÃta÷ prajanayÃm akar iyaæ hotavyÃtha parÃtha punar avastÃt prÃtar avastÃd dhi prajÃnÃæ prajÃti÷ prajananaæ hi saurÅ tan na sÆrk«yaæ parÃparaiva hotavyà yaj¤asyÃbhikrÃntyay udaÇÇ uddiÓati // \\ anÃbho m­¬a dhÆrte namas te astu rudra m­¬a // ity età vai rudrasya tanva÷ krÆrà etÃni nÃmÃny etÃbhir và e«a paÓƤ ÓamÃyate tà evÃsya bhÃgadheyena Óamayaty avÃcÅnaæ sÃyam avamÃr«Âi tasmÃt sÃyam avÃcÅ pru«vaity Ærdhvaæ divonmÃr«Âi tasmÃd Ærdhvà divaiti parÃcÅnam iva và etad yad agnihotraæ yat purastÃd yÃju«aæ vadati dh­tyà anirmÃrgÃya yo và agnihotrasya vaiÓvadevaæ vedÃghÃtuka enaæ paÓupatir bhavaty aghÃtuko 'sya paÓupati÷ paÓÆn prÃÇ ÃsÅno juhoti devÃæs tena prÅïÃti hutvo¤Óiæ«ati paÓÆn eva yajamÃnÃyo¤Óiæ«aty udaÇÇ uddiÓati rudraæ tena niravadayate dak«iïato nimÃr«Ây o«adhÅÓ ca tena pitÌæÓ ca prÅïÃti prÃÓnÃti manu«yÃæs tena prÅïÃty aÇgulyà prÃÓnÃti sadattvÃya na dato gamayed yad dato gamayet sarpà enaæ ghÃtukÃ÷ syu÷ sarpÃn eva Óamayaty ahiæsÃyai // \\ \\ pÆ«Ãsi // iti yajur vadet paÓavo vai pÆ«Ã paÓÆn evÃvarunddhe 'ÓÃnto và e«o 'prÅta÷ puru«amedhaæ và e«a pratÅk«ate yajamÃnam eva havyaæ yad agnihotrahavaïÅæ ni«Âapaty aÓÃntas tenÃgnihotrahavaïÅæ pratapya hasto 'vadheyo hasto và pratapyÃgnihotrahavaïyÃm avadheyas tenaivainaæ Óamayati tena prÅïÃti ÓÃnta enaæ prÅto na hinastÅtthaæ paryÃvartata evaæ hi yaj¤a÷ paryÃvartate 'tho amu«ya và etad ÃdityasyÃv­tam anu paryÃvartate hotavyaæ gÃrhapatyÃ3n na hotavyÃ3m iti mÅmÃæsante 'nudhyÃyÅ và e«a rÆk«o hotavyam eva // agne g­hapate pari«adya ju«asva svÃhà // iti juhuyÃt tenaivainaæ Óamayati tena prÅïÃty atho tenaivainam ananudhyÃyinam arÆk«aæ karoty atha yat pÆrvÃm Ãhutiæ hutvottarÃæ ho«yan pratÅk«ate tenaivainaæ Óamayati tena prÅïÃty atho tenaivainam ananudhyÃyinam arÆk«aæ karoty atha yat pÆrvÃm Ãhutiæ hutvottarÃæ ho«yan pratÅk«ate tenaivainaæ Óamayati tena prÅïÃty atho tenaivainam ananudhyÃyinam arÆk«aæ karoty atha yad evÃsya g­ha upahriyate yad enam agnim abhità ÃsÅnà yÃcanti tenaivainaæ Óamayati tena prÅïÃty atho tenaivainam ananudhyÃyinam arÆk«aæ karoti //MS_1,8.5// dve duhanty agnihotrÃya jyÃyÃn và ekasyÃdugdhÃd agnihotriïo loko yad dve duhanti jyÃyÃæsaæ và etal lokaæ yajamÃno 'bhijayati manuÓ ca và idaæ manÃyÅ ca mithunena prÃjanayatÃæ yat sthÃlyà ca dohanena ca duhanti mithunÃd eva prajÃyate // \\ sajÆr jÃtavedo divà p­thivyà ju«Ãïo asya havi«o vÅhi svÃhà // iti juhuyÃd e«Ã và asya jÃtavedasyà tanÆ÷ krÆraitayà và e«a paÓƤ ÓamÃyate tÃm evÃsya bhÃgadheyena Óamayati yadi tad ati ÓamÃyeta // agne du÷ÓÅrtatano ju«asva svÃhà // iti juhuyÃd e«Ã và asya Ó­ïatÅ tanÆ÷ krÆraitayà và e«a paÓƤ ÓamÃyate tÃm evÃsya bhÃgadheyena Óamayati yadi tad ati ÓamÃyeta // dvÃdaÓa rÃtrÅ÷ sÃyaæsÃyaæ juhuyÃd dvÃdaÓa vai rÃtraya÷ saævatsarasya pratimà saævatsaro và agnir vaiÓvÃnaras tam ÃhitÃgnayo darÓapÆrïamÃsina indhate te«Ãæ và ­tava eva dÃrÆïi ye sthavi«Âhà aÇgÃrÃs te mÃsà ye k«odi«ÂhÃs te 'rdhamÃsà ahorÃtrÃïi murmurà yat sadhÆmaæ jyotis tad vaiÓvadevaæ yal lohitaæ tad vÃruïaæ yat suvarïaæ tad bÃrhaspatyaæ yan na lohitaæ na suvarïaæ tan maitraæ yad aÇgÃre«u vyavaÓÃnte«u lelÃyad vÅva bhÃti tad devÃnÃm Ãsyam atho amu«ya ca và etad Ãdityasya tejo manyante 'gneÓ ca tasmÃt tarhi hotavyaæ yad dhy evÃsann apidadhÃti tad dhinoty Ãvir vai nÃmai«Ãhutir ÃvirbhÆyaæ devamanu«ye«u gachati ya evaæ veda na samid abhi hotavay aprati«Âhità sÃhutir no yathà vÅvÃvasraved ayatà sà tat tathaiva hotavyaæ yathÃgniæ vyaveyÃt sà hi yatà sà prati«Âhità tasmÃn mahÃn agnihotrasyedhma÷ kÃryo yo vai bahu dadivÃn bahv ÅjÃno 'gnim utsÃdayate 'k«it tad vai tasya tad ÅjÃnà vai suk­to 'muæ lokaæ nak«anti te và ete yan nak«atrÃïi yad Ãhur jyotir avÃpÃdi tÃrakÃvÃpÃdÅti te và ete 'vapadyanta Ãptvà sthite ta idaæ yathÃlokaæ sacante yadÃmuta÷ pracyavante 'tha yo bahu dadivÃn bahv ÅjÃno 'gnihotraæ juhoti darÓapÆrïamÃsau yajate cÃturmÃsyair yajate bahÆni satrÃïy upaiti tasya và etad ak«ayyam aparimitaæ tiro và ÅjÃnÃd yaj¤o bhavati tad ÃbhyÃm evÃgnibhyÃæ dagdhavya÷ svaæ và etad i«Âam anvÃrohaty apareïa dagdhavyÃ3÷ pÆrveïÃ3 iti mÅmÃæsanta ubhau samÃh­tyÃntarà dagdhavyas tad avakÊptatamaæ g­hïÅyÃn naktam agnim asuryà vai rÃtrir jyoti«aiva tamas tarati divà ha và asmà asmiæl loke bhavati prÃsmà asau loko bhÃti ya evaæ veda // \\ \\ bhÆr bhuva÷ sva÷ // iti purastÃd dhotor vaded ebhyo và etal lokebhyà i«Âakà upadadhÃti svargasya lokasya sama«Âyai yat sÃyaæ juhoti sahasraæ tena kÃmadughà avarunddhe yat prÃta÷ sahasraæ tena yad asyÃgnir ÃdhÅyate sahasraæ tena yamarÃjyaæ và agni«ÂomenÃbhijayati somarÃjyam ukthyena sÆryarÃjyaæ «o¬aÓinà svÃrÃjyam atirÃtreïaitÃni vai sarvÃïÅndro 'bhavad etÃni sarvÃïi bhavati ya etair yajate sarvam etad bhavati ya evaæ veda havi«mÃn và eko devayÃjy eka÷ sahasrayÃjy eko yo 'gnihotraæ juhoti sa havi«mÃn yo darÓapÆrïamÃsau yajate sa devayÃjÅ yaÓ cÃturmÃsyair yajate sa sahasrayÃjy agnihotre vai sarve yaj¤akratava÷ sarvÃn yaj¤akratÆn avarunddhe ya evaæ vidvÃn agnihotraæ juhoti //MS_1,8.6// @<[Page I,125]>@ praiyamedhà vai sarve saha brahmÃvidus te 'gnihotreïa samarÃdhayaæs te«Ãæ trir eko 'juhod dvir eka÷ sak­d ekas te«Ãæ yas trir ajuhot tam ap­chan kasmai tvam ahau«År iti so 'bravÅt tredhà và idam agnaye prajÃpataye sÆryÃyety atha yo dvir ajuhot tam ap­chan kasmai tvam ahau«År iti so 'bravÅd dvedhà và idam agnaye ca prajÃpataye ca sÃyaæ sÆryÃya ca prajÃpataye ca prÃtar iti atha ya÷ sak­d ajuhot tam ap­chan kasmai tvam ahau«År iti so 'bravÅd ekadhà và idaæ prajÃpataya eveti te«Ãæ yo dvir ajuhot sa Ãrdhnot tasyetare sÃjÃtyam upÃyann ­dhnoti ya evaæ vidvÃn agnihotraæ juhoty upÃsya samÃnÃ÷ sÃjÃtyaæ yanti prado«am agnihotraæ hotavyaæ vyu«ÂÃyÃæ prÃtar v­ddhÃn garbhÃn prajanayati tad Ãhu÷ parà và etasyÃgnihotraæ patati yasya prado«aæ na juhvatÅti yadi manyeta ­tum atyanai«am iti // bhÆr bhuva÷ sva÷ // iti purastÃd dhotor vadet tenaiva sarvaæ nÃntareti // do«Ã vastor nama÷ svÃhà // iti juhuyÃd ­tum eva nÃtyanaid dhotavyÃ3n na hotavyÃ3m iti mÅmÃæsante yasyÃhutam agnihotraæ sÆryo 'bhyudiyÃd dhotavyam evÃgnaye và etad dh­tyai guptyai hÆyate prajananaæ tu chambaÂkaroti yadi manyeta ­tum atyanai«am iti // bhÆr bhuva÷ sva÷ // iti purastÃd dhotor vadet tenaiva sarvaæ nÃntareti // \\ prÃtar vastor nama÷ svÃhà // iti juhuyÃd ­tum eva nÃtyanait tad yathà kÃrudve«iïo juhvaty evam asya hutaæ bhavati yasyÃgnim anuddh­taæ sÆryo 'bhinimroced yo brÃhmaïo bahuvit sa uddharet sarveïaivainaæ brahmaïoddharaty agnihotreïÃnudraved bhÃgadheyenaivainaæ praïayaty atho bhÃgadheyenaivainaæ samardhayati varo dak«iïà sarvata evainaæ digbhyo vareïa cyÃvayati yasyobhà anugatà abhinimroced yasya vÃbhyudiyÃt punarÃdheyam eva tasya prÃyaÓcittir yathà vai patho vartanÅ evaæ darÓapÆrïamÃsau yathÃntaraivam agnihotram evaæ và agnihotriïe darÓapÆrïamÃsine svargo loko 'nubhÃty upÃnyÃni havÅæ«i vasanty atha kasmÃd agnihotraæ nopavasantÅti brahmavÃdino vadanti pratataæ và etad aparimitam asaæsthitam aÓnÃti mÃæsam upa striyam eti tasmÃn nopavasanti paÓuvratena bhavitavyaæ tÆ«ïÅm iva paÓava÷ saæbhavanti te medhyà yat tÆ«ïÅæ striyam upaiti medhyataras tena bhavati hiæk­tyopeyÃd evam iva hi paÓava upayanti medhyatvÃya saæsthÃpyÃ3n na saæsthÃpyÃ3m iti mÅmÃæsante 'gnihotraæ yat saæsthÃpayet t­ïam aktvÃnupraharet sà hy agnihotrasya saæsthitis tad Ãhur yadà vai jÅyate yadà pramÅyate yadÃrtim Ãrchaty athÃgnihotraæ saæti«Âhatà iti tan na saæsthÃpyaæ manasà và imÃæ prajÃpati÷ paryag­hïÃd iyaæ và agnihotrasya vedir iyam upayÃma o«adhayo barhi÷ pru«vÃ÷ prok«aïÅr diÓa÷ paridhayo yat kiæcÃbhyÃdhÅyate sa idhmo yajamÃno yÆpa unnÅyamÃne stheyam evam iva hi yÆpa÷ sam­ddhyai madhyato và e«a yaj¤a÷ pratato yad agnihotraæ tasmÃd agnihotrÅ darÓapÆrïamÃsÅ sarvaæ barhi«yaæ dadÃti madhyato hy etad yaj¤asya dÅyate yad agnihotre hotavyaæ rÃjanyasyÃgnihotrÃ3n na hotavyÃ3m iti mÅmÃæsanta ÃmÃd iva và e«a yad rÃjanyo bahu và e«o 'yaj¤iyam amedhyaæ caraty atyanannaæ jinÃti brÃhmaïaæ tasmÃd rÃjanyasyÃgnihotram ahotavyam ­taæ vai satyam agnihotraæ brÃhmaïa ­taæ satyaæ tasmÃd brÃhmaïasyaiva hotavyam atho brÃhmaïÃyaivÃsyÃgrato g­ha Ãhareyus tad dhutam evÃsyÃgnihotraæ bhavaty atho ya ­tam iva satyam iva caret tasya hotavyam anusaætatyai //MS_1,8.7// \\ \\ \\ yÃgnihotrÃyopas­«Âà ni«Åded yasyÃnnaæ nÃdyÃt tasmai tÃæ dadyÃd avartiæ và e«Ã yajamÃnasyÃnutsahya ni«Ådati tayaivainÃæ saha niravadayate g­he tu tasya tata÷ paro nÃÓnÅyÃd yad aÓnÅyÃd Ãrtim Ãrched yasyÃhute 'gnihotre pÆrvo 'gnir anugached agninà ca sahÃgnihotreïa coddraved bhÃgadheyenaivainaæ praïayaty atho bhÃgadheyenaivainaæ samardhayaty athÃbhimantrayeta // ita eva prathamaæ jaj¤e agnir ebhyo yonibhyo adhi jÃtavedÃ÷ / sa gÃyatryà tri«Âubhà jagatyÃnu«Âubhà ca devebhyo havyà vahatu prajÃnan // ity ete và etasya yonaya÷ svebhya evainaæ yonibhyo 'dhi prajanayati // i«e rÃye ramasva sahase dyumnÃyorje 'patyÃya // ity etÃny evÃvarunddhe 'tho ramayaty evainam // samrì asi svarì asi su«adà sÅda // iti su«adaivainaæ sÃdayati // sÃrasvatau tvotsau prÃvatÃm // ity ­ksÃme vai sÃrasvatà utsau tÃbhyÃm evainaæ prÃvati tÃbhyÃæ samardhayaty agnaye jyoti«mate '«ÂÃkapÃlaæ nirvaped vÃruïaæ yavamayaæ caruæ yasyÃhute 'gnihotre pÆrvo 'gnir anugachet tamo và etasya yaj¤aæ yuvate yasyÃhute 'gnihotre pÆrvo 'gnir anugachati yad agnaye jyoti«mate jyoti«aivÃsya yaj¤aæ samardhayati vÃruïÅ rÃtrir yad vÃruïo varuïÃd evÃsyÃdhi yaj¤aæ sp­ïoti yasyÃhute 'gnihotre 'paro 'gnir anugachet tata eva präcam uddh­tyÃnvavasÃyÃgnihotraæ juhuyÃd athÃbhimantrayeta // bhavataæ na÷ samanasau samokasau sacetasà arepasà iti samanasà evainau karoti yajamÃnasyÃhiæsÃyay etau vai tau yà Ãhur brahmavÃdino naika÷ kubjir dvau vyÃghrau vivyÃcety agnaye 'gnimate '«ÂÃkapÃlaæ nirvaped yasyÃgnà agnim abhyuddhareyur devatÃbhyo và e«a samadaæ karoti yasyÃgnà agnim abhyuddharanti yad agnaye 'gnimate devatà evÃsmai bhÆyasÅr janayati vasÅyÃn bhavati //MS_1,8.8// anv agnir u«asÃm agram akÓad anv ahÃni prathamo jÃtavedÃ÷ / anu sÆryasya purutrà ca raÓmÅn anu dyÃvÃp­thivÅ Ãtatantha // ity abhimantrayeta yasyÃhutam agnihotraæ sÆryo 'bhyudiyÃd anukÓÃyaivainat punar avarunddhe tad Ãhur amuæ và e«a lokaæ samÃrohayati saha prajayà paÓubhiÓ ca yajamÃnasya tasmÃd uta bahur ÃhitÃgnir apaÓur bhavatÅti tad upastheya÷ // ihaiva k«emya edhi mà prahÃsÅr mÃm amum Ãmu«yÃyaïam // ity asmin vÃvainam etaæ loke dÃdhÃra saha prajayà paÓubhiÓ ca yajamÃno vasÅyÃn bhavati maitraæ caruæ nirvapet sauryam ekakapÃlaæ yasyÃhutam agnihotraæ sÆryo 'bhyudiyÃn mitro và etasya yaj¤aæ yuvate yasyÃhutam agnihotraæ sÆryo 'bhyudeti mitram ahar yan maitro mitrÃd evÃsyÃdhi yaj¤aæ sp­ïoty atha yat sauryo 'munaivÃsyÃdityena purastÃd yaj¤aæ samardhayati yasyÃhutam agnihotraæ sÆryo 'bhyudiyÃd agniæ samÃdhÃya vÃcaæ yatvà daæpatÅ sarvÃhïam upÃsÅyÃtÃæ dvayor gavo÷ sÃyam agnihotraæ juhuyÃd ubhayam evÃsmai bhÃgadheyaæ prayachati sÃyantanaæ ca prÃtastanaæ ca yad vai puru«asyÃmayaty aÓnÃtÅ3 nÃÓnÃtÅ3 iti vai tam Ãhur nÃÓnÃtÅti ced Ãhus tad vÃva so 'm­teti yan nÃÓnÅto na vyÃharato 'nv evainam amrÃtÃæ tapasainaæ punar avarundhÃte agnaye vratapataye '«ÂÃkapÃlaæ nirvaped agnir vai devÃnÃæ vratapatis tam eva bhÃgadheyenopÃsarat sa enaæ vratam Ãlambhayati yasyÃgnir apak«Ãyed yatraivainam anuparÃgachet tat samÃdhÃyÃnvavasÃyÃgnihotraæ juhuyÃd eti và etad agnir yad apak«Ãyati yatraivainam anuparÃgachati tata enaæ punar avarunddhe 'gnaye pathik­te '«ÂÃkapÃlaæ nirvaped yasyÃgnir apak«Ãyed bahi«pathaæ và e«a eti yasyÃgnir apak«Ãyaty agnir vai devÃnÃæ pathik­t tam eva bhÃgadheyenopÃsarat sa enaæ panthÃm apinayaty ana¬vÃn dak«iïà sa hi panthÃm apivahaty agnaye Óucaye '«ÂÃkapÃlaæ nirvaped yasyÃbhyÃdÃvyena saæs­jyetÃÓucitara iva và e«a yad abhyÃdÃvyo yad agnaye Óucaye Óucim evainaæ medhyaæ karoty agnaye k«Ãmavate '«ÂÃkapÃlaæ nirvaped yasyÃhitÃgne÷ sato 'gnir g­hÃn dahed agnir và etasya k«Ãmo g­hÃn abhyucyati sa dahaty evÃparaæ yad agnaye k«Ãmavate yaivÃsya k«Ãmà priyà tanÆs tÃm evÃsya bhÃgadheyena Óamayaty adÃhuko 'syÃparam agnir g­hÃn bhavati yasyÃgnir anugachet tebhya evÃvak«Ãïebhyo 'dhi manthitavyas tad enaæ svÃd yone÷ prajanayati yadi na tÃd­ÓÃni vÃvak«ÃïÃni syur bhasmanÃraïÅ saæsp­Óya manthitavya÷ svÃd evainaæ yone÷ prajanayaty agnaye tapasvate janadvate pÃvakavate '«ÂÃkapÃlaæ nirvaped yasyÃgnir anugachen na hi và etasmà apidhÅyate 'thai«o 'nugachaty o«adhayo vai pÃvakà o«adhÅr evÃsmai pÃvakà bhÃgadheyam apidadhÃti prajananÃya // trayastriæÓat tantavo yaæ vitanvata imaæ ca yaj¤aæ sudhayà dadante / tebhiÓ chidram apidadhmo yad atra svÃhà yaj¤o apyetu devÃn // iti juhuyÃd yady ano và ratho vÃntarà viyÃyÃd evÃvanto vai yaj¤asya tantavo devatà và etÃs tÃn và etat samav­k«at tÃ÷ saædadhÃty etad dha sma và Ãhur dÃk«ÃyaïÃs tantÆnt samav­k«ad gÃm anvatyÃvartayeti gaur hi yaj¤iyà medhyedaæ vi«ïur vicakramà iti padaæ yopayati vi«ïo÷ svid eva yaj¤asya vikrÃntam akar apo 'nvati«i¤cati ÓÃntyai //MS_1,8.9// raudraæ gavi sad vÃyavyam upÃvas­«Âam ÃÓvinaæ duhyamÃnaæ saumyaæ dugdhaæ vÃruïam adhiÓritaæ maitraæ Óarog­hÅtaæ mÃrutaæ bindumat pau«ïam udantaæ sÃrasvataæ vi«yaïïaæ vai«ïavaæ pratinÅyamÃnaæ svargyam udvÃsitaæ tva«Âur unnÅyamÃnaæ dhÃtur unnÅtaæ vaiÓvakarmaïam udyataæ sÃvitraæ praïÅyamÃnaæ dyÃvÃp­thivÅyaæ prahriyamÃïam aindrÃgnam upasannaæ prÃjÃpatyaæ samidhi vaiÓvadevaæ hutam //MS_1,8.10// @<[Page I,131]>@ citti÷ sruk cittam Ãjyaæ vÃg vedir ÃdhÅtaæ barhi÷ keto agnir vij¤Ãtam agnÅd vÃcaspatir hotà mana upavaktà prÃïo havi÷ sÃmÃdhvaryur indraæ gacha svÃhà p­thivÅ hotà dyaur adhvaryus tva«ÂÃgnÅn mitra upavaktà vÃcaspate vÃco vÅryeïa saæbh­tatamenÃyak«ase yaj¤apataye vÃryamà svas kar vÃcaspati÷ somam apÃd jajanad indram indriyÃya soma÷ somasya pibatu Óukra÷ Óukrasya pibatu ÓrÃtÃs ta indra somà vÃtÃpayo havanaÓruto 'gnir hotÃÓvinÃdhvaryÆ rudro agnÅd b­haspatir upavaktà vÃcaspate hinvidhe nÃman vidhema te nÃma vidhes tvam asmÃkaæ nÃma vÃcaspati÷ somam apÃd ÃsmÃsu n­mïaæ dhÃt soma÷ somasya pibatu Óukra÷ Óukrasya pibatu ÓrÃtÃs ta indra somà vÃtÃpayo havanaÓruto mahÃhavir hotà satyahavir adhvaryus acittapÃjà agnÅd acittamanà upavaktÃnÃdh­«yaÓ cÃpratidh­«yaÓ cÃbhigarav ayÃsya udgÃtà vidhe nÃman vidhema te nÃma vidhes tvam asmÃkaæ nÃma mà devÃnÃæ tantuÓ chedi mà manu«yÃïÃæ namo mÃtre p­thivyai //MS_1,9.1// @<[Page I,132]>@ agnir yajurbhi÷ savità stomair indra ukthÃmadair b­haspatiÓ chandobhir aditir apaÓ ca barhiÓ cÃdityà Ãjyair maruta÷ sadohavirdhÃnair vi«ïur dÅk«ÃtapobhyÃæ mitrÃvaruïau dhi«ïyair aÓvina ÃÓirà tva«Âà samidhà pÆ«Ã svÃhÃkÃrair vÃg vÃyo÷ patnÅ pathyà pÆ«ïa÷ p­thivy agne÷ senendrasya dhenà b­haspater gÃyatrÅ vasÆïÃæ tri«Âub rudrÃïÃæ jagaty ÃdityÃnÃm anu«Âub mitrasya virì varuïasya paÇktir vi«ïor dÅk«Ã somasya //MS_1,9.2// prajÃpatir và eka ÃsÅt so 'kÃmayata yaj¤o bhÆtvà prajÃ÷ s­jeyeti sa daÓahotÃraæ yaj¤am ÃtmÃnaæ vyadhatta sa cittiæ srucam akuruta cittam Ãjyaæ vÃcaæ vedim ÃdhÅtaæ barhi÷ sa daÓadhÃtmÃnaæ vidhÃya mithunaæ k­tvÃyatanam aichat sa vai triv­ta eva prÃïÃn Ãyatanam acÃyat tai÷ prajà as­jatordhvam udat­ïat pÆrvapak«a÷ pa¤cadaÓas tena devÃn as­jata te devà Ærdhvà ÃpyÃyantordhva ÃpyÃyate ya evaæ vedÃvÃÇ avÃt­ïad aparapak«a÷ pa¤cadaÓas tenÃsurÃn as­jata te 'surà aväca÷ prÃdhvaæsanta prÃsya bhrÃt­vyo dhvaæsate ya evaæ veda divà devÃn as­jata naktam asurÃæs te devÃ÷ Óuklà abhavan k­«ïà asurÃ÷ satyena devÃn as­jatÃn­tenÃsurÃæs te devÃ÷ satyam abhavann an­tam asurà dak«iïena hastena devÃn as­jata savyenÃsurÃæs te devà vÅryavanto 'bhavan m­ddhà asurÃs tato devà abhavan parÃsurÃs tad ya evaæ veda bhavaty Ãtmanà parÃsya bhrÃt­vyo bhavati so 'manyata kva ho«yÃmÅti sa tad eva nÃvindat prajÃpatir yatrÃho«yan no asyÃnyad dhotvam ÃsÅt prÃïÃt sa và indram evÃntar ÃtmanÃyatanam acÃyat sa indraæ gacha svÃhety apÃnad vÅryaæ vai prÃïo vÅryam indro vÅrya eva vÅryam ajuhot //MS_1,9.3// \\ te vai caturhotÃro vyasÅdant somag­hapatayà indraæ janiyi«yÃmà iti p­thivÅ hotÃsÅd dyaur adhvaryus tva«ÂÃgnÅn mitra upavaktà te và etau grahà ag­hïata vÃcaspate vÃco vÅryeïa saæbh­tatamenÃyak«ase yaj¤apataye vÃryam à svas kar iti ta ekaviæÓam Ãyatanam acÃyaæs tenendram ajanayaæs ta indraæ janayitvÃbruvan svar ayÃmeti te vai pa¤cahotÃro nyasÅdan varuïag­hapatayo 'gnir hotÃsÅd aÓvinÃdhvaryÆ rudro agnÅd b­haspatir upavaktà yad aÓvineti tena pa¤cahotà te và etau grahà ag­hïata vÃcaspate hinvidhe nÃman vidhema te nÃma vidhes tvam asmÃkaæ nÃmeti te triïavam Ãyatanam acÃyaæs taæ setuæ k­tvà svarÃyaæs tena paÓÆn as­janta tÃn devatÃbhyo 'nayan yamÃyÃÓvam anayaæs tasyÃrdham indriyasyÃpÃkrÃmat sa etaæ pratigraham apaÓyat // devasya tvà savitu÷ prasave 'Óvinor bÃhubhyÃæ pÆ«ïo hastÃbhyÃæ pratig­hïÃmi yamÃya tvà mahyaæ varuïo dadÃti so 'm­tatvam aÓÅya mayo dÃtre bhÆyÃn mayo mahyaæ pratigrahÅtre // iti so 'rdham indriyasyopÃdhattÃrdham indriyasyopadhatte ya evaæ vidvÃn aÓvaæ pratig­hïÃty atha yo 'vidvÃn pratig­hïÃty ardham asyendriyasyÃpakrÃmati rudrÃya gÃm anayaæs tasya t­tÅyamindriyasyÃpÃkrÃmat sa etaæ pratigraham apaÓyat // rudrÃya tvà mahyaæ varuïo dadÃti so 'm­tatvam aÓÅya mayo dÃtre bhÆyÃn mayo mahyaæ pratigrahÅtre // iti sa t­tÅyam indriyasyopÃdhatta t­tÅyam indriyasyopadhatte ya evaæ vidvÃn gÃæ pratig­hïÃty atha yo 'vidvÃn pratig­hïÃti t­tÅyam asyendriyasyÃpakrÃmaty agnaye hiraïyam anayaæs tasya caturtham indriyasyÃpÃkrÃmat sa etaæ pratigraham apaÓyat // \\ agnaye tvà mahyaæ varuïo dadÃti so 'm­tatvam aÓÅya mayo dÃtre bhÆyÃn mayo mahyaæ pratigrahÅtre // iti sa caturtham indriyasyopÃdhatta caturtham indriyasyopadhatte ya evaæ vidvÃn hiraïyaæ pratig­hïÃty atha yo 'vidvÃn pratig­hïÃti caturtham asyendriyasyÃpakrÃmati b­haspataye vÃso 'nayaæs tasya pa¤camam indriyasyÃpÃkrÃmat sa etaæ pratigraham apaÓyat // gnÃs tvÃk­ntann apaso 'tanvata dhiyo 'vayan b­haspataye tvà mahyaæ varuïo dadÃti so 'm­tatvamaÓÅya mayo dÃtre bhÆyÃn mayo mahyaæ pratigrahÅtre // iti sa pa¤camam indriyasyopÃdhatta pa¤camam indriyasyopadhatte ya evaæ vidvÃn vÃsa÷ pratig­hïÃty atha yo 'vidvÃn pratig­hïÃti pa¤camam asyendriyasyÃpakrÃmty uttÃnÃyÃÇgirasÃyÃprÃïad anayaæs tasya «a«ÂhamindriyasyÃpÃkrÃmat sa etaæ pratigraham apaÓyat // uttÃnÃya tvÃÇgirasÃya mahyaæ varuïo dadÃti so 'm­tatvamaÓÅya mayo dÃtre bhÆyÃn mayo mahyaæ pratigrahÅtre // iti sa «a«Âham indriyasyopÃdhatta «a«Âham indriyasyopadhatte ya evaæ vidvÃn aprÃïat pratig­hïÃty atha yo 'vidvÃn pratig­hïÃti «a«Âham asyendriyasyÃpakrÃmati // @<[Page I,135]>@ ka idaæ kasmà adÃt kÃma÷ kÃmÃyÃdÃt kÃmo dÃtà kÃma÷ pratigrahÅtà kÃmÃya tvà pratig­hïÃmi kÃmaitat te // iti samudro vai kÃmo dak«iïà kÃmo dak«iïayaiva dak«iïÃæ pratig­hïÃti yo vai tÃæ devatÃæ veda yÃgre dak«iïÃm anayad dak«iïÅyo ha bhavati nayati dak«iïÃm //MS_1,9.4// te vai svaryanto 'bruvann ato no yÆpaæ prayachata kenÃyatanenÃtraiva vetsyathety abruvaæs te vai saptahotÃro nyasÅdann aryamag­hapatayo mahÃhavir hotÃsÅt satyahavir adhvaryur acittapÃjà agnÅd acittamanà upavaktÃnÃdh­«yaÓ cÃpratidh­«yaÓ cÃbhigarà ayÃsya udgÃtà te và etaæ graham ag­hïata vidhe nÃmanvidhema te nÃma vidhes tvam asmÃkaæ nÃmeti te trayastriæÓam Ãyatanam acÃyaæs tenedaæ samatanvan saptahotrà ca và idaæ saætataæ trayastriæÓena ca yad idaæ devamanu«yà anyo 'nyasmai saæprayacchate prÃïo vai daÓahotà cak«uÓ caturhotà Órotraæ pa¤cahotà vÃk cÃtmà ca saptahotÃgnihotraæ vai daÓahotà darÓapÆrïamÃsau caturhotà cÃturmÃsyÃni pa¤cahotà saumyo 'dhvara÷ saptahotÃyu«e kam agnihotraæ hÆyate sarvam Ãyur eti ya evaæ veda cak«u«e kaæ darÓapÆrïamÃsà ijyete na cak«u«o g­he ya evaæ veda ÓrotrÃya kaæ cÃturmÃsyÃnÅjyante na Órotrasya g­he ya evaæ veda vÃce cÃtmane ca kaæ saumyo 'dhvara ijyate na vÃco nÃtmano g­he ya evaæ veda prajÃpatir vai daÓahotaika÷ san bhÆyi«ÂhabhÃg vyÃh­tÅnÃm eka÷ san bhÆyi«Âho bhavati ya evaæ veda tejase kaæ pÆrïamà ijyate saumyo vai brÃhmaïo devatayà gÃyatrachandà gÃyatro 'gni÷ sve vÃvÃsmà etad devate saprasthe akar nÃsyÃnyo yogak«emasyeÓa Ãyu«e kam amÃvÃsyejyate samÅva và e«a Ãbhriyate sarvam Ãyur eti ya evaæ veda svargÃya lokÃya kaæ saumyo 'dhvara ijyata eti svargaæ lokaæ ya evaæ veda daÓahotrÃgnihotram unnÅtam abhim­Óed daÓahotrà vai devà agnihotram as­janta prajÃtam enat s­«Âam Ãlabdha caturhotrà darÓapÆrïamÃsà abhim­Óec caturhotrà vai devà darÓapÆrïamÃsà as­janta prajÃtà enau s­«Âà Ãlabdha pa¤cahotrà cÃturmÃsyÃny abhim­Óet pa¤cahotrà vai devÃÓ cÃturmÃsyÃny as­janta prajÃtÃny enÃni s­«ÂÃny Ãlabdha saptahotrà saumyam adhvaram abhim­Óet saptahotrà vai devÃ÷ saumyam adhvaram as­janta prajÃtam enaæ s­«Âam Ãlabdha daÓahotÃraæ vadet purastÃt sÃmidhenÅnÃæ prajÃpatir vai daÓahotà yaj¤amukhaæ sÃmidhenyas mithunaæ vÃvÃsyaitad yaj¤amukhe dadhÃti caturhotÃraæ vadet purastÃt prayÃjÃnÃæ caturhotrà vai devà indram ajanayann indraæ vÃvÃsyaitad yaj¤e 'jÅjanat sendreïa yaj¤ena yajate pa¤cahotÃraæ vadet purastÃd dhavi«Ãæ pa¤cahotrà vai devÃ÷ paÓÆn as­janta parÃsurÃn abhÃvayan paÓÆn eva s­jate parà bhrÃt­vyaæ bhÃvayati saptahotÃraæ vadet purastÃd anuyÃjÃnÃæ saptahotrà vai devÃ÷ svar Ãyan svar evaiti daÓahotÃraæ vadet purastÃd bahi«pavamÃnasya prajÃpatir vai daÓahotà yaj¤amukhaæ bahi«pavamÃnaæ mithunaæ vÃvÃsyaitad yaj¤amukhe dadhÃti caturhotÃraæ vadet purastÃd ÃjyÃnÃæ pa¤cahotÃraæ vadet purastÃn mÃdhyaædinasya pavamÃnasya saptahotÃraæ vadet purastÃd Ãrbhavasya pavamÃnasya saptahotrà vai devÃ÷ svar Ãyan svar evaiti yo vai caturhotãn anusavanaæ tarpayitavyÃn veda t­pyati prajayà ca paÓubhiÓ caite vai caturhotÃro 'nusavanaæ tarpayitavyà yad brÃhmaïà bahuvidas tÃn eva tarpayati ta enaæ t­ptÃ÷ prajayà ca paÓubhiÓ ca tarpayanti //MS_1,9.5// \\ \\ \\ ya÷ prajayà paÓubhir na prajÃyeta sa dvÃdaÓÃhÃni barÃsÅæ paridhÃya taptaæ pibann adha÷ ÓayÅta tapo vai taptvà prajÃpatir vidhÃyÃtmÃnaæ mithunaæ k­tvà prajayà ca paÓubhiÓ ca prÃjÃyatÃvihito hi và e«o 'mithuno 'thai«a na prajÃyate tat tapa eva taptvà vidhÃyÃtmÃnaæ mithunaæ k­tvà prajayà ca paÓubhiÓ ca prajÃyate prajÃpatir vai daÓahotà jyÃyÃn vai prajÃpatir homÃt tasmÃt tan na juhvati prÃïyÃpÃned apÃnam eva prÃïaæ juhoti saægrÃmiïaæ caturhotrà yÃjayec caturg­hÅtam Ãjyaæ k­tvà caturhotÃraæ vyÃcak«Åta pÆrveïa graheïÃrdhaæ juhuyÃd uttareïÃrdhaæ caturhotrà vai devà indram ajanayan yatarasmin khalu vai saægrÃma indro bhavati sa jayatÅndraæ vÃvÃsyaitat saægrÃme 'jÅjanad jayati saægrÃmaæ prajÃkÃmaæ caturhotrà yÃjayec caturg­hÅtam Ãjyaæ k­tvà caturhotÃraæ vyÃcak«Åta pÆrveïa graheïÃrdhaæ juhuyÃd uttareïÃrdhaæ caturhotrà vai devà indram ajanayan prajÃm asmai janayati neva tv aparo 'nujÃyate tejasvÅva tu bhavati sarveïa hy enam indriyeïa janayati paÓukÃmaæ pa¤cahotrà yÃjayec caturg­hÅtam Ãjyaæ k­tvà pa¤cahotÃraæ vyÃcak«Åta pÆrveïa graheïÃrdhaæ juhuyÃd uttareïÃrdhaæ pa¤cahotrà vai devÃ÷ paÓÆn as­janta paÓÆn eva s­jate bhrÃt­vyavantaæ pa¤cahotrà yÃjayec caturg­hÅtam Ãjyaæ k­tvà pa¤cahotÃraæ vyÃcak«Åta pÆrveïa graheïÃrdhaæ juhuyÃd uttareïÃrdhaæ pa¤cahotrà vai devà asurÃn parÃbhÃvayan parà pÃpmÃnaæ bhrÃt­vyaæ bhÃvayati svargakÃmaæ pa¤cahotrà yÃjayec caturg­thÅtam Ãjyaæ k­tvà pa¤cahotÃraæ vyÃcak«Åta pÆrveïa graheïÃrdhaæ juhuyÃd uttareïÃrdhaæ pa¤cahotrà vai devÃ÷ svar Ãyan svar evaiti yo yaj¤asya saæsthÃm anu pÃpÅyÃn manyeta taæ saptahotrà yÃjayet saptahotrà vai devà idaæ samatanvan samatata tÃjak tÃd­Ç punar bhavati yÃd­k san yajate //MS_1,9.6// brahmavÃdino vadanti yad eko yaj¤aÓ caturhotÃtha kasmÃt sarve caturhotÃra ucyantà iti catvÃro và ete yaj¤Ãs te«Ãæ catvÃro hotÃras tac caturhot­ïÃæ caturhot­tvaæ caturïÃm eka÷ saævatsaraæ nÃÓnÅyÃt tad vratam annaæ vai caturhotÃro 'nnavÃn bhavati ya evaæ vedÃtha yam anÆcÃnaæ santaæ nopanamet so 'raïyaæ paretya brÃhmaïam upadra«ÂÃraæ k­tvà caturhotãn vyÃcak«Åta brahmaïo và etad udaraïaæ yac caturhotrÃro brÃhmaïa upadra«Âopadra«Âur evÃnte brahmÃvir akas tad enam ÃvirbhÆtam Ãvidaæ gamayaty atha yau viÓapeyÃtÃm ahaæ bhÆyo vedÃhaæ bhÆyo vedety e«a vÃva bhÆyo veda yaÓ caturhotãn veda caturhotÃro vai yaj¤asya yoniÓ caturhot­bhyo 'dhi yaj¤o nirmito nainaæ viÓaptaæ hinasti caturhotÃraæ vaded daÓame 'hann annakÃmo 'nnaæ vai caturhotÃro 'nto daÓamam ahar antam eva gatvÃnnÃdyam avarunddha etad và asyaitarhy aprayuktam etad anavaruddhaæ tad eva prayuÇkte tad avarunddha iyaæ vai sarparÃj¤Å tasyà và etad ukthaæ yac caturhotÃro hotà vadati stutaæ và etad anuÓaæsati na hi stutam ananuÓastam asti //MS_1,9.7// devÃÓ ca và asurÃÓ cÃspardhanta te vai samÃvad eva yaj¤e kurvÃïà Ãyan yad eva devà akurvata tad asurà akurvata tena vyÃv­tam agachaæs te devà abruvann etemaæ yaj¤aæ tira upary asurebhyas taæsyÃmahà iti tam etÃva¤Óa ÃdÃyodakrÃmann agnir yajurbhi÷ savità stomair indra ukthÃmadair b­haspatiÓ chandobhir iti taæ tira upary asurebhyo 'tanvata tam e«Ãæ yaj¤am asurà nÃnvavÃyaæs tena và enÃn apÃnudanta tato devà abhavan parÃsurÃs tad ya evaæ veda tira upari bhrÃt­vyÃd yaj¤aæ tanute bhavaty Ãtmanà parÃsya bhrÃt­vyo bhavaty etair eva juhuyÃt sam­tayaj¤e caturbhiÓcaturbhir anvÃkÓÃyaæ purastÃt prÃtaranuvÃkasyaitÃvÃn vai yaj¤o yÃvÃn eva yaj¤as taæ v­Çkte sayaj¤o bhavaty ayaj¤Ã itara etair eva juhuyÃt purastÃd dÅk«Ãyà e«Ã vai pratyak«aæ dÅk«Ã tÃm evÃlabdhaitair eva juhuyÃt purastÃd dvÃdaÓÃhasyai«a vai pratyak«aæ dvÃdaÓÃhas tam evÃlabdhaitair evÃtithyam abhim­Óed yaj¤enaiva yaj¤am Ãlabdha dak«iïato vai devÃn asurà yaj¤am ajayaæs ta uda¤ca÷ patnÅbhi÷ sahÃgnÅdhraæ prÃviÓaæs tÃn patnÅbhi÷ saha prakÓÃya jihriyato 'surà apÃvartanta tÃæs tata evÃnÆtthÃyÃjayaæs tato devà abhavan parÃsurÃs tad ya evaæ veda bhavaty Ãtmanà parÃsya bhrÃt­vyo bhavati nÃsya bhrÃt­vyo g­hÃn na paÓÆn abhyÃrohaty abhi bhrÃt­vyasya g­hÃn abhi paÓÆn Ãrohati ya evaæ vedaitÃny evÃgnÅdhe 'nubrÆyÃd agnÅd vai pÃtnÅvatasya yajati t­ptà patnÅ reto dhatte pra prajayà ca paÓubhiÓ ca prajÃyata etair eva juhuyÃd antarà tva«ÂÃraæ ca patnÅÓ ca saævatsaraæ prajÃkÃmo mithunaæ vai tva«Âà ca patnÅÓ ca tva«ÂÃraæ và etan mithune 'pyasràprajananÃya tan mithunaæ tasmÃd eva mithunÃd yajamÃna÷ prajayà ca paÓubhiÓ ca prajÃyate vindate prajÃm Ãsya vÅro jÃyate yadi saævatsaraæ juhvan na vinden nÃd­tyam //MS_1,9.8// \\ Ãgneyo '«ÂÃkapÃla÷ saumyaÓ caru÷ sÃvitro dvÃdaÓakapÃla÷ sÃrasvataÓ caru÷ pau«ïaÓ carur mÃruta÷ saptakapÃlo vaiÓvadevy Ãmik«Ã dyÃvÃp­thivÅyà ekakapÃlo vÃjinÃæ vÃjinam Ãgneyo '«ÂÃkapÃla÷ saumyaÓ caru÷ sÃvitro '«ÂÃkapÃla÷ sÃrasvataÓ caru÷ pau«ïaÓ carur aindrÃgno dvÃdaÓakapÃlo mÃruty Ãmik«Ã vÃruïy Ãmik«Ã kÃya ekakapÃlo vÃjinÃæ vÃjinam agnaye 'nÅkavate prÃtar a«ÂÃkapÃlo marudbhya÷ sÃætapanebhyo madhyaædine carur marudbhyo g­hamedhebhya÷ sarvÃsÃæ dugdhe sÃyam odanam indrasya ni«këo marudbhya÷ krŬibhya÷ sÃkaæ raÓmibhi÷ saptakapÃla Ãgneyo '«ÂÃkapÃla÷ saumyaÓ caru÷ sÃvitro '«ÂÃkapÃla÷ sÃrasvataÓ caru÷ pau«ïaÓ carur aindrÃgno dvÃdaÓakapÃla indrÃya v­traghne carur vaiÓvakarmaïa ekakapÃla Ãgneyo '«ÂÃkapÃla÷ saumyaÓ caru÷ sÃvitro '«ÂÃkapÃla÷ sÃrasvataÓ caru÷ pau«ïaÓ carur vÃyavyà yavÃgÆ÷ pratidhug vendrÃya ÓunÃsÅrÃya dvÃdaÓakapÃla÷ saurya ekakapÃla÷ «aÂkapÃla÷ puro¬ÃÓo dhÃnà mantha÷ pratipuru«aæ puro¬ÃÓà ekaÓ cÃdhy ÃdityaÓ caru÷ //MS_1,10.1// agne ver hotraæ ver dÆtyam Ærdhvo adhvaro asthÃd avatÃæ no dyÃvÃp­thivÅ svi«Âak­d indrÃya devebhyo bhavÃsya gh­tasya havi«o ju«Ãïo vÅhi svÃhà // praghÃsyÃn havÃmahe maruto yaj¤avÃhasa÷ / karambheïa sajo«asa÷ // mo «Æ ïa indrÃtra p­tsu devÃstu sma te Óu«minn avayÃ÷ / mahÅ cidyasya mŬhu«o yavyà havi«mato maruto vandate gÅ÷ // yad grÃme yad araïye yat sabhÃyÃæ yad indriye / yad enaÓ cak­mà vayaæ yad apsaÓ cak­mà vayam / tad ekasyÃpi cetasi tad ekasyÃpi dharmaïi / tasya sarvasyÃæhaso 'vayajanam asi // akran karma karmak­ta÷ saha vÃcà mayobhvà / devebhya÷ kamra k­tvÃstaæ preta sudÃnava÷ // pÆrïà darve parà pata supÆrïà punar Ãpata / vasneva vikrÅïÃvahà i«am Ærjaæ Óatakrato // dehi me dadÃmi te ni me dhehi ni te dadhau / apÃmityam iva saæbhara ko ambÃdadate dadat //MS_1,10.2// atra pitaro mÃdayadhvam // susaæd­Óaæ tvà vayaæ vaso maghavan mandi«Åmahi // pra nÆnaæ pÆrïavandhura÷ stuto yÃsi vaÓaæ anu yojà nv indra te harÅ // @<[Page I,143]>@ yad antarik«aæ p­thivÅm uta dyÃæ yan mÃtaraæ pitaraæ và jihiæsima / agnir nas tasmÃd enaso gÃrhapatyà unninetu du«k­tÃj jÃtavedÃ÷ // amÅmadanta pitaro namo va÷ pitara i«e namo va÷ pitara Ærje namo va÷ pitara÷ Óu«mÃya namo va÷ pitaro rasÃya namo va÷ pitaro yaj jÅvaæ tasmai namo va÷ pitaro yad ghoraæ tasmai svadhà va÷ pitaro namo namo va÷ pitara÷ // e«Ã yu«mÃkaæ pitara imà asmÃkaæ jÅvà vo jÅvanta÷ iha santa÷ syÃma // paretana pitara÷ somyÃso gambhÅrebhi÷ pathibhi÷ pÆrvebhi÷ / dadhatha no draviïaæ yac ca bhadraæ rayiæ ca na÷ sarvavÅraæ niyachata // ayà vi«Âhà janayan karvarÃïi sa hi gh­ïir urur varÃya gÃtu÷ / sa pratyaÇÇ aid dharuïo madhvo agraæ svÃæ yat tanÆæ tanvÃm airayata // \\ ak«ann amÅmadanta hy ava priyà adhÆ«ata / asto«ata svabhÃnavo viprà navi«Âhayà matÅ yojà nv indra te harÅ // mano vyÃhuvÃmahe nÃrÃÓaæsena stomena / pit­ïÃæ ca manmabhi÷ // à na etu mana÷ puna÷ kratve dak«Ãya jÅvase / jyok ca sÆryaæ d­Óe // punar na÷ pitaro mano dadÃtu daivyo jana÷ / jÅvaæ vrÃtaæ sacemahi // agne tam adyÃÓvaæ na stomai÷ kratuæ na bhadraæ h­disp­Óam / ­dhyÃmà tà ohai÷ //MS_1,10.3// Ãkhuæ te rudra paÓuæ karomy e«a te rudra bhÃgas taæ ju«asva saha svasrÃmbikayà svÃhà // avÃmba rudram adimahy ava devaæ tryambakam / yathà no vasyasas karad yathà na÷ Óreyasas karat / yathà no bhÆyasas karad yathà na÷ prataraæ tirÃd yathà no vyavasÃyayÃt // bhe«ajaæ gave aÓvÃya puru«Ãya bhe«ajam / atho asmabhyaæ bhe«ajaæ subhe«ajaæ yathÃsati sugaæ me«Ãya me«yai // tryambakaæ yajÃmahe sugandhiæ pu«Âivardhanam / urvÃrukam iva bandhanÃn m­tyor muk«Åya mÃm­tÃt // rudrai«a te bhÃgas tenÃvasena paro mÆjavato 'tÅhi // pinÃkahasta÷ k­ttivÃsà avatatadhanvà //MS_1,10.4// @<[Page I,145]>@ devÃÓ ca và asurÃÓ cÃsmiæl loka Ãsant sa prajÃpatir akÃmayata prÃsurÃn nudeya prajÃ÷ s­jeyeti sa cÃturmÃsyÃny apaÓyac cÃturmÃsyair vai so 'surÃn prÃnudata cÃturmÃsyai÷ prajà as­jata tad ya evaæ vidvÃæÓ cÃturmÃsyair yajate pra bhrÃt­vyaæ nudate pra prajayà ca paÓubhiÓ ca jÃyate 'gni«ÂomÃd vaiÓvadevaæ yaj¤akratuæ nirmÃya prajÃpati÷ prajà as­jatokthyÃd varuïapraghÃsÃn yaj¤akratuæ nirmÃyemÃ÷ prajà varuïenÃgrÃhayad atirÃtrÃt sÃkamedhÃn yaj¤akratuæ nirmÃyendro v­tram ahan s­«Âà và anyÃ÷ prajà Ãsann as­«Âà anyà atha prajÃpatir akÃmayata prajÃ÷ s­jeyeti saævatsaro vai yaj¤o yaj¤a÷ prajÃpati÷ sa ete mithune payasÅ Ãtmann adhattodhanyaæ ca vahyaæ cÃthaitÃbhyo devatÃbhya etÃni havÅæ«i bhÃgaæ niravapat tai÷ prajà as­jata ­tubhyo vai tÃ÷ prajÃ÷ prÃjÃyanta ­tavo và etÃni pa¤ca havÅæ«i pa¤ca hy ­tavas tata÷ prajÃyate 'gnir eva prÃvÃpayat somo vai reto 'dadhÃn mithunaæ và agniÓ ca somaÓ ca savità prÃsuvat prajananÃya saævatsaro vai savità dvÃdaÓa mÃsÃ÷ saævatsaras tasmÃd dvÃdaÓakapÃlo 'tho vaiÓvadevatvÃyaiva dvÃdaÓakapÃla upÃæÓu yajaty anirukto hi saævatsara÷ sarasvaty eva s­«ÂÃsu vÃcam adadhÃt pÆ«aïaæ prati«ÂhÃm abhyas­jyanta vÃg vai sarasvatÅ paÓava÷ pÆ«Ã mithunaæ vÃk ca paÓavaÓ ca madhyata÷ prajÃpatinÃs­jyantÃntato mithunÃd vi«ÆcÅ÷ prÃjÃyanta tan madhyata evaitat prajÃpatinà s­jyante 'thÃdo 'ntato mithunÃd vi«ÆcÅ÷ prajÃyante vÃrtraghnÃni và etÃni havÅæ«y agninà và anÅkenendro v­tram ahan somena rÃj¤Ã savit­prasÆta÷ sarasvatyà cetrà pÆ«ainaæ vÅryeïÃnvati«Âhata vijitir và etÃni havÅæ«Åndro vai v­tram ahan sa vi«vaÇ vÅryeïa vyÃrchat tad idaæ sarvaæ prÃviÓad apa o«adhÅr vanaspatÅæs tena devà aÓrÃmyaæs tat samanayaæs tat sÃnnÃyyasya sÃnnÃyyatvaæ tad ya evaæ vidvÃnt sÃnnÃyyena yajata ­dhnoti //MS_1,10.5// mithunaæ vai dadhi ca Ó­taæ cÃtha yat saæs­«Âam Ãï¬am iva mastv iva parÅva dad­Óe garbha eva sa tapaso vai prajÃ÷ prÃjÃyanta tapastvaæ và etad gachati ya¤ Ó­tatvaæ gachati tata÷ prajÃyate 'thai«Ã vaiÓvadevy Ãmik«Ã prajÃpati÷ prajà as­jata tà vaiÓvadevenaivÃs­jata tasmÃd imà vaiÓvadevÅ÷ prajà viÓvÃn devÃn yajati stokà vai viÓve devÃs tÃn và etad yajaty atho amuta÷pradÃnÃd dhi manu«yà yaj¤am upajÅvanti yonir và e«a prajÃnÃæ taæ maruto 'bhyakÃmayanta tato 'æhog­hÅtà as­jyanta yat svatavadbhya÷ svatvÃyaiva ni«k­tyai prajanano và e«a paÓÆnÃæ yan mÃruta÷ saptakapÃlo bhavati sapta hi maruto viï maruto 'tho niravattyà eva mÃruto 'tho grÃmyam evaitenÃnnÃdyam avarunddhe //MS_1,10.6// tà vaiÓvadevena s­«Âà vi«ÆcÅr vyudÃyaæs tÃ÷ prajÃpatir dyÃvÃp­thivÅyena paryag­hïÃd yad dyÃvÃp­thivÅya÷ prajÃnÃæ s­«ÂÃnÃæ parig­hÅtyai yad ekakapÃlas tena prÃjÃpatya÷ prajÃpatà eva devatÃsu pratiti«Âhati yajamÃno và ekakapÃla ÃhavanÅya÷ svargo loko yat sarvahutaæ karoti havirbhÆtam evainaæ svargaæ lokaæ gamayati yajamÃnaæ vai hÆrchantaæ prajà anuhÆrchanti yajamÃnaæ pratiti«Âhantaæ prajà anupratiti«Âhanty ­jur hotavya÷ prati«Âhityai sarvahutaæ karoti prati«Âhityai yajamÃno và ekakapÃla÷ paÓavo gh­taæ tad abhipÆrya÷ paÓubhir evainaæ samardhayati yad abhipÆrayed adharam enaæ paÓubhya÷ kuryÃd abhu¤janta enaæ paÓavà upati«Âheyur Ãvi÷p­«Âha÷ kÃrya÷ paÓubhya evainam uttaram akar bhu¤janta enaæ paÓavà upati«Âhate tan na sÆrk«yam abhipÆrya eva na hi paÓavo na bhu¤janti yat prÃÇ padyeta yajamÃna÷ pramÅyeta yad dak«iïà prajÃm asya nirdahed yat pratyaÇ patnÅ pramÅyeta yad udaÇ paÓÆn asya nirdahed yad uttÃna÷ patet parjanyo 'var«uka÷ syÃt punarÃdÃyÃbhighÃrya hotavyo yajamÃnasya prati«Âhityai varo dak«iïà varenaiva varaæ sp­ïoty Ãtmà hi varas tredhÃsaænaddhaæ barhir bhavati tredhÃsaænaddha idhmas tredhÃvihitÃni cÃturmÃsyÃni saævatsaraæ vai cÃturmÃsyÃni saævatsareïÃgniæ manthanty agniæ vai prajà anuprajÃyante prajanano và e«a mathyate 'tho v­«Ãïaæ và etad yajamÃnÃya janayanti vasantà ya«Âavyaæ prajananÃya pravaïe ya«Âavyaæ prajananÃya nottaravedim upavapanti prajananÃya prasvo bhavanti pra mà janayÃnÅti paÓavo vai p­«adÃjyaæ nÃnÃrÆpà vai paÓavas tasmÃn nÃnÃrÆpam Ãgneyaæ gh­tam aindraæ dadhy aindrÃgnaæ p­«adÃjyaæ devatayà prÃïÃpÃnau và indrÃgnÅ mithunaæ prÃïÃpÃnau mithunayonaya÷ prajà mithunÃt khalu vai prajÃ÷ paÓava÷ prajÃyante tan mithunaæ tasmÃd eva mithunÃd yajamÃna÷ prajayà ca paÓubhiÓ ca prajÃyate yadi vasantà yajeta dvir upast­ïÅyÃt sak­d abhighÃrayed o«adhayo vai paÓava o«adhÅ«v eva paÓÆn prati«ÂhÃpayati yadi prÃv­«i yajeta sak­d upast­ïÅyÃd dvir abhighÃrayed v­«Âyaiva paÓÆn abhijigharti //MS_1,10.7// prÃïebhyo vai tÃ÷ prajÃ÷ prÃjÃyanta prÃïà và etÃni nava havÅæ«i nava hi prÃïà Ãtmà devatà tata÷ prajÃyate nava prayÃjà navÃnuyÃjà dvà ÃjyabhÃgav a«Âau havÅæ«y agnaye samavadyati vÃjino yajati tat triæÓas triæÓadak«arà virì virÃjy eva pratiti«Âhati virÃjo vai yone÷ prajÃpati÷ prajà as­jata virÃjo và etad yoner yajamÃna÷ prajÃyate triæÓattriæÓad vai rÃtrayo mÃso yo mÃsa÷ sa saævatsara÷ saævatsara÷ prajÃpatis tat prajÃpateÓ ca và etad virÃjaÓ ca yoner mithunÃd yajamÃna÷ prajÃyata ekaikayà và Ãhutyà dvÃdaÓadvÃdaÓa rÃtrÅr ayuvata tà yÃvatÅ÷ saækhyÃne tÃvatÅ÷ saævatsarasya rÃtraya÷ saævatsaram eva bhrÃt­vyÃd yuvate vaiÓvadevena caturo mÃso 'yuvata varuïapraghÃsai÷ parÃæÓ catura÷ sÃkamedhai÷ parÃæÓ caturas tÃn eva bhrÃt­vyÃd yuvata ­tuyÃjÅ và anyaÓ cÃturmÃsyayÃjy anyo yo vasanto 'bhÆt prÃv­¬ abhƤ Óarad abhÆd iti yajate sa ­tuyÃjy atha yas trayodaÓaæ mÃsaæ saæpÃdayati trayodaÓaæ mÃsam abhiyajate sa cÃturmÃsyayÃjy ­jÆæs trÅn i«Âvà caturtham uts­jeta ­jÆ dvau parà i«Âvà t­tÅyam uts­jeta ye vai traya÷ saævatsarÃs te«Ãæ «aÂtriæÓat pÆrïamÃsà yau dvau tayoÓ caturviæÓatis tad ye 'mÅ «a triæÓaty adhi tÃn asyÃæ caturviæÓatyÃm upasaæpÃdayaty e«a vÃva sa trayodaÓo mÃsas tam evaitat saæpÃdayati tam abhiyajate vaiÓvadevena yajeta paÓukÃmo na varuïapraghÃsair na sÃkamedhai÷ sarvo vai puru«a÷ sÃhasro jÃyate yÃvattarasaæ tv evaiti prajananaæ và etad dhavir yad vaiÓvadevaæ yad vaiÓvadevena yajate prajananÃya và etad yajate svÃæ mÃtrÃæ gachÃnÅti sa yadà sahasraæ paÓÆn gached atha varuïapraghÃsair yajeta yad evÃda÷ sahasram agaæs tasyaitad aæho 'vayajati //MS_1,10.8// \\ \\ \\ yad barhi÷ prayÃje«u yajaty o«adhÅs tad yajati yad barhir anuyÃje«u phalaæ tad yad barhir vÃritÅnÃæ yad evÃda÷ phalÃt prajÃyate tad etad yajati yad dura upasthaæ tad yad u«ÃsÃnaktà vyu«Âiæ caiva nimruktiæ ca yaj jo«ÂrÅ yad eva jÃtaæ ca jani«yamÃïaæ ca yad ÆrjÃhutÅ yad evÃtti ca pibati ca yad daivyà hotÃreme eva yat tisro devÅr vÃg vai tisro devÅr vÃcaæ và etad yajaty atho chandÃæsi vai vÃk chandÃæsi và etad yajati tanÆnapÃd vai yaj¤o 'pras­to narÃÓaæsa÷ pras­tas tasmÃt tanÆnapÃtaæ prayÃje«u yajaty apras­to hi tarhi yaj¤as tasmÃd u narÃÓaæsam anuyÃje«u yajati pras­to hi tarhi yaj¤o vanaspatiæ yajati somo vai vanaspati÷ saumÅr imÃ÷ prajÃ÷ prajÃsv eva rasaæ dadhÃti tva«ÂÃraæ yajati tva«Âà hi rÆpÃïi vikaroti vÃjino yajati paÓavo vai vÃjinas tÃn và etad yajaty atho chandÃæsi vai vÃjinaÓ chandÃæsi và etad yajati paÓavo vai vÃjinas tan na saæsthÃpyaæ yat saæsthÃpayet tÃn eva saæsthÃpayed asaæsthità hy ete sadadi prajÃyante na và e«a suyaj¤a iva saæsthite hi prah­te«u paridhi«u juhoti yad avyavÃnan yajati tena yaj¤a÷ kriyate 'nuyajati sami«Âyà eva prati«Âhityai barhir anu«i¤can g­hïÃty ­«abhe«v eva reto dadhÃty Ærdhvaj¤ur ÃsÅno yajaty Ærdhvaj¤avo hi paÓava÷ paÓu«u reto dadhaty atho jÆrdhvaj¤ur hi prajÃpati÷ prajà as­jata digbhyo juhotÅmà eva diÓo rasena vyunatti prÃcÅm uttamÃæ juhoti prÃcÅm eva diÓaæ punar upÃvartante samupahvayante somapÅtha iva hy e«a ­tvija÷ prÃÓnanti // vÃjino me yaj¤aæ vahÃn // iti samÃva¤Óo bhak«ayanti samÃva¤Óa eva vÃjaæ vibhajanta Ãtmanà prÃÓnÃty Ãtmann eva vÃjaæ dhatte //MS_1,10.9// tà vaiÓvadevena s­«ÂÃs tasmiæs taruïimani varuïo 'g­hïÃt tad Ãhur ati vai tÃ÷ prajÃpatim acaraæs tà aticarantÅr varuïenÃgrÃhayat tasmÃt pità nÃticaritavà iti vaiÓvadevena vai prajÃpati÷ prajà as­jata tasya maruto havyaæ vyamathnata tato 'æhog­hÅtà as­jyanta tÃbhyo bhe«ajam aichat tad và Ãtmann evaichat sa etat paya Ãtmano 'dhi niramimÅta tenÃbhyo 'æho 'vÃyajat tad aæhaso và e«Ãve«Âir yad varuïapraghÃsà yad varuïapraghÃsair yajate sarvasyÃæhaso 've«Âyai jagdhÃd vai tÃ÷ prajà varuïo 'g­hïÃt tasmÃd varuïapraghÃsà yÃvat kumÃre 'mïo jÃta enas tÃvad asminn eno bhavati yo varuïapraghÃsair yajate sÃvitro '«ÂÃkapÃlo bhavati gÃyatro vai devÃnÃæ savità dvÃdaÓakapÃla aindrÃgno devatayà yad vai tad varuïag­hÅtà avevlÅyanteva tad Ãsv indrÃgnÅ balam adhattÃæ Óithirà vai tÃ÷ prajà varuïo 'g­hïÃt tÃsv indrÃgnÅ balam adhattam ojo vai vÅryam indrÃgnÅ ojo và etad vÅryaæ madhyata÷ prajÃnÃæ dhÅyate na vai tÃ÷ prÃïaæs tà aprÃïatÅr varuïo 'g­hïÃt prÃïÃpÃnau và indrÃgnÅ prÃïÃpÃnau và etan mukhata÷ prajÃnÃæ dhÅyate athaitÃni pa¤ca havÅæ«i saætatyai niravattyai mÃrutÅ nirvaruïatvÃya vÃruïÅ kantvÃya kÃyo yad vai tad varuïag­hÅtÃbhya÷ kam abhavat tasmÃt kÃya÷ prajÃpatir vai ka÷ prajÃpatir vai tÃ÷ prajà varuïenÃgrÃhayad yat kÃya Ãtmana evainà varuïÃn mu¤cati //MS_1,10.10// \\ ­taæ vai satyaæ yaj¤o 'n­taæ stry an­taæ và e«Ã karoti yà patyu÷ krÅtà saty athÃnyaiÓ caraty an­tam eva niravadÃya ­taæ satyam upaiti yan mithuyà pratibrÆyÃt priyatamena yÃjayed atha yad vÃcayati medhyÃm evainÃæ karoty Ãmape«Ã bhavanti sarvasyÃæhaso 've«Âyai yad bh­jyeyur anave«Âam aæha÷ syÃt pÃtrebhyo vai tÃ÷ prajà varuïo 'g­hïÃd yat pÃtrÃïi pÃtrebhya evainà varuïÃn mu¤cati pratipuru«aæ bhavanti pratipuru«am evÃæho 'vayajaty ekam adhi bhavati garbhebhyas tena niravadayate 'nnÃd vai tÃ÷ prajà varuïo 'g­hïÃc chÆrpeïÃnnaæ bibhrati tasmä ÓÆrpeïa juhuta÷ strÅpuæsau juhuto mithunà eva prajà varuïÃn mu¤cata÷ purastÃt pratya¤cau ti«Âhantau juhuta÷ purastÃd evÃæho 'vayajato yat prÃtrÃïi ya eva dvipÃda÷ paÓavo mithunÃs te«Ãm etat purastÃd aæho 'vayajato 'tha yan me«aÓ ca me«Å ca ya eva catu«pÃda÷ paÓavo mithunÃs te«Ãm etad upari«ÂÃd aæho 'vayajata ubhayata evÃæho 'vayajata÷ purastÃc copari«ÂÃc ca //MS_1,10.11// yad vai prajà varuïo g­hïÃti Óamyaæ caiva yavaæ cÃpi na g­hïÃti hemanto hi varuïo yà evÃvaruïag­hÅtau tÃbhyÃm evainà varuïÃn mu¤cati varuïo vai yavo varuïadevatya÷ svenaivainà bhÃgadheyena varuïÃn mu¤caty an­tÃd vai tÃ÷ prajà varuïo 'g­hïÃd yad età an­tapaÓÆ an­tÃd evainà varuïÃn mu¤cato mithunau bhavato mithunà eva prajà varuïÃn mu¤cato lomaÓau bhavato medhyatvÃya ye hi paÓavo loma jag­hus te medhaæ prÃpu÷ ÓamÅparïÃni bhavanti ÓaætvÃya bhÆrjo vai nÃmai«a v­k«a÷ kÃryà etasya sruca÷ prajÃpatir và annÃdyam avarundhaæ nÃÓaknot ta¤ ÓatedhmenÃvÃrunddha para÷ÓatÃni kÃryÃïy annÃdyasyÃvaruddhyai sahasredhmo ha tv evÃæhaso 've«Âiæ vivyÃca para÷sahasrÃïi kÃryÃïi sarvasyÃæhaso 've«Âyai yadà pÃtrÃïi juhvaty athÃgniæ saæmÃr«Âi yasminn evÃæho 'vÃyÃk«us tasminn utpÆte devatà yajà itÅndro vai yatÅnt sÃlÃv­keyebhya÷ prÃyachat te«Ãæ và etÃni ÓÅr«Ãïi yat kharjÆrÃ÷ somapÅtho và e«o 'syà udai«ad yat karÅrÃïi saumyÃni vai karÅrÃïi saumÅ ha tv evÃhutir amuto v­«Âiæ cyÃvayati yat karÅrÃïi bhavanti v­«Âyà annÃdyasyÃvaruddhyai //MS_1,10.12// \\ prajÃpater và etaj jye«Âhaæ tokaæ yat parvatÃs te pak«iïa Ãsaæs te parÃpÃtam Ãsata yatrayatrÃkÃmayantÃtha và iyaæ tarhi ÓithirÃsÅt te«Ãm indra÷ pak«Ãn achinat tair imÃm ad­æhad ye pak«Ã Ãsaæs te jÅmÆtà abhavaæs tasmÃd ete sadadi parvatam upaplavante yonir hy e«Ãm e«a tato ya÷ prathamo rasa÷ prÃk«arat tÃni karÅrÃïy abhavaæs tad etad ut prÃv­«i jÅmÆtÃ÷ plavante yajante varuïapraghÃsai÷ karÅrÃïi bhavanti v­«Âiæ tai÷ saætanoti tasmÃt tarhi bhÆyi«Âhaæ var«ati v­«Âiæ hi saætanoti na vai vaiÓvadeva uttaravedim upavapanty upÃtra vapanti prajÃtÃ÷ prajÃ÷ pratig­bhïÃd iti yeyam uttarà vedir yà atrÅ÷ prajÃs tÃsÃm e«Ã yonis tà etÃm anuprajÃyante yeyaæ dak«iïà vedir yà ÃdyÃ÷ prajÃs tÃsÃm e«Ã yonis tà etÃm anuprajÃyanta ubhayÅr eva prajÃ÷ prajanayaty atrÅÓ cÃdyÃÓ cÃyaæ vÃva hastà ÃsÅn nÃyaæ tad yeyaæ dak«iïà vedis tayemam avindaæs tasmÃd e«a etasya parive«Âà kanÅyÃn hi tasmÃt kanÅyÃn jyÃyÃæsaæ pariveve«Âi same prÃcÅ bhavata÷ samau hÅmau präcau hastà asaæbhinne bhavata÷ sarvasyÃæhaso 've«Âyai yat saæbhindyur anave«Âam aæha÷ syÃd ekasyÃæ paÓcÃt saæbhinatty anusaætatyay upemÃæ vapati nemÃm anvabhyÃrohÃya k«atraæ và indro viï maruto nÃnà yajata÷ pÃpavasÅyasasya vyÃv­ttyai yad evÃdhvaryu÷ karoti tat pratiprasthÃtà karoti tasmÃd yad rÃjà karoti tad vi karoti na vai vaiÓvadeve triæÓad Ãhutaya÷ santi na sÃkamedhe«u varuïapraghÃse«u vÃva triæÓad Ãhutayo vairÃjo vai puru«o daÓa hastyà aÇgulayo daÓa pÃdyà daÓa prÃïà yat tarhy avabh­tham abhyavayanti yajamÃnasya nirvaruïatvÃya yad vai yaj¤asya svagÃk­tiæ na prÃpnoti tad varuïo g­hïÃti yan ni«këeïÃvabh­tham abhyavayanti yad evÃtra varuïaysya nyaktaæ tasyai«Ã niravattir anapek«amÃïà Ãyanti varuïasyÃnanvavÃyÃya parogo«Âhaæ mÃrjayante parogo«Âham eva varuïaæ niravadayanta edho 'sy edhisÅmahÅti nirvaruïà eva bhÆtvaidhitum upayanti samid asi samedhi«ÅmahÅti samiddhyà eva //MS_1,10.13// \\ \\ prajÃ÷ s­«ÂvÃæho 'vayajya so 'kÃmayata v­traæ hanyÃm iti sa etÃbhir devatÃbhi÷ sayug bhÆtvà marudbhir viÓÃgninÃnÅkenopaplÃyata sa v­tram etya v­traæ d­«Âvoruskambhag­hÅto 'nabhidh­«ïuvann ati«Âhat taæ maruto 'dhyaiyanta te 'tyai«aæs tasya yadà marmÃgachann athÃce«Âat saæ và enaæ tad atapaæs tasmÃt sÃætapanÃs agninà và anÅkenendro v­tram ahaæs tad anÅkatvÃyaivai«o 'tho agnir vai devÃnÃæ senÃnÅs tat senotthÃpanÅyam evaitad indro vai v­trÃya vajram udyamaæ nÃÓaknot sa etaæ marudbhyo bhÃgaæ niravapat taæ vÅryÃya samatapaæs taæ tena vÅryeïodayachan saæ và enaæ tad atapaæs tasmÃt sÃætapanà madhyaædine carur nirupyas tarhy ubhà antau tapati caru÷ syÃt taæ hi sarvatas tapati devà vai v­trasya marma nÃvindan taæ maruta÷ k«urapavinà vyayu÷ saæ và enaæ tad atapaæs tasmÃt sÃætapanÃ÷ //MS_1,10.14// \\ te vai Óvo bhÆte v­traæ hani«yantà upÃvasaæs te 'bruvan kasya vÃhedaæ Óvo bhavità kasya và pacateti ta etam odanam apacaæs tena paÓÆn acikayus te 'vidur yatarÃn và ima upÃvartsyanti ta idaæ bhavi«yantÅti tebhyo và etena prÃti«Âhaæs tÃn etenÃyachaæs tat paÓÆnÃæ vÃvai«Ã yatis te vai Óvovijayino 'vasaæs te 'bruvan kasya vÃhedaæ Óvo bhavità kasya và pacateti ta etam odanam apacaæs te 'bruvan mÃhutam aÓi«meti taæ marudbhyo g­hamedhebhyo 'juhavu÷ paÓavo vai maruto g­hamedhÃ÷ paÓubhyo vai te tam ajuhavus te vai saæyattà Ãsaæs te 'surà devebhya÷ k«udhaæ prÃhiïvaæs tÃæ devÃ÷ pratiÓrutyaitam odanam apacan sà deve«u lokam avittvà punar asurÃn prÃviÓat tato devà abhavan parÃsurÃs tad ya evaæ vidvÃn etam odanaæ pacati bhavaty Ãtmanà parÃsya bhrÃt­vyo bhavaty api prativeÓaæ paced bhrÃt­vyÃyaiva k«udhaæ prahiïoti yad vai cÃturmÃsyÃnÃæ pÃkayaj¤asyaiva tad e«Ãæ paÓavyaæ paÓavyo g­hamedho na prayÃjÃn yajati nÃnuyÃjÃn na sÃmidhenÅr anvÃhÃjyabhÃgau yajati yaj¤atÃyay agnaye samavadyaty agnir vai sami«Âir agni÷ prati«Âhiti÷ sami«Âyà eva prati«ÂhiyaŬÃm upahvayante paÓavo và i¬Ã paÓavyo g­hamedhas tasmÃd i¬Ãm upahvayante ni«këaæ nidadhÃty anusaætatyai //MS_1,10.15// \\ \\ te«Ãæ và ubhaye«Ãm indra÷ prÃvasat te devà etam indrÃya bhÃgaæ nyadadhur asmä Óvo nihitabhÃgo v­ïatà ity ­«abham ÃhvayantÅndraæ và etaæ nihvayante ruvatho va«aÂkÃro 'tho asurÃïÃæ và etad ­«abham atyÃhvayanty asmÃn prajanayÃd iti savatsà gÃvo vasanti sÃkamedhatvÃya stry aÓnÃti sÃkamedhatvÃya yat strÅ nÃÓnÅyÃd asÃkamedhÃ÷ syur atha yat stry aÓnÃti sÃkamedhatvÃya nir­tir và etad yaj¤asya g­hïÃti yat stry aÓnÃti nir­tir hi strÅ nir­tig­hÅtà vai darvis taptaæ hy avacaraty e«a khalu vai striyà hasto yad darvir yad darvyà juhoti nir­tig­hÅtayaiva nir­tiæ niravadayate sa vai Óvo bhÆte v­traæ hantum upaplÃyata taæ maruta÷ parikrŬanta Ãsaæs te 'syÃptvà vyanayaæs te 'bhyadhar«ayaæs tasmÃt krŬayas te vai saæyattà Ãsaæs te devà asurÃïÃæ param antaæ na parÃpaÓyaæs te maruta÷ krŬÅn krŬato 'pÃpaÓyaæs taj jitamanaso và ima iti tebhyo và etaæ bhÃgaæ niravapaæs tato và ajayaæs taj jitvà evai«o 'sau và Ãditya indro raÓmaya÷ krŬaya÷ sÃkaæ raÓmibhi÷ pracarati vijityai devà vai v­traæ hataæ na vyajÃnaæs taæ maruta÷ krŬayo 'dhyakrŬaæs tasmÃt krŬayo 'thaitÃni pa¤ca havÅæ«i saætatyay athai«a aindrÃgna indrÃgnÅ evÃsmai vajram anvabibh­tÃm indrÃgnÅ asmai vajram abhyavahatÃm athai«a aindra uddhÃraæ và etam indrà udaharat v­traæ hatvà tad uddhÃra evÃsyai«a bhÃga eva tasmÃd rÃjà saægrÃmaæ jitvodÃjam udajate 'thai«a vaiÓvakarmaïo viÓvÃni me karmÃïi k­tÃny Ãsann iti viÓvakarmà hi so 'bhavad v­traæ hatvÃthai«a ÃghÃra ÃhutÅnÃæ saætatyai triæÓatvÃya //MS_1,10.16// \\ prajÃ÷ s­«ÂvÃæho 'vayajya v­traæ hatvà te devà am­tatvam evÃkÃmayanta svargo vai loko 'm­tatvaæ saævatsara÷ svargo loko yad dvÃdaÓÃhutayo 'm­tatvam eva tena sp­ïoty Ãpad và etat saævatsaram ati và etat saævatsaram akramÅd yad dvÃdaÓÃhutaya÷ saævatsaram eva punar abhiparyÃvartata Ãpad và etat saævatsaraæ saæ và etat saævatsaram ak­k«ad yat «a«a saæpÃdayati «a¬ và ­tavas tÃn và etat saæpÃdayati tÃn apipÃdayati tÃn apipadyamÃnÃn anvapipadyata Ãpad và etat saævatsaraæ pitaro và ­tavas tÃn và etat prajanayati tÃn prajÃyamÃnÃn anu prajÃyate tata÷ prajÃyata etad và asya saævatsaro 'bhÅ«Âo 'bhÆd abhÅ«Âà ­tavo 'tha và asya pitaro 'nabhÅ«Âà yad e«a pit­yaj¤as tenaivÃsya pitaro 'bhÅ«ÂÃ÷ prÅtà bhavanti dak«iïato nirupyaæ dak«iïà hi pit­ïÃm atho Ãhur ubhayata eva nirupyam ity ubhaye hÅjyante tan na sÆrk«yaæ dak«iïata eva nirupyaæ dak«iïà hi pit­ïÃæ «aÂkapÃla÷ puro¬ÃÓo bhavati «a¬ và ­tavas ta evÃsyaitenÃbhÅ«ÂÃ÷ prÅtà bhavanti na vai dhÃnÃbhir na manthena yaj¤o yad e«a puro¬ÃÓas tena yaj¤o 'thaità dhÃnÃ÷ svadhà và età amu«miæl loke 'tho aparimità vai saævatsarasya rÃtrayas tà evÃsyaitÃbhir abhÅ«ÂÃ÷ prÅtà bhavanti na vai dhÃnÃbhir na puro¬ÃÓena pit­yaj¤o yad e«a manthas tena pit­yaj¤o 'bhivÃnyÃyà gor dugdhe syÃt sà hi pit­ïÃæ nedi«Âhaæ dak«iïÃsÅnà upamanthati dak«iïà hi pit­ïÃm ekayopamanthaty ekà hi pit­ïÃm ik«uÓalÃkayopamanthati sà hi pit­ïÃæ na prÃcy uddhatyà pit­yaj¤o hi na dak«iïà yaj¤o hy ubhe diÓà antaroddhanty ubhaye hÅjyanta upamÆlaæ barhir dÃti tena pit­ïÃæ yad ­temÆlaæ tena devÃnÃm ubhaye hÅjyante pariÓrayanty antarhità và amu«mÃd ÃdityÃt pitaro 'tho antarhità hi devebhyaÓ ca manu«yebhyaÓ ca pitaras tasmÃt pariÓrayanti samantaæ barhi÷ parist­ïÃti samantaæ hÅma ­tava÷ parivi«Âà atho samantÃn mà pitaro 'bhisamÃgachÃn ity amu«min vai pÆrvasminn itarà devatà ijyante yat tatra juhuyÃd ÃhutÅ÷ saæs­jet samadaæ kuryÃd gÃrhapatye Ó­taæ kurvanti yaj¤atÃyay odanapacanÃd agnim Ãharanti tat svin nÃnyatà Ãharanti //MS_1,10.17// \\ uÓantas tvà havÃmaha uÓanta÷ samidhÅmahi / uÓann uÓata Ãvaha pitÌn havi«e attave // ity anvÃhoÓanto hi pitaro 'nu«Âubham anvÃhÃnto và anu«Âub anta÷ pitaras tasmÃd anu«Âubham anvÃhaikÃm anvÃhaikalokà hi pitaras trir anvÃha t­tÅye hi loke pitaro yad ekÃm anvÃha tena pit­ïÃæ yat tris tena devÃnÃm ubhaye hÅjyante na hotÃraæ v­ïÅte nÃr«eyaæ m­tyor evainà uts­jaty apabarhi«a÷ prayÃjÃn yajati prajà vai barhi÷ prajà eva m­tyor uts­jati saævyayate vai manu«yebhya÷ kari«yan dak«iïato devebhyà upavyayate 'thÃtra prÃcÅnÃvÅtena bhavyaæ vyÃv­ttyai dak«iïato 'vadÃyodaÇÇ atikramya dak«iïà ti«Âhan juhoti dak«iïà hi pt­ïÃæ somam agre yajati somo vai pit­ïÃæ devatà pit­devatya÷ somo yat somaæ pit­mantaæ yajati somapÃæs tat pitãn yajati yad barhi«ado yajvanas tad yad agni«vÃttÃn g­hamedhinas tad yad agniæ kavyavÃhanaæ dve và agnes tanvau havyavÃhanyà devebhyo havyaæ vahati kavyavÃhanyà pit­bhya÷ sami«Âyà eva prati«Âhityai dve vai devÃnÃæ yÃjyÃnuvÃkye prÃïyayà yachati gamayaty anyayÃthÃtra tisra÷ kÃryÃ÷ pare hi devebhya÷ pitaras tad yai«Ã t­tÅyÃty evaitayà prÃdÃt pa¤ca k­tvo 'vadyati pÃÇkto yaj¤o yÃvÃn eva yaj¤as tam Ãlabdha // \\ svadhà nama÷ // iti va«aÂkaroti svadhÃkÃra÷ pit­ïÃæ namaskÃro devÃnÃm ubhaye hÅjyante srakti«u nidadhÃti devÃn vai pitÌn manu«yà anuprapibante devÃn eva pitÌn ayàtrir nidadhÃti trÅn hÅdaæ puru«Ãn abhismas trÅn parÃn anvÃca«Âe trayo hi pare pità putra÷ pautro 'nusaætatyai sarvÃsu srakti«u nidadhÃti sarvÃsu hi dik«u pitara÷ sarvà evainaæ diÓo gamayati nÃmu«yÃæ nidadhÃti yad amu«yÃæ nidadhyÃn m­tyunainÃ÷ pariveÓayet tÃm evÃnÆdyanty atha yat tasyÃæ nimÃr«Âi tÃm eva tena prÅïÃti //MS_1,10.18// \\ atra pitaro mÃdayadhvam ity uktvà parÃyanti ta ÃhavanÅyam upati«Âhante susaæd­Óaæ tvà vayam ity à tamitos ti«Âhanty agnim evopadra«ÂÃraæ k­tvÃntaæ prÃïasya gachanty amÅmadanta pitarà ity uktvà prapadyante ta ÆrïÃæ daÓÃæ và nyasyanti yad evÃtra nigachanti tasyai«Ã niravatti÷ paretana pitara÷ somyÃsà ity ÃhÃnu«aktà và etÃn pitara÷ syur vyÃv­ttyai samantam apa÷ pari«i¤can paryeti mÃrjanam evai«Ãæ tad apari«i¤can puna÷ paryety amuæ và ete lokaæ nigachanti ye pit­yaj¤ena caranti prajÃpatis tv evainÃæs tatà unnetum arhati yat prÃjÃpatyÃm ­cam anvÃha prajÃpatir evainÃæs tatà unnayaty atha yad apari«i¤can puna÷ paryety amuæ và etaæ lokaæ punar upÃvartante pitÌn và etad yaj¤o 'gan pÃÇkto yaj¤o yat paÇktyà punar Ãyanti sahaiva yaj¤enÃyanti manasvatÅbhir Ãyanti mana eva punar upahvayante //MS_1,10.19// etad và asya saævatsaro 'bhÅ«Âo 'bhÆd abhÅ«Âà ­tavo 'tha và asya rudrà anabhÅ«Âà yad ete tryambakÃs tenaivÃsya rudrà abhÅ«ÂÃ÷ prÅtà bhavanty ekakapÃlà bhavanti na vai puru«a÷ kapÃlair Ãpya ekadhaivainam Ãpnoty atho ekà và iyam asyÃm eva pratiti«Âhaty abhighÃryÃ3 nÃbhighÃryÃ3 iti mÅmÃæsante yad abhighÃrayed rudrÃyÃsya paÓÆn apidadhyÃt tan na sÆrk«yam abhighÃryà eva na hi havir anabhigh­tam asty ekolmukaæ haranty ekolmukaæ hi rudrÃïÃæ dhÆpÃyad dharanti dhÆpÃyad dhi rudrÃïÃm etÃæ diÓaæ haranty e«Ã hi rudrÃïÃæ dik parÃcÅnaæ haranti paräcam eva rudraæ haranty Ãkhuæ te rudra paÓuæ karomÅty Ãkhukirà ekam upavapati paÓubhyas tena niravadayate tasmÃt tÃn paÓupatir ghÃtukaÓ catu«pathe yÃjayec catu«pathe vai rudrÃïÃæ g­hà g­he«v eva rudraæ niravadayata e«a te rudra bhÃgas taæ ju«asva saha svasrÃmbikayà svÃheti Óarad vai rudrasya yoni÷ svasÃmbikaitÃæ và e«o 'nvabhyavacarati tasmä Óaradi bhÆyÅ«Âhaæ hanti tayaivainaæ saha niravadayate madhyamaparïena juhoti tad dhy arak«ohatam Ãraïyena juhoty araïya eva rudraæ niravadayate yat pÃtreïa juhuyÃd rudraæ prajÃsv anvavanayet tasmÃd Ãraïyena juhoty avÃmba rudram adimahÅty an­ïà evÃbhÆvan bhe«ajaæ gave aÓvÃya puru«Ãya bhe«ajam ity an­ïà eva bhÆtvà bhe«ajam akrata tryambakaæ yajÃmahà iti pariyanti tatrÃpi patikÃmà paryeti pativedanam evÃsyÃs tat tÃn ÆrdhvÃn udasya pratilabhante bhagam eva pratilabhante tÃn yajamÃnÃya samÃvapanti bhagam evÃsmai samÃvapanti yà patikÃmà syÃt tasyai samÃvapeyur bhagam evÃsyai samÃvapanti tÃn mÆte k­tvà v­k«a Ãsa¤cati // \\ \\ rudrai«a te bhÃgas tenÃvasena paro mÆjavato 'tÅhi pinÃkahasta÷ k­ttivÃsà avatatadhanvà // iti girir vai rudrasya yonir ato và e«o 'nvabhyavacÃraæ prajÃ÷ ÓamÃyate svenaivainaæ bhÃgadheyena svaæ yoniæ gamayaty anapek«amÃïà Ãyanti rudrasyÃnanvavÃyÃya parogo«Âhaæ mÃrjayante parogo«Âham eva rudraæ niravadayante 'mbÅ vai strÅ bhaganÃmnÅ tasmÃt tryambakà yasya vai havir aprati«Âhitam aprati«Âhita÷ so 'prati«Âhità asya tryambakà Ãdityaæ gh­te caruæ nirvapet punar etya g­he«v iyaæ và aditir iyaæ prati«Âhà yad Ãdityo 'syÃm eva pratiti«Âhati //MS_1,10.20// deva savita÷ prasuva yaj¤aæ prasuva yaj¤apatiæ bhagÃya / divyo gandharva÷ ketapÆ÷ ketaæ punÃtu vÃcaspatir vÃcam adya svadÃtu na÷ // vÃjasya nu prasave mÃtaraæ mahÅm aditiæ nÃma vacasà karÃmahe / viÓvaæ hy asyÃæ bhuvanam ÃviveÓa tasyÃæ deva÷ savità dharmaæ sÃvi«at // apsv antar am­tam apsu bhe«ajam apÃm uta praÓasti«u / aÓvà bhavata vÃjina÷ // @<[Page I,162]>@ vÃyur và tvà manur và tvà gandharvÃ÷ saptaviæÓati÷ / te agre aÓvam ayu¤jaæs te asmin javam Ãdadhu÷ // apÃæ napÃd ÃÓuheman ya Ærmi÷ pratÆrti÷ kakubhvÃn vÃjasÃ÷ / tena vÃjaæ se«am // devasya savitu÷ prasave satyasavaso var«i«Âhaæ nÃkaæ ruheyam // devasya vayaæ savitu÷ prasave satyasavanasya b­haspater vÃjino vÃjajito vÃjaæ je«ma //MS_1,11.1// vÃjaæ vÃjino jayatÃdhvÃnaæ skabhnuvanto yojanà mimÃnÃ÷ // këÂhÃæ gachata // Óaæ no bhavantu vÃjino have«u devatÃtà mitadrava÷ svarkÃ÷ / jambhayanto 'hiæ v­kaæ rak«Ãæsi sanemy asmad yuyavann amÅvÃ÷ // vÃjevÃje 'vata vÃjino no dhane«u viprà am­tà ­taj¤Ã÷ / asya madhva÷ pibata mÃdayadhvaæ t­ptà yÃta pathibhir devayÃnai÷ // te no arvanto havanaÓruto havaæ viÓve Ó­ïvantu vÃjino mitadrava÷ / sahasrasà medhasÃtà sani«yavo maho ye dhanà samithe«u jabhrire // @<[Page I,163]>@ e«a sya vÃji k«ipaïiæ turaïyati grÅvÃyÃæ baddho apipak«a Ãsan / kratuæ dadhikrÃm anu saæsani«yadat pathÃm aÇkÃæsy anv ÃpanÅphaïat // uta smÃsya dravatas turaïyata÷ parïaæ na ver anu vÃti pragardhina÷ / Óyenasyeva dravato aÇkasaæ pari dadhikrÃvïa÷ sahorja taritrata÷ //MS_1,11.2// à mà vÃjasya prasavo jagamyÃd à mà dyÃvÃp­thivi viÓvaÓaæbhÆ / à mà ganta pitaro viÓvarÆpà à mà somo am­tatvena gamyÃt // indrÃya vÃcaæ vadatendrÃya vÃcaæ saævadatendraæ vÃjaæ jÃpayatendra vÃjaæ jayeyaæ va÷ sà satyà saævÃg abhÆd yÃm indreïa samadadbhvam ajÅjapata vanaspataya indrÃya vÃcaæ vimucyadhvaæ vÃjinau vÃjajitau vÃjaæ jitvà b­haspater bhÃgam avajighrataæ vÃjinau vÃjajitau vÃjaæ jitvà b­haspater bhÃge nim­jyethÃæ svo rohÃvehi svo rohÃvehi svo rohÃvÃyur yaj¤ena kalpate prÃïo yaj¤ena kalpate cak«ur yaj¤ena kalpate Órotraæ yaj¤ena kalpate mano yaj¤ena kalpate vÃg yaj¤ena kalpate brahmà yaj¤ena kalpate p­«Âhaæ yaj¤ena kalpate svar yaj¤ena kalpate yaj¤o yaj¤ena kalpate vÃjÃya svÃhà prasavÃya svÃhÃpijÃya svÃhà kratave svÃhÃharpataye svÃhà vÃkpataye svÃhà vasave svÃhà svar mÆrdhà vaiyaÓano vyaÓyann Ãntyo 'ntyo bhauvano bhuvanasya pataye 'dhipataye svÃhÃnnÃya tvà vÃjÃya tvà vÃjajityÃyai tve«e tvorje tvà rayyai tvà po«Ãya tvà svar devà agÃmÃm­tà abhÆma prajÃpate÷ prajà abhÆma //MS_1,11.3// \\ agne achà vadeha na÷ pratyaÇ na÷ sumanà bhava / pra no yacha viÓaspate dhanadà asi nas tvam // pra no yachatv aryamà pra bhaga÷ pra b­haspati÷ / pra devÃ÷ prota sÆn­tà pra vÃg devÅ dadÃtu na÷ // aryamaïaæ b­haspatim indraæ dÃnÃya codaya / vÃcaæ vi«ïuæ sarasvatÅæ savitÃraæ ca vÃjinam // somaæ rÃjÃnaæ varuïam agnim anvÃrabhÃmahe / ÃdityÃn vi«ïuæ sÆryaæ brahmÃïaæ ca b­haspatim // indravÃyÆ susaæd­Óà suhaveha havÃmahe / yathà na÷ sarvà ij jana÷ saægame sumanà asat // vÃjasyemaæ prasava÷ su«uve 'gre somaæ rÃjÃnam o«adhÅ«v apsu / sa virÃjaæ paryetu prajÃnan prajÃæ pu«Âiæ vardhayamÃno asme // vÃjasyemÃæ prasava÷ ÓiÓriye divaæ sa o«adhÅ÷ samanaktu gh­tena / tà asmabhyaæ madhumatÅr bhavantu vayaæ rëÂre jÃg­yÃmà purohitÃ÷ vÃjasyedaæ prasava ÃbabhÆvemà ca viÓvà bhuvanÃni sarvata÷ / aditsantaæ dÃpayatu prajÃnan rayiæ ca na÷ sarvavÅraæ niyachatu // devasya tvà savitu÷ prasave 'Óvinor bÃhubhyÃæ pÆ«ïo hastÃbhyÃæ sarasvatyà vÃcà yantur yantreïa b­haspatiæ sÃmrÃjyÃyÃbhi«i¤cÃmÅndraæ sÃmrÃjyÃyÃbhi«i¤cÃmy upayÃmag­hÅto 'si dru«adaæ tvà n­«adam Ãyu«adam indrÃya ju«Âaæ g­hïÃmy e«a te yonir indrÃya tvà upayÃmag­hÅto 'si p­thivÅ«adaæ tvÃntarik«asadaæ nÃkasadam indrÃya ju«Âaæ g­hïÃmy e«a te yonir indrÃya tvà upayÃmag­hÅto 'sy apsu«adaæ tvà gh­tasadaæ bhÆtasadam indrÃya ju«Âaæ g­hïÃmy e«a te yonir indrÃya tvà upayÃmag­hÅto 'si graha viÓvajanÅna niyantar viprÃyÃma te // yÃs tisra÷ prathamajà divya÷ koÓa÷ samuk«ita÷ / tÃsÃæ viÓiÓnÃnÃm i«am Ærjaæ samagrabham // indrÃya tvà ju«Âaæ g­hïÃmy e«a te yonir indrÃya tvopayÃmag­hÅto 'si // apÃæ rasam udvayasaæ sÆryä Óukraæ samÃbh­tam / apÃæ rasasya yo rasas taæ te g­bhïÃmy uttamam // indrÃya tvà ju«Âaæ g­hïÃmy e«a te yonir indrÃya tvà // kuvid aÇga yavamanto yavaæ cid yathà dÃnty anupÆrvaæ viyÆya / ihehai«Ãæ k­ïuta bhojanÃni ye barhi«Ã namauktiæ na jagmu÷ // upayÃmag­hÅto 'si prajÃpataye tvà ju«Âaæ g­hïÃmy e«a te yoni÷ prajÃpataye tvà // ayà vi«Âhà prajÃpataye tvà //MS_1,11.4// devà vai nÃnà yaj¤Ãn apaÓyann atha và etaæ sarve 'paÓyaæs tasmin và ayatanta tasminn Ãjim ayus taæ b­haspatir udajayad b­haspatir vai devÃnÃæ purohito yad vai purohito brÃhmaïaæ Ó­ïoti tad rÃj¤e tenendram ayÃjayat sa svÃrÃjyam agacchat sa e«a svÃrÃjyo yaj¤a÷ svÃrÃjyaæ gachati ya etena yajate yad b­haspatir udajayat tasmÃd brÃhmaïo yajeta yad indram ayÃjayaæs tasmÃd rÃjanyo devà vai nÃnà yaj¤Ãn Ãharann imam aham imaæ tvam ity atha và etaæ prajÃpatir Ãharat tasmin và apitvam aichanta tebhyaÓ chandÃæsy ujjitÅ÷ prÃyachad atha và etena prajÃpatir ayajata sa svÃrÃjyam agachat sa e«a svÃrajyo yaj¤a÷ svÃrÃjyam gachati ya etena yajate 'nnaæ vai vÃjas tad ya evaæ vidvÃn annam atti vÃjayati ha và enam annam adyamÃnaæ somo vai vÃjapeyas tad ya evaæ vidvÃnt somaæ pibati vÃjaæ ha gachati yÃvanto hi devÃ÷ somam apibaæs te vÃjam agachaæs tasmÃt sarva÷ somaæ pipÃsati vÃjaæ ha gachati vÃg ghi vÃjasya prasava÷ sà vai vÃk s­«Âà caturdhà vyabhavad e«u loke«u trÅïi turÅyÃïi paÓu«u turÅyaæ yà p­thivyÃæ sÃgnau sà rathantare yÃntarik«e sà vÃte sà vÃmadevye yà divi sà b­hati sà stanayitnav atha paÓu«u tato yà vÃg atyaricyata tÃæ brÃhmaïe ny adadhus tasmÃd brÃhmaïa ubhayÅæ vÃcaæ vadati yaÓ ca veda yaÓ ca na yà b­hadrathantarayor yaj¤Ãd enaæ tayÃgachati yà paÓu«u taya ­teyaj¤aæ tad ya evaæ vedà ha và enam apratikÓÃtaæ gachati yÃvatÅ vÃk tÃæ hi veda vÃcà hi dÅyante vÃcà pradÅyaye yo gÃthÃnÃrÃÓaæsÅbhyÃæ sanoti na tasya pratig­hyam an­tena hi sa tat sanoti na mattasya yadà hi tasya mado vyety atha taæ tat tapati //MS_1,11.5// saptadaÓa và ete dvayà grahÃ÷ prÃjÃpatyÃ÷ saptadaÓa÷ puru«Ã÷ prÃjÃpatyaÓ catvÃry aÇgÃni ÓirogrÅvam Ãtmà vÃk saptamÅ daÓa prÃïà aÇge'Çge vai puru«asya pÃpmopaÓli«Âo yad vyati«ajan grahÃn g­hïÃty aÇgÃdaÇgÃd evainaæ pÃpmano mu¤cati ÓrÅr vai soma÷ pÃpmà suropayÃmà Ãgate kÃle präca÷ somair utkrÃmanti pratya¤ca÷ suropayÃmai÷ pÃpamanaivainaæ vipunanti tasmÃd Ãhur vÃjapeyayÃjy eva pÆta iti pÃpamanà hy enaæ vipunanti deva savita÷ prasuva yaj¤aæ prasuva yaj¤apatiæ bhagÃyeti paru«iparu«i juhoty utsannayaj¤o và e«a ko ha tad veda yad etasya kriyate yan na sarvatvÃyaiva prasavÃya vÃjasya nu prasave mÃtaraæ mahÅm iti ratham upÃvaharatÅyaæ và aditir anayaivainaæ prasÆtaæ savitrà copÃvaharati vÃjasyojjityay apsv antar am­tam apsu bhe«ajam ity aÓvÃnt snapayanty apsujà và aÓvÃ÷ svÃd evainÃn yoner janayanti vÃyur và tvà manur và tveti yunakti na và etan manu«yà yoktum arhanti devatÃbhir evainÃn yunakty apÃæ napÃd ÃÓuhemann iti rarÃÂÃni pratimÃr«Âi pÆrvam eva yajur uditam anu vadati dundubhÅn nihrÃdayanti vÃg và e«aikÃraïyaæ prÃviÓat tÃm evojjayaty atho yà vanaspati«u vÃk tÃm evÃvarunddhe saptadaÓa÷ sarvo bhavati prajÃpatir vai saptadaÓa÷ prajÃpatim evÃpnoty utsannayaj¤o và e«a saævatsarÃd và adhy utsannayaj¤o 'varudhyate saævatsarÃd evainam adhy ÃptvÃvarunddhe //MS_1,11.6// devasya savitu÷ prasave satyasavaso var«i«Âhaæ nÃkaæ ruheyam iti brahmà rathacakraæ sarpati savit­prasÆta eva vajraæ sarpati vÃjasyojjityay atho prajÃpatir vai brahmà yaj¤asya prajÃpatir evainaæ vajrÃd adhi prasuvati vÃjasyojjityai sÃma gÃyate satyaæ vai sÃma satyenaivojjayaty ujjitir vÃjayaty annaæ vai vÃjo 'nnÃdyasyojjityai devasya vayaæ savitu÷ prasave satyasavanasya b­haspater vÃjino vÃjajito vÃjaæ je«meti ratham abhyÃti«Âhati savit­prasÆta eva ratham abhyÃti«Âhati vÃjasyojjityai vÃjinÃm ­co 'nvÃha vÃjasyojjityay Ãjiæ dhÃvanti vÃjasyojjityay anudi«Âai rathair dhÃvanti dak«iïayaiva svargaæ lokam eti yad anudi«Âai rathair dhÃvanti dak«iïayà và etad yajamÃna÷ saha svargaæ lokam ety athai«a naivÃra÷ saptadaÓaÓarÃvo devà o«adhÅ«u pakvÃsv Ãjim ayus tà b­haspatir udajayat sa etÃn nivÃrÃn nyav­ïÅta tan nivÃrÃïÃæ nivÃratvaæ b­haspatir vai tà udajayat tam eva bhÃginaæ karoty ahiæsÃyai tam adhaÓ cÃtvÃlaæ harantÅha và asà Ãditya ÃsÅt tam ito 'dhy amuæ lokam aharaæs tad yato 'dhy amuæ lokam aharan yac cÃtvÃle 'vadadhati yajamÃnam eva svargaæ lokaæ haranty à mà vÃjasya prasavo jagamyÃd iti rathe«u punarÃs­te«u juhoti yam eva vÃjam udajai«us tam Ãtman dhatte 'jÅjapata vanaspatayà indrÃya vÃcaæ vimucyadhvam iti rathavimocanÅyaæ juhoti yaju«aiva yujyante yaju«Ã vimucyante vÃjinau vÃjajitau vÃjaæ jitvà b­haspater bhÃgam avajighratam iti bhÃginà evainà akar vÃjinau vÃjajitau vÃjaæ jitvà b­haspater bhÃge nim­jyethÃm iti sarvÃn evainÃn prÅïÃty ardhavaÓÃæ ca suropayÃmÃæÓ ca haranti ya Ãjiæ dhÃvanti tebhyo yam eva vÃjam udajai«us taæ parikrÅïÅte madhu«ÂhÃlaæ brahmaïe brahmaïa eva tena parikrÅïÅte kakubho rÃjaputra÷ prÃÓnÃti vÅryaæ vai kakub vÅryam evÃtman dhatte //MS_1,11.7// \\ svo rohÃvehi svo rohÃvehi svo rohÃveti svar và etad rok«yan patnyà saævadate 'tho anvÃrambho và e«a yaj¤asya patnyà saha svarge loke bhavata Ãyur yaj¤ena kalpate prÃïo yaj¤ena kalpatà ity etÃvÃn vai puru«o yÃvÃn eva puru«as tam Ãpnoti sa sarvo bhÆtvà svargaæ lokam eti darbhamayaæ vÃso bhavati pavitratvÃya gaudhÆmaæ ca«Ãlaæ prÃjÃpatyà vai godhÆmà ardhaæ praty ÃsÃm o«adhÅnÃæ sahaivÃnnÃdyenÃmuæ lokam eti vÃjÃya svÃhà prasavÃya svÃheti trayodaÓa và età Ãhutayas trayodaÓa mÃsÃ÷ saævatasara÷ saævatsaraæ vÃvÃsmà etad upadadhÃti svarge loke tasminn eva pratiti«Âhaty annÃya tvà vÃjÃya tvà vÃjajityÃyai tvety Æ«apuÂair arpayanti prÃjÃpatyà và ƫÃ÷ Óva÷Óvo bhÆyÃæso bhavanty annÃdyenaivainam arpayanty eti và e«o 'smÃl lokÃd yo 'muæ lokam eti yad Æ«apuÂair arpayanti tenÃsmÃl lokÃn naiti tenÃsmiæl loke dh­to hiraïyam abhyavarohati tejo vai hiraïyaæ tejasy eva pratiti«Âhati bastÃjinam abhyavarohati paÓavo vai bastÃjinaæ paÓu«v eva pratiti«Âhaty annasyÃnnasya juhoti vÃjaprasavyÃbhir annaæ vai vÃjo 'nnÃdyasyÃvaruddhyay ubhayaæ grÃmyaæ cÃraïyaæ ca juhoty ubhayasyÃnnÃdyasyÃvaruddhyay audumbareïa sruveïa juhoty Ærg và udumbara Ærjo 'varuddhyai saptabhir juhoti sapta vai chandÃæsi chandobhir evÃsmà annÃdyam avarunddhe 'tho vÃg vai chandÃæsi vÃcaivÃsmà annÃdyaæ prayachati //MS_1,11.8// \\ athaite 'tigrÃhyà yad evÃda÷ paramannÃdyam anavaruddhaæ tasyaite 'varuddhyai g­hyante 'thaite paÓavà Ãlabhyante yaj¤akratÆnÃm avaruddhyai yad Ãgeyo 'gni«Âomaæ tenÃvarunddhe yad aindrÃgna ukthyaæ tena yad aindro v­«ïi÷ «o¬aÓinaæ tena yat sÃrasvatÅ me«Å yad evÃda÷ saptadaÓaæ stotram anÃptam anavaruddhaæ tad evaitayÃpnoti tad avarunddhe 'thai«Ã vaÓà devÃÓ ca và asurÃÓ cÃspardhanta neme devà Ãsan neme 'surÃs te devà etÃæ vaÓÃm apaÓyaæs tayà lokaæ dvitÅyam av­¤jatÃsuralokaæ yasyÃvadyati sa devaloko yasya nÃvadyati so 'suralokas taæ lokam evaitayà dvitÅyaæ yajamÃno v­Çkte bhrÃt­vyalokam eva sÃrasvaty anye«Ãm uttamà bhavati sÃrasvaty anye«Ãæ pratahamà vÃg vai sarasvatÅ vÃcà yaj¤a÷ saætato vÃcaiva yaj¤aæ saætanoti yad vai yaj¤asya vidvÃn na karoti yac cÃvidvÃn antareti tac chidraæ tad vÃcaiva sarasvatyà kalpayaty anirukta÷ prÃta÷sava÷ prajÃpatim eva tenÃpnoti viyonir vai vÃjapeya÷ prÃjÃpatya÷ san niruktasÃmà yad anirukta÷ prÃta÷savas tena sayoni rathantaraæ sÃma bhavaty ÃÓÅyà ujjityay atho iyaæ vai rathantaram asyÃm eva sÆyate vÃjavatÅr mÃdhyaædine pavamÃne bhavanty annaæ vai vÃjo 'nnÃdyasyÃvaruddhyai citravatÅr Ãrbhave pavamÃne bhavanti svargasya lokasya sama«Âyai Óipivi«ÂavatÅ«u stuvata e«Ã vai prajÃpate÷ paÓu«ÂhÃs tanÆr ya¤ Óipivi«Âaæ tasmä Óipivi«ÂavatÅ«u stuvata ëÂÃdaæ«Âram uttamam ukthÃnÃæ bhavaty uttare eva stotre abhisaætanoti yad vai yaj¤asyÃtiricyate 'muæ taæ lokam abhyatiricyate b­hat tv evÃmuæ lokam Ãptum arhatÅndriyaæ vai vÅryaæ b­had yad b­hatà stuvate indriye và etad vÅrye tato yaj¤asya yajamÃna÷ pratiti«Âhati //MS_1,11.9// \\ \\ agnir ekÃk«arÃm udajayad aÓvinau dvyak«arÃæ vi«ïus tryak«arÃæ somaÓ caturak«arÃæ savità pa¤cÃk«arÃæ pÆ«Ã «a¬ak«arÃæ maruta÷ saptÃk«arÃæ b­haspatir a«ÂÃk«arÃæ mitro navÃk«arÃæ varuïo daÓÃk«arÃm indrà ekÃdaÓÃk«arÃæ viÓve devà dvÃdaÓÃk«arÃæ vasavas trayodaÓÃk«arÃæ rudrÃÓ caturdaÓÃk«arÃm ÃdityÃ÷ pa¤cadaÓÃk«arÃm aditi÷ «o¬aÓÃk«arÃæ prajÃpati÷ saptadaÓo 'gnir ekÃk«arayà vÃcam udajayad aÓvinau dvyak«arayà prÃïÃpÃnà udajayatÃæ vi«ïus tryak«arayà trÅï imÃæl lokÃn udajayat somaÓ caturak«arayà catu«yada÷ paÓÆn udajayat savità pa¤cÃk«arayà pa¤ca diÓà udajayat pÆ«Ã «a¬ak«arayà «a¬ ­tÆn udajayan maruta÷ saptÃk«arayà saptapadÃæ ÓakvarÅm udajayan b­haspatir a«ÂÃk«arayëÂau diÓà udajayac catasro diÓas catasro 'kuÓalÅr mitro navÃk«arayà nava prÃïÃn udajayad varuïo daÓÃk«arayà virÃjam udajayad indrà ekÃdaÓÃk«arayà tri«Âubham udajayad viÓve devà dvÃdaÓÃk«arayà jagatÅm udajayan vasavas trayodaÓÃk«arayà trayodaÓaæ mÃsam udajayan rudrÃÓ caturdaÓÃk«arayà caturdaÓaæ mÃsam udajayann ÃdityÃ÷ pa¤cadaÓÃk«arayà pa¤cadaÓaæ mÃsam udajayann aditi÷ «o¬aÓÃk«arayà «o¬aÓaæ mÃsam udajayat prajÃpati÷ saptadaÓo 'gnir ekÃk«arayodajayan mÃm imÃæ p­thivÅm aÓvinau dvyak«arayà pramÃm antarik«aæ vi«ïus tryak«arayà pratimÃæ svargaæ lokaæ somaÓ caturak«arayÃÓrÅvÅr nak«atrÃïi savità pa¤cÃk«arayÃk«arapaÇktim udajayad yà hy ak«arapaÇkti÷ sà paÇktiÓ caturdhà hy etasyÃ÷ pa¤ca pa¤cÃk«arÃïi pÆ«Ã «a¬ak«arayà gÃyatrÅm udajayac caturdhà hy etasyÃ÷ «a «a¬ak«arÃïi maruta÷ saptÃk«arayo«ïiham udajayaæÓ caturdhà hy etasyÃ÷ spta saptÃk«arÃïi b­haspatir a«ÂÃk«arayÃnu«Âubham udajayac caturdhà hy etasyà a«ÂëÂà ak«arÃïi mitro navÃk«arayà b­hatÅm udajayac caturdhà hy etasyà nava navÃk«arÃïi varuïo daÓÃk«arayà virÃjam udajayac caturdhà hy etasyà daÓa daÓÃk«arÃïÅndrà ekÃdaÓÃk«arayà tri«Âubham udajayac caturdhà hy etasya ekÃdaÓaikÃdaÓÃk«arÃïi viÓve devà dvÃdaÓÃk«arayà jagatÅm udajayaæÓ caturdhà hy etasyà dvÃdaÓa dvÃdaÓÃk«arÃïi vasavas trayodaÓÃk«arayà trayodaÓaæ mÃsam udajayan rudrÃÓ caturdaÓÃk«arayà caturdaÓaæ mÃsam udajayann ÃdityÃ÷ pa¤cadaÓÃk«arayà pa¤cadaÓaæ mÃsam udajayann aditi÷ «o¬aÓÃk«arayà «o¬aÓaæ mÃsam udajayat prajÃpati÷ saptadaÓo 'gnayà ekÃk«arayà chandase svÃhÃÓvibhyÃæ dvyak«arÃya chandase svÃhà vi«ïave tryak«arÃya chandase svÃhà somÃya caturak«arÃya chandase svÃhà savitre pa¤cÃk«arÃya chandase svÃhà pÆ«ïe «a¬ak«arÃya chandase svÃhà marudbhya÷ saptÃk«arÃya chandase svÃhà b­haspataye '«ÂÃk«arÃya chandase svÃhà mitrÃya navÃk«arÃya chandase svÃhà varuïÃya daÓÃk«arÃya chandase svÃhendrÃyaikÃdaÓÃk«arÃya chandase svÃhà viÓvebhyo devebhyo dvÃdaÓÃk«arÃya chandase svÃhà vasubhyas trayodaÓÃk«arÃya chandase svÃhà rudrebhyaÓ caturdaÓÃk«arÃya chandase svÃhÃdityebhya÷ pa¤cadaÓÃk«arÃya chandase svÃhÃdityai «o¬aÓÃk«arÃya chandase svÃhà prajÃpati÷ saptadaÓa÷ //MS_1,11.10// \\ @<[Page II,1]>@ aindrÃgnam ekÃdaÓakapÃlaæ nivarped yasya sajÃtà vÅyÃyur ojo vai vÅryam indrÃgnÅ ojasaivainÃn vÅryeïa punar upÃsyata aindrÃgnam ekÃdaÓakapÃlaæ nivarped bhrÃt­vyavÃn ojo vai vÅryam indrÃgnÅ ojasaivainÃn vÅryeïÃbhibhavaty aindrÃgnam ekÃdaÓakapÃlaæ nirvapet prajÃkÃmo yo 'laæ prajÃyai san prajÃæ na vindeta prajÃpater và indrÃgnÅ prajÃm apÃgÆhatÃæ tà etena bhÃgadheyenopÃdhÃvat tà asmai prajÃæ punar adattÃm indrÃgnÅ khalu và etasya prajÃm upagÆhato yo 'laæ prajÃyai san prajÃæ na vindate tà eva bhÃgadheyenopÃsarat tà asmai prajÃæ punar datto vindadvatÅ yÃjyÃnuvÃkye bhavato vittyà evaindrÃgnam ekÃdaÓakapÃlaæ nirvapet saægrÃmam abhiprayÃn ojo vai vÅryam indrÃgnÅ ojasaivainaæ vÅryeïÃbhiprayÃty aindrÃgnam ekÃdaÓakapÃlaæ nirvapet saægrÃmaæ saæyatyaujo vai vÅryam indrÃgnÅ ojasaivainaæ vÅryeïa jayati sa yadà saægrÃmaæ jayed athaindrÃgnam ekÃdaÓakapÃlaæ nivarped ojasà và e«a vÅryeïa vh­dhyate ya÷ saægrÃmaæ jayaty ojo vÅryam indrÃgnÅ ojasaivainaæ vÅryeïa samardhayata aindrÃgnam ekÃdaÓakapÃlaæ nivarpet pau«ïaæ caruæ janatÃm abhiprayÃn ojo vai vÅryam indrÃgnÅ ojasainainÃæ vÅryeïÃbhiprayÃti pu«Ã vÅryasyÃnupradÃtà so 'smai viryam anuprayachaty aindrÃgnam ekÃdaÓakapÃlaæ nirvapet pau«ïaæ caruæ k«etrasya pataye caruæ k«etram adhyavasyann ojo vai vÅryam indrÃgnÅ ojasaivÃsmai vÅryeïa lokaæ vindata÷ pÆ«Ã vÅryasyÃnupradÃtà so 'smai vÅryam anuprayachatÅyaæ k«etrasya patny asyÃm eva pratiti«Âhati //MS_2,1.1//MS_2,1.2//MS_2,1.3// agnaye vaiÓvÃnarÃya dvÃdaÓakapÃlaæ nivarpet kÃmÃya saævatsaro và agnir vaiÓvÃnara÷ saævatsaro kÃma Ãpyate saævatsaram evÃpat so 'smai kÃmam Ãpnoti yatkÃmo bhavaty agnaye vaiÓvÃnarÃya dvÃdaÓakapÃlaæ nirvapet samÃntam abhidhrok«yan saævatsaro và agnir vaiÓvÃnara÷ saævatsarÃya samamyate saævatsaram evÃptvà varuïaæ kÃmam abhidruhyaty agnaye vaiÓvÃnarÃya dvÃdaÓakapÃlaæ nirvapet saniæ praiÓyan saævatsaro và agnir vaiÓvÃnara÷ saævatsarÃya pratig­hyate saævatsaram evÃptvà sÃtÃæ saniæ vanute sa yadà vanvÅtÃthÃgnaye vaiÓvÃnarÃya dvÃdaÓakapÃlaæ nirvapet saævatsaro và agnir vaiÓvÃnara÷ saævatsaram e«a prayuÇkte saævatsara etasmai vanute tam eva bhÃginam akas taæ vyamaug yaæ dviÓyÃt tasmai dakÓiïÃæ dadyÃt pÃÓena và eÓa carati tam evÃsmin pratimu¤caty ekahÃyano gaur dak«iïà sa hi saævatsarasya pratimÃgnaye vaiÓvÃnarÃya dvÃdaÓakapÃlaæ nirvaped anannam atsyan saævatsaro và agnir vaiÓvÃnara÷ saævatsarÃyaivainad apyadhÃt sa yadÃnannam adyÃd athÃgnaye vaiÓavÃnarÃya dvÃdaÓakapÃlaæ nirvaped yad evÃdo 'nannam atti tad asmai saævatsara÷ svadayati svaditam evÃtti sÅsaæ dak«iïà k­«ïaæ và vÃso 'nannaæ vai sÅsam anannaæ k­«ïam anannenaivÃnannam apahatyÃnnÃdyam Ãtman dhatte 'gnaye vaiÓvÃnarÃya dvÃdaÓakapÃlaæ nirvapet saægrÃmam abhiprayÃn saævatsaro và agnir vaiÓvÃnara÷ saævatsareïaivainam abhiprayÃty agnaye vaiÓvÃnarÃya dvÃdaÓakapÃlaæ nirvapet saægrÃmaæ saæyatya yataro vai saæg­bhÃïayor Ãyatanavattaro bhavati sa jayatÅyaæ và agnir vaiÓvÃnara imÃm evÃyatanam ak­tÃsyÃæ parÃkraæsta jayati saægrÃmaæ sa yadà saægrÃmaæ jayed athÃgnaye vaiÓvÃnarÃya dvÃdaÓakapÃlaæ nirvapet saævatsaro và agnir vaiÓvÃnara÷ saævatsaram e«a prayuÇkte saævatsara etasmai jayati tam eva bhÃginam akas taæ vyamaug agnaye vaiÓvÃnarÃya dvÃdaÓakapÃlaæ nirvaped ya÷ kÃmayetÃnena rÃjemÃn yavÃn vrÅhÅn v ÃdadhÅyeti saævatsaro và agnir vaiÓvÃnara÷ saævatsaro 'nnÃdyasya pradÃtà tam eva bhÃgadheyenopÃsarat so 'smà annÃdyaæ prayachaty agnaye vaiÓvÃnarÃya dvÃdaÓakapÃlaæ nirvaped vÃruïaæ yavamayam carum ÃmayÃvinaæ yÃjayed varuïag­hÅto và e«a ya ÃmayÃvÅ varuïÃd evainaæ tena mu¤caty asau và Ãdityo 'gnir vaiÓvÃnaro 'munà và enam etaæ nig­hÅtaæ varuïo g­hïÃti tata enaæ muktvà yÃvÃn evÃsyÃtmà taæ varuïÃn mu¤cati vÃruïaæ caruæ nirvaped yavamayam iyantam agnaye vaiÓvÃnarÃya dvÃdaÓakapÃlaæ bhÆtikÃmaæ yÃjayed varuïag­hÅto và e«a yo bhÆtikÃmo varuïÃd evainaæ tena mu¤catÅyÃæÓ carur bhavaty etÃvÃn và Ãtmà yÃvÃn evÃsyÃtmà taæ varuïÃt muktvÃsau và Ãdityo 'gnir vaiÓvÃnaro 'mum enam anvÃrambhayaty amu«yainam Ãdityasya mÃtrÃæ gamayati //MS_2,1.2// \\ agnaye jÃtavedase '«ÂÃkapÃlaæ nirvaped dadhikrÃvïà ekÃdaÓakapÃlam agnaye vaiÓvÃnarÃya dvÃdaÓakapÃlaæ ya÷ sarvavedasÅ prathamÃm i«Âim ÃlabhetÃgnir và etasya tad veda yatrÃsye«Âaæ yatra suk­tam agnir evÃsmai tad vindaty amedhyo và e«a ya÷ sarvaæ dadÃti tad dadhikrÃvaivainaæ medhyaæ karoti saævatsaro và agnir vaiÓvÃnara÷ saævatsaro và etasya tad veda yatrÃsye«Âaæ yatra suk­taæ saævatsara evÃsmai tad vindaty agnaye surabhimate '«ÂÃkapÃlaæ nirvaped abhiÓasyamÃnaæ yÃjayed rathaprotaæ vai dÃrbhyam abhyaÓaæsaæs taæ kaulakÃvatÅ abrÆtÃæ tathà tvà yÃjayi«yÃvo yathà te 'nnam atsyanti yatra grÃmyasya paÓor nopaÓ­ïavas tad gacha yas tvà kaÓ copÃyat tÆ«ïÅm evÃsveti taæ ha sma vai vyÃghrà upaghrÃyaæ tÆ«ïÅm evÃpakrÃmanti tau vai tatraiva Óvo bhÆte yaj¤Ãyudhair anvetyÃgniæ mathitvÃgnaye surabhimate '«ÂÃkapÃlaæ niravapatÃæ tato và enaæ na paryav­¤jan yam abhiÓaæseyus tam etayà yÃjayed durabhi và etam Ãradyam abhiÓaæsanty e«Ã và agner bhe«ajà tanÆr yat surabhir bhe«ajam evÃsmà aka÷ surabhim enam aka÷ Óamayaty evÃgnaye pavamÃnÃyëÂÃkapÃlaæ nirvaped dadhikrÃvïà ekÃdaÓakapÃlam agnaye vaiÓvÃnarÃya dvÃdaÓakapÃlaæ punar etya g­he«u pavamÃna evainaæ punÃty agnir ni«Âapaty apÆto và e«a yam abhiÓaæsanti nainaæ dadhikrÃvà cana pÃvayÃækriyÃd iti khalu và Ãhus tad dadhikrÃvaivainaæ pÃvayati saævatsaro và agnir vaiÓvÃnara÷ saævatsara evainaæ svadayaty Ãgneyam a«ÂÃkapÃlaæ nirvaped agnÅ«omÅyam ekÃdaÓakapÃlaæ dyÃvÃp­thivÅyaæ dvikapÃlaæ ya÷ saægrÃmaæ jigÅ«en n­jyÃyaæ và jijyÃsed ­ddhyà evÃgneyo 'gnÅ«omÃbhyÃæ vai vÅryeïendro v­tram ahan v­traæ khalu và e«a hanti ya÷ saægrÃmaæ jayati n­jyÃyaæ và jinÃti tad vÃrtraghnam evaitad indro vai v­trÃya vajram udayachat taæ dyÃvÃp­thivÅ nÃnvamanyetÃæ tam etena bhÃgadheyenÃnvamanyetÃæ yad dyÃvÃp­thivÅyo vajrasyÃnumatyay atho anumatavajro 'sad iti sa yadà saægrÃmaæ jayen n­jyÃyaæ và jinÅyÃd athÃgneyam a«ÂÃkapÃlaæ nirvaped aindrÃgnam ekÃdaÓakapÃlaæ dyÃvÃp­thivÅyaæ dvikapÃlam ­ddhyà evÃgneyo 'gnÅ«omÃbhyÃæ vai vÅryeïendro v­tram ahan sa ojasà vÅryeïa vyÃrdhyata sa etam aindrÃgnam apaÓyat tenaujo vÅryam Ãtmann adhattaujasà và e«a vÅryeïa vy­dhyate ya÷ saægrÃmaæ jayati n­jyÃyaæ và jinÃty ojo vÅryam indrÃgnÅ ojasaivainaæ vÅryeïa samardhayato 'tha yad dyÃvÃp­thivÅyo ye evÃsmai vajram anvamaæsÃtÃæ tÃbhyÃm e«a bhÃga÷ kriyate //MS_2,1.3// agnÅ«omÅyam ekÃdaÓakapÃlaæ nirvaped brÃhmaïa÷ kÃmÃyÃgnÅ«omÅyo vai brÃhmaïo devatayà svÃm eva devatÃæ kÃmÃya bhÃgadheyenopÃsarat tà asmai kÃmaæ samardhayato yatkÃmo bhavaty agnÅ«omÅyam ekÃdaÓakapÃlaæ nirvaped brÃhmaïaæ bhÆtikÃmaæ yÃjayed devà vai satram Ãsata kuruk«etre 'gni÷ somà indras te 'bruvan yatamaæ na÷ prathamaæ yasa ­chÃt taæ na÷ saheti te«Ãæ vai somaæ yaÓa Ãrchat tam abhisamagachanta tasmÃt somam abhisaægachante sa hi yaÓasvitamas tad vai somo nyakÃmayata sa girim agachat tam agnir anvagachat tau girà agnÅ«omau samabhavatÃæ tasmÃt sadadi girà agnir dahati girau soma÷ sa và indra÷ Óithira ivÃmanyata so 'gnÅ«omà anvagachat tà abravÅd yÃjayataæ meti taæ và etayÃgnÅ«omà ayÃjayatÃæ tasmiæs tejo 'gnir adadhÃd indriyaæ somas tatà indro 'bhavad yo bhÆtikÃma÷ syÃt tam etayà yÃjayet teja evÃsminn agnir dadhÃtÅndriyaæ somo bhavaty evÃgnÅ«omÅyam ekÃdaÓakapÃlaæ nirvape¤ ÓyÃmÃkaæ vasantà brahmavarcasakÃmo 'gnÅ«omau vai brahmavarcasasya pradÃtÃrau tà eva bhÃgadheyenopÃsarat tà asmai brahmavarcasaæ prayachatas vasantà yajeta vasanto vai brÃhmaïasya ­tu÷ sva evÃsmà ­tau brahmavarcasaæ prayachato yat puro¬ÃÓas tenÃgneyo ya¤ ÓyÃmÃkas tena saumya÷ sarvam evÃgnÅ«omÃbhyÃæ havyaæ saæprÃdÃt tà asmai sarvaæ brahmavarcasaæ prayachata÷ saumÃgnÅ saæyÃjye syÃtÃæ tejo và agnir indriyaæ somas tejasà ca vÃvÃsmà etad indriyeïa cobhayato brahmavarcasaæ parig­hïÃti saumÃpau«ïaæ caruæ nirvapen nemapi«Âaæ paÓukÃma÷ somo vai retodhÃ÷ pÆ«Ã paÓÆnÃæ prajanayità soma evÃsmai reto dadhÃti pÆ«Ã paÓÆn prajanayati saumendraæ caruæ nirvapet purodhÃkÃma÷ saumyo vai brÃhmaïo devatayaindro rÃjanyo 'napado«yaæ khalu vai soma÷ prayachati tam eva bhÃgadheyenopÃsarat so 'smà anapado«yaæ rëÂraæ prayachaty ÃgnivÃruïaæ caruæ nirvapet samÃntam abhidruhyÃmayÃvÅ vÃn­taæ và e«a karoti ya÷ samÃntam abhidruhyati devatà và e«a Ãradyo 'n­taæ karoty agnir vai sarvà devatà atra vai sÃpi devatà yÃm Ãrat tata enaæ mu¤cati yad vÃruïo varuïÃd evainaæ tena mu¤cati tat kÃjavaæ và etat kriyate sarvasyÃve«Âi÷ sarvasya prÃyaÓcitti÷ //MS_2,1.4// saumÃraudraæ gh­te caruæ nirvape¤ ÓuklÃnÃæ vrÅhÅïÃæ brahmavarcasakÃma÷ svarbhÃnur và Ãsura÷ sÆryaæ tamasÃvidhyat taæ somÃrudrà abhi«ajyatÃæ tasya và etenaiva Óamalam apÃhatÃm etenÃsmiæs tejo 'dhattÃæ yo brahmavarcasakÃma÷ syÃt tam etayà yÃjayec chamalam evÃsyÃpahanti tejo 'smin dadhÃtÅyÃæÓ carur bhavaty etÃvÃn và Ãtmà yÃvÃn evÃsyÃtmà tÃvad asmiæs tejo dadhÃti Óuklà vrÅhayo bhavanti Óvetà gà ÃjyÃya duhanti teja evaitat saæbhriyate gh­taæ prok«aïaæ bhavati gh­tena mÃrjayante gh­te bhavati bhÆya evÃsimæs tejo dadhÃti yasyà rÃtryÃ÷ prÃtar yak«yamÃïa÷ syÃn nÃsya tÃæ rÃtrÅm apo g­hÃn prahareyur Ãpo vai ÓÃnti÷ Óamayeyur eva pariÓrite yÃjayanti tejasa÷ parig­hÅtyai sÃkaæ raÓmibhi÷ pracaranti sÃkam evÃsya rasmibhi÷ Óamalam apaghnanti ti«yÃpÆrïamÃse yÃjayet somo vai candramà rudras ti«ya÷ saæpraty evainà upÃsarat prÃcÅnaæ vai saumÅr o«adhaya÷ pratÅcÅnaæ raudrÅr na hi prÃcÅnaæ Óu«yanti Óu«yanti pratÅcÅnaæ manor ­co bhavanti manur vai yat kiæcÃvadat tad bhe«ajam evÃvadat tad bhe«ajatvÃyaivaitÃ÷ ÓakvarÅr bhavanti Óaktyai nÃrÃÓaæsÅr bhavanti ÓÃntyai kilÃsatvÃd và etasya bhayam ati hy apahanti saumÃpau«ïaæ caruæ nirvapen nemapi«Âaæ paÓukÃma÷ saumyo vai brÃhmaïo devatayà paÓava÷ pÆ«Ã svÃæ và etad devatÃæ paÓubhir baæhayate tvacam evÃk­ta //MS_2,1.5// \\ saumÃraudraæ caruæ nirvapet k­«ïÃnÃæ vrÅhÅïÃm abhicaran saumÅr và o«adhayas tata enaæ niryÃcya rudrÃyÃsya paÓÆn apidadhÃti k­«ïà vrÅhayo bhavanti tamo vai k­«ïaæ m­tyus tamo m­tyunaivainaæ grÃhayati Óaramayaæ barhir bhavati vaibhÅdaka idhma÷ Ó­ïÃd iti Óaramayaæ barhir bhavati vibhattyai vaibhÅdaka idhma÷ saumÃraudraæ caruæ nirvaped udaÓvity avicitÃnÃæ vrÅhÅïÃæ ya÷ kÃmayeta dvitÅyam asya loke janeyam iti saumÅr và imÃ÷ prajà dvitÅyam evÃsya loke janayati nemaæ Óaramayaæ barhir bhavati nemam aÓaramayaæ nemo vaibhÅdaka idhmo nemo 'vaibhÅdako dvitÅyam evÃsya loke janayati saumÃraudrÅm Ãmik«Ãæ nirvaped ÃmayÃvinaæ yÃjayed Ãgneyo vai pramÅta÷ saumyo jÅvann ubhayata evainaæ ni÷krÅïÃti payo vai puru«a÷ paya etasyÃmayati payasaivÃsya payo ni÷krÅïÃty apinaddhÃk«o hotà syÃt tam araïyaæ parÃïÅya vikÓÃpayet tasmà ana¬vÃhaæ dadyÃt taæ ghnÅta tasyÃÓnÅyÃd yat tasya nÃÓnÅyÃt pramÅyeta //MS_2,1.6// ÃgnÃvai«ïavam ekÃdaÓakapÃlaæ nirvaped abhicarann abhicaryamÃïo và sarasvatÅm apy Ãjyasya yajed agnir vai sarvà devatà devatÃbhir evÃsya devatÃ÷ praticarati vi«ïur yaj¤o yaj¤ena yaj¤aæ vÃk sarasvatÅ vÃcà vÃcaæ tad abhicaryÃbhiprÃyuktÃtho praticaryÃty eva prÃyuktÃgnÃvai«ïavaæ gh­te caruæ nirvapec cak«u«kÃmo 'gnir vai manu«yÃïÃæ cak«u«a÷ pradÃtà vi«ïur devÃnÃm etau vai cak«u«a÷ pradÃtÃrau tà eva bhÃgadheyenopÃsarat tà asmai cak«u÷ prayachato dhenvà vai gh­taæ payo 'na¬uhas taï¬ulÃs tan mithunaæ mithunaæ cak«ur mithunenaivÃsmai mithunaæ cak«ur janayata÷ payo vai gh­taæ payaÓ cak«u÷ payasaivÃsmai payaÓ cak«ur janayatas tejo vai gh­taæ tejaÓ cak«us tejasaivÃsmai tejaÓ cak«ur janayato hiraïyaæ dadÃty Ãyur vai hiraïyam ÃyuÓ cak«ur Ãyu«aivÃsmà ÃyuÓ cak«ur dadhÃti ÓatamÃnaæ bhavati ÓatÃyur vai puru«a÷ ÓatavÅrya Ãyur eva vÅryam Ãpnoty ÃgnÃvai«ïavam ekÃdaÓakapÃlaæ nirvaped abhicaryamÃïo 'gnir vai sarvà devatà vi«ïur yaj¤o devatÃÓ caiva yaj¤aæ cÃst­tyai madhyata÷ praviÓaty ÃgnÃvai«ïavam ekÃdaÓakapÃlaæ nirvapet saægrÃme sarasvatÅm apy Ãjyasya yajed agnir vai sarvà devatà devatÃbhir evÃsya devatÃ÷ praïudate vi«ïur yaj¤o yaj¤ena yaj¤aæ vÃk sarasvatÅ vÃcà vÃcaæ yadi manyeta prati purastÃc carantÅti dve puronuvÃkye kuryÃd ekÃæ yÃjyÃæ samam eva dvÃbhyÃæ kriyate 'ty ekayà prayuÇkta ÃgnÃvai«ïavaæ prÃtar a«ÂÃkapÃlaæ nirvapet sÃrasvataæ caruæ bÃrhaspatyaæ carum ÃgnÃvai«ïavam ekÃdaÓakapÃlaæ madhyaædine sÃrasvataæ caruæ bÃrhaspatyaæ carum ÃgnÃvai«ïavaæ dvÃdaÓakapÃlam aparÃhïe sÃrasvataæ caruæ bÃrhaspatyaæ caruæ yasya bhrÃt­vya÷ somena yajetÃgnir vai sarvà devatà devatÃbhir evÃsya devatà Ãpnoti vi«ïur yaj¤o yaj¤ena yaj¤aæ vÃk sarasvatÅ vÃcà vÃcaæ brahma b­haspatir brahmaïaivÃsya brahmÃpnoti kapÃlaiÓ chandÃæsi puro¬ÃÓai÷ savanÃni maitrÃvaruïam ekakapÃlaæ nirvapet payasyÃæ vÃnÆbandhyÃm evaitenÃpnoti sai«Ãdhvarakalpe«Âir yaj¤am evaitayÃpnoti //MS_2,1.7// ÃgnimÃrutaæ caruæ nirvaped v­«ÂikÃma÷ samÃnyà m­daÓ caruæ ca kuryu÷ kumbhaæ ca yasminn evÃgnau caruæ paceyus tasmin kumbhaæ dhÆpayeyur dhÆmo và asyÃmÆæ gachati nÃrcis tasmÃd etaæ dhÆpayanti na pacanti yadà havÅæÓy ÃsÃdayeyur atha dak«iïÃyÃæ ÓroïyÃæ kumbham ÃsÃdyodakena pÆrayeyur yadi purà saæsthÃnÃd vÅryetÃdya var«i«yatÅti brÆyÃd yadi saæsthite Óvo vra«Âeti brÆyÃd yadi ciram iva vÅryeta nÃddhà vidmeti brÆyÃd agnir và ito v­«Âim ÅÂÂe maruto 'mutaÓ cyÃvayanty ete vai v­«ÂyÃ÷ pradÃtÃras tÃn eva bhÃgadheyenopÃsarat te 'smai v­«Âiæ prayachanti mÃrutaæ caruæ nirvapet payasi praiyaÇgavaæ grÃmakÃmo và paÓukÃmo và p­ÓnÅnÃæ gavÃæ dugdhe p­ÓnÅnÃæ gavÃm Ãjyaæ syÃt tatrÃpi gomÆtrasyÃÓcotayeyu÷ p­Ónir vai yad aduhat sa priyaÇgur abhavad iyaæ vai p­Ónir vÃg và tasyà và etat payo yat priyaÇgava÷ svenaivainÃæ payasÃchaiti priyavatÅ yÃjyÃnuvÃkye bhavata÷ priyam enaæ sajÃtÃnÃæ karoti dvipadà ca catu«padà ca bhavato dvipadaÓ caivÃsmai catu«padaÓ ca paÓÆn avarunddhe yathà vatsa Ædhar abhyÃyachati vatsaæ và gaur evam enaæ sajÃtà abhyÃyachanti mÃrutaæ trayodaÓakapÃlaæ nirvaped yasya yamau putrau gÃvau và jÃyeyÃtÃæ nirvÅratÃæ vai puru«o yamo jÃta ÃÓÃste 'paÓutÃæ gaur yat trayodaÓaæ prajÃpatir vai trayodaÓaæ prajÃpatim evÃpnoti yad dvÃdaÓaæ saævatsarÃt tena yad gÃyatry anuvÃkyà saævatsarÃt tena yaj jagatÅ yÃjyà paÓubhyas tena yan mÃrutÅ«Âi÷ paÓubhyas tena mÃrutaæ saptakapÃlaæ nirvaped yatra vi¬ rÃjÃnaæ jijyÃsed agastyasya kayÃÓubhÅyaæ sÃmidhenÅÓ ca syur yÃjyÃnuvÃkyÃÓ cÃgastyo vai marudbhya uk«ïa÷ prauk«at tÃn indrÃyÃlabhata te vajram ÃdÃyÃbhyapataæs tÃn và etenÃÓamayat ta¤ Óamayaty evaitena saptakapÃlo bhavati sapta hi maruto vi¤ maruta÷ svenaivainÃn bhÃgadheyena Óamayati //MS_2,1.8// aindram ekÃdaÓakapÃlaæ nirvapen mÃrutaæ saptakapÃlaæ rÃjanyaæ bhÆtikÃmaæ yÃjayed aindro vai rÃjanyo devatayà mÃrutÅ vi¬ indriyenaivÃsmai viÓam upayunakty anukÃm asmai viÓam avivÃdinÅæ karoty aindram ekÃdaÓakapÃlaæ nirvapen mÃrutaæ saptakapÃlaæ ya÷ kÃmayeta viÓe ca k«atrÃya ca samadaæ kuryÃm ity aindrasyaindrÅm anÆcya mÃrutyà yajen mÃrutasya mÃrutÅm anÆcyaindryà yajet sva evaibhyo bhÃgadheye samadaæ karoti yadi kÃmayetÃturmuhyaæ syÃd iti pÆrvÃrdhe 'nyÃæ janatÃyà gÃæ nidadhyÃj jaghanÃrdhe 'nyÃm api te saægachete tÃvad aturmuhyaæ bhavati yadi kÃmayeta kalpetety ete eva havi«Å nirupya yathÃyathaæ yajet kalpate 'haindram ekÃdaÓakapÃlaæ nirvapen mÃrutaæ saptakapÃlam abhicarann upari«ÂÃd aindrasyÃvadyed adhastÃn mÃrutasyobhayata evainÃn ÃdÅpayati jye«ÂhataÓ ca kani«ÂhataÓ caindram ekÃdaÓakapÃlaæ nirvapen mÃrutÅm Ãmik«Ãæ rÃjanyaæ grÃmakÃmaæ yÃjayen madhya Ãmik«ÃyÃ÷ puro¬ÃÓaæ nidhÃyobhayasyÃvadyet k«atraæ và indro viï maruto viÓaæ và etan madhyata÷ praviÓati paryÆham avadyati viÓaivainaæ paryÆhati mÃrutam ekaviæÓatikapÃlaæ nirvaped abhicaran devaviÓà vai maruto na vai viÓà prattaæ ghnanti devaviÓa evainaæ niryÃcya st­ïute taæ barhi«adaæ k­tvà samayà sphyena vihanyÃt // idam aham amu«yÃmu«yÃyaïasyendravajreïa ÓiraÓ chinadmi // itÅndravajrenaivÃsya ÓiraÓ chinatty atha yat sphyo vajro vai sphyo vajreïaivainaæ st­ïute // enà vyÃghraæ pari«asvajÃnÃ÷ siæhaæ m­janti mahate dhanÃya / mahi«aæ na÷ subhvaæ tasthivÃæsaæ marm­jyante dvÅpinam apsv anta÷ // iti vajro và Ãpo yad etad apsumad yajur bhavati vajreïaivainaæ st­ïute //MS_2,1.9// agnaye pathik­te '«ÂÃkapÃlaæ nirvaped yasya praj¤Ãte«Âir atipadyeta bahi«pathaæ và e«a eti yasya praj¤ate«Âir atipadyate 'gnir vai devÃnÃæ pathik­t tam eva bhÃgadheyenopÃsarat sa enaæ panthÃm apinayaty ana¬vÃn dak«iïà sa hi panthÃm apivahaty agnaye vratapataye '«ÂÃkapÃlaæ nirvaped ya ÃhitÃgni÷ san pravased bahu và e«a vratam atipÃdayati ya ÃhitÃgni÷ san pravasati vratye hy ahani striyaæ vopaiti mÃæsaæ vÃÓnÃty agnir vai devÃnÃæ vratapatis tam eva bhÃgadheyenopÃsarat sa enaæ vratam Ãlambhayaty agnaye vratabh­te '«ÂÃkapÃlaæ nirvaped ya ÃhitÃgni÷ sann aÓru kuryÃd ÃnÅto và e«a devÃnÃæ ya ÃhitÃgnis tasmÃd etenÃÓru na kartavai na hi devà aÓru kurvanty agnir vai devÃnÃæ vratabh­d agnim etasya vratam agaæs tasmÃd evÃdhivratam Ãlabhate 'gnaye yavi«ÂhÃyëÂÃkapÃlaæ nirvaped abhicaryamÃïo yÃbhir evainam itara÷ prayuktibhir abhiprayuÇkte tà asmÃd yavi«Âho yoyÃvÃgnaye vÃjas­te '«ÂÃkapÃlaæ nirvapet saægrÃme vÃjaæ và e«a sisÅr«ati ya÷ saægrÃmaæ jigÅ«aty agnir vai devÃnÃæ vÃjas­t tam eva bhÃgadheyenopÃsarat so 'smai vÃjaæ dhÃvaty agnaye 'nÅkavate 'ÂÃkapÃlaæ nirvapet saægrÃme yadryag và agner anÅkam eti na tat pratidh­«e 'gnir evÃsmà anÅkÃni jayati vi«ïum apy Ãjyasya yajed ato vai vi«ïur imÃæl lokÃn udajayad vi«ïor evojjitim anv imÃæl lokÃn ujjayati praibhyo lokebhyo bhrÃt­vyaæ nudate 'gnaye rudravate '«ÂÃkapÃlaæ nirvaped ya÷ kÃmayeta rudrÃyÃsya paÓÆn apidadhyÃm ity agnir vai rudro rudrÃyaivÃsya paÓÆn apidadhÃti yadi kÃmayeta ÓÃmyed ity agnaye surabhimate '«ÂÃkapÃlaæ nirvaped e«Ã và agner bhe«ajà tanÆr yat surabhir bhe«ajam evÃsmà aka÷ surabhim enam aka÷ Óamayaty evÃgnaye 'nnavate 'nnÃdÃyÃnnapataye '«ÂÃkapÃlaæ nirvaped ya÷ kÃmayetÃnnavÃn annÃdo 'nnapati÷ syÃm ity agnir vai devÃnÃm annavÃn annÃdo 'nnapatis tam eva bhÃgadheyenopÃsarat sa enam annavantam annÃdam annapatiæ karoti //MS_2,1.10// agnaye rak«oghne '«ÂÃkapÃlaæ nirvaped yo rak«obhyo bibhÅyÃd indraæ vai rak«Ãæsy asacanta so 'gniæ prÃviÓat tÃni và enam abhisamam­Óan sa età vipru«o 'janayata yà imÃ÷ skÆyamÃnasya vipravante tÃni và agninaivÃpÃhatÃgnir vai devÃnÃæ rak«ohà tenaiva rak«Ãæsy apahate naktaæ yÃjayen naktaæ vai rak«Ãæsi prerate yarhy eva prerate tarhy enÃny apahate vÃmadevasya pa¤cadaÓa sÃmidhenÅÓ ca syur yÃjyÃnuvÃkyÃÓ ca vÃmadevaÓ ca vai kusitÃyÅ cÃjÅm ayÃtÃm Ãtmano÷ sà kusitÃyÅ vÃmadevarathasya kÆbaram achinat sÃparaæ nyÃplavata yugaæ và chetsyÃmÅ«Ãæ veti so 'gnim ukhyam avaik«ata sa etaæ mantram apaÓyat tÃm arcir udau«at sÃrci«Ã dahyamÃnà hradaæ prÃviÓat sa vÃva kausito hrado rak«Ãæsi vai sa tenÃpÃhata tad rak«Ãæsy evaitenÃpahata Ãgneyam a«ÂÃkapÃlaæ nirvaped yo rëÂre spardheta yo và kÃmayetÃnnÃda÷ syÃd iti devÃÓ ca và asurÃÓ cÃspardhanta tÃn gÃyatrÅ sarvam annaæ parig­hyÃntarÃti«Âhat te 'vidur yatarÃn và iyam upÃvartsyati ta idaæ bhavisyantÅti tasyÃæ và ubhaya aichanta tÃæ nÃmnopaipsan // dÃbhi // ity asurà Ãhvayan // viÓvakarman // iti devÃ÷ sà nÃnyatarÃæÓ canopÃvartata tÃæ devà etena yaju«Ãv­¤jata // ojo 'si saho 'si balam asi bhrÃjo 'si devÃnÃæ dhÃma nÃmÃsi viÓvam asi viÓvÃyu÷ sarvam asi sarvÃyur abhibhÆ÷ // iti saævatsaro vai gÃyatrÅ saævatsaro vai tad ati«Âhat saævatsaraæ và e«Ãæ tad annÃdyam av­¤jata tat saævatsaram evaitad annÃdyaæ yajamÃno bhrÃt­vyasya v­Çkte sai«Ã gÃyatrÅ«Âir atho Ãhur rëÂrasya saævarga iti //MS_2,1.11// aindrÃbÃrhaspatyaæ havir nirvaped yo rëÂrÅyo neva prastiÇnuyÃd aditir vai prajÃkam audanam apacat so¤Ói«Âam ÃÓnÃt taæ và indram antar eva garbhaæ santam ayasmayena dÃmnÃpaumbhat so 'pobdho 'jÃyata taæ và etena b­haspatir ayÃjayad aindrÃbÃrhaspatyena tasya tad dÃma svayam eva vyapadyata sa imà diÓo vajreïÃbhiparyÃvartata yo rëÂrÅyo neva prastiÇnuyÃt tam etena yÃjayed aindrÃbÃrhaspatyena paritato hi và e«a pÃpmanÃthai«a na prastiÇnoti b­haspataye nirupyata indrÃya kriyate sarvata evainaæ mu¤cati vajreïemà diÓo 'bhiparyÃvartate //MS_2,1.12// Ãdityà bhÃgaæ va÷ kari«yÃmy amum Ãmu«yÃyaïam avagamayata // iti brÆyÃd dhavir nirvapsyan sa etam Ãdityaæ gh­te caruæ nirvaped Ãdityà và imÃ÷ prajÃs tà evopÃsarat tà enam avagamayanti saptÃÓvatthà mayÆkhà antarvedi ÓayÅraæs tÃnt saæsthite rathavÃhanasya madhyame«ÃyÃm atihanyÃt // idam aham ÃdityÃn badhnÃmy Ãmu«yÃvagama÷ // ity ÃdityÃn và etad badhnÃti ta enaæ mok«amÃïà avagamayanti viÓo vÅryam apÃkrÃmat tad aÓvatthaæ prÃviÓat sa tena vÅryeïa bharbharÃbhavat tad viÓa evaitena vÅryam avarunddhe yadi saptasu nÃvagacched idhme tÃn api k­tvaitad eva havir nirvaped Ãdityà và imÃ÷ prajÃs tà evopÃsarat tà enam avagamayanti yady eva saptasu trir vai sapta saptÃdityÃs tÃn evopÃsarat tà enam avagamayanti yady ekatayÅ«u dvayÅ«u vÃvagached aparodhukà enaæ syur atha yat sarvÃsv avagachati tathà hÃnaparodhyo 'vagachati sa yadÃvagached athÃdityebhyo dhÃrayadvadbhyo gh­te caruæ nirvaped Ãdityà và aparoddhÃra Ãdityà avagamayitÃras ta enaæ dÃdhrati // adite 'numanyasva satyÃÓÅr iha mana÷ // iti niruddhasya rÃj¤a÷ padam ÃdadÅta tad ya÷ purastÃd grÃmyavÃdÅva syÃt tasya sabhÃyà abhivÃtaæ parÅtya vidhvaæsayeyu÷ // preta maruta÷ svatavasa enà viÓpatyÃmuæ rÃjÃnam abhi // iti tasya g­hÃd vrÅhÅn Ãhareyus tÃæs tredhà vicinuyÃd ye k­«ïÃs tÃn k­«ïÃjina upanahya nidadhyÃd ye ÓuklÃs tam Ãdityaæ gh­te caruæ nirvaped adityà và imÃ÷ prajÃs tà evopÃsarat tà enam avagamayanty atha yebhyo 'dhi vicinuyÃt tÃn udaÇ paretya valmÅkavapÃm udrujya juhuyÃt // yad adya te ghora Ãsan juhomy e«Ãæ bandhÃnÃæ pramocanÃya / yÃæ tvà jano bhÆmir iti pramandate nir­tiæ tvÃhaæ pariveda viÓvata÷ // iti nir­tig­hÅto và e«a yo niruddho nir­tyà evainaæ tena mu¤caty etad vai viÓam avÃgann atha và asya rÃjyam anvagataæ tad yo 'mÅ k­«ïà vrÅhayas taæ vÃruïaæ gh­te caruæ nirvaped varuïo vai devÃnÃæ rÃjà sa rÃjyasyÃvagamayità tam eva bhÃgadheyenopÃsarat sa enaæ rÃjyam avagamayaty etad vai nÃnÃviÓyam ubhayÅm evaitena viÓam avagachati daivÅæ ca mÃnu«Åæ ca //MS_2,2.1// @<[Page II,16]>@ sauryaæ gh­te caruæ nirvape¤ ÓuklÃnÃæ vrÅhÅïÃæ brahmavarcasakÃma÷ ÓatamÃno rukmo rajato 'dhastÃt syÃc chatamÃno rukmo harita upari«ÂÃd iha và asà Ãditya ÃsÅt tam ÃbhyÃæ parig­hyopari«ÂÃd ÃsÃæ prajÃnÃæ nyadadhur upari«ÂÃd và asà Ãditya imÃ÷ prajà adhi«adyÃttÅyaæ vai rajatÃsau hariïy ÃbhyÃm evainaæ parig­hyopari«ÂÃd ÃsÃæ prajÃnÃæ nidadhÃty upari«ÂÃd imÃ÷ prajà adhi«adyÃtti pa¤ca k­«ïalÃny api prayÃje«u juhuyÃd etair và asà Ãditya imÃn pa¤ca ­tÆn anu tejasvÅmà evainaæ pa¤ca diÓo 'nu tejasvinaæ karoti prÃjÃpatyaæ gh­te caruæ nirvape¤ Óatak­«ïalam Ãyu«kÃmo devà asurÃn hatvà m­tyor abibhayus te devÃ÷ prajÃpatim evopÃdhÃvaæs tÃn và etayà prajÃpatir ayÃjayat tato devà am­tatvam agachann am­taæ vai hiraïyam am­tam Ãyur am­tenaivai«v am­tam Ãyur ÃptvÃdadhÃd ya Ãyu«kÃma÷ syÃt tam etayà yÃjayed etad vai manu«yasyÃm­tatvaæ yat sarvam Ãyur ety am­taæ vai hiraïyam am­tam Ãyur am­tenaivÃsminn am­tam Ãyur Ãptvà dadhÃti tena sa sarvam Ãyur eti na purÃyu«a÷ pramÅyate Óatak­«ïalo bhavati ÓatÃyur vai puru«a÷ ÓatavÅrya Ãyur eva vÅryam Ãpnoti catvÃricatvÃri k­«ïalÃny avadyati sam­ddhyai sarvaæ brahmaïe parihartavà Ãha sarvaæ brahmaïi yaj¤aæ prati«ÂhÃpayati sarvam asmin brahmà vÅryaæ dadhÃty atho brahma vai brahmà brahmaïaivÃsmin brahmÃyur dadhÃti //MS_2,2.2// bÃrhaspatyaæ caruæ nirvapet purodhÃkÃmas tasya bÃrhaspatye jyoti«matÅ yÃjyÃnuvÃkye syÃtÃæ brahma vai b­haspatir bÃrhaspatyo brÃhmaïo devatayà svÃm eva devatÃæ purodhÃyà upÃsarat svainaæ devatà purodhÃæ gamayati yad vai lelÃyad vÅva bhÃti taj jyotis tasmÃj jyoti«matÅ yadi neva purodhÃæ gached aindrÃbÃrhaspatyaæ havir nirvaped brahma caiva k«atraæ ca sayujà akas tÃjag enaæ purodadhate bÃrhaspatyaæ caruæ nirvapet payasi grÃmakÃmo và paÓukÃmo và tasya bÃrhaspatye gaïavatÅ yÃjyÃnuvÃkye syÃtÃæ yo bahupuru«Âas tasya g­hÃt k«Åram Ãhareyu÷ syÃt svÃsÃæ gavÃæ dugdhaæ syÃd udakaæ pu«Âir evai«Ã saæbhriyate brahma vai b­haspatir b­haspatiÓ chandÃæsi chandobhir b­haspatir gaïÅ svÃæ và etad devatÃæ bhÆyi«ÂhenÃrpayati sajÃtair enaæ gaïinaæ karoti brÃhmaïaspatyaæ caruæ nirvapet saægrÃme tasya brÃhmaïaspatye vÅravatÅ vayasvatÅ yÃjyÃnuvÃkye syÃtÃæ chadir darÓe yÃjayed udbarhi÷ prastara÷ syÃd bÃïavanta÷ paridhayo vayÃæsi paraæ grÃmam ÃviÓanti tathà vij¤eyaæ je«yÃmà iti brahma vai brahmaïaspatir brahmaivopÃsarad brÃhmaïaspatyaæ caruæ nirvaped yatra kÃmayeta brahmabalaæ syÃd iti tasya brÃhmaïaspatye marutvatÅ yÃjyÃnuvÃkye syÃtÃæ brahma vai brahmaïaspatir viï maruto brahmaïi và etad viÓam adhi vinÃÓayati dra¬himne 'ÓithiratvÃya //MS_2,2.3// \\ bÃrhaspatyaæ caruæ nirvaped gÃrmutaæ paÓukÃma÷ prajÃpati÷ paÓÆn as­jata te 'smÃt s­«ÂÃ÷ paräca Ãyaæs tÃn b­haspatiÓ cÃnvaitÃæ te yatrÃvasaæs tata÷ Óakno garmud ajÃyata taæ và abravÅd anena mà yÃjayeti tena và enam ayÃjayat taæ paÓava upÃvartanta ya÷ paÓukÃma÷ syÃt tam etena yÃjayed upa hainaæ paÓavà Ãvartante yadà hi sa tam etenÃyÃjayad atha taæ paÓava upÃvartanta saumÃpau«ïaæ caruæ nirvaped gÃrmutaæ paÓukÃma÷ prajÃpati÷ paÓÆn as­jata te 'smÃt s­«ÂÃ÷ paräca Ãyaæs te«Ãæ pÆ«aïam adhipÃm akarot te yatrÃvasaæs tata÷ Óakno garmud ajÃyata taæ và Ãharad anena me prati«Âheti sa somo 'bravÅn mama và ak­«Âapacyam iti taæ saumÃpau«ïaæ niravapat taæ paÓava upÃvartanta ya÷ paÓukÃma÷ syÃt tam etena yÃjayed upa hainaæ paÓavà Ãvartante yadà hi sa tam etenÃyÃjayad atha taæ paÓava upÃvartanta somo vai retodhÃ÷ pÆ«Ã paÓÆnÃæ prajanayità soma evÃsmai reto dadhÃti pÆ«Ã paÓÆn prajanayati prÃjÃpatyaæ caruæ nirvaped gÃrmutaæ paÓukÃma÷ p­ÓnÅnÃæ gavÃæ dugdhe p­ÓnÅnÃæ gavÃm Ãjyaæ syÃt tatrÃpi gomÆtrasyÃÓcotayeyu÷ p­Ónir vai yad aduhat sa garmud abhavad iyaæ vai p­Ónir vÃg và tasyà và eta¤ Óiro yad garmutas tasmÃd etad Ãï¬am iva pÅyÆ«a iva taæ prÃjÃpatyaæ caruæ nirvapet paÓukÃma÷ prÃjÃpatyà vai paÓava÷ prajÃpati÷ paÓÆnÃæ prajanayità tam eva bhÃgadheyenopÃsarat so 'smai paÓÆn prajanayati vÃstvamayaæ raudraæ caruæ nirvaped yatra rudra÷ prajÃ÷ ÓamÃyeta vÃstor vai vÃstvaæ jÃtaæ vÃstvamayaæ khalu vai rudrasya svenaivainaæ bhÃgadheyena Óamayati tayà ni«Ãdasthapatiæ yÃjayet sà hi tasye«Âi÷ kÆtaæ dak«iïà karïo và gardabha÷ //MS_2,2.4// parame«Âhine dvÃdaÓakapÃlaæ nirvaped ya÷ kÃmayeta parame«ÂhÅ syÃm iti parame«ÂhÅ và e«a devÃnÃæ ya÷ parame«ÂhÅ parame«ÂhÅ rÃjanyo manu«yÃïÃæ tam eva bhÃgadheyenopÃsarat sa enaæ parame«Âhinaæ karoti tasmai dhanuÓ ca tisraÓ ca prayachet // agni« Âe teja÷ prayachatv indra indriyaæ pitryÃæ bandhutÃm // ity agnir evÃsmai teja÷ prayachatÅndraæ indriyaæ pitryÃæ bandhutÃæ vaiÓvadevaæ dvÃdaÓakapÃlaæ nirvaped bhrÃt­vyavÃæs taæ barhi«adaæ k­tvà samayà sphyena vyúhet // idam ahaæ mÃæ cÃmuæ ca vyúhÃmi // iti yaæ dvi«yÃt taæ yad adho 'vam­dyeta yac ca sphya ÃÓli«yet tad vi«ïava urukramÃyÃvadyed vi«ïur evainà antarà vikramate taæ puna÷ samÆhet // idam ahaæ mÃæ cÃmuæ ca samÆhÃmi // iti yo 'sya priya÷ syÃt taæ vaiÓvadevÅr và imÃ÷ prajÃs tÃbhir evetaraæ vyÆhati tÃbhir ÃtmÃnaæ samÆhatÅndrÃïyai caruæ nirvapet senÃyÃm utti«ÂhantyÃæ senà và indrÃïÅ brahmaïaivainÃæ purastÃn mukhato jityai saæÓyati balbajà apÅdhme syu÷ Óakno và ete 'dhyutthità nyÃyenaivainÃm abhinayati yat tasyÃæ senÃyÃæ vindeta sà dak«iïà vÃcaspataye caruæ nirvape¤ ÓrÅkÃmo yo vai vÃco 'dhyak«a÷ sa vÃcaspatis ta¤ ÓrÅkaraïam evaitat //MS_2,2.5// agnaye vasumate satÅnÃnÃm a«ÂÃkapÃlaæ nirvapet somÃya rudravate ÓyÃmÃkaæ carum indrÃya marutvate naivÃram ekÃdaÓakapÃlaæ varuïÃyÃdityavate yavamayaæ caruæ devà anyonyasya Órai«Âhye ti«ÂhamÃnÃÓ caturdhà vyudakrÃmann agnir vasubhi÷ somo rudrair indro marudbhir varuïa Ãdityais tÃn và etayà b­haspatir ayÃjayat saæj¤ÃnyÃta indram evÃbhisamÃvartantendram abhisamajÃnata tad ya etayà yajate tam evÃbhisamÃvartante tam abhisaæjÃnate tad Ãhur aindra ekÃdaÓakapÃla÷ kÃryà itÅndraæ hi te 'bhisamÃvartantendram abhisamajÃnata // \<Órai«Âhye : FN emended. Ed.: ÓrÅ«Âe. cf. 3.7.10:90.1>\ @<[Page II,20]>@ saæj¤Ãnaæ no divà paÓo÷ saæj¤Ãnaæ naktam arvata÷ / saæj¤Ãnaæ na÷ svebhya÷ saæj¤Ãnam araïebhya÷ saæj¤Ãnam aÓvinà yuvam ihÃsmabhyaæ niyachatam // sam indra rÃyà sam i«Ã rabhemahi saæ vÃjai÷ puruÓcandrair abhidyubhi÷ / saæ devyà pramatyà vÅraÓu«mayà goagrayÃÓvavatyà rabhemahi // \\ indravÃyÆ susaæd­Óà suhaveha havÃmahe / yathà na÷ sarvà ij jana÷ saægame sumanà asat // saæ vo manÃæsi saæ vratà sam ÃkÆtÅr anaæsata / amÅ ye vivratÃ÷ stha tÃn va÷ saænamayÃmasi // samÃnà và ÃkÆtÃni samÃnà h­dayÃni va÷ / samÃnam astu vo mano yathà va÷ susahÃsati // samÃno mantra÷ samiti÷ samÃnÅ samÃnaæ vrataæ saha cittam e«Ãm / samÃnaæ kratum abhimantrayadhvaæ samÃnena vo havi«Ã juhomi // saægachadhvaæ saæjÃnÅdhvaæ saæ vo manÃæsi jÃnatÃm / devà bhÃgaæ yathà pÆrve saæjÃnÃnà upÃsate //MS_2,2.6// Ãgneyam a«ÂÃkapÃlaæ nirvapet sÃvitraæ caruæ vÃyavyÃæ yavÃgÆæ pratidhug và bhaumam ekakapÃlaæ yasya hiraïyaæ naÓyed yo và hiraïyaæ vinded agnir và agre hiraïyam avindat sa savitrÃmantrayata na khalu vai kiæcana vÃyunÃnabhigatam asty asyÃæ vai sa tad avindad vittyà evÃgneya÷ prasavÃya sÃvitro 'bhinÅtyai vÃyavyÃtha yad bhaumo 'syÃæ hi sa tad avindad ete vai pradÃtÃras tÃn eva bhÃgadheyenopÃsarat te 'smai prayachanti sa yadà vinded athaitebhya eva nirvaped yair evÃvindat tÃn bhÃgina÷ karoty ahiæsÃyai prajÃpatir vai somÃya rÃj¤e duhitÌr adadÃn nak«atrÃïi sa rohiïyÃm evÃvasan netarÃsu tà anupeyamÃnÃ÷ punar agachaæs taæ rÃjayak«meïÃgrahayat sa nirasravat tasmÃd rÃjayak«mag­hÅto ni÷sravati sa vai prajÃpatim evopÃdhÃvat taæ prajÃpatir abravÅd ­taæ brÆhÅti sa ­tam abravÅd yathà sarvÃsv eva samÃvad vasÃnÅti tasmÃd e«a sarvÃsv eva samÃvad vasati tasmai vai prajÃpati÷ prÃyaÓcittim aichat tasmà amÃvÃsyÃyÃæ vaiÓvadevaæ caruæ niravapat tenÃsmai prÃyaÓcittim avindat so 'mum ÃpyÃyamÃnam anvÃpyÃyata vasÅyÃn abhavad yo rÃjayak«mag­hÅta÷ syÃt tasmà amÃvÃsyÃyÃæ vaiÓvadevaæ caruæ nirvaped etena vai sa tasmai prÃyaÓcittim avindat tenaivÃsmai prÃyaÓcittiæ vindaty amum evÃpyÃyamÃnam anvÃpyÃyate vasÅyÃn bhavati //MS_2,2.7// prajÃpatir vai devebhyo bhÃgadheyÃni vyakalpayat sa indro 'bravÅd yad atiricyate tan mameti tad và indriyam evÃtyaricyata tad imÃæl lokÃn Ærdhvam anÆdaÓrayata tan naikenÃpnon na dvÃbhyÃæ tat t­tÅyenÃptvÃvÃrunddha yat traya÷ puro¬ÃÓà bhavanty ebhyo và etal lokebhya indriyaæ vÅryam ÃptvÃvarunddha uttarauttara÷ puro¬ÃÓo jyÃyÃn bhavaty uttara uttaro hi loko jyÃyÃn indrÃya rÃj¤e prathama indrÃya svarÃj¤e madhyama indrÃyÃdhirÃjÃyottama etÃni vai sarvÃïÅndro 'bhavad rÃjyaæ svÃrÃjyam ÃdhirÃjyam etÃni sarvÃïi bhavati ya etair yajate sarvam etad bhavati ya evaæ veda prathamÃm anÆcya madhyamayà yajen madhyamÃm anÆcyottamayà yajed uttamÃm anÆcya prathamayà yajed evam asya sarvà anuvÃkyà bhavanti sarvà yÃjyà e«Ãæ lokÃnÃæ pratipraj¤Ãtyay atho anusaætatyaÅndrÃya gharmavate sÆryavatà ekÃdaÓakapÃlaæ nirvapet tejaskÃmas tejo vai gharmas teja÷ sÆryas teja evÃvarunddha indrÃyendriyavatà ekÃdaÓakapÃlaæ nirvapet paÓukÃma indriyaæ vai paÓava indra indriyasya pradÃtà tam eva bhÃgadheyenopÃsarat so 'smà indriyaæ paÓÆn prayachati //MS_2,2.8// \\ indrÃyÃrkavate 'Óvamedhavatà ekÃdaÓakapÃlaæ nirvapen niruddhaæ yÃjayed antaæ và e«a gato yo niruddho 'nto 'rko 'nto 'Óvamedho 'ntenaivÃsmà ante kalpayati vaÓà dak«iïà vaÓaæ mà nayÃd itÅndrÃyÃrkavate 'Óvamedhavatà ekÃdaÓakapÃlaæ nirvaped ya÷ kÃmayeta jane ma ­dhyetety anto và e«Ã ­ddhÅnÃæ yaj jano 'nto 'rko 'nto 'Óvamedho 'ntenaivÃsmà ante kalpayati vaÓà dak«iïà vaÓaæ mà nayÃd itÅndrÃyÃrkavate 'Óvamedhavatà ekÃdaÓakapÃlaæ nirvaped gataÓrÅr yadà vai Óriyo 'ntaæ gachaty atha pÃpÅyÃn bhavaty anto 'rko 'nto 'Óvamedho 'ntam evÃlabdha na pÃpÅyÃn bhavatÅndrÃyÃrkavate 'Óvamedhavatà ekÃdaÓakapÃlaæ nirvaped ya÷ kÃmayeta mahÃyaj¤o mopanamed ity ete và indrasya yaj¤iye tanvau yad arkaÓ cÃÓvamedhaÓ ca te evÃlabdha tÃbhyÃæ mahÃyaj¤am Ãlabhata indrÃya gharmavate sÆryavatà ekÃdaÓakapÃlaæ nirvaped indrÃya manyumate manasvatà ekÃdaÓakapÃlam indrÃyendriyavatà ekÃdaÓakapÃlam indrÃyÃrkavate 'Óvamedhavatà ekÃdaÓakapÃlaæ bhÆtikÃmaæ yÃjayed idaæ và indrasya gharmaÓ ca sÆryaÓ cedam asya manyuÓ ca manaÓ cedam asyendraÓ cendriyaæ cedam asyÃrkaÓ cÃÓvamedhaÓ caitÃni vai sarvÃïÅndro 'bhavad etÃni sarvÃïi bhavati ya etair yajate sarvam etad bhavati ya evaæ veda //MS_2,2.9// indrÃyÃæhomucà ekÃdaÓakapÃlaæ nirvaped ÃmayÃvinaæ yajayed e«Ã và indrasya bhe«ajà tanÆr yad aæhomuk tam eva bhÃgadheyenopÃsarat sa enam aæhaso mu¤catÅndrÃya trÃtra ekÃdaÓakapÃlaæ nirvaped yo jyÃnyà mÃraïÃd aparodhÃd và bibhÅyÃd indro vai trÃtendro 'paroddhà tam eva bhÃgadheyenopÃsarat sa enaæ trÃyata indrÃyÃnv­javà ekÃdaÓakapÃlaæ nirvapej jye«Âhabandhur indriyaæ vai jye«Âhabandhur indriyeïaivainÃn anv­jÆn kuruta indrÃya prababhrÃyaikÃdaÓakapÃlaæ nirvapet saægrÃme pravabhro và indro v­trÃya vajraæ prÃharat prababhra evaibhyo vajraæ praharatÅndrÃya vaim­dhÃyaikÃdaÓakapÃlaæ nirvapet saægrÃme m­dho và e«a vihanti ya÷ saægrÃmaæ jayati m­dha eva vihata indrÃyÃbhimÃtighna ekÃdaÓakapÃlaæ nirvapet saægrÃme 'bhimÃtÅr và e«a hanti ya÷ smÃgrÃmaæ jayaty abhimÃtÅr eva hata indrÃyÃbhimÃti«Ãhà ekÃdaÓakapÃlaæ nirvaped ya÷ kÃmayeta vi«aheyÃbhayaæ me syÃd itÅndro vai v­trÃya vajram udayachat taæ dÃnavà nÃnvamanyanta tam etena bhÃgadheyenÃnvamanyanta tato vai so 'bhimÃtÅr ahan v­tram ahan v­traæ khalu và e«a hanti ya÷ saægrÃmaæ jayati tad vÃrtraghnam evaitat //MS_2,2.10// \\ aindram ekakapÃlaæ nirvapen niruddhaæ yÃjayed à prehi paramasyÃ÷ parÃvatà iti yÃjyÃnuvÃkye syÃtÃæ parÃvataæ và e«a gato yo niruddha÷ parÃvata evainam adhy ÃptvÃvagamayaty aindraæ trayodaÓakapÃlaæ nirvapen niruddhaæ yÃjayed atiriktaæ vai trayodaÓam atirikto niruddho 'tiriktÃd evainam atiriktam ÃptvÃvagamayatÅndrÃya vajriïà ekÃdaÓakapÃlaæ nirvaped indrÃya v­traghna ekÃdaÓakapÃlam indrÃya v­tratÆrà ekÃdaÓakapÃlaæ yasya bhrÃt­vya÷ somena yajeta vajraæ và e«a bhrÃt­vyÃyo¤Órayati ya÷ somena yajate yad vajriïe vajreïaivÃsya vajraæ st­ïute yad v­traghne bhrÃt­vyo vai v­tro hanty evainaæ yad v­tratÆre bhrÃt­vyo vai v­tras taraty evainam indrÃya k«etraæjayÃyaikÃdaÓakapÃlaæ nirvaped ya÷ k«etre paÓu«u và vivadetendro vai devÃnÃæ k«etraæjayas tam eva bhÃgadheyenopÃsarat so 'smai k«etraæ paÓÆn jayatÅndrÃyÃdhirÃjÃyaikÃdaÓakapÃlaæ nirvaped yatra rÃjÃna÷ sad­Óà iva syur indro vai devÃnÃm adhirÃjas tam eva bhÃgadheyenopÃsarat sa enam ÃdhirÃjyaæ gamayati //MS_2,2.11// indrÃya manyumate manasvatà ekÃdaÓakapÃlaæ nirvapet saægrÃme manyunà vai vÅryaæ kriyata indriyeïa jayati vÅryaæ caivai«v indriyaæ ca jityai dadhÃti manyave caruæ nirvapet saægrÃme manyunà vai vÅryaæ kriyate vÅryam evai«u jityai dadhÃti yaæ jÅvagrÃhaæ g­hïÅyus taæ vik­nteyur manyo÷ svid eva satyam akar indrÃya manasvatà ekÃdaÓakapÃlaæ nirvaped ya÷ kÃmayeta punya÷ syÃm anÃdh­«ya iti mano vai ÓrÅs tvi«i÷ Óriyam evÃsmiæs tvi«iæ dadhÃti saævatsaraæ nu purà manaso na kÅrtayet saævatsareïa và anÃptam Ãpyate saævatsareïaivÃsmà Ãptvà Óriyaæ tvi«iæ dadhÃti //MS_2,2.12// yasya sÃnnÃyyaæ candramà abhyudiyÃd ye puro¬ÃÓyÃ÷ syus tÃæs tredhà kuryÃd ye madhyamÃs tam agnaye dÃtre '«ÂÃkapÃlaæ nirvaped ye sthavi«ÂhÃs tam indrÃya pradÃtre dadhaæÓ caruæ ye k«odi«ÂhÃs taæ vi«ïave Óipivi«ÂÃya Ó­te carum agnir vai madhyamasya dÃtendro jye«Âhasya pradÃtÃtha yat k«odi«Âhaæ ta¤ Óipivi«Âaæ tad Ãpnoti paÓÆn eva somo và etasyÃtiricyate yasya sÃnnÃyyaæ candramà abhyudeti sa vai paÓÆn evÃbhyatiricyate ya÷ paÓukÃma÷ syÃt so 'mÃvÃsyÃm i«Âvà vatsÃn apÃkuryÃd ye puro¬ÃÓyÃ÷ syus tÃæs tredhà kuryÃd ye k«odi«ÂhÃs tam agnaye sanimate '«ÂÃkapÃlaæ nirvaped ye madhyamÃs taæ vi«ïave Óipivi«ÂÃya Ó­te caruæ ye sthavi«ÂhÃs tam indrÃya pradÃtre dadhaæÓ carum agnir evÃsmai tad vindati yad iha vi«ïus tad yad antarik«a indras tad yad divi satvÃno gà ichanti yad ete taï¬ulà vibhÃjyante satvÃno và eta e«ÂÃro 'bhiroddhÃra evÃgneyam a«ÂÃkapÃlaæ nirvaped gataÓrÅs tasya gaur dhenur dak«iïà sa prÃÇ prayÃya vai«ïavaæ trikapÃlaæ tasya va¬abà dhenur dak«iïà sa prÃÇ prayÃya giriæ gatvÃpo và prajÃpatyaæ gh­te caruæ tasya puru«Å dhenur dak«iïà yad Ãgneya imÃæ tenÃkramate yad vai«ïavo 'ntarik«aæ tena yat prÃjÃpatyo 'muæ tena lokaæ yat prÃÇ prayÃty abhi svid evÃkramÅd yad giriæ gachaty apo vÃntaæ svid evÃgan yat tisro dhenavo dak«iïà trayo và ime lokà imÃn asmai lokÃn dhenur akar imÃn asmai lokÃn pradÃpayati prattÃn ha và asmà imÃæl lokÃn duhe ya evaæ veda saumendraæ caruæ nirvape¤ ÓyÃmÃkaæ somavÃmina indro vai tva«Âu÷ somam apibad anupahÆyamÃnas tasyordhva÷ somapÅtho 'patat te ÓyÃmÃkà abhavant somapÅthena và e«a vy­dhyate ya÷ somaæ vamiti yat saumya÷ somapÅthenaivainaæ samardhayatÅndriyeïa và e«a vÅryeïa vy­dhyate ya÷ somaæ vamiti yad aindra indriyeïaivainaæ vÅryeïa samardhayati Óithira iva hi và etasya somapÅtho 'thai«a somaæ vamiti ya¤ ÓyÃmÃkataï¬ulai÷ ÓrÅïÃti somapÅthasya dh­tyai //MS_2,2.13// \\ Ãgneyam a«ÂÃkapÃlaæ nirvapen maitrÃvaruïÅæ payasyÃm ÃmayÃvinaæ yÃjayed ­ddhyà evÃgneyo 'tho asthanvantam evainaæ k­tvà prati«ÂhÃpayatÅÓvarà vai payasyà ­te paÓor aÓÃntà nirm­ja÷ paÓur apy Ãlabhya÷ Óantyà anirmÃrgÃyaite vai paÓavo yad vrÅhayaÓ ca yavÃÓ ca yad vrÅhimaya÷ puro¬ÃÓo bhavati tenaiva paÓur Ãlabhyate ÓÃntyà anirmÃrgÃya maitrÃvaruïÅ brÃhmaïasya syÃn maitrÃvaruïo hi brÃhmaïo devatayaindravÃruïÅ rÃjanyasya syÃd aindravÃruïo hi rÃjanyo devatayÃgnivÃruïÅ vaiÓyasya syÃd agnir vai sarvà devatà atra vaiÓyasyÃpi devatÃmayÃvinaæ yÃjayet svÃm eva devatÃæ prÃyaÓcittyà upÃsarad varuïag­hÅto và e«a ya ÃmayÃvÅ varuïÃd evainaæ tena mu¤cati payo vai puru«a÷ paya etasyÃmayati payasaivÃsya payo ni«krÅïÃti yad vyÆhati vik­tya hi Óalyaæ madhyato nirharanti tad yak«maæ vÃvÃsyaitan madhyato nirharanty atha yat puna÷ samuhyÃgnaye samavadyati yathà Óalyaæ nirh­tyo«ïÅ«eïa ve«Âayanty evaæ tad bhÆtikÃmaæ yÃjayet svÃm eva devatÃæ prÃyaÓcittyà upÃsarad varuïag­hÅto và e«a yo bhÆtikÃmo varuïÃd evainaæ tena mu¤cati payo vai puru«a÷ paya e«a ichati yo bhÆtim ichati payasaivÃsmai payo 'varunddhe yad vyÆhati yaj¤asya gopÅthÃyÃtha yat puna÷ samÆhati bhÆtyaivainaæ samÆhati grÃmakÃmaæ yÃjayet svÃm eva devatÃæ prÃyaÓcittyà upÃsarad varuïag­hÅto và e«a yo grÃmakÃmo varuïÃd evainaæ tena mu¤cati payo vai puru«a÷ paya e«a ichati yo grÃmam ichati payasaivÃsmai payo 'varundddhe yad vyÆhati yaj¤asya gopÅthÃyÃtha yat puna÷ samÆhati grÃmeïaivainaæ samÆhaty ekakapÃlÃn juhoty atrÃtra vai varuïasya pÃÓÃs tata enaæ mu¤cati yan nÃnà juhuyÃd vikar«a÷ sa yaj¤asyÃgnau sarve hotavyÃ÷ sam­ddhyai // yà vÃæ mitrÃvaruïà ojasyà tanÆs tayà vÃæ vidhema tayemam amuæ mu¤catam aæhaso yà vÃæ mitrÃvaruïau sahasyà tanÆs tayà vÃæ vidhema tayemam amuæ mu¤catam aæhaso yà vÃæ mitrÃvaruïau yÃtavyà tanÆs tayà vÃæ vidhema tayemam amuæ mu¤catam aæhaso yà vÃæ mitrÃvaruïau rak«asyà tanÆs tayà vÃæ vidhema tayemam amuæ mu¤catam aæhaso yà vÃæ mitrÃvaruïà ojasyà sahasyà yÃtavyà rak«asyà tanÆs tayà vÃm avidhÃma tayemam amum amauktam aæhaso yas te rÃjan varuïa deve«u pÃÓas taæ ta etenÃvayaje tasmai te svÃhà yas te rÃjan varuïÃnne pÃÓas taæ ta etenÃvayaje tasmai te svÃhà yas te rÃjan varuïa dvipÃtsu catu«pÃtsu paÓu«u pÃÓas taæ ta etenÃvayaje tasmai te svÃhà yas te rÃjan varuïau«adhÅ«u vanaspati«v apsu p­thivyÃæ dik«u pÃÓas taæ ta etenÃvayaje tasmai te svÃhà // ete vai varuïasya pÃÓÃs tata enaæ mu¤cati //MS_2,3.1// vaiÓvadevaæ caruæ nirvaped bhrÃt­vyavÃn devÃÓ ca và asurÃÓ cÃspardhanta te devÃ÷ saægrahaïenÃyajanta te yat kiæcÃsurÃïÃæ svam ÃsÅt tat samag­hïan manÃæsi vÃvai«Ãæ tat samag­hïaæs te 'manasa÷ parÃbhavan bhrÃt­vyavÃn yajeta manograhaïaæ và etan manÃæsi và etad bhrÃt­vyÃïÃæ saæg­hïÃti te 'manasa÷ parÃbhavanti grÃmakÃmo yajeta manograhaïaæ và etan manÃæsi và etat sajÃtÃnÃæ saæg­hïÃti te 'smÃn manog­hÅtà nÃpayanti sarve«Ãæ sajÃtÃnÃæ g­hÃd Ãjyam Ãhareyur yÃvatÃm eva kiyatÃæ ca g­hÃd Ãjyam Ãharanti te«Ãæ sarve«Ãæ manÃæsi saæg­hïÃti te 'smÃn manog­hÅtà nÃpayanty Ãmanena juhoty Ãmanasa evainÃn karoti // Ãmanasya deva ye sajÃtÃ÷ samanasas tÃn ahaæ kÃmaye h­dà te mÃæ kÃmayantÃæ h­dà tÃn mà Ãmanasas k­dhi svÃhÃmanasya deva ye putrÃ÷ samanasas tÃn ahaæ kÃmaye h­dà te mÃæ kÃmayantÃæ h­¬Ã tÃn mà Ãmanasas k­dhi svÃhÃmanasya deva yÃ÷ striya÷ samanasas tà ahaæ kÃmaye h­dà tà mÃæ kÃmayantÃæ h­dà tà mà Ãmanasas k­thi svÃhÃmanasya deva ye paÓava÷ samanasas tÃn ahaæ kÃmaye h­dà te mÃæ kÃmayantÃæ h­dà tÃn mà Ãmanasas k­dhi svÃhà // @<[Page II,29]>@ ete vai sajÃtÃ÷ sajÃtà iva putrà iva striya iva paÓava iva tair ÃtmÃnam abhisaæyuÇkte tair bhavati p­«atÅ gaur dhenur dak«iïà sà hi vaiÓvadevy atha yad vaiÓvadevÅ«Âir vaiÓvadevÅr và imÃ÷ prajÃs tà evÃvÃrunddha tà Ãdyà ak­ta bahirÃtmaæ vai prayÃjÃnuyÃjà Ãtmà devatà yat prayÃjÃnuyÃjÃnÃæ purastÃd vopari«ÂÃd và juhuyÃd bahirÃtmaæ sajÃtÃn dadhÅtÃtha yan madhyato juhoti madhyata eva sajÃtÃn Ãtman dhatte yadi kÃmayeta tÃjag eyus tÃjak pareyur iti dÃrumayeïa juhuyÃc carÃcarà hi vanaspatayo yadi kÃmayeta dhruvÃ÷ syu÷ k­chrÃd eyur iti m­nmayena juhuyÃt // dhruvà hÅyaæ dhruvo si dhruvas tvaæ deve«v edhi dhruvo 'haæ sajÃte«u bhÆyÃsaæ priya÷ sajÃtÃnÃm ugraÓ cettà vasuvid ugro 'sy ugras tvaæ deve«v edhy ugro 'haæ sajÃte«u bhÆyÃsaæ priya÷ sajÃtÃnÃm ugraÓ cettà vasuvid abhibhÆr asy abhibhÆs tvaæ deve«v edhy abhibhÆr ahaæ sajÃte«u bhÆyÃsaæ priya÷ sajÃtÃnÃm ugraÓ cettà vasuvit paribhÆr asi paribhÆs tvaæ deve«v edhi paribhÆr ahaæ sajÃte«u bhÆyÃsaæ priya÷ sajÃtÃnÃm ugraÓ cettà vasuvit sÆrir asi sÆris tvaæ deve«v edhi sÆrir ahaæ sajÃte«u bhÆyÃsaæ priya÷ sajÃtÃnÃm ugraÓ cettà vasuvit // ete vai sajÃtÃs tÃn asmin dadhÃti tÃn asmÃd anapakramiïa÷ karoti //MS_2,3.2// athai«o 'Óva÷ pratig­hyate sa và ubhayatodan pratig­hÅto nirbabhasty asyendriyaæ ca paÓÆæÓ ca varuïo và aÓvo varuïadevatyo yo và aÓvaæ pratig­hïÃti varuïaæ sa prasÅdati tad aÓvahavi«Ã ya«Âavyaæ nirvaruïatvÃya catu«kapÃlà bhavanti catu«pÃd và aÓva÷ kapÃlair evainam Ãpnoti yÃvanto 'ÓvÃs tÃvanta÷ puro¬ÃÓà bhavanti sarvata evainaæ mu¤caty eko 'dhi bhavati yan nopasmarati tasmà eva sa ya÷ puna÷ pratigrahi«yant syÃn na sa yajeta yad dhi puna÷ pratig­hïÅyÃt punar varuïaæ prasÅded atha ya÷ puna÷ pratigrahÅ«yant syÃt tasya vÃruïà nemÃ÷ syu÷ sauryavÃruïà nemà yad vÃruïo varuïÃd evainaæ tena mu¤caty atha yat saurya÷ svÃm eva devatÃm upapratig­hïÃty Ãtmano 'hiæsÃyay ekaviæÓati÷ sÃmidhenÅr bhavanty asà Ãditya ekaviæÓa÷ prajÃpatir asà Ãditya÷ prÃjÃpatyo 'Óvo yÃvÃn evÃÓvas tam Ãpnoti sarve và anye paÓavo yonimanta÷ puru«ayonayo 'yonir aÓvo 'psujà yad e«o 'ponaptrÅyaÓ carur bhavati yonimantam evainam aka÷ sva evainaæ yonau prati«ÂhÃpayati // yas te rÃjan varuïa gÃyatrachandÃ÷ pÃÓo brahman prati«Âhitas taæ ta etenÃvayaje tasmai te svÃhà yas te rÃjan varuïa tri«ÂupchandÃ÷ pÃÓa÷ k«atre prati«Âhitas taæ ta etenÃvayaje tasmai te svÃhà yas te rÃjan varuïa jagacchandÃ÷ pÃÓo viÓi prati«Âhitas taæ ta etenÃvayaje tasmai te svÃhà yas te rÃjan varuïÃnu«ÂupchandÃ÷ pÃÓo dik«u prati«Âhitas taæ ta etenÃvayaje tasmai te svÃhà // chandÃæsi vai varuïasya pÃÓÃs tair enaæ g­hïÃti yair enaæ g­hïÃti tair enaæ mu¤caty aponaptrÅyÃbhyÃæ dvÃbhyÃæ juhoti ya evÃpsavyo varuïas tata enaæ mu¤cati //MS_2,3.3// agner Ãyur asi tenÃsmà amu«mà Ãyur dehÅndrasya prÃïo 'si prÃïaæ dehy amu«mai yasya te prÃïa÷ svÃhà pitãïÃæ prÃïo 'si prÃïaæ dattÃmu«mai ye«Ãæ va÷ prÃïa÷ svÃhà viÓve«Ãæ devÃnÃæ prÃïo 'si prÃïaæ dattÃmu«mai ye«Ãæ va÷ prÃïa÷ svÃhà b­haspate÷ prÃïo 'si prÃïaæ dehy amu«mai yasya te prÃïa÷ svÃhà prajÃpate÷ prÃïo 'si prÃïaæ dehy amu«mai yasya te prÃïa÷ svÃhà // @<[Page II,31]>@ yan navam ait tan navanÅtam abhavad yad asarpat tat sarpi÷ / yad aghriyata tad gh­tam // gh­tasya panthÃm am­tasya nÃbhim indreïa dattaæ prayataæ marudbhi÷ / tat tvà vi«ïur anvapaÓyat tat tve¬Ã gavy airayat // pÃvamÃnasya tvà stomena gÃyatrasya vartanyopÃæÓos tvà vÅryeïots­je b­hatà tvà rathaætareïa trai«Âubhyà vartanyà Óukrasya tvà vÅryeïoddhare 'gne« Âvà mÃtrayà jÃgatyà vartanyà devas tvà savitonnayatu jÅvÃtvai jÅ vanasyÃyai // idaæ varco agninà dattam ÃgÃn mahi rÃdha÷ saha ojo balaæ yat / dÅrghÃyutvÃya ÓataÓÃradÃya pratig­bhïÃmi mahata indriyÃya // imam agnà Ãyu«e varcase k­dhi tigmam ojo varuïa soma rÃjan / mÃtevÃsmà adite Óarma yacha viÓve devà jarada«Âir yathÃsat // agnir Ãyus tasya manu«yà Ãyu«k­tas tenÃyu«Ãyu«mÃn edhi brahmÃyus tasya brÃhmaïà Ãyu«k­tas tenÃyu«Ãyu«mÃn edhi yaj¤a Ãyus tasya dak«iïà Ãyu«k­tas tenÃyu«Ãyu«mÃn edhy am­tam Ãyus tasya devà Ãyu«k­tas tenÃyu«Ãyu«mÃn edhy aÓvino÷ prÃïo 'si tau te prÃïaæ dattÃæ tena jÅva mitrÃvaruïayo÷ prÃïo 'si tau te prÃïaæ dattÃæ tena jÅva b­haspate÷ prÃïo 'si sa te prÃïaæ dadÃtu tena jÅva prajÃpate÷ parame«Âhina÷ prÃïo 'si sa te prÃïaæ dadÃtu tena jÅva //MS_2,3.4// @<[Page II,32]>@ ÃgnÃvai«ïavam ekÃdaÓakapÃlaæ nirvapet sÃrasvataæ caruæ bÃrhaspatyaæ caruæ pÆrvedyur ÃmayÃvinaæ yÃjayed agnir vai sarvà devatà vi«ïur yaj¤o devatÃbhiÓ caivÃsmin yaj¤ena cÃyur dadhÃti vÃk sarasvatÅ brahma b­haspatir vÃcà caivÃsmin brahmaïà cÃyur dadhÃty atho prÃïà vai devatÃ÷ prÃïÃn và etat pÆrvedyur g­hÅtvopavasati sa Óvo bhÆta Ãgneyam a«ÂÃkapÃlaæ nirvapet saumyaæ payasi carum Ãdityaæ gh­te caruæ vÃruïaæ caruæ yavamayam iyantam agnaye vaiÓvÃnarÃya dvÃdaÓakapÃlam ÃmayÃvinaæ yÃjayed yo vai pramÅyate 'gniæ tasya ÓarÅraæ gachati somaæ raso yad Ãgneya÷ ÓarÅram evÃsya tena ni«krÅïÃti yat saumyo rasaæ tena yÃvÃn eva taæ ni«krÅyeyaæ và aditir asyÃm adhi prajÃ÷ prajÃyante 'syÃm evainam adhi prajÃnayatÅyÃæÓ carur bhavaty etÃvÃn và Ãtmà yÃvÃn evÃsyÃtmà taæ varuïÃn muktvà saævatsaro và agnir vaiÓvÃnara÷ saævatsara evainaæ prati«ÂhÃpayati saævatsarÃyu«am enaæ karoty agner Ãyur asi tenÃsmà amu«mà Ãyur dehÅty agnir vai manu«yÃïÃm Ãyu«a÷ pradÃtà so 'smà Ãyu÷ prayachati pa¤cabhir juhoti pÃÇkta÷ puru«o yÃvÃn eva puru«as taæ samÅrayati yÃvÃn eva puru«as taæ samÅrayitvÃyaæ vÃva ya÷ pavata e«a prÃïa Ãbhyo và e«a digbhyo 'dhipavata etaddevatyà và imà diÓo yathÃdevataæ vÃvainam etad Ãbhyo digbhyo 'dhi samÅrayitvà prÃïÃn asmin dadhÃti // yan navam ait tan navanÅtam abhavad yad asarpat tat sarpi÷ / yad aghriyata tad gh­tam // iti gh­tasya và etan mahimÃnam udÃca«Âe 'tho mahayaty evainat pÃvamÃnasya tvà stomena gÃyatrasya vartanyopÃæÓos tvà vÅryeïots­jà iti yathà và idaæ vadhyam uts­jaty uddharaty unnayaty evaæ tad etÃvad và asti stomà grahÃÓ chandÃæsi yÃvad evÃsti tenÃsmà Ãyur dadhÃti yaj¤enÃsmà Ãyur dadhÃti sarva ­tvija÷ paryÃhu÷ sarve và eta etasmai cikitsanti sarva evÃsmà Ãyur dadhati brahmaïo hastam Ãlabhya paryÃhur brahma vai brahmà brahmaïaivÃsmin brahmÃyur dadhÃti hiraïyÃd adhi gh­taæ ni«pÃyayanty am­taæ vai hiraïyam Ãyur gh­tam am­tÃd evainam adhy Ãyur ni«pÃyayanti nir iva dhayaty Ãyur evÃtman dhatte tad asmà ÃbadhnÃty Ãyu«ainaæ samardhayaty ÃgneyyÃbadhnÃty agnir vai sarvà devatÃ÷ sarvÃbhir evÃsmin devatÃbhir Ãyur dadhÃty agnir Ãyus tasya manu«yà Ãyu«k­tas tenÃyu«Ãyu«mÃn edhÅti yo vai devÃn Ãyu«mataÓ cÃyu«k­taÓ ca veda sarvam Ãyur eti na purÃyu«a÷ pramÅyata ete vai devà Ãyu«mantaÓ cÃyu«k­taÓ ca yad ime prÃïÃs te 'sminn Ãyur dadhaty aÓvino÷ prÃïo 'si tau te prÃïaæ dattÃæ tena jÅvetÅme và ete prÃïÃs tÃn asmin dadhÃti tÃn asmÃd anapakramiïa÷ karoti daÓa deyà daÓa hy Ãtman prÃïÃ÷ prÃïÃn asmin dadhÃty aÓvo deyo vÃso deyaæ hiraïyaæ deyaæ gaur deyo varo deyo bahu deyam //MS_2,3.5// \\ \\ Ãgneyam a«ÂÃkapÃlaæ nirvaped aindraæ pa¤cakapÃlaæ dadhi madhu gh­taæ dhÃnà udakaæ tat saæs­«Âaæ bhavaty aryamïe carur bhavati Æddhyà evÃgneya aindra÷ pa¤cakapÃla÷ pÃÇkto yaj¤a÷ paÇktÅ yÃjyÃnuvÃkye pÃÇktÃ÷ paÓava÷ pÃÇkta÷ puru«o yÃvÃn eva puru«as tam Ãpnoti sa sarvo bhÆtvà paÓÆn Ãpnoti paÓava iva hy etat saæs­«Âam atho yÃvanta eva paÓavas tÃn asmai saæs­jati tad Ãhur aindra ekÃdaÓakapÃla÷ kÃryà iti aindrà hi paÓavo 'tho Ãhu÷ prÃjÃpatyaæ kÃryam iti prÃjÃpatyà hi paÓava÷ prajÃpati÷ paÓÆnÃæ prajanayità tam eva bhÃgadheyenopÃsarat so 'smai paÓÆn prajanayaty athai«o 'ryamïe carur yo dadÃti so 'ryamà dÃnam aryamà dÃnakÃmà asmai prajà bhavanty agnaye bhrÃjasvate '«ÂÃkapÃlaæ nirvapet sauryaæ carum agnaye bhrÃjasvate '«ÂÃkapÃlaæ cak«u«kÃmaæ yÃjayed agner vai manu«yà naktaæ cak«u«Ã paÓyanti sÆryasya divaitau vai cak«u«a÷ pradÃtÃrau tà eva bhÃgadheyenopÃsarat tà asmai cak«u÷ prayachata÷ samÃnaæ vai cak«ur dadhÃtu yat samÃnÅ devatà carum abhito bhavati nÃnÃnam evÃsmai cak«u«Å pratidadhÃti yÃvad anyatareïÃk«ïà paÓyati tÃvad ubhÃbhyÃæ paÓyed yac carur antarà na syÃd atha yac carur antarà bhavati tasmÃd idam antarà cak«u«or vidh­tyai Óuklà vrÅhayo bhavanti Óvetà gà ÃjyÃya duhanty evam iva hy asà Ãditya÷ sam­ddhyai payasi bhavati payo vai gh­taæ payaÓ cak«u÷ payasaivÃsmai payaÓ cak«ur dadhÃti saurÅbhir ÃdadhÃti cak«ur asmin dadhÃti //MS_2,3.6// devà asurÃïÃæ veÓatvam upÃyann indras tu nÃpy upait te«Ãæ và indriyÃïi vÅryÃïy apÃkrÃmann agne rathaætaram indrasya b­had viÓve«Ãæ devÃnÃæ vairÆpaæ savitur vairÃjaæ tva«ÂÆ revatÅ marutÃæ ÓakvarÅ tÃni và indro 'nvapÃkrÃmat tair ÃtmÃnam abhisamayuÇkta tair abhavad yo bhÆtikÃma÷ syÃt tam etayà yÃjayed etair evendriyair vÅryair ÃtmÃnam abhisaæyuÇkte tair bhavati dvÃdaÓakapÃlo bhavati vaiÓvadevatvÃyottÃnÃni kapÃlÃny upadadhÃti tat svic carum akar anirdÃhÃyÃbhiÓasyamÃnaæ yÃjayed yasya vai devà annam adanty adanti tasya manu«yà annaæ sarvà và età devatÃ÷ sarvà vÃvÃsyaitad devatà annam ajÅghasad adanti hÃsya manu«yà annam // @<[Page II,35]>@ indrÃya rÃthaætarÃyÃnubrÆhi // iti rathaætarasyà ­cam anÆcya b­hata ­cà yajet // indrÃya bÃrhatÃyÃnubrÆhi // iti b­hata ­cam anÆcya rathaætarasya ­cà yajet // indrÃya vairÆpÃyÃnubrÆhi // iti vairÆpasyà ­cam anÆcya vairÃjasya ­cà yajet // indrÃya vairÃjÃyÃnubrÆhi // iti vairÃjasyà ­cam anÆcya vairÆpasya ­cà yajet // indrÃya raivatÃyÃnubrÆhi // iti revatÅm anÆcya Óakvaryà yajet // indrÃya ÓÃkvarÃyÃnubrÆhi // iti ÓakvarÅm anÆcya revatyà yajed etair evainam indriyair etÃbhir devatÃbhir vyati«ajati paryÆham avadyaty etair evainam indriyair etÃbhir devatÃbhi÷ paryÆhati paÓavo vai b­haty agnÅ rudro yad b­hatyà va«aÂkuryÃd rudrÃyÃsya paÓÆn apidadhyÃd atho b­hatÅæ hy ayÃtayÃmnÅæ paÓavo 'nuprajÃyante 'nuvÃkyÃyÃÓ catvÃry ak«arÃïi yÃjyÃm abhyatyÆhaty anu«Âubhaæ ca saæpÃdayati paÇktiæ ca vÃg và anu«Âup prajÃpati÷ paÇktir vÃci và etat prajÃpatim apy asràprajananÃya tan mithunaæ tasmÃd eva mithunÃd yajamÃna÷ prajayà ca paÓubhiÓ ca prajÃyate //MS_2,3.7// svÃdvÅæ tvà svÃdunà tÅvrÃæ tÅvreïa ÓukrÃæ Óukreïa / devÅæ devenÃm­tÃm am­tena s­jÃmi saæ somena // somo 'sy aÓvibhyÃæ pacyasva sarasvatyai pacyasvendrÃya sutrÃmïe pacyasva // punÃtu te parisrutaæ somaæ sÆryasya duhità / vÃreïa Óasvatà tanà // @<[Page II,36]>@ vÃyo÷ pÆta÷ pavitreïa pratyaÇ somo atisruta÷ / indrasya yujya÷ sakhà // kuvid aÇga yavamanto yavaæ cid yathà dÃnty anupÆrvaæ viyÆya / ihehai«Ãæ k­ïuta bhojanÃni ye barhi«Ã namauktiæ na jagmu÷ // upayÃmag­hÅto 'sy achidrÃæ tvÃchidreïÃÓvibhyÃæ ju«Âaæ g­hïÃmy e«a te yonir aÓvibhyÃæ tvopayÃmag­hÅto 'sy achidrÃæ tvÃchidreïa sarasvatyai ju«Âaæ g­hïÃmy e«a te yoni÷ sarasvatyai tvopayÃmag­hÅto 'sy achidrÃæ tvÃchidreïendrÃya sutrÃmïe ju«Âaæ g­hïÃmy e«a te yonir indrÃya tvà sutrÃmïe // yad atra Ói«Âaæ rasina÷ sutasya yam asyendro apiba¤ ÓacÅbhi÷ / ahaæ tam asya manasà gh­tena somaæ rÃjÃnam iha bhak«ayÃmi // nÃnà hi vÃæ devahitaæ sadas k­taæ mà saæs­k«ÃthÃæ parame vyoman / surà tvam asi Óu«miïÅ soma e«a mà mà hiæsi«Âaæ svaæ yonim ÃviÓantau // dve srutÅ aÓ­ïavaæ pitãïÃm ahaæ devÃnÃm uta martyÃnÃm / yÃbhyÃm idaæ viÓvam ejat sameti yad antarà pitaraæ mÃtaraæ ca // ye bhak«ayanto na vasÆny ÃnaÓur yÃn agnayo anvatapyanta dhi«ïyÃ÷ / yà te«Ãm avayà duri«Âi÷ svi«Âiæ nas tÃæ viÓvakarmà k­ïotu // ayaj¤iyÃn yaj¤iyÃn manyamÃna÷ prÃïasya vidvÃnt samare na dhÅra÷ / eno mahac cak­vÃn baddha e«a taæ viÓvakarman pramu¤cà svastaye // yajamÃnam ­«ayà enasÃhur vihÃya prajÃm anutapyamÃnÃ÷ / madhavyau stokà apa tau rarÃdha saæ nas tÃbhyÃæ s­jatu viÓvakarmà //MS_2,3.8// kuvalasaktubhir ÃÓvinaæ ÓrÅïÃti badarasaktubhir aindraæ karkandhusaktubhi÷ sÃrasvataæ vÃg vai sarasvatÅ vÃcaivÃsmint svÃdumÃnaæ dadhÃty atha yainam asà aÓlÅlaæ vÃg abhivadaty atyapavi«Âa vyÃrdhi«Âeti sainaæ puna÷ kalyÃïaæ vadati siæhà adhvaryur dhyÃyati vyÃghrau pratiprasthÃtà v­kau yajamÃna e«Ã surà bhavati sa yair eva tad indriyair vÅryair vy­dhyate tÃny asminn Ãptvà dhatto brÃhmaïasya mÆrdhant sÃdyà medhyatvÃyÃnnaæ vai surà medhyaæ và annaæ tena medhyaikà purorug ekà yÃjyaikadhÃsmin vÅryaæ dadhÃti brÃhmaïa÷ pÃyayitavyas tena havi÷ kriyata ÃtmanÃpeyÃtmann eva vÅryaæ dhatte 'gnau sarvà hotavyÃ÷ sam­ddhyai madhyato và e«a pÃpmanà g­hÅto yat samayà vyeti madhyata evainaæ pÃpmano mu¤cati yad ÃhavanÅye juhuyÃn na pÃpmanà vyÃvarteta kriyeta bhe«ajam atha yad dak«iïe juhoti vi pÃpmanà vartate kriyate bhe«ajam atha yad vik«Ãrayaty evam iva hy e«a vik«arati Óatak«aro bhavati ÓatÃyur vai puru«a÷ ÓatavÅrya Ãyur eva vÅryam Ãpnoti yad và etasya vyÃrdhi yat prÃmÃyi pitÌn và etasya tad agan yat pit­matÅbhir anumantrayante pit­bhya evainaæ tena samÅrayanti yat tisras t­tÅye hi loke pitaro 'tha yac catvÃro digbhya evainaæ tena samÅrayanti //MS_2,3.9// @<[Page II,38]>@ viÓvarÆpo vai tvëÂra ÃsÅt triÓÅr«ÃsurÃïÃæ svasrÅya÷ sa somam ekena ÓÅr«ïÃpibat surÃm ekenÃnnam ekenÃvayat sa indro 'manyatÃyaæ vÃvedaæ bhavi«yatÅti tena samalabhata tena yugaÓaram apatat sa tak«Ãïaæ ti«Âhantam abravÅd ÃdhÃvemÃny asya ÓÅr«Ãïi chinddhÅti tasya tak«opaskandya paraÓunà ÓÅr«Ãïy achinat tasmÃt tak«ïe Óiro dh­taæ tasmÃd asyÃnnam annÃdyaæ tasya yat somapaæ Óirà ÃsÅt sa kapi¤jalo 'bhavad yat surÃpaæ sa kalaviÇko yenÃnnam Ãvayat sa tittiri÷ sa vai tva«Âà putre hate somam Ãharad ­ta indraæ tam adha÷ ÓataÓale 'sunod atho Ãhu÷ sahasraÓalà iti tasmin và indra upahavam aichata tan nopÃhvayata taæ prÃsahÃdÃya nìyà nirapibat sa somapÅthena vyÃrdhyata tasmÃt somo nÃnupahÆtena peya÷ somapÅthena ha vyardhuko bhavati yad ito 'mucyata tau siæhà abhavatÃæ yad itas tau vyÃghrau yad itas tau v­kau yat prathamaæ nira«ÂÅvat tat kuvalam abhavad yad dvitÅyaæ tad badaraæ yat t­tÅyaæ tat karkandhur yad adhastÃt sà surà taæ và etayÃÓvinà ayÃjayatÃæ sautrÃmaïyà sa yair eva tad indriyair vÅryair vyÃrdhyata tÃny asminn ÃptvÃdhattÃæ somenÃtipupuvÃnaæ yÃjayed indriyeïa và e«a vÅryeïa vy­dhyate yaæ somo 'tipavate yÃvad evendriyaæ vÅryaæ tad asminn Ãptvà dadhÃti rÃjasÆyenÃbhi«i«icÃnaæ yÃjayed indriyeïa và e«a vÅryeïa vy­dhyate yo rÃjasÆyenÃbhi«i¤cate yÃvad evendriyaæ vÅryaæ tad asminn Ãptvà dadhÃti bhÆtikÃmaæ yÃjayed indriyeïa và e«a vÅryeïa vy­dhyate yo 'laæ bhÆtyai san na bhavati yÃvad evendriyaæ vÅryaæ tad asminn Ãptvà dadhÃti jyogÃmayÃvinaæ yÃjayed indriyeïa và e«a vÅryeïa vy­dhyate yasya jyog Ãmayati yÃvad evendriyaæ vÅryaæ tad asminn Ãptvà dadhÃti nÃnÃrtena ya«Âavyam ity Ãhur Ãrtayaj¤a iva hy e«a tad Ãhur ya«Âavyam eva sarvo hi puru«Ã Ãrta÷ sarvo bubhÆ«ati yad ÃÓviny aÓvinau hy abhi«ajyatÃæ yat sÃrasvatÅ vÃg vai sarasvatÅ vÃcà hy abhi«ajyatÃæ yad aindrÅndre hi tau tÃnÅndriyÃïi vÅryÃïy ÃptvÃdhattÃm //MS_2,4.1// \\ sÅsena klÅbÃt kÃryÃn­taæ vai sÅsam an­taæ klÅbo 'n­taæ surÃn­tenaivÃn­tÃd an­taæ krÅïÃti tad Ãhu÷ kÃryà va¬abà dak«iïeti s­tvarÅva hy e«Ã s­tvarÅ va¬abÃÓvinaæ prathamam Ãlabhante 'tha sÃrasvatÅm athaindram evam eva vapÃbhiÓ caratÅndra evai«u tad adhibhavaty aindra÷ puna÷ pracaratÃæ prathamo bhavatÅndraæ và etat punar Ãlabhante sendriyatvÃyaindrÅ vapÃnÃm uttamà bhavaty aindra÷ puro¬ÃÓÃnÃæ prathamo vÅryaæ và indro vÅrya evainam abhisaædhatta÷ prasavÃya sÃvitro nirvaruïatvÃya vÃruïo madhyato hy e«a varuïag­hÅta÷ paÓcÃd và e«Ã s­«Âà pratÅcÅnaÓÅr«ïÅ yad upari«ÂÃt puro¬ÃÓo bhavaty apihityà achidratvÃya saha samavattaæ bhavati sahe¬Ãm upahvayante saæhityay atho i¬Ãyà avidohÃya yad vai sautrÃmaïyÃvy­ddhaæ tad asyÃ÷ sam­ddhaæ yad anyadevatyÃ÷ puro¬ÃÓà bhavanty anyadevatyÃ÷ paÓavas tad asyà vy­ddhaæ sat sam­ddham ardhaæ vai prajÃpater Ãtmano dhairyam ÃsÅd ardhaæ mÃlvyaæ yad dhairyaæ tat purastÃd akuruta yan mÃlvyaæ tat paÓcÃt paryauhata yad dhairyaæ somo vai sa tato brÃhmaïam as­jata tasmÃd brÃhmaïa÷ sarva eva brahmÃbhi dhÅro yan mÃlvyaæ surà vai sà tato rÃjanyam as­jata tasmÃj jyÃyÃæÓ ca kanÅyÃæÓ ca snu«Ã ca ÓvaÓuraÓ ca surÃæ pÅtvà vilÃlapata Ãsate mÃlvyaæ hi tat pÃpmà vai mÃlvyaæ tasmÃd brÃhmaïa÷ surÃæ na pibet pÃpmanÃtmÃnaæ net saæs­jà iti tad utaitad rëÂrÅyÃya brÃhmaïaæ brÆyÃt tad ya evaæ vidvÃnt surÃæ pibati na hainaæ drÆïÃty e«Ã vai prajÃpater vÅryavatÅ tanÆr vÅryaæ prajÃpatir vÅryam asmin dadhÃti //MS_2,4.2// tato ya÷ somo 'tyaricyata tam agnà upaprÃvartayat / svÃhendraÓatrur vardhasva // itÅndrasyÃhainaæ Óatrum acikÅr«ad indram asya Óatrum akarot tathà vÃk svayam eva vyait sa yaæ somaæ prÃvartayad yasmiæÓ cÃgnà upaprÃvartayat tà agnÅ«omau devate prÃïÃpÃnà abhisamabhavatÃæ sa yÃvad ÆrdhvabÃhu÷ parÃvidhyat tÃvati vyaramata yadi và pravaïaæ tÃvad ÃsÅd yadi vÃgner adhi tÃvad ÃsÅt sa và i«umÃtram evÃhnà tiryaÇÇ avardhate«umÃtram anvaÇÇ atho Ãhur ahorÃtre eve«umÃtraæ tiryaÇÇ avardhate«umÃtram anvaÇÇ ity atho Ãhur ardhamÃsam atho mÃsam atho saævatsaram iti sa và imÃ÷ sarvÃ÷ snotyÃ÷ paryaÓayat tasmÃd và indro 'bibhet tasmÃd u tva«ÂÃbibhet tasyendra÷ prattim aichat tam asmai prÃyachat tasmai tva«Âà vajram asi¤cat tapo vai sa vajra ÃsÅt tam udyamaæ nÃÓaknod atha vai tarhi vi«ïur anyà devatÃsÅt so 'bravÅd vi«ïà ehÅdam Ãhari«yÃvo yenÃyam idam iti sa tredhÃtmÃnaæ vinyadhattÃbhiparyÃvartÃd abibhed asyÃæ t­tÅyam antarik«e t­tÅyaæ divi t­tÅyaæ sa yad asyÃæ t­tÅyam ÃsÅt tena vajram udayachad vi«ïvanu«Âhita÷ sa vajram udyataæ d­«ÂvÃbibhet so 'bravÅd asti và idaæ tyasminn antar vÅryaæ tat te pradÃsyÃmi mà mà vadhÅr iti tad và asmai prÃyachat tat pratyag­hïÃt // adhà mà // iti tad vi«ïave 'tiprÃyachat tad vi«ïu÷ pratyag­hïÃt // @<[Page II,41]>@ asmÃsv indra indriyaæ dadhÃtv asmÃn rÃyo maghavÃna÷ sacantÃm / asmÃkaæ santv ÃÓi«a÷ // iti so 'ved asti vÃvÃsminn antar vÅryam iti sa yad antarik«e t­tÅyam ÃsÅt tena vajram udayachad vi«ïvanu«Âhita÷ sa vajram udyataæ d­«ÂvÃbibhet so 'bravÅd asti và idaæ tyasminn antar vÅryaæ tat te pradÃsyÃmi mà mà vadhÅr iti tad và asmai prÃyachat tat pratyag­hïÃt // dvir mÃdhÃ÷ // iti tad vi«ïave 'tiprÃyachat tad vi«ïu÷ pratyag­hïÃt // asmÃsv indra indriyaæ dadhÃtv asmÃn rÃyo maghavÃna÷ sacantÃm / asmÃkaæ santv ÃÓi«a÷ // iti so 'ved asti vÃvÃsminn antar vÅryam iti sa yad divi t­tÅyam ÃsÅt tena vajram udayachad vi«ïvanu«Âhita÷ sa vajram udyataæ d­«ÂvÃbibhet so 'bravÅd asti và idaæ tyasminn antar vÅryaæ tat te pradÃsyÃmi mà mà vadhÅ÷ // saædhÃæ nu saædadhÃvahai yathà tvÃm eva praviÓÃnÅti so 'bravÅd yan mÃæ praviÓe÷ kiæ me tata÷ syÃd iti so 'bravÅt tvÃm evendhÅya tava bhogÃya tvÃæ praviÓeyam iti tad và asmai prÃyachat tat pratyag­hïÃt // trir mÃdhÃ÷ // iti tad vÃva traidhÃtavyà sahasraæ và asmai tat prÃyachad ­ca÷ sÃmÃni yajÆæ«i yad và idaæ kiæ ca tat traidhÃtavyà tad Ãpnoti paÓÆn eva //MS_2,4.3// udaraæ vai v­tra÷ pÃpmà k«ud bhrÃt­vya÷ puru«asya yat tapa upaiti pÃpmÃnaæ và etat st­ïute bhrÃt­vyaæ k«udham eva tasmin và avadetÃæ seyam asyà adhy Ærdhvà vÃg avadat // ubhà jigyathur na parÃjayethe na parÃjigye kataraÓcanaino÷ / indraÓ ca vi«ïo yad apasp­dhethÃæ tredhà sahasraæ vi tad airayethÃm // iti satyam Ãhety abravÅd dve eva t­tÅye Ãhartur ekaæ pratigrahÅtur iti tau vai tatraivÃti«ÂhetÃæ tasmÃd aindrÃvai«ïavaæ trirÃtrasya và upepsÃyai traidhÃtavyÃhriyate yÃvad vai trirÃtreïopÃpnoti tÃvat traidhÃtavyayÃvarunddhe tasmÃd Ãhu÷ sahasradak«iïety u«ïihÃkakubhà anvÃha gÃyatrÅ và u«ïihÃtha yÃny etÃni catvÃry ak«arÃïy ­cy adhi catu«pÃdo và ete paÓavo yathà và idaæ puro¬ÃÓe puro¬ÃÓo 'dhy evaæ và etad yad ­cy adhy ak«arÃïi prÃïo vai gÃyatrÅ prÃïena paÓavo yatà yad u«ïihÃkakubhà anvÃha paÓÆnÃæ yatyai // agne trÅ te vÃjinà trÅ «adhasthà tisras te jihvà ­tajÃta pÆrvÅ÷ / tisra u te tanvo devavÃtÃs tÃbhir na÷ pÃhi giro aprayuchan // iti paridadhÃti vÅratÃyay atho rÆpatÃyà eva yaj jagatyà paridadhyÃd antaæ gached atha yat tri«Âubhà paridadhÃti tÃntaæ gachaty ojo vai vÅryaæ tri«Âub ojasy eva vÅrye pratiti«Âhati //MS_2,4.4// sarvÃbhyo devatÃbhyo yaj¤a Ãh­tyà ity Ãhu÷ sarvo và e«a yaj¤a÷ sarvÃbhyo hi devatÃbhyo yaj¤a Ãhriyate sarvÃïi chandÃæsy anvÃha sarvÃïi hi chandÃæsi yaj¤e prayujyante 'bhicarann Ãharet sarvo và e«a yaj¤a÷ sarveïaivainaæ yaj¤enÃbhicaraty adak«iïas tu syÃs tat svin menim akar menir hy adak«iïo 'tha yo yak«ya ity uktvà na yajeta tam etena yÃjayet sarvo và e«a yaj¤a÷ sarveïaivÃsmai yaj¤ena prÃyaÓcittiæ vindaty uttarauttara÷ puro¬ÃÓo jyÃyÃn bhavaty uttarauttaro hi loko jyÃyÃn yathà và iyam evam asav atha và antarik«aæ nÃsyà rÆpaæ nÃmu«yÃs tasmÃd yavamayo madhyato 'tho evam iva hy antarik«asya rÆpaæ dvÃdaÓakapÃlo bhavati yad vai tristris tat traidhÃtavyÃyÃ÷ sam­ddhaæ sarve«Ãm atighÃtam avadyaty achambaÂkÃrÃya yÃvatà hi na prÃpnuyÃt tÃvatà chambaÂkuryÃd etad vai tad yad ÃhuÓ chambaï ïÃsà iti vÃsa iva vai yaj¤a Æyate yat tÃrpyÃïi vi«Åvyanti yaju«Ãæ tad rÆpaæ yad dhenavo dÅyanta ukthÃmadÃnÃæ tad yad dhiraïyaæ dÅyate candraæ gÅyatà iti vai sÃmÃhu÷ sÃmnÃæ tad rÆpam etena vai s­¤jayà ayajanta te Óriyo 'ntam agachaæs tasmÃn nÃtibahu ya«Âavyam ÅÓvaro hi parÃÇ atipattor yo và etena yajate vi sa chinatti putro yÃjayitavyo 'nusaætatyai //MS_2,4.5// \<ïÃsà : FN emended. Ed.: ïÃsÃ. cf. note 3>\ Ãgneyam a«ÂÃkapÃlaæ nirvaped aindram ekÃdaÓakapÃlaæ bÃrhaspatyaæ caruæ bhÆtikÃmaæ yÃjayed indro vai Óithira ivÃmanyata so 'gniæ ca b­haspatiæ cÃbravÅd yÃjayataæ meti taæ và etayÃgniÓ ca b­haspatiÓ cÃyÃjayatÃæ tasmiæs tejo 'gnir adadhÃd indriyam indro brahma b­haspatis tatà indro 'bhavad yo bhÆtikÃma÷ syÃt tam etayà yÃjayet teja evÃsminn agnir dadhÃtÅndriyam indro brahma b­haspatir bhavaty eva yad asmiæÓ trÅïi vÅryÃïy adhattÃæ tasmÃt tridhÃtur aindra itarà abhisaæÓle«ayanti sendriyatvÃya //MS_2,4.6// @<[Page II,44]>@ purovÃta jinva rÃva svÃhà vÃtavÃn var«an bhÅma rÃva svÃhà stanayan var«ann ugra rÃvàsvÃhÃtirÃtraæ vavar«vÃn pÆrta rÃva svÃhà bahu ha và ayam avar«Åd iti Óruta rÃva svÃhà tapati var«an virì rÃva svÃhà 'vasphÆrjan vidyud var«aæs tve«a rÃva svÃhà naÓany avasphÆrjan var«an bhÆta rÃva svÃhà // \<'vasphÆrjan : < avasphÆrjan>\ mÃndà vaÓà jyoti«matÅr amasvarÅ÷ Óundho ajrà undatÅ÷ suphenÃ÷ / mitrabh­ta÷ k«atrabh­ta÷ surëÂrà iha no 'vata // v­«ïo aÓvasya saædÃnam asi v­«Âyai tvopanahyÃmi // devà vasavyà agne soma sÆryÃpo dattodadhiæ bhinta / diva÷ parjanyÃd antarik«Ãt p­thivyÃs tato no v­«ÂyÃvata // devÃ÷ Óarmaïyà mitra varuïÃryamann apo dattodadhiæ bhinta / diva÷ parjanyÃd antarik«Ãt p­thivyÃs tato no v­«ÂyÃvata // devÃ÷ sapÅtayo 'pÃæ napÃn narÃÓaæsÃpo dattodadhiæ bhinta / diva÷ parjanyÃd antarik«Ãt p­thivyÃs tato no v­«ÂyÃvata // divà cit tama÷ k­ïvanti parjanyenodavÃhena / yat p­thivÅæ vyundanti // Ãyan nara÷ sudÃnavo dadÃÓu«e diva÷ koÓam acucyavu÷ / pra parjanya÷ s­jatÃæ rodasÅ anu dhanvanà yantu v­«Âaya÷ // @<[Page II,45]>@ udÅrayatà maruta÷ samudrato divo v­«Âiæ var«ayatà purÅ«iïa÷ / na vo dasrà upadasyanti dhenava÷ Óubhe kam anu rathà av­tsata // s­jà v­«Âiæ diva Ãdbhi÷ samudraæ p­ïa ye devà divibhÃgÃ÷ stha ye antarik«abhÃgà ye p­thivÅbhÃgÃs ta idaæ k«etram ÃviÓata ta idaæ k«etram anuviviÓata //MS_2,4.7// v­«Âir vai devebhyo 'nnÃdyam apÃkrÃmat tata idaæ sarvam aÓu«yat te devÃ÷ prajÃpatim evopÃdhÃvaæs tÃn và etayà prajÃpatir ayÃjayat kÃrÅryà tebhyo v­«Âim annÃdyam avÃrunddha yatra parjanyo na var«et tad etayà jye«Âhaæ và purohitaæ và yÃjayed v­«Âir và etebhyo 'nnÃdyam apakrÃmati yatra parjanyo na var«ati yat kÃrÅryà yÃjayanti v­«Âyà annÃdyasyÃvaruddhyay a«Âau vÃtahomà a«Âau diÓà iti digbhya evaitair v­«Âim Ãvartayanti mÃndà vaÓà jyoti«matÅr amasvarÅr ity etÃni và apÃæ nÃmadheyÃni yathà và idaæ nÃmagrÃham asà asà iti hvayaty evaæ và etad apo nÃmadheyaiÓ cyÃvayati v­«ïo aÓvasya saædÃnam asÅti v­«Ã hy aÓvo v­«Ã parjanya÷ sam­ddhyai v­«Âyai tvopanahyÃmÅti v­«Âyai hy upanahyati devà vasavyà agne soma sÆryeti devatÃbhir evÃnvahaæ v­«Âim achaiti yadi na var«et tatraiva vaseyur ahorÃtrÃbhyÃm eva v­«Âiæ cyÃvayanti karÅrÃïi bhavanti v­«Âyà annÃdyasyÃvaruddhyai madhÆdyutÃni bhavanty apÃæ và e«a o«adhÅnÃæ raso 'pÃm evainà o«adhÅnÃæ rasenÃchaiti rasenainÃÓ cyÃvayaty agnaye dhÃmachade '«ÂÃkapÃlaæ nirvapen mÃrutaæ saptakapÃlaæ sauryam ekakapÃlaæ v­«ÂikÃmaæ yÃjayed agnir và ito v­«Âim ÅÂÂe maruto 'mutaÓ cyÃvayanti tÃæ sÆryo raÓmibhir var«aty ete vai v­«ÂyÃ÷ pradÃtÃras tÃn eva bhÃgadheyenopÃsarat te 'smai v­«Âiæ prayachanti s­jà v­«Âiæ diva Ãdbhi÷ samudraæ p­ïetÅmÃÓ caivÃmÆÓ ca samasrì Ãbhir amÆr achaiti ye devà divibhÃgÃ÷ stha ye antarik«abhÃgà ye p­thivÅbhÃgÃs ta idaæ k«etram ÃviÓata ta idaæ k«eram anuviviÓatetÅmÃn eva lokÃn v­«Âyai saæm­Óati //MS_2,4.8// \\ \\ saumyaæ babhruæ lomaÓaæ piÇgalam Ãlabheta paÓukÃma÷ saumÅr và o«adhaya o«adhaya÷ paÓavo yat saumya÷ pratyak«am evÃsmai paÓum Ãlabhate lomaÓo bhavaty etad vai pu«Âyà rÆpaæ pu«Âim evÃvarunddhe babhru÷ piÇgalo bhavati somasya rÆpaæ sam­ddhyai yas traitÃnÃm uttamo jÃyeta taæ saumÃpau«ïam Ãlabheta paÓukÃma÷ somo vai retodhÃ÷ pÆ«Ã paÓÆnÃæ prajanayità soma evÃsmai reto dadhÃti pÆ«Ã paÓÆn prajanayati stanaæ và ete«Ãm dvà abhijÃyete Ærjaæ t­tÅya Ærg vai paÓava ÆrjaivÃsmà Ærjaæ paÓÆn ÃptvÃvarunddhe trir và e«Ã saævatsarasyÃnyÃn paÓÆn parivijÃyata etad vai pu«Âyà rÆpaæ pu«Âim evÃvarunddhe bhÃginÅr và anyÃ÷ prajà abhÃgà anyà yad audumbaro yÆpo bhavaty ubhayÅr evainà bhÃginÅ÷ karoti mÃsimÃsi và e«o 'vÃntaram anyebhyo vanaspatibhya÷ pacyata etad vai pu«Âyà rÆpaæ pu«Âim evÃvarunddhe prÃjÃpatyaæ tÆparam Ãlabheta paÓukÃma÷ prÃjÃpatyà vai paÓava÷ prajÃpati÷ paÓÆnÃæ prajanayità tam eva bhÃgadheyenopÃsarat so 'smai paÓÆn prajanayati yonir vai prajÃpatir yoner eva prajÃyate sarve«Ãæ và e«a paÓÆnÃæ rÆpÃïi prati puru«asyeva ÓmaÓrÆïy aÓvasyeva Óiro gardabhasyeva karïau Óuna iva lomÃni gor iva pÆrvau pÃdav aver ivÃparav aja÷ khalu vai sarvÃïy eva paÓÆnÃæ rÆpÃïy ÃptvÃvarunddhe sarvÃïy enaæ paÓÆnÃæ rÆpÃïy upati«Âhante hiraïyagarbhavatyÃghÃro yÃ÷ prajÃpate÷ sÃmidhenÅs tÃ÷ sÃmidhenÅr yÃ÷ prajÃpater Ãpriyas tà Ãpriyo hiraïyaæ deyaæ saÓukratvÃya tÃrpyaæ deyaæ sayonitvÃyÃdhÅvÃso deyo yaj¤asya tena rÆpÃïy ÃptvÃvarunddha etena và upakerÆ rarÃdha ­dhnoti ya etena yajate dvÃdaÓadhà ha tvai sa pratiÓitraæ parijahÃra tatra dvÃdaÓadvÃdaÓa varÃn dadau yad dvÃdaÓa dÅyante tasyai«Ã pratimà Óvetaæ vÃyavà Ãlabheta bhÆtikÃmaæ yÃjayed vÃyur vai devÃnÃm oji«Âha÷ k«epi«Âha÷ sa enaæ bhÆtyai ninayati tad Ãhur adh­tà devateÓvarà nirm­ja ÅÓvarainam Ãrtiæ ninetor iti tad ati saivainaæ bhÆtyai ninayati Óvetaæ vÃyave niyutvatà Ãlabheta grÃmakÃmaæ yÃjayed vÃyur và imÃ÷ prajà nasyotà itthaæ cetthaæ ca nenÅyate yad vÃyave vÃyur evÃsmai nasyotÃæ viÓaæ ninayati niyutvatÅ yÃjyÃnuvÃkye bhavato grÃmam asmin dÃdhÃra Óveto bhavati brahmaïo rÆpaæ sam­ddhyai Óvetaæ vÃyave niyutvatà ÃlabhetÃmayÃvinaæ yÃjayet prÃïo vai vÃyu÷ prÃïo hi và etasyÃpakrÃnto 'thaitasyÃmayati yad vÃyave vÃyur evÃsmai prÃïaæ ninayati niyutvatÅ yÃjyÃnuvÃkye bhavata÷ prÃïam asmin dÃdhÃra Óveto bhavati brahmaïo rÆpaæ sam­ddhyai Óvetaæ vÃyave niyutvatà Ãlabheta paÓukÃmaæ yÃjayet prÃïo vai vÃyu÷ prÃïaæ và etat paÓava÷ pratidhÃvanti yad var«e«u vÃtaæ pratijighrati yad vÃyave vÃyur evÃsmai paÓÆn ninayati niyutvatÅ yÃjyÃnuvÃkye bhavata÷ paÓÆn asmin dÃdhÃra Óveto bhavati brahmaïo rÆpaæ sam­ddhyai //MS_2,5.1// \\ svarbhÃnur và Ãsura÷ sÆryaæ tamasÃvidhyat tasya devÃs tamo 'pÃghnan yat prathamaæ tamo 'pÃghnant sÃvi÷ k­«ïÃbhavad yad dvitÅyaæ sà lohinÅ yat t­tÅyaæ sà balak«Å yad adhyastÃd apÃk­ntat sÃvir vaÓÃbhavat te 'bruvan devapaÓum imaæ kÃmÃyÃlabhÃmahà ity atha và iyaæ tarhy ­k«ÃsÅd alomikà te 'bruvaæs tasmai kÃmÃyÃlabhÃmahai yathÃsyÃm o«adhayaÓ ca vanaspatayaÓ ca jÃyantà iti tÃæ vai tasmai kÃmÃyÃlabhanta tato 'syÃm o«adhayaÓ ca vanaspatayaÓ cÃjÃyanta ya÷ prajÃkÃmo và paÓukÃmo và syÃt sa etÃm aviæ vaÓÃm Ãlabheta pra prajayà ca paÓubhiÓ ca jÃyate 'tho Ãhur ya÷ prathamas tamasy apahate sÆryasya raÓmir yÆpasya ca«Ãle 'vÃtanot sÃvir vaÓÃbhavad iti tad ubhayenaiva devapaÓur Ãlabhyate yady asyÃs taj janma yadi vetaraæ tat kÃmÃyakÃmÃyaivÃvir vaÓÃlabhyate Ãgneyam ajam Ãlabheta vÃruïaæ petvaæ bhÆtikÃmaæ yÃjayed ÃgneyÃni vai puru«asyÃsthÃni vÃruïaæ mÃæsam ÃgneyenaivÃsyÃgneyaæ ni«krÅïÃti vÃruïena vÃruïaæ bhavaty eva sÃrasvatÅæ me«Åm Ãlabheta yo vÃco g­hÅta vÃg vai sarasvatÅ vÃcaivÃsya vÃcaæ bhi«ajyaty apannadatÅ bhavati sarvatvÃyÃnadhiskannà sam­ddhyai Óvetà malhà Ãlabheta brahmavarcasakÃma ÃgneyÅæ bÃrhaspatyÃæ saurÅæ vasantÃgneyÅæ prÃv­«i bÃrhaspatyÃæ ÓiÓire saurÅæ yad ÃgneyÅ tejas tayÃvarunndhe yad bÃrhaspatyà brahmavarcasaæ tayà yat saurÅ rucaæ tayà triv­d vÃvÃsmà etat sam­ddhaæ brahmavarcasaæ dadhÃti saævatsaraæ paryÃlabhyante saævatsareïa và anÃptam Ãpyate saævatsareïaivÃsmà Ãptvà tejo brahmavarcasaæ dadhÃti Óvetà bhavati brahmaïo rÆpaæ sam­ddhyai vÃyavyÃm ajÃm Ãlabheta sÃrasvatÅæ me«Åm adityà ajÃm abhiÓasyamÃnaæ yÃjayed vÃyur và etasyÃÓlÅlaæ gandhaæ janatà anuviharati yam abhiÓaæsanty e«a hÅdaæ sarvam upagachati yad vÃyave vÃyur evÃsya taæ gandhaæ surabhim aka÷ so 'sya surabhir gandho janatà anuviti«Âhate vÃcà và etam abhiÓaæsanti yam abhiÓaæsanti vÃk sarasvatÅ yat sÃrasvatÅ vÃcaivai«Ãæ vÃcaæ Óamayaty aprati«Âhito và e«a yam abhiÓaæsantÅyaæ và aditir iyaæ prati«Âhà yad ÃdityÃsyÃm eva pratiti«ÂhatÅndriyeïa và e«a vÅryeïa vy­dhyate yam abhiÓaæsantÅndriyaæ vÅryaæ garbho yad garbhiïÅr bhavantÅndriyeïaivainaæ vÅryeïa samardhayanti //MS_2,5.2// \<'vÃtanot : FN emended. Ed.: vÃtanot>\ @<[Page II,50]>@ devÃÓ ca và asurÃÓ cÃspardhanta te vai samÃvad eva yaj¤e kurvÃïà Ãyan yad eva devà akurvata tad asurà akurvata te na vyÃv­tam agachaæs te devà etaæ vÃmanaæ paÓum apaÓyaæs taæ vai«ïavam Ãlabhanta tato vi«ïur imÃæl lokÃn udajayat tato devà asurÃn ebhyo lokebhya÷ prÃïudanta tato devà abhavan parÃsurà ya÷ sapatnavÃn bhrÃt­vyavÃn và syÃt sa etaæ vÃmanaæ vai«ïavam ÃlabhetÃto vai vi«ïur imÃæl lokÃn udajayad vi«ïor evojjitim anv imÃæl lokÃn ujjayati praibhyo lokebhyo bhrÃt­vyaæ nudate vi«ama ivÃlabheta vi«amÃn iva hÅmÃæl lokÃn devà udajayan nimÃn eva lokÃn ujjayatÅndro vai v­tram ahan sa prÃÇ apadyata sa padyamÃnà indraæ saptabhir bhogai÷ paryag­hïÃt tasmÃd vi«va¤ca÷ paÓavo vyudÃyan mÆrdhato vaidehÅr udÃyaæs tasmÃt tÃsÃæ puro janma pura okas tÃsÃæ jaghanata ­«abho vaideho 'nÆdait tam acÃyad ayaæ vÃva mÃsmÃd aæhaso mu¤ced iti tam aindram ÃlabhetÃgneyaæ tu pÆrvam ajam Ãlabhata sa và agninaiva v­trasya bhogÃn apidahyÃthaindreïendriyaæ vÅryam Ãtmann adhatta ya÷ pÃpmanà tamasà g­hÅto manyeta sa etam aindram ­«abham ÃlabhetÃgneyaæ tu pÆrvam ajam ÃlabhetÃgninaiva pÃpmano bhogÃn apidahyÃthaindreïendriyaæ vÅryam Ãtman dhatta indro vai valam apÃv­ïot tata÷ sahasram udait tasya sahasrasyÃgrata÷ kubhra udait tasmÃd etaæ sÃhasrÅ lak«mÅr ity Ãhur yaÓ ca veda yaÓ ca nÃtho Ãhur imaæ và e«a lokaæ paÓyann abhyudait sa samai«at sa e«a samÅ«ita÷ kubhra iti tam aindram Ãlabheta paÓukÃma aindrà vai paÓava indra÷ paÓÆnÃæ prajanayità tam eva bhÃgadheyenopÃsarat so 'smai paÓÆn prajanayati sa yadà sahasraæ paÓÆn gached athaitaæ vÃmanaæ vai«ïavam Ãlabhetaitasmin vai tat sahasraæ pratyati«Âhat sa tiryaÇ vyai«at tasmÃd e«a tiryaÇÇ iva vÅ«ita etena vai sa tat sahasraæ paryag­hïÃt tat sahasrasya và e«a parig­hÅtyà avik«obhÃya devÃÓ ca vai pitaraÓ cÃsmiæl loka Ãsaæs tad yat kiæca devÃnÃæ svam ÃsÅt tad yamo 'yuvata te devÃ÷ prajÃpatim evopÃdhÃvan sa prajÃpatir etau mithunau paÓÆ apaÓyad ­«abhaæ ca vaÓÃæ ca tà Ãlabhata vai«ïavavÃruïÅæ tu pÆrvÃæ vaÓÃm Ãlabhata tÃn vai varuïenaiva grÃhayitvà vi«ïunà yaj¤ena prÃïudatÃthaindraæ deve«v Ãlabhata tenai«v indriyÃïi vÅryÃïy ÃptvÃdadhÃd ya÷ sapatnavÃn bhrÃt­vyavÃn và syÃt sa etau mithunau paÓÆ Ãlabheta ­«abhaæ ca vaÓÃæ ca vai«ïavavÃruïÅæ tu pÆrvÃæ vaÓÃm Ãlabheta varuïenaivainÃn grÃhayitvà vi«ïunà yaj¤ena praïudate 'thaindreïendriyaæ vÅryam Ãtman dhatte //MS_2,5.3// sÃvitraæ punaruts­«Âam Ãlabheta ya÷ purà puïya÷ san paÓcà pÃpatvaæ gachet savità vai Óriya÷ prasavità tam eva bhÃgadheyenopÃsarat sa enaæ Óriyai prasuvati pÃpo và e«a purà san paÓcà Óriyam aÓnute ya÷ purÃna¬vÃnt san paÓcok«atvaæ gachati yathai«a Óriyam aÓnuta evam evainaæ Óriyaæ gamayaty o«adhÅbhyo vehatam Ãlabheta prajÃkÃma o«adhÅnÃæ và e«Ã priyaità và etÃæ sÆto÷ paribÃdhanta o«adhaya÷ khalu và etasya prajÃm apagÆhanti yo 'laæ prajÃyai san prajÃæ na vindate tà eva bhÃgadheyenopÃsarat tà asmai prajÃæ punar dadaty Ãpo và o«adhaya Ãpo ha tv evÃsat khananti tà asmai prajÃæ khananti dyÃvÃp­thivÅye dhenÆ saæmÃtarà ÃlabhetÃnnakÃmo yad dhy asau var«ati tad asyÃæ pratiti«Âhati dyÃvÃp­thivÅ và annasyeÓÃte te eva bhÃgadheyenopÃsarat te asmà annÃdyaæ prayachata÷ sa vatsaæ vÃyavà Ãlabheta vÃyur và anayor vatso vÃyur ime pradÃpayati pratte ha và ime duhe ya evaæ vedaindrÅæ sÆtavaÓÃm Ãlabheta rÃjanyaæ bhÆtikÃmaæ yÃjayed etasyà và adhÅndro 'jÃyata sa jÃyamÃna etaæ yoniæ niravartayat sà sÆtavaÓÃbhavad atho Ãhur etad eva sak­d indriyaæ vÅryaæ tejo janayitvà nÃparaæ sÆtà ÃÓaæsata sà sÆtavaÓÃbhavad itÅndriyeïa và e«a vÅryeïa vy­dhyate yo 'laæ bhÆtyai san na bhavaty aindrÅ bhavatÅndriyam asmin dadhÃty atha yas taæ vinded yaæ sÆtvà sÆtavaÓà bhavati tam aindram Ãlabheta tejaskÃmas tad evendriyaæ vÅryaæ teja Ãpnoti sÃrasvatÅæ dhenu«ÂarÅm Ãlabheta ya÷ k«etre paÓu«u và vivadeta vÃg vai sarasvatÅ vÃcaivai«Ãæ vÃcaæ v­Çkte dhenur và e«Ã satÅ na duhe taryam evai«Ãæ vÃcaæ karoti dyÃvÃp­thivÅyÃæ dhenuæ paryÃriïÅm Ãlabheta yo rÃjanyo 'bhyardho viÓaÓ cared dyÃvÃp­thivÅbhyÃæ hi và e«a nirbhakto 'thai«o 'bhyardho viÓaÓ carati dyÃvÃp­thivÅ evainaæ viÓi prati«ÂhÃpayata÷ paryÃriïÅ bhavati paryÃrÅva hy etad rëÂraæ yad abhyardho viÓaÓ carati dyÃvÃp­thivÅ evainaæ viÓi prati«ÂhÃpya sa Óvo bhÆte vatsaæ vÃyavà Ãlabheta vÃyur và anayor vatso vÃyur imau k«ayau viÓaæ ca pradÃpayati prattau ha và imau k«ayau viÓaæ ca duhe ya evaæ veda //MS_2,5.4// agneyam ajam Ãlabheta saumyaæ babhrum ­«abhaæ piÇgalaæ bhÆtikÃmaæ yÃjayed ­ddhyà evÃgneya indriyeïa và e«a vÅryeïa vy­dhyate yo 'laæ bhÆtyai san na bhavati yat saumya÷ svayaivÃsmai devatayendriyaæ vÅryam ÃptvÃvarunddhe bhavaty eva babhru÷ piÇgalo bhavati somasya rÆpaæ sam­ddhyai gom­gaæ vÃyavà ÃlabhetÃbhiÓasyamÃnaæ yÃjayed apÆto và e«a yam abhiÓaæsanti vÃyur vai devÃnÃæ pavitraæ vÃyunaivainaæ pavitreïa punÃti neva và e«a grÃme nÃraïye yam abhiÓaæsanti neva khalu và e«a grÃmya÷ paÓur nevÃraïyas tasmÃd asyai«a devatayà paÓÆnÃæ sam­ddha aindrÃgnam anus­«Âam Ãlabheta yasya pità pitÃmaha÷ somaæ na pibed indriyeïa và e«a vÅryeïa vy­dhyate yasya pità pitÃmaha÷ somaæ na pibati yad aindra indriyeïaivainaæ vÅryeïa samardhayati devatÃbhir và e«a vy­dhyate yasya pità pitÃmaha÷ somaæ na pibati yad Ãgneyo 'gnir vai sarvà devatà devatÃbhir evainaæ samardhayaty anus­«Âo bhavaty anus­«Âa iva hy etasya somapÅtho yasya pità pitÃmaha÷ somaæ na pibati tasmÃd asyai«a devatayà paÓÆnÃæ sam­ddhas tvëÂram avaliptam Ãlabheta paÓukÃmas tvëÂrà vai paÓavas tva«Âà paÓÆnÃæ prajanayità tam eva bhÃgadheyenopÃsarat so 'smai paÓÆn prajanayati saumÃpau«ïaæ napuæsakam Ãlabheta paï¬akaæ yÃjayed yatra tÆ bhÆmer jÃyeta tat prajij¤ÃsetÃtra và etasya jÃyamÃnasyendriyaæ vÅryam apÃkrÃmat tad evÃsmà indriyaæ vÅryam Ãptvà dadhÃti somaÓ ca và etasya pÆ«Ã ca jÃyamÃnasyendriyaæ vÅryam ayuvetÃm iyaæ vai pÆ«au«adhaya÷ somo yat saumÃpau«ïa÷ svayaivÃsmai devatayendriyaæ vÅryam ÃptvÃvarunddhe bhavaty eva yÃny anavadÃnÅyÃni tair nair­tai÷ pÆrvai÷ pracaranti nir­tig­hÅtà và e«Ã strÅ yà puærÆpà nir­tig­hÅta e«a pumÃn ya÷ strÅrÆpo nir­tyà evainaæ tena mu¤cati na vai nair­tyÃhutir agnim ÃnaÓe yad aÇgÃre«u juhoti tat svid agnau juhoti tad u na yatra và ada indro v­«aïaÓvasya menÃsÅt tad enaæ nir­ti÷ pÃpmÃg­hïÃt sa yaæ pÃpmÃnam apÃhata sa napuæsako 'bhavad ya÷ pÃpmanà tamasà g­hÅto manyeta sa etam aindraæ napuæsakam Ãlabheta yenaivendra÷ pÃpmÃnam apÃhata tena pÃpmÃnam apahate 'thaindreïendriyaæ vÅryam Ãtman dhatte prajÃpati÷ paÓÆn as­jata sa và etam evÃgre napuæsakam as­jata taæ paÓavo 'nvas­jyantÃtho Ãhur etam evÃgre s­«Âaæ tva«Âre ca patnÅbhyaÓ ca napuæsakam Ãlabhata tena prajà as­jateti ya÷ prajÃkÃmo và paÓukÃmo và syÃt sa etaæ tva«Âre ca patnÅbhyaÓ ca napuæsakam Ãlabheta mithunaæ vai tva«Âà ca patnÅÓ ca tva«ÂÃraæ và etan mithune 'pyasràprajananÃya tan mithunaæ tasmÃd eva mithunÃd yajamÃna÷ prajayà ca paÓubhiÓ ca prajÃyate //MS_2,5.5// \\ \\ prajÃpati÷ prajà as­jata tà enaæ s­«Âà atyamanyanta tà atimanyamÃnà varuïenÃgrÃhayat tà varuïag­hÅtÃ÷ k­«ïa÷ petvo 'dhyaskandat tasyÃnuhÃya pÃdam ag­hïÃt tasya Óapha÷ prÃv­hyata sa ekaÓitipÃd abhavat tam acÃyad ayaæ vÃvÃsÃæ prajÃnÃm avaruïag­hÅto 'nenemÃ÷ prajà varuïÃn mu¤cÃnÅti taæ vÃruïam Ãlabhata tata imÃ÷ prajà varuïÃt prÃmucyanta tad varuïapramocanÅya evai«a yo jyogÃmayÃvÅ syÃt tam etena yÃjayed varuïena hi và e«a pÃpmanà g­hÅto 'thaitasya jyog Ãmayati yad vÃruïo varuïÃd evainaæ tena mu¤caty ekaÓitipÃd bhavaty evam iva hi tasya rÆpam ÃsÅt sam­ddhyai dvÅpe yÃjayed età vai pratyak«aæ vÃruïÅr yad Ãpa÷ sve và etad yonau pratyak«aæ varuïam avayajati samantam Ãpa÷ parivahanti rak«asÃm ananvavÃyÃya vÃruïaæ k­«ïaæ petvam ÃlabhetÃbhicaran yad vÃruïo varuïenaivainaæ grÃhayitvà st­ïute k­«ïo bhavati tamo vai k­«ïaæ m­tyus tamo m­tyunaivainaæ grÃhayaty etad vai pÃpmano rÆpaæ yat k­«ïaæ k­«ïa iva hi pÃpmà pÃpmanaivainam abhi«uvati taæ niyu¤jyÃt // paÓuæ badhnÃmi varuïÃya rÃj¤Ã indrÃya bhÃgam ­«abhaæ kevalo hi / gÃtrÃïi devà abhisaæviÓantu yamo g­hïÃtu nir­ti÷ sapatnÃn // ity etÃbhya evainaæ devatÃbhyo niryÃcya m­tyur vai yamo m­tyunaivainaæ grÃhayaty agnaye vaiÓvÃnarÃya k­«ïaæ petvam Ãlabheta samÃntam abhidhrok«yan saævatsaro và agnir vaiÓvÃnara÷ saævatsarÃya samamyate saævatsaram evÃptvÃvaruïaæ kÃmam abhidruhyaty ÃÓvinaæ k­«ïalalÃmam ÃlabhetÃnujÃvaraæ yÃjayed aÓvinau vai devÃnÃm ÃnujÃvarav aÓvinà etasya devate ya ÃnujÃvaras tà eva bhÃgadheyenopÃsarat tà enam agraæ pariïayata÷ k­«ïo bhavati pÃpmÃnam evÃpahate lalÃmo bhavati mukhato 'smiæs tejo dadhÃty ÃÓvinaæ k­«ïalalÃmam ÃlabhetÃmayÃvinaæ yÃjayed aÓvinau vai devÃnÃæ bhi«ajav aÓvinà etasya devate ya ÃmayÃvÅ tà eva bhÃgadheyenopÃsarat tà enaæ bhi«ajyata÷ k­«ïo bhavati pÃpmÃnam evÃpahate lalÃmo bhavati mukhato 'smiæs tejo dadhÃti //MS_2,5.6// chandÃæsi vai yaj¤Ãya nÃti«Âhanta sa va«aÂkÃro 'bhih­tya gÃyatryÃ÷ Óiro 'chinat tasmä ÓÅr«ïaÓ chinnÃd yo raso 'k«arat tà vaÓà abhavaæs tad vaÓÃnÃæ vaÓÃtvam atho Ãhur vaÓaæ vai tà ak«araæs tà vaÓà abhavan tad vaÓÃnÃæ vaÓÃtvam ity atho Ãhur vasà vai sÃsÅt tad vasà và età iti tato ya÷ prathamo rasa÷ prÃk«arat taæ b­haspatir upÃg­hïÃt sà rohiïÅ bÃrhaspatyà tato yo 'tyak«arat taæ mitrÃvaruïau sà dvirÆpà maitrÃvaruïÅ tato yo 'tyak«arat taæ viÓve devÃ÷ sà bahurÆpà vaiÓvadevÅ tato yo 'tyak«arat tam agniÓ ca marutaÓ ca sà p­Ónir ÃgnimÃruty atho Ãhu÷ k­«ïaÓabalÅty atha yà vipru«Ã Ãsaæs tÃnÅmÃny anyÃni rÆpÃïi tato ya÷ prathamo drapsa÷ parÃpatat taæ b­haspatir abhihÃyÃbhyag­hïÃt sa uk«Ãbhavat tad uk«ïa uk«atvam atho Ãhur yad devatà anuvyauk«ata sa uk«Ãbhavat tad uk«ïa uk«atvam iti taæ brÃhmaïaspatyam Ãlabheta brÃhmaïaæ bhÆtikÃmaæ yÃjayed brahma vai brahmaïaspatir brÃhmaïaspatyo brÃhmaïo devatayà svayaivÃsmai devatayendriyaæ vÅryam ÃptvÃvarunddhe bhavaty eva rohiïÅæ bÃrhaspatyÃm Ãlabheta brahmavarcasakÃmo brahma vai b­haspatir bÃrhaspatyo brÃhmaïo devatayà svayaivÃsmai devatayÃptvà tejo brahmavarcasaæ dadhÃti rohiïÅ bhavati brahmaïo rÆpaæ sam­ddhyai maitrÃvaruïÅæ dvirÆpÃm Ãlabheta paÓukÃmo 'horÃtre vai mitrÃvaruïav ahorÃtre anu paÓava÷ prajÃyante tà eva bhÃgadheyenopÃsarat tà asmai paÓÆn prajanayataÓ chandasÃæ và e«a rasaÓ chandasÃm evÃsmai rasena paÓÆn dhatto dvirÆpà bhavati sam­ddhyai vaiÓvadevÅæ bahurÆpÃm Ãlabheta yasmai kÃmÃya kÃmayeta sarvà và età devatÃ÷ sarvà và etad devatÃ÷ kÃmÃya bhÃgadheyenopÃsarat tà asmai kÃmaæ samardhayanti yatkÃmo bhavati chandasÃæ và e«a rasaÓ chandasÃm evÃsmai rasena dadhati bahurÆpà bhavati sam­ddhyay ÃgnimÃrutÅæ p­Ónim Ãlabheta v­«ÂikÃmo 'gnir và ito v­«Âim ÅÂÂe maruto 'mutaÓ cyÃvayanty ete vai v­«ÂyÃ÷ pradÃtÃras tÃn eva bhÃgadheyenopÃsarat te 'smai v­«Âiæ prayachanti chandasÃæ và e«a raso raso v­«ÂiÓ chandasÃm evÃsmai rasena rasaæ v­«Âiæ ninayanti p­Ónir bhavati p­ÓnimÃtaro hi maruto bhaumÅæ k­«ïaÓabalÅm ÃlabhetÃnnakÃma iyaæ và annasya pradÃtrikà tÃm eva bhÃgadheyenopÃsarat sÃsmà annÃdyaæ prayachati na carmÃpy Ãhareyur anannaæ vai carmÃnannaæ k­«ïam anannenaivÃnannam apahatyÃnnÃdyam Ãtman dhatte yad vai ta¤ ÓÅr«ïaÓ chinnÃt teja indriyaæ vÅryaæ parÃpatat sà babhrur vaÓÃbhavat tad e«Ã vaÓÃnnam evetarÃs tÃæ brÃhmaïaspatyÃm ÃlabhetÃbhicaran brahma vai brahmaïaspatir brÃhmaïaspatyo brÃhmaïo devatayà yÃvad eva brahma tenainaæ sarveïÃbhicarati tejasainaæ prachinatti st­ïuta eva babhrur bhavati brahmaïo rÆpaæ sam­ddhyai saurÅæ ÓvetÃm Ãlabheta brahmavarcasakÃmo 'sau và Ãdityo brahmavarcasasya pradÃtà tam eva bhÃgadheyenopÃsarat so 'smai brahmavarcasaæ prayachati Óvetà bhavati brahmaïo rÆpaæ sam­ddhyai maitrÃvaruïÅæ k­«ïakarïÅm Ãlabheta v­«ÂikÃmo 'horÃtre vai mitrÃvaruïav ahorÃtre anuvar«aty etad và ahno rÆpaæ ya¤ Óuklaæ yat k­«ïaæ tad rÃtrer dvirÆpà bhavati sam­ddhyai //MS_2,5.7// indrÃya manyumate manasvate lalÃmam Ãlabheta saægrÃme manyunà vai vÅryaæ kriyata indriyeïa jayati vÅryaæ caivai«v indriyaæ ca jityai dadhÃti lalÃmo bhavati purastÃd dhy ayaæ manyur atho brahmaïaivainÃn purastÃn mukhato jityai saæÓyatÅndrÃyÃbhimÃtighna ­«abham Ãlabheta bhrÃt­vyavÃn abhimÃtir vai pÃpmà bhrÃt­vya indriyeïaivÃbhimÃtiæ pÃpmÃnaæ bhrÃt­vyam apahate sa indrÃya v­traturà ÃlabhetÃbhimÃtir vai pÃpmà bhrÃt­vya indriyeïaivÃbhimÃtiæ pÃpmÃnaæ bhrÃt­vyam apahatya v­tratÆr evÃbhÆt svÃrÃjyam eva gachati v­tratÆr iti hy etam Ãhur ya÷ svÃrÃjyaæ gachaty aindrÃmÃrutaæ p­Ónisaktham Ãlabheta rÃjanyaæ grÃmakÃmaæ yÃjayed aindro vai rÃjanyo devatayà mÃrutÅ vi¬ indriyeïaivÃsmai viÓam upayunakti p­Ónisaktho bhavati paÓcÃd evÃsmai viÓam upadadhÃty anukÃm asmai viÓam avivÃdinÅæ karotÅndrÃya vajriïa ­«abham Ãlabheta rÃjanyaæ bhÆtikÃmaæ yÃjayed yadà vai rÃjanyo vajrÅ bhavaty atha bhÆtiæ gachati yad vajiïe vajram evÃsmà ÃdhÃt tena vijitiæ bhÆtiæ gachati sa enaæ bhÆtyai Óremïa inddhe yad vajriïà iti tad asyÃbhicaraïÅyaæ yaæ dvi«yÃt taæ tarhi manasà dhyÃyed vajram evÃsmai praharati st­ïuta eva saumyaæ babhrum ­«abhaæ piÇgalam Ãlabheta yo 'laæ rÃjyÃya san rÃjyaæ na prÃpnuyÃt somo vai rÃjaitasya devatà somo hi rÃjà svÃm eva devatÃæ rÃjyÃyopÃsarat svainaæ devatà rÃjyaæ gamayati babhru÷ piÇgalo bhavati somasya rÆpaæ sam­ddhyai //MS_2,5.8// ya÷ prathama ekëÂakÃyÃæ jÃyeta yas tam ÃlapsyamÃna÷ syÃt sa Ãgneyam a«ÂÃkapÃlaæ nirvaped agnir vai paÓÆnÃæ yoni÷ svÃd evainÃn yoner ni«krÅïÃty à medhyÃd bhavitor agnaye vaiÓvÃnarÃya dvÃdaÓakapÃlaæ mÃsimÃsi nirvapet saævatsaro và agnir vaiÓvÃnara÷ saævatsarÃd evainaæ ni«krÅïÃti sa yadà medhaæ gached athendrÃyÃbhimÃtighna ÃlabhetÃbhimÃtir vai pÃpmà bhrÃt­vya indriyeïaivÃbhimÃtiæ pÃpmÃnaæ bhrÃt­vyam apahate 'Óvo 'vyuptavaho dak«iïai«a vai vyÃv­tta÷ pÃpmanà pÃpmanaivainaæ vyÃvartayaty atha yo 'parasyÃm ekëÂakÃyÃæ jÃyeta tam evam evots­jyÃthendrÃya v­traturà ÃlabhetÃbhimÃtir vai pÃpmà bhrÃt­vya indriyeïaivÃbhimÃtiæ pÃpmÃnaæ bhrÃt­vyam apahatya v­tratÆr evÃbhÆt svÃrÃjyam eva gachati v­tratÆr iti hy etam Ãhur ya÷ svÃrÃjyaæ gachati Óatam avyuptavahà dak«iïaite vai vyÃv­ttÃ÷ pÃpmanà pÃpmanaivainaæ vyÃvartayati Óataæ bhavanti ÓatÃyur vai puru«a÷ ÓatavÅrya Ãyur eva vÅryam Ãpnoti devÃÓ ca và asurÃÓ cÃspardhanta te 'bruvan brahmaïi no 'smin vijayethÃm ity aruïas tÆparaÓ caitreyo devÃnÃm ÃsŤ Óyeto 'ya÷Ó­Çga÷ Óyaineyo 'surÃïÃæ te 'surà utkrodino 'carann arìo 'smÃkaæ tÆparo 'mÅ«Ãm iti tau vai samalabhetÃæ tasya devÃ÷ k«urapavi Óiro 'kurvaæs tasyÃntarà ӭÇge Óiro vyavadhÃya vi«va¤caæ vyarujad yÃsurÅ vÃg avadat semÃæ prÃviÓad yodajayat sà vanaspatÅæs tasmÃd brÃhmaïo m­nmayena na pibed asuryà vÃcÃtmÃnaæ net saæs­jà iti tad ya evaæ vidvÃn am­tpÃtrapo bhavaty ujjitam eva vÃca upaiti taæ brÃhmaïaspatyam ÃlabhetÃbhicaran brahma vai brahmaïaspatir brÃhmaïaspatyo brÃhmaïo devatayà yÃvad eva brahma tenainaæ sarveïÃbhicarati tejasainaæ prachinatti st­ïuta evÃruïas tÆparo bhavaty evam iva hi tasya rÆpam ÃsÅt sam­ddhyai devà asurÃn hatvaibhyo lokebhya÷ prÃïudanta te rÃtrÅæ prÃviÓaæs tÃn aÓvinà anuprÃviÓatÃæ tau tama÷ paryag­hïÃt tà etam ÃÓvinam a¤jim ÃlabhetÃæ tena tamo 'pÃghnÃtÃm asà enà Ãditya÷ purastÃj jyoti«Ã pratyÃgachat sa ÃbhyÃæ tamo 'dhyapÃhan ya÷ pÃpmanà tamasà g­hÅto manyeta sa etam ÃÓvinam a¤jim Ãlabheta yenaivÃÓvinau tamo 'pÃghnÃtÃæ tena pÃpmÃnam apahate 'sà enam Ãditya÷ purastÃj jyoti«Ã pratyÃgachati so 'smÃt tamo 'dhyapahanti //MS_2,5.9// \<Óyaineyo : FN Correcturen und Conjecturen zu dem ganzen Werk.>\ asau và Ãdityas tejobhir vyÃrdhyata tata idaæ sarvaæ tamo 'bhavat sa prajÃpatir etÃn daÓa ­«abhÃn apaÓyad atho Ãhur indro 'paÓyad iti tÃn aindrÃn Ãlabhata tair asminn indriyÃïi vÅryÃïy ÃptvÃdadhÃd yal lalÃmà Ãlabhyanta mukhato 'smiæs tais tejo 'dadhÃd ya¤ Óitikakuda upari«ÂÃt tair ya¤ ÓvetÃnÆkÃÓÃ÷ paÓcÃt tais tato và asà Ãditya÷ sarvatas tejasvy abhavad yas tejaskÃma÷ syÃt sa etÃn aindrÃn ­«abhÃn Ãlabheta yal lalÃmà Ãlabhyante mukhato 'smiæs tais tejo dadhÃti ya¤ Óitikakuda upari«ÂÃt tair ya¤ ÓvetÃnÆkÃÓÃ÷ paÓcÃt tai÷ sarvata evainaæ tejasvinaæ karoty amu«yainam Ãdityasya mÃtrÃæ gamayati parajÃpatyaæ daÓamaæ dvÃdaÓe mÃsà Ãlabheta dvÃdaÓa mÃsÃ÷ saævatsara÷ saævatsaram evÃptvÃvarunddhe navÃlabhyante nava vai prÃïÃ÷ prÃïÃ÷ khalu vai puru«e vÅryaæ prÃïÃn asmin vÅryaæ dadhÃti daÓÃlabhyante daÓÃk«arà virì virì etÃny evendriyÃïi vÅryÃïy Ãtman dhitveyaæ virì asyÃm eva pratiti«Âhati // namo mahimne cak«u«e marutÃæ pitas tad ahaæ g­ïe te / huto yÃhi pathibhir devayÃnair o«adhÅ«u pratiti«Âhà ÓarÅrai÷ // devÃnÃm e«a upanÃha ÃsÅd apÃæ patir v­«abha o«adhÅnÃm / somasya drapsam av­ïÅta pÆ«Ã b­hann adrir abhavad yat tad ÃsÅt // drapsaÓ caskanda p­thivÅm anu dyÃm imaæ ca yonim anu yaÓ ca pÆrva÷ / samÃnaæ yonim anu saæcarantaæ drapsaæ juhomy anu sapta hotrÃ÷ // pità vatsÃnÃæ patir aghnyÃnÃm utÃyaæ pità mahatÃæ gargarÃïÃm / vatso jarÃyu pratidhuk pÅyÆ«a Ãmik«Ã mastu gh­tam asya yoni÷ // tvÃæ gÃvo 'v­ïata rÃjyÃya tvÃæ vardhanti maruta÷ svarkÃ÷ / var«man k«atrasya kakubbhi÷ ÓiÓriyÃïas tato na ugro vibhajà vasÆni //MS_2,5.10// vÃyavyam ajam Ãlabhetaindraæ v­«ïaæ v­«abhaæ và vÃruïaæ petvaæ bhÆtikÃmaæ yÃjayed yad vÃyave vÃyur evainaæ bhÆtyai ninayatÅndriyeïa và e«a vÅryeïa vy­dhyate yo 'laæ bhÆtyai san na bhavati yad aindra indriyeïaivainaæ vÅryeïa samardhayati varuïag­hÅto và e«a yo 'laæ bhÆtyai san na bhavati yad vÃruïo varuïÃd evainaæ tena mu¤caty etÃn evÃbhicarann Ãlabheta yad vÃyave vÃyur evÃsmai vajraæ saæÓyaty aindro vai vajra indriyeïa khalu vai vajra÷ prahriyate yad aindro vajram evÃsmai praharati yad vÃruïo varuïenaivainaæ grÃhayitvà st­ïute sauryaæ balak«aæ petvam Ãlabheta brahmavarcasakÃmo 'sau và Ãdityo brahmavarcasasya pradÃtà tam eva bhÃgadheyenopÃsarat so 'smai brahmavarcasaæ prayachati yad balak«a÷ sam­ddhas tena yad alÆna÷ sam­ddhas tena yat pÅvà sam­ddhas tena triv­d vÃvÃsmà etat sam­ddhaæ brahmavarcasaæ dadhÃty Ãdityaæ bahurÆpam Ãlabheta yasyÃÓvine ÓasyamÃne sÆryo nodiyÃt parÃcÅr và etasmai vyuchanti yasyÃÓvine ÓasyamÃne sÆryo nodeti yad Ãdityo 'mum evÃsmà unnayati bahurÆpo bhavati bahÆni vai raÓmÅnÃæ rÆpÃïi raÓmÅnÃm evÃsmai rÆpÃïy Ãptvonnayaty agnir vai s­«Âo na vyarocata so 'gnaye tejasvine 'jaæ k­«ïagrÅvam Ãlabhata tena tejasvy abhavat so 'kÃmayata sarvatra vibhaveyam iti so 'gnaye vibhÆtimate 'jaæ k­«ïagrÅvam Ãlabhata tena sarvatra vyabhavat so 'kÃmayata sarvatrÃpibhÃga÷ syÃm iti so 'gnaye bhÃgine 'jaæ k­«ïagrÅvam Ãlabhata tena sarvatrÃpibhÃgo 'bhavat so 'kÃmayata dÃnakÃmà me prajÃ÷ syur iti so 'gnaye dÃtre 'jaæ k­«ïagrÅvam Ãlabhata tenÃsmai dÃnakÃmÃ÷ prajà abhavan ya÷ kamayeta tejasvÅ syÃæ sarvatra vibhaveyaæ sarvatrÃpibhÃga÷ syÃæ dÃnakÃmà me prajÃ÷ syur iti sa etÃn ajÃn k­«ïagrÅvÃn Ãlabheta tejasvÅ bhavati sarvatra vibhavati sarvatrÃpibhÃgo bhavati dÃnakÃmà asmai prajà bhavanti prÃjÃpatyaæ bahurÆpam Ãlabheta paÓukÃma÷ prÃjÃpatyà vai paÓava÷ prajÃpati÷ paÓÆnÃæ prajanayità tam eva bhÃgadheyenopÃsarat so 'smai paÓÆn prajanayati bahurÆpo bhavati bahÆni vai paÓÆnÃæ rÆpÃïi paÓÆnÃm evÃsami rÆpÃïy ÃptvÃvarunddhe yÃmaæ Óukaharim Ãlabheta ÓuïÂhaæ và ya÷ kÃmayeta yamaloka ­dhnuyÃm ity etena vai yamo 'mu«miæl loka Ãrdhnod yamo 'mu«ya lokasyÃdhipatyam ÃnaÓe tam eva bhÃgadheyenopÃsarat sa enam amu«ya lokasyÃdhipatyaæ gamayaty ekadhà và etena yamaloka ­dhnoti pare vayasi ya«Âavyaæ tÃjag ghi pramÅyate ÓuïÂho và bhavati Óukaharir vai«a hy etasya devatayà paÓÆnÃæ sam­ddha÷ //MS_2,5.11// @<[Page II,64]>@ anumatyà a«ÂÃkapÃlaæ nirvapanti ye pratya¤ca÷ ÓamyÃm atiÓÅyante tan nair­tam ekakapÃlam ubhau saha Ó­tau kurvanti nair­tena pÆrveïa pracaranti dak«iïà paretya svak­tà iriïa ekolmukaæ nidhÃya visraæsikÃyÃ÷ kÃï¬ÃbhyÃæ juhoti // ju«Ãïà nir­tir vetu svÃhà // vÃsa÷ k­«ïaæ bhinnÃntaæ dak«iïà punar etyÃnumatyà a«ÂÃkapÃlena pracaranti dhenur dak«iïÃtha ya uda¤ca÷ ÓamyÃm atiÓÅyante tÃn udaÇ paretya valmÅkavapÃm udrujya juhuyÃt // idam aham amu«yÃmu«yÃyaïasya k«etriyam avayaje // tat punar apidadhÃti // idam aham amu«yÃmu«yÃyaïasya k«etriyam apidadhÃmi // Óvo bhÆta Ãdityebhyo bhuvadvadbhyo gh­te carur varo dak«iïà Óvo bhÆta ÃgnÃvai«ïava ekÃdaÓakapÃlo 'na¬vÃn vÃmano dak«iïà Óvo bhÆte 'gnÅ«omÅyà ekÃdaÓakapÃlo hiraïyaæ dak«iïà Óvo bhÆta aindrÃgna ekÃdaÓakapÃlo 'na¬vÃn ­«abho dak«iïà Óvo bhÆta Ãgneyo '«ÂÃkapÃlo mÃhendraæ dadhi vÃsa÷ k«aumaæ dak«iïà //MS_2,6.1// aindrÃgnam ekÃdaÓakapÃlaæ nirvaped Ãgnendraæ và vaiÓvadevaÓ caru÷ saumya÷ ÓyÃmÃkaÓ carur dyÃvÃp­thivÅyà ekakapÃlo vatsa÷ prathamajo dak«iïà sÅraæ dvÃdaÓÃyogaæ dak«iïo«ÂÃro vÃna¬vÃn //MS_2,6.2// Ãgneyo '«ÂÃkapÃlo vÃruïo yavamayaÓ carur raudro gÃvÅdhukaÓ carur aindraæ dadhi dhenur ana¬vÃhÅ dak«iïÃpÃæ nyayanÃd apÃmÃrgÃn Ãharanti tÃnt saktÆn k­tvà dak«iïà paretya svak­tà iriïa ekolmukaæ nidhÃya parïamayena sruveïa juhoti // @<[Page II,65]>@ devasya tvà savitu÷ prasave 'Óvinor bÃhubhyÃæ pÆ«ïo hastÃbhyÃm indrasyaujasà rak«ohÃsi svÃhà hataæ rak«o 'vadhi«ma rak«a÷ // varo dak«iïà // ye devÃ÷ pura÷sado agninetrà rak«ohaïas te no 'vantu te na÷ pÃntu tebhya÷ svÃhà ye devà dak«iïÃtsado yamanetrà rak«ohaïas te no 'vantu te na÷ pÃntu tebhya÷ svÃhà ye devÃ÷ paÓcÃtsado marunnetrà rak«ohaïas te no 'vantu te na÷ pÃntu tebhya÷ svÃhà ye devà uttarÃtsado mitrÃvaruïanetrà rak«ohaïas te no 'vantu te na÷ pÃntu tebhya÷ svÃhà ye devà upari«ado 'vasvadvanta÷ somanetrà rak«ohaïas te no 'vantu te na÷ pÃntu tebhya÷ svÃhedam ahaæ rak«o 'bhisamÆhÃmy agne saædaha rak«a÷ saædagdhaæ rak«o 'gnaye pura÷sade svÃhà yamÃya dak«iïÃtsade svÃhà marudbhya÷ paÓcÃtsadbhya÷ svÃhà mitrÃvaruïÃbhyÃm uttarÃtsadbhyÃæ svÃhà somÃyopari«ade 'vasvadvate rak«oghne svÃhà ratha÷ pa¤cavÃhÅ dak«iïà //MS_2,6.3// anumatyai carur rÃkÃyai caru÷ sinÅvÃlyai caru÷ kuhvai carur dhÃtre dvÃdaÓakapÃla÷ pa«ÂhauhÅ dak«iïÃgnÃvai«ïava ekÃdaÓakapÃla aindrÃvai«ïÃvaÓ carur vai«ïavas trikapÃlo vÃmano dak«iïà saumÃpau«ïa ekÃdaÓakapÃla aindrÃpau«ïaÓ caru÷ pau«ïaÓ caru÷ ÓyÃmo dak«iïÃgnaye vaiÓvÃnarÃya dvÃdaÓakapÃlo vÃruïo yavamayaÓ carur hiraïyaæ cÃÓvaÓ ca dak«iïà //MS_2,6.4// bÃrhaspatyaÓ carur brahmaïo g­he Óitip­«Âho dak«iïaindra ekÃdaÓakapÃlo rÃj¤o g­ha ­«abho dak«iïÃdityaÓ carur mahi«yà g­he dhenur dak«iïà nair­taÓ carur nakhÃvapÆtÃnÃæ pariv­ktyà g­he ÓyenÅ vaï¬Ãpasphurà dak«iïÃgneyo '«ÂÃkapÃla÷ senÃnyo g­he hiraïyaæ dak«iïÃÓvino dvikapÃla÷ saægrahÅtur g­he savatyau dak«iïà sÃvitro '«ÂÃkapÃla÷ k«attur g­he Óyeto dak«iïà vÃruïo yavamayo daÓakapÃla÷ sÆtasya g­he babhrur mahÃnira«Âo dak«iïà mÃruta÷ saptakapÃlo vaiÓyasya grÃmaïyo g­he p­Óni÷ pa«ÂhauhÅ dak«iïà pau«ïaÓ carur bhÃgadughasya g­he ÓyÃmo dak«iïà vai«ïavas trikapÃlas tak«arathakÃrayor g­he sarvÃyasÃni dak«iïà raudro gÃvÅdhukaÓ carur ak«ÃvÃpasya g­he govikartasya cÃsir vÃlÃpitastho dak«iïà Óabalo và trivatso 'bhidhÃnÅ và kesarapÃÓà //MS_2,6.5// indrÃyÃæhomucà ekÃdaÓakapÃlaæ nirvaped indrÃya sutrÃmïà ekÃdaÓakapÃlam ­«abho dak«iïà svayaærugïÃyà aÓvatthaÓÃkhÃyÃ÷ pÃtraæ bhavaty atha ÓvetÃæ ÓvetavatsÃæ duhanti tat svayaæ mÆrchati svayaæ mathyate svayaævilÅnam Ãjyaæ bhavaty atha maitrÃbÃrhaspatyaæ havir nirvapanti ye k«odi«ÂhÃs taï¬ulÃs taæ bÃrhaspatyaæ caruæ Ó­taæ kurvanti tatra tat pÃtram apidhÃyÃjyam Ãsicya ye sthavi«ÂhÃs taï¬ulÃs tÃn Ãvapanty ubhau saha Ó­tau kurvanti maitreïa pÆrveïa pracaranty aÓvo maitrasya dak«iïà Óitip­«Âho bÃrhaspatyasyÃgnaye g­hapataya ÃpatantÃnÃm a«ÂÃkapÃlaæ nirvapet somÃya vanaspataye ÓyÃmÃkaæ caruæ savitre prasavitre satÅnÃnÃm a«ÂÃkapÃlaæ b­haspataye vÃcaspataye naivÃraæ carum indrÃya jye«ÂhÃya hÃyanÃnÃm ekÃdaÓakapÃlaæ mitrÃya satyasya pataye nÃmbÃnÃæ caruæ varuïÃya dharmasya pataye yavamayaæ caruæ rudrÃya paÓupataye gÃvÅdhukaæ carum // savità tvà prasavÃnÃæ suvatÃm agnir gÃrhapatyÃnÃæ somo vanaspatÅnÃæ b­haspatir vÃcÃm indro jyai«ÂhyÃnÃæ mitra÷ satyÃnÃæ varuïo dharmaïÃæ rudra÷ paÓÆnÃæ te devà asapatnam imaæ suvadhvam amum Ãmu«yÃyaïam amu«yÃ÷ putram amu«yÃæ viÓi mahate k«atrÃya mahate jÃnarÃjyÃya ÓukrajyotiÓ ca citrajyotiÓ ca satyajyotiÓ ca jyoti«mÃæÓ ca satyaÓ ca ­tapÃÓ cÃtyaæhà ­tajic ca styajic ca senajic ca su«eïaÓ cÃntimitraÓ ca dÆre'mitraÓ ca gaïa ­taÓ ca satyaÓ ca dhruvaÓ ca dharuïaÓ ca dhartà ca vidhartà ca vidhÃraya÷ //MS_2,6.6// devÅr Ãpo apÃæ napÃd rëÂradÃ÷ stha rëÂraæ datta svÃhà devÅr Ãpo apÃæ napÃd rëÂradÃ÷ stha rëÂram amu«mai datta v­«ormir asi v­«aseno 'sy apÃæ patir asy aprahÃvarÅ÷ stha parivÃhiïÅ÷ sthaujasvinÅ÷ stha mÃndÃ÷ stha vrajak«ita÷ stha sÆryavarcasa÷ stha sÆryatvacasa÷ stha marutÃm oja÷ stha vaÓÃ÷ stha ÓakvarÅ÷ stha viÓvabh­ta÷ stha janabh­to 'pÃm o«adhÅnÃæ rasa÷ Óravi«ÂhÃ÷ stha rëÂradÃ÷ stha rëÂram amu«mai datta //MS_2,6.7// devÅr Ãpo madhumatÅ÷ saæs­jyadhvaæ mahi k«atraæ k«atriyÃya vanvÃnÃ÷ / anÃdh­«ÂÃ÷ sÅdatorjasvatÅr mahi varca÷ k«atriyÃya dadhatÅ÷ // apo devÅr madhumatÅr ag­bhïÃm ÆrjasvatÅ rÃjasÆyÃÓ citÃnÃ÷ / yÃbhir mitrÃvaruïà abhya«i¤caæs tÃbhir indram anayann aty arÃtÅ÷ / anibh­«Âam asi vÃco bandhus tapojÃ÷ somasya dÃtram // Óukrà va÷ Óukreïa punÃmi candrà vaÓ candreïa punÃmi // devo va÷ savità punÃtv achidreïa pavitreïa / vaso÷ sÆryasya raÓmibhi÷ // svÃhà rÃjasÆyÃ÷ // sadhamÃdo dyumnyà Ærjà ekà anÃdh­«Âà apasyo vasÃnÃ÷ / pastyÃsu cakre varuïa÷ sadhastham apÃæ ÓiÓur mÃt­tamÃsv anta÷ // @<[Page II,69]>@ rudra yat te giriparaæ nÃma tasmin hutam asi yame«Âam asi svÃhà somà indro varuïo mitro agnis te devà dharmadh­to dharmaæ dhÃrayantu //MS_2,6.8// k«atrasya yonir asi k«atrasyolbam asi k«atrasya nÃbhir asy Ãvitto agnir g­hapatir Ãvittà indro v­ddhaÓravà Ãvittau mitrÃvaruïau dh­tavratav Ãvitte dyÃvÃp­thivÅ ­tÃv­dhav Ãvitta÷ pÆ«Ã viÓvavedà Ãvittà devy aditir Ãvitto 'yam asà Ãmu«yÃyaïo 'mu«yÃ÷ putro 'mu«yÃæ viÓi mahate k«atrÃya mahate jÃnarÃjyÃyai«a te janate rÃjà somo 'smÃkaæ brÃhmaïÃnÃæ rÃjendrasya vajro 'si vÃrtraghnas tvayÃyaæ v­traæ vadhyÃc chatrubÃdhanÃ÷ stha pÃta präcaæ pÃta pratya¤caæ pÃta tirya¤caæ pÃtÃnva¤caæ pÃtordhvaæ digbhya enaæ pÃta mitro 'si varuïo 'si // hiraïyavarïam u«aso vyu«Âà aya÷sthÆïam uditau sÆryasya / Ãrohatho varuïa mitra gartaæ tataÓ cakrÃthe aditiæ ditiæ ca //MS_2,6.9// samidham Ãti«Âha gÃyatrÅ tvà chandasÃm avatu triv­t stomo rathantaraæ sÃmÃgnir devatà brahma draviïam ugrÃm Ãti«Âha tri«Âup tvà chandasÃm avatu pa¤cadaÓa÷ stomo b­hat sÃmendro devatà k«atraæ draviïaæ prÃcÅm Ãti«Âha jagatÅ tvà chandasÃm avatu saptadaÓa÷ stomo vairÆpaæ sÃma viÓve devà devatà vi¬ draviïam udÅcÅm Ãti«ÂhÃnu«Âup tvà chandasÃm avatv ekaviæÓa÷ stomo vairÃjaæ sÃma mitrÃvaruïau devatà pu«Âaæ draviïam ÆrdhvÃm Ãti«Âha paÇktis tvà chandasÃm avatu triïavatrayastriæÓau stomau ÓÃkvararaivate sÃmanÅ b­haspatir devatà phalaæ draviïaæ somasya tvi«ir asi tvi«imat taveva me tvi«ir bhÆyÃt // pratyastaæ namuce÷ Óiro 've«Âà dandaÓÆkÃ÷ / m­tyo÷ pÃhi didiva÷ pÃhi //MS_2,6.10// agnaye svÃhà somÃya svÃhà savitre svÃhà sarasvatyai svÃhà pÆ«ïe svÃhà b­haspataye svÃhendrÃya svÃhà gho«Ãya svÃhà ÓlokÃya svÃhÃæÓÃya svÃhà bhagÃya svÃhà k«etrasya pataye svÃhà somasya tvà dyumnenÃgnes tejasendrasyendriyeïa viÓve«Ãæ tvà devÃnÃæ kratunÃbhi«i¤cÃmÅndrasya yonir asi janayÃti dyÆn pÃhi // samÃvav­trann adharÃg udak tà ahiæ budhnyam anvÅyamÃnÃ÷ / tÃ÷ parvatasya v­«abhasya p­«ÂhÃn nÃvo viyanti susico na vÃïÅ÷ // indrasya vajro 'si vÃjasanis tvayÃyaæ vÃjaæ sen mitrÃvaruïayos tvà praÓÃstro÷ praÓi«Ã yunajmi vi«ïo÷ kramo 'si sapatnahà marutÃæ prasave jayÃptaæ mana÷ sam indriyeïai«a vajro vÃjasÃtamas tena nau putro vÃjaæ set //MS_2,6.11// iyad asy Ãyur asy Ãyur me dhehi yuÇÇ asi varco 'si varco me dhehy Ærg asy Ærjaæ mayi dhehi mitro 'si varuïo 'si sad asi sam ahaæ viÓvair devair namo mÃtre p­thivyai mà mÃæ mÃtà p­thivÅ hiæsÅt // prati tyan nÃma rÃjyam adhÃyi svÃæ tanvaæ varuïo 'su«ot / Óucer mitrasya vratyà abhÆmÃmanmahi mahad ­tasya nÃma // sarve vrÃtà varuïasyÃbhÆma ni mitrayur aratÅn atÃrÅt / aÓÆÓubhanta yaj¤iyà ­tena ni trito jarimÃïaæ na Ãna // syonÃsi su«adà syonÃm ÃsÅda su«adÃm ÃsÅda // ni«asÃda dh­tavrato varuïa÷ pastyÃsv à / sÃmrÃjyÃya sukratu÷ // agnaye svÃhà somÃya svÃhendrasyaujase svÃhà marutÃæ balÃya svÃhà // haæsa÷ Óuci«ad vasur antarik«asad dhotà vedi«ad atithir duroïasat / n­«ad varasad ­tasad vyomasad abjà gojà ­tajà adrijà ­tam // brahmÃ3æs tvaæ brahmÃsi savitÃsi satyasavo brahmÃ3æs tvaæ brahmÃsi mitro 'si suÓevo brahmÃsÅndro 'si satyaujà brahmÃ3æs tvaæ brahmÃsi varuïo 'si viÓvaujÃ÷ // e«a vajras tena me radhya diÓo abhyabhÆd ayam // prajÃpate na tvad etÃny anyo viÓvà jÃtÃni pari tà babhÆva / yasmai kaæ juhumas tan no astu // asà amu«ya putro 'mu«yÃsau putra÷ // vayaæ syÃma patayo rayÅïÃm //MS_2,6.12// apÃæ naptre svÃhorjo naptre svÃhÃgnaye g­hapataye svÃhà // sÃvitro '«ÂÃkapÃla÷ Óyeto dak«iïà sÃrasvataÓ carur dhenur dak«iïà pau«ïaÓ caru÷ ÓyÃmo dak«iïà bÃrhaspatyaÓ caru÷ Óitip­«Âho dak«iïaindra ekÃdaÓakapÃla ­«abho dak«iïà vÃruïo yavamayo daÓakapÃlo babhrur mahÃnira«Âo dak«iïà tvëÂro '«ÂÃkapÃlo 'æsepä ÓuïÂho 'dhirƬhÃkarïo và dak«iïÃgneyo '«ÂÃkapÃlo hiraïyam a«ÂÃp­¬aæ dak«iïà saumyaÓ carur babhrur dak«iïà vai«ïavas trikapÃlo vÃmano dak«iïÃgneyo '«ÂÃkapÃlo hiraïyaæ dak«iïà bÃrhaspatyaÓ caru÷ Óitip­«Âho dak«iïaindra ekÃdaÓakapÃla ­«abho dak«iïà vaiÓvadevaÓ caru÷ piÓaÇgo dak«iïà maitrÃvaruïy Ãmik«Ã vaÓà dak«iïÃgneyo '«ÂÃkapÃla÷ saumyaÓ caru÷ sÃvitro dvÃdaÓakapÃlo bÃrhaspatyaÓ carur agnaye vaiÓvÃnarÃya dvÃdaÓakapÃlas tvëÂro '«ÂÃkapÃlo dak«iïo rathavÃhanavÃho dak«iïà sÃrasvatas caru÷ pau«ïaÓ carur maitraÓ carur vÃruïaÓ carur adityai caru÷ k«etrasya pataye caru÷ savyo rathavÃhanavÃho dak«iïà mÃrutÅ p­Óni÷ pa«ÂhauhÅ garbhiïy ÃdityÃjà malihà garbhiïÅ savitre prasavitre satÅnÃnÃm a«ÂÃkapÃlo 'ÓvibhyÃæ pÆ«ïa ekÃdaÓakapÃla÷ sarasvatyai satyavÃce carur daï¬a upÃnahau Óu«kad­ti÷ sà dak«iïà //MS_2,6.13// \\ yu¤jÃna÷ prathamaæ manas tatvÃya savità dhiya÷ / agniæ jyotir nicÃyya p­thivyà adhy Ãbharat // yuktena manasà vayaæ devasya savitu÷ save / svargyÃya Óaktaye // yuktvÃya savità devÃnt svaryato dhiyà divam / b­haj jyoti÷ kari«yata÷ savità prasuvÃti tÃn // \\ @<[Page II,74]>@ yu¤jate mana÷ // yuje vÃæ brahma pÆrvyaæ namobhir vi Óloka etu pathyeva sÆri÷ / Ó­ïvantu viÓve am­tasya putrà à ye dhÃmÃni divyÃni tasthu÷ // yasya prayÃïam anv anya id yayur devà devasya mahimÃnam arcata÷ / ya÷ pÃrthivÃni vimame sa etaÓo rajÃæsi deva÷ savità mahitvanà // deva savita÷ // imaæ me deva savitar yaj¤aæ praïaya devÃyuvam / vasuvidaæ satrÃjitaæ dhanajitaæ svarvidam / ­cà stomaæ samardhaya gÃyatreïa rathantaram / b­had gÃyatravartani // devasya tvà savitu÷ prasave 'Óvinor bÃhubhyÃæ pÆ«ïo hastÃbhyÃm Ãdade nÃrir asi gÃyatreïa chandasà p­thivyÃ÷ sadhasthÃd agniæ purÅ«yam aÇgirasvad Ãbhara trai«Âubhena chandasÃbhrir asi nÃrir asi tvayà vayam agniæ Óakema khanituæ sadhasthà à jÃgatena chandasà // \<Ãbhara : FN emended. Ed.: ÃbharÃ>\ hasta ÃdhÃya savità bibhrad abhriæ hiraïyayÅm / agniæ jyotir nicÃyya p­thivyà adhy Ãbharat // Ãnu«Âubhena chandasà //MS_2,7.1// pratÆrtaæ vÃjinn Ãdrava vari«ÂhÃm anu saævatam / divi te janma paramam antarik«e tava nÃbhi÷ p­thivyÃm adhi yonir it // yu¤jÃthÃæ rÃsabhaæ yuvam asmin yÃme v­«aïvasÆ / agniæ bharantà asmayum // yogeyoge tavastaraæ vÃjevÃje havÃmahe / sakhÃyà indram Ætaye // pratÆrvann ehy avakrÃmann aÓastÅr rudrasya gÃïapatyÃn mayobhÆr ehi // urv antarik«aæ vÅhi // svastigavyÆtir abhayÃni k­ïvan pÆ«ïà sayujà saha // agniæ purÅ«yam aÇgirasvad ÃbharÃgniæ purÅ«yam aÇgirasvad acchemo 'gniæ purÅ«yam aÇgirasvad bhari«yÃma÷ // anv agni÷ // Ãgatya vÃjy adhvÃnaæ sarvà m­dho vidhÆnute / agniæ sadhasthe mahati cak«u«Ã nicikÅ«ati // Ãkramya vÃjin p­thivÅm agnim icha rucà tvam / bhÆmyà v­tvÃya no brÆhi yata÷ khanema taæ vayam // dyaus te p­«Âhaæ p­thivÅ sadhastham ÃtmÃnatarik«aæ samudro yoni÷ / vikÓÃya cak«u«Ã tvam abhiti«Âha p­tanyata÷ // utkrÃma mahate saubhagÃyÃsmÃd ÃsthÃnÃd draviïodà vÃjin / vayaæ syÃma sumatau p­thivyà agniæ khananta upasthe asyÃ÷ // udakramÅd draviïodà vÃjy arvÃka÷ su lokaæ suk­taæ p­thivyÃ÷ / tata÷ khanema supratÅkam agniæ svo ruhÃïà adhi nÃka uttame // à tvà jigharmi manasà gh­tena pratik«iyantaæ bhuvanÃni viÓvà / p­thuæ tiraÓcà vayasà b­hantaæ vyaci«Âham annaæ rabhasaæ d­ÓÃnam // à viÓvata÷ pratya¤caæ jigharmy arak«asà manasà taj ju«asva / maryaÓrÅ÷ sp­hayadvarïo agnir nÃbhidh­«e tanvà jarh­«Ãïa÷ // pari vÃjapati÷ // pari tvÃgne puraæ vayaæ vipraæ sahasya dhÅmahi / dh­«advarïaæ divedive hantÃraæ bhaÇgurÃvatÃm // tvam agne dyubhis tvam ÃÓuÓuk«aïis tvam adbhyas tvam aÓmanas pari / tvaæ vanebhyas tvam o«adhÅbhyas tvaæ n­ïÃæ n­pate jÃyase Óuci÷ // devasya tvà savitu÷ prasave 'Óvinor bÃhubhyÃæ pÆ«ïo hastÃbhyÃæ p­thivyÃ÷ sadhasthe agniæ purÅ«yam aÇgirasvat khanÃmi jyoti«mantaæ tvÃgne supratÅkam ajasreïa bhÃnunà dÅdyataæ Óivaæ prajÃbhyo 'hiæsantaæ p­thivyÃ÷ sadhasthe agniæ purÅ«yam aÇgirasvat khanÃma÷ //MS_2,7.2// apÃæ p­«Âham asi yonir agne÷ samudram abhita÷ pinvamÃnam / vardhamÃno maha à ca pu«kare divo mÃtrayà variïà prathasva // Óarma ca stho varma ca stho achidre bahule ubhe / vyacasvatÅ saævasethÃæ bhartam agniæ purÅ«yam // @<[Page II,77]>@ saævasethÃæ svarvidà samÅcÅ urasà tmanà / agniæ bhari«yantÅ antà rocamÃnam ajasram it // purÅ«yo 'si viÓvabharà atharvà tvà prathamo niramanthad agne // tvÃm agne pu«karÃd adhy atharvà niramanthata / mÆrdhno viÓvasya vÃghata÷ // tam u tvà dadhyaÇÇ ­«i÷ putra Ådhe atharvaïa÷ / v­trahaïaæ puraædaram // tam u tvà pÃthyo v­«Ã samÅdhe dasyuhantamam / dhanaæjayaæ raïeraïe / sÅda hota÷ sva uloke cikitvÃnt sÃdayà yaj¤aæ suk­tasya yonau / devÃvÅr devÃn havi«Ã yajÃsy agne b­had yajamÃne vayo dhÃ÷ // ni hotà hot­«adane vidÃnas tve«o dÅdivaæ asadat sudak«a÷ / adabdhavratapramatir vasi«Âha÷ sahasraæbhara÷ Óucijihvo agni÷ // saæsÅdasva mahaæ asi Óocasva devavÅtama÷ / vi dhÆmam agne aru«aæ medhya s­ja praÓasta darÓatam // jani«va hi jenyo agre ahnÃæ hito hite«v aru«o vane«u / damedame sapta ratnà dadhÃno 'gnir hotà ni«asÃda yajÅyÃn // ayam iha // @<[Page II,78]>@ imaæ stomam arhate jÃtavedase ratham iva saæmahemà manÅ«ayà / bhadrà hi na÷ pramatir asya saæsady agne sakhye mà ri«Ãmà vayaæ tava // ayaæ te //MS_2,7.3// apo devÅr upas­jà madhumatÅr ayak«mÃya prajÃbhya÷ / tÃsÃm ÃsthÃnÃd ujjihatÃm o«adhaya÷ supippalÃ÷ // saæ te vÃyur mÃtariÓvà dadhÃtÆttÃnÃyà h­dayaæ yad vikastam / yo devÃnÃæ carasi prÃïathena kasmai deva va«a¬ astu tubhyam // sujÃto jyoti«Ã Óarma varÆtham Ãsadat sva÷ / vÃso agne viÓvarÆpaæ saævyayasva vibhÃvaso // ud u ti«Âha svadhvara stavÃno devyà k­pà / d­Óà ca bhÃsà b­hatà suÓikmanÃgne yÃhi suÓastibhi÷ // Ærdhva Æ «u ïa Ætaye ti«Âhà devo na savità / Ærdhvo vÃjasya sanità yad a¤jibhir vÃghÃdbhir vihvayÃmahe // sajÃto garbho asi rodasyor agne cÃrur vibh­tà o«adhÅ«u / citra÷ ÓiÓu« pari tamÃæsy akta÷ pra mÃt­bhyo adhi kanikradad gÃ÷ // @<[Page II,79]>@ sthiro bhava vŬvaÇga ÃÓur bhava vÃjy arvan / p­thur bhava su«adas tvam agne÷ purÅ«yavÃhana÷ // Óivo bhava prajÃbhyo mÃnu«Åbhyas tvam aÇgira÷ / mà dyÃvÃp­thivÅæ hiæsÅr mÃntarik«aæ mà vanaspatÅn // praitu vÃjÅ kanikradan nÃnadad rÃsabha÷ patvà / bharann agniæ purÅ«yaæ mà pÃdy Ãyu«a÷ purà // v­«Ãgniæ v­«aïaæ bharann apÃæ garbhaæ samudriyam / agnà ÃyÃhi vÅtaye // ­taæ satyam ­taæ satyam agniæ purÅ«yam aÇgirasvad bharÃma÷ //MS_2,7.4// o«adhaya÷ pratig­bhïÅtÃgnim etaæ Óivam Ãyantam abhy atra yu«mÃn / vyasyan viÓvà anirà amÅvà ni«Ådan no apa durmatiæ jahi // o«adhaya÷ pratimodadhvam enaæ pu«pavatÅ÷ supippalÃ÷ / ayaæ vo garbha ­tviya÷ pratnaæ sadhastham Ãsadat // vi pÃjasà p­thunà ÓoÓucÃno bÃdhasva ripÆn rak«aso amÅvÃ÷ / suÓarmaïo b­hata÷ Óarmaïi syÃm agner ahaæ suhavasya praïÅtau // Ãpo hi «Âhà mayobhuvas tà na Ærje dadhÃtana / mahe raïÃya cak«ase // yo va÷ Óivatamo rasas tasya bhÃjayateha na÷ / uÓatÅr iva mÃtara÷ // @<[Page II,80]>@ tasmà araæ gamÃma vo yasya k«ayÃya jinvatha / Ãpo janayathà ca na÷ // mitra÷ saæs­jyà p­thivÅæ bhÆmiæ ca jyoti«Ã sva÷ / sujÃtaæ jÃtavedasam ayak«mÃya tvà saæs­jÃmi prajÃbhya÷ // rudrÃ÷ saæs­jyà p­thivÅæ b­haj jyoti÷ samÅdhire / te«Ãæ bhÃnur ajasrà i¤ Óukro deve«u rocate // saæs­«ÂÃæ vasubhÅ rudrair dhÅrai÷ karmaïyÃæ m­dam / hastÃbhyÃæ m­dvÅæ k­tvà sinÅvÃlÅ k­ïotu tÃm // sinÅvÃlÅ sukapardà sukarÅrà svopaÓà / sà tubhyam adite mahy okhÃæ dadÃtu hastayo÷ // ukhÃæ k­ïotu Óaktyà bÃhubhyÃm aditir dhiyà / mÃtà putraæ yathopasthe sÃgniæ bibhartu garbhà à //MS_2,7.5// makhasya Óiro 'si vasavas tvà k­ïvantu gÃyatreï chandasÃÇgirasvad ukhe dhruvÃsi p­thivy asi dhÃrayà mayi prajÃæ rÃyaÓpo«aæ gaupatyaæ suvÅryaæ sajÃtÃn asmai yajamÃnÃya rudrÃs tvà k­ïvantu trai«Âubhena chandasÃÇgirasvad ukhe dhruvÃsy antarik«am asi dhÃrayà mayi prajÃæ rÃyaspo«aæ gaupatyaæ suvÅryaæ sajÃtÃn asmai yajamÃnÃyÃdityÃs tvà k­ïvantu jÃgatena chandasÃgÇgirasvad ukhe dhruvÃsi dyaur asi dhÃrayà mayi prajÃæ rÃyaspo«aæ gaupatyaæ suvÅryaæ sajÃtÃn asmai yajamÃnÃya viÓve tvà devà vaiÓvÃnarÃ÷ k­ïvantv Ãnu«Âubhena chandasÃÇgirasvad ukhe dhruvÃsi diÓo 'si dhÃrayà mayi prajÃæ rÃyaspo«aæ gaupatyaæ suvÅryaæ sajÃtÃn asmai yajamÃnÃyÃdityà rÃsnÃsy aditi« Âe bilaæ g­bhïÃtu // k­tvÃya sà mahÅm ukhÃæ m­nmayÅæ yonim agnaye / tÃæ putrebhya÷ prÃyachad aditi÷ ÓrapayÃn iti // vasavas tvà dhÆpayantv aÇgirasvad rudrÃs tvà dhÆpayantv aÇgirasvad ÃdityÃs tvà dhÆpayantv aÇgirasvad indras tvà dhÆpayatv aÇgirasvad varuïas tvà dhÆpayatv aÇgirasvad vi«ïus tvà dhÆpayatv aÇgirasvad b­haspati« Âvà dhÆpayatv aÇgirasvad aditi« Âvà devÅ viÓvadevyavatÅ p­thivyÃ÷ sadhasthe aÇgirasvat khanatv avaÂa devÃnÃæ tvà patnÅr devÅr viÓvadevyavatÅ÷ p­thivyÃ÷ sadhasthe aÇgirasvad dadhatÆkhe dhi«aïà tvà devÅ viÓvadevyavatÅ p­thivyÃ÷ sadhasthe aÇgirasvad abhÅnddhÃm ukhe gnÃs tvà devÅr viÓvadevyavatÅ÷ p­thivyÃ÷ sadhasthe aÇgirasva¤ ÓrapayantÆkhe varutrÅ tvà devÅ viÓvadevyavatÅ p­thivyÃ÷ sadhasthe aÇgirasvat pacatÃm ukhe janayas tvÃchinnapatrà devÅr viÓvadevyavatÅ÷ p­thivyÃ÷ sadhasthe aÇgirasvat pacantÆkhe // mitrasya car«aïÅdh­ta÷ Óravo devasya sÃnasi / dyumnaæ citraÓravastamam // devas tvà savitodvapatu supÃïi÷ svaÇguri÷ / subÃhur uta Óaktyà // utti«Âha b­hatÅ bhavordhvà ti«Âha dhruvà tvam / avyathamÃnà p­thivy ÃÓà diÓà Ãp­ïa // mitraitÃæ ta ukhÃæ paridadÃmy abhittyay e«Ã mà bhedi // vasavas tvÃch­ndantu gÃyatreïa chandasÃÇgirasvad ukhe rudrÃs tvÃch­ndantu trai«Âubhena chandasÃÇgirasvad ukha ÃdityÃs tvÃch­ndantu jÃgatena chandasÃÇgirasvad ukhe viÓve tvà devà vaiÓvÃnarà Ãch­ndantv Ãnu«Âubhena chandasÃÇgirasvad ukhe //MS_2,7.6// ÃkÆtam agniæ prayujaæ svÃhà mano medhÃm agniæ prayujaæ svÃhà cittaæ vij¤Ãtam agniæ prayujaæ svÃhà vÃco vidh­tam agniæ prayujaæ svÃhà prajÃpataye manave svÃhÃgnaye vaiÓvÃnarÃya svÃhà // viÓvo devasya netur marto vurÅta sakhyam / viÓvo rÃya i«udhyati dyumnaæ v­ïÅta pu«yase // svÃhà // mà su bhitthà mà su ri«o d­æhasva vÅrayasva su / amba dh­«ïu vÅrayasvÃgniÓ cedaæ kari«yatha÷ // d­æhasva devi p­thivi svastaye ÃsurÅ mÃyà svadhayà k­tÃsi / ju«Âaæ devebhya idam astu havyam ari«Âà tvam udihi yaj¤e asmin // @<[Page II,83]>@ drvanna÷ sarpirÃsuti÷ pratno hotà vareïya÷ / sahasas putro adbhuta÷ // parasyà adhi saævato 'varaæ abhyÃtara / yatrÃham asmi taæ ava // paramasyÃ÷ parÃvato rohidaÓva ihÃgahi / purÅ«ya÷ purupriyo agne tvaæ tarà m­dha÷ // yad agne yÃni kÃni cà te dÃrÆïi dadhmasi / sarvaæ tad astu te gh­taæ taj ju«asva yavi«Âhya // yad atty upajihvikà yad vamro atisarpati / sarvaæ tad astu te gh­taæ taj ju«asva yavi«Âhya // rÃtrÅærÃtrÅm aprayÃvaæ bharanto 'ÓvÃyeva ti«Âhate ghÃsam asmai / rÃyaspo«eïa sam i«Ã madanto 'gne mà te prativeÓà ri«Ãma // nÃbhà p­thivyÃ÷ samidhÃno agniæ rÃyaspo«Ãya b­hate havÃmahe / iraæmadaæ b­hadukthaæ yajatraæ jetÃram agniæ p­tanÃsu sÃsahim // yÃ÷ senà abhÅtvarÅr ÃvyÃdhinÅr ugaïà uta / ye stenà ye ca taskarÃs tÃæs te agne apidadhÃmy Ãsye // ye jane«u malimlava÷ stenÃsas taskarà vane / ye kak«e«v aghÃyavas tÃæs te dadhÃmi jambhayo÷ // daæ«ÂrÃbhyÃæ malimlÆn agne jambhÃbhyÃæ taskaraæ uta / hanubhyÃæ stenÃn bhagavas tÃæs tvaæ khÃda mukhÃditam // yo asmabhyam arÃtÅyÃd yaÓ ca no dve«ate jana÷ / nindÃd yo asmÃn dipsÃc ca sarvÃæs tÃn m­sm­sà kuru // ud e«Ãæ bÃhÆn atiram ud varco atho balam / k«iïomi brahmaïÃmitrÃn unnayÃmi svaæ aham // saæÓitaæ me brahma saæÓitaæ vÅryaæ balam / saæÓitaæ k«atraæ me ji«ïu yasyÃham asmi purohita÷ // brahma k«atraæ sayujà na vyathete brahmÃha k«atraæ jinvati k«atriyasya / k«atraæ brahma jinvati brÃhmaïasya yat samÅcÅ k­ïuto vÅryÃïi //MS_2,7.7// d­ÓÃno rukma uruyà vibhÃti durmar«am Ãyu÷ Óriye rucÃna÷ / agnir ajaro 'bhavat sahobhir yad enaæ dyaur ajanayat suretÃ÷ // nakto«Ãsà samanasà virÆpe dhÃpayete ÓiÓum ekaæ samÅcÅ / dyÃvÃk«Ãmà rukmo antar vibhÃti devà agniæ dhÃrayan draviïodÃ÷ // viÓvà rÆpÃïi pratimu¤cate kavi÷ prÃsÃvÅd bhadraæ dvipade catu«pade / vi nÃkam akÓat savità vareïyo 'nu prayÃïam u«aso virÃjati // suparïo 'si garutmÃæs triv­t te Óiro gÃyatraæ cak«ur b­hadrathantare pak«au stoma Ãtmà chandÃæsy aÇgÃni yajÆæ«i nÃma sÃma te tanÆr vÃmadevyaæ yaj¤Ãyaj¤iyaæ pucchaæ dhi«ïyÃ÷ ÓaphÃ÷ // suparïo 'si garutmÃn divaæ gacha sva÷ pata // vi«ïo÷ kramo 'si sapatnahà gÃyatraæ chandà Ãroha p­thivÅm anuvikramasva vi«ïo÷ kramo 'sy abhimÃtihà trai«Âubhaæ chandà ÃrohÃntarik«am anuvikramasva vi«ïo÷ kramo 'sy arÃtÅyato hantà jÃgataæ chandà Ãroha divam anuvikramasva vi«ïo÷ kramo 'si ÓatrÆyat' hantÃnu«Âubhaæ chandà Ãroha diÓo 'nuvikramasva // akrandad agni÷ stanayann iva dyau÷ k«amà rerihad vÅrudha÷ sama¤jan / sadyo jaj¤Ãno vi hÅm iddho akÓad à rodasÅ bhÃnunà bhÃty anta÷ // agne 'bhyÃvartinn agne aÇgira÷ punar Ærjà saha rayyà // à tvÃhÃr«am antar abhÆr dhruvas ti«ÂhÃvicÃcalat / viÓas tvà sarvà vÃnchantv asme rëÂrÃïi dhÃraya // ud uttamaæ varuïa pÃÓam asmat // agre b­hann u«asÃm Ærdhvo asthÃn nirjaganvÃn tamaso jyoti«ÃgÃt / agnir bhÃnunà ruÓatà svaÇgà à jÃto viÓvà sadmÃny aprÃ÷ // haæsa÷ Óuci«at // sÅda tvaæ mÃtur asyà upasthe viÓvÃny agne vayunÃni vidvÃn / mainÃm arci«Ã mà tapasÃbhiÓocÅr antar asyÃæ Óukrajyotir vibhÃhi // @<[Page II,86]>@ antar agne rucà tvam ukhÃyÃæ sadane sve / tasyai tvaæ harasà tapan jÃtaveda÷ Óivo bhava // Óivo bhÆtvà mahyam agne athà sÅda Óivas tvam / ÓivÃ÷ k­tvà diÓa÷ sarvÃ÷ svaæ yonim ihÃsada÷ //MS_2,7.8// divas pari prathamaæ jaj¤e agnir asmad dvitÅyaæ pari jÃtavedÃ÷ / t­tÅyam apsu n­maïà ajasram indhÃna enaæ janate svÃdhÅ÷ // vidmà te agne tredhà trayÃïi vidmà te sadma vibh­taæ purutrà / vidmà te nÃma paramaæ guhà yad vidmà tam utsaæ yata ÃbabhÆtha // samudre tvà n­maïà apsv antar n­cak«Ã Ådhe divo agnà Ædhan / t­tÅye tvà rajasi tasthitÃæsam ­tasya yonau mahi«Ã ag­bhïan // ÓrÅïÃm udÃro dharuïo rayÅïÃæ manÅ«ÃïÃæ prÃrpaïa÷ somagopÃ÷ / vasu÷ sÆnu÷ sahaso apsu rÃjà vibhÃty agra u«asÃm idhÃna÷ // uÓik pÃvako arati÷ sumedhà martye«v agnir am­to nidhÃyi / iyarti dhÆmam aru«o bharibhrad u¤ Óukreïa Óoci«Ã dyÃm inak«an // akrandad agni÷ // viÓvasya jaj¤e bhuvanasya rÃjà rodasÅ ap­ïÃj jÃyamÃna÷ / vŬuæ cid adrim abhinat parÃyan janà yad agnim ayajanta pa¤ca // nakto«Ãsà // @<[Page II,87]>@ yas te adya k­ïavad bhadraÓoce 'pÆpaæ deva gh­tavantam agne / pra taæ naya prataraæ vasyo achÃbhi dyumnaæ devahitaæ yavi«Âhya // à taæ bhaja sauÓravase«v agna ukthaukthà Ãbhaja ÓasyamÃne / priya÷ sÆrye priyo agnà bhavÃty uj jÃtena bhinadad uj janitvai÷ // tvÃm agne yajamÃnà anu dyÆn dÆtaæ k­ïvÃnà ayajanta havyai÷ / tvayà saha draviïam ichamÃnà vrajaæ gomantam uÓijo vivavru÷ // astÃvy agnir n­ïÃæ suÓevo vaiÓvÃnara ­«ibhi÷ somagopÃ÷ / adve«ye dyÃvÃp­thivÅ huve devà dhatta rayim asme suvÅram //MS_2,7.9// ud u tvà viÓve devà agne bharantu cittibhi÷ / sa no bhava Óivas tvaæ supratÅko vibhÃvasu÷ // pred agne jyoti«mÃn yÃhi Óivebhir arcibhi« Âvam / b­hadbhir bhÃnubhir bhÃsan mà hiæsÅs tanvà prajÃ÷ // akrandad agni÷ // samidhÃgniæ duvasyata gh­tair bodhayatÃtithim / Ãsmin havyà juhotana // praprÃyam agnir bharatasya Ó­ïve vi yat sÆryo na rocate b­had bhÃ÷ / abhi ya÷ pÆruæ p­tanÃsu tasthau dÅdÃya daivyo atithi÷ Óivo na÷ // Ãpo devÅ÷ pratig­bhïÅta bhasmaitat syone k­ïudhvaæ surabhà uloke / tasmai namantÃæ janaya÷ sanŬà mÃteva putraæ bibh­tà sv enat // apsv agne sadhi« Âava sau«adhÅr anurudhyase / garbha÷ saæjÃyase puna÷ // garbho 'sy o«adhÅnÃæ garbho vanaspatÅnÃm / garbho viÓvasya bhÆtasyÃgne garbho apÃm asi // prasadya bhasmanà yonim apaÓ ca p­thivÅm agne / saægatya mÃt­bhi« Âvaæ jyoti«mÃn punar Ãsada÷ // punar Ãsadya sadanam apaÓ ca p­thivÅm agne / Óe«e mÃtur yathopasthe antar asyÃæ Óivatama÷ // punar Ærjà saha rayyà // bodhà me asya vacaso yavi«Âha maæhi«Âhasya prabh­tasya svadhÃva÷ / nindati tvo anu tvo vavanda vandÃruæ te tanvaæ vande agne // sa bodhi sÆrir maghavà vasudÃvà vasupati÷ / yuyodhy asmad dve«Ãæsi yÃni kÃni ca cak­ma //MS_2,7.10// apeta vÅta vi ca sarpatÃto ye 'tra sthaæ purÃïà ye ca nÆtanÃ÷ / adÃd idaæ yamo 'vasÃnaæ p­thivyà akrann imaæ pitaro lokam asmai // agner bhasmÃsy agne÷ purÅ«am asi saæj¤Ãnam asi kÃmadharaïaæ mayi te kÃmadharaïaæ bhÆyÃt // ayaæ so agnir yasmint somam indra÷ sutaæ dadhe jaÂhare vÃvaÓÃna÷ / sahasriyaæ vÃjam atyaæ na saptiæ sasavÃnt saæstÆyase jÃtaveda÷ // agne divo arïam achà jigÃsy achà devaæ Æci«e dhi«ïyà ye / yÃ÷ parastÃd rocanÃ÷ sÆryasya yÃÓ cÃvastÃd upati«Âhantà Ãpa÷ // agne yat te divi varca÷ p­thivyÃæ yat parvate«v o«adhÅ«v apsu / yenÃntarik«am urv Ãtatantha tve«a÷ sa bhÃnur arïavo n­cak«a÷ // purÅ«yÃso agnaya÷ pravaïena sajo«asa÷ / ju«antÃæ havyam Ãhutam anamÅvà i«o mahÅ÷ // @<[Page II,90]>@ i¬Ãm agne puru¬aæsaæ saniæ go÷ ÓaÓvattamaæ havamÃnÃya sÃdha / syÃn na÷ sÆnus tanayo vijÃvÃgne sà te sumatir bhÆtv asme // ayaæ te // cid asi tayà devatayÃÇgirasvad dhruvà sÅda paricid asi tayà devatayÃÇgirasvad dhruvà sÅda cita÷ stha paricita÷ sthordhvaÓrita÷ Órayadhvam // samitaæ saækalpethÃæ saæpriyau roci«ïÆ sumanasyamÃnau / i«am Ærjam abhi saævasÃnau // saæ vÃæ manÃæsi saæ vratà sam u cittÃny Ãkaram / agne purÅ«yÃdhipà bhava tvaæ nà i«am Ærjaæ yajamÃnÃya dhehi // tvam agne purÅ«yo rayimÃn pu«Âimaæ asi / ÓivÃ÷ k­tvà diÓa÷ sarvÃ÷ svaæ yonim ihÃsada÷ // bhavataæ na÷ // mÃteva putraæ p­thivÅ purÅ«yam agniæ sve yonà abhÃr ukhà / tÃæ viÓvair devair ­tubhi÷ saævidÃna÷ prajÃpatir viÓvakarmà vimu¤catu //MS_2,7.11// asunvantam ayajamÃnam icha stenasyetyÃm anvihi taskarasya / anyam asmad icha sà ta ityà namo devi nir­te tubhyam astu // nama÷ su te nir­te tigmatejo 'yasmayaæ vic­tà bandham etam / yamena tvaæ yamyà saævidÃnottame nÃke adhi rohayainam // @<[Page II,91]>@ yad adya te // yaæ te devÅ nir­tir Ãbabandha pÃÓaæ grÅvÃsv avicartyam / taæ te vi«yÃmy Ãyu«o nu madhye 'thà jÅva÷ pitum addhi pramukta÷ // yad asya pÃre rajaso mahaÓ citraæ jyotir ajÃyata / tan na÷ par«ad ati dvi«o 'gne vaiÓvÃnara // svÃhà bhÆtyai nama÷ // niveÓana÷ saægamano vasÆnÃæ viÓvà rÆpÃïy abhica«Âe ÓacÅbhi÷ / deva iva savità satyadharmendro na tasthau samare pathÅnÃm // yena devà jyoti«ordhvà udÃyan yenÃdityà vasavo yena rudrÃ÷ / yenÃÇgiraso mahimÃnam ÃnaÓus tena yantu yajamÃnÃ÷ svasti // pÆ«Ã yunaktu savità yunaktu b­haspatir vo yunaktu / agnes tejasà sÆryasya varcasà // sÅrà yu¤janti kavayo yugà vi tanvate p­thak / dhÅrà deve«u sumnayà // yunakta sÅrà vi yugà tanota k­te yonau vapateha bÅjam / girà ca Óru«Âi÷ sabharà asan no nedÅyà it s­ïya÷ pakvam Ãyat // lÃÇgalaæ pavÅravaæ suÓevaæ somapitsaru / ud id vapatu gÃm aviæ prasthÃvad rathavÃhanaæ prapharvyaæ ca pÅvarÅm // @<[Page II,92]>@ Óunaæ suphÃlà vitudantu bhÆmiæ Óunaæ kÅnÃÓo abhyetu vÃhai÷ / ÓunÃsÅrà havi«Ã toÓamÃnà supippalà o«adhÅ÷ kartanÃsme // \<ÓunÃsÅrà : FN emended. Ed.: ÓanÃsÅrÃ>\ Óunaæ naro lÃÇgalenÃna¬udbhir bhaga÷ phÃlai÷ sÅrapatir marudbhi÷ / parjanyo bijam ÅrayÃno dhinotu ÓunÃsÅrà k­ïutaæ dhÃnyaæ na÷ // ÓunÃsÅrà prak­«ataæ k­ïutaæ dhÃnyaæ bahu / bhÆmir iyam ­tviyavatÅ tÃæ phÃlà upajighnatu // gh­tena sÅtà madhunà samajyatÃæ viÓvair devair anumatà marudbhi÷ / Ærjo bhÃgaæ madhumat pinvamÃnÃsmÃnt sÅte payasÃbhyÃvav­tsva // ud yojanam antaryÃmam Å«Ãæ kh­galyaæ Óavam / a«ÂrÃæ tìaæ pratÅnÃhà ubhe maï¬Ækyau yuje // udasthÃd gojid aÓvajid dhiraïyajit sÆn­tayà parÅv­ta÷ / ekacakreïa savità rathenorjo bhÃgaæ p­thivyà yÃty Ãp­ïan // imÃm indra hastacyutiæ sacyutiæ jaghanacyutim / sasÆtim indra sagdhitim Ærjaæ sapÅtim utk­«e // u«ÂÃrayo÷ pÅlvayor atho ÃbandhanÅyayo÷ / sarve«Ãæ vidma vo nÃma vÃhÃ÷ kÅlÃlapeÓasa÷ // vimucyadhvam aghnyà devayÃnà atÃri«Âa tamasas pÃram asya / jyotir ÃpÃma //MS_2,7.12// @<[Page II,93]>@ yà o«adhaya÷ prathamajà devebhyas triyugaæ purà / manve nu babhrÆïÃm ahaæ Óataæ dhÃmÃni sapta ca // Óataæ vo amba dhÃmÃni sahasram uta vo ruha÷ / athà Óatakrato yÆyam imaæ me agadaæ k­ta // pu«pavatÅ÷ prasÆvarÅ÷ phalinÅr aphalà uta / aÓvà iva sajitvarÅr vÅrudha÷ pÃrayi«ïava÷ // o«adhÅr iti mÃtaras tad vo devÅr upabruve / rapÃæsi vighnatÅr ita rapaÓ cÃtayamÃnÃ÷ // aÓvatthe vo niveÓanaæ parïe vo vasati÷ k­tà / gobhÃjà it kilÃsatha yat sanavÃtha pÆru«am // yad o«adhaya÷ saægachante rÃjÃna÷ samità iva / vipra÷ sa ucyate kavÅ rak«ohÃmÅvacÃtana÷ // ni«k­tir nÃma vo mÃtÃthà tvam asi saæk­ti÷ / sarÃ÷ patatriïÅ÷ sthana yad Ãmayati ni«k­ta // aÓvÃvatÅæ somavatÅm ÆrjayantÅm udojasam / Ãyuk«i sarvà o«adhÅr asmà ari«ÂatÃtaye // yad imà vÃjayann aham o«adhÅr hasta Ãdadhe / Ãtmà yak«masya naÓyati purà jÅvag­bho yathà // @<[Page II,94]>@ u¤ Óu«mà o«adhÅnÃæ gÃvo go«ÂhÃd iverate / dhanaæ sani«yantÅnÃm ÃtmÃnaæ tava pÆru«a // ati viÓvÃ÷ pari«ÂhÃ÷ stena iva vrajam akramu÷ // o«adhaya÷ prÃcucyavur yat kiæca tanvo rapa÷ // yÃs ta ÃviviÓur ÃtmÃnaæ yà Ãtasthu÷ paru÷paru÷ / tÃs te yak«maæ vibÃdhantÃm ugro madhyamaÓÅr iva // sÃkaæ yak«ma prapata cëeïa kikidÅvyà / sÃkaæ vÃtasya dhrÃjyà sÃkaæ naÓya nihÃkayà // anyà vo anyÃm avatv anyÃnyasyà upÃvata / tÃ÷ sarvÃ÷ saævidÃnà o«adhaya÷ prÃvata vÃcaæ me // yÃ÷ phalinÅr yà aphalà akoÓà yÃÓ ca koÓinÅ÷ / b­haspatiprasÆtÃs tà no mu¤cantv aæhasa÷ // avapatantÅr avadan diva o«adhayas pari / yaæ jÅvam aÓnavÃmahe na sa ri«yÃti pÆru«a÷ // divaæ brÆmo nak«atrÃïi bhÆmiæ yak«Ãïi parvatÃn / samudrÃn nadyo veÓantÃæs te no mu¤cantv aæhasa÷ // brÆmo rÃjÃnaæ varuïaæ dhÃtÃram uta pÆ«aïam / tva«ÂÃram agrÅyaæ brÆmas te no mu¤cantv aæhasa÷ //MS_2,7.13// @<[Page II,95]>@ mà no hiæsÅj janità ya÷ p­thivyà yo divaæ satyadharmà vyÃna / yaÓ cÃpaÓ candrÃ÷ prathamo jajÃna kasmai devÃya havi«Ã vidhema // abhyÃvartasva p­thivi yaj¤ena payasà saha / vapÃæ te agnir i«ito arohat // agne ya¤ Óukraæ yac candraæ yat pÆtaæ yac ca yaj¤iyam / tad devebhyo bharÃmasi // i«am Ærjam aham ita Ãdi gh­tasya dhÃrÃæ mahi«asya yonim / à no go«u viÓatv o«adhÅ«u jahÃmi sedim anirÃm amÅvÃm // kÃmaæ kÃmadughe dhuk«va prajÃbhyà o«adhÅbhya÷ / indrÃyÃgnaye pÆ«ïe mitrÃya varuïÃya ca // agne tava Óravo vayo mahi bhrÃjanty arcayo vibhÃvaso / b­hadbhÃno Óavasà vÃjam ukthyaæ dadhÃsi dÃÓu«e kave // pÃvakavarcÃ÷ Óukravarcà anÆnavarcà udiyar«i bhÃnunà / putro mÃtarà vicarann upÃvasy obhe p­ïÃsi rodasÅ // irajyann agne prathayasva jantubhir asme rÃyo amartya / sa darÓatasya vapu«o virÃjasi p­ïak«i sÃnasiæ rayim // Ærjo napÃj jÃtaveda÷ suÓastibhir mandasva dhÅtibhir hita÷ / tva e«a÷ saædadhur bhÆrivarpasaÓ citrotayo vÃmajÃtÃ÷ // @<[Page II,96]>@ ­tÃvÃnaæ mahi«aæ viÓvadarÓatam agniæ sumnÃya dadhire puro janÃ÷ / Órutkarïaæ saprathastamaæ tvà girà daivaæ mÃnu«Ã yujà // i«kartÃram adhvarasya pracetasaæ k«ayantaæ rÃdhaso maha÷ / rÃtiæ vÃmasya subhagÃæ mahÅm i«aæ dadhÃsi sÃnasiæ kratum // ÃpyÃyasva sametu te viÓvata÷ soma v­«ïyam / bhavà vÃjasya saægathe // saæ te payÃæsi sam u yantu vÃjÃ÷ saæ v­«ïyÃny abhimÃti«Ãha÷ / ÃpyÃyamÃno Ãm­tÃya soma divi ÓravÃæsy uttamÃni dhi«va //MS_2,7.14// brahma jaj¤Ãnaæ prathamaæ purastÃd vi sÅmata÷ suruco vena Ãva÷ / sa budhnyà upamà asya vi«ÂhÃ÷ sataÓ ca yonim asataÓ ca viva÷ // hiraïyagarbha÷ samavartatÃgre bhÆtasya jÃta÷ patir eka ÃsÅt / sa dÃdhÃra p­thivÅæ dyÃm utemÃæ kasmai devÃya havi«Ã vidhema // adbhya÷ saæbh­ta÷ p­thivyà rasÃc ca viÓvakarmaïa÷ samavartatÃdhi / tasya tva«Âà vidadhad rÆpam eti tat puru«asya devam ÃjÃnam agre // drapsaÓ caskanda // @<[Page II,97]>@ namo astu sarpebhyo ye keca p­thivÅm anu / ye antarik«e ye divi tebhya÷ sarpebhyo nama÷ // ya i«avo yÃtudhÃnÃnÃæ ye vanaspatÅnÃm / ye 'vaÂe«u Óerate tebhya÷ sarpebhyo nama÷ // ye amÅ rocane divo ye và sÆryasya raÓmi«u / ye apsu «adÃæsi cakrire tebhya÷ sarpebhyo nama÷ // k­ïu«va pÃja÷ prasitiæ na p­thvÅæ yÃhi rÃjevÃmavaæ ibhena / t­«vÅm anu prasitiæ drÆïÃno 'stÃsi vidhya rak«asas tapi«Âhai÷ // tava bhramÃsa ÃÓuyà patanty anusp­Óa dh­«atà ÓoÓucÃna÷ / tapobhir agne juhvà pataÇgÃn asaædito vis­ja vi«vag ulkÃ÷ // prati spaÓo vis­jà tÆrïitamo bhavà pÃyur viÓo asyà adabdha÷ / yo no dÆre aghaÓaæso yo anty agne mÃki« Âe vyathir Ãdadhar«Åt // ud agne ti«Âha praty à tanu«va ny amitraæ o«atÃt tigmahete / yo no arÃtiæ samidhÃna cakre nÅcà taæ dhak«y atasaæ na Óu«kam // Ærdhvo bhava pratividhyÃdhy asmad Ãvi÷ k­ïu«va daivyÃny agne / ava sthirà tanuhi yÃtujÆnÃæ jÃmim ajÃmiæ pram­ïÅhi ÓatrÆn // ayam agni÷ sahasriïo vÃjasya Óatinas pati÷ / mÆrdhà kavÅ rayÅïÃm // @<[Page II,98]>@ agne« Âvà tejasà sÃdayÃmi tayà devatayÃÇgirasvad dhruvà sÅda // bhuvo yaj¤asya rajasaÓ ca netà yatrà niyudbhi÷ sacase ÓivÃbhi÷ / divi mÆrdhÃnaæ dadhi«e svar«Ãæ jihvÃm agne cak­«e havyavÃham // indrasya tvaujasà sÃdayÃmi tayà devatayÃÇgirasvad dhruvà sÅda dhruvÃsi dharuïÃst­tà viÓvakarmaïà sudh­tà mà tvà samudra ud vadhÅn mà suparïo 'vyathamÃnà p­thivÅæ d­æha tejo 'si tejo me yacha p­thivÅæ yacha p­thivÅæ d­æha p­thivÅæ mà hiæsÅ÷ p­thivyà mà pÃhi jyotir asi jyotir me yachÃntarik«aæ yachÃntarik«aæ d­æhÃntarik«aæ mà hiæsÅr antarik«Ãn mà pÃhi svar asi svar me yacha divaæ yacha divaæ d­æha divaæ mà hiæsÅr divo mà pÃhi // yÃs te agna Ãrdrà yonayo yÃ÷ kulÃyinÅr ye te agnà indavo yà u nÃbhaya÷ / tÃbhi« Âvam ubhayÅbhi÷ saævidÃna÷ prajÃnaæs tanveha ni«Åda // kÃï¬ÃtkÃï¬Ãt prarohantÅ paru«a÷paru«as pari / evà no dÆrve pratanu sahasreïa Óatena ca // yà Óatena pratano«i sahasreïa virohasi / tasyai te devÅ«Âake vidhema havi«Ã vayam //MS_2,7.15// yÃs te agne sÆrye ruco divam Ãtanvanti raÓmibhi÷ / tÃbhir no adya sarvÃbhÅ ruce janÃya nas k­dhi // @<[Page II,99]>@ yà vo devÃ÷ sÆrye ruco go«v aÓve«u yà ruca÷ / indrÃgnÅ tÃbhi÷ sarvÃbhÅ rucaæ no dhehi b­haspate // virì jyotir adhÃrayat svarì jyotir adhÃrayat samrì jyotir adhÃrayad bhÆr asi bhuvanasya retà i«Âakà svargo loko manasà tvÃnvÃrohÃmy agnir jyotir jyotir agnis tayà devatayÃÇgirasvad dhruvà sÅda sÆr asi suvanasya retà i«Âakà svargo loko vÃcà tvÃnvÃrohÃmi sÆryo jyotir jyoti÷ sÆryas tayà devatayÃÇgirasvad dhruvà sÅda b­haspati« Âvà sÃdayatu p­thivyÃ÷ p­«Âhe jyoti«matÅæ viÓvasmai prÃïÃyÃpÃnÃya vyÃnÃyodÃnÃya prati«ÂhÃyai caritrÃya viÓvaæ jyotir yachÃgni« Âe 'dhipatis tayà devatayÃÇgirasvad dhruvà sÅda viÓvakarmà tvà sÃdayatv antarik«asya p­«Âhe jyoti«matÅæ viÓvasmai prÃïÃyÃpÃnÃya vyÃnÃyodÃnÃya prati«ÂhÃyai caritrÃya viÓvaæ jyotir yacha vÃyu« Âe 'dhipatis tayà devatayÃÇgirasvad dhruvà sÅda parame«ÂhÅ tvà sÃdayatu diva÷ p­«Âhe jyoti«matÅæ viÓvasmai prÃïÃyÃpÃnÃya vyÃnÃyodÃnÃya prati«ÂhÃyai caritrÃya viÓvaæ jyotir yacha sÆryas te 'dhipatis tayà devatayÃÇgirasvad dhruvà sÅda // a«Ã¬hÃsi sahamÃnà sahasvÃrÃtiæ sahasva p­tanÃyata÷ / sahasravÅryÃsi sà mà jinva // madhu vÃtà ­tÃyate madhu k«aranti sindhava÷ / mÃdhvÅr na÷ santv o«adhÅ÷ // madhu naktam uto«aso madhumat pÃrthivaæ raja÷ / madhu dyaur astu na÷ pità // @<[Page II,100]>@ madhumÃn no vanaspatir madhumaæ astu sÆrya÷ / mÃdhvÅr gÃvo bhavantu na÷ // apÃæ tvà gahmant sÃdayÃmi samudrasyodmann avataÓ chÃyÃyÃæ nama÷ samudrÃya nama÷ samudrasya cak«ase 'nu tvà divyà v­«Âi÷ sacatÃæ mà tvà sÆryo 'bhitÃpsÅn mÃgnir vaiÓvÃnaro 'chinnapatra÷ prajà anuvÅk«asva // trÅnt samudrÃnt samas­pat svargo 'pÃæ patir v­«abha i«ÂakÃnÃm / tatra gacha yatra pÆrve paretÃ÷ purÅ«aæ vasÃna÷ suk­tasya lokam // mahÅ dyau÷ p­thivÅ ca na imaæ yaj¤aæ mimik«atÃm / pip­tÃæ no bharÅmabhi÷ // idaæ vi«ïu÷ // adha smà te vanaspate vÃto vivÃty agram it / uto nv indrÃya pÃtave sunu somam ulÆkhala // nakto«Ãsà // syÆtà devebhir am­tenÃgÃd ukhà svasÃram adhi vedim asthÃt / satyaæ pÆrvair ­«ibhi÷ saævidÃno agni÷ pravidvaæ iha tat k­ïotu / p­thivi p­thivyÃæ sÅda mÃtur mÃtari mÃtà / syonÃsi su«adà syonÃm ÃsÅda su«adÃm ÃsÅda // ni«asÃda dh­tavrato varuïa÷ pastyÃsv à / sÃmrÃjyÃya sukratu÷ // @<[Page II,101]>@ kratuæ devÃnÃæ mahimÃnam Åmahe agniæ sadhasthe sadane«v adbhutam / vaiÓvÃnaraæ brahmaïà viÓvavyacasaæ stomasya dhÃman nidadhe purÅ«yam // nyadhur mÃtrÃyÃæ kavayo vayodhaso agniæ sadhasthe sadane«v acyutam / vaiÓvÃnaraæ brahmaïà viÓvavyacasaæ stomasya dhÃman nihitaæ purÅ«yam // samidhyamÃnaæ samidhà samindhate agniæ sadhasthe sadane«u sukratum / vaiÓvÃnaraæ brahmaïà viÓvavyacasaæ stomasya dhÃman pavamÃnam Ãbh­tam //MS_2,7.16// agne yuk«và hi ye tavÃÓvÃso deva sÃdhava÷ / araæ vahanty ÃÓava÷ // yuk«và hi devahÆtamaæ aÓvaæ agne rathÅr iva / ni hotà pÆrvya÷ sada÷ // sam it sravanti sarito na dhenà antar h­dà manasà pÆyamÃnÃ÷ / gh­tasya dhÃrà abhicÃkaÓÅmi hiraïyayo vetaso madhye agne÷ // ­ce tvà ruce tvà bhÃse tvà jyoti«e tvÃbhÆd idaæ viÓvasya bhuvanasya vÃjinam agner vaiÓvÃnarasya cÃgnis tejasà tejasvÃn rukmo varcasà varcasvÃn sahasradà asi sahasrÃya tvà // Ãdityaæ garbhaæ payasà samaÇgdhi sahasrasya pratimÃæ viÓvarÆpam / pariv­Çgdhi harasà mÃbhiÓocÅ÷ ÓatÃyu«aæ k­ïuhi cÅyamÃna÷ // vÃtasya jÆtiæ varuïasya nÃbhim aÓvaæ jaj¤Ãnaæ salilasya madhye / ÓiÓuæ nadÅnÃæ harim adribudhnam agne mà hiæsÅ÷ parame vyoman // ajasram indum aru«aæ bhuraïyum agnim Ŭe pÆrvacittiæ namobhi÷ / sa parvabhir ­tuÓa÷ kalpamÃno gÃæ mà hiæsÅr aditiæ virÃjam // tva«Âur varutrÅæ varuïasya nÃbhim aviæ jaj¤ÃnÃæ rajasa÷ parasmÃt / mahÅæ sÃhasrÅm asurasya mÃyÃm agne mà hiæsÅ÷ parame vyoman // yo agnir agnes tapaso 'dhi jÃta÷ ÓokÃt p­thivyà uta và divas pari / ya imÃ÷ prajà viÓvakarmà jajÃna tam agne he¬a÷ pari te v­ïaktu // imaæ mà hiæsÅr dvipÃdaæ paÓuæ sahasrÃk«o medhÃya cÅyamÃno mayum Ãraïyam anu te diÓÃmi tena cinvÃnas tanvaæ ni«Åda mayuæ te Óug ­chatu yaæ dvi«mas taæ te Óug ­chatv imaæ mà hiæsÅr ekaÓaphaæ paÓuæ kanikradaæ vÃjinaæ vÃjine«u gauram Ãraïyam anu te diÓÃmi tena cinvÃnas tanvaæ ni«Åda gauraæ te Óug ­chatu yaæ dvi«mas taæ te Óug ­chatv imaæ sÃhasraæ ÓatadhÃram utsaæ vyacyamÃnaæ salilasya madhe gh­taæ duhÃnÃm aditiæ janÃyÃgne mà hiæsÅ÷ parame vyoman // gavayam Ãraïyam anu te diÓÃmi tena cinvÃnas tanvaæ ni«Åda gavayaæ te Óug ­chatu yaæ dvi«mas taæ te Óug ­chatv imam ÆrïÃyuæ varuïasya nÃbhiæ tvacaæ paÓÆnÃæ dvipadÃæ catu«padÃæ tva«Âur devÃnÃæ prathamaæ janitram agne mà hiæsÅ÷ parame vyoman // me«am Ãraïyam anu te diÓÃmi tena cinvÃnas tanvaæ ni«Åda me«aæ te Óug ­chatu yaæ dvi«mas taæ te Óug ­chatv ajo hy agner ajani«Âa ÓokÃt so apaÓyaj janitÃram agre tena devà devatÃm agram Ãyaæs tena roham Ãyann upa medhyÃsa÷ Óarabham Ãraïyam anu te diÓÃmi tena cinvÃnas tanvaæ ni«Åda Óarabhaæ te Óug ­chatu yaæ dvi«mas taæ te Óug ­chatu //MS_2,7.17// apÃæ tvemant sÃdayÃmy apÃæ tvodmant sÃdayÃmy apÃæ tvÃyane sÃdayÃmy apÃæ tvà jyoti«i sÃdayÃmy apÃæ tvà bhasmani sÃdayÃmi samudre tvà sadane sÃdayÃmy arïave tvà sadane sÃdayÃmi salile tvà sadane sÃdayÃmy apÃæ tvà k«aye sÃdayÃmy apÃæ tvà sadhri«u sÃdayÃmy apÃæ tvà sadane sÃdayÃmy apÃæ tvà sadhasthe sÃdayÃmy apÃæ tvà yonau sÃdayÃmy apÃæ tvà purÅ«e sÃdayÃmy apÃæ tvà pÃthasi sÃdayÃmi gÃyatreïa tvà chandasà sÃdayÃmi trai«Âubhena tvà chandasà sÃdayÃmi jÃgatena tvà chandasà sÃdayÃmy Ãnu«Âubhena tvà chandasà sÃdayÃmi pÃÇktena tvà chandasà sÃdayÃmi //MS_2,7.18// ayaæ puro bhÆs tasya prÃïo bhauvÃyano vasanta÷ prÃïÃyano gÃyatrÅ vÃsantÅ gÃyatryà gÃyatraæ gÃyatrÃd upÃæÓur upÃæÓos triv­t triv­to rathantaraæ vasi«Âhà ­«i÷ prajÃpatig­hÅtayà tvayà prÃïaæ g­hïÃmi prajÃbhyo 'yaæ dak«iïà viÓvakarmà tasya mano vaiÓvakarmaïaæ grÅ«mo mÃnasas tri«Âub grai«mÅ tri«Âubha÷ svÃraæ svÃrÃd antaryÃmo 'ntaryÃmÃt pa¤cadaÓa÷ pa¤cadaÓÃd b­had bharadvÃjà ­«i÷ prajÃpatig­hÅtayà tvayà mano g­hïÃmi prajÃbhyo 'yaæ paÓcà viÓvavyacÃs tasya cak«ur vaiÓvavyacasaæ var«Ãïi cÃk«u«Ãïi jagatÅ vÃr«Å jagatyà ­ksamam ­ksamä Óukra÷ ÓukrÃt saptadaÓa÷ saptadaÓÃd vairÆpaæ jamadagnir ­«i÷ prajÃpatig­hÅtayà tvayà cak«ur g­hïÃmi prajÃbhya idam uttarÃt svas tasya Órotraæ sauvaæ Óara¤ Órautry anu«Âup ÓÃrady anu«Âubha ai¬am ai¬Ãn manthÅ manthina ekaviæÓa ekaviæÓÃd vairÃjaæ viÓvÃmitrà ­«i÷ prajÃpatig­hÅtayà tvayà Órotraæ g­hïÃmi prajÃbhya iyam upari matis tasyà vÃÇ mÃtyà hemanto vÃcya÷ paÇktir haimantÅ paÇktyà nidhanavan nidhanavata ÃgrÃyaïa ÃgrayaïÃt triïavatrayastriæÓau triïavatrayastriæÓÃbhyÃæ ÓÃkvararaivate viÓvakarmà ­«i÷ prajÃpatig­hÅtayà tvayà vÃcaæ g­hïÃmi prajÃbhya÷ //MS_2,7.19// prÃcÅ dig vasanta ­tur agnir devatà brahma draviïaæ gÃyatrÅ chando rathantaraæ sÃma triv­t stoma÷ sa u pa¤cadaÓavartani÷ sÃnagà ­«is tryavir vaya÷ k­tam ayÃnÃæ purovÃto vÃta÷ pitara÷ pitÃmahÃ÷ pare 'vare te no 'vantu te na÷ pÃntv asmin brahmaïy asyÃæ purodhÃyÃm asmin karmaïy asyÃm ÃÓi«y asyÃæ devahÆtau // dak«iïà dig grÅ«ma ­tur indro devatà k«atraæ draviïaæ tri«Âup chando b­hat sÃma pa¤cadaÓa÷ stoma÷ sa u saptadaÓavartani÷ sanÃtanà ­«ir dityavì vayas tretÃyÃnÃæ dak«iïÃdvÃto vÃta÷ pitara÷ pitÃmahÃ÷ pare 'vare te no 'vantu te na÷ pÃntv asmin brahmaïy asyÃæ purodhÃyÃm asmin karmaïy asyÃm ÃÓi«y asyÃæ devahÆtau // pratÅcÅ dig var«Ã ­tur viÓve devà devatà vi¬ draviïaæ jagatÅ chando vairÆpaæ sÃma saptadaÓa÷ stoma÷ sa u ekaviæÓavartanir ahabhÆnà ­«is trivatso vayo dvÃparo 'yÃnÃæ paÓcÃdvÃto vÃta÷ pitara÷ pitÃmahÃ÷ pare 'vare te no 'vantu te na÷ pÃntv asmin brahmaïy asyÃæ purodhÃyÃm asmin karmaïy asyÃm ÃÓi«y asyÃæ devahÆtau // udÅcÅ dik Óarad ­tur mitrÃvaruïau devatà pu«Âaæ draviïam anu«Âup chando vairÃjaæ sÃmaikaviæÓa÷ stoma÷ sa u triïavavartani÷ purÃïà ­«is turyavì vayo 'bhibhavo 'yÃnÃm uttarÃdvÃto vÃta÷ pitara÷ pitÃmahÃ÷ pare 'vare te no 'vantu te na÷ pÃntv asmin brahmaïy asyÃæ purodhÃyÃm asmin karmaïy asyÃm ÃÓi«y asyÃæ devahÆtau // Ærdhvà dig ghemantaÓiÓirà ­tÆ b­haspatir devatà phalaæ draviïaæ paÇktiÓ chanda÷ ÓÃkvararaivate sÃmanÅ triïava÷ stoma÷ sa u trayastriæÓavartani÷ suparïà ­«i÷ pa«Âhavì vaya Ãskando 'yÃnÃm upari«ÂÃdvÃto vÃta÷ pitara÷ pitÃmahÃ÷ pare 'vare te no 'vantu te na÷ pÃntv asmin brahmaïy asyÃæ purodhÃyÃm asmin karmaïy asyÃm ÃÓi«y asyÃæ devahÆtau //MS_2,7.20// lokaæ p­ïa chidraæ p­ïÃthà sÅda dhruvà tvam / indrÃgnÅ tvà b­haspatir asmin yonà asÅ«adan // tà asya sÆdadohasa÷ somaæ ÓrÅïanti p­Ónaya÷ / janman devÃnÃæ viÓas tri«v à rocane diva÷ // dhruvak«itir dhruvayonir dhruvÃsi dhruvaæ yonim ÃsÅda sÃdhyà / ukhyasya ketuæ prathamaæ ju«Ãïà aÓvinÃdhvaryÆ sÃdayatÃm iha tvà // kulÃyinÅ gh­tavatÅ puraædhi÷ syone sÅda sadane p­thivyÃ÷ / abhi tvà rudrà vasavo g­ïantv idaæ brahma pip­hi saubhagÃya / aÓvinÃdhvaryÆ sadayatÃm iha tvà // svair dak«air dak«apiteha sÅda devÃnÃæ sumne b­hate raïÃya / pitevaidhi sÆnave ya÷ suÓeva÷ svÃveÓayà tanvà saæviÓasva / aÓvinÃdhvaryÆ sÃdayatÃm iha tvà // @<[Page II,107]>@ p­thivyÃ÷ purÅ«am asy apso nÃma tÃæ tvà viÓve abhig­ïantu devÃ÷ / stomap­«Âhà gh­tavatÅha sÅda prajÃvad asme draviïÃyajasva / aÓvinÃdhvaryÆ sÃdayatÃm iha tvà // adityÃs tvà p­«Âhe sÃdayÃmy antarik«asya dhartrÅæ vi«ÂambhanÅæ diÓÃm / bhuvanasyÃdhipatnÅm Ærmir drapso apÃm asi / aÓvinÃdhvaryÆ sÃdayatÃm iha tvà // sajÆr ­tubhi÷ sajÆr vidhÃbhi÷ sajÆr devai÷ sajÆr devair vayunÃdhair agnaye tvà vaiÓvÃnarÃyÃÓvinÃdhvaryÆ sÃdayatÃm iha tvà sajÆr ­tubhi÷ sajÆr vidhÃbhi÷ sajÆr vasubhi÷ sajÆr ­tubhi÷ sajÆr vidhÃbhi÷ sajÆ rudrai÷ sajÆr ­tubhi÷ sajÆr vidhÃbhi÷ sajÆr Ãdityai÷ sajÆr ­tubhi÷ sajÆr vidhÃbhi÷ sajÆr viÓvair devair vaiÓvÃnarai÷ sajÆr devair vayunÃdhair agnaye tvà vaiÓvÃnarÃyÃÓvinÃdhvaryÆ sÃdayatÃm iha tvà //MS_2,8.1// prÃïaæ me pÃhy apÃnaæ me pÃhi vyÃnaæ me pÃhi cak«ur ma uruyà vibhÃhi Órotraæ me ÓlokayÃpa÷ pinvau«adhÅr jinva dvipÃd ava catu«pÃt pÃhi divo và v­«Âim eraya k«atraæ vayo mayantaæ chando vi«Âambho vayo 'dhipatiÓ chando mÆrdhà vaya÷ prajÃpatiÓ chando viÓvakarmà vaya÷ parame«ÂhÅ chandas tryavir vayas tri«Âup chando dityavì vayo viràchanda÷ pa¤cÃvir vayo gÃyatrÅ chandas trivatso vaya u«ïihà chandas turyavì vayo 'nu«Âup chanda÷ pa«Âhavì vayo b­hatÅ chanda uk«Ã vaya÷ kakup chanda ­«abho vaya÷ satob­hatÅ chando 'na¬vÃn vaya÷ paÇktiÓ chando dhenur vayo jagatÅ chando basto vayo yuvalaæ chando v­«ïir vayo viÓÃlaæ chanda÷ puru«o vayas tandraæ chanda÷ siæho vayaÓ chadiÓ chando vyÃghro vayo 'nÃdh­«yaæ chanda÷ //MS_2,8.2// indrÃgnÅ avyathamÃnÃm i«ÂakÃæ d­æhataæ yuvam / p­«Âhena dyÃvÃp­thivÅ Ãp­ïÃntarik«aæ ca vibÃdhasva // rÃj¤y asi prÃcÅ dig virì asi dak«iïà dik samrì asi pratÅcÅ dik svarì asy udÅcÅ dig adhipatny asy Ærdhvà dig Ãyur me pÃhi prÃïaæ me pÃhy apÃnaæ me pÃhi vyÃnaæ me pÃhi cak«ur me pÃhi Órotraæ me pÃhi mano me pinva vÃcaæ me jinvÃtmÃnaæ me pÃhi jyotir me yacha mà chanda÷ pramà chanda÷ pratimà chando 'srÅvÅÓ chanda÷ paÇktiÓ chanda u«ïihà chando gÃyatrÅ chandas tri«Âup chando jagatÅ chando 'nu«Âup chando viràchando b­hatÅ chanda÷ p­thivÅ chando 'ntarik«aæ chando dyauÓ chando nak«atrÃïi chanda÷ samà chanda÷ k­«iÓ chando vÃk chando manaÓ chando gauÓ chando 'ÓvaÓ chando 'jà chando hiraïyaæ chando 'gnir devatà vÃto devatà sÆryo devatà candramà devatà vasavo devatà rudrà devatÃdityà devatà maruto devatendro devatà varuïo devatà b­haspatir devatà viÓve devà devatà mÆrdhÃsi rì dhruvÃsi dharuïà dhartry asi dharaïy Ãyu«e tvà varcase tvà k­«yai tvà k«emÃya tvà yantrÅ rì yantry asi yamanÅ dhartry asi dharitrÅ«e tvorje tvà rayyai tvà po«Ãya tvà //MS_2,8.3// \\ \\ ÃÓus triv­d bhÃnta÷ pa¤cadaÓo vyomà saptadaÓa÷ pratÆrtir a«ÂÃdaÓas tapo navadaÓo 'bhÅvarta÷ saviæÓo dharuïa ekaviæÓo varco dvÃviæÓa÷ saæbharaïas trayoviæÓo yoniÓ caturviæÓo garbhÃ÷ pa¤caviæÓa ojas triïavo viràtriæÓa÷ kratur ekatriæÓo vidh­tir dvÃtriæÓa÷ prati«Âhà trayastriæÓo bradhnasya vi«Âapaæ catustriæÓo nÃka÷ «aÂtriæÓo vÅvarto '«ÂÃcatvÃriæÓo dhartraæ catu«Âoma÷ //MS_2,8.4// agner bhÃgo 'si dÅk«Ãyà Ãdhipatyaæ brahma sp­taæ triv­t stoma indrasya bhÃgo 'si vi«ïor Ãdhipatyaæ k«atraæ sp­taæ pa¤cadaÓa÷ stomo n­cak«asÃæ bhÃgo 'si dhÃtur Ãdhipatyaæ janitraæ sp­taæ saptadaÓa÷ stomo mitrasya bhÃgo 'si varuïasyÃdhipatyaæ divo v­«Âir vÃta÷ sp­ta ekaviæÓa÷ stomo 'dityà bhÃgo 'si pÆ«ïa Ãdhipatyam oja÷ sp­taæ triïava÷ stomo vasÆnÃæ bhÃgo 'si rudrÃïÃm Ãdhipatyaæ catu«pÃt sp­taæ caturviæÓa÷ stoma ÃdityÃnÃæ bhÃgo 'si marutÃm Ãdhipatyaæ garbhÃ÷ sp­tÃ÷ pa¤caviæÓa÷ stoma÷ savitur bhÃgo si b­haspater Ãdhipatyaæ samÅcÅr diÓa÷ sp­tÃÓ catu«Âoma÷ stomo yavÃnÃæ bhÃgo 'sy ayavÃnÃm Ãdhipatyaæ prajÃ÷ sp­tÃÓ catuÓcatvÃriæÓa÷ stoma ­bhÆïÃæ bhÃgo 'si viÓve«Ãæ devÃnÃm Ãdhipatyaæ bhÆtaæ niÓÃntaæ sp­taæ trayastriæÓa÷ stoma÷ //MS_2,8.5// ekayÃstuvata prajà adhÅyanta prajÃnÃæ patir adhipatir ÃsÅt tis­bhir astuvata brahmÃs­jyata brahmaïaspatir adhipatir ÃsÅt pa¤cabhir astuvata bhÆtÃny as­jyanta bhÆtÃnÃæ patir adhipatir ÃsÅt saptabhir astuvata sapta­«ayo 's­jyanta dhÃtÃdhipatir ÃsÅn navabhir astuvata pitaro 's­jyantÃditir adhipatir ÃsÅd ekÃdaÓabhir astuvatÃrtavà as­jyanta ­tavo 'dhipataya Ãsaæs trayodaÓabhir astuvata mÃsà as­jyanta saævatsaro 'dhipatir ÃsÅt pa¤adaÓabhir astuvata k«atram as­jyatendro 'dhipatir ÃsÅt saptadaÓabhir astuvata grÃmyÃ÷ paÓavo 's­jyanta b­haspatir adhipatir ÃsÅn navadaÓabhir astuvata ÓÆdrÃryà as­jyetÃm ahorÃtre adhipatnÅ ÃstÃm ekaviæÓatyÃstuvataikaÓapham as­jyata varuïo 'dhipatir ÃsÅt trayoviæÓatyÃstuvata k«udrÃ÷ paÓavo 's­jyanta pÆ«Ãdhipatir ÃsÅt pa¤caviæÓatyÃstuvatÃraïyÃ÷ paÓavo 's­jyanta vÃyur adhipatir ÃsÅt saptaviæÓatyÃstuvata vanaspatayo 's­jyanta somo 'dhipatir ÃsÅn navaviæÓatyÃstuvata dyÃvÃp­thivÅ vyaitÃæ vasavo rudrà anuvyÃyaæs ta u evÃdhipataya Ãsann ekatriæÓatÃstuvata prajà as­jyanta yavÃÓ cÃyavÃÓ cÃdhipataya Ãsaæs trayastriæÓatÃstuvata bhÆtÃny aÓÃmyan prajÃpati÷ parame«Âhy adhipatir ÃsÅt //MS_2,8.6// agne jÃtÃn praïudà na÷ sapatnÃn praty ajÃtÃn jÃtavedo nudasva / adhi no brÆhi sumanà ahe¬a¤ Óarmaæs te syÃma trivarÆthà udbhau // sahasà jÃtÃn praïudà na÷ sapatnÃn praty ajÃtÃn jÃtavedo nudasva / adhi no brÆhi sumanasyamÃno vayaæ syÃma praïudà na÷ sapatnÃn // catuÓcatvÃriæÓÅ stomo varco draviïaæ «o¬aÓÅ stoma ojo draviïam // agne÷ purÅ«am asy apso nÃma tÃæ tvà viÓve abhig­ïantu devÃ÷ / stomap­«Âhà gh­tavatÅha sÅda prajÃvad asme draviïÃyajasva // tayà devatayÃÇgirasvad druvà sÅdaivaÓ chando varivaÓ chanda Ãchac chando manaÓ chanda÷ ÓaæbhÆÓ chanda÷ paribhÆÓ chanda÷ sindhuÓ chando vyacaÓ chanda÷ samudraæ chanda÷ salilaæ chanda÷ kakup chandas trikakup chanda÷ kÃvyaæ chando 'Çkupaæ chando 'k«arapaÇktiÓ chanda÷ padapaÇktiÓ chando vi«ÂÃrapaÇktiÓ chanda÷ k«uro bh­jaÓ chanda÷ pak«aÓ chanda÷ prachac chanda÷ saæyac chando viyac chando b­hac chando rathantaraæ chando nikÃyaæ chando vÅvadhaæ chando giraÓ chando bh­jaÓ chanda÷ saæstup chando 'nu«Âup chanda evaÓ chando varivaÓ chando vayaÓ chando vayask­c chando viÓÃlaæ chando vi«pardhÃÓ chandaÓ chadiÓ chando dÆrohaïaæ chandas tandraæ chando 'ÇkÃvaÇkaæ chanda÷ //MS_2,8.7// raÓminà k«ayÃya k«ayaæ jinva pretyà dharmaïe dharma jinvÃnvityà dive divaæ jinva saædhinÃntarik«ÃyÃntarik«aæ jinva pratidhinà p­thiyai p­thivÅæ jinva vi«Âambhena v­«Âyai v­«Âiæ jinva pravÃyÃhne 'har jinvÃnuvÃya rÃtryai rÃtrÅæ jinvoÓijà vasubhyo vasÆn jinva praketena rudrebhyo rudrÃn jinva suditinÃdityebhya ÃdityÃn jinva tantunà prajÃbhya÷ prajà jinvaujasà pit­bhya÷ pitÌn jinva p­tanëÃhà paÓubhya÷ paÓÆn jinva revatau«adhÅbhyà o«adhÅr jinvÃbhijità yuktagrÃvïendrÃyendraæ jinvÃdhipatinà prÃïÃya prÃïaæ jinva dharuïenÃpÃnÃyÃpÃnaæ jinva saæsarpeïa cak«u«e cak«ur jinva vayodhasÃdhÅtÃyÃdhÅtaæ jinva triv­tà triv­te triv­j jinva prav­tà prav­te prav­j jinva sav­tà sav­te sav­j jinvÃnÆv­tÃnuv­te 'nÆv­j jinva viroheïa virohÃya virohaæ jinva praroheïa prarohÃya prarohaæ jinva saæroheïa saærohÃya saærohaæ jinvÃnÆroheïÃnÆrohÃyÃnÆrohaæ jinva vasukena vasukÃya vasukaæ jinva ve«aÓriyà ve«aÓriyai ve«aÓrÅæ jinva vasya«Âyà vasya«Âyai vasya«Âiæ jinvÃkrÃntyÃkrÃntyà utkrÃntiæ jinvoktrÃntyotkrÃntyà ÃkrÃntiæ jinva //MS_2,8.8// rÃj¤y asi prÃcÅ dig vasavas te devà adhipatayo 'gnir hetÅnÃæ pratidhartà triv­t tvà stoma÷ p­thivyÃæ Órayatv Ãjyam uktham avyathÃyai stabhnotu rathantaraæ sÃma prati«Âhityà antarik«a ­«ayas tvà prathamajà deve«u divo mÃtrayà variïà prathantu vidhartà cÃyam adhipatiÓ ca te tvà sarve saævidÃnà nÃkasya p­«Âhe svarge loke yajamÃnaæ cà sÃdayantu virì asi dak«iïà dig rudrÃs te devà adhipataya indro hetÅnÃæ pratidhartà pa¤cadaÓas tvà stoma÷ p­thivyÃæ Órayatu praugam uktham avyathÃyai stabhnotu b­hat sÃma prati«Âhityà antarik«a ­«ayas tvà prathamajà deve«u divo mÃtrayà variïà prathantu vidhartà cÃyam adhipatiÓ ca te tvà sarve saævidÃnà nÃkasya p­«Âhe svarge loke yajamÃnaæ ca sÃdayantu samrì asi pratÅcÅ dig ÃdityÃs te devà adhipataya÷ somo hetÅnÃæ pratidhartà saptadaÓas tvà stoma÷ p­thivyÃæ Órayatu marutvatÅyam uktham avyathÃyai stabhnotu vairÆpaæ sÃma prati«Âhityà antarik«a ­«ayas tvà prathamajà deve«u divo mÃtrayà variïà prathantu vidhartà cÃyam adhipatiÓ ca te tvà sarve saævidÃnà nÃkasya p­«Âhe svarge loke yajamÃnaæ ca sÃdayantu svarì asy udÅcÅ diÇ marutas te devà adhipatayo varuïo hetÅnÃæ pratidhartaikaviæÓas tvà stoma÷ p­thivyÃæ Órayatu ni«kevalyam uktham avyathÃyai stabhnotu vairÃjaæ sÃma prati«Âhityà antarik«a ­«ayas tvà prathamajà deve«u divo mÃtrayà variïà prathantu vidhartà cÃyam adhipatiÓ ca te tvà sarve saævidÃnà nÃkasya p­«Âhe svarge loke yajamÃnaæ ca sÃdayantv adhipatny asy Ærdhvà dig viÓve te devà adhipatayo b­haspatir hetÅnÃæ pratidhartà triïavatrayastriæÓau tvà stomau p­thivyÃæ ÓrayatÃæ vaiÓvadevÃgnimÃrute ukthe avyathÃyai stabhnutÃæ ÓÃkvararaivate sÃmanÅ prati«Âhityà antarik«a ­«ayas tvà prathamajà deve«u divo mÃtrayà variïà prathantu vidhartà cÃyam adhipatiÓ ca te tvà sarve saævidÃnà nÃkasya p­«Âhe svarge loke yajamÃnaæ ca sÃdayantu //MS_2,8.9// \\ ayaæ puro harikeÓa÷ sÆryaraÓmis tasya rathak­tsnaÓ ca rathaujÃÓca senÃnÅgrÃmaïyau pu¤jikasthalà ca k­tasthalà cÃpsarasau yÃtudhÃnà hetÅ rak«Ãæsi prahetis tebhyo namo astu te no m­¬antu te yaæ dvi«mo yaÓ ca no dve«Âi tam e«Ãæ jambhe dadhmo 'yaæ dak«iïà viÓvakarmà tasya rathasvanaÓ ca rathecitraÓ ca senÃnÅgrÃmaïyau menakà ca sahajanyà cÃpsarasau daÇk«ïava÷ paÓavo heti÷ pauru«eyo vadha÷ prahetis tebhyo namo astu te no m­¬antu te yaæ dvi«mo yaÓ ca no dve«Âi tam e«Ãæ jambhe dadhmo 'yaæ paÓcà vidadvasus tasya rathaprotaÓ cÃsamarathaÓ ca senÃnÅgrÃmaïyav ÃmlocantÅ ca pramlocantÅ cÃpsarasau vyÃghrà heti÷ sarpÃ÷ prahetis tebhyo namo astu te no m­¬antu te yaæ dvi«mo yaÓ ca no dve«Âi tam e«Ãæ jambhe dadhmo 'yam uttarÃt saæyadvasus tasya senajic ca su«eïaÓ ca senÃnÅgrÃmaïyau viÓvÃcÅ ca gh­tÃcÅ cÃpsarasav Ãpo hetir vÃta÷ prahetis tebhyo namo astu te no m­¬antu te yaæ dvi«mo yaÓ ca no dve«Âi tam e«Ãæ jambhe dadhmo 'yam upary arvÃgvasus tasya tÃrk«yaÓ cÃri«ÂanemiÓ ca senÃnÅgrÃmaïyaÆrvaÓÅ ca pÆrvacittiÓ cÃpsarasav avasphÆrjad dhetir vidyut prahetis tebhyo namo astu te no m­¬antu te yaæ dvi«mo yaÓ ca no dve«Âi tam e«Ãæ jambhe dadhma÷ //MS_2,8.10// prÃcyà tvà diÓà sÃdayÃmy agninà devena devatayà gÃyatreïa chandasÃgne÷ Óirà upadadhÃmi gÃyatrasya chandaso 'gne÷ ÓÅr«ïÃgne÷ Óirà upadadhÃmi dak«iïayà tvà diÓà sÃdayÃmÅndreïa devena devatayà trai«Âubhena chandasÃgne÷ pak«am upadadhÃmi trai«Âubhasya chandaso 'gne÷ pak«eïÃgne÷ pak«am upadadhÃmi pratÅcyà tvà diÓà sÃdayÃmi viÓvebhir devebhir devatayà jÃgatena chandasÃgne÷ pucham upadadhÃmi jÃgatasya chandaso 'gne÷ puchenÃgne÷ pucham upadadhÃmy udÅcyà tvà diÓà sÃdayÃmi mitrÃvaruïÃbhyÃæ devÃbhyÃæ devatayÃnu«Âubhena chandasÃgne÷ pak«am upadadhÃmy Ãnu«Âubhasya chandaso 'gne÷ pak«eïÃge÷ pak«am upadadhÃmy Ærdhvayà tvà diÓà sÃdayÃmi b­haspatinà devena devatayà pÃÇktena chandasÃgne÷ p­«Âham upadadhÃmi pÃÇktasya chandaso 'gne÷ p­«ÂhenÃgne÷ p­«Âham upadadhÃmi //MS_2,8.11// madhuÓ ca mÃdhavaÓ ca vÃsantikà ­tÆ agner anta÷Óle«o 'si // kalpetÃæ dyÃvÃp­thivÅ kalpantÃm Ãpà o«adhaya÷ / kalpantÃm agnaya÷ p­thaÇ mama jyai«ÂhyÃya savratÃ÷ // ye agnaya÷ samanaso 'ntarà dyÃvÃp­thivÅ / vÃsantikà ­tÆ abhikalpamÃnà indram iva devà abhisaæviÓantu // ÓukraÓ ca ÓuciÓ ca grai«mà ­tÆ nabhaÓ ca nabhasyaÓ ca vÃr«ikà ­tÆ i«aÓ corjaÓ ca ÓÃradà ­tÆ sahaÓ ca sahasyaÓ ca haimantikà ­tÆ tapaÓ ca tapasyaÓ ca ÓaiÓirà ­tÆ agner anta÷Óle«o 'si // kalpetÃæ dyÃvÃp­thivÅ kalpantÃm Ãpà o«adhaya÷ / kalpantÃm agnaya÷ p­thaÇ mama jyai«ÂhyÃya savratÃ÷ // ye agnaya÷ samanaso 'ntarà dyÃvÃp­thivÅ / ÓaiÓirà ­tÆ abhikalamÃnà indram iva devà abhisaæviÓantu //MS_2,8.12// purovÃtasanir asy abhrasanir asi vidyutsanir asi stanayitnusanir asi v­«Âisanir asy agner yÃny asy agner agneyÃny asi vÃyor yÃny asi vÃyor vÃyoyÃny asi devÃnÃæ yÃny asi devÃnÃæ devayÃny asi viÓve«Ãæ devÃnÃæ yÃny asi viÓve«Ãæ devÃnÃæ devayÃny asi saæyÃny asy antarik«asad asy antarik«e sÅdÃmbà ca bulà ca nitatnÅ ca stanayantÅ cÃbhrayantÅ ca meghayantÅ ca cupuïÅkà salilÃya tvà m­dÅkÃya tvà satÅkÃya tvà ketÃya tvà suketÃya tvà saketÃya tvà vivasvate tvà dive tvà jyoti«a Ãdityebhyas tvà //MS_2,8.13// udapurà nÃmÃsy annena vi«Âhà tÃæ tvà praimy Ãtmanà puru«air gobhir aÓvair Ãyu«Ã varcasà prajayà dhanena sanyà medhayà rayyà po«eïa manu«yÃs te goptÃro 'gnir adhipatis tayà devatayÃÇgirasvad dhruvà sÅdÃparÃjità nÃmÃsi brahmaïà vi«Âà tÃæ tvà praimy Ãtmanà puru«air gobhir aÓvair Ãyu«Ã varcasà prajayà dhanena sanyà medhayà rayyà po«eïa marutas te goptÃro vÃyur adhipatis tayà devatayÃÇgirasvad dhruvà sÅdÃdhidyaur nÃmÃsy am­tena vi«Âà tÃæ tvà praimy Ãtmanà puru«air gobhir aÓvair Ãyu«Ã varcasà prajayà dhanena sanyà medhayà rayyà po«eïa viÓve te devà goptÃra÷ sÆryo 'dhipatis tayà devatayÃÇgirasvad dhruvà sÅda prajÃpati« Âvà sÃdayatu p­thivyÃ÷ p­«Âhe bhÆr asi bhÆmir asi pratho 'si p­thivy asy aditir asi viÓvadhÃyà viÓvasya bhuvanasya dhartrÅ p­thivÅæ yacha p­thivÅæ d­æha p­thivÅæ mà hiæsÅ÷ p­thivyà mà pÃhi viÓvasmai prÃïÃyÃpÃnÃya vyÃnÃyodÃnÃya prati«ÂhÃyai caritrÃyÃgni« ÂvÃbhipÃtu mahyà svastyà chardi«Ã Óaætamena viÓvakarmà sÃdayatv antarik«asya p­«Âhe 'ntarik«aæ yachÃntarik«aæ d­æhÃntarik«aæ mà hiæsÅr antarik«Ãn mà pÃhi viÓvasmai prÃïÃyÃpÃnÃya vyÃnÃyodÃnÃya prati«ÂhÃyai caritrÃya vÃyu« ÂvÃbhipÃtu mahyà svastyà chardi«Ã Óaætamena parame«ÂhÅ tvà sÃdayatu diva÷ p­«Âhe vyacasvatÅæ prathasvatÅæ bhÃsvatÅæ raÓmÅvatÅm à yà divaæ bhÃsyà p­thivÅm orv antariksaæ divaæ yacha divaæ d­æha divaæ mà hiæsÅr divo mà pÃhi viÓvasmai prÃïÃyÃpÃnÃya vyÃnÃyodÃnÃya prati«ÂhÃyai caritrÃya sÆryas tvÃbhipÃtu mahyà svastyà chardi«Ã Óaætamena // prothad aÓvo na yavase 'vi«yan yadà maha÷ saævaraïÃd vyasthÃt / Ãd asya vÃto anuvÃti Óocir adha smà te vrajanaæ k­«ïam astu // Ãyo« Âvà sadane sÃdayÃmi samudrasyodmann avataÓ chÃyÃyÃæ nama÷ samudrÃya nama÷ samudrasya cak«ase sahasrasya mÃsi sahasrasya pramÃsi sahasrasya pratimÃsi sahasrasya saæmÃsi sahasrasyonmÃsi sÃhasro 'si sahasrÃya tvemà me agnà i«Âakà dhenava÷ santv ekà ca Óataæ ca Óataæ ca sahasraæ ca sahasraæ cÃyutaæ cÃyutaæ ca prayutaæ ca prayutaæ cÃyutaæ ca o arbudaæ ca nyarbudaæ ca samudraÓ ca madhyaæ cÃntaÓ ca parÃrdhaÓ cemà me agnà i«Âakà dhenava÷ santu «a«Âi÷ sahasram ayutam ak«ÅyamÃïà ­tu«ÂhÃ÷ stha ­tÃv­dho gh­taÓcuto madhuÓcutà ÆrjasvatÅ÷ payasvatÅ÷ svadhÃyinÅ÷ kulÃyinÅs tà me agnà i«Âakà dhenava÷ santu virÃjo nÃma kÃmadughà amutrÃmu«miæl loke //MS_2,8.14// @<[Page II,119]>@ à tvà vahantu haraya÷ sucetasa÷ Óvetair aÓvair iha ketumadbhi÷ / vÃtajavair balavadbhir manojavair asmin yaj¤e mama havyÃya Óarva // devÃnÃæ ca ­«ÅïÃæ cÃsurÃïÃæ ca pÆrvajam / mahÃdevaæ sahasrÃk«aæ Óivam ÃvÃhayÃmy aham // tat puru«Ãya vidmahe mahÃdevÃya dhÅmahi / tan no rudra÷ pracodayÃt // tad gÃÇgaucyÃya vidmahe girisutÃya dhÅmahi / tan no gaurÅ pracodayÃt // tat kumÃrÃya vidmahe kÃrttikeyÃya dhÅmahi / tan na÷ skanda÷ pracodayÃt // tat karÃÂÃya vidmahe hastimukhÃya dhÅmahi / tan no dantÅ pracodayÃt // tac caturmukhÃya vidmahe padmÃsanÃya dhÅmahi / tan no brahmà pracodayÃt // tat keÓavÃya vidmahe nÃrÃyaïÃya dhÅmahi / tan no vi«ïu÷ pracodayat // tad bhÃskarÃya vidmahe prabhÃkarÃya dhÅmahi / tan no bhÃnu÷ pracodayÃt // tat somarÃjÃya vidmahe mahÃrÃjÃya dhÅmahi / tan naÓ candra÷ pracodayÃt // taj jvalanÃya vidmahe vaiÓvÃnarÃya dhÅmahi / tan no vahni÷ pracodayÃt // tat tyajapÃya vidmahe mahÃjapÃya dhÅmahi / tan no dhyÃna÷ pracodayÃt // tat paramÃtmÃya vidmahe vainateyÃya dhÅmahi / tan na÷ s­«Âi÷ pracodayÃt //MS_2,9.1// namas te rudra manyava uto tà i«ave nama÷ / namas te astu dhanvane bÃhubhyÃm uta te nama÷ // yà te rudra Óivà tanÆr aghorÃpÃpakÃÓinÅ / tayà nas tanvà Óaætamayà giriÓantÃbhicÃkaÓÅhi // @<[Page II,121]>@ yÃm i«uæ giriÓanta haste bibhar«y astave / ÓivÃæ giriÓa tÃæ kuru mà hiæsÅ÷ puru«aæ jagat // Óivena vacasà tvà giriÓÃchà vadÃmasi / yathà na÷ sarvà ij jana÷ saægame sumanà asat // adhyavocad adhivaktà prathamo daivyo bhi«ak / ahÅæÓ ca sarvÃn jambhayant sarvÃÓ ca yÃtudhÃnyo 'dharÃcÅ÷ parÃsuva // asau yas tÃmro aruïa uta babhru÷ sumaÇgala÷ / ye ceme abhito rudrà dik«u ÓritÃ÷ sahasraÓo 'vai«Ãæ he¬a Åmahe // asau yo 'vasarpati nÅlagrÅvo vilohita÷ / utainaæ gopà ad­Órann utainam udahÃrya÷ / utainaæ viÓvà bhÆtÃni sa d­«Âo m­¬ayÃtu na÷ // namo nÅlakapardÃya sahasrÃk«Ãya mŬhu«e / atho ye asya satvÃna idaæ tebhyo 'karaæ nama÷ // namas tà ÃyudhÃyÃnÃtatÃya dh­«ïave / ubhÃbhyÃm uta te namo bÃhubhyÃæ tava dhanvane // pramu¤ca dhanvanas tvam ubhayor Ãrtnyor jyÃm / yÃÓ ca te hastà i«ava÷ parà tà bhagavo vapa // @<[Page II,122]>@ avatatya dhanu« Âvaæ sahasrÃk«a Óate«udhe / praÓÅrya ÓalyÃnÃæ mukhaæ Óivo na÷ sumanà bhava // vijyaæ dhanu÷ kapardino viÓalyo bÃïavaæ uta / aneÓann asya yà i«ava ÃbhÆr asya ni«aÇgathi÷ // pari te dhanvano hetir asmÃn v­ïaktu viÓvata÷ / atho ya i«udhis tavÃre asmin nidhehi tam // yà te hetir mŬhu«Âama Óivaæ babhÆva te dhanu÷ / tayÃsmÃn viÓvatas tvam ayak«mayà paribhuja //MS_2,9.2// namo hiraïyabÃhave senÃnye diÓÃæ ca pataye namo namo v­k«ebhyo harikeÓebhya÷ paÓÆnÃæ pataye namo namo harikeÓÃyopavÅtine pu«ÂÃnÃæ pataye namo nama÷ Óa«pi¤jarÃya tvi«Åmate pathÅnÃæ pataye namo namo babhluÓÃya vyÃdhine 'nnasya pataye namo namo rudrÃyÃtatÃyine k«etrasya pataye namo namo bhavasya hetyai jagatas pataye namo nama÷ sÆtÃyÃhantvÃya vanÃnÃæ pataye namo namo rohitÃya sthapataye v­k«ÃïÃæ pataye namo namo mantriïe vÃïijÃya kak«ÃïÃæ pataye namo namo bhuvantaye vÃrivask­tÃyau«adhÅnÃæ pataye namo nama÷ sahamÃnÃya nivyÃdhina ÃvyÃdhinÅnÃæ pataye namo nama Ãkrandayata uccairgho«Ãya satvÃnÃæ pataye namo nama÷ k­tsnavÅtÃya dhÃvate pattÅnÃæ pataye namo namo ni«aÇgiïe kakubhÃya stenÃnÃæ pataye namo namo va¤cate pariva¤cate stÃyÆnÃæ pataye namo namo nicerave paricarÃyÃraïyÃnÃæ pataye namo namo ni«aÇgiïa i«udhimate taskarÃïÃæ pataye namo nama÷ s­gÃyibhyo jighÃæsadbhyo mu«ïatÃæ pataye namo namo 'simadbhyo naktaæ caradbhya÷ prak­ntÃnÃæ pataye namo nama u«ïÅ«iïe giricarÃya kulu¤cÃnÃæ pataye namo nama÷ //MS_2,9.3// nama i«uk­dbhyo dhanu«k­dbhyaÓ ca vo namo namà i«umadbhyo dhanvÃyibhyaÓ ca vo namo nama ÃtanvÃnebhya÷ pratidadhÃnebhyaÓ ca vo namo nama Ãyachadbhyo vis­jadbhyaÓ ca vo namo namo 'syadbhyo vidhyadbhyaÓ ca vo namo nama÷ svapadbhyo jÃgradbhyaÓ ca vo namo nama÷ ÓayÃnebhyà ÃsÅnebhyaÓ ca vo namo namas ti«Âhadbhyo dhÃvadbhyaÓ ca vo namo nama÷ sabhÃbhya÷ sabhÃpatibhyaÓ ca vo namo namo 'Óvebhyo 'ÓvapatibhyaÓ ca vo namo nama ÃvyÃdhinÅbhyo vividhyantÅbhyaÓ ca vo namo namà ugaïÃbhyas t­æhatÅbhyaÓ ca vo namo namo gaïebhyo gaïapatibhyaÓ ca vo namo namo vrÃtebhyo vrÃtapatibhyaÓ ca vo namo nama÷ k­chrebhya÷ k­chrapatibhyaÓ ca vo namo namo virÆpebhyo viÓvarÆpebhyaÓ ca vo namo nama÷ senÃbhya÷ senÃnÅbhyaÓ ca vo namo namo rathibhyo varÆthibhyaÓ ca vo namo nama÷ k«att­bhya÷ saægrahÅt­bhyaÓ ca vo namo namo b­hadbhyo 'rbhakebhyaÓ ca vo namo namo yuvabhya ÃÓÅnebhyaÓ ca vo namo nama÷ //MS_2,9.4// namo brÃhmaïebhyo rÃjanyebhyaÓ ca vo namo nama÷ sÆtebhyo viÓyebhyaÓ ca vo namo namas tak«abhyo rathakÃrebhyaÓ ca vo namo nama÷ kulÃlebhya÷ karmÃrebhyaÓ ca vo namo namo ni«Ãdebhya÷ pu¤ji«ÂebhyaÓ ca vo namo nama÷ ÓvanÅbhyo m­gayubhyaÓ ca vo namo nama÷ Óvabhya÷ ÓvapatibhyaÓ ca vo namo namo bhavÃya ca ÓarvÃya ca namo rudrÃya ca paÓupataye ca namo vyuptakeÓÃya ca kapardine ca namo nÅlagrÅvÃya ca ÓitikaïÂhÃya ca nama÷ sahasrÃk«Ãya ca Óatadhanvane ca namo giriÓÃya ca Óipivi«ÂÃya ca namo mŬhu«ÂarÃya ce«umate ca namo hrasvÃya ca vÃmanÃya ca namo b­hate ca var«Åyase ca namo v­ddhÃya ca suv­dhvane ca namo 'grÅyÃya ca prathamÃya ca nama ÃÓave cÃjirÃya ca nama÷ ÓÅbhÃya ca ÓÅghrÃya ca namà ÆrmyÃya cÃvasvanyÃya ca namo dvÅpyÃya ca srotrasyÃya ca //MS_2,9.5// @<[Page II,125]>@ nama ÃÓu«eïÃya cÃÓurathÃya ca namo bilmine ca kavacine ca namo varmiïe ca varÆthine ca nama÷ ÓÆrÃya cÃvabhindate ca nama÷ ÓrutÃya ca ÓrutasenÃya ca namo jyÃyase ca kanÅyase ca nama÷ pÆrvajÃya cÃparajÃya ca namo madhyamÃya cÃpagalbhÃya ca namo jaghanyÃya ca budhnyÃya ca nama÷ sobhyÃya ca pratisarÃya ca namo yÃmyÃya ca k«emyÃya ca namo 'vasÃnyÃya ca ÓlokyÃya ca nama urvaryÃya ca khalyÃya ca namo vanyÃya ca kak«yÃya ca nama÷ ÓravÃya ca pratiÓravÃya ca nama÷ pathyÃya ca srutyÃya ca namo nÃdyÃya ca vaiÓantÃya ca namo nÅpyÃya ca bhidyÃya ca namo 'vaÂyÃya ca kÆpyÃya ca nama÷ sÆdyÃya ca sarasyÃya ca //MS_2,9.6// namo dundubhaye cÃhananÅyÃya ca namo dh­«ïave ca pram­ÓÃya ca namo ni«aÇgiïe ce«udhimate ca namas tigme«ave cÃyudhine ca nama÷ svÃyudhÃya ca sudhanvane ca namo meghyÃya ca vidyutyÃya ca namo var«yÃya cÃvar«yÃya ca namo vÅdhriyÃya cÃtapyÃya ca namo vÃtyÃya ca re«maïyÃya ca namo vÃstavyÃya ca vÃstupÃya ca nama÷ somÃya ca rudrÃya ca namas tÃmrÃya cÃruïÃya ca nama÷ Óaægave ca paÓupataye ca nama ugrÃya ca bhÅmÃya ca namo 'grevadhÃya ca dÆrevadhÃya ca namo hantre ca hanÅyase ca namo v­k«ebhyo harikeÓebhyo namas tÃrÃya nama÷ Óaæbhave ca mayobhave ca nama÷ ÓaækarÃya ca mayaskarÃya ca nama÷ ÓivÃya ca ÓivatarÃya ca //MS_2,9.7// nama÷ Óikhaï¬ine ca pulastine ca nama÷ kiæÓilÃya ca k«eïÃya ca nama iriïyÃya ca prapathyÃya ca namo g­hyÃya ca go«ÂhyÃya ca namo gehyÃya ca talpyÃya ca nama÷ kÆlyÃya ca tÅrthyÃya ca nama÷ pÃryÃya cÃvÃryÃya ca nama÷ prataraïÃya cottaraïÃya ca nama÷ pravÃhyÃya ca sikatyÃya ca nama÷ phenyÃya ca Óa«pyÃya ca namo nÅve«yÃya ca h­dyÃya ca nama÷ kÃÂyÃya ca gahvare«ÂhyÃya ca nama÷ Óu«yÃya ca harityÃya ca nama÷ pÃæsavyÃya ca rajasyÃya ca namo lopyÃya colapÃya ca namà ÆrmyÃya ca sÆrmyÃya ca nama÷ parïÃya ca parïaÓÃdÃya ca namo 'pagurasÃïÃya cÃbhighnate ca nama Ãkhidate ca prakhidate ca nama ÃkhidÃya ca prakhidÃya ca //MS_2,9.8// namo girikebhyo devÃnÃæ h­dayebhyo namo vicinvatkebhyo nama Ãk«iïakebhyo nama Ãn­hatebhya÷ // drÃpe andhasaspate daridra nÅlalohita / e«Ãæ paÓÆnÃm ÃsÃæ prajÃnÃæ mà bhair mà ruÇ mo ca na÷ kiæ canÃmamat // imà rudrÃya tavase kapardine k«ayadvÅrÃya prabharÃmahe matÅ÷ / yathà na÷ Óam asad dvipade catu«pade viÓvaæ pu«Âaæ grÃme asminn anÃturam // yà te rudra Óivà tanÆ÷ Óivà viÓvÃha bhe«ajà / Óivà rutasya bhe«ajà tayà no m­¬a jÅvase // pari no rudrasya hetir v­ïaktu pari tve«asya durmatir aghÃyo÷ / ava sthirà maghavadbhyas tanu«va mŬhvas tokÃya tanayÃya m­¬a // mŬhu«Âama Óivatama Óivo na edhi sumanà bhava / avatatya dhanu« Âvam akruddha÷ sumanà bhava / pinÃkaæ bibhrad Ãgahi k­ttiæ vasÃnà uccara // vyak­¬a vilohita namas te astu bhagava÷ / yÃs te sahasraæ hetayo 'nyÃæs te asman nivapantu tÃ÷ // sahasrÃïi sahasraÓo hetayas tava bÃhvo÷ / tÃsÃm ÅÓÃno maghavan parÃcÅnà mukhà k­dhi // asaækhyÃtà sahasrÃïi ye rudrà adhi bhÆmyÃm / te«Ãæ sahasrayojane 'va dhanvÃni tanmasi // ye asmin mahaty arïave antarik«e bhavà adhi / te«Ãæ sahasrayojane 'va dhanvÃni tanmasi // ye nÅlagrÅvÃ÷ ÓitikaïÂhà divaæ rudrà upaÓritÃ÷ / te«Ãæ sahasrayojane 'va dhanvÃni tanmasi // ye nÅlagrÅvÃ÷ ÓitikaïÂhÃ÷ Óarvà adha÷ k«ÃmÃcarÃ÷ / te«Ãæ sahasrayojane 'va dhanvÃni tanmasi // ye v­k«e«u Óa«pi¤jarà nÅlagrÅvà vilohitÃ÷ / te«Ãæ sahasrayojane 'va dhanvÃni tanmasi // ye bhÆtÃnÃm adhipatayo viÓikhÃsa÷ kapardina÷ / te«Ãæ sahasrayojane 'va dhanvÃni tanmasi // @<[Page II,129]>@ ye pathÃæ pathirak«aya ailam­¬Ã vo yudha÷ / te«Ãæ sahasrayojane 'va dhanvÃni tanmasi // ye tÅrthÃni pracaranti s­gavanto ni«aÇgiïa÷ // te«Ãæ sahasrayojane 'va dhanvÃni tanmasi // ye anne«u vividhyanti pÃtre«u pibato janÃn / te«Ãæ sahasrayojane 'va dhanvÃni tanmasi // ya etÃvanto và bhÆyÃæso và diÓo rudrà vitasthire / te«Ãæ sahasrayojane 'va dhanvÃni tanmasi // namo astu rudrebhyo ye divi ye«Ãæ var«am i«avas tebhyo daÓa prÃcÅr daÓa dak«iïà daÓa pratÅcÅr daÓodÅcÅr daÓordhvÃs tebhyo namo astu te no m­¬antu te yaæ dvi«mo yaÓ ca no dve«Âi tam e«Ãæ jambhe dadhmo namo astu rudrebhyo ye antarik«e ye«Ãæ vÃtà i«avas tebhyo daÓa prÃcÅrdaÓa dak«iïà daÓa pratÅcÅr daÓodÅcÅr daÓordhvÃs tebhyo namo astu te no m­¬antu te yaæ dvi«mo yaÓ ca no dve«Âi tam e«Ãæ jambhe dadhmo namo astu rudrebhyo ye p­thivyÃæ ye«Ãm annam i«avas tebhyo daÓa prÃcÅr daÓa dak«iïà daÓa pratÅcÅr daÓodÅcÅr daÓordhvÃs tebhyo namo astu te no m­¬antu te yaæ dvi«mo yaÓ ca no dve«Âi tam e«Ãæ jambhe dadhma÷ //MS_2,9.9// @<[Page II,130]>@ aghorebhyo atha ghorebhyo aghoraghoratarebhyaÓ ca / sarvata÷ ÓarvaÓarvebhyo namas te rudra rÆpebhyo nama÷ // ya÷ patha÷ samanuyÃti svargaæ lokaæ gÃm iva supraïÅtau / tena tvaæ bhagavÃn yÃhi pathà // ime hiraïyavarïÃ÷ svaæ yonim ÃviÓantau // gacha tvaæ bhagavÃn punarÃgamanÃya punardarÓanÃya sahadevyÃya sahav­«Ãya sahagaïÃya sahapÃr«adÃya yathÃhutÃya namonamÃya nama÷ÓivÃya namas te astu mà mà hiæsÅ÷ // ÃvÃhitam ÃvÃhita namask­taæ namask­ta visarjitaæ visarjita pathaæ gacha pathaæ gacha divaæ gacha divaæ gacha svar gacha svar gacha jyotir gacha jyotir gacha namas te astu mà mà hiæsÅ÷ //MS_2,9.10// @<[Page II,131]>@ aÓmann Ærjaæ parvate ÓiÓriyÃïÃm adbhya o«adhÅbhyo vanaspatibhyo 'dhi saæbh­tÃm / tÃæ nà i«am Ærjaæ dhatta maruta÷ saærarÃïà aÓmaæs te k«un mayi tà Ærg yaæ dvi«mas taæ te Óug ­chatu // samudrasya tvÃvakÃyÃgne parivyayÃmasi / pÃvako asmabhyaæ Óivo bhava // himasya tvà jarÃyuïÃgne parivyÃyamasi / pÃvako asmabhyaæ Óivo bhava // upa jmann upa vetase 'vatara nadÅ«v à / agne pittam apÃm asi maï¬Æki tÃbhir Ãgahi / semaæ no yaj¤aæ pÃvakavarïaæ Óivaæ k­dhi // apÃm idaæ nyayanaæ samudrasya niveÓanam / anyÃæs te asmat tapantu hetaya÷ pÃvako asmabhyaæ Óivo bhava // agne pÃvaka roci«Ã sa na÷ pÃvaka dÅdiva÷ // pÃvakayà yaÓ citayantyà k­pà k«Ãman ruruca u«aso na ketunà / à yo gh­ïe na tat­«Ãïo ajaras tÆrvan na yÃmann etaÓasya nÆ raïe // @<[Page II,132]>@ namas te harase Óoci«e cÃtho te arci«e nama÷ / anyÃæs te asmat tapantu hetaya÷ pÃvako asmabhyaæ Óivo bhava // dru«ade vaï n­«ade va¬ apsu«ade va¬ barhi«ade va¬ vanar«ade va svarvide va // annapate annasya no dehy anamÅvasya Óu«miïa÷ / prapra dÃtÃraæ tÃri«Ã Ærjaæ no dhehi dvipade catu«pade // ye devà devÃnÃæ yaj¤iyà yaj¤iyÃnÃæ saævatsarÅyam upa bhÃgam Ãsate / ahutÃdo havi«o yaj¤e asmint svayaæ pibantu madhuno gh­tasya // ye devà devebhyo adhi devatvam Ãyan ye brahmaïa÷ puraetÃro asya / yebhyo na ­te pavate dhÃma kiæ cana na te divo na p­thivyà adhi snu«u // prÃïadà apÃnadà vyÃnadà varcodhà varivodhÃ÷ / anyÃæs te asmat tapantu hetaya÷ pÃvako asmabhyaæ Óivo bhava //MS_2,10.1// agnis tigmena Óoci«Ã yÃsad viÓvaæ ny atriïam / agnir no vanate rayim // @<[Page II,133]>@ ya imà viÓvà bhuvanÃni juhvad ­«ir hotà nyasÅdat pità na÷ / sa ÃÓi«Ã draviïam ichamÃna÷ prathamachad avaraæ ÃviveÓa // kiæ svid vanaæ ka u sa v­k«a ÃsÅd yato dyÃvÃp­thivÅ ni«Âatak«u÷ / manÅ«iïo manasà p­chated u tad yad adhyati«Âhad bhuvanÃni dhÃrayan // kiæ svid ÃsÅd adhi«ÂhÃnam Ãrambhaïaæ katamat svit kathÃsÅt / yato bhÆmiæ janayan viÓvakarmà vi dyÃm aurïon mahinà viÓvacak«Ã÷ / yo viÓvacak«ur uta viÓvatomukho viÓvatohasta uta viÓvataspÃt / saæ bÃhubhyÃm adhamat saæ patatrair dyÃvÃbhÆmÅ janayan deva eka÷ // yà te dhÃmÃni paramÃïi yÃvamà yà madhyamà viÓvakarmann utemà / Óik«Ã sakhibhyo havi«Ã svadhÃva÷ svayaæ yajasva tanvaæ ju«Ãïa÷ // viÓvakarman havi«Ã vardhanena trÃtÃram indram ak­ïor avadhyam / tasmai viÓa÷ samanamanta daivÅr ayam ugro vihavyo yathÃsat // viÓvakarman havi«Ã vÃv­dhÃna÷ svayaæ yajasva p­thivÅm uta dyÃm / muhyantv anye abhito janÃsa ihÃsmÃkaæ maghavà sÆrir astu // vÃcaspatiæ viÓvakarmÃïam Ætaye manoyujaæ vÃje adyÃhuvema / sa no nedi«Âhà havanà jujo«a viÓvaÓaæbhÆr avase sÃdhukarmà //MS_2,10.2// @<[Page II,134]>@ cak«u«a÷ pità manasà hi dhÅro gh­tam ene ajanan namnamÃne / yaded antà adad­hanta pÆrvà Ãd id dyÃvÃp­thivÅ aprathetÃm // viÓvakarmà vimame yo vihÃyà dhartà vidhartà paramota saæd­k / te«Ãm i«ÂÃni sam i«Ã madanti yatrà sapta­«Ån para ekam Ãhu÷ / ta Ãyajanta draviïà sam asminn ­«aya÷ pÆrve jaritÃro na bhÆnà / asÆrtà sÆrte rajasi ni«attà ye bhÆtÃni samak­ïvann imÃni // yo na÷ pità janità yo vidhartà yo na÷ sato abhy à saj jajÃna / yo devÃnÃæ nÃmadhà eka eva taæ saæpraÓnaæ bhuvanà yanty anyà // paro diva÷ para enà p­thivyÃ÷ paro devebhyo asuraæ yad asti / kaæ svid garbhaæ prathamaæ dadhrà Ãpo yatra devÃ÷ samagachanta sarve / tam id garbhaæ prathamaæ dadhrà Ãpo yatra devÃ÷ samapaÓyanta viÓve / ajasya nÃbhà adhy ekam arpitaæ yasmin viÓvà bhuvanÃdhi tasthu÷ // viÓvakarmà ced ajani«Âa deva Ãd id gandharvo abhavad dvitÅya÷ / t­tÅya÷ pità janitau«adhÅnÃm apÃæ garbhaæ vyadadhu÷ purutrà // @<[Page II,135]>@ na taæ vidÃtha ya imà jajÃnÃnyad yu«mÃkam antaraæ babhÆva / nÅhÃreïa prÃv­tà jalpyà cÃsut­pa ukthaÓÃsaÓ caranti //MS_2,10.3// ud enam uttaraæ nayÃgne gh­tenÃhuta / sam enaæ varcasà s­ja prajayà ca bahuæ k­dhi // indremaæ prataraæ naya sajÃtÃnÃm asad vaÓÅ // rÃyaspo«eïa saæs­ja devebhyo bhÃgadà asat // yasya kurmo g­he havis tam agne vardhayà tvam / tasmai devà adhibruvann ayaæ ca brahmaïaspati÷ // ÃÓu÷ ÓiÓÃno v­«abho na yudhmo ghanÃghana÷ k«obhanaÓ car«aïÅnÃm / saækrandano 'nimi«a ekavÅra÷ Óataæ senà ajayat sÃkam indra÷ // saækrandanenÃnimi«eïa ji«ïunà yutkÃreïa duÓcyavanena dh­«ïunà / tad indreïa jayata tat sahadhvaæ yudho narà i«uhastena v­«ïà // sa i«uhastai÷ sa ni«aÇgibhir vaÓÅ saæs­«ÂÃsu yutsv indro gaïe«u / saæs­«Âhajit somapà bÃhuÓardhy úrdhvadhanvà pratihitÃbhir astà // b­haspate paridÅyà rathena rak«ohÃmitraæ apabÃdhamÃna÷ / prabha¤jant senÃ÷ pram­ïo yudhà jayann asmÃkam edhy avità rathÃnÃm // abhi gotrÃïi sahasà gÃhamÃna ÃdÃyo vÅra÷ Óatamanyur indra÷ / duÓcyavana÷ p­tanëì ayodhyo 'smÃkaæ senà avatu pra yutsu // balavij¤Ãya÷ sthavira÷ pravÅra÷ sahasvÃn vÃjÅ sahamÃna ugra÷ / abhivÅro abhisatvà sahojij jaitram indra ratham Ãti«Âha govit // gotrabhidaæ govidaæ vajrabÃhuæ jayantam ajma pram­ïantam ojasà / imaæ sajÃtà anuvÅrayadhvam indraæ sakhÃyo anu saærabhadhvam // indra e«Ãæ netà b­haspatir dak«iïà yaj¤a÷ pura etu soma÷ / devasenÃnÃm abhibha¤jatÅnÃæ jayantÅnÃæ maruto yantu madhye // indrasya v­«ïo varuïasya rÃj¤a ÃdityÃnÃæ marutÃæ Óardha ugram / mahÃmanasÃæ bhuvanacyavÃnÃæ gho«o devÃnÃæ jayatÃm udasthÃt // asmÃkam indra÷ sam­te«u dhvaje«v asmÃkaæ yà i«avas tà jayantu / asmÃkaæ vÅrà uttare bhavantv asmÃn u devà avatà bhare«v à //MS_2,10.4// ud u tvà // pa¤ca diÓo daivÅr yaj¤am avantu devÅr apÃmatiæ durmatiæ bÃdhamÃnÃ÷ / rÃyaÓpo«e yaj¤apatim ÃbhajantÅ rÃyaspo«e adhi yaj¤o asthÃt // samiddhe agnà adhi mÃmahÃna ukthapatrà Ŭyo g­bhÅta÷ / taptaæ gharmaæ parig­hyÃyajantorjà yad yaj¤am aÓamanta devÃ÷ // @<[Page II,137]>@ daivyÃya dhÃtre de«Âre devaÓrÅ÷ ÓrÅmanÃ÷ ÓatapÃt / parig­hya yaj¤am Ãyan // harikeÓa÷ sÆryaraÓmi÷ purastÃt savità jyotir udayaæ ajasram / tasya pÆ«Ã prasave yÃti vidvÃnt saæpaÓyan viÓvà bhuvanÃni gopÃ÷ // devà deve«v adhvaryanto asthur vÅtaæ Óamitrà Óamitaæ yajadhyai / turÅyo yaj¤o yatra havyam eti tato vÃkà ÃÓi«o no ju«antÃm // indraæ viÓvà avÅv­dhant samudravyacasaæ gira÷ / rathÅtamaæ rathÅnÃæ vÃjÃnÃæ satpatiæ patim // vimÃna e«a divo madhya Ãsta Ãpap­vÃn rodasÅ antarik«am / sa viÓvÃcÅr abhica«Âe gh­tÃcÅr antarà pÆrvam aparaæ ca ketum // uk«Ã samudre aruïa÷ suparïa÷ pÆrvasya yoniæ pitur ÃviveÓa / madhye divo nihita÷ p­Ónir aÓmà vicakrame rajasas pÃty antau // sumnahÆr yaj¤a à ca vak«ad yak«ad agnir devo devaæ à ca vak«at / devahÆr yaj¤a à ca vak«ad yak«ad agnir devo devaæ à ca vak«at // vÃjasya mà prasaveneti dve //MS_2,10.5// @<[Page II,138]>@ kramadhvam agninà nÃkam ukhyaæ haste«u bibhrata÷ / diva÷ p­«Âhaæ svar gatvà miÓrà devebhir Ãdhvam // prÃcÅm anu // agne prehi prathamo devÃyatÃæ cak«ur devÃnÃm uta martyÃnÃm / iyak«amÃïà bh­gubhi÷ saha svar yantu yajamÃnÃ÷ svasti // \\ p­thivyà aham ud antarik«am Ãruham antarik«Ãd divam Ãruham / divo nÃkasya p­«ÂhÃt svar jyotir agÃm aham // \\ svar yanto nÃpek«antà à dyÃæ rohanti rodasÅ / yaj¤aæ ye viÓvatodhÃraæ suvidvÃæso vitenire // \\ nakto«ÃsÃgne sahasrÃk«a // suparïo 'si garutmÃn p­«Âhe p­thivyÃ÷ sÅda / bhÃsÃntarik«am Ãp­ïa jyoti«Ã divam uttabhÃna tejasà diÓà udd­æha // ÃjuhvÃna÷ supratÅka÷ purastÃd agne svaæ yonim ÃsÅda sÃdhyà / asmint sadhasthe adhy uttarasmin viÓve devà yajamÃnaÓ ca sÅdata // tÃæ savitur vareïyasya citrÃm Ãhaæ v­ïe sumatiæ viÓvajanyÃm / yÃm asya kaïvo aduhat prapÅnÃæ sahasradhÃrÃæ payasà mahÅæ gÃm // vidhema te parame janmann agne vidhema stomair avare sadhasthe / yasmÃd yoner udÃrithà yajà taæ pra tve samiddhe juhure havÅæ«i // preddho agne dÅdihi puro no 'jasrayà sÆrmyà yavi«Âha / tÃæ ÓaÓvantà upayanti vÃjÃ÷ // agne tam adya sapta te agne // citiæ juhomi manasà yathà devà ihÃgaman / vÅtihotrà ­tÃv­dha÷ // samudrasya vo vayunasya patman juhomi viÓvakarmaïe / viÓvÃhÃdÃbhyaæ havi÷ //MS_2,10.6// @<[Page II,140]>@ ÓukrajyotiÓ ca citrajyotiÓ ca satyajyotiÓ ca jyoti«mÃæÓ ca satyaÓ ca ­tapÃÓ cÃtyaæhà ­tajic ca satyajic ca senajic ca su«eïaÓ cÃntimitraÓ ca dÆre'mitraÓ ca gaïa ­taÓ ca satyaÓ ca dhruvaÓ ca dharuïaÓ ca dhartà ca vidhartà ca vidhÃraya Ŭ­Ç caitÃd­Ç ca sad­Ç ca pratisad­Ç ca mitaÓ ca saæmitaÓ ca sabharà Åd­k«Ãsa etÃd­k«Ãsa Æ «u ïa÷ sad­k«Ãsa÷ pratisad­k«Ãsà etana mitÃsaÓ ca saæmitÃso na Ætaye sabharaso maruto yaj¤e asminn indraæ daivÅr viÓo maruto 'nuvartmÃno yathendraæ daivÅr viÓo maruto 'nuvartmÃno 'bhavann evam imaæ yajamÃnaæ daivÅÓ ca viÓo mÃnu«ÅÓ cÃnuvartmÃno bhavantu //MS_2,11.1// vÃjaÓ ca me prasavaÓ ca me prayatiÓ ca me pras­tiÓ ca me dhÅtiÓ ca me kratuÓ ca me svaraÓ ca me ÓlokaÓ ca me ÓrÃvaÓ ca me ÓrutiÓ ca me jyotiÓ ca me svaÓ ca me prÃïaÓ ca me 'pÃnaÓ ca me vyÃnaÓ ca me 'suÓ ca me cittaæ ca mà ÃdhÅtaæ ca me vÃk ca me manaÓ ca me cak«uÓ ca me Órotraæ ca me dak«aÓ ca me balaæ ca ma ojaÓ ca me sahaÓ ca ma ÃyuÓ ca me jarà ca ma Ãtmà ca me tanÆÓ ca me Óarma ca me varma ca me 'ÇgÃni ca me 'sthÃni ca me parÆæ«i ca me ÓarÅrÃïi ca me jyai«Âhyaæ ca mà Ãdhipatyaæ ca me manyuÓ ca me bhÃmaÓ ca me 'maÓ ca me 'mbhaÓ ca me jemà ca me mahimà ca me varimà ca me prathimà ca me var«mà ca me drÃghmà ca me v­ddhaæ ca me v­ddhiÓ ca me //MS_2,11.2// satyaæ ca me Óraddhà ca me jagac ca me dhanaæ ca me vaÓaÓ ca me tvi«iÓ ca me krŬà ca me modaÓ ca me sÆktaæ ca me suk­taæ ca me jÃtaæ ca me jani«yamÃïaæ ca me vittaæ ca me vedyaæ ca me bhÆtaæ ca me bhavyaæ ca ma ­ddhaæ ca mà ­ddhiÓ ca me sugaæ ca me supathaæ ca me kÊptaæ ca me krÊptiÓ ca me matiÓ ca me sumatiÓ ca me Óaæ ca me mayaÓ ca me priyaæ ca me 'nukÃmaÓ ca me kÃmaÓ ca me saumanasaÓ ca me bhagaÓ ca me draviïaæ ca me bhadraæ ca me ÓreyaÓ ca me vasÅyaÓ ca me yaÓaÓ ca ma ­taæ ca me 'm­taæ ca me 'yak«maæ ca me 'nÃmayac ca me jÅvÃtuÓ ca me dÅrghÃyutvaæ ca me 'namitraæ ca me 'bhayaæ ca me sukhaæ ca me Óayanaæ ca me sÆ«ÃÓ ca me sudinaæ ca me //MS_2,11.3// yantà ca me dhartà ca me k«emaÓca me dh­tiÓ ca me viÓvaæ ca me mahaÓ ca me saævic ca me j¤Ãtraæ ca me sÆÓ ca me prasÆÓ ca me sÅraæ ca me layuÓ ca ma Ærk ca me sÆn­tà ca me payaÓ ca me rasaÓ ca me gh­taæ ca me madhu ca me sagdhiÓ ca me sapÅtiÓ ca me k­«iÓ ca me v­«ÂiÓ ca me jaitraæ ca mà audbhetraæ ca me rayiÓ ca me rÃyaÓ ca me pu«Âaæ ca me pu«ÂiÓ ca me vibhu ca me prabhu ca me pÆrïaæ ca me pÆrïataraæ ca me kuyavaæ ca me 'k«itiÓ ca me 'k«uc ca me 'nnaæ ca me vrÅhayaÓ ca me yavÃÓ ca me mëÃÓ ca me tilÃÓ ca me 'ïavaÓ ca me priyaÇgavaÓ ca me ÓyÃmÃkÃÓ ca me nÅvÃrÃÓ ca me godhÆmÃÓ ca me masÆrÃÓ ca me mudgÃÓ ca me kharvÃÓ ca me //MS_2,11.4// parvatÃÓ ca me girayaÓ ca me sikatÃÓ ca me vanaspatayaÓ ca me 'Ómà ca me am­ttikà ca me hiraïyaæ ca me 'yaÓ ca me sÅsaæ ca me trapu ca me ÓyÃmaæ ca me lohitÃyasaæ ca me 'gniÓ ca mà ÃpaÓ ca ma o«adhayaÓ ca me vÅrudhaÓ ca me k­«ÂapacyÃÓ ca me 'k­«ÂapacyÃÓ ca me grÃmyÃÓ ca me paÓava ÃraïyÃÓ ca yaj¤ena kalpantÃæ vittaæ ca me vittiÓ ca me bhÆtaæ ca me bhÆtiÓ ca me 'rthaÓ ca mà ema ca ma ityà ca me gatiÓ ca me karma ca me ÓaktiÓ ca me vasu ca me vasatiÓ ca me 'gniÓ ca mà indraÓ ca me somaÓ ca mà indraÓ ca me savità ca mà indraÓ ca me sarasvatÅ ca mà indraÓ ca me pÆ«Ã ca mà indraÓ ca me 'ditiÓ ca mà indraÓ ca me dhÃtà ca mà indraÓ ca me tva«Âà ca mà indraÓ ca me mitraÓ ca mà indraÓ ca me varuïaÓ ca mà indraÓ ca me vi«ïuÓ ca mà indraÓ ca me b­haspatiÓ ca mà indraÓ ca me vasavaÓ ca mà indraÓ ca me rudrÃÓ ca mà indraÓ ca ma ÃdityÃÓ ca mà indraÓ ca me marutaÓ ca mà indraÓ ca me p­thivÅ ca mà indraÓ ca me 'ntarik«aæ ca mà indraÓ ca me dyauÓ ca mà indraÓ ca me nak«atrÃïi ca mà indraÓ ca me samà ca mà indraÓ ca me k­«iÓ ca mà indraÓ ca me v­«ÂiÓ ca mà indraÓ ca me diÓaÓ ca mà indraÓ ca me viÓve ca me devà indraÓ ca me 'æÓuÓ ca me raÓmiÓ ca me 'dhipatiÓ ca me 'dÃbhyaÓ ca ma upÃæÓuÓ ca me 'ntaryÃmaÓ ca ma aindravÃyavaÓ ca me maitrÃvaruïaÓ ca ma ÃÓvinaÓ ca me pratiprasthÃnaÓ ca me ÓukraÓ ca me manthÅ ca ma ÃgrÃyaïaÓ ca me vaiÓvadevaÓ ca ma aindrÃgnaÓ ca me k«ullakavaiÓvadevaÓ ca me dhruvaÓ ca me vaiÓvÃnaraÓ ca me marutvatÅyÃÓ ca me ni«kevalyaÓ ca me sÃvitraÓ ca me sÃrasvataÓ ca me pÃtnÅvataÓ ca me hÃriyojanaÓ ca me srucaÓ ca me camasÃÓ ca me vÃyavyÃni ca me droïakalaÓaÓ ca me 'dhi«avaïe ca me grÃvÃïaÓ ca me pÆtabh­c ca me 'pÆtabh­c ca me barhiÓ ca me vediÓ ca me 'vabh­thaÓ ca me svagÃkÃraÓ ca me //MS_2,11.5// agniÓ ca gharmaÓ cÃrkaÓ ca sÆryaÓ ca prÃïaÓ cÃÓvamedhaÓ cÃditiÓ ca p­thivÅ ca ditiÓ ca dyauÓ ca ÓakvarÅr aÇgulayo diÓaÓ ca me yaj¤ena kalpantÃm ­tuÓ ca vrataæ ca saævatsaraÓ ca tapaÓ cÃhorÃtre Ærva«ÂÅve b­hadrathantare ca me yaj¤ena kalpetÃm ekà ca tisraÓ cà trayastriæÓataÓ catasraÓ cëÂau cëÂÃcatvÃriæÓatas tryaviÓ ca tryavÅ ca dityavàca dityauhÅ ca pa¤cÃviÓ ca pa¤cavÅ ca trivatsaÓ ca trivatsà ca turyavàca turyauhÅ ca pa«Âhavàca pa«ÂhauhÅ cok«Ã ca vaÓà ca ­«abhaÓ ca vehac ca dhenuÓ cÃna¬vÃæÓ ca stomaÓ ca yajuÓ ca ­k ca sÃma ca dÅk«Ã ca tapaÓ ca b­hac ca rathantaraæ cau«adhayo vanaspatayo diÓaÓ ca me yaj¤ena kalpantÃm annÃya tvà vÃjÃya tvà vÃjajityÃyai tve«e tvorje tvà rayyai tvà po«Ãya tvà //MS_2,11.6// \\ viÓve no adya maruto viÓva ÆtÅ viÓve bhavantv agnaya÷ samiddhÃ÷ / viÓve no devà avasÃgamann iha viÓvam astu draviïaæ vÃjo asme // vÃjo me sapta pradiÓaÓ catasro và parÃvata÷ / vÃjo mà viÓvair devair dhanasÃtà ihÃvatu // vÃja÷ purastÃd uta madhyato no vÃjo devÃn ­tubhi÷ kalpayÃti / vÃjasya hi prasave nannamÅti viÓva ÃÓà vÃjapatir bhaveyam // vÃjo me adya prasuvÃti dÃnaæ vÃjo devÃn havi«Ã vardhayÃti / vÃjo hi mà sarvavÅraæ cakÃra sarvà ÃÓà vÃjapatir jayeyam // saæ mà s­jÃmi payasà p­thivyÃ÷ saæ mà s­jÃmy adbhir o«adhÅbhi÷ / so 'haæ vÃjaæ saneyam agne // paya÷ p­thivyÃæ payà o«adhÅ«u payo divy antarik«e payo dhÃ÷ / payasvatÅ÷ pradiÓa÷ santu mahyam //MS_2,12.1// @<[Page II,145]>@ ­tëì ­tadhÃmÃgnir gandharvas tasyau«adhayo 'psaraso mudà nÃma sa na idaæ brahma k«atraæ pÃtu tà na idaæ brahma k«atraæ pÃntu tasmai svÃhà va tÃbhya÷ svÃhà va saæhito viÓvasÃmà sÆryo gandharvas tasya marÅcayo 'psarasa Ãyuvo nÃma su«umïa÷ sÆryaraÓmiÓ candramà gandharvas tasya nak«atrÃïy apsaraso bekurayo nÃme«iro viÓvavyacà vÃto gandharvas tasyÃpo 'psarasà Ærjo nÃma bhujÅ suparïo yaj¤o gandharvas tasya dak«iïà apsarasà e«Âayo nÃma b­haspatir viÓvakarmendro gandharvas tasya maruto 'psarasà ojo nÃma prajÃpati÷ parame«ÂhÅ mano gandharvas tasya ­ksÃmÃïy apsarasa÷ stavà nÃmÃm­¬ayo dÆrehetir m­tyur gandharvas tasya prajà apsaraso bhÅravo nÃma sa no bhuvanasya pate yasya ta upari g­hà virÃÂpate 'smai brahmaïe 'smai k«atrÃya mahi Óarma yacha yasya te viÓvà ÃÓà apsarasa÷ plÅyà nÃma sa na idaæ brahma k«atraæ pÃtu tà na idaæ brahma k«atraæ pÃntu tasmai svÃhà va tÃbhya÷ svÃhà va //MS_2,12.2// samudro 'si nabhasvÃn ÃrdradÃnu÷ ÓaæbhÆr mayobhÆr abhi mà vÃhi svÃhÃvasyur asi duvasvä chaæbhÆr mayobhÆr abhi mà vÃhi svÃhà mÃruto 'si marutÃæ gaïa÷ ÓaæbhÆr mayobhÆr abhi mà vÃhi svÃhà sajÆr abdà Ãyavabhi÷ sajÆr u«Ã ÃruïÅbhi÷ sajo«Ã aÓvinà daæsobhi÷ sajÆ÷ sÆrà etaÓena sajÆr vaiÓvÃnara i¬ayà gh­tena svÃhà // \\ agniæ yunajmi Óavasà gh­tena divyaæ suparïaæ vayasaæ b­hantam / tena vayaæ patema bradhnasya vi«Âapaæ svo ruhÃïà adhi nÃka uttame // imau te pak«Ã ajarau patatriïau yÃbhyÃæ rak«Ãæsy apahaæsy agne / tÃbhyÃæ vayaæ patema suk­tÃm ulokaæ yatrà ­«ayo jagmu÷ prathamà ye purÃïÃ÷ // indur dak«a÷ Óyena ­tÃvà hiraïyapak«a÷ Óakuno bhuraïyu÷ / mahÃnt sadhasthe dhruva à ni«atto namas te astu mà mà hiæsÅ÷ // divo mÆrdhÃsi nÃbhi÷ p­thivyà Ærg apÃm o«adhÅnÃm / viÓvÃyu÷ Óarma saprathà namas pathe viÓvasya mÆrdhann adhiti«Âhasi Órita÷ // samudre te h­dayam antar Ãyur apo dattodadhiæ bhinta / diva÷ parjanyÃd antarik«Ãt p­thivyÃs tato no v­«ÂyÃvata // @<[Page II,147]>@ vi te mu¤cÃmi raÓanÃæ vi raÓmÅn vi yoktrÃïi paricartanÃni / dhattÃd asmabhyaæ draviïeha bhadraæ pra mà brÆtÃd bhÃgadÃæ devatÃsu // i«Âo yaj¤o bh­gubhir draviïodà yattibhir ÃÓÅrdà vasubhi÷ / i«Âo agnir Ãhuta÷ pipartu na i«Âaæ havi÷ svagedaæ devebhyo nama÷ //MS_2,12.3// \\ yenà ­«ayas tapasà satram ÃsatendhÃnà agniæ svar Ãbharanta÷ / yam Ãhur manava÷ stÅrïabarhi«aæ tasminn ahaæ nidadhe nÃke agnim // \\ taæ patnÅbhir anugachema devÃ÷ putrair bhrÃt­bhir uta và hiraïyai÷ / nÃkaæ g­bhïÃnÃ÷ suk­tasya loke t­tÅye p­«Âhe adhi rocane diva÷ // à vÃco madhyam aruhad bhuraïyur ayam agni÷ satpatiÓ cekitÃna÷ / p­«Âhe p­thivyà nihito davidyutad adhaspadaæ k­ïutÃæ ye p­tanyava÷ // ayam agnir vÅratamo vayodhÃ÷ sahasrÅyo jyotatÃm aprayuchan / vibhrÃjamÃna÷ salilasya madhyà upa prayÃhi divyÃni dhÃman // @<[Page II,148]>@ agne cyavasva sam anu prayÃhy Ãvi« patho devayÃnÃn k­ïu«va / idamidaæ suk­tam Ãrabhasva yatrà ­«ayo jagmu÷ prathamà ye purÃïÃ÷ // saæpracyavadhvam upa saæ prayÃtÃvi« patho devayÃnÃn k­ïudhvam / ebhi÷ suk­tair anugachema devà yatra na÷ pÆrve pitara÷ paretÃ÷ // udbudhyasvÃgne pratijÃg­hy enam i«ÂÃpÆrte saæs­jethÃm ayaæ ca / puna÷ k­ïvanta÷ pitaro yuvÃno 'nvÃtÃæsus tava tantum etam // yena vahasi sahasraæ yenÃgne sarvavedasam / tenemaæ yaj¤aæ no vaha svar deve«u gantave // ayaæ te //MS_2,12.4// samÃs tvÃgna ­tavo vardhayantu saævatsarà ­«ayo yÃni satyà / saæ divyena dÅdihi rocanena viÓvà ÃbhÃhi pradiÓaÓ catasra÷ // saæ cedhyasvÃgne pra ca bodhayainam uc ca ti«Âha mahate saubhagÃya / mà ca ri«ad upasattà te agne brahmÃïas te yaÓasa÷ santu mÃnye // tvÃm agne v­ïate brÃhmaïà ime Óivo agne saævaraïe bhavà na÷ / sapatnahÃgne abhimÃtijid bhava sve gaye jÃg­hy aprayuchan // ihaivÃgne adhidhÃrayà rayiæ mà tvà nikran pÆrvacittau nikÃriïa÷ / k«atram agne suyamam astu tubhyam upasattà vardhatÃæ te ani«Â­ta÷ // k«atreïÃgne svena saærabhasva mitreïÃgne mitradheye yatasva / sajÃtÃnÃæ madhyame«ÂheyÃya rÃj¤Ãm agne viha«yo dÅdihÅha // ati niho ati s­dho aty acittim ati nir­tim adya / viÓvà hy agne durità tara tvam athÃsmabhyaæ sahavÅraæ rayiæ dÃ÷ // anÃdh­«yo jÃtavedà ani«Â­to virì agne k«atrabh­d dÅdihÅha / vy amÅvÃ÷ pramu¤can mÃnu«ÃïÃæ Óivebhir adya paripÃhi no v­dhe // b­haspate savitar bodhayainaæ saæÓitaæ cit saætaraæ saæÓiÓÃdhi / vardhayainaæ mahate saubhagÃya viÓve cainam anumadantu devÃ÷ // amutrabhÆyÃd adha yad yamasya b­haspate abhiÓaster amu¤ca÷ / pratyÆhatÃm aÓvinà m­tyum asmÃd devÃnÃm agne bhi«ajà ÓacÅbhi÷ // ud vayaæ tamasas pari jyoti÷ paÓyantà uttaram / devaæ devatrà sÆryam aganma jyotir uttamam //MS_2,12.5// Ærdhvà asya samidho bhavanty Ærdhvà Óukrà ÓocÅæ«y agne÷ / dyumattamà supratÅkasya sÆno÷ // tanÆnapÃd asuro viÓvavedà devo devebhyo devayÃnÃn patho anaktu madhvà gh­tena / madhvà yaj¤aæ nak«ati prÅïÃna÷ // @<[Page II,150]>@ narÃÓaæso agni÷ suk­d deva÷ savità viÓvavÃra÷ / achÃyam eti Óavasà gh­tena // ŬÃno vahnir namasÃgniæ sruco adhvare«u prayatsu / sa yak«ad asya mahimÃnam agne÷ / sa Åæ mandrà suprayasà starÅman / barhi«o mitramahÃ÷ / vasuÓ ceti«Âho vasudhÃtamaÓ ca // dvÃro devÅr anv asya viÓvà vratà dadante agne÷ / uruvyacaso dhÃmnà patyamÃnÃ÷ // te asya yo«aïe divye na yonà u«ÃsÃnaktà / imaæ yaj¤am avatÃm adhvaraæ na÷ // daivyà hotÃrà Ærdhvam imam adhvaraæ no 'gner jihvÃbhig­ïÅtam / k­ïutaæ na÷ svi«Âam // tisro devÅr barhir edaæ syonam i¬Ã sarasvatÅ mahÅ / bhÃratÅ g­ïÃnà // tan nas turÅpam adbhutaæ puruk«u tva«Âa÷ suvÅryam / rÃyaspo«aæ vi«ya nÃbhim asme // vanaspate 'vas­jà rarÃïas tmanà devebhya÷ / agnir havyaæ Óamità sÆdayÃti // @<[Page II,151]>@ agne svÃhà k­ïuhi jÃtavedà indrÃya devebhya÷ / viÓve devà havir idaæ ju«antÃm //MS_2,12.6// sam anyà yanty upayanty anyÃ÷ samÃnam Ærvaæ nadya÷ p­ïanti / tam u Óuciæ Óucayo dÅdivÃæsam apÃæ napÃtaæ paritasthur Ãpa÷ // hiraïyavarïa÷ sa hiraïyasaæd­g apÃæ napÃt sed u hiraïyavarïa÷ / hiraïyayÃt pari yoner ni«adya hiraïyadà dadaty annam asmai // hiraïyavarïÃ÷ Óucaya÷ pÃvakà yÃsu jÃta÷ kaÓyapo yÃsv indra÷ / agniæ yà garbhaæ dadhire virÆpÃs tà nà Ãpa÷ Óaæ syonà bhavantu // yÃsÃæ rÃjà varuïo yÃti madhye satyÃn­te avapaÓyan janÃnÃm / madhuÓcuta÷ Óucayo yÃ÷ pÃvakÃs tà nà Ãpa÷ Óaæ syonà bhavantu // @<[Page II,152]>@ yÃsÃæ devà divi k­ïvanti bhak«aæ yà antarik«e bahudhà bhavanti / yÃ÷ p­thivÅæ payasondanti ÓukrÃs tà nà Ãpa÷ Óaæ syonà bhavanta // Óivena mà cak«u«Ã paÓyatÃpa÷ Óivayà tanvopasp­Óata tvacaæ me / sarvaæ agnÅær apsu«ado huve mayi varco balam ojo nidhatta // yad ada÷ saæprayatÅr ahà anadatà hate / tasmÃd à nadyo nÃma stha tà vo nÃmÃni sindhava÷ // saæpracyutà varuïena ya¤ ÓÅbhaæ samavalgata / tad Ãpnod indro vo yatÅs tasmÃd Ãpo anu«Âhana // apakÃmaæ syandamÃnà avÅvarata vo hi kam / indro va÷ Óaktibhir devÅs tasmÃd vÃr nÃma vo hitam // eko vo devo apyati«Âhat syandamÃnà yathÃvaÓam / udÃni«ur mahÅr iti tasmÃd udakam ucyate // Ãd it paÓyÃmy uta và ӭïomy à mà gho«o gachati vÃr nv ÃsÃm / tÅvro raso madhup­cÃm araægama à mà prÃïena saha varcasÃgan // @<[Page II,153]>@ Ãpo devÅr gh­taminvÃ Æ Ãpo agnÅ«omau bibhraty Ãpà it tÃ÷ / manye bhejÃno am­tasya tarhi hiraïyavarïà at­paæ yadà va÷ // Ãpo hi «Âheti tisra÷ // divi ÓrayasvÃntarik«e yatasva p­thivyÃ÷ saæbhava bhrÃjaæ gacha //MS_2,13.1// tapo yonir asi viÓvÃbhis tvà dhÅbhir achidrÃm upadadhÃmy ­taæ yoni÷ satyaæ yonir brahma yoni÷ k«atraæ yoni÷ p­thivÅ yonir antarik«aæ yonir dyaur yonir diÓo yoni÷ //MS_2,13.2// prÃïÃd apÃnaæ saætanv apÃnÃd vyÃnaæ saætanu vyÃnÃc cak«u÷ saætanu cak«u«a÷ Órotraæ saætanu ÓrotrÃt p­thivÅæ saætanu p­thivyà antarik«aæ saætanv antarik«Ãd divaæ saætanu divo diÓa÷ saætanu digbhya÷ svargaæ lokam anusaætanu //MS_2,13.3// ­cà tvà chandasà sÃdayÃmi va«aÂkÃreïa tvà chandasà sÃdayÃmi hiækÃreïa tvà chandasà sÃdayÃmi prastÃvena tvà chandasà sÃdayÃmy udgÅthena tvà chandasà sÃdayÃmi pratihÃreïa tvà chandasà sÃdayÃmi stutena tvà chandasà sÃdayÃmi nidhanena tvà chandasà sÃdayÃmi //MS_2,13.4// dÆtaæ vo viÓvadevasaæ havyavÃham amartyam / yaji«Âham ­¤jase girà // @<[Page II,154]>@ aganma mahà namasà yavi«Âhaæ yo dÅdÃya samiddha÷ sve duroïe / citrabhÃnuæ rodasÅ antar urvÅ svÃhutaæ viÓvata÷ pratya¤cam // ayam iha // dadhanve và yad Åm anu vocad brahmÃïi ver u tat / pari viÓvÃni kÃvyà nemiÓ cakram ivÃbhuvat // obhe suÓcandra viÓpate darvÅ ÓrÅïÅ«a Ãsani / uto nà ut pupÆryà ukthe«u Óavasaspata i«aæ stot­bhyà Ãbhara //MS_2,13.5// indro dadhÅco asthabhir v­trÃïy aprati«kuta÷ / jaghÃna navatÅr nava // atrÃha gor amanvata nÃma tva«Âur apÅcyam / itthà candramaso g­he // ichann aÓvasya ya¤ Óira÷ parvate«v apaÓritam / avinda¤ ÓaryaïÃvati // indram id gÃthino b­had indram arkebhir arkiïa÷ / indraæ vÃïÅr anÆ«ata // @<[Page II,155]>@ indro dÅrghÃya cak«asà à sÆryaæ rohayad divi / vi gobhir adrim airayat // indrà id dharyo÷ sacà saæmiÓlà à vacoyujà / indro varjÅ hiraïyaya÷ // indra vÃje«u no 'va sahasrapradhane«u ca / ugra ugrÃbhir Ætibhi÷ // tam indraæ vÃjayÃmasi mahe v­trÃya hantave / sa v­«Ã v­«abho bhuvat // indra÷ sa dÃmane k­ta oji«Âha÷ sa bale hita÷ / dyumnÅ ÓlokÅ sa somya÷ // girà vajro na saæbh­ta÷ sabalo anapacyuta÷ / vavak«a ugro ast­ta÷ //MS_2,13.6// ayam agni÷ sahasriïo 'gnir mÆrdhà tvÃm agne pu«karÃd adhi // abodhy agni÷ samidhà janÃnÃæ prati dhenum ivÃyatÅm u«Ãsam / yahvà iva pra vayÃm ujjihÃnÃ÷ pra bhÃnava÷ sisrate nÃkam acha // avocÃma kavaye medhyÃya vaco vandÃru v­«abhÃya v­«ïe / gavi«Âhiro namasà stomam agnau divÅva rukmam uruvya¤cam aÓret // abodhi hotà yajathÃya devÃn Ærdhvo agni÷ sumanÃ÷ prÃtar asthÃt / samiddhasya ruÓad adarÓi pÃjo mahÃn devas tamaso niramoci // janasya gopà ajani«Âa jÃg­vir agni÷ sudak«a÷ suvitÃya navyase / gh­tapratÅko b­hatà divisp­Óà dyumad vibhÃti bharatebhya÷ Óuci÷ // tvÃm agne aÇgiraso guhà hitam anvavinda¤ ÓiÓriyÃïaæ vanevane / sa jÃyase mathyamÃna÷ saho mahat tvÃm Ãhu÷ sahasas putram aÇgira÷ // tubhyedam agne madhumattamaæ vacas tubhyaæ manÅ«Ã iyam astu Óaæ h­de / tvÃæ gira÷ sindhum ivÃvanÅr mahÅr Ãp­ïanti Óavasà vardhayanti ca // saæsam id yuvase v­«ann agne viÓvÃny arya à / i¬aspade samidhyase sa no vasÆny Ãbhara // agniæ va÷ pÆrvyaæ girà devam Ŭe vasÆnÃm / saparyava÷ purupriyaæ mitraæ na k«etrasÃdhasam // tvÃæ citraÓravastama havante vik«u jantava÷ / Óoci«keÓaæ purupriyÃgne havyÃya vo¬have // à te agna idhÅmahi dyumantaæ devÃjaram / yad dha syà te panÅyasÅ samid dÅdayati dyavÅ«aæ stot­bhyà Ãbhara // agniæ taæ manye yo vasur astaæ yaæ yanti dhenava÷ / astam arvanta ÃÓavo 'staæ nityÃso vÃjina i«aæ stot­bhyà ÃbhÃra // so agnir yo vasur g­ïe saæ yam Ãyanti dhenava÷ / sam arvanto raghudruva÷ saæ sujÃtÃsa÷ sÆraya i«aæ stot­bhyà Ãbhara //MS_2,13.7// enà vo agniæ namasorjo napÃtam Ãhuve / priyaæ ceti«Âham aratiæ svadhvaraæ viÓvasya dÆtam am­tam // tvam agne g­hapatis tvaæ hotà no adhvare / tvaæ potà viÓvavÃra pracetà yak«i ve«i ca vÃryam // devo vo draviïodÃ÷ pÆrïÃæ viva«Ây Ãsicam / ud và si¤cadhvam upa và p­ïadhvam Ãd id vo deva ohate / agne vÃjasya gomatà ÅÓÃna÷ sahaso yaho / asme dhehi jÃtavedo mahi Órava÷ // sa idhÃno vasu÷ kavir agnir Ŭenyo girà / revad asmabhyaæ purvaïÅka dÅdihi // k«apo rÃjann uta tmanÃgne vastor uto«asa÷ / sa tigmajambha rak«aso daha prati // agne tam adyÃÓvaæ na stomai÷ kratuæ na bhadraæ h­disp­Óam / ­dhyÃmà tà ohai÷ // adhà hy agne krator bhadrasya dak«asya sÃdho÷ / rathÅr ­tasya b­hato babhÆtha // Ãbhi« Âe adya gÅrbhir g­ïanto 'gne dÃÓema / pra te divo na stanayanta Óu«mai÷ / agniæ hotÃraæ manye dÃsvantaæ vasuæ sÆnuæ sahaso jÃtavedasaæ vipraæ na jÃtavedasam / ya Ærdhvayà svadhvaro devÃcyà k­pà / gh­tasya vibhrëÂim anu ÓukraÓoci«a÷ // ÃjuhvÃnasya sarpi«a÷ // haæsa÷ Óuci«ad abhi tyaæ devaæ savitÃram agne tvaæ no antama÷ // adhà hy agna evà hy agne //MS_2,13.8// ÃyÃhi su«umà hi tà indra somaæ pibà imam / edaæ barhi÷ sado mama // à tvà brahmayujà harÅ vahatÃm indra keÓinà / upa brahmÃïi na÷ Ó­ïu // brahmÃïas tvà vayaæ yujà somapÃm indra somina÷ / sutÃvanto havÃmahe // abhi tvà ÓÆra nonumo 'dugdhà iva dhenava÷ / ÅÓÃnam asya jagata÷ svard­Óam ÅÓÃnam indra tasthu«a÷ / na tvÃvaæ anyo divyo na pÃrthivo na jÃto na jani«yate / aÓvÃyanto maghavann indra vÃjino gavyantas tvà havÃmahe // tvÃm id dhi havÃmahe sÃtà vÃjasya kÃrava÷ / tvÃæ v­tre«v indra satpatiæ naras tvÃæ këÂhÃsv arvata÷ // sa tvaæ naÓ citra vajrahasta dh­«ïuyà maha÷ stavÃno adriva÷ / gÃm aÓvaæ rathyam indra saækira satrà vÃjaæ na jigyu«e // kayà naÓ citra Ãbhuvad ÆtÅ sadÃv­dha÷ sakhà / kayà Óaci«Âhayà v­tà // kas tvà satyo madÃnÃæ maæhi«Âho matsad andhasa÷ / d­¬hà cid Ãruje vasu // abhÅ «u ïa÷ sakhÅnÃm avità jaritãïÃm / Óataæ bhavÃsy Ætibhi÷ // yaj¤Ãyaj¤Ã vo agnaye girÃgirà ca dak«ase / prapra vayam am­taæ jÃtavedasaæ priyaæ mitraæ na Óaæsi«am // Ærjo napÃtaæ sa hinÃyam asmayur dÃÓema havyadÃtaye / bhuvad vÃje«v avità bhuvad v­dha uta trÃtà tanÆnÃm //MS_2,13.9// ­tÆnÃæ patnÅ prathameyam ÃgÃd ahnÃæ netrÅ janitry uta prajÃnÃm / ekà satÅ bahudho«o vyuchÃjÅrïà tvaæ jaraya sarvam anyat // ko virÃjo mithunatvaæ praveda ­tÆn ko asyÃ÷ ka u veda rÆpam / dohÃn ko veda katidhà vidugdhÃ÷ kati dhÃmÃni kati ye vivÃsÃ÷ // @<[Page II,160]>@ iyam eva sà yà prathamà vyauchat sÃpsv antaÓ carati pravi«Âà / vadhÆr mimÃya navagaj janitrÅ traya enÃæ mahimÃna÷ sacante // chandasvatÅ u«asau pepiÓÃne samÃnaæ yonim anusaæcarete / sÆryapatnÅ vicarata÷ prajÃnatÅ ketumatÅ ajare bhÆriretasau // ­tasya panthÃm anu tisra Ãgus trayo gharmÃso anu retasÃgu÷ / prajÃm ekà jinvaty Ærjam ekà k«atram ekà rak«ati devayÆnÃm // catu«Âomam adadhÃd yà turÅyà yaj¤asya pak«Ã ­«ayo bhavantÅ / gÃyatrÅæ tri«Âubhaæ jagatÅæ virÃjam arkaæ yu¤jÃnÃ÷ svar Ãbharann idam // pa¤cabhir dhÃtà vidadhà idaæ tÃsÃæ svar ajanan pa¤capa¤ca / tÃsÃm u yanti prayaveïa pa¤ca nÃnà rÆpÃïi kratavo vasÃnÃ÷ // ­tasya dhÃman prathamà vyÆ«u«y apÃm ekà mahimÃnaæ bibharti / sÆryasyaikà carati ni«k­tÃni gharmasyaikà savitaikÃæ niyachate // idaæ Óreyo manyamÃno và ÃgÃm ahaæ vo asmi sakhyÃya Óeva÷ / samÃnajanmà kratur asty eka÷ sarva÷ sarvà vicaratu prajÃnan // @<[Page II,161]>@ bhÆyÃsma te sumatau viÓvavedà ëÂhÃ÷ prati«ÂhÃm avido hi gÃdham / satyaæ vadantÅr mahimÃnam ÃpÃnyà vo anyÃm ati mà prayukta // ruÓadvidhÃnà samanà purastÃt prajÃnatÅ yÃmam u«Ã ayÃsÅt / brahmadvi«as tamasà devaÓatrÆn abhivahantÅ viÓvavÃrà vyavà// pa¤ca vyu«ÂÅr anu pa¤ca dohà gÃæ pa¤canÃmnÅm ­tavo 'nu pa¤ca / pa¤ca diÓa÷ pa¤cadaÓena kÊptÃ÷ samÃnamÆrdhnÅr abhi lokam ekam // triæÓat svasÃrà upayanti ni«k­taæ samÃnaæ ketuæ pratimu¤camÃnÃ÷ / ­tÆæs tanvate kavaya÷ prajÃnatÅr madhye chandasa÷ pariyanti bhÃsvatÅ÷ // jyoti«matÅ÷ pratimu¤cate nabho devÅ rÃtrÅ sÆryasya vratÃni / vipaÓyanti paÓavo jÃyamÃnà nÃnÃrÆpà mÃtur asyà upasthe // prathamà ha vyuvÃsa sà dhenur abhavad yame / sà na÷ payasvatÅ duhà uttarÃmuttarÃæ samÃm //MS_2,13.10// p­«Âo divi p­«Âo agni÷ p­thivyÃæ p­«Âo viÓvà o«adhÅr ÃviveÓa / vaiÓvÃnara÷ sahasà p­«Âo agni÷ sa no divà sa ri«as pÃtu naktam // @<[Page II,162]>@ tvaæ yavi«Âha dÃÓu«o nÌæ« pÃhi Ó­ïudhÅ gira÷ / rak«Ã tokam uta tmanà // agne dhÃmÃni tava jÃtavedo deva svadhÃvo 'm­tasya nÃma / yÃÓ ca mÃyà mÃyinÃæ viÓvaminva tve pÆrvÅ÷ saædadhu÷ p­«Âabandho //MS_2,13.11// yavà ayavà Æmà evà abda÷ sagara÷ sumeko 'gne kahyÃgne kiæÓilÃgne dudhrÃgne vanyÃgne kak«ya yà tà i«ur yuvà nÃma tayà vidhema tasyai te namas tasyÃs tà upa patsuto jÅvà bhÆyÃsma te yaæ dvi«mo yaÓ ca no dve«Âi tam asyà jambhe dadhma÷ //MS_2,13.12// yo apsv antar agnir yo v­tre ya÷ puru«e yo aÓmani / ya ÃviveÓau«adhÅr yo vanaspatÅæs tebhyo agnibhyo hutam astv etat // ya÷ some antar yo go«v antar vayÃæsi ya ÃviveÓa yo m­ge«u / ya ÃviveÓa dvipado yaÓ catu«padas tebhyo agnibhyo hutam astv etat // yenendrasya rathaæ saæbabhÆvur yo vaiÓvÃnara uta viÓvadÃvya÷ / dhÅro ya÷ Óakra÷ paribhÆr adÃbhyas tebhyo agnibhyo hutam astv etat // viÓvÃdam agniæ yam u kÃmam Ãhur yaæ dÃtÃraæ pratigrahÅtÃram Ãhu÷ / yaæ johavÅmi p­tanÃsu sÃsahiæ tebhyo agnibhyo hutam astv etat // uk«ÃnnÃya vaÓÃnnÃya somap­«ÂhÃya vedhase / stomair vidhemÃgnaye // vaiÓvÃnarajye«Âhebhyas tebhyo agnibhyo hutam astv etat //MS_2,13.13// mà chandas tat p­thivy agnir devatà tena chandasà tena brahmaïà tayà devatayÃÇgirasvad dhruvà sÅda // pramà chandas tad antarik«aæ vÃyur devatà pratimà chandas tad dyau÷ sÆryo devatÃsrÅvÅÓ chandas tad diÓa÷ somo devatà gÃyatrÅ chandas tad ajà b­haspatir devatà tri«Âup chandas tad dhiraïyam indro devatà jagatÅ chandas tad gau÷ prajÃpatir devatÃnu«Âup chandas tad Ãyur mitro devato«ïik chandas tac cak«u÷ pÆ«Ã devatà viràchandas tad aÓvo varuïo devatà b­hatÅ chandas tat k­«i÷ parjanyo devatà paÇktiÓ chandas tat puru«a÷ parame«ÂhÅ devatà tena chandasà tena brahmaïà tayà devatayÃÇgirasvad dhruvà sÅda //MS_2,13.14// p­thivy asi janmanà vaÓà sÃgniæ garbham adhatthÃ÷ sà mayà saæbhavÃntarik«am asi janmanà vaÓà sà vÃyuæ garbham adhatthÃ÷ sà mayà saæbhava dyaur asi janmanà vaÓà sÃdityaæ garbham adhatthÃ÷ sà mayà saæbhava nak«atrÃïy asi janmanà vaÓà sà candramasaæ garbham adhatthÃ÷ sà mayà saæbhava ­g asi janmanà vaÓà sà sÃma garbham adhatthÃ÷ sà mayà saæbhava vi¬ asi janmanà vaÓà sà rÃjÃnaæ garbham adhatthÃ÷ sà mayà saæbhava vÃg asi janmanà vaÓà sà prÃïaæ garbham adhatthÃ÷ sà mayà saæbhavÃpo 'si janmanà vaÓà sà yaj¤aæ garbham adhatthÃ÷ sà mayà saæbhava //MS_2,13.15// yà devy asÅ«Âake kumÃry upaÓÅvarÅ sà mopaÓe«va jÃyeva sadam it patiæ yà devy asÅ«Âake prapharvy upaÓÅvarÅ sà mopaÓe«va jÃyeva sadam it patiæ yà devy asÅ«Âake yuvatir upaÓÅvarÅ sà mopaÓe«va jÃyeva sadam it patiæ yà devy asÅ«Âaka ÃyurdÃ÷ prÃïadà apÃnadà vyÃnadÃÓ cak«urdÃ÷ ÓrotradÃ÷ p­thivyÃm antarik«e diva÷ p­«Âha upaÓÅvarÅ sà mopaÓe«va jÃyeva sadam it patiæ yà devÅ÷ sthe«ÂakÃ÷ suÓevà upaÓÅvarÅs tà mopaÓedhvaæ jÃyà iva sadam it patim //MS_2,13.16// savayase tvÃbhivayase tvordhvavayase tvà b­hadvayase tvà sahÅyase tvà sahamÃnÃya tvà sÃsahaye tvà sahasvate tvÃbhÅ«Ãhe tvÃbhibhve tvÃbhimÃti«Ãhe tvÃbhimÃtighne tvà //MS_2,13.17// bhÆyask­d asi varivask­d asi prÃcy asy ÆrdhvÃsy antarik«am asy ojodÃæ tvaujasi sÃdayÃmi payodÃæ tvà payasi sÃdayÃmi tejodÃæ tvà tejasi sÃdayÃmi yaÓodÃæ tvà yaÓasi sÃdayÃmi varcodÃæ tvà varcasi sÃdayÃmi p­thivyÃs tvà draviïe sÃdayÃmy antarik«asya tvà draviïe sÃdayÃmi divas tvà draviïe sÃdayÃmi diÓÃæ tvà draviïe sÃdayÃmi draviïodÃæ tvà draviïe sÃdayÃmy apsu«ad asi g­dhrasad asi Óyenasad asi suparïasad asi nÃkasad asi //MS_2,13.18// jyoti«matÅæ tvà sÃdayÃmi jyoti«k­taæ tvà sÃdayÃmi jyotirvidaæ tvà sÃdayÃmy Ærdhvajyoti«aæ tvà sÃdayÃmi b­hajjyoti«aæ tvà sÃdayÃmi viÓvajyoti«aæ tvà sÃdayÃmy ajasrÃæ tvà sÃdayÃmi bhÃsvatÅæ tvà sÃdayÃmi dÅpyamÃnÃæ tvà sÃdayÃmi rocamÃnÃæ tvà sÃdayÃmi jvalantÅæ tvà sÃdayÃmi malmalÃbhavantÅæ tvà sÃdayÃmi jÃgratÅæ tvà sÃdayÃmi bodhayantÅæ tvà sÃdayÃmi //MS_2,13.19// k­ttikà nak«atram agnir devatÃgne ruca÷ stha prajÃpate÷ somasya dhÃtur ­ce tvà ruce tvà bhÃse tvà jyoti«e tvà tena chandasà tena brahmaïà tayà devatayÃÇgirasvad dhruvà sÅda rohiïÅ nak«atraæ prajÃpatir devatenvagà nak«atraæ maruto devatà bÃhur nak«atraæ rudro devatà punarvasur nak«atram aditir devatà ti«yo nak«atraæ b­haspatir devatÃÓle«Ã nak«atraæ sarpà devatà maghà nak«atraæ pitaro devatà phalgunÅr nak«atraæ bhago devatà phalgunÅr nak«atram aryamà devatà hasto nak«atraæ savità devatà citrà nak«atraæ tva«Âà devatà ni«Âyaæ nak«atraæ vÃyur devatà viÓÃkhaæ nak«atram indrÃgnÅ devatÃnÆrÃdhà nak«atraæ mitro devatà jye«Âhà nak«atraæ varuïo devatà mÆlaæ nak«atraæ nir­tir devatëìhà nak«atram Ãpo devatëìhà nak«atraæ viÓve devà devatÃbhijin nak«atraæ brahmà devatà Óroïà nak«atraæ vi«ïur devatà Óravi«Âhà nak«atraæ vasavo devatà Óatabhi«aæ nak«atram indro devatà pro«Âhapadà nak«atram ahir budhnyo devatà pro«Âhapadà nak«atram aja ekapÃd devatà revatÅ nak«atraæ pÆ«Ã devatÃÓvayujau nak«atram aÓvinau devatà bharaïÅr nak«atraæ yamo devatà brÃhmaïo nak«atraæ somo devatÃgne ruca÷ stha prajÃpate÷ somasya dhÃtur ­ce tvà ruce tvà bhÃse tvà jyoti«e tvà tena chandasà tena brahmaïà tayà devatayÃÇgirasvad dhruvà sÅda //MS_2,13.20// \<Óatabhi«aæ : < Óatabhi«aj>\ samÅcÅ nÃmÃsi prÃcÅ dik tasyÃs te 'gnir adhipatir asito rak«ità yaÓ ca te 'dhipatir yaÓ ca rak«ità tÃbhyÃæ namo astu tau no m­¬atÃæ te yaæ dvi«mo yaÓ ca no dve«Âi tam enayor jambhe dadhma ojasyà nÃmÃsi dak«iïà dik tasyÃs tà indro 'dhipatis tiraÓcÅnarÃjÅ rak«ità yaÓ ca te 'dhipatir yaÓ ca rak«ità tÃbhyÃæ namo astu tau no m­¬atÃæ te yaæ dvi«mo yaÓ ca no dve«Âi tam enayor jambhe dadhma÷ prÃcÅ nÃmÃsi pratÅcÅ dik tasyÃs te somo 'dhipati÷ svajo rak«ità yaÓ ca te 'dhipatir yaÓ ca rak«ità tÃbhyÃæ namo astu tau no m­¬atÃæ te yaæ dvi«mo yaÓ ca no dve«Âi tam enayor jambhe dadhma÷ su«adà nÃmÃsy udÅcÅ dik tasyÃs te varuïo 'dhipati÷ s­dÃgÆ rak«ità yaÓ ca te 'dhipatir yaÓ ca rak«ità tÃbhyÃæ namo astu tau no m­¬atÃæ te yaæ dvi«mo yaÓ ca no dve«Âi tam enayor jambhe dadhmo 'vasthà nÃmÃsy avÃcÅ dik tasyÃs te vi«ïur adhipati÷ kalmëagrÅvo rak«ità yaÓ ca te 'dhipatir yaÓ ca rak«ità tÃbhyÃæ namo astu tau no m­¬atÃæ te yaæ dvi«mo yaÓ ca no dve«Âi tam enayor jambhe dadhmo 'dhipatnÅ nÃmÃsy Ærdhvà dik tasyÃste b­haspatir adhipatiÓ citro rak«ità yaÓ ca te 'dhipatir yaÓ ca rak«ità tÃbhyÃæ namo astu tau no m­¬atÃæ te yaæ dvi«mo yaÓ ca no dve«Âi tam enayor jambhe dadhma÷ //MS_2,13.21// svayaæ k­ïvÃna÷ sugam aprayÃvaæ tigmaÓ­Çgo v­«abha÷ ÓoÓucÃna÷ / pratnaæ sadhastham anupaÓyamÃnà à tantum agnir divyaæ tatÃna // tvaæ tantur uta setur agne tvaæ panthà bhavasi devayÃna÷ / tvayÃgne p­«Âhaæ vayam Ãruhema yatra devai÷ sadhamÃdaæ madema // atisargaæ dadato mÃnavÃyordhvaæ panthÃm anupaÓyamÃnÃ÷ / aju«anta maruto yaj¤am etaæ v­«ÂidyÃvÃnam am­taæ svarvidam // ÃvartamÃno bhuvanasya madhye prajÃ÷ k­ïvan janayan virÆpÃ÷ / saævatsara÷ parame«ÂhÅ dh­tavrato yaj¤aæ na÷ pÃtu rajasa÷ parasmÃt // prajÃæ dadÃtu parivatsaro no dhÃtà dadhÃtu sumanasyamÃna÷ / bahvÅ÷ sÃkaæ bahudhà viÓvarÆpà ekavratà mÃm abhisaæviÓantu //MS_2,13.22// hiraïyagarbha÷ samavartatÃgre bhÆtasya jÃta÷ patir eka ÃsÅt / sa dÃdhÃra p­thivÅæ dyÃm utemÃæ kasmai devÃya havi«Ã vidhema // ya÷ prÃïato nimi«ataÓ ca rÃjà patir viÓvasya jagato babhÆva / ÅÓe yo asya dvipadaÓ catu«pada÷ kasmai devÃya havi«Ã vidhema // ya ojodà baladà yasya viÓva upÃsate praÓi«aæ yasya devÃ÷ / yasya chÃyÃm­taæ yasya m­tyu÷ kasmai devÃya havi«Ã vidhema // yasyeme viÓve girayo mahitvà samudraæ yasya rasayà sahÃhu÷ / diÓo yasya pradiÓa÷ pa¤ca devÅ÷ kasmai devÃya havi«Ã vidhema // yena dyaur ugrà p­thivÅ ca d­¬hà yena sva÷ stabhitaæ yena nÃka÷ / yo antarik«aæ vimame varÅya÷ kasmai devÃya havi«Ã vidhema // ya ime dyÃvÃp­thivÅ tastabhÃne adhÃrayad rodasÅ rejamÃne / yasminn adhi vitata÷ sÆrà eti kasmai devÃya havi«Ã vidhema / Ãpo ha yan mahatÅr viÓvam Ãyan garbhaæ dadhÃnà janayantÅr agnim / tato devÃnÃæ niravartatÃsu÷ kasmai devÃya havi«Ã vidhema // à na÷ prajÃæ janayatu prajÃpatir dhÃtà dadhÃtu sumanasyamÃna÷ / saævatsara ­tubhi÷ saævidÃno mayi pu«Âiæ pu«Âipatir dadhÃtu //MS_2,13.23// @<[Page III,1]>@ juhÆm agre saæmÃr«Âi juhÆr vai yaj¤amukhaæ mukhato và etad yaj¤am Ãlabdha juhvà vai devà virÃjam ahvayanta taj juhvà juhÆtvam annaæ vai virì annaæ juhÆr arko 'gnir yaj juhvà juhoty annasya cÃrkasya cÃvaruddhyay a«Âau k­tvo juhvÃæ g­hïÃty a«ÂÃk«arà gÃyatrÅ gÃyatrÅ yaj¤amukhaæ yaj¤amukham evÃlabdha yat sÃvitrÃïi hÆyante prasÆtyay atho yaju«Ãm eva nÃnÃvÅryatvÃyÃgnir vai yatrayatrÃgachat taæ savitÃnvapaÓyad yat sÃvitrÃïi hÆyante 'gner evÃnukÓÃtyay agniæ jyotir nicÃyya p­thivyà adhyÃbharad iti savità và etad agre jyoti÷ p­thivyÃ÷ samabharat tasmÃd evam Ãha yuktimanti ca juhoti manasvatÅ ca yuktena hi manasà yaj¤as tÃyate «a¬ ­gmÃïi bhavanti «a¬ và ­tava ­tu«v eva pratiti«Âhay eti và e«a yaj¤amukhÃd yo 'nyÃm Ãgneyyà agre devatÃm upaiti yat sÃvitrÃïi na syur iyÃt sÃvitrÃt prasavÃd a«Âau và etÃni yajÆæ«y a«ÂÃk«arà gÃyatrÅ gÃyatrÅ yaj¤amukhaæ tena yaj¤amukhÃn naiti yad u sÃvitrÃïi tena sÃvitrÃt prasavÃn naiti chandobhir juhoti chandobhir và etad agnaye baliæ hÃrayati bahavo hÃsya balih­to bhavanty ­g vai yaj¤asya nedÅyo yajur yajamÃnasya yadi kÃmayeta yaj¤aæ yaj¤ayaÓasenÃrpayeyam ity ­guttamÃni kuryÃd yaj¤aæ và etad yaj¤ayaÓasenÃrpayati yadi kÃmayeta yajamÃnaæ yaj¤ayaÓasenÃrpayeyam iti yajuruttamÃni kuryÃd yajamÃnaæ và etad yaj¤ayaÓasenÃrpayaty ÃhutÅnÃæ và abhikrÃntyà yajamÃna ­dhnoti yaæ kÃmayeta ­dhnuyÃd iti tasya sak­t sarvÃïy anudrutya juhuyÃd ­dhnoty atha yaæ kÃmayeta pÃpÅyÃnt syÃd iti tasya nÃnà juhuyÃt pÃpÅyÃn bhavaty ­cà stomaæ samardhayety Ãha sam­ddhyà eva gÃyatreïa rathantaram itÅyaæ vai gÃyatrÅyaæ rathantaram asau b­had anayor và e«a lokayor vyÃptyà antata÷ kriyate '«Âau và etÃni yajÆæ«y a«ÂÃk«arà gÃyatry ak«araÓo và etad gÃyatrÅæ prÅïÃty atha yad Ãhutir navamÅ tena triv­to yaj¤amukhÃn naity atha yad ekÃm Ãhutim a«ÂÃbhir yajurbhir juhoti tasmÃd ekasmai sate bahavo baliæ haranti bahavo hÃsya balih­to bhavanti yajuruttamÃni bhavanti brahma vai yajur brahmaïi và etad antato yaj¤asya yajamÃna÷ pratiti«Âhati //MS_3,1.1// sÃvitrair abhrim Ãdatte prasÆtyai caturbhir Ãdatte catvÃri vai chandÃæsi chandobhir evÃdatte 'tho brahma vai chandÃæsi brahmaïaivÃdatta iyaæ vai gÃyatry antarik«aæ tri«Âub dyaur jagatÅ diÓo 'nu«Âup savit­prasÆto và etad ebhyo lokebhyaÓ chandobhir digbhyaÓ cÃgniæ saæbharati yatra và ado 'gnir hotrÃd bhÅ«ÃpÃkrÃmat sa sarve«u bhute«v avasad yÃæ vanaspati«v avasat tÃæ veïà avasat sa yatra niradahat tÃni kalmëÃïy abhavan yena samacarat tat su«iraæ yatrÃvasat tat parva yad vaiïavy abhrir bhavati svenaivainaæ yoninà saæbharati yo vai vanaspatÅnÃæ phalagrahitama÷ sa e«Ãæ vÅryavattamo veïur vai vanaspatÅnÃæ phalagrahitama÷ sa e«Ãæ vÅryavattamo 'nnaæ vai phalam annam arko 'rko 'gnir arkeïa và etad annam arkam agniæ saæbharati vyÃmamÃtrÅ kÃryaitÃvad vai puru«e vÅryaæ vÅryasaæmità kriyate 'tho etÃvÃn vai puru«e mahimà mahimno 'varuddhyay aratnimÃtrÅ kÃryà yaj¤apuru«Ãsaæmità prÃdeÓamÃtrÅ kÃryà vi«ïunà yaj¤ena saæmitobhyata÷k«ïut kÃryobhayasyÃnnÃdyasyÃvaruddhyay anyata÷k«ïut kÃryà anyata÷k«ïud dhi phÃlas tÃvantam arkaæ karoty annaæ và arko 'nnÃdyasyÃvaruddhyay audumbarÅ kÃryorg và udumbara Ærjo 'varuddhyay aparimità kÃryÃparimitasyÃvaruddhyai ya eva kaÓca v­k«a÷ phalagrahis tasya kÃryÃnnÃdyasyÃvaruddhyai //MS_3,1.2// aÓvena vai devà agre vijitimæ vyajayanta yad aÓvena yanti vijityay agnir vai yatrayatrÃgachat taæ prajÃpatir anvapaÓyat prÃjÃpatyo 'Óvo yad aÓvena yanty agner evÃnukÓÃtyai prajÃptir và agniæ saæbhari«yant sa ebhyo lokebhyo 'Óvaæ nirmÃya digbhyaÓ cÃgniæ samabharad yad Ãha divi te janma paramam antarik«e tava nÃbhi÷ p­thivyÃm adhi yonir id iti yathÃdevataæ và etad ebhyo lokebhyo 'Óvaæ nirmÃya digbhyaÓ cÃgniæ saæbharati yu¤jÃthÃæ rÃsabhaæ yuvam ity Ãha yuktyà eva gardabhena saæbharaty e«a hi paÓÆnÃm anupajÅvanÅtatamo 'gnir và etasyÃgre s­«Âasya yone reto niradahat tasmÃd e«a samÃvad anyai÷ paÓubhÅ reto dhatte 'tha kani«Âho 'Óvaæ pÆrvaæ nayanti gardabham aparaæ pÃpavasÅyasasya vyÃv­ttyai tasmä ÓreyÃæsaæ pÆrvaæ yantaæ pÃpÅyÃn paÓcÃd anveti yadi kÃmayeta pÃpavasÅyasaæ syÃd iti gardabhaæ pÆrvaæ nayeyur aparam aÓvam etena vai vipÆjana÷ saurÃki÷ pÃpavasÅyasaæ cakÃra tat pÃpavasÅyasam evaitena karoti yogeyoge tavastaram ity Ætimatyà vÃjavatyà yanty annaæ vai vÃjo gÃtur Ætir annÃya ca khalu vai gÃtave cÃgniÓ cÅyate yad Ætimatyà vÃjavatyà yanti annasya ca gÃtoÓ cÃvaruddhyai bhavati và e«a yo 'gniæ cinute sarvo vai bhavata irasyati vajrÅ và e«a prÃjÃpatyo yad aÓvo yad Ãha pratÆrvann ehy avakrÃmann aÓastÅr iti vajreïa và etad aÓastÅr arÃtÅyantam avakrÃmati raudrà vai paÓavo 'gnÅ rudro yad rudrÃt paÓÆn aniryÃcyÃgniæ cinvÅta rudro 'sya paÓÆn abhimÃnuka÷ syÃd yad Ãha rudrasya gÃïapatyÃn mayobhÆr ehÅti rudrÃd và etat paÓÆn niryÃcyÃgniæ cinute 'ghÃtuko 'sya paÓupati÷ paÓÆn bhavaty urv antarik«aæ vÅhÅty Ãhai«Ãæ lokÃnÃæ vidh­tyai rak«Ãæsi và etau jighÃæsanty agniæ saæbhari«yantau yad Ãha svastigavyÆtir abhayÃni k­ïvann iti svastim evÃbhyÃmaka÷ purÅ«aæ và agner Ãyatanam aÇgirasa etam agre samabharad yad ÃhÃgniæ purÅ«yam aÇgirasvad Ãbhareti sÃyatanam evainaæ devatÃbhi÷ saæbharati yena puru«eïa saægacheta tam abhimantrayetÃgniæ purÅ«yam aÇgirasvad achemà iti vÃjam eva tena tasmÃd v­Çkte prajÃpataye procyÃgniÓ cetavyà ity Ãhur yata÷ sÆryasyodayanaæ tato valmÅkavapÃm apaghnan brÆyÃd agniæ purÅ«yam aÇgirasvad bhari«yÃmà itÅyaæ vai prajÃpatis tasyà e«a karïo yad valmÅkas tasmà eva procyÃgniæ cinute Ó­ïvanti hainam agniæ cikyÃnam asà agnim ace«Âeti tasmÃt pÃpÅyä Óreyasa÷ karïa Ãha karïa÷ karïÃyÃha //MS_3,1.3// \\ @<[Page III,5]>@ anv agnir u«asÃm agram akÓad ity ÃhÃnukÓÃtyà evÃgatya vÃjy adhvÃnaæ sarvà m­dho vidhÆnutà iti m­dha eva vyÃsthataichad và etaæ prajÃpati÷ pÆrvayarcÃvindad uttarayai«Åd evainaæ pÆrvayarcÃvidad uttarayà dyaus te p­«Âhaæ p­thivÅ sadhastham iti dyaur hy etasya p­«Âhaæ p­thivÅ sadhastham ÃtmÃntarik«aæ samudro yonir ity Ãtmà hy etasyÃntarik«aæ samudro yonir vikÓÃya cak«u«Ã tvam abhiti«Âha p­tanyata iti p­tanyantam evÃbhiti«Âhati yaæ dvi«yÃt taæ brÆyÃt // amum abhiti«Âha // iti tam evÃbhiti«Âhaty utkrÃmety ÃhotkrÃntyà eva yatra vai yaj¤asyÃnurÆpaæ kriyate tad yajamÃna ­dhnoty utkrÃmodakramÅd ity anurÆpaæ và etat kriyate yaj¤asyÃvaruddhyai k­«ïo vai bhÆtvÃgnir aÓvaæ prÃviÓat sa etad agachad yatra m­gaÓapho yad aÓvasya pade juhoty agnimaty eva juhoty Ãyatanavaty andho 'dhvaryu÷ syÃd yad anÃyatane juhuyÃd etad vai tad yad Ãhur m­gaÓapham arenvarì iti manasvatÅbhyÃæ juhoti manasà hy ÃhutÅr Ãpyante tri«ÂubbhyÃæ juhotÅndriyasyÃvaruddhyay annavatÅbhyÃæ juhoty annÃdyasyÃvaruddhyai gÃyatryà parilikhaty asyà evainaæ tena parig­hïÃti tri«ÂubhÃntarik«Ãt tenÃnu«Âubhà parilikhaty anu«Âub vai sarvÃïi chandÃæsi paribhÆs tasmÃd anu«Âubhà parilikhati sÃvitrair abhrim Ãdatte prasÆtyai dvÃbhyÃæ khanati dvipÃd yajamÃna÷ prati«Âhityai Óug và atra prajà ­chati yatrÃgni÷ khÃyate cÅyate và yad Ãha Óivaæ prajÃbhyo 'hiæsantam iti prajÃbhya evainaæ Óivam aka÷ //MS_3,1.4// \\ @<[Page III,6]>@ apÃæ p­«Âham asÅty ÃhÃpÃæ hy etat p­«Âhaæ p­«Âhenaivainat p­«Âham akar yonir agner iti yonir và e«o 'gner yat pu«karaparïaæ nÃbhir vadhaka÷ sayonir eva sanÃbhi÷ saæbhriyate divo mÃtrayà variïà prathasvety anayor evainam mÃtrayà variïà prathayati Óarma ca stho varma ca sthà iti k­«ïÃjinaæ ca pu«karaparïaæ ca saæst­ïÃtÅme evÃsmà etad dyÃvÃp­thivÅ saæst­ïÃti vyacasvatÅ saævasethÃm iti na và etan manu«yà yantum arhanty ÃbhyÃm evainaæ parig­hïÃti k­«ïÃjinena saæbharaty e«a hi paÓÆnÃm anupajÅvanÅyatamo 'tho ÃraïyÃn eva paÓƤ ÓucÃrpayati lomata÷ saæbharaty ato vai k­«ïÃjinasya sadevaæ yaj¤enaiva yaj¤aæ saæbharati pu«karaparïena saæbharati yonir và e«o 'gner yat pu«karaparïaæ svenaivainaæ yoninà saæbharati gÃyatrÅbhir brÃhmaïasya saæbharati gÃyatro hi brÃhmaïas tri«Âubhà rÃjanyasya trai«Âubho hi rÃjanyo jagatÅbhir vaiÓyasya jÃgato hi vaiÓyas yaæ kÃmayeta ­dhnuyÃd iti tasya gÃyatrÅbhiÓ ca tri«ÂubbhiÓ ca saæbhared ­dhnoti purÅ«yo 'si viÓvaæbharà atharvà tvà prathamo niramanthad agnà iti prajÃpatir và atharvà sa etam agre 'manthat so 'janayat sva evainaæ manthati sa janayati tis­bhi÷ saæbharati trayo và ime lokà ebhya evainaæ lokebhya÷ saæbharati yajus turÅyaæ digbhya evainaæ tena saæbharati purovÃtaæ vai vÃtaæ var«am anupratiti«Âhati var«am anv o«adhayà o«adhÅr anu paÓava÷ paÓÆn anu manu«yà età vai prati«ÂhÃs tà yajamÃno 'varunddhe 'po devÅr upas­jà madhumatÅr ity Ãhau«adhÅnÃæ prati«Âhityai tÃsÃm ÃsthÃnÃd ujjihatÃm o«adhaya÷ supippalà iti tasmÃd etÃsÃm ÃsthÃnÃd ujjihatÃm o«adhaya÷ supippalÃ÷ saæ te vÃyur mÃtariÓvà dadhÃtv iti tasmÃd etasyà yat k­«yate yat khÃyate tat saædhÅyate yad gh­tena juhuyä ÓucemÃm arpayed atha yad apa upas­jati Óamayaty eva yo devÃnÃæ carasi prÃïathena kasmai deva va«a¬ astu tubhyam iti «a¬ và ­tava ­tu«u và etad v­«Âiæ prati«ÂhÃpayati tasmÃt sarva ­tavo v­«Âimanta÷ sujÃto jyoti«eti svargyam evainam akar vÃso agne viÓvarÆpaæ saævyayasva vibhÃvasà iti chandÃæsi và agner vÃsaÓ chandÃæsy e«a vaste chandobhir evainaæ paridadÃty ÃgÃmukam enam asmiæl loke vÃso bhavaty anagno 'mu«miæl loke bhavati ya evaæ veda varuïamenir và e«a etarhy ud u ti«Âha svadhvarety ÆrdhvÃm eva varuïamenim uts­jati dvÃbhyÃm uts­jati dvipÃd yajamÃna÷ prati«Âhityai sa jÃto garbho asi rodasyor ity anayor và e«a garbha ÃbhyÃm e«o 'dhijÃyata ÃbhyÃm evainam adhijanayaty agne cÃrur vibh­tà o«adhÅ«v iti tasmÃt sarvÃsv o«adhÅ«v agni÷ pra mÃt­bhyo adhi kanikradad gà ity o«adhayo và etasya mÃtaras tÃbhyà evainam adhi pracyÃvayataichad và etaæ prajÃpati÷ pÆrveïÃrdha­cenÃnÆttareïÃti«Âhatai«Åd evainaæ pÆrveïÃrdha­cenÃnÆttareïÃsthita //MS_3,1.5// sthiro bhava vŬvaÇgà iti gardabha ÃdadhÃti vÅryam asmin dadhÃti tasmÃt sarve«Ãæ paÓÆnÃæ gardabho vÅryavattamo vÅryaæ hy asmin dadhÃtÅÓvaro và e«o 'ntarik«asad bhÆtvà prajà hiæsitor yad Ãha Óivo bhava prajÃbhyà iti prajÃbhya evainaæ Óivam akar mà pÃdy Ãyu«a÷ purety Ãyur evÃsmindadhÃti sama«Âyai v­«Ãgniæ v­«aïaæ bharann iti v­«Ã hy e«a v­«aïaæ bharann apÃæ garbhaæ samudriyam ity apÃæ hy e«a garbha÷ samudriyo 'gnà ÃyÃhi vÅtayà ity agninà vai mukhena devà imÃæl lokÃn abhyajayann agninà và etan mukhena yajamÃna imÃæl lokÃn abhijayaty ­taæ satyam ­taæ satyam ­te caiva satye ca pratiti«ÂhatÅyaæ và ­tam asau satyam anayor eva pratiti«Âhaty ahar và ­taæ rÃtri÷ satyam ahorÃtrayor eva pratiti«Âhaty o«adhaya÷ pratig­bhïÅtÃgnim etam ity o«adhÅr evainaæ samya¤caæ dadhÃti pu«pavatÅ÷ supippalà ity o«adhÅr eva phalaæ grÃhayati tasmÃd o«adhaya÷ ÓÅr«an phalaæ g­hïanti varuïamenir và e«a etarhy upanaddho vi pÃjasà p­thunà ÓoÓucÃnà ity anurÆpeïaiva varuïameniæ vi«yati dvÃbhyÃæ vi«yati dvipÃd yajamÃna÷ prati«Âhityay Ãpo hi «Âhà mayobhuvà ity apa upas­jaty Ãpo và aÓÃntasya ÓamayitrikÃs tasmÃd apa upas­jati ÓÃntyai tis­bhir upas­jati triv­d dhy agnir varuïamenir và e«a etarhi mitra÷ saæs­jyà p­thivÅm iti mitreïaiva varuïameniæ saæs­jati rudrÃ÷ saæs­jyà p­thivÅm ity età và etÃm agre devatÃ÷ prajÃpataye samas­jaæs tÃbhir evainÃæ saæs­jati pa¤cabhi÷ saæs­jati pÃÇkto yaj¤o yÃvÃn eva yaj¤as tam Ãlabdha //MS_3,1.6// \\ \\ makhasya Óiro 'sÅty Ãha yaj¤o vai makhas tasya và eta¤ Óiro yad ukhà mukhato và etad yaj¤am Ãlabdha vasavas tvà k­ïvantu gÃyatreïa chandaseti chandobhiÓ ca và e«Ã devatÃbhiÓ ca kriyate chandobhiÓ caivainÃæ devatÃbhiÓ ca karoti dhruvÃsi p­thivy asÅti chandasÃm evai«ÃÓÅr adityà rÃsnÃsy aditi« Âe bilaæ g­bhïÃtv iti yaju«Ã karoty ayaju«Ã hi manu«yÃ÷ kurvanti vyÃv­ttyai tÃæ putrebhya÷ prÃyachad aditi÷ ÓrapayÃn ity Ãdityà và idaæ smo yan manu«yÃæs tebhya evainÃæ saæprÃdÃt tryuddhi÷ kÃryà trayo và ime lokà e«Ãæ và e«Ã lokÃnÃm ukhà pratimà kriyate '«Âastanà kÃryà gÃyatryà rÆpaæ catustanà kÃryÃdityà dohÃya dvistanà kÃryÃntarik«aæ và ukhemau lokau stanau prattau ha và imau lokau duhe ya evaæ veda vyÃmamÃtrÅ kÃryaitÃvad vai puru«e vÅryaæ vÅryasaæmità kriyate 'tho etÃvÃn vai puru«e mahimà mahimno 'varuddhayay aratnimÃtrÅ kÃryà yaj¤apuru«Ãsaæmità prÃdeÓamÃtrÅ kÃryà vi«ïunà yaj¤ena saæmitÃtho prajÃpater evÃnativÃdÃya saptabhir dhÆpayati sapta vai ÓÅr«an prÃïÃ÷ Óira etad yaj¤asya yaju«Ã ÓÅr«an và etat prÃïÃn dadhÃti saptabhir dhÆpayati sapta vai chandasÃæsi chandobhir evainÃæ dhÆpayaty atho brahma vai chandÃæsi brahmaïaivainÃæ dhÆpayati vai«ïavaæ và etat pÃtraæ tat svayà devatayà vyardhayati yad anyÃbhir devatÃbhir dhÆpayati yad Ãha vi«ïus tvà dhÆpayatv aÇgirasvad iti svayaivainaæ devatayà samardhayaty asvaÓakena dhÆpayati v­«Ã hy aÓvo v­«Ãgni÷ sam­ddhyay atho prÃjÃpatyo và aÓva÷ prÃjÃpatyo 'gnis tasmÃd aÓvaÓakena dhÆpayati sayonitvÃya //MS_3,1.7// prajÃpatir và amanyata yo và asyà agre vikhani«yaty Ãrtiæ sa Ãri«yatÅti sa etad yajur apaÓyad aditi« Âvà devÅ viÓvadevyavatÅ p­thivyÃ÷ sadhasthe aÇgirasvat khanatv avaÂetÅyaæ và aditir devÅ viÓvadevyavaty anayà vai sa tad asyÃm akhanad ahiæsÃyai na hi sva÷ svaæ hinasti devÃnÃæ tvà patnÅr devÅr viÓvadevyavatÅ÷ p­thivyÃ÷ sadhasthe aÇgirasvad dadhatÆkhà ity o«adhayo vai devÃnÃæ patnÅr devÅr viÓvadevyavatÅr o«adhÅ«v evainÃæ prati«ÂhÃpayati dhi«aïà tvà devÅ viÓvadevyavatÅ p­thivyÃ÷ sadhasthe aÇgirasvad abhÅndhÃtÃm ukhà iti vÃg vai dhi«aïà devÅ viÓvadevyavatÅ vÃcaivainÃm abhÅnddhe gnÃs tvà devÅr viÓvadevyavatÅ÷ p­thivyÃ÷ sadhasthe aÇgirasva¤ ÓrapayantÆkhà iti chandÃæsi vai gnà devÅr viÓvadevyavatÅÓ chandobhirevainÃæ Órapayati varÆtrÅ tvà devÅ viÓvadevyavatÅ p­thivyÃ÷ sadhasthe aÇgirasvat pacatÃm ukhà ity ahorÃtre vai varÆtrÅ devÅ viÓvadevyavatÅ ahorÃtrÃbhyÃm evainÃæ pacati janayas tvÃchinnapatrà devÅr viÓvadevyavatÅ÷ p­thivyÃ÷ sadhasthe aÇgirasvat pacantÆkhà iti nak«atrÃïi vai janayo 'chinnapatrà devÅr viÓvadevyavatÅr nak«atrair evainÃæ pacaty età và etÃm agre devatÃ÷ prajÃpataye 'pacaæs tasmÃd etÃni paÇktimanti yajÆæ«i tair evainÃæ pacati dvÃbhyÃæ pacati dvipÃd yajamÃna÷ prati«Âhityai varuïamenir và e«a etarhy abhÅddho mitrasya car«aïÅdh­tà iti mitreïaiva varuïamenim upaiti devas tvà savitodvapatu supÃïi÷ svaÇgurir iti savit­prasÆta evainÃm udvapaty Ãtmano 'hiæsÃyay utti«Âha b­hatÅ bhavety Ãha dh­tyà evÃvyathamÃnà p­thivyÃm ÃÓà diÓà Ãp­ïeti tasmÃd agni÷ sarvà diÓà ÃbhÃti // mitraitÃæ ta ukhÃæ paridadÃmy abhittyay e«Ã mà bhedi // iti mitrÃyaivainÃæ paridadÃty abhittyai yad dhi mitrÃyÃparittà bhidyeta puna÷ kÃryà syÃd vasavas tvÃch­ndantu gÃyatreïa chandaseti chandobhiÓ ca và e«Ã devatÃbhiÓ ca kriyate chandobhiÓ caivainÃæ devatÃbhiÓ cÃch­ïatti svenÃyatanenÃjak«ÅreïÃch­ïatty Ãgneyaæ và etat payo yad ajak«Åram Ãgneyam etat pÃtraæ yad ukhà svena và etat payasà svaæ pÃtram Ãch­ïatti paramaæ và etat payo yad ajak«Åraæ paramam etat pÃtraæ yad ukhà parameïa và etat payasà paramaæ pÃtram Ãch­ïatti //MS_3,1.8// «a¬ etÃny ÃdhÅtayajÆæ«i juhoti «a¬ và ­tava ­tubhir và etat p­thivyà vÅryam udyachate nÃnà juhoti nÃnÃvÅryà hÅme prÃïÃ÷ prÃïÃnÃæ vidh­tyai yaæ kÃmayeta badhira÷ syÃd iti tasya sak­t sarvÃïy anudrutya juhuyÃt prÃïÃn asya saæbhinatti badhiro bhavati tasmÃd badhiro vÃcà vadati na Ó­ïoti vÃcaæ hy asyendriyam anupadyate prÃïà và etÃnÅtarÃïi chandÃæsi vÃg anu«Âub yad anu«Âubhà saptamaæ juhoti vÃcaæ và etat prÃïe«ÆpasaædadhÃti tasmÃd iyaæ vÃk saptamÅ prÃïÃnÃæ mà su bhitthà mà su ri«Ã iti prav­ïakty asuramÃyà và e«ÃsÅt tÃæ devà etena yaju«Ãv­¤jatÃsurÅ mÃyà svadhayà k­tÃsÅti tan mÃyÃm evaitena yajamÃno bhrÃt­vyasya v­Çkte dvÃbhyÃæ prav­ïakti dvipÃd yajamÃna÷ prati«Âhityai prav­¤jyÃd bhÆtikÃmasya bhavi«yad và idam upajÅvÃmo bhavi«yad evopaiti Óva÷Óva÷ ÓreyÃn bhavati jÃtam avadadhyÃd gataÓrÅr jÃto và e«a yo gataÓrÅr jÃtenaivainaæ janayati bhra«ÂrÃd Ãhared yaæ kÃmayetÃnnÃda÷ syÃd ity e«a và agnÅnÃm annÃdo 'nnakaraïaæ bhra«Âram annÃdyam asmà avarunddhe pradÃvÃd Ãhared yaæ kÃmayeta prasenenÃsya rëÂraæ jÃyukaæ syÃd iti prasenenÃsya rëÂraæ jÃyukaæ bhavati yata÷ kutaÓcÃh­tyÃvadadhyÃd yaæ kÃmayetÃsya pÃpmà bhrÃt­vyo dvitÅyo jÃyetety etad vai yajamÃnasyÃyatanaæ sve vÃvÃsmà etad Ãyatane pÃpmÃnaæ bhrÃt­vyaæ dvitÅyaæ janayati drvanna÷ sarpirÃsutir iti krumukaæ gh­tÃnvaktam ÃdadhÃty e«Ã và agne÷ priyà tanÆr yat krumukas tejo gh­taæ priyayaivainaæ tanvà tejasà ca samardhayati parasyà adhi saævatà ity audumbarÅæ devà yatrorjaæ vyabhajanta tata udumbarà udati«Âhad yad audumbary Ærjam evÃvarunddhe paramasyÃ÷ parÃvatà iti vaikaÇkatÅm agner vai s­«Âasya bhà apÃkrÃmat tad vikaÇkataæ prÃviÓad yad vaikaÇkatÅ bhà evÃvarunddhe yad agne yÃni kÃni ceti ÓamÅmayÅæ ÓÃntyay agnaye vai na kiæcanÃparaÓuv­kïam asvadanta tasmai và etayÃsaÇga÷ prÃyogi÷ sarvam asvadayad yad agne yÃni kÃni ceti tad agnaya evaitayà sarvaæ svadayati sarvam asmai svaditaæ bhavati rÃtrÅærÃtrÅm aprayÃvaæ bharantà ity ÃÓi«am evÃÓÃste nÃbhà p­thivyÃ÷ samidhÃno agnim iti p­tanÃjitam evainam akar agniæ vai s­«Âaæ rak«Ãæsy ajighÃæsaæs tÃni và etÃbhir evÃpÃhata yÃ÷ senà abhÅtvarÅr iti tad agner evaitÃbhÅ rak«Ãæsy apahanty età eva samidhà ÃdadhyÃd yatra rak«obhyo bibhÅyÃd rak«asÃm apahatyay atho grÃhukà ha tÃæ samÃæ stenÃn bhavanti tailvakÅm abhicarann ÃdadhyÃd e«a vai vanaspatÅnÃæ vajras tÃjag gha pramÅyate yaæ dvi«yÃt taæ tarhi manasà dhyÃyen mano và ÃÓÅr yo vÃca Ãhutim evainaæ bhÆtam agnaye 'pidadhÃti yo asmabhyam arÃtÅyÃd yaÓ ca no dve«ate janà iti tasmÃd agnicito 'ÓlÅlaæ na kÅrtayitavyaæ no agnivida÷ saæÓitaæ me brahma saæÓitaæ vÅryaæ balam iti brahmaïà và etat k«atraæ saæÓyati k«atreïa brahmÃtho brahma caiva k«atraæ ca sayujà akar etad và e«ÃbhyanÆktà // \\ brahma k«atraæ sayujà na vyathete iti brahmÃha k«atraæ jinvati k«atriyasya / k«atraæ brahma jinvati brÃhmaïasya yat samÅcÅ k­ïuto vÅryÃïi //MS_3,1.9// agnibhya÷ // iti kÃmÃyÃlabhyante yatkÃmo bhavati saæ hÃsmai sa kÃmo namaty ÃprÅïanti yaj¤iyÃn evainÃn medhyÃn kurvanti paryagnik­tÃn uts­janty ayÃtayÃmatvÃyaikena saæsthÃpayanti yaj¤asya saætatyà avichedÃya pu«karà bhavanti sendriyatvÃya tri«Âubho yÃjyÃnuvÃkyà bhavantÅndriyasyÃvaruddhyay athai«o 'gnaye vaiÓvÃnarÃya dvÃdaÓakapÃla÷ saævatsaro và agnir vaiÓvÃnara e«Ã và agne÷ priyà tanÆr yad vaiÓvÃnara÷ priyayaivainaæ tanvà samardhayaty atho ayÃtayÃmatvÃyaivÃyÃtayÃmà hi vaiÓvÃnara÷ Óvetaæ vÃyave niyutvatà Ãlabheta tejaskÃmo vÃyur và agnes tejas tasmÃd vÃyum agnir anveti yad vÃyave 'gne÷ satejastvÃya yad vÃyava ekadhà syÃd unmÃduko yajamÃna÷ syÃd yan niyutvate dvitÅyatvÃyÃtho dh­tyà anunmÃdÃya sarve«Ãæ và e«a paÓÆnÃæ rÆpÃïi prati yad vÃyava ekadhà syÃd unmÃduko yajamÃna÷ syÃd yad e«a prÃjÃpatyo dvÃdaÓakapÃlo dvitÅyatvÃyÃtho dh­tyà anunmÃdÃyÃthai«a ÃgnÃvai«ïava ekÃdaÓakapÃlo 'gnir vai sarvà devatà vi«ïur yaj¤o devatÃÓ caiva yaj¤aæ cÃlabdhÃthai«a Ãdityo gh­te carur Ãdityà và ita uttamÃ÷ svargaæ lokam Ãyaæs tebhya eva procya svargaæ lokam ety Ãdityà và asmiæl loka ­ddhà Ãdityà amu«min puro¬ÃÓena vai devà asmiæl loka ÃrdhnuvaæÓ caruïÃmu«minn asminn eva loke puro¬ÃÓena ­dhnoti caruïÃmu«minn athai«o 'gnaye vaiÓvÃnarÃya dvÃdaÓakapÃlo devÃyatanaæ và agnir vaiÓvÃnaro devÃyatana eva prati«ÂhÃpyÃgniæ bibharty atho kÃmo vai vaiÓvÃnaro yatkÃmo bhavati saæ hÃsmai sa kÃmo namati // ity uparikÃï¬e juhÆmagrÅya÷ prathama÷ prapÃÂhaka÷ //MS_3,1.10// d­ÓÃno rukma uruyà vibhÃtÅti rukmaæ pratimu¤cate 'm­taæ vai hiraïyaæ m­tyor etad rÆpaæ yad agnir yat pÃÓo 'm­tenaiva m­tyum antardhatte 'thaite nirbÃdhà devÃÓ ca và asurÃÓ cÃspardhanta te devà etÃn nirbÃdhÃn apaÓyaæs tair asurÃn ebhyo lokebhyo nirabÃdhanta tan nirbÃdhÃnÃæ nirbÃdhatvaæ tad etair eva nirbÃdhair yajamÃno bhrÃt­vyam ebhyo lokebhyo nirbÃdhata ekaviæÓatinirbÃdho bhavati prati«Âhityay upari«ÂÃn nirbÃdhaæ bibharty adhastÃn nirbÃdhaæ sÃdayati bhrÃt­vyasya vinuttyai nakto«Ãsà samanasà virÆpà ity ahorÃtrÃbhyÃm evÃgnim Ãdhatte dhÃpayete ÓiÓum ekaæ samÅcÅ ity etaæ hy ete dhÃpayete ÓiÓum ekaæ samÅcÅ dyÃvÃk«Ãmà rukmo antar vibhÃtÅty e«a hy etayo rukmo 'ntar vibhÃti devà agniæ dhÃrayan draviïodà iti prÃïà vai devà draviïodÃ÷ prÃïair evÃgnim udyachate viÓvà rÆpÃïi pratimu¤cate kavir iti viÓvà hi rÆpÃïy agni÷ prÃsÃvÅd bhadraæ dvipade catu«padà ity Ãha prasÆtyà eva vi nÃkam akÓat savità vareïyà iti savit­prasÆta evÃgniæ bibharty anu prayÃïam u«aso virÃjatÅti tasmÃd u«aso vyu«Âim anv agnir ÃdhÅyate suparïo 'si garutmÃæs triv­t te Óiro gÃyatraæ cak«ur ity agner và e«Ã saæbh­tir agnim etat saæbharati tasmÃt saæbharati tasmÃt sarvair aÇgai÷ paÓur jÃyate paÓur hy agnir divaæ gacha sva÷ patety Ãha svargasya lokasya sama«Âyay athaite kramà devÃÓ ca và asurÃÓ cÃspardhanta te devà etÃn kramÃn apaÓyaæs tair asurÃn ebhyo lokebhya÷ prÃïudanta tÃn anapajayyam ajayaæs tad etair eva kramair yajamÃno bhrÃt­vyam ebhyo lokebhya÷ praïudate 'napajayyaæ ha jayati «a¬udyÃvaæ Óikyaæ bhavati «a¬ và ­tava ­tubhir evÃgniæ parig­hïÃty uparinÃbhi bibharty uparinÃbhi hy Ãtmana÷ sadevaæ sadeva eva devatà Ãtman bibharti yad adhonÃbhi bibh­yÃd yoniæ nirdahed atho 'vadhainaæ ghÃtukaæ syÃt prakrÃmati tasmÃd grÃmyÃ÷ paÓava÷ prerate 'tha yat punar abhyÃvartate tasmÃt puna÷ samÃvartanta Ærjà và e«a paÓubhir utkrÃmant sahotkrÃmati punar Ærjà nivartasveti tad Ærjam eva paÓÆn punar avarunddhe punarvatÅr bhavanti sam­ddhyai catas­bhir abhyÃvartate catu«pÃdo vai paÓava÷ paÓÆn evÃvarunddha itthaæ paryÃvartata evaæ hi yaj¤a÷ paryÃvartate 'tho amu«ya và etad ÃdityasyÃv­tam anu paryÃvartata à tvÃhÃr«am antar abhÆr ity antar hy e«a etarhy ud uttamaæ varuïa pÃÓam asmad iti varuïapÃÓam evonmu¤cata Ãtmano 'hiæsÃyay agre b­hann u«asÃm Ærdhvo asthÃd iti jyoti«aivainaæ samardhayati haæsa÷ Óuci«ad vasur antarik«asad iti sÃdayati sapta evainaæ hotrÃsu prati«ÂhÃpayaty atho sapta và etena sÃptÃny agner ­dhnoty à saptamÃt puru«Ãd annÃdo bhavati reto và agnir antarik«aæ vai reto 'nu«icyate yad adho nidadhyÃd adh­tÃ÷ paÓÆnÃæ garbhÃ÷ prapÃdukÃ÷ syur atha yad upari sÃdayaty antarik«asadam evainam akar garbhÃïÃæ dh­tyai sÆyate và e«o 'gnÅnÃæ yaÓ cÅyate tasmÃd e«a ÃsandÅsat sÅda tvaæ mÃtur asyà upasthà itÅyaæ và agner yoni÷ sva evainaæ yonau saæveÓayati tis­bhir upati«Âhate triv­d dhy agni÷ //MS_3,2.1// \\ athaitad vÃtsapram etena vai vatsaprÅr bhÃlandano 'gne÷ priyaæ dhÃmÃrÃdhnot tad agner evaitena priyaæ dhÃma rÃdhnoty ÃgÃmukam enaæ priyaæ bhavati vatsapriyaæ vai bhÃlandanam ÃÓayo 'dhyavadan stenà iti sa etat sÆktam apaÓyat te nÃdhivÃdam apÃjayat tenÃpacitim agachat tad adhivÃdam evaitenÃpajayaty apacitim eva gachati dvÃdaÓabhir upati«Âhate dvÃdaÓa mÃsÃ÷ saævatsara÷ saævatsaram evÃptvÃvarunddhe tri«Âubho bhavantÅndriyasyÃvaruddhyay anyedyu÷ prakrÃmayaty anyedyur upati«Âhate yogak«emaæ và etat prajÃnÃæ dÃdhÃra tasmÃd yÃyÃvarà anyÃ÷ prajÃ÷ k«emyà anyà atha yat prakramyopati«Âhate tasmÃd yÃyÃvara÷ k«emyam abhiprayÃti tasmÃd yÃyÃvarasya k«emyo 'nnaæ babhÆva yad ahaÓ ce«yamÃïa÷ syÃt tad ahar ubhayaæ samasyet pra ca krÃmed upa ca ti«Âheta yogak«emaæ và etad annÃdyaæ yajamÃno bhrÃt­vyasya v­Çkta ud u tvà viÓve devà iti viÓve hÅdaæ devÃ÷ smo yan manu«yà agne bharantu cittibhir iti yasmà eva cittÃyÃgnir ÃdhÅyate tenainaæ cittena samardhayati pred agne jyoti«mÃn yÃhÅti jyoti«aivainaæ samardhayitvà pravÃpayaty akrandad agni÷ stanayann iva dyaur ity anubrÆyÃd yady ak«a utk«veded ÅÓvaro và e«a utk«vedan yajamÃnasya prajÃæ paÓÆn nik«vadas tat kraditam evÃsyÃkar atho ÓamayitvaivÃÓi«am ÃÓÃste samidhÃgniæ duvasyateti gÃyatryà brÃhmaïasyÃdadhyÃd gÃyatro hi brÃhmaïas tri«Âubhà rÃjanyasya trai«Âubho hi rÃjanyo dvÃbhyÃæ gÃyatrÅbhyÃæ vaiÓyasya ye hi dve gÃyatryau sà jagaty atho brahmaïe và etad viÓam annaæ karoti yadi bhasma pratipÆryetÃpsu praveÓayed Ãpo và agner yoni÷ sva evainad yonau dadhÃti purÅ«aæ kuryÃt paÓukÃmasya paÓavo vai purÅ«aæ paÓumÃn bhavatÅ«Âakà và saæyuyÃt tenÃsya sarvà ÃgneyÅr i«Âakà bhavanty Ærjà và e«a paÓubhir utsÅdant sahotsÅdati punar Ærjà nivartasveti tad Ærjam eva paÓÆn punar avarunddhe bodhà me asya vacaso yavi«Âheti bodhadvatÅbhyÃm upati«Âhate tasmÃt prajÃ÷ suptvà puna÷ prabudhyante dvÃbhyÃm upati«Âhate dvipÃd yajamÃna÷ prati«Âhityai //MS_3,2.2// \\ \\ @<[Page III,18]>@ apeta vÅta vi ca sarpatÃtà ity Ãha yamadevatyo và ayaæ loko yamo 'mu«ya lokasyÃdhipatyam ÃnaÓa yad yamÃd devayajanam aniryÃcyÃgniæ cinvÅtÃyamadevatyo 'syÃgni÷ syÃd asvargyo yad ÃhÃdÃd idaæ yamo 'vasÃnaæ p­thivyà akrann imaæ pitaro lokam asà iti yamÃd và etenÃsyà devayajanaæ nirayÃci«Âa sm­te devayajane 'gniæ cinute yamadevatyo 'syÃgnir bhavati svarga ud u ghnanti yad evÃsyà ayaj¤iyam amedhyaæ tad udghnanti vyÃmamÃtram udghnanty etÃvad vai puru«e vÅryaæ vÅryasammite cÅyate 'tho etÃvÃn vai puru«e mahimà mahimno 'varuddhyay avok«ati yad evÃsyà udghnanta÷ krÆram akraæs tad akrÆram akas ta¤ Óamayaty atho Ãpo và agner yoni÷ sva eva yonau cÅyate 'gner bhasmÃsy agne÷ purÅ«am asÅti sikatà nivapaty agner và etad vaiÓvÃnarasya bhasma yat sikatà sva eva bhasmaæÓ cÅyate yonir vai sikatà retà ƫà yat sikatà nyupyo«Ãn nivapati yonau và etad reto dadhÃti tasmÃd yonau reto hitaæ tasmÃd yone reta÷ prajÃyate prajÃpati÷ prajà as­jata tà và ƫebhya eva yoner as­jata prajananaæ và ƫÃ÷ prajanane và etad agniÓ cÅyata ime vai sahÃstÃæ te viyatÅ abrÆtÃm astu nau priyaæ dhÃma sahety Ãpo và asyà yaj¤iyà medhyÃs tà amÆr Æ«Ã amu«yà yaj¤iyà medhyÃs ta ime yad ÃpaÓ co«ÃÓ ca bhavanti yad evainayor yaj¤iyaæ medhyaæ tad avarunddhe 'tho anayor evainaæ priye dhÃman nidhatte saæj¤Ãnaæ và ƫà ubhaye và etÃn paÓavo 'bhisaæjÃnate ye grÃmyÃ÷ paÓavo ye cÃraïyà ubhaye hainaæ paÓavo 'bhisaæjÃnate catasra÷ prÃcÅ÷ sÃdayati catvÃri vai chandÃæsi chandobhir vai devÃ÷ svargaæ lokam Ãyaæs te diÓà Ãkramanta tà avlÅyanta tà etÃbhir ad­æhan yad età upadhÅyante diÓÃæ dh­tyai paÓavo và i«Âakà gÃrhapatyaæ vai paÓavo 'nÆpati«Âhante dve samÅcÅ purastÃd upadadhÃti dve samÅcÅ paÓcÃd ubhayata evÃsmai samÅca÷ paÓÆn upadadhÃti paÓÆnÃæ parig­hÅtyay a«ÂopadadhÃty a«ÂÃk«arà gÃyatrÅ gÃyatro 'gnir yÃvÃn evÃgnis taæ cinuta ekaviæÓati÷ kÃryà prati«Âhityai prati«Âhà hy ekaviæÓo 'tho ekaviæÓatividho hi gÃrhapatyas tricitika÷ kÃryas trayo và ime lokà imÃn eva lokÃn Ãpnoti pa¤cacitika÷ kÃrya÷ pÃÇkto yaj¤o yÃvÃn eva yaj¤as tam Ãlabdha caturbhi÷ saænivapati catvÃri vai chandÃæsi chandobhir eva saænivapaty atho brahma vai chandÃæsi brahmaïaiva saænivapati k«atraæ và e«o 'gnÅnÃæ yaÓ cÅyate k«atraæ ya ukhyo brahma yajur yad yaju«Ã saænivapati brahmaïà và etat k«atraæ saænayati tasmÃd brahmaïà k«atraæ saæ caiti vi ca dvau và etau vyÃghrau saæ padyete tà ÅÓvarà aÓÃntau yajamÃnaæ hiæsitor yad Ãha bhavataæ na÷ samanasau samokasau sacetasà arepasà iti Óamayaty eva ÓÃnta eva nyupyate yajamÃnasyÃhiæsÃyay ­tubhir vai p­thivyà vÅryam udyataæ tad ­tubhi÷ punar vimucyate yad Ãha prajÃpatir viÓvakarmà vimu¤catv iti prajÃpatir evainÃæ viÓvakarmà vimu¤cati //MS_3,2.3// athaità nair­tÅs tisras tu«apakvà bhavanty etad vai nair­tam annasya yat tu«Ã÷ k­«ïà bhavanty etad dhi nir­tyà rÆpam etÃæ diÓaæ haranty e«Ã hi nir­tyà dik tÃ÷ svak­tà iriïe parÃcÅr nidadhÃty etad vai nir­tig­hÅtaæ p­thivyà nir­tig­hÅta eva nir­tiæ niravadayate prÃïam evÃsya prathamayà mu¤caty apÃnaæ dvitÅyayà vyÃnaæ t­tÅyayÃtho tryak«aro vai puru«o yÃvÃn eva puru«as taæ nir­tyÃ÷ pÃpmano mu¤cati nir­tir vai karmaïa upadra«Ârikà tÃæ và etat svena bhÃgadheyena ÓamayitvÃtha savit­prasÆto 'gniæ cinute yaæ te devÅ nir­tir Ãbabandheti jÃlam i«ÂakÃsv adhyasyati nir­tipÃÓam evonmu¤cata Ãtmano 'hiæsÃyai // yad asya pÃre rajaso mahaÓ citraæ jyotir ajÃtaya / tan na÷ par«ad ati dvi«o 'gne vaiÓvÃnara÷ // svÃhety apa÷ pari«i¤can paryeti nir­tyà ananvavÃyÃya bhÆtyai namà ity uktvÃvartate bhÆtir eva bhÆtvÃvartata Ãtmano 'hiæsÃyay anapek«amÃïà Ãyanti nir­tyà ananvavÃyÃya parogo«Âhaæ mÃrjayante parogo«Âham eva nir­tiæ niravadayanta indriyena và e«a vÅryeïa vy­dhyate yo nair­tÅr upadhatte niveÓana÷ saægamano vasÆnÃm ity aindryà gÃrhapatyam upati«Âhata indriyeïaivÃtmÃnaæ samardhayati tri«Âubhopati«Âhata ojo vai vÅryaæ tri«Âub ojasy eva vÅrye pratiti«Âhati gÃrhapatyo 'gre cÅyate prati«Âhityai gÃrhapatye vai devÃ÷ prati«ÂhÃya präca÷ svargaæ lokam abhijayanta Ãyan yÃvÃn puru«a ÆrdhvabÃhus tÃvatà veïunà vimimÅta etÃvad vai puru«e vÅryaæ vÅryeïaiva vimimÅte 'tho etÃvÃn vai puru«e mahimà mahimno 'varuddhyai yo vai vanaspatÅnÃæ phalagrahitama÷ sa e«Ãæ vÅryavattamo venur vai vanaspatÅnÃæ phalagrahitama÷ sa e«Ãæ vÅryavattamo 'nnaæ vai phalam annam arko 'rko 'gnir arkeïa và etad annam arkam agniæ vimimÅte sapta puru«Ãn pramimÅte saptabhya eva puru«ebhyo lokaæ vindaty à saptamÃt puru«Ãd annÃdo bhavaty aratnimÃtraæ pak«ayor atyupadadhÃti pak«aæb­had dhi vaya÷ «a¬bhi÷ k­«ati «Ã¬ và ­tava ­tubhir eva k­«atÅttham abhyÃvartanta k­«aty e«Ã hi devÃnÃm Ãv­d atho amu«ya và etad ÃdityasyÃv­tam anuparyÃvartante tisrastisra÷ sÅtÃ÷ saæpÃdayati triv­d dhy agnir dvÃdaÓa sÅtà bhavanti dvÃdaÓa mÃsÃ÷ saævatsara÷ saævatsarasya và e«a vidhÃm anuvidhÅyata iyaæ và abibhed agnir mÃtidhak«yatÅti yat k­«aty asyà và etad dviguïaæ kriyate 'natidÃhÃyÃtho p­thivyà và etad dviguïenÃgner vÅryam udyachanta etÃæ diÓam uts­janty e«Ã hi devÃnÃæ dig atho svargam evainÃæ lokam anÆts­janti //MS_3,2.4// \\ k­«Âe vapati k­«Âe hy o«adhaya÷ k«epi«Âhaæ pratiti«Âhanty annasyÃnnasya vapaty o«adhÅnÃm ­gbhir brahma và ­g brahmaïaivÃsmà annÃdyam avarunddhe caturdaÓabhir vapati dvÃdaÓa mÃsÃ÷ saævatsaro 'tha ya ete caturdaÓe ahorÃtre evaite tat saævatsareïa ca vÃvÃsmà etad ahorÃtrÃbhyÃæ cÃnnÃdyam avarunddhe 'nnaæ vai phalam annam arko 'rko 'gnir arkeïa và etad annam arkam agniæ vapati yasyÃnnasya nivapati yat tasyÃÓnÅyÃd yÃny avaruddhÃni tair vyadhyetedhme tasyÃpikuryÃd atho tan manasà dhyÃyet tenaiva tad avarunddhe yadi sarvaæ na saævinded yavÃn madhÆdyutÃn vaped yad yavà grÃmyaæ tenÃnnÃdyam avarunddhe yan madhv Ãraïyaæ tena tenaiva tad ubhayam avarunddhe 'thaite saæbhÃrà digbhyo và etat p­thivyà Ærjaæ saæbharaty Ærjy agniÓ cÅyate yÃæ janatÃæ kÃmayeta k«odhukà syÃd itÅ«am Ærjam aham ita ÃdÅti tasyà ardhÃd ÃdadÅta k«odhukà ha sà janatà bhavati kÃmaæ kÃmadughe dhuk«vety abhim­Óati tenÃsya sarvà i«ÂakÃ÷ kÃmadughà bhavanty uttaravediæ nivapaty uttaravedim ity evÃsyÃgniÓ cÅyate 'tho yaj¤aparu«o 'nantarhityay agnir và e«a nyupyate yad uttaravedir yad uttaravediæ nyupyÃgniæ cinoty agnau và etad agniÓ cÅyate 'gne tava Óravo vapà iti sikatà nivapaty età vai vaiÓvÃnarÅr i«Âakà aparimità etad agner aparimitaæ cÅyate 'gner và etad vaiÓvÃnarasya sÆktam e«Ã và agne÷ priyà tanÆr yad vaiÓvÃnara÷ priyÃyÃæ và etat tanvÃm agniÓ cÅyate satanÆr arko nidhÅyate lomaÓaæ và etac chanda÷ paÓavyam ÆnÃtiriktaæ prajananÃyÃÓÅtyak«aram etena vai devÃ÷ svargaæ lokam Ãyaæs tad asyÃÓÅtyak«aratvaæ samudraæ và etac chando yoni÷ samudra÷ somo retodhà yat saumÅbhyÃæ vyÆhati yonau và etad reto dadhÃti tasmÃd yonau reto hitam ÃpyÃnavatÅ bhavatas tasmÃd yonau retà ÃpyÃyate chandobhir và agnir uttaravedim abhiprahriyate yà agnau prahriyamÃïe 'nvÃhus tÃæ tarhi manasà dhyÃyec chandobhir evainam uttaravedim abhipraharati manasÃnvÃhÃniruktam iva hy etad avyÃv­ttaæ vyÃv­taæ pÃpmanà bhrÃt­vyeïa gachaty aÓvaæ purastÃn nayanti rak«asÃm apahatyay Ãkramayanti ya evainena bhrÃt­vya÷ sad­Ç taæ vajreïÃvabÃdhante präcaæ prakramayanti ya evainaæ bhrÃt­vyo 'ti taæ vajreïa praïudate pratya¤cam abhyÃvartayanti ya evainaæ bhrÃt­vyo 'nu taæ vajreïa pratinudate tad bhrÃt­vyasya và e«a vinoda÷ k­«ïo vai bhÆtvÃgnir aÓvaæ prÃviÓat sa etad agachad yatra m­gaÓapho yad aÓvam Ãkramayanti yad evÃtrÃgner nyaktaæ tasyÃvaruddhyai //MS_3,2.5// tapo yonir asÅti pu«karaparïam upadadhÃti yonir và e«o 'gner yat pu«karaparïaæ nÃbhir vadhaka÷ sayonir eva sanÃbhiÓ cÅyata iyaæ và abibhed agnir mÃtidhak«yatÅti yat pu«karaparïam upadadhÃty asyà anatidÃhÃyÃdhastÃnnÃbhi sÃdayaty o«adhÅnÃæ prati«Âhityay atho ye 'psv agnayas tÃn evÃvarunddhe prajÃpati÷ prajà as­jata yÃ÷ purà brahmaïo 's­jata tÃbhir nÃrÃdhnod atha yà brahmamukhà as­jata tÃbhir arÃdhnod yad brahma jaj¤Ãnaæ prathamaæ purastÃd iti rukmam upadadhÃty ­ddhyay ­dhnoty evÃtho mithunatvÃya na p­thivyÃm agniÓ cetavyo nÃntarik«e na divÅty Ãhur am­taæ vai hiraïyam am­te và etad agniÓ cÅyate ÓmaÓÃnacito và ete cÅyante cityÃæcityÃæ hiraïyaÓakalam upÃsyati tena và e«o 'ÓmaÓÃnacit tena svargo 'thai«a puru«o hiraïyayo yajamÃnalokam evai«a dÃdhÃrai«a ha tv eva yajamÃno 'gninÃmu«miæl loke samyaÇ yasyai«a upadhÅyate 'tho madhye jyotir eva cÅyate drapsaÓ caskanda p­thivÅm anu dyÃm ity abhim­Óati hotrÃsv evainaæ prati«ÂhÃpayaty athaitÃni sarpanÃmÃni m­tyur vai sarpanÃmÃni yad upadadhyÃt pramÃyuka÷ syÃt tasmÃd anudiÓati some và ekà tvi«ir vyÃghra ekà sarpa ekà tà evÃvarunddhe vÃmadevasya rÃk«oghnena vyÃghÃrayaty etena vai vÃmadeva÷ kusitÃyyÃ÷ Óirà ÃdÅpayad rak«asÃm apahatyai pa¤cabhir vyÃghÃrayati pÃÇkto yaj¤o yÃvÃn eva yaj¤as tam ÃlabdhÃtho yÃvÃn eva yaj¤as tasmÃd rak«Ãæsy apahanty athaite srucau kÃr«maryamayÅæ dak«iïata÷ sÃdayati rak«asÃm apahatyai dak«iïato vai devÃnÃæ yaj¤aæ rak«Ãæsy ajighÃæsaæs tÃni kÃr«maryeïaivÃpÃghnata yat kÃr«maryamayÅæ dak«iïata÷ sÃdayati rak«asÃmapahatyai gh­tasya pÆrïà bhavaty e«Ã và agne÷ priyà tanÆr yad gh­taæ priyayaivainaæ tanvà samardhayati gÃyatryà sÃdayati tejo vai gÃyatrÅ brahmavarcasaæ teja eva brahmavarcasam avarunddha audumbarÅm uttarata÷ sÃdayati dadhna÷ pÆrïÃm Ærg và udumbaro 'nnaæ dadhy Ærjy evÃsyÃnnaæ dadhÃti tri«Âubhà sÃdayaty ojo vai vÅryaæ tri«Âub oja eva vÅryam avarunddhe pÆrïe sÃdayaty ak«ite yajamÃnalokam upati«Âhete mÆrdhanvatÅbhyÃæ sÃdayati mÆrdhanyo 'sÃnÅti virÃjy agniÓ cetavyà ity Ãhu÷ srucau vai virÃjau yat srucà upadadhÃti virÃji và etad agniÓ cÅyate 'thai«Ã svayamÃt­ïïeyaæ vai prathamà svayamÃt­ïïÃntarik«aæ dvitÅyÃsau t­tÅyemÃn eva lokÃn upadhatte 'Óvam upaghrÃyya sÃdayati prajÃpaticita evÃsya bhavaty atho prÃïÃnÃm uts­«Âyai bhÆr asÅti prÃcÅm udÆhed yady enaæ bhrÃt­vyo 'tÅva syÃd bhÆmir asÅti pratÅcÅæ yady anv aditir asi bhÆmir asÅti tiraÓcÅæ yadi sad­ÇÇ iyaæ và aditir anayà và etad yajamÃno bhrÃt­vyaæ prabhÆtaæ praïudate 'nayà pratinudate 'nayà vinudate tad bhrÃt­vyasya và e«a vinoda÷ kÃï¬ÃtkÃï¬Ãt prarohantÅti dÆrve«ÂakÃm upadadhÃty o«adhÅnÃæ prati«Âhityai kÃï¬ÃtkÃï¬Ãd dhy e«Ã pratiti«Âhati paÓavo và i«Âakà na vai paÓavà Ãyavase ramante yad dÆrve«ÂakÃm upadadhÃty Ãyatanam iva và etat kriyate paÓÆnÃæ yatyay athai«Ã vÃmabh­d dviryajur yajamÃnalokam anyena dÃdhÃra bhrÃt­vyalokam anyena v­Çkta etayà vai devà asurÃïÃæ vÃmaæ paÓÆn av­¤jata tad vÃmabh­to vÃmabh­ttvaæ chandÃæsi vai devÃnÃæ vÃmaæ paÓavaÓ chandÃæsy evaitayà vÃmaæ paÓÆn yajamÃno bhrÃt­vyasya v­Çkte 'thaite reta÷sicav iyaæ virì asu svarì asà eva reta÷ si¤catÅyaæ prajanayaty agnir atyannÃdo bhavati yasyaite upadhÅyete yadi putrÅ cinvÅta prathamÃyÃæ cityÃm anyÃm upadadhyÃd uttamÃyÃm anyÃæ retasa÷ siktasya parig­hÅtyai yady aputra÷ prathamÃyÃæ cityÃm ubhe upadheye samya¤cau hi bhÆtvà reta÷ si¤cata÷ //MS_3,2.6// \\ athaità viÓvajyoti«a e«u và etal loke«u jyoti«mantam agniæ nidhatte 'tho prÃïÃnÃæ vidh­tyay athai«Ã tryÃlikhiteme vai lokÃs tryÃlikhitemÃn eva lokÃn upÃdhatta ubhaye và etÃm upÃdadhata devÃÓ ca và asurÃÓ copari«ÂÃllak«mÃïaæ devà upÃdadhatÃdhastÃllak«mÃïam asurÃs tato devà abhavan parÃsurà upari«ÂÃllak«mÃïam upadadhÅta bhrÃt­vyavÃn yo vÃsya priya÷ syÃt tasya bhavaty Ãtmanà parÃsya bhrÃt­vyo bhavaty e«a và asapatne«ÂakÃsapatno bhavati ya etÃm upadhatte 'tho devalak«maæ và e«Ã devalak«mam evopadhatte yà sokhÃyà adhi m­d u¤Ói«yate tasyà etÃæ kuryÃt tenÃsya sarvà ÃgneyÅr i«Âakà bhavanty athai«a kÆrma÷ ÓmaÓÃnacito và ete cÅyante jÅva÷ kÆrma upadheyas tena và e«o 'ÓmaÓÃnacit tenotpÃtÅ paÓÆnÃæ và e«a medha etaæ vai medhaæ paÓyanta enaæ paÓavo 'mu«miæl loka upati«Âhante pratya¤caæ sÃdayati pratya¤co hi paÓavo medham upati«Âhate dyÃvÃp­thivÅyayà sÃdayati dyÃvÃp­thivÅ hi paÓavo 'nÆpati«Âhante paÓubhir evainaæ samya¤caæ dadhÃti vi«ïor nÃbhyÃm agniÓ cetavyà ity Ãhu÷ prÃdeÓamÃtram ulÆkhalaæ kÃryam etÃvÃn vai vi«ïur vi«ïor và etan nÃbhyÃm agnis cÅyata Ærjy agniÓ cetavyà ity Ãhur Ærg và udumbaro yad audumbaram ulÆkhalaæ bhavaty Ærji và etad agniÓ cÅyate vai«ïavyà sÃdayati vai«ïavaæ hy ulÆkhalaæ svayaiva devatayÃthai«okhà p­thivyà và etad ojo vÅryaæ saæbhriyata ojo và etad vÅryaæ madhyato 'gner dhÅyate 'tho madhye jyotir eva cÅyate yad riktÃm avek«eta k«odhuko yajamÃna÷ syÃd atha yat pÆrïÃm avek«ate tathà hÃk«odhuko bhavati sikatÃbhi÷ pÆrayitavyÃgner và etad vaiÓvÃnarasya bhasma yat sikatÃ÷ svenaivainÃæ bhasmanà prÅïÃti dadhna÷ pÆrayitavyorg vai dadhy Ærjam evÃvarunddhe h­tasya pÆrayitavyai«Ã và agne÷ priyà tanÆr yad gh­taæ priyayaivainaæ tanvà samardhayati madho÷ pÆrayitavyà hÃsya prajÃyÃæ madhavyo jÃyate vy­dhyaindriyÃïi vai paÓuÓÅr«Ãïy ayaj¤iyÃny amedhyÃni yac chidre«u hiraïyaÓakalÃny apy asyatÅndriyeïaivainÃni vÅryeïa samardhayati medhyÃny enÃni yaj¤iyÃni karoty ardhaæ vai puru«a÷ sahasrasya yachanty ardham itare paÓavas tasmÃd etan madhyata upadadhÃty abhità itarÃïi paÓo÷ savÅryatvÃyÃtho sÃyatanatvÃya yaæ kÃmayeta paÓumÃnt syÃd iti tasya samÅcÅnÃni paÓuÓÅr«Ãïy upadadhyÃt samÅca evÃsmai paÓÆn upadadhÃti paÓumÃn bhavaty atha yaæ kÃmayetÃpaÓu÷ syÃd iti tasya vi«ÆcÅnÃni paÓuÓÅr«Ãïy upadadhyÃd vi«Æca evÃsmai paÓÆn upadadhÃty apaÓur bhavaty età vai sÃhasrÅr i«ÂakÃ÷ paÓvi«ÂakÃs tÃ÷ somadak«a÷ kauÓreyo vidÃæcakÃra tÃ÷ ÓyÃparïÃyopadadhau sa sahasraæ paÓÆn prÃpa pra sahasraæ paÓÆn Ãpnoti yasyaità upadhÅyante yavi«Âho vai nÃmai«o 'gnis tasmÃc cinvÅtÃntarà na vyetavai yad vÅyÃt prÃïÃn asya yuvetotsargair upati«Âhata ÃraïyÃn eva paÓƤ Óucam anÆts­jati //MS_3,2.7// \\ \\ puru«aÓÅr«am upadadhÃty e«a hi paÓÆnÃæ vÅryavattamo vÅryam asmin dadhÃty ekam upadadhÃty ekadhÃsmin vÅryaæ dadhÃti sauryà puru«aÓÅr«am abhijuhoti svargasya lokasya sama«Âyai saurÅ và e«Ã satÅ maitrÃvaruïy ahar vai mitro rÃtrir varuïo 'horÃtrayor eva pratiti«Âhaty ardha­cÃbhyÃæ juhotÅyaæ và ardha­co 'sà ardha­co 'nayor eva pratiti«Âhaty atha yad ekaya ­cà dvir juhoti tasmÃd eka÷ san puru«o dvipÃd yad và etat kiæcÃkar yoniæ và etad vyakar yad età apasyÃ÷ sÃdayati tasminn eva yonau reto dadhÃtÅyaæ và abibhed agnir mÃtidhak«yatÅti saità i«Âakà apaÓyad atho Ãhu÷ prajÃpatir apaÓyad iti tà upÃdhatte yad età upadhÅyante 'syà anatidÃhÃya yad id annam iti hovÃceyaæ ya età upadadhÃtà ity annÃdo bhavati yasyaità upadhÅyante tasmÃd retasa÷ siktÃd e«a paÓu÷ saæbhavati yad etÃÓ chandasyÃ÷ paÓavo vai chandÃæsi yad dak«iïata upadadhyÃd abhÅpata÷ prajà varuïo g­hïÅyÃd atha yad uttarata upadadhÃty apavÃhata evÃthaitÃ÷ prÃïabh­tas tasmin paÓau saæbhÆte prÃïaæ cak«u÷ Órotraæ vÃcaæ tÃni dadhÃty ak«ïayà sÃdayati paÓuæ và etad Ãkramayati tasmÃt paÓavo 'k«ïayÃÇgÃni praharanto yanti daÓabhirdaÓabhir và atà i«ÂakÃbhir ­«aya Ãrdhnuvaæs tà ­ddhÅr ­dhnoti yasyaità upadhÅyante 'thaitÃ÷ saæyato reto và etat sicyate yad agniÓ cÅyate yad età upadhÅyante retasa÷ siktasya saæyatyai lokaæ p­ïa chidraæ p­ïety e«Ã và achidre«Âakà achidrà và etayà citayaÓ cÅyanta indrÃgnÅ tvà b­haspatir ity ojo vai vÅryam indrÃgnÅ ojasà và etad vÅryeïÃgniÓ cÅyate tà asya sÆdadohasà iti paru«iparu«y eva rasaæ dadhÃti somaæ ÓrÅïanti p­Ónayà ity annaæ vai p­Óny annam evÃvarunddhe janman devÃnÃæ viÓà ity Ãha prajÃtyà eva tri«v à rocane diva iti savanÃni vai t­ïi rocanÃni savanacitam evainam akar anu«Âub và e«Ã vÃg và anu«Âup prÃïo vai vÃg yad e«Ã sarvà i«Âakà anusaæcarati tasmÃt prÃïa÷ sarvÃïy aÇgÃny anusaæcaraty ÃgneyÅ và e«Ã varïena svena và etac chandasÃgniÓ cÅyate nÃdhvaryu÷ san nÃrttim Ãrchati ya evaæ veda //MS_3,2.8// utsannayaj¤o và e«a yad agniÓ citya÷ ko ha tad veda yad etasya kriyate yan nÃÓvinau vai devÃnÃæ bhi«ajà akÊptasya kalpayitÃrau yad età ÃÓvinÅr upadhÅyante 'kÊptasya kÊptyai pa¤copadadhÃti pÃÇkto yaj¤o yÃvÃn eva yaj¤as tam ÃlabdhÃtho yÃvÃn eva yaj¤as tam acÅkÊpad athaità ÃÓvinÅr ­tavyà anÆpadhÅyante retase và etat siktÃya ­tÆn upÃdhÃt tasmÃt sarve«v ­tu«u reto hitaæ tasmÃt sarvÃn ­tÆn reto 'nuprajÃyate 'thaità ­tavyà vÃyavyà anÆpadhÅyante tasmÃt sarvÃn ­tÆn vÃyur anvÃvarÅvarty athaità vÃyavyà apasyà anÆpadhÅyante tasmÃt paÓavo nÃnÃvratÃ÷ santo 'pa evÃbhi savratÃÓ catasra÷ purastÃd upadadhÃti caturvidhaæ hi Óira÷ prÃïaÓ cak«u÷ Órotraæ vÃÇ mÆrdhanvatÅbhi÷ sÃdayati mÆrdhanyo 'sÃnÅti pa¤capa¤cÃbhità upadadhÃti paÓo÷ savÅryatvÃyÃtho sÃyatanatvÃya tasmÃt paÓu÷ paÓcÃd varÅyä Óroïimattaras tasmÃd u prÃÇ saæhÃna indrÃgnÅ avyathamÃnÃm i«ÂakÃæ d­æhataæ yuvam ity antarik«aæ và e«Ã citir antarik«am imÃ÷ prajà indrÃgnÅ vai devÃnÃm ojobh­tav ojo vÅryam indrÃgnÅ ojo và etad vÅryaæ madhyata÷ prajÃnÃæ dhÅyate 'thaità diÓyà devà vai svargaæ lokam Ãyaæs te diÓà Ãkramanta tà avlÅyanta tà etÃbhir ad­æhan yad età upadhÅyante diÓÃæ dh­tyai pa¤copadadhÃti pÃÇkto yaj¤o yÃvÃn eva yaj¤as tam Ãlabdha daÓaitÃ÷ purastÃt sÃdayati daÓÃk«arà virì viràkhalu vai cak«ur jyotiÓ chandasÃæ cak«ur và etaj jyoti÷ purastÃt paÓor dadhÃti tasmÃd idaæ purastÃc cak«ur atho annaæ vai virì annaæ và etan mukhato dadhÃti mà chanda÷ pramà chanda÷ pratimà chandà itÅyaæ vai mÃntarik«aæ pramÃsau pratimemÃn eva lokÃn upadhatte 'tho devachandasÃni và etÃni devachandasÃny evopadhatte dvÃdaÓadvÃdaÓÃbhità upadadhÃti tat «aÂtriæÓat «aÂtriæÓadak«arà b­hatÅ b­hatÅ khalu vai chandasÃæ svÃrÃjyam ÃnaÓe gachati svÃrÃjyaæ yasyaità upadhÅyante paÓavo vai b­hatÅ paÓavo madhyamà citis tasmÃd etasyÃæ cityÃm età upadhÅyanta ÃdityadhÃmÃno và uttare prÃïà aÇgirodhÃmÃno 'dhare mÆrdhÃsi rì iti ya uttare prÃïÃs tÃn etÃbhir dÃdhÃra yantrÅ rì iti ye 'dhare prÃïÃs tÃn etÃbhir dÃdhÃra tad e«Ãæ vÃvaitÃ÷ prÃïÃnÃæ vidh­tyai samÃvadbhÃja÷ sÃdayati samÃvadbhÃjo hÅme prÃïÃ÷ prÃïÃnÃæ vidh­tyai yaæ dvi«yÃt tasyÃk«ïayà sÃdayet prÃïÃn asya mohayati pramÃyuko bhavati mÆrdhanvatÅbhi÷ sÃdayati mÆrdhanyo 'sÃnÅti //MS_3,2.9// triv­dvatÅæ purastÃt sÃdayati triv­d vai yaj¤amukhaæ mukhato và etad yaj¤amukhaæ dadÃti saptadaÓavatÅæ dak«iïato 'nnaæ vai saptadaÓo 'nnaæ và etad dak«iïato dadhÃti tasmÃd dak«iïena hastenÃnnam adyate tasmÃd dak«iïo 'rdha Ãtmano vÅryavattaras tasmÃd dak«iïam ardhaæ vayÃæsy anuparyÃvartante pa¤cadaÓavatÅm uttarata ojo vai pa¤cadaÓa ojo và etad uttarato dadhÃty ekaviæÓavatÅæ paÓcÃt prati«Âhityai triv­dvatÅæ purastÃt sÃdayati triv­d vai yaj¤amukhaæ mukhato và etad yaj¤amukhaæ dadhÃti pa¤cadaÓavatÅæ dak«iïata÷ sÃdayati saptadaÓavatÅm uttarata÷ pak«ayo÷ savÅryatvÃyÃtho sÃyatanatvÃya tasmÃd ubhÃbhyÃæ hastÃbhyÃm annam adyate 'tho vajro vai pa¤cadaÓo vajreïa và etad yajamÃno bhrÃt­vyam ubhayato nirbhajaty ekaviæÓavatÅæ paÓcÃt prati«Âhityai prati«Âhà hy ekaviæÓo 'rkasya và e«a vidhÃm anuvidhÅyate 'nnam akro 'nnÃdo bhavati yasyaità upadhÅyante 'gner bhÃgo 'si dÅk«Ãyà Ãdhipatyaæ brahma sp­taæ triv­t stomà iti sp­to vai nÃmaità i«Âakà etÃbhir vai prajÃpatir yadyad akÃmayata tattad asp­ïod yadyad evaitÃbhir yajamÃna÷ kÃmayate tattat sp­ïoty ekayÃstuvata prajà adhÅyanteti s­«Âayo vai nÃmaità i«Âakà etÃbhir vai prajÃpatir yadyad akÃmayata tattad as­jata yadyad evaitÃbhir yajamÃna÷ kÃmayate tattat s­jate agne jÃtÃn praïudà na÷ sapatnÃn iti purastÃt sÃdayati ya eva jÃtÃ÷ sapatnÃs tÃn etayà praïudate praty ajÃtÃn jÃtavedo nudasveti paÓcÃd ya eva jÃtÃ÷ sapatnÃs tÃn etayà pratinudate tad bhrÃt­vyasya và e«a vinodaÓ catuÓcatvÃriæÓÅ stomo varco draviïam iti dak«iïata÷ sÃdayati «o¬aÓÅ stomà ojo draviïam ity uttarataÓ catuÓcatvÃriæÓadak«arà vai tri«Âub vajras tri«Âub vajra÷ «o¬aÓÅ savyÃpagrahaïo vai vajro dak«iïÃpraharaïa÷ savyÃpagrahaïaæ và etad vajraæ dak«iïÃpraharaïaæ yajamÃno bhrÃt­vyÃya praharati purÅ«avatÅæ madhyata÷ sÃdayati purÅ«am iva hÅdaæ madhyata÷ paÓo÷ purÅ«aæ madhyam Ãtmana÷ sÃtmÃnam evÃgniæ cinute 'thaità virÃjo vÃg vai viràpaÓavo và età i«ÂakÃ÷ paÓu«u và etad uttamÃæ vÃcaæ dadhÃti tasmÃt paÓumÃn uttamÃæ vÃcaæ vadati // ity uparikÃï¬e d­«Ãno nÃma dvitÅya÷ prapÃÂhaka÷ //MS_3,2.10// @<[Page III,32]>@ athaitÃ÷ stomabhÃgà etÃæ vai b­haspatir asurebhyo 'dhi yaj¤asya prati«ÂhÃm Ãharad yad età upadhÅyante yaj¤asya prati«Âhityai yaj¤o vai devÃnÃm apadyata taæ devÃ÷ stomabhÃgÃbhi÷ pratyudastabhnuvan yad età upadhÅyante yaj¤asyottabdhyai prajÃpatir và etat p­thivyà agnes teja÷ samabharat tad agner evaitat teja÷ saæbhriyate 'thaità nÃkasado nÃkaæ ha và asmà agniæ cikyÃnÃya bhavati na vai tatra kiæ cana jagmu«e kaæ tasmÃn nÃkasado nÃkasatsu pa¤cacƬà adhyupadadhÃti svargasya lokasya sama«Âyay e«a ha tv eva yajamÃna÷ patnÅbhir agninÃmu«miæl loke samyaÇ yasyaità upadhÅyante 'tho madhye jyotir eva cÅyata età và amu«miæl loke yajamÃnasya patnÅs tasmÃd agnicità strÅ nopetyer«yà hi sà paÓcÃt prÃcÅm uttamÃm upadadhÃti paÓcÃd dhy etaæ prÃcÅ patny anvÃste 'thaitÃ÷ kÊptaya÷ prajÃpati÷ prajà as­jata tà enaæ s­«Âà atyamanyanta sa prajÃpatir età i«Âakà apaÓyat tà upÃdhatta tato và akalpata yad età upadhÅyante prajÃnÃæ kÊptyay athaità v­«Âisanayo v­«Âir vai devebhyo 'nnÃdyam apÃkrÃmat tata idaæ sarvam aÓu«yat te devÃ÷ prajÃpatim evopÃdhÃvan sa prajÃpatir età i«Âakà apaÓyat tà upÃdhatta tebhyo v­«Âim annÃdyam avÃrunddha yad età upadhÅyante v­«Âyà annÃdyasyÃvaruddhyay Ãvapanaæ và uttamà citir anyÃanyà i«Âakà upadadhÃty anyÃnanyÃn evÃsmai paÓÆn prajanayati prÃïo vai svayamÃt­ïïÃyur vÃyavyà samÅcÅ upadadhÃty ÃyuÓ caiva prÃïaæ ca sayujà akar atho samÅcÅnÃbhyÃæ hy Ãyu«Ã ca prÃïena ca bhu¤jate prÃïo vai svayamÃt­ïïà tÃm uttamÃm upadadhÃty uttamaæ hy Ãyur yad anyÃm uttarÃm upadadhyÃt prÃïam asyÃpidadhyÃt pramÃyuka÷ syÃt tasmÃt tÃm uttamÃm upadadhÃty uttamaæ hy Ãyu÷ //MS_3,3.1// athai«Ã chandaÓcitiÓ chandÃæsi vai devÃnÃæ vÃmaæ paÓavaÓ chandÃæsy evaitayà vÃmaæ paÓÆn yajamÃno 'varunddha etÃæ vai yaj¤asenaÓ caitra upadadhe sa Ãnardha ­dhnoti ya etÃm upadhatte gÃyatrÅbhi÷ purastÃt sÃdayati tejo vai gÃyatrÅ brahmavarcasaæ teja eva brahmavarcasam avarunddhe tisra upadadhÃti triv­d dhy agnir mÆrdhanvatÅbhi÷ sÃdayati mÆrdhanyo 'sÃnÅti tri«Âubbhir dak«iïata ojo vai vÅryaæ tri«Âub oja eva vÅryam avarunddhe jagatÅbhi÷ paÓcÃd jÃgatÃ÷ paÓava÷ paÓÆn evÃvarunddhe 'nu«Âubbhir uttarato 'nu«Âub vai sarvÃïi chandÃæsi sarvÃïy evÃsya chandÃæsy upahitÃni bhavanty atha paÇktÅr atha b­hatÅr atho«ïiho 'tha kakubho 'tha virÃja evam asya yathÃpÆrvaæ chandÃæsy upahitÃni bhavanti dvipadà uttamÃ÷ sÃdayati dvipÃd yajamÃna÷ prati«Âhityai chandÃæsi vai devÃnÃæ vÃmaæ paÓavo yajamÃnÃyatanaæ và ÃhavanÅyo bhrÃt­vyÃyatanaæ dhi«ïyà yat paÓcopadadhyÃd bhrÃt­vyÃyatane vÃmaæ paÓÆn dadhyÃd atha yat pura upadadhÃti yajamÃnÃyatane và etad vÃmaæ paÓÆn dadhÃty a«ÂopadadhÃty a«ÂÃk«arà gÃyatrÅ gÃyatro 'gnir yÃvÃn evÃgnis taæ cinute '«Âau gÃyatrÅbhi÷ purastÃd bahi÷pavamÃnasyopadadhyÃd yady enaæ bhrÃt­vyo 'tÅva syÃd ekÃdaÓa tri«Âubbhi÷ purastÃn mÃdhyaædinasya pavamÃnasya dvÃdaÓa jagatÅbhi÷ purastÃd Ãrbhavasya pavamÃnasyaità eva paÓcÃt pavÃmanÃnÃm upadadhyÃd yady enaæ bhrÃt­vyo 'tÅva syÃt prÃïo vai pavÃmÃno 'gnes teja÷ pavamÃnas tejasà và etad yajamÃno bhrÃt­vyaæ prabhÆtaæ praïudate tejasà pratinudate tejasà vinudate tad bhrÃt­vyasya và e«a vinodo jÃnudaghnaæ prathamaæ cinvÃnaÓ cinvÅta gÃyatrÅcitaæ nÃbhidaghnaæ dvitÅyaæ cinvÃnaÓ cinvÅta tri«Âupcitaæ cubukadaghnaæ t­tÅyaæ cinvÃnaÓ cinvÅta jagaccitaæ yaj jyÃyÃæsaæ citvà kanÅyÃæsaæ cinvÅta kanÅyÃæsaæ yaj¤akratum upeyÃt kanÅyasÅæ prajÃæ kanÅyasa÷ paÓÆn kanÅyo 'nnÃdyaæ pÃpÅyÃnt syÃd atha yat kanÅyÃæsaæ citvà jyÃyÃæsaæ cinute jyÃyÃæsam eva yaj¤akratum upaiti bhÆyasÅæ prajÃæ bhÆyasa÷ paÓÆn bhÆyo 'nnÃdyaæ vasÅyÃn bhavaty e«Ã và agner uttaravatÅ nÃma citir uttaramuttaraæ Óva÷Óva÷ ÓreyÃn bhavati ya evaæ veda //MS_3,3.2// pa¤cacitika÷ kÃrya÷ pÃÇkto yaj¤a÷ pÃÇktÃ÷ paÓavas tasmÃt pa¤cacitika÷ pa¤ca citaya÷ pa¤ca purÅ«Ãïi tad virÃjaæ saæpadyate tad yad virÃjaæ saæpadyate tad agne÷ stotraæ kÃryaæ yat pa¤cacitika÷ syÃd iyÃd virÃjo yad daÓacitika iyÃd yaj¤Ãc ca paÓubhyaÓ ca yat pa¤cacitikas tena yaj¤Ãc ca paÓubhyaÓ ca naity atha yat pa¤ca citaya÷ pa¤ca purÅ«Ãïi tena virÃjo naiti tad ubhÃbhyÃæ vÃvÃsmà etad varïÃbhyÃæ paÓÆn avarunddhe yad e«Ãæ pÃÇktaæ yac ca vairÃjaæ dvyak«araæ loma dvyak«arà tvag dvyak«araæ mÃæsaæ dvyak«aram asthi dvyak«aro majjà tad daÓa daÓÃk«arà virì vairÃjÃ÷ paÓava÷ paÓÆn evÃvarunddhe pa¤cacitika÷ kÃrya ime vai lokÃs tisraÓ citayo yajamÃno dve yajamÃnaæ và etad e«u loke«u prati«ÂhÃpayÃm aka÷ kà prathamà citi÷ kiæ purÅ«am ity Ãhur iyaæ vÃva prathamà citir o«adhaya÷ purÅ«aæ kà dvitÅyà citi÷ kiæ purÅ«am ity Ãhur antarik«aæ vÃva dvitÅyà citir vayÃæsi purÅ«aæ kà t­tÅyà citi÷ kiæ purÅ«am ity Ãhur asau vÃva t­tÅyà citir nak«atrÃïi purÅ«aæ kà caturthÅ citi÷ kiæ purÅ«am ity Ãhur yaj¤o vÃva caturthÅ citir dak«iïà purÅ«aæ kà pa¤camÅ citi÷ kiæ purÅ«am ity Ãhur yajamÃno vÃva pa¤camÅ citi÷ prajà purÅ«am etÃvad và asti yÃvad evÃsti tat sp­ïoti tad avarunddhe 'thaità ­tavyÃ÷ saævatsaro và agnir vaiÓvÃnara e«Ã và agne÷ priyà tanÆr yad vaiÓvÃnaras tasya và ahorÃtrÃïy eve«Âakà upadhÅyante dvedve upadadhÃti prati«Âhityay avakÃm upÃsya sÃdayati ÓÃntyà anirdÃhÃya catasro madhyamÃyÃæ cityÃm upadadhÃty aprati«Âhitam iva hy antarik«aæ prati«Âhityai dvÃdaÓopadadhÃti dvÃdaÓa mÃsÃ÷ saævatsara÷ saævatsaro và agnir vaiÓvÃnara e«Ã và agne÷ priyà tanÆr yad vaiÓvÃnara÷ priyÃyÃæ và etat tanvÃm agniÓ cÅyate satanÆr arko nidhÅyate 'gner anta÷Óle«o 'sÅty etasya ha tv evÃgni÷ saæÓli«Âo yasyaità upadhÅyante saæÓli«Âo và etasyÃgnir yasyaità upadhÅyante kalpetÃæ dyÃvÃp­thivÅ iti kalpate ha và asmà agniæ cikyÃnÃya pra samÃnÃnÃæ jyai«Âhyam Ãpnoti ya evaæ veda saæ và etad agnim inddhe yac cinoti taæ dÅpayaty eva ­tavyÃbhi÷ //MS_3,3.3// tamo vai svargaæ lokam antarà ti«Âhaty età vai jyoti«matÅr i«Âakà yad dhiraïyaÓakalai÷ prok«ati vivÃsayati và etad yajamÃnÃya jyotir asmin dadhÃti sahasraæ bhavanti sÃhasro vai prajÃpati÷ prajÃpatim evÃpnoti yÃvad vai sahasraæ tÃvad ito 'sau loka÷ svargasya lokasya sama«ÂyaÅmà me agnà i«Âakà dhenava÷ santv iti dhenavo vai nÃmaità i«Âakà etÃbhir vai prajÃpatir yadyad akÃmayata tatad aduha yadyad evaitÃbhir yajamÃna÷ kÃmayate tattad duha ­tu«ÂhÃ÷ stha ­tÃv­dhà ity ­tu«Âhà evainà ak­ta ­tÃv­dho gh­taÓcyuto madhuÓcyutà iti gh­taÓcyuta evainà ak­ta madhuÓcyuta ÆrjasvatÅ÷ payasvatÅr ity ÆrjasvatÅr evainà ak­ta payasvatÅ÷ svadhÃyinÅ÷ kulÃyinÅr iti kulÃyinÅr hy età virÃjo nÃma kÃmadughà iti yatra và ado devebhya÷ kÃmadughÃ÷ kÃmam aduhra tad età api duduhre tat pu«Âim evaitÃbhir avarunddhe 'mutrÃmu«miæl loka ity amu«mai hi lokÃyÃgniÓ cÅyate rudraæ vai devà yaj¤Ãd antarÃyaæs tÃn ÃyatayÃbhiparyÃvartata tasmÃd và abibhayus te devÃ÷ prajÃpatim evopÃdhÃvan sa prajÃpatir eta¤ Óatarudriyam apaÓyat tenainam aÓamayat tad ya evaæ veda vedÃha và enaæ prajÃpatir nainam e«a devo hinasti yatra rudra÷ prajÃ÷ ÓamÃyeta tad udaÇ paretyetad eva vadaæÓ cakramyeta svÃyÃæ và etad diÓi svena bhÃgadheyena rudraæ Óamayati jÃnudaghne prathamaæ juhoty asyà evainaæ tena Óamayati nÃbhidaghne dvitÅyam antarik«Ãt tena chubukadaghne t­tÅyaæ divas tena trir juhoti trayo và ime lokà ebhyo và etal lokebhyo rudraæ Óamayati trir amuta÷ puna÷ pratyavahÃraæ juhoti yÃn eveto rudrÃn yajati tÃn amuto 'vayajati trir ito juhoti trir amutas tat «a «a¬ và ­tavas ­tubhyo và etad rudram avayajati samÃva¤Óo vibhÃjaæ juhoti samÃvadbhÃjo hi rudrÃïÃæ bhÃgà dvÃsÃhÃni juhoti dvÃsÃhair vai sa tam aÓamayad dvÃsÃhair evainaæ Óamayaty arkaparïena juhoti dvÃsÃhair vai sa tam aÓamayad dvÃsÃhair evainaæ Óamayaty arkaparïena juhoty arkeïa và etad arkam avayajati yat pÃtreïa juhuyÃd rudraæ prajÃsv anvavanayet tasmÃd Ãraïyena juhoti paÓur và agni÷ sa vai tarhy eva jÃyate yarhi cÅyate sa bhÃgadheyam ichati yathà vatso jÃta÷ stanam ichati so 'dhvaryuæ ca yajamÃnaæ ca prek«ate ya¤ Óatarudriyaæ juhoti svenaivainaæ bhÃgadheyena Óamayati yÃsà uttarÃrdhe jaghanÃrdhe Óroïis tasyÃæ hotavyaæ svÃyÃæ và etad diÓi svena bhÃgadheyena pratih­tya rudraæ Óamayati aÇgiraso vai svaryanto 'jÃyÃæ gharmaæ prÃsi¤can sà ÓocantÅ parïaæ parÃm­Óat so 'rko 'bhavad yad arkaparïena juhoty arkeïa và etad arkam avayajati yaæ dvi«yÃt tasya paÓÆnÃæ saæcare nyasyed ya÷ prathama Ãkramati sa Ãrtim Ãrchati //MS_3,3.4// \\ \\ \<Óamayati : FN va Pattern (P) gerundive, (R) và etat>\ \<'rko : FN emended. Ed.: 'rko.>\ aÓmann Ærjaæ parvate ÓiÓriyÃïÃm ity apa÷ pari«i¤can paryeti prajÃpater và e«a rasa÷ prajÃpater eva rasena pari«i¤caty aÓmaæs te k«ud ity aÓmÃnam eva k«udhÃrpayati mayi tà Ærg ity Ãtmann evorjaæ dhatte yaæ dvi«mas taæ te Óug ­chatv iti yam eva dve«Âi tam agne÷ ÓucÃrpayati tri÷ pari«i¤can paryeti trayo và ime lokà ebhyo và etal lokebhyo 'gne÷ Óucaæ Óamayati tri÷ pari«i¤can paryeti trir apari«i¤caæs tat «a «a¬ và ­tava ­tubhyo và etad agne÷ Óucaæ Óamayati yady abhicared etad eva yajur vadann apari«i¤can puna÷ parÅyÃd yaivÃgne÷ Óuk tayainam arpayati yady abhicaret // idam aham amu«yÃmu«yÃyaïam amu«mÃt putram amu«yÃæ diÓi prak«iïÃmi // iti kumbhaæ jaghanyÃyÃæ ÓroïyÃæ prak«iïÅyÃd yat prak«iïÃti tasyaivÃrtim anv Ãrtim Ãrchaty atha yan nÃma g­hïÃty Ãyatanam evÃsya chinatty ÃgneyapÃvamÃnyÃæ gÃyatraæ gÃyate prÃïo vai pavamÃna÷ Óiro gÃyatrÅ yad ÃgneyapÃvamÃnyÃæ gÃyatraæ gÃyate ÓÅr«an và etat prÃïÃn dadhÃtÅyaæ vai rathantaram antarik«aæ vÃmadevyam asau b­hat tridhÃtur và etad arko nidhÅyata Ãtmà vai vÃmadevyaæ prati«Âhà yaj¤Ãyaj¤iyaæ b­hadrathantare pak«au yad b­hadrathantare abhito gÃyata Ãtmann eva pak«au dhatte yaj¤aæ vai devÃnÃæ rak«Ãæsy ajighÃæsaæs tÃni b­hadrathantarÃbhyÃm evÃpÃghnata yad b­hadrathantare abhito gÃyate rak«asÃm apahatyai prajÃpater h­dayam apipak«e gÃyate tasmÃd idam apipak«a Ãtmano h­dayam an­caæ gÃyate tasmÃd anasthakaæ h­dayam arkyai÷ sÃmabhir arkaæ pari«Âuvanti satanÆr arko nidhÅyate //MS_3,3.5// \\ varuïamenir và e«a etarhy ÃbhÅddhas ti«Âhati sa enaæ tarhy adhÅyÃt tasya prÃïena vÅyÃn maï¬ÆkenÃdhyeti tasyaiva prÃïena vyeti na grÃmyÃn paÓÆn hinasti nÃraïyÃn avakayà vikar«aty apÃæ và e«Ã yonir yad avakÃpÃæ và etad yoninÃgne÷ Óucaæ Óamayaty apÃæ và etad rÆpaæ yad avakÃpÃæ và etad rÆpeïÃgne÷ Óucaæ Óamayati vetasenÃdhyety apÃæ và etat pu«paæ yad vetaso 'pÃæ và etat pu«peïÃgne÷ Óucaæ Óamayati saptabhir vikar«ati sapta vai chandÃæsi chandobhir và etad agne÷ Óucaæ Óamayaty atho brahma vai chandÃæsi brahmaïà và etad agne÷ Óucaæ Óamayaty agnir vai s­«Âo bhÃgadheyam aichat sa prajÃpatim evopÃdhÃvat tasmà annaæ prÃyachat kaætvÃya tad asmai kam abhavad annaæ vai kam annena và etad agnim upacarati kaætvÃya kaæ hÃsmà agniæ cikyÃnÃya bhavati paräcam adhyeti parÃÇ hi paÓu÷ ÓÃnto rathe parÃÇ hi paÓu÷ reto dadhÃty anyÃæs te asmat tapantu hetaya÷ pÃvako asmabhyaæ Óivo bhavety annaæ vai pÃvakam annena và etad agne÷ Óucam antardhatte hiraïyaÓakalair vyÃghÃrayaty am­taæ vai hiraïyaæ tejo 'gnir am­tena và etat tejo vyÃghÃrayati pa¤cabhir vyÃghÃrayati pÃÇkto yaj¤o yÃvÃn eva yaj¤as tam Ãlabdha dvayà vai devà yajamÃnasya g­ham Ãgachanti yad dadhnà madhusaæÓli«Âena vyavok«ati tÃn eva prÅïÃti sarvam anu vyavok«ati sarvÃn evainÃn prÅïÃti tis­bhir vyavok«ati triv­d dhy agnis tri«Âubbhir vyavok«atÅndriyasyÃvaruddhyay annavatÅbhir vyavok«aty annÃdyasyÃvaruddhyai darbhagurumu«Âinà vyavok«ati saæ hi prÃjÃpatya÷ prÃïair và e«a vy­dhyate 'gnim adhyeti yad Ãha prÃïadà apÃnadà iti prÃïÃn evÃtman dhatte prajayà ca và e«a paÓubhiÓ ca vy­dhyate yo 'gnim adhyeti prajà vai varca÷ paÓavo varivo yad Ãha varcodhà varivodhà iti prajÃæ caiva paÓÆæÓ cÃtman dhitvÃvarohati //MS_3,3.6// \<Óamayati : FN emended. Ed.: Óamamati.>\ \\ indro vai v­tram ahan sa prÃÇ apadyata sa padyamÃnà indraæ «o¬aÓabhir bhogai÷ paryag­hïÃt sa và agninaiva v­trasya bhogÃn apidahya vaiÓvakarmaïÃbhyÃæ pÃpmanas tamaso niramucyatÃgnis tigmena Óoci«eti yaj juhoty agninà và etat pÃpmano bhogÃn apidahya vaiÓvakarmaïÃbhyÃæ pÃpmanas tamaso nirmucyate nÃnà juhoti sÆktayor nÃnÃvÅryatvÃya «o¬aÓag­hÅtena juhoti «o¬aÓabhir hi sa taæ bhogai÷ paryag­hïÃd etena vai sa v­trasya bhogebhyo niramucyata tat pÃpmana evaitena bhogebhyo nirmucyate 'thaitad apratiratham etena vai devà asurÃn pratyajayaæs tad apratirathasyÃpratirathatvaæ tad apraty evaitena yajamÃno bhrÃt­vyaæ jayaty etenaiva yÃjayet saægrÃme jayati saægrÃmam etenaiva yÃjayed bhrÃt­vyavantaæ yo vÃsya priya÷ syÃt taæ bhavaty Ãtmanà parÃsya bhrÃt­vyo bhavaty etena vai bharadvÃja÷ pratardanaæ daivodÃsiæ samanahyat sa rëÂram abhavad yaæ kÃmayeta rëÂriyam ayaæ rëÂraæ syÃd iti tam etena saænahyed rëÂraæ ha bhavaty etena vai devà virÃjam abhyajayan daÓÃnvÃha daÓÃk«arà virì virÃjam evaitenÃbhijayati dak«iïato vai devÃnÃæ yaj¤aæ rak«Ãæsy ajighÃæsaæs tÃni và apratirathenaivÃpÃghnata yad brahmÃpratirathaæ dak«iïato vadann eti rak«asÃm apahatyai //MS_3,3.7// \\ ud enam uttaraæ nayeti samidhà ÃdadhÃti prahriyamÃïÃyaivÃsmai bhÃgam akas tisra ÃdadhÃti triv­d dhy agnir ud u tvà viÓve devà iti viÓve hÅdaæ devÃ÷ smo yan manu«yà agne bharantu cittibhir iti yasmà eva cittÃyÃgnir ÃdhÅyate tenainaæ cittena samardhayati pa¤ca diÓo daivÅr yaj¤am avantu devÅr itÅmà evainaæ pa¤ca diÓo 'nu tejasvinaæ karoty ukthapatrà Ŭyo g­bhÅta ity utthapatro hy e«a parig­hya yaj¤am Ãyann iti parig­hya hy etaæ yanti harikeÓa÷ sÆryaraÓmi÷ purastÃd ity asau và Ãdityo harikeÓa÷ sÆryaraÓmi÷ purastÃt savità jyotir udayaæ ajasram ity Ãha prasÆtyà eva tasya pÆ«Ã prasave yÃti vidvÃn iti paÓavo vai pÆ«Ã paÓÆn evÃvarunddhe tato vÃkà ÃÓi«o no ju«antÃm ity ÃÓi«Ãæ và e«a doha ÃÓi«a eva duha indraæ viÓvà avÅv­dhann iti v­dhadvatyà yanti v­ddhim evopayanty anu«Âubhà yanti vÃg và anu«Âub vaiÓvadevÅ vÃg vaiÓvadevo 'gnis tasmÃd anu«Âubhà yanti «a¬bhir ÃgnÅdhrÃd yanti «a¬ và ­tava ­tubhir eva yanti vimÃna e«a divo madhya Ãstà ity aÓmÃnaæ sÃdayati vimÃno hy asà Ãditya÷ svargasya lokasya sumnahÆr yaj¤a à ca vak«ad yak«ad agnir devo devaæ à ca vak«ad ity ÃÓÅr evai«a devahÆr yaj¤a à ca vak«ad yak«ad agnir devo devaæ à ca vak«ad ity ÃÓi«a evai«a parigraho vÃjasya mà prasavenodgrÃbheïodajigrabhad ity asau và Ãditya udgrÃbha e«a nigrÃbha udyan và etad yajamÃnam udg­hïÃti nimrocann asya bhrÃt­vyaæ nig­hïÃty udgrÃbhaÓ ca nigrÃbhaÓ ceti brahma và udgrÃbho brahma nigrÃbho brahmaïà và etad yajamÃnam udg­hïÃti brahmaïÃsya bhrÃt­vyaæ nig­hïÃty athà sapatnÃn indrÃgnÅ me vi«ÆcÅnÃn vyasyatÃm ity ojo vai vÅryam indrÃgnÅ ojasà và etad vÅryeïa yajamÃno bhrÃt­vyaæ vi«va¤caæ vinudate caturbhir ÃhavanÅyÃd yanti catvÃri vai chandÃæsi chandobhir eva yanty atho brahma vai chandÃæsi brahmaïaiva yanti //MS_3,3.8// \\ \\ \\ kramadhvam agninà nÃkam ity Ãha svargasya lokasya sama«Âyai diva÷ p­«Âhaæ svar gatveti p­«Âhena hi yanty Ærjaæ no dhehi dvipade catu«padà iti dvipÃtsu caiva catu«pÃtsu ca paÓu«Ærjaæ dadhÃtÅyak«amÃïà bh­gubhi÷ saheti bh­gavo hy agre yaj¤enÃrdhnuvann ­ddhyai p­thivyà aham ud antarik«am Ãruham antarik«Ãd divam Ãruham ity e«Ãæ và e«a lokÃnÃæ samÃroha÷ pa¤cabhir Ãkramate pÃÇkto yaj¤o yaj¤ena và etad yaj¤am abhyÃrohaty apratinodÃya k­«ïÃyÃ÷ ÓvetavatsÃyÃ÷ payasà juhoty ahar vai vatso rÃtrir mÃtÃhne và etad rÃtrÅæ pradÃpayati pratte ha và ahorÃtre duhe ya evaæ veda sarve vai paÓavo nÃnÃrÆpÃ÷ santa÷ paya eva praty ekarÆpà yad eva pratyekarÆpÃs tad enÃn praty avarunddhe nakto«ÃsÃgne sahasrÃk«a suparïo 'si garutmÃn p­«Âhe p­thivyÃ÷ sÅdety e«a và etal loke«u jyoti«mantam agniæ nidhatte 'tho prÃïÃnÃæ vidh­tyai dvÃbhyÃæ sÃdayati dvipÃd yajamÃna÷ prati«Âhityay ÃjuhvÃna÷ supratÅka÷ purastÃd ity Ãha svargasya lokasya sama«Âyai tÃæ savitur vareïyasya citrÃm ity etaæ vai kaïva÷ ÓrÃvayaso 'gner dohaæ vidÃæcakÃrÃgner và e«a doho 'gniæ và etenÃgnicid duhe sarvÃn ha và asmà agnir dohÃnt sarvÃn kÃmÃn duhe ya evaæ veda vidhema te parame janmann agnà ity Ãha ­ddhyà eva preddho agne dÅdihi puro nà ity e«Ã vai karïakavatÅ sÆrmy ajasraæ jyotir ajasraæ vÃvÃsmà etaj jyotir apyadhÃd etÃæ vai vÃsi«Âha÷ sÃtyahavya÷ sattriïà ÃsÅnÃn papracha vida karïakavatÅæ sÆrmÅm iti vidmeti hocur yà vane«u tÃæ vidmeti paÓavo và etasyÃ÷ karïÃ÷ paÓumÃn bhavaty etÃæ vai vajraæ ÓataghnÅæ vighnÅæ devà asurebhya upaprÃvartayaæs te«Ãæ Óatatarham at­æhaæs tad etÃm eva vajraæ ÓataghnÅæ vighnÅæ yajamÃno bhrÃt­vyÃyopaprÃvartayati Óatatarhaæ ha t­æhaty agne tam adyeti paÇktyà juhoti yajamÃno vai paÇktir yajamÃnaæ và etad virÃji prati«ÂhÃpayÃm akar atho paÇktyaivÃhutyà yaj¤am Ãlabhate sapta te agne samidha÷ sapta jihvà ity etÃvatÅr và agnes tanva÷ «o¬hà saptasapta yo và asyaità agniæ cikyÃno vitar«ayati vi ha t­«yati tà evÃsya tarpayati citiæ juhomi manasety e«Ã và agner adÃbhyÃhutir vaiÓvakarmaïÅ nainaæ bhrÃt­vyo dabhnoty agniæ cikyÃnaæ pra samÃnÃnà jyai«Âhyam Ãpnoti ya evaæ vedÃgnir và amanyata na và aham idam abhÃgadheyas tejo yaæsyÃmÅti tad etena bhÃgadheyenÃyachad etad và agnir agnihotram agniæ và etenÃgnicid yachati sarvÃn ha và asmà agnir dohÃnt sarvÃn kÃmÃn duhe ya evaæ veda saæ và etad agnim inddhe yac cinoti taæ dÅpayaty evÃgnir agnihotreïa //MS_3,3.9// \\ \\ \\ \\ \\ \\ athai«o 'gnaye vaiÓvÃnarÃya dvÃdaÓakapÃla÷ saævatsaro và agnir vaiÓvÃnara÷ saævatsaram eva prÅïÃty atho prÃh­tÃyaivÃsmai bhÃgam akar ÃhutÅnÃæ vai prati«Âhityà yajamÃna÷ pratiti«Âhaty ÃhutÅnÃm aprati«Âhityà na pratiti«Âhati yad etaæ juhoty ÃhutÅnÃæ prati«Âhityai tÃ÷ pratiti«ÂhantÅr yaj¤o 'nupratiti«Âhati yaj¤aæ yajamÃno 'tho kÃmo vai vaiÓvÃnaro yatkÃmo bhavati saæ hÃsmai sa kÃmo namati yat prÃÇ paryÃvarteta daivÅr viÓo muhyeyur yad dak«iïà yamadevatyà syÃd yat pratyaÇ sauryo yad udaÇ raudra ­ju hotavya÷ prati«Âhityai sarvahutaæ karoti prati«Âhityai k«atraæ vai vaiÓvÃnaro viï mÃrutà yad etaæ hutvà mÃrutÃn juhoti viÓaæ và etat k«atrÃya niyunakty atho viÓam eva k«atrÃyÃnukÃæ karoty agnimukhÃn vai prajÃpati÷ paÓÆn as­jata paÓavo mÃrutà yad etaæ hutvà mÃrutÃn juhoty agnimukhÃn evÃsmai prajÃpati÷ paÓÆn prajanayati saptakapÃlà bhavanti saptasapta mÃrutà gaïÃs tasmÃt saptakapÃlà gaïenagaïena juhoti gaïaÓa eva maruta÷ prÅïÃti yo 'raïye 'nuvÃkyo gaïas tan madhyato juhuyÃt k«atraæ và e«a marutÃæ vi¬ itare viÓo và etat k«atraæ madhyame«Âhaæ karoti yadi kÃmayeta viÓà k«atraæ hanyÃm iti yo 'raïye 'nuvÃkyo gaïas tam itarair gaïair mohayed viÓà và etat k«atraæ hanti yadi kÃmayeta k«atreïa viÓaæ hanyÃm iti yo 'raïye 'nuvÃkyo gaïas tenetarÃn gaïÃn mohayet k«atreïa và etad viÓaæ hanti tasya tri«Âubhau yÃjyÃnuvÃkye syÃtÃm ojo vai vÅryaæ tri«Âub ojo và etad vÅryaæ viÓa ÃdÃya k«atrÃyÃpidadhÃti yadi kÃmayeta k«atreïÃsya k«atraæ hanyÃæ pra svÃd ÃyatanÃc cyaveteti yo 'raïye 'nuvÃkyo gaïas tenÃgni«Âhaæ rathavÃhanaæ vyaÇgayet k«atraæ và e«a marutÃm agni«Âhaæ rathavÃhanaæ k«atriyasya k«atraæ bibharti k«atreïaivÃsya k«atraæ hanti pra svÃd ÃyatanÃc cyavata indraæ daivÅr viÓo maruto 'nuvartmÃnà ity etad vai devÃnÃm anuvartma daivÅæ ca vÃvÃsmà etad viÓaæ mÃnu«Åæ cÃnuvartmÃnau karoti saæ và etad agnim inddhe yac cinoti taæ dÅpayaty eva mÃrutai÷ // ity uparikÃï¬e stomabhÃgo nÃma t­tÅya÷ prapÃÂhaka÷ //MS_3,3.10// @<[Page III,45]>@ vasor dhÃrÃæ juhoty akÊptasya kÊptyà aÓÃntasya ÓÃntyà anabhijitasyÃbhijityà anavaruddhasyÃvaruddhyai saætataæ juhoti prÃïÃnÃæ saætatyà e«Ãæ lokÃnÃæ saætatyà annÃdyasya saætatyay avichinnaæ juhoty annÃdyasyÃvichedÃya yad vichindyÃt prÃïÃn vichindyÃd yaæ dvi«yÃt tasya vichindyÃd annÃdyam asya vichinatty ak«uc cÃnnaæ cety etÃni và annasya rÆpÃïi rÆpair evÃnnam avarunddhe 'gniÓ cÃpaÓ cety e«Ã và annasya yoni÷ sayony evÃnnam avarunddhe vasor me dhÃrÃsad iti vasordhÃrÃæ juhoti gh­tasya và e«Ã dhÃrà yajamÃnam amu«miæl loka upati«Âhante dvÃdaÓa dvÃdaÓÃti juhoti dvÃdaÓa mÃsÃ÷ saævatsara÷ saævatsaram evÃvarunddhe 'rdhendrÃïi juhoty ardhendrair vai devà indriyaæ vÅryam asurÃïÃm av­¤jatendriyam evaitair vÅryaæ yajamÃno bhrÃt­vyasya v­Çkte devÃÓ ca và asurÃÓ cÃspardhanta te devà indram abruvaæs tvayà mukhenemÃn jayÃmeti so 'bravÅd bhÃgo me 'stv iti v­ïÅ«vety abruvan so 'bravÅd ardhyo và ahaæ devatÃnÃm asÃnÅti tato và ajayaæs tasmÃd e«o 'rdhabhÃg devatÃnÃæ yad ardhendrÃïi hÆyante vijityaÅndrottamÃni bhavantÅndriyaæ vai vÅryam indra indriye và etad vÅrye tato yaj¤asya yajamÃna÷ pratiti«Âhaty aæÓuÓ ca raÓmiÓ ceti yaj¤amukhaæ và aæÓuÓ ca raÓmiÓ ca yaj¤amukham evÃvarunddhe 'dhipatiÓ cÃdÃbhyaÓ ceti nainaæ bhrÃt­vyo dabhnoty agniæ cikyÃnaæ pra samÃnÃnÃæ jyai«Âhyam Ãpnoti ya evaæ vedaite grahà bhavanty etÃni vai yaj¤asya rÆpÃïi rÆpair eva yaj¤am avarunddhe srucaÓ ca camasÃÓ ceti yaj¤ÃyudhÃni saæbharati yaj¤ÃyudhÃny eva saæbh­tya yaj¤aæ prayuÇkte pÃtrÃïi juhoti pÃtrair và annam adyate 'nurÆpeïaivÃnnÃdyam avarunddhe barhiÓ ca vediÓ cety ÃÓÅr evai«Ãvabh­thaÓ ca svagÃkÃraÓ ceti prati«Âhityai //MS_3,4.1// agniÓ ca gharmaÓ cety etad và agner brahmavarcasyaæ rucaæ caivaitena brahmavarcasaæ cÃvarunddhe tejasvÅ brahmavarcasÅ bhavaty ­tuÓ ca vrataæ cety ahorÃtre và ­tuÓ ca vrataæ cÃhorÃtre evÃsyaitenÃbhÅ«Âe prÅte bhavata ekà ca tisraÓ ceti devachandasaæ và ekà ca tisraÓ ca devachandasam evÃvarunddhe catasraÓ cëÂau ceti manu«yachandasaæ vai catasraÓ cëÂau ca manu«yachandasam evÃvarunddhe devaloka eva devachandasena ­dhnoti manu«yaloke manu«yachandasenaikà ca tisraÓ ca catasraÓ cëÂau ceti roho và e«a e«Ãæ lokÃnÃæ saækrÃnti÷ svargasya lokasya dvyuttareïa vai stomenÃdityÃ÷ svargaæ lokam ÃyaæÓ caturuttareïÃÇgirasau yad etau stomau juhoti svargasya lokasya sama«Âyai yugmadayujau và etau somau mithunau prajananÃya reta eva dvyuttareïa dadhÃti reto hitaæ caturuttareïa prajanayaty ekà ca tisraÓ cety à trayastriæÓatas trayastriæÓad devatÃs tà evÃsyaitenÃbhÅ«ÂÃ÷ pÅtà bhavanti catasraÓ cëÂau cety a«ÂÃcatvÃriæÓato '«ÂÃcatvÃriæÓadak«arà jagatÅ jÃgatÃ÷ paÓava÷ paÓÆn evÃvarunddhe tryaviÓ ca tryavÅ cety etÃni vai vayÃæsi paÓÆnÃæ paÓava eva paÓÆn avarunddha Ãyur yaj¤ena kalpate prÃïo yaj¤ena kalpatà iti yaj¤asya và e«Ã kÊptir yaj¤am evaitad acÅkÊpad vÃjÃya svÃhà prasavÃya svÃheti trayodaÓa và età Ãhutayas trayodaÓa mÃsÃ÷ saævatsara÷ saævatsaraæ vÃvÃsmà etad upadadhÃti svarge loke tasminn eva pratiti«Âhati stomaÓ ca yajuÓ cety annaæ vai stomaÓ ca yajuÓ cÃnnaæ và etad Ãtman dhitvÃnnÃdo bhÆtvà devak«etram antata÷ prÃvasaty agnir vai vasus tasya và e«Ã dhÃrà sarvÃn ha và asmà agnir dohÃnt sarvÃn kÃmÃn duhe ya evaæ veda saæ và etad agnir annÃdyam inddhe yac cinoti taæ dÅpayaty eva vasor dhÃrayà //MS_3,4.2//MS_3,4.3// \\ vÃjaprasavyaæ juhoti vÃjaæ và etenÃgnir annÃdyam udajayad vÃjam evaitenÃnnÃdyaæ yajamÃnà ujjayaty annasyÃnnasya juhoti vÃjaprasavyÃbhir annaæ vai vÃjo 'nnÃdyasyÃvaruddhyay ubhayaæ grÃmyaæ cÃraïyaæ ca juhoty ubhayasyÃnnÃdyasyÃvaruddhayay audumbareïa sruveïa juhoty Ærg và udumbara Ærjo 'varuddhyai devasya tvà savitu÷ prasave 'Óvinor bÃhubhyÃæ pÆ«ïo hastÃbhyÃæ sarasvatyà vÃcà yantur yantreïa b­haspatiæ sÃmrÃjyÃyÃbhi«i¤cÃmÅty abhi«i¤ced yadi brÃhmaïo yajeta b­haspatisavo hy e«a indraæ sÃmrÃjyÃyÃbhi«i¤cÃmÅty abhiÓi¤ced yadi rÃjanyo yajetendrasavo hy e«a k­«ïÃjine brahmavarcasakÃmam abhi«i¤ced brahmaïo và etad ­ksÃmayo rÆpam ­ksÃme brahmavarcasaæ brahmavarcasam evÃvarunddhe bastÃjine paÓukÃmaæ paÓavo vai bastÃjinaæ paÓÆn evÃvarunddhe sÆyate và e«o 'gnÅnÃæ yaÓ cÅyate svenaivainaæ savena samardhayati devà o«adhÅ«u pakvÃsv ÃjÅm ayus tà agnir udajayad agner và e«o 'bhi«eko 'nnasya và etat sÆyate savÃnÃæ và e«a eko b­haspatisavo và e«a bÃrhaspatyo brÃhmaïo devatayà svenaiva savena sÆyate tad Ãhur hotavyam eva na hi su«uvÃïa÷ kaæ cana pratyavarohatÅti su«uvÃïo và e«a devatayà yo 'gnicid ­tavo vai su«uvÃïasya rëÂram anubibhrati «a¬ và ­tava ­tavo rëÂrabh­to yat «a¬bhir juhoty ­tu«v evÃsya rëÂraæ prati«ÂhÃpayati te 'smai rëÂram anubibhrati dvÃdaÓag­hÅtena juhoti dvÃdaÓa mÃsÃ÷ saævatsara÷ saævatsaram evÃptvÃvarunddhe mithunà và età Ãhutayas tasmai svÃhà va tÃbhya÷ svÃhà va¬ iti tasminn eva mithune reto dadhÃti rathaÓÅr«e saptamaæ juhoti diÓÃm abhijityai diÓa evÃbhijità rathena jÅyante 'thaite vÃtahomà agnicito và amutrÃhorÃtre agnicite 'yaæ vÃyu÷ pavate prÃïo vai vÃyu÷ prÃïam evÃvarunddhe '¤jalinà juhoti na hy etasyÃvadÃnam asty atho parig­hÅtyà eva prÃïo vai vÃyur hasta÷ prÃïÃyopakÊptatamas tasmÃd a¤jalinà juhoti trir juhoti trayo và ime lokà ima evÃsmai lokà vÃtaæ dhunvanti samudro 'si nabhasvÃn ÃrdradÃnur ity etÃni vai vÃyo rÆpÃïi rÆpair eva vÃyum avarunddhe mÃruto 'si marutÃæ gaïa iti mÃruto hi vÃyu÷ saæ và etad agnim inddhe yac cinoti taæ dÅpayaty eva vÃtahomai÷ prÃïo vai gÃyatrÅ gÃyatraæ havirdhÃnam apÃno jagatÅ jÃgataæ sado vyÃnas tri«Âup trai«Âubham ÃgnÅdhram asu÷ p­Ónir madhye divyo nihita÷ p­Ónir aÓmeti amuæ vÃvÃsyaitan madhyata÷ prÃïÃpÃnÃnÃæ vyavadadhÃti prÃïÃnÃæ dh­tyay aÓmanavamà ÃgnÅdhre sÃdayati nava vai prÃïÃ÷ prÃïÃn vÃvÃsyaitad yajamÃnaloke dadhÃty ekaviæÓatiæ hotriye prati«Âhityai prati«Âhà hy ekaviæÓa ekÃdaÓa brÃhmaïäÓaæsya ekÃdaÓÃk«arà tri«Âub vÅryaæ tir«Âub vÅrya eva pratiti«Âhaty a«ÂëÂà itare«v a«ÂÃk«arà gÃyatrÅ brahma gÃyatrÅ brahmaïy eva pratiti«Âhati «aï mÃrjÃlÅye «a¬ và ­tava ­tavo và etaæ dak«iïata÷ paryaharanta pitaro và ­tavo 'tho «a¬ vai chandÃæsi chandÃæsi vÃvÃsyaitad yaj¤amukhe yunakti sajÆr abdo Ãyavobhir ity età và agner devatÃ÷ purastÃdbhÃgÃs tà eva prÅïÃty atho atra vai devÃnÃæ priyÃs tanvas tà evÃvarunddhe sajÆr abdo Ãyavobhir iti saævatsaro và abda ­tavà ÃyavÃna÷ saævatsara evÃsyaitenà ­tavo 'bhÅ«ÂÃ÷ prÅtà bhavanti sajÆr u«Ã ÃruïÅbhir ity u«asam eva prÅïÃti sajo«Ã aÓvinà daæsobhir ity ahorÃtre và aÓvinÃhorÃtre evÃsyaitenÃbhÅ«Âe prÅte bhavata÷ sajÆ÷ sÆrà etaÓeneti sÆryam eva prÅïÃti sajÆr vaiÓvÃnara i¬ayà gh­tena svÃheti saævatsaro vai vaiÓvÃnara÷ paÓavà i¬Ã paÓavo gh­taæ saævatsarà evÃsyaitena paÓavo 'bhÅ«ÂÃ÷ prÅtà bhavanti darbhastambe juhoty e«Ã và asyÃm­tacit tanÆr am­te và etad agniÓ cÅyate hiraïyaæ nidhÃya juhoty agnimaty eva juhoty Ãyatanavaty andho 'dhvaryu÷ syÃd yad anÃyatane juhuyÃt svargÃya vai lokÃya devarahatho yujyate kÃmÃya manu«yaratho 'gniæ yunajmi Óavasà gh­tenety agniæ và etad yunakti tena yuktena svargaæ lokaæ gachati yat sarvÃbhir yu¤jyÃd yukto 'sya yaj¤a÷ syÃd aprati«Âhità Ãhutayo dvÃbhyÃæ nÃpiyunakty ÃhutÅnÃæ prati«Âhityai tÃ÷ pratiti«ÂhantÅr yaj¤o 'nupratiti«Âhati yaj¤aæ yajamÃnas tis­bhir yunakti triv­d dhy agnir yÃvÃn evÃgnis taæ yunakti tasmin yukte sarvaæ havyaæ samÃdhÅyate pa¤cabhir yunakti pÃÇkto yaj¤o yÃvÃn eva yaj¤as tam Ãlabdha saæ và etam etau tapato yaÓ cÅyate yaÓ ca vaiÓvÃnaro yad apsumatÅbhyÃæ purastÃd yaj¤Ãyaj¤iyasya saæm­Óati ÓÃntyay e«Ã vai yaj¤asya mÃtrà yad agni«Âomo bhÆma tv evÃsyÃta Ærdhvaæ kriyate //MS_3,4.4// yo và agniæ yogà Ãgate na yuÇkte na yu¤jÃne«u yuÇkte 'gne yuk«và hi ye tavety agniæ và etad yogà Ãgate yuÇkte yuÇkte yu¤jÃne«u yo và agniæ vimoka Ãgate na vimu¤cate na vimu¤camÃne«u vimu¤cate vi te mu¤cÃmi raÓanÃæ vi raÓmÅn ity agniæ và etad vimoka Ãgate vimu¤cate vi mu¤camÃne«u mu¤cate yathà vai punarÃdheyam evaæ punaÓcitir yo và Ãdheyena ­dhnoti puna÷ sa Ãdhatte yo 'gniæ cikyÃno manyeta vi syà ­dhyatà iti sa etÃæ punaÓcitim upadahÅtÃpi prathamaæ cinvÃnaÓ cinvÅtà ­ddhyay ­dhnoty evÃtho mithunatvÃya yÃæ và agnicid ani«Âakà Ãhutiæ juhoti sravati sà tÃæ sravantÅæ yaj¤o 'nusravati yaj¤aæ yajamÃno yad etÃæ punaÓcitim upadadhÃty ÃhutÅnÃæ prati«Âhityai tÃ÷ pratiti«ÂhantÅr yaj¤o 'nu pratiti«Âhati yaj¤aæ yajamÃno '«ÂopadadhÃty a«ÂÃk«arà gÃyatrÅ gÃyatro 'gnir yÃvÃn evÃgnis taæ cinute '«Âau lokaæp­ïà upadhÃya purÅ«eïÃbhyúhaty a«ÂÃk«arà gÃyatrÅ brahma gÃyatrÅ gÃyatryaivainaæ chandasà brahmaïà cinuta ekÃdaÓa lokaæp­ïà upadhÃya purÅ«eïÃbhyúhaty ekÃdaÓÃk«arà tri«ÂubvÅryaæ tri«Âubhaivainaæ chandasà vÅryeïa cinute dvÃdaÓa lokaæp­ïà upadhÃya purÅ«eïÃbhyúhati dvÃdaÓÃk«arà jagatÅ jÃgatÃ÷ paÓavo jagatyaivainaæ chandasà paÓubhiÓ cinuta e«Ã và agner uttaravedir etad agnir uttaravedimÃæÓ cÅyate yo 'syÃgni÷ purà cita÷ syÃt tam anvavasÃya yajeta yathà và idaæ dÅpyamÃne bhÆyo 'bhyÃdadhÃty evaæ vÃvÃsminn etad abhipÆrvaæ bhÆyas tejo dadhÃti tad Ãhu÷ ka÷ ÓreyÃæsaæ vi«uptaæ bodhayi«yatÅti yad yajatà Ãhutyaivainaæ vyardhayati g­hÃn và e«a kurute yo 'gniæ cinute yad và anyato vindate g­hÃæs tad Ãharati ya i«Âyà và paÓunà và somena và yajeta yo 'syÃgni÷ purà cita÷ syÃt tam anvavasÃya yajeta yathà và idam anyato vittvà g­hÃn Ãharaty evaæ tat tad Ãhu÷ punar và sruvà etad yaj¤e kriyate yatraiva kva ca yajeta tad età ekaviæÓatim upadhÃya yajeta prati«Âhityai prati«Âhà hy ekaviæÓa iti //MS_3,4.5// \\ samÃs tvÃgnà ­tavo vardhayantv iti samÃbhiÓ caivainam ­tubhiÓ ca saminddhe saæ divyena dÅdihi rocaneneti jyoti«mantam evainaæ cinute viÓvà ÃbhÃhi pradiÓaÓ catasrà iti tasmÃd agni÷ sarvà diÓà ÃbhÃty amutrabhÆyÃd adha yad yamasya b­haspate abhiÓaster amu¤cà ity ÃmayÃvina÷ kuryÃn m­tyur vai yamo brahma b­haspatir yÃvad eva brahma tenainaæ bhi«ajyati pratyÆhatÃm aÓvinà m­tyum asmÃd ity aÓvinau vai devÃnÃæ bhi«ajau tà asmÃn m­tyuæ pratyÆhata ud vayaæ tamasas parÅti pÃpmÃnam eva tamo 'pahatya svargaæ lokam abhyÃrohaty Ãh­to vai haitanÃmana÷ sarvater ÃpëÂher agneÓ cityasya hotÃsÅt tam abruvan yà apsumatÅs tà icheti tasmai và età gandharvÃpsarasa÷ prÃbruvan yad apsumatÅ÷ sÃmidhenÅr bhavanti ÓÃntyai caturviæÓatim anvÃha caturviæÓatyak«arà vai gÃyatrÅ gÃyatrÅ yaj¤amukhaæ yaj¤amukham evÃlabdhÃtho caturviæÓatir và ardhamÃsÃ÷ saævatsara e«a và asthità ÓrÅr yat saævatsaro na và e«a Óriyelayati na hÃsya ÓrÅr ilayati gÃyatrÅr anvÃha tejo vai gÃyatrÅ brahmavarcasaæ teja eva brahmavarcasam avarunddhe tri«Âubho 'nvÃhaujo vai vÅryaæ tri«Âubh oja eva vÅryam avarunddhe yad gÃyatryaÓ ca tri«ÂubhaÓ ca bhavanti tenaiva tad ubhayam avarunddhe yà ÃgneyÅr aniruktÃs tÃ÷ kÃryà aniruktam iva hy etad avyÃv­ttaæ vyÃv­taæ pÃpmanà bhrÃt­vyeïa gachati tà agnÅ«omÅyasya paÓo÷ kuryÃt ko hi devak«etraæ dvir abhyÃrok«yatÅti tisro rÃtrÅr bh­tvÃgniÓ cetavyà ity Ãhus tripadà virì virÃjam evÃpnoti «a¬ rÃtrÅr bh­tvÃgniÓ cetavyà ity Ãhu÷ «a¬ và ­tava÷ saævatsara÷ saævatsaram anu virì Ãyattà virÃjam evÃpnoti daÓa rÃtrÅr bh­tvÃgniÓ cetavyà ity Ãhur daÓÃk«arà virì virÃjam evÃpnoti dvÃdaÓa rÃtrÅr bh­tvÃgniÓ cetavyà ity Ãhur dvÃdaÓa mÃsÃ÷ saævatsara÷ saævatsaram anu virì Ãyattà virÃjam evÃpnoti caturviæÓatiæ rÃtrÅr bh­tvÃgniÓ cetavyà ity ÃhuÓ caturviæÓatir và ardhamÃsÃ÷ saævatsara÷ saævatsaram anu virì Ãyattà virÃjam evÃpnoti mÃsaæ bh­tvÃgniÓ cetavyà ity Ãhur mÃsaÓa eva saævatsaram Ãpnoty a«Âau và etan mÃso vasavo 'bibhrus ta imaæ lokam Ãjayan gÃyatrÅæ chanda ekÃdaÓa rudrÃs te 'ntarik«aæ lokam Ãjayaæs tri«Âubhaæ chando dvÃdaÓÃdityÃs te 'muæ lokam Ãjayan jagatÅæ chandas ta Ãrdhnuvann ­dhnoti ya evaæ vidvÃnt saævatsaram agniæ bibharti tasmÃd Ãhu÷ saævatsarabh­ta evÃgnir ity athaità Ãpriya÷ prajÃpati÷ prajÃ÷ s­«Âvà riricÃno 'manyata sa età ÃprÅr apaÓyat tÃbhir ÃtmÃnam ÃprÅïÅtÃgnir vai prajÃpatir yad età Ãpriyo bhavanty agnim evaitÃbhir yajamÃnà ÃprÅïÅte lomaÓaæ và etac chanda÷ paÓavyam ÆnÃtiriktaæ prajananÃya virÃjo bhavanti virì vai sarvÃïi chandÃæsi sarvÃïy evÃsya chandÃæsy upahitÃni bhavanti tà viÓvacita÷ kuryÃt prÃïà và età jyÃyasÅr iva ca kanÅyasÅr iva ca bhavanti jyÃyÃæsa iva ca hÅme kanÅyÃæsa iva ca prÃïÃ÷ prÃïÃn evÃtman dhatte //MS_3,4.6// \\ yasyÃgnir ukhyo 'nugachati yathà putro jÃta÷ pramÅyata evaæ tad yady anugachet tÃm evokhÃæ puna÷ parÅndhÅtai«Ã và agner yoni÷ svÃd evainÃæ yone÷ prajanayatÅÓvaro và e«o prajanitor yo 'gniæ cinute // yÃs te agna Ãrdrà yonayo yÃ÷ kulÃyinÅr ye te agnà indavo yà u nÃbhaya÷ / tÃbhi« Âvam ubhayÅbhi÷ saævidÃna÷ prajÃnaæs tanveha ni«Åda // iti yad e«Ãrdrà yonimati ÓÃntyai prajà vai kulÃyaæ paÓava÷ kulÃyaæ yat kulÃyinÅ÷ prajÃtyai havirbhÆto và e«a yo 'gniæ cinute yo 'gniæ citvÃn yasya striyam upaiti yathà havi÷ skannam evaæ syÃd yathà havi«e skannÃya prÃyaÓcittim ichanty evam asmai prÃyaÓcittim icheyur yady upeyÃn maitrÃvaruïyÃmik«ayà yajeta maitrÃvaruïatÃm evopaity Ãtmano 'skannatvÃya paÓur và agnir yo vai paÓuæ purastÃd upacarati hinasti và enaæ sa tasmÃt purastÃt pratya¤caæ nÃkrÃmati tasmÃd u paÓcÃt präcam upacaraty Ãtmano 'hiæsÃyai yo vai yathÃv­ttam agniæ cinute yathÃrÆpaæ prajÃÓ ca ­tavaÓ ca kalpante yà dak«iïÃv­tas tà dak«iïata upadadhÃti yÃ÷ savyÃv­tas tà uttaratas tryÃlikhitÃ÷ paÓcÃt prÃcÅr upadadhÃti yathÃv­ttaæ và etad agniæ cinute yathÃrÆpaæ prajÃÓ ca ­tavaÓ ca kalpante sasatyo 'gniÓ cetavyà ity Ãhu÷ // bhÆr bhuva÷ sva÷ // iti purastÃt svayamÃt­ïïà yÃvad etad vai vÃca÷ satyaæ sasatyam evÃgniæ cinute prÃïo vai svayamÃt­ïïÃm­taæ hiraïyaæ yad dhiraïye«ÂakÃm upadhÃya svayamÃt­ïïÃm upadadhÃty am­ta evÃsya prÃïÃn dadhÃti tejo 'si tejo me yacheti hiraïye«Âakà upadadhÃty etÃbhir và ime lokà vidh­tà atho etÃbhir evÃgniæ cinuta ime lokÃ÷ prabhÃnti devà asurÃn hatvà m­tyor abibhayus te chandÃæsy apaÓyaæs tÃni prÃviÓaæs tebhyo yadyad achadayat tenÃtmÃnam achÃdayanta tac chandasÃæ chandastvaæ citiæcitim upadhÃyÃgneyyà dhÃma chando 'bhim­Óati svÃm eva devatÃm upapraviÓaty Ãtmano 'hiæsÃyai // Óyenacitiæ cinvÅta svargakÃma÷ Óyeno vai bhÆtvà gÃyatry amuæ lokam apatat svargasya lokasya sama«Âyai rathacakracitiæ cinvÅta bhrÃt­vyavÃn rathacakraæ vai vajraæ k­tvà devà asurebhya upaprÃvartayaæs te«Ãæ Óatatarham at­æhaæs tad etÃm eva vajraæ k­tvà yajamÃno bhrÃt­vyÃyopapravartayati Óatatarhaæ ha d­æhati praugacitiæ cinvÅta bhrÃt­vyavÃn ubhayato vai devÃn asurÃ÷ parÅyattà Ãsan purastÃd anye paÓcÃd anye tÃn và etena vyanudanta tad bhrÃt­vyasya và e«a vinodo droïacitiæ cinvÅtÃnnakÃmo droïena và annam adyate 'nurÆpeïaivÃnnÃdyam avarunddhe paÓcÃccarur bhavaty anurÆpatvÃya ÓmaÓÃnacitiæ cinvÅta ya÷ kÃmayetäjasà pit­lokam upeyÃm ity a¤jasà pit­lokam upaity upa cÃnyaæ cinvÅta grÃmakÃmo yathaivaitam upacinoty evam asmai grÃmam upacinoti samÆhyaæ cinvÅta paÓukÃmo yathaivaitaæ samÆhaty evam asmai digbhya÷ paÓÆnt samÆhati //MS_3,4.7// \\ \\ prajÃpatir và etam agre 'gnim acinuta ­tubhi÷ saævatsaraæ vasantena purastÃd acinuta grÅ«meïa dak«iïaæ pak«aæ var«Ãbhir uttaraæ Óaradà puchaæ hemantena madhyaæ brahmaïaiva purastÃd acinuta k«atreïa dak«iïaæ pak«aæ viÓottaraæ paÓubhi÷ pucham ÃÓayà madhyam etÃvad và asti yÃvad evÃsti tat sp­ïoti tad avarunddhe svargÃya vai lokÃyÃgniÓ cÅyate vajra ekÃdaÓinÅ yad ekÃdaÓinÅæ minuyÃd vajra÷ purastÃd avag­hïÅyÃd asvargya÷ syÃd yan na minuyÃd apaÓu÷ syÃd ekayÆpa ekÃdaÓa paÓavo niyujyÃs tena paÓavyÃs tena svargo yat pak«asaæmitÃæ minuyÃt kanÅyÃæsaæ yaj¤akratum upeyÃt kanÅyasÅæ prajÃæ kanÅyasa÷ paÓÆn kanÅyo 'nnÃdyaæ pÃpÅyÃnt syÃd atha yad vedisaæmitÃæ minoti jyÃyÃæsaæ cinute jyÃyÃæsam eva yaj¤akratum upaiti bhÆyasÅæ prajÃæ bhÆyasa÷ paÓÆn bhÆyo 'nnÃdyaæ vasÅyÃn bhavaty e«Ã và agner uttaravatÅ nÃma citir uttaramuttaraæ Óva÷Óva÷ ÓreyÃn bhavati ya evaæ veda dvedhà và agniæ cikyÃnasya yaÓa indriyaæ gachaty agniæ và gachaty ÃtmÃnaæ và // rucaæ no dhehi brÃhmaïe«u rucaæ rÃjasu dhÃraya / rucaæ viÓye«u ÓÆdre«u mayi dhehi rucà rucam // iti yaj juhoty ÃtmÃnaæ và etad agner yaÓasÃrpayatÅÓvaro và e«a duÓcarmà bhavitor yo 'gnim adhyeti // tat tvà yÃmi brahmaïà vandamÃnas tad ÃÓÃste yajamÃno havirbhi÷ / ahe¬amÃno varuïeha bodhy uruÓaæsam à nà Ãyu÷ pra mo«Å÷ // iti yaj juhoti ÓÃntir và e«Ãgner guptir Ãtmano vayo và agnis tasmÃd agnicità pak«iïo nÃÓitavyaæ no agnividà yad aÓnÅyÃt tam evÃÓnÅyÃt sa enam Ãrtiæ ninayet prajÃpatir và etam agre 'gnim acinuta jyai«ÂhyakÃma÷ sa jyai«Âhyaæ mahimÃnam agachad jyai«Âhyaæ mahimÃnaæ gachati ya evaæ vidvÃn agniæ cinute prajÃpati÷ prajÃ÷ s­«Âvà tà anuprÃviÓat so 'bravÅd yo meta÷ saæcinavadardhnuvat sa iti taæ devÃ÷ samacinvaæs ta Ãrdhnuvaæs tac cityasya cityatvaæ tad ya evaæ vidvÃn agniæ cinoti prajÃpatim eva saæcinoty ­dhnoti tasmÃd Ãhu÷ prajÃpaticita evÃgnir iti //MS_3,4.8// devebhyo và agniæ cikyÃnebhyo na vyauchat te 'gnà Ãhutim ajuhavus tubhyam agre vyucha tathÃsmabhyaæ vivatsyatÅti tayÃgnaye vyauchad vy agnayà auchan nÃhutyai vyauchat tasyà Ãhutyai yaj¤ena vyauchad vy Ãhutyà auchan na yaj¤Ãya vyauchat tasmai yaj¤Ãya dak«iïayà vyauchad vi yaj¤Ãyauchan na dak«iïÃyai vyauchat tasyai dak«iïÃyai brÃhmaïena vyauchad vi dak«iïÃyà auchan na brÃhmaïÃya vyauchat tasmai brÃhmaïÃya brahmaïà vyauchad vi brÃhmaïÃyauchan na brahmaïe vyauchat tasmai brahmaïe tapasà vyauchad età vai tapa÷parÃrdhà vyu«Âaya÷ ÓvovasÅyasy asmai vyuchati ya evaæ vidvÃn vyu«ÂÅr upadhatte yo vai yathÃpÆrvaæ vyu«ÂÅr veda yathÃpÆrvam asmai vyuchaty au«asÅ vÃva prathamà vyu«Âir vyavì iti và Ãhur yad au«asy udeti yad vyuchati yad agnir ÃdhÅyate yat sÆrya udeti yad dhastà avanenikte yad aÓnÃti yat pibaty età vai yathÃpÆrvaæ vyu«Âayo yathÃpÆrvam asmai vyuchati ya evaæ vidvÃn vyu«ÂÅr upadhatte //MS_3,4.9// yo và agnim ayonim anÃyatanaæ cinute 'yonir anÃyatano bhavaty Ãpo và agner yonir yat kumbhe«Âakà upadadhÃti yonimantam evÃyatanavantam agniæ cinute yonimÃn ÃyatanavÃn bhavaty adharasapatno 'gniÓ cetavyà ity Ãhur Ãpo và agne÷ sapatno yat kumbhe«Âakà upadadhÃty adharasapatnam evÃgniæ cinute 'dharo 'smÃt pÃpmà bhavaty adhara÷ sapatna÷ Óug và agnir Ãpa÷ ÓÃntir yat kumbhe«Âakà upadadhÃti ÓÃntyai yat kumbhÃÓ ca kumbhyaÓ ca tan mithunaæ yad dvandvaæ prajÃtyai dvÃdaÓopadadhÃti dvÃdaÓa mÃsÃ÷ saævatsara÷ saævatsaram evÃptvÃvarunddhe naivÃraÓ carus trayodaÓo bhavaty asti mÃsas trayodaÓas tam evaitenÃptvÃvarunddhe payasi bhavati yat payo grÃmyaæ tenÃnnÃdyam avarunddhe yan nÅvÃrà Ãraïyaæ tena tenaiva tad ubhayam avarunddhe // ity uparikÃï¬e vasordhÃrÅya÷ caturtha÷ prapÃÂhaka÷ //MS_3,4.10// @<[Page III,58]>@ à và e«a prajÃpataye v­Ócate ya÷ Óira upadadhÃti netarÃïy aÇgÃny asthicid asya ÓmaÓÃnacid bhavati yad etÃæ puru«acitim upadadhÃti na prajÃpatayà Ãv­Ócate 'nasthicid asyÃÓmaÓÃnacid bhavati «aÂtriæÓatam età upadadhÃti «aÂtriæÓadak«arà b­hatÅ bÃrhatÃ÷ paÓavo bÃrhata÷ puru«a÷ puru«asya pratimopadhÅyate sa hy e«a dhÅyata e«a ha tv eva yajamÃno 'muæ lokaæ nÃti pramÅyate yasyaità upadhÅyante //MS_3,5.1// athaitÃ÷ pa¤cÃpa¤cÅnÃ÷ Óithira iva và agniÓ cityo yat pa¤cÃpa¤cÅnà upadadhÃty agner dh­tyà aÓithiratvÃya pa¤copadadhÃti pÃÇkto yaj¤o yÃvÃn eva yaj¤as tam Ãlabdha bhÆyask­d asi varivask­d asÅty agnà eva bhÆmÃnaæ dadhÃti bhÆyÃn prajayà paÓubhir bhavaty apsu«ad asi g­dhrasad asÅti vayo và agni÷ samik«yam evainaæ vaya÷ karoti vayo bhÆtvà svargaæ lokam eti yasyaità upadhÅyante //MS_3,5.2// cita÷ stha paricita÷ stheti ÓarkarÃ÷ pariÓrayati ya¤ Óarkarà apariÓritya sikatà nivaped reta÷ siktaæ parÃsicyetÃtha ya¤ Óarkarà apariÓritya sikatà nivapati retasa÷ siktasya parig­hÅtyai //MS_3,5.3// vi và e«a yaj¤aÓ chidyate yad asaæsthitaæ paÓum uts­janti saæ ha sma và etam ÃÓokeya÷ sthÃpayaty Ãjyena saæsthÃpyaæ yaj¤asya saætatyà avichedÃya //MS_3,5.4// @<[Page III,59]>@ svargaæ và e«a lokam anvÃrohati yo 'gniæ cinute yad anvÃrohÃn juhoti svargam evainaæ lokaæ gamayitvÃtha kÃmaæ carati // ity uparikÃï¬e pa¤cama÷ prapÃÂhaka÷ //MS_3,5.5// ÃgnÃvai«ïavam ekÃdaÓakapÃlaæ nirvaped agnir vai sarvà devatà vi«ïur yaj¤o devatÃÓ caiva yaj¤aæ cÃlabdhÃgnir vai yaj¤asyÃnto 'vastÃd vi«ïu÷ purastÃd ubhayata eva yaj¤asyÃntà Ãlabdha tad Ãhur na ­ta indrÃd yaj¤o 'stv iti yad a«ÂÃkapalas tenÃgneyo yat trikapÃlas tena vai«ïavo yad ekÃdaÓakapÃla÷ saæpadyate tenaindro 'gnir vai yaj¤asya pavitraæ vi«ïur yaj¤a÷ pavitrapÆtam eva yaj¤am Ãlabdha medhasya và etad yaj¤asya rÆpaæ yat puro¬ÃÓas tasmÃt puro¬ÃÓa eva kÃryaÓ carÆ kurvanti dhenvà vai gh­taæ payo 'na¬uhas taï¬ulÃs tan mithunaæ mithunam evÃsya yaj¤amukhe dadhÃti tejo vai gh­taæ tejasa eva prajÃyate puru«o và e«a medhÃyÃlabhyate puru«asyeva hy e«Ã pratimà yata iva hi rÆpaæ tasmÃc carur eva kÃryo vedimati dÅk«ate vindà iti vai vedimati dÅk«ate vindate ha vai yo vedimati dÅk«ate 'tho yaj¤apatha evÃdÅk«i«Âa vedyà vai devà imam asurÃïÃm avindatemÃm eva vindate yo vedimati dÅk«ate 'tho yaj¤apatham evÃlabdha prÃcÅnavaæÓaæ kurvanti diÓo yad imÃæ vyakalpayann imÃm eva devebhyo 'kalpayann imÃæ pit­bhya imÃm asurebhya imÃæ manu«yebhyo devatÃm e«a upaiti yo dÅk«ate devÃnÃm eva diÓam upÃvartate prÃcÅnÃm eva diÓam upÃvartate 'tho devak«etram eva prÃvasyati pariÓrayanty antarhito vai daivÃt k«ayÃn mÃnu«a÷ k«ayo mÃnu«Ãd evainaæ k«ayÃd antardadhaty atho rak«asÃm ananvavÃyÃyaiti và e«o 'smÃl lokÃd yo dÅk«ate janaæ hy eti devalokam abhyÃrohati pariÓrayanto 'tirokÃn kurvanti tenÃsmÃl lokÃn naiti tenÃsmiæl loke dh­ta÷ purastÃt prÃyaïaæ kuryÃt svargakÃmasyÃsau và Ãditya÷ svargo loko 'mu«yainam Ãdityasya sÃmak«aæ gamayati dak«iïata÷ prÃyaïaæ kuryÃd yaæ kÃmayeta pit­loka ­dhnuyÃd ity e«Ã vai pitãïÃæ dik pit­loka eva ­dhnoti paÓcÃt prÃyaïaæ kuryÃt prajÃkÃmasya paÓcÃd vai reto dhÅyate reto dÅk«ito reto 'smin dadhÃty uttarata÷ prÃyaïaæ kuryÃd yaæ kÃmayeta manu«yaloka ­dhnuyÃd ity e«Ã vai manu«yÃïÃæ diÇ manu«yaloka eva ­dhnoty uttarata÷ purastÃt prÃyaïaæ kuryÃd yaæ kÃmayetobhayor lokayor ­dhnuyÃd ity ubhayor và etal lokayor ubhayor eva lokayor ­dhnoti sarvata÷ prÃyaïaæ kuryÃd yaæ kÃmayeta sarvÃsu dik«v ity ­dhnuyÃd iti sarvÃsu dik«v ity ­dhnoti //MS_3,6.1// \\ \\ keÓaÓmaÓru vapate dato dhÃvate nakhÃn nik­ntate snÃti m­tà và e«Ã tvag amedhyaæ và asyaitad Ãtmani Óamalaæ tad evÃpahate medhya eva medham upaity apsu dÅk«Ãæ praveÓayitvà devÃ÷ svargaæ lokam Ãyan yad apsu snÃti tÃm eva dÅk«Ãm Ãlabhate 'tha yad apo 'vabh­tham abhyavaiti tÃæ và etad dÅk«Ãæ punar apsu praveÓayaty o«adhe trÃyasvainam ity Ãha trÃtyà eva svadhite mainaæ hiæsÅr iti vajro vai svadhiti÷ sa ÅÓvaro 'ÓÃnto yajamÃnaæ hiæsitor yat t­ïam antardadhÃti yajamÃnasyÃhiæsÃyai devaÓrud imÃn pravapà iti devaÓrud hy etÃn pravapate svasty uttaraæ aÓÅyeti svasty asya yaj¤asyod­cam aÓÅyeti và etad ÃhÃpo mà mÃtara÷ sÆdayantv ity Ãpo hi yaj¤o gh­tena mà gh­tapva÷ punantv iti devatÃbhir evÃtmÃnaæ pÃvayate viÓvaæ hi ripraæ pravahantu devÅr iti yad evÃsya ripram amedhyam Ãtmani Óamalaæ tad asmÃd adhi pravahanty ud id Ãbhya÷ Órucir à pÆta emÅti Órucir evÃbhyo yaj¤iyo medhya÷ pÆta udeti havir vai dÅk«ito yadà vai havir yaju«Ã prok«aty atha havir bhavati yad yaju«Ã snapayati havir evainam akar aÓnÃti prÃïà và aÓanaæ prÃïÃn evÃtman dhitvà dÅk«ate su«iro vai puru«a÷ sa vai tarhy eva sarvo yarhy ÃÓito yad ÃÓito bhavati medhya eva medham upaiti yathà và iha dÅk«ita evaæ và e«o 'mu«miæl loka eva và atyÃÓitasya ti«Âhati tasmÃn nÃtyÃÓitena bhavitavyaæ tan na sÆrk«yam ÃÓitenaiva bhavitavyaæ yathaiva kanÅya÷kanÅyo 'ÓnÅyÃd evam aÓnÅyÃd yad dhi dÅk«ita÷ san kanÅyo 'ÓnÃti tena dÅksita ÃÇkte 'bhyaÇkte vÃsa÷ paridhatta età vai puru«asya tanva÷ satanÆr eva medhyam upaiti navanÅtenÃbhyaÇkte gh­taæ devÃnÃm Ãyutaæ manu«yÃïÃæ ni«pakvaæ gandharvÃïÃæ svayaævilÅnaæ pitãïÃæ sarvadevatyaæ và etat tasmÃn navanÅtenÃbhyaÇkte darbhapi¤julÃbhyÃæ samÃyauti tat svid abhya¤janam akar atho abhy evaitad ghÃrayati medhatvÃya mahÅnÃæ payo 'sÅty Ãha mahÅnÃæ hy etat payo 'pÃm o«adhÅnÃæ rasà ity apÃæ hy e«a o«adhÅnÃæ raso varcodhà asi varco me dhehÅty ÃÓi«am evÃÓÃste //MS_3,6.2// \\ \\ prasvÃÇkte prajÃtyaÅ«ÅkayÃÇkte Óalasyà hi manu«yà äjate satÆlayÃÇkte 'patÆlayà hi manu«yà äjate dak«iïaæ pÆrvam ÃÇkte savyaæ hi pÆrvaæ manu«yà äjate trir anyat trir anyad ÃÇkte 'parimitaæ hi manu«yà äjate na punar ni«evayati punarÃvartaæ hi manu«yà äjata indro vai v­tram ahaæs tasya kanÅnikà parÃpatat sà trikakubham agachat tadäjanaæ traikakubham ÃÇkte satyaæ vai cak«ur neva vÃce Órad dadhÃti satyam evÃlabhya dÅk«Ãm upaity antar ahaæ tvayà dve«o antarÃrÃtÅr dadhe mahatà parvateneti parvatena và etad dve«o 'rÃtÅr antar dhatte cak«u÷pà asi cak«ur me pÃhÅty ÃÓi«am evÃÓÃsta Ærdhvaæ cÃväcaæ ca pÃvayaty ÆrdhvaÓ ca hy ayam avÃÇ ca prÃïo yaæ dvi«yÃt tam ak«ïayà pÃvayet prÃïÃn asya mohayati pramÃyuko bhavati citpatis tvà punÃtv iti yaj¤o vai citpatir vÃcaspatis tvà punÃtv iti vÃcaspatir evainaæ yaj¤Ãya pÃvayati devas tvà savità punÃtv iti savit­prasÆta evaitÃbhir devatÃbhir medhÃyÃtmÃnaæ pÃvayate 'chidreïa pavitreïety etad và achidraæ pavitraæ yat sÆryasya raÓmayo 'chidreïaivainaæ pavitreïa punÃti tasya te pavitrapate pavitreïeti yaj¤o vai pavitrapatir yaj¤Ãya khalu và e«a kam ÃtmÃnaæ pÃvayate // \<ÃÇkte : FN emended. Ed.: ÃÇkte.>\ yaj¤aæ Óakeyam // itÅndro vai v­tram apsv adhyahaæs tÃsÃæ yad yaj¤iyaæ medhyam ÃsÅt tad udakrÃmat tà imà o«adhayo 'bhavaæs tÃsÃæ và etat tejo yad darbhà età vai Óu«kà Ãpo yad evÃsÃæs tejas tad avarunddhe trayÅr và Ãpo divyÃ÷ pÃrthivÃ÷ samudriyÃs tÃ÷ sarvà darbho vivasthait tasmÃd darbha÷ pavitraæ dvÃbhyÃæ pÃvayati dve pavitre dvipÃd yajÃmÃno yÃvÃn evÃsyÃtmà taæ pÃvayati tri÷ pÃvayati tri«atyà hi devà atho trayo và ime prÃïÃ÷ prÃïo 'pÃno vyÃno yÃvÃn evÃsyÃtmà taæ pÃvayati saptabhi÷ pÃvayati sapta vai chandÃæsi chandobhir evainaæ pÃvayaty atho brahma vai chandÃæsi brahmaïaivainaæ pÃvayaty ekaviæÓatyà pÃvayati daÓa hastyà aÇgulayo daÓa pÃdyà ÃtmaikaviæÓo yÃvÃn evÃsyÃtmà taæ pÃvayati trayà vai nair­tà ak«Ã÷ striya÷ svapno yad dÅk«ate tenÃk«aiÓ ca strÅbhiÓ ca vyÃvartate yÃæ prathamÃæ dÅk«ito rÃtrÅæ jÃgarti tayà svapnena vyÃvartate yÃæ prathamÃæ dÅk«ito vasati yaj¤aæ tayÃvarunddhe yÃæ some krÅte prajÃæ tayà yÃæ Óva÷sutyayà paÓÆæs tayà //MS_3,6.3// ÃkÆtyai prayuje agnaye svÃhety ÃkÆtyà và ÃkÆtir yak«yate sya iti prayuja÷ khalu và enaæ yaj¤Ãya prayu¤jate medhÃyai manase agnaye svÃheti medhayà hi manasà yaj¤am aÓnute dÅk«Ãyai tapase agnaye svÃheti dÅk«ayà hi tapasà yaj¤am aÓnute sarasvatyai pÆ«ïe agnaye svÃheti vÃg vai sarasvatÅ vÃcà vyÃharati yak«yate sya iti pÆ«Ã khalu và enaæ yaj¤aæ prÃpipad ya enam apÆpu«ad Ãpo devÅr b­hatÅr viÓvaÓaæbhuvà ity Ãpo hi yaj¤o dyÃvÃp­thivÅ uro antarik«eti dyÃvÃp­thivÅ và anv antarik«aæ yaj¤a upaÓritas tata eva yaj¤am Ãlabdha b­haspatir no havi«Ã v­dhÃtu svÃheti brahma vai b­haspatir brahmaïà và etat purastÃt sarvÃn kÃmÃn Ãptvà dÅk«Ãm Ãlabhate yatra và asya yaj¤a÷ Órito yatrayatropaÓritas tatastato và etat sarvaæ brahmaïà yaj¤aæ saæbh­tyÃlabdha na và ekÃhutir dÅk«itaæ karoti yad etÃni juhoti dvitÅyatvÃya prajÃpatir vai yat kiæca manasÃdÅdhet tad ÃdhÅtayajurbhir evÃpnot tad ÃdhÅtayaju«Ãm ÃdhÅtayaju«Âvaæ tad ya evaæ vidvÃn ÃdhÅtayajÆæ«i juhoti yad eva kiæca manasà dÅdhyaj juhoti tad Ãpnoty ete vai yaj¤asya saæbhÃrà e«a ha tv eva saæbh­tasaæbhÃreïa yaj¤ena yajate yasyaitÃni hÆyanta etad dha sma và ÃhÃruïa aupaveÓi÷ kim u sa yaj¤ena yajeta yo yaj¤asya saæbhÃrÃn na vidyÃd iti pa¤cabhir juhoti pÃÇkto yaj¤o yÃvÃn eva yaj¤as tam Ãlabdha «a¬bhir juhoti «a¬ và ­tava ­tu«v eva pratiti«Âhati yaj¤o vai s­«Âa÷ pra sÃmÃvlinÃt pra yajus taæ và ­g evÃyachad ekà và enam ­g ayachad dvÃdaÓa yajÆæ«i nava sÃmÃni tasmÃn navabhir bahi«pavamÃne stuvate nava hy enaæ sÃmÃny ayachaæs tasmÃd vÃtsaæbandhavido dvÃdaÓabhir audgrabhaïaæ juhvati dvÃdaÓa hy enaæ yajÆæ«y Ãyachann etarhi khalu và e«a s­jyate yarhi dÅk«ate yad ­caudgrabhaïaæ juhoti yaj¤aæ và etat s­«Âam ­cÃyachati tasmÃd Ãruïivida ­caudgrabhaïaæ juhvaty ekà hy enam ­g ayachat //MS_3,6.4// \\ yaj¤o vai prajÃpati÷ prÃjÃpatyam etac chando yad anu«Âubh yad anu«Âubhà juhoti svenaivainaæ chandasÃvarunddha ekayà juhoty eko hi prajÃpatir aniruktayà juhoty anirukto hi prajÃpati÷ pÆrïayà juhoti pÆrïo hi prajÃpatir yad Ænayà juhuyÃd bhrÃt­vyÃya lokam u¤Óiæ«ed atha yat pÆrïayà juhoti na bhrÃt­vyÃya lokam u¤Óiæ«aty Ærjo và etad rÆpaæ yat pÆrïaæ yat pÆrïayà juhoti yaj¤e và etad Ærjaæ dadhÃti viÓvo devasya netur iti sÃvitraæ marto vurÅta sakhyam iti pit­devatyaæ viÓvo rÃya i«udhyatÅti vaiÓvadevaæ dyumnaæ v­ïÅteti bÃrhaspatyaæ pu«yasà iti pau«ïaæ sÃrasvata÷ svÃhÃkÃra÷ sarvadevatyà và e«Ã ­k tasmÃd e«aikà satyaudgrabhaïaæ paribabhÆva sarvÃbhyo devatÃbhyo yaj¤a Ãlabhyà ity Ãhu÷ sarvadevatyà và e«Ã ­g yad etayà ­caudgrabhaïaæ juhoti sarvÃbhyo và etad devatÃbhyo yaj¤am Ãlabhate 'nu«Âubho và etasyÃ÷ satyÃs trÅïy a«ÂÃk«arÃïi padÃny ekaæ saptÃk«araæ yat saptÃk«araæ tasya catvÃry ak«arÃïy ekasmin pada upayanti trÅïy ekasmin yatra catvÃry upayanti sà jagatÅ yatra trÅïi sà tri«Âub yad a«ÂÃk«araæ tena gÃyatrÅ yad anu«Âup tenÃnu«Âup sarvair evÃsya chandobhir hutaæ bhavati chanda÷prati«ÂhÃno vai yaj¤aÓ chanda÷su vÃvÃsyaitad yaj¤aæ prati«ÂhÃpayÃm aka÷ svÃhÃkÃreïa khalu và e«Ã paÇkti÷ pÃÇkto yaj¤a÷ paÇktiprÃyaïa÷ paÇktyudayana÷ paÇktiprÃyaïam evÃsya yaj¤aæ paÇktyudayanam akar atho vÃg vai chandÃæsi vÃcaæ và etan madhyata ÃptvÃvarunddhe tasmÃd iyaæ vÃÇ madhyato vadati madhyato hÅyaæ vÃk prajÃpatir vai svÃæ duhitaram adhyaid u«asaæ tasya reta÷ parÃpatat te devà abhisamagachanta tasmÃd dÅk«ito na dadÃti na pacaty athainam abhisaægachante tad udag­bhïaæs tad audgrabhaïasyaudgrabhaïatvaæ tena yaj¤am atanvanta yaj¤o yad agre vyabhavat sa tredhà vyabhavat sa và ­k«v eva t­tÅyenÃÓrayata sÃmasu t­tÅyena yaju÷«u t­tÅyena yà và asya priyà tanÆr ÃsÅt tayà yajur aÓrayatoccair ­cà kriyata uccai÷ sÃmnopÃæÓu yaju«Ã yaj¤asya hy atra priyà tanÆr yad yaju«occai÷ kuryÃd yaj¤asya priyÃæ tanvam uddh­tÃæ kuryÃd abrahmavarcasÅ syÃn nagnaæbhÃvuka÷ //MS_3,6.5// ÃhitÃgnir và e«a san nÃgnihotraæ juhoti na darÓapÆrïamÃsau yajate tad yà ÃhutibhÃjo devatÃs tà anudhyÃyinÅ÷ karoti karÓayata ÃtmÃnaæ tenaivÃsya tad dhutaæ bhavati devà asurÃn hatvaibhyo lokebhya÷ prÃïudanta te«Ãm asavo manu«yÃn prÃviÓaæs tad idaæ ripraæ puru«e 'ntar atho k­«ïam iva cak«u«y antas tan nÃÓnÅyÃd asuryam evÃpahate yadà vai puru«e na kiæcanÃntar bhavati yadÃsya k­«ïaæ cak«u«or naÓyaty atha medhyo yadi kuryÃn naktaæ kuryÃd asuryo vai rÃtrir asÆryam evÃsÆryaæ kriyate vÃcaæ và etad dÅk«ayantÅti ha smÃhÃruïa aupaveÓir ya utäjÃno 'bhya¤jÃno 'tha dÅk«itavÃdaæ vadati sa vÃva dÅk«ita iti sÃyaæ prÃtar vai manu«yÃïÃæ devahitam aÓanam atinÅya sÃyamaÓanam atinÅya prÃtaraÓanaæ vrataæ vratayati mÃnu«asya vyÃv­ttyay adantÅti vai gà Ãhur aÓnantÅti manu«yÃn juhudhÅti devebhyo 'thavà etam Ãhu÷ // \\ \\ vratam upehi vratya // iti vrataæ hy etasya vratena yaj¤a÷ saætato vratenaiva yaj¤aæ saætanoty abhyardho và ­ksÃme yaj¤Ãd ÃstÃæ tayor yau mahimÃnà ÃstÃæ tà apanidhÃya yaj¤am upÃvartetÃæ tau mahimÃnà ahorÃtre abhavatÃæ tayor và etad rÆpaæ yat k­«ïÃjinasya ya¤ Óuklaæ tad ahno rÆpaæ yat k­«ïaæ tad rÃtres tau và etan mahimÃnà anvÃrabhate saæpÃraïÃya saæ mà pÃrayatà ity ahorÃtre mithunaæ samabhavatÃæ tayos tejo 'pÃkrÃmat tat k­«ïaæ prÃviÓat tad và etad anvÃrabhate dyÃvÃp­thivÅ mithunaæ samabhavatÃæ tayor vÅryam apÃkrÃmat tat k­«ïaæ prÃviÓat tad và etad anvÃrabhate yathà và idaæ nÃvaæ pÃraæ tari«yann Ãrohaty evaæ và etad ­ksÃme Ãruk«at te enam à yaj¤asyod­ca÷ saæpÃrayato yato vai lomÃni k­«ïÃjinasya tato yaj¤o yato yaj¤as tato devatà yad bahirlomaæ paryÆrïuvÅtÃntarhito dÅk«ito yaj¤Ãt syÃd yad antarlomam antarhito yaj¤o devatÃbhyo dve vi«ÆcÅ pratimucye anantarhito dÅk«ito yaj¤Ãd bhavaty anantarhito yaj¤o devatÃbhyo yady ekaæ syÃd antaæ pratibhujet tenaiva tad ubhayam Ãpnoti havir vai dÅk«ito yad anyatra k«­ïÃjinÃd ÃsÅta yathà havi÷ skannam evaæ syÃd yathà havi«e skannÃya prÃyaÓcittim ichaty evam asmai prÃyaÓcittim icheyuÓ chandÃæsi ca và e«a devatÃÓ cÃbhyÃrohati tÃny enam ÅÓvarÃïi pratinudo yad Ãha namas te astu mà mà hiæsÅr iti namaskÃro và e«o 'pratinodÃya devatà vai yaj¤asya Óarma yaj¤o yajamÃnasya yad Ãha vi«ïo÷ ÓarmÃsi Óarma me yacheti devatà và etad yaj¤asya ÓarmÃkar yaj¤aæ yajamÃnasya prorïute prÃv­ta iva hi dÅk«ito 'tho etad iva hi dÅk«itasya rÆpaæ yat prÃv­taæ tasmÃt prorïute vÃsa÷ paridhatte sarvadevatyaæ vai vÃsa÷ sarvÃbhir và etad devatÃbhir ÃtmÃnaæ pariÓrayanti //MS_3,6.6// \<ÃstÃæ : < ÃstÃm>\ \<ÃstÃæ : FN emended. Mittwede. Ed.: ÃstÃæ.>\ \\ yaj¤asya vai s­«Âasyolbam anvalambata tad vÃsa÷ k«aumam abhavat tasmÃt k«aumeïa dÅk«ayanti yaj¤asya sayonitvÃya prÃcÅnamÃtrà patnÅ dÅk«ayantÅndrasya vai prÃcÅnamÃtrendriyaæ striyÃ÷ prajà yat prÃcÅnamÃtrà patnÅ dÅk«ayantÅndriyam asyÃæ dadhÃti yonir vai dÅk«itasya dÅk«itavimitaæ jarÃyu k­«ïÃjinam ulbaæ dÅk«itavÃso nÃbhir mekhalà garbho dÅk«ita÷ svaæ và etad yoniæ dÅk«ita ÃÓaye tasmÃd dÅk«itena dÅk«itavimitÃn nÃn­tubhi÷ kramyam e«a hy etasya yonir ato hy e«o 'dhi prajÃyate garbho dÅk«ito yad ­ta Ãvi÷kurvÅta datvanto garbhà jÃyeran yad an­tu smayeta tejo 'sya parÃpÃtukaæ syÃt tasmÃn nÃn­tu smetavyaæ tejaso 'parÃpÃtÃyÃjÃto vai puru«a÷ sa vai yaj¤enaiva jÃyate sa vai tarhy eva jÃyate yarhy ada÷ some krÅte prorïutà ito 'gre prorïute 'tho hy agre puru«o jÃyate sa vai tarhy eva sarvo jÃyate yarhy ado 'po 'vabh­tham abhyavaiti tarhi sa tasmÃt sarvo nirmucyate triv­tà vai stomena prajÃpati÷ prajà as­jata yat triv­n mekhalà bhavati prajananÃya triv­d vai vajra udaraæ v­tra÷ pÃpmà k«ud bhrÃt­vya÷ puru«asya yan mekhalÃæ paryasyate vajram eva sapatnÃya bhrÃt­vyÃya praharati yaæ dvi«yÃt taæ tarhi manasà dhyÃyed vajram evÃsmai praharati st­ïuta evÃÇgiraso vai svaryanto yatra mekhalÃ÷ saænyÃsyaæs tata÷ Óaro 'jÃyata tasmä Óaramayy Ærg và o«adhaya Ærjaæ và etan madhyata Ãtmano dhatte prajÃnÃæ ca yoktreïa patnÅ saænahyate mekhalayà dÅk«ito 'tho mithunatvÃyordhvaæ vai puru«asya nÃbher medhyam avÃcÅnam amedhyaæ yan mekhalÃæ paryasyate medhyasya cÃmedhyasya ca vidh­tyai devatÃbhyo và e«a medhÃyÃtmÃnam Ãlabhate yo dÅk«ate badhnÅta iva và etad ÃtmÃnaæ yan mekhalÃæ paryasyate tasmÃd và etasyÃnnam annÃdyam Ãrta iva hy e«a baddhas tasmÃd u baddhasyÃnnam annÃdyaæ yathà và iha garagÅr evaæ và e«o 'mu«miæl loke yo dÅk«itasyÃnnam atti yaj¤ena tv evÃsya tatà unmuktir havir vai dÅk«ito yad asya juhuyÃt tam eva juhuyÃt pramÃyuka÷ syÃt sarvÃbhyo và e«a devatÃbhyà ÃpyÃyate yo dÅk«ate yad asya juhuyÃd yaj¤am asya viduhyÃd upadhÅto 'sya yaj¤a÷ syÃt taæ và etad Ãgate kÃle sarvaæ saæsphÅtaæ yaj¤aæ devatÃbhyo duhet tredhà và etasya pÃpmÃnaæ vibhajante yo dÅk«ate yo 'syÃnnam atti sa t­tÅyaæ yo 'syÃÓlÅlaæ kÅrtayati sa t­tÅyaæ yà enaæ pipÅlikà daÓanti tÃs t­tÅyaæ tasmÃd và etasyÃnnam annÃdyaæ tasmÃd asyÃÓlÅlaæ na kÅrtayitavyaæ tasmÃd dÅk«itavÃso 'bhartavyam atra hi tÃ÷ pipÅlikà yà enaæ daÓanti //MS_3,6.7// \<ÃÓaye : FN emended. Ed.: ÃÓayet>\ dak«iïà vai deve«v ÃsÅd yaj¤o 'sure«u tÃæ dak«iïÃæ yaj¤o 'bhyakÃmayata tÃm abhiparyÃvartata tÃæ samabhavat sa indro 'ved yo và asmÃd yone÷ saæbhavi«yati sa idaæ bhavi«yatÅti tÃm indra÷ prÃviÓat tatà indra÷ samabhavat tatà indro 'jÃyata sa jÃyamÃno 'ved yo và asmÃd yoner anyo mat saæbhavi«yati mÃd­k saæbhavi«yatÅti tayà sahopave«Âayann ajÃyata yan nyave«Âayat tasmÃn nive«Âità yan nive«ÂyamÃnà ÓyÃvÃbhavat tasmÃt k­«ïendraæ ca và e«a prepsati dak«iïÃæ cendrasya ca khalu và etad yonim Ãlabdha dak«iïÃyÃÓ cÃtmÃnam atho sayonim eva yaj¤am Ãlabhate k­«iæ susasyÃm utk­«Ã iti vi«Ãïayà bhÆmyÃm upahanti k­«im evÃsya sasyena samardhayati yaju«Ã kaï¬Æyate yaju«Ã hi manu«yÃ÷ kaï¬Æyante vyÃv­ttyai yaju«Ã kaï¬Æyate tasmÃd prajà apÃmaæbhavi«ïava÷ pÃmaæbhavi«ïava÷ prajÃ÷ syur yad ayaju«Ã kaï¬Æyeta supippalà o«adhÅs k­dhÅti Óira÷ kaï¬Æyata o«adhÅr eva phalaæ grÃhayati tasmÃd o«adhaya÷ ÓÅr«an phalaæ g­hïanti vÃg vai s­«Âà caturdhà vyabhavat tato yà atyaricyata sà vanaspatÅn prÃviÓat sai«Ã yÃk«e yà dundubhau yà tÆïave yà vÅïÃyÃæ daï¬aæ prayachati tÃm evÃsmai vÃcaæ prayachaty atho vajram evÃsmai prayachati gopÅthÃyÃsyadaghnaæ prayachaty etÃvatÅ hÅyaæ vÃg vadaty atho etÃvatÅ hi vÃcà vÅryaæ kriyate yad var«ÅyÃæsaæ prayachet svÃæ vÃcaæ maitrÃvaruïo vibhajet taæ Óva÷sutyÃyÃæ maitrÃvaruïÃya prayachati tÃæ Óvo bhÆte maitrÃvaruïa ­tvigbhyo vibhajati // hotar yaja potar yaja ne«Âar yaja // iti sà saha va«aÂkÃreïÃhavanÅyaæ gachati tÃæ puro 'dhvaryur vibhajati // hotar yaja potar yaja ne«Âar yaja // ity adhvaryu÷ puro vÃcaæ vibhajati maitrÃvaruïa÷ paÓcÃt // svÃhà yaj¤aæ manasà // iti manasà yaj¤am abhigachanti tata eva yaj¤am Ãlabdha svÃhà diva÷ svÃhà p­thivyÃ÷ iti dyÃvÃp­thivÅ và anv antarik«aæ yaj¤a upaÓritas tata eva yaj¤am Ãlabdha svÃhoror antarik«Ãd ity antarik«aæ vai yaj¤o yadi vÃto yadi và paÓavas tata eva yaj¤am Ãlabdha svÃhà vÃtÃt parig­hïÃmi svÃhety ayaæ vÃva ya÷ pavata e«a yaj¤as tam evÃlabdha vÃcaæ yachati yaj¤aæ và etad yachati yad vÃcaæ vis­jed yaj¤aæ vis­jet tad Ãhu÷ punar dÅk«ayitvà vÃg yantavyeti yat punar dÅk«ayed ÃhutÅr atirecayed vai«ïavÅm anÆcya vÃg yantavyà vi«ïur vai yaj¤o yaj¤am evÃlabdhÃgnÃvai«ïavÅm anÆcya vÃg yantavyÃgnir vai sarvà devatà vi«ïur yaj¤o devatÃÓ caiva yaj¤aæ cÃlabdha sÃrasvatÅm anÆcya vÃg yantavyà vÃg vai sarasvatÅ vÃcà yaj¤a÷ saætato vÃcaiva yaj¤aæ saætanoti bÃrhaspatyÃm anÆcya vÃg yantavyà brahma vai b­haspatir brahmaïà yaj¤a÷ saæhito brahmaïaiva yaj¤aæ saædadhÃti //MS_3,6.8// \\ @<[Page III,72]>@ dÅk«ito 'yam asà Ãmu«yÃyaïa÷ // ity udvadati và Ãha priyo vai devÃnÃæ dÅk«ito devebhya evainaæ prÃha trir Ãha tri«atyà hi devà atho trayo và ime lokà ebhya evainaæ lokebhyà Ãvedayati tasmÃd dÅk«itaæ dÆrä Ó­ïvanty ebhyo hy enaæ lokebhyà Ãvedayati nak«atraæ d­«Âvà vÃcaæ vis­jate dvau và ­tÆ ahaÓ ca rÃtriÓ cÃnyam eva ­tuæ saæprÃpya vÃcaæ vis­jate vrataæ carateti vÃcaæ vis­jate vrataæ hy etasya vratena yaj¤a÷ saætato vratenaiva yaj¤aæ saætanoti daivÅæ dhiyaæ manÃmahà iti yaju«Ã hastà avanenikte yaju«Ã hi manu«yà avanenijate vyÃv­ttyai brahmaïa÷ sadevatvÃyÃtho Ãpo me dÅk«Ãæ net pramu«ïÃn ity annaæ vai manu«yebhyà udabÅbhatsata tad evà manu«ye«v adidhÅr«aæs tad Ãpo 'bruvan vayaæ va etÃæ ÓundhÃmÃthopÃvartasveti tato 'nnaæ manu«yÃn upÃvartanta ta idam annaæ manu«ye«u dh­taæ tasmÃd brÃhmaïa ÃhÃryà Ãh­te hastà avanenijÅtÃnnÃdyasyÃvaruddhyay atho annÃya và etad ÃtmÃnaæ pÃvayate ye devà manujÃtà manoyujà iti vrataæ vratayaty ete vai devà manujÃtà manoyujo yad ime prÃïà e«Ã và asminn etarhi devatà tÃæ prÅïÃti tasyÃæ hutaæ vratayati yad eto 'nyathà vratayet prÃïair enaæ vyardhayet pramÃyuka÷ syÃt tvam agne vratapà asÅti vadet svapsyant suptvà và prabudhya yadi và dÅk«itavÃdaæ vaded agnir vai devÃnÃæ vratapatis tasmÃd evÃdhi vratam Ãlabhate nottÃna÷ ÓayÅta yad uttÃna÷ ÓayÅteme lokà yayeyur nÃgner adhi parÃÇ paryÃvarteta yat paryÃvarteta yaj¤Ãt paryÃvarteta nÃnyatradÅk«itaæ dÅk«itavimitÃnt sÆryo 'bhinimrocen nÃbhyudiyÃd dÅk«itavratam eva tad yaj¤o vai devÃnÃæ na samabhavat taæ bh­tyà samabhÃvayan yad bh­tiæ vanute yaj¤asya saæbhÆtyai rÃsveyat someti yad brÆyÃd etÃvad asya syÃn na bhÆyo yad Ãhà bhÆyo bharety aparimitasyÃvaruddhyai deva÷ savità vasor vasudÃveti savit­prasÆta evaitÃbhir devatÃbhir upa pratig­hïÃty Ãtmano 'hiæsÃyai vÃyur gopÃs tva«ÂÃdhipati÷ pÆ«Ã pratigrahÅteti vÃyum evÃsÃæ goptÃram akas tva«ÂÃram adhipatiæ pÆ«aïaæ pratigrahÅtÃram Ãpo vai yaj¤o yad apo dÅk«ito 'vagÃheta yaj¤am avak­ÓnÅyÃd yad Ãha devÅr Ãpo apÃæ napÃd iti yad evÃsÃæ yaj¤iyaæ medhyaæ tan nÃkrÃmati yad apo dÅk«ito 'vagÃheta vihradinÅ÷ syus tasmÃn nÃvagÃheta yady avagÃheta lo«Âaæ vim­ïaæs taret tam eva setum anusaætarati na vai dÅk«itaæ tarantaæ devatà anutaranty araïibhyÃæ saha tarati sahaiva devatÃbhis tarati na vai dÅk«itaæ tarantaæ yaj¤o 'nutarati rathÃÇgena saha tarati sahaiva yaj¤ena tarati //MS_3,6.9// amuæ và Ãdityaæ sarvà vÃco gachanti tà udyati sarvÃ÷ s­jyante yad Ãha yÃ÷ paÓÆnÃm ­«abhe vÃcà iti s­jyamÃnÃæ và etad vÃcaæ punar Ãlabhate vÃyave tveti na«ÂÃm anudiÓati varuïÃya tvety apsu magnÃæ rudrÃya tveti mahÃdevÃhatÃæ nir­tyai tvety avasannÃm indrÃya tveti vle«kahatÃæ yà và saæÓÅyeta marudbhyas tveti hrÃdunihatÃm ete vai devà bh­tyà skannabhÃgÃs tÃn eva prÅïÃti devebhyo và anyà dak«iïà dÅyante manu«yebhyo 'nyà età vai devebhya÷ pratyak«aæ dak«iïà dÅyanta etÃbhir vai bhÆyo 'varunddhe yad u cetarÃbhir devÃÓ ca và asurÃÓ cÃspardhantaitÃvÃn vai tarhi yaj¤a ÃsÅd agnihotraæ darÓapaurïamÃsau cÃturmÃsyÃni te devà yaj¤am apaÓyaæs tenÃdÅk«anta te«Ãæ yad agnihotram ÃsÅt tad vratam upÃyaæs tasmÃd vivratena bhavitavyaæ dvir hy agnihotraæ hÆyate yad agnÅ«omÅyaæ pÆrïamÃse havir ÃsÅt tam agnÅ«omÅyaæ pÆrvedyu÷ paÓum Ãlabhanta yad aindrÃgnam amÃvÃsyÃyÃæ tam Ãgneyaæ Óvo bhÆte paÓum Ãlabhanta vaiÓvadevaæ prÃta÷savanam akurvata varuïapraghÃsÃn mÃdhyaædinaæ savanaæ sÃkamedhÃn pit­yaj¤aæ tryambakÃs tat t­tÅyasavanaæ tasmÃt t­tÅyasavane viÓvaæ rÆpaæ Óasyate viÓvaæ hy etad rÆpaæ tam e«Ãæ yaj¤am asurà ïÃnvavÃyaæs tena và enÃn apÃnudanta tato devà abhavan parÃsurÃs tad ya evaæ veda bhavaty Ãtmanà parÃsya bhrÃt­vyo bhavati te 'dhv­to 'yam abhÆd ity apÃkrÃmaæs tad adhvarasyÃdhvaratvaæ tasmÃd ekavratena bhavitavyaæ sak­d dhy agnihotraæ hÆyate // \\ iti t­tÅyakÃï¬a ÃgnÃvai«ïavaæ nÃma «a«Âha÷ prapÃÂhaka÷ //MS_3,6.10// @<[Page III,75]>@ akÊptaæ và idam ÃsÅd diÓo và imà na prÃjÃnaæs tad devà anyo 'nyasminn aichaæs tan nÃvindaæs te devà aditim abruvaæs tvayà mukhenemà diÓa÷ prajÃnÃmeti sÃbravÅd bhÃgo me 'stv iti v­ïÅ«vety abruvan sÃbravÅn maddevatyam eva prÃyaïÅyam asan maddevatyam udayanÅyaæ mÃm evÃnuprÃyÃtha mÃm anÆdayÃtheti sa e«a ÃdityaÓ carur aditiæ và etad anuprayanty aditim anÆdyanti tato và imà diÓa÷ prÃjÃnan pathyÃæ yajati imÃm eva tena diÓa÷ prÃjÃnan yad agnim imÃæ tena yat somam imÃæ tena yat savitÃram imÃæ tena yad aditim iyaæ và aditir Ærdhvà và asyà dig ÆrdhvÃm eva tena diÓaæ prÃjÃnaæs tato và akalpatÃkÊptasya vai kÊptyai prÃyaïÅyas tad ya evaæ vidvÃn prÃyaïÅyena carati kalpate kalpante hÃsmà ­tavas tato và imà diÓo 'nvapaÓyan yat pathyÃæ yajatÅmÃm eva tena diÓam anvapaÓyan yad agnÅ«omau cak«u«Å và agnÅ«omav anu tÃbhyÃæ samapaÓyan yat savitÃraæ savit­prasÆtà evemà diÓo 'nvapaÓyan yad aditim iyaæ và aditir asyÃæ vai prati«ÂhÃya devà yaj¤am atanvata yat prathyÃæ yajati vÃg vai pathyà vÃcam evÃvarunddhe yad agniæ devatÃs tena yat somaæ yaj¤aæ tena yat savitÃraæ prasÆtyai yad aditim Ãdityà và imÃ÷ prajÃs tà evÃvÃruddha tà Ãdyà ak­ta yad vai yaj¤asyÃntaryanti tac chidraæ tena yaj¤a÷ sravati tena yajamÃno 'gnaye samavadyaty agnir vai sami«Âir agni÷ prati«Âhiti÷ sami«Âyà eva prati«Âhityà agniæ prathamaæ yajaty agnim uttamaæ samÃnÅ và e«Ã devatà pÃÇktatvÃya pÃÇkto yaj¤o yÃvÃn eva yaj¤as tam Ãlabdha svastiæ yajati yaj¤asya svastyai pathyÃæ yajati vÃg vai pathyà vÃcam evÃnuprayanti tÃm uttamÃm udayanÅye yajati vÃg vai pathyà vÃcam evÃnÆdyanti marutvatÅ÷ pathyÃyà ­co bhavanti devaviÓà vai maruto devaviÓÃm evÃcÅkÊpat tÃæ ÓÃntÃæ kÊptÃæ manu«yaviÓà anukalpante stenabhavi«ïur havir bhavati //MS_3,7.1// \\ \\ \\ ju«ÃïenÃnya ÃjyabhÃgà ijyante 'thÃtra ­cobhayato yajati dra¬himne 'ÓithiratvÃya saptadaÓa sÃmidhenÅ÷ kÃryÃ÷ pa¤ca ­tavo dvÃdaÓa mÃsà e«a saævatsara÷ saævatsarÃd evÃdhi yaj¤amukhaæ pratanute tad Ãhu÷ pa¤cadaÓa sÃmidhenÅ÷ kÃryà na saptadaÓa saævatsarÅyasyaivÃyanasya saptadaÓa kÃryÃ÷ saævatsarasyà ­ddhyà iti tan na sÆrk«yaæ sapatadaÓaiva kÃryÃ÷ prayÃjavat syÃt prÃyaïÅyam ananuyÃjam anuyÃjavat syÃd udayanÅyam aprayÃjam ubhayato và etat prayÃjÃnuyÃjà yaj¤am abhisaædhÅyate samÃno hy e«a yaj¤o ni«këaæ ca mek«aïaæ ca nidadhÃti tena yaj¤a÷ saætata Ãtmà vai prayÃjÃ÷ prayÃjÃnuyÃjà devak«etraæ yaj¤o devak«etram ÃkramamÃïa÷ prajÃm antariyÃd yad anuyÃjÃn antariyÃt prayÃjavat syÃt prÃyaïÅyam anuyÃjavad anuyÃjavat syÃd udayanÅyaæ prayÃjavat payasi prÃyaïÅya÷ syÃt payasy udayaïÅyo 'pÃæ và eta¤ Óukriyam apÃm eva Óukriyam avarunddhe paÓavo vai Óukriyaæ paÓÆn evÃvarunddhe 'tho prÃyaïe ca vÃvÃsmà etad udayane ca paÓÆn dadhÃty Ãditya÷ prÃyaïÅya÷ syÃd Ãditya udayanÅya iyaæ và aditir asyÃæ và etad yaj¤amukhena pratiti«Âhaty asyÃm upari«ÂÃd yatra vai yaj¤asyÃrdhe 'gre sam­ddhaæ kriyate kriyamÃïaækriyamÃnaæ ha và asya sam­dhyate saæsthÃpyaæ prÃyaïÅyaæ yaj¤asya sam­ddhyai yÃ÷ prÃyaïÅye 'nuvÃkyÃs tà udayanÅye yÃjyÃ÷ syur yà udayanÅye 'nuvÃkyÃs tÃ÷ prÃyaïÅye yÃjyÃ÷ syu÷ patha÷ pratipraj¤Ãtyay atho anusaætatyai yad ato 'nyathà kuryuÓ chambaÂkuryu÷ //MS_3,7.2// iyaæ vai kadrÆr vÃk suparïÅ chandÃæsi sauparïÃni gÃyatrÅ tri«Âub jagatÅ sà vai kadrÆ÷ suparïÅm ÃtmÃnam ajayat sÃbravÅt somam Ãhara tenÃtmÃnaæ ni«krÅïÅsveti sà chandÃæsi prai«yad amuta÷ somam Ãharata tena mà ni«krÅïÅteti tato jagaty udapatat sà paÓubhiÓ cÃgachad dÅk«ayà ca tasmÃt paÓavà iti jagatÅm Ãhus tasmÃd yadà paÓÆn vindate 'tha dÅk«ate tatas tri«Âub udapatat sà dak«iïayà cÃgachat tapasà ca tasmÃt tri«Âubho loke dak«iïà dÅyante tasmÃd u madhyaædine tapas tapanÅyam iti tato gÃyatry udapatat sà somam Ãharat tam ÃhriyamÃïaæ sÃmigandharvo viÓvÃvasur Ãmu«ïÃt sa tisro rÃtrÅr upah­to 'vasat tasmÃt tisro rÃtrÅ÷ krÅto vasati te 'bruvan punar yÃcÃmahà iti te devà abruvan strÅkÃmà vai gandharvà vÃcam eva saæbh­tya yathà yo«id anapak«eyatameva tayà ni«krÅïÃmeti taæ vai nirakrÅïaæs tasmÃd Ãhur vÃg vai somakrayaïÅ vÃcaæ và etad gavà ni«krÅïÃtÅti te 'bruvann anv ­tÅyÃmahà iti tÃm anv ÃrtÅyanta tad an­tasya janma tad ya evaæ vidvÃnt satyÃn­tÃæ vÃcaæ vadati na hainaæ druïÃti te 'bruvan vihvayÃmahà iti tÃæ vyahvayanta gÃthÃæ devà agÃyan brahma gandharvà avadan sà devÃn upÃvartata tasmÃd vivÃhe gÃthà gÅyate tasmÃd gÃyant striyÃ÷ priyas tad ya evaæ vidvÃn gÃthÃæ gÃyan hastaæ g­hïÃti saæ hi jÅryata÷ sarvam Ãyur ito nÃrtiæ nÅtas tad Ãhur à vai sà punar agachan naiva kiæ cana somakrayaïÅti //MS_3,7.3// \\ yà dvirÆpà sà vÃrtraghnÅ yat tayà krÅïÅyÃj jÃyukam asya rëÂraæ syÃd atha yasya tÃd­Óy anustaraïÅ bhavati tÃjag e«Ãm apara÷ pramÅyate yà rohiïÅ k­«ïÃk«Å k­«ïavÃlà k­«ïaÓaphà sà pit­devatyà yat tayà krÅïÅyÃt pramÃyuko yajamÃna÷ syÃd atha yasya tÃd­Óy anustaraïÅ bhavaty ­tumad e«Ãm apara÷ pramÅyate yÃruïà babhrulomnÅ ÓvetopakÃÓà Óucyadak«Å tat somakrayaïyà rÆpaæ svenaiva rÆpeïa krÅyate kÃïà syÃd akharvà Óroïà saptaÓaphà tathà sarvayà krÅyata ekahÃyanyÃkrayyà vÃg vai somakrayaïÅ tasmÃt prajÃ÷ saævatsare vÃcaæ vadanty apsu krayya o«adhayo vai soma Ãpà o«adhÅnÃæ rasas tathà sa rasa÷ kriyate kraye và ahaæ somasya t­tÅyaæ savanam avarundhe vedeti ha smÃhÃruïa aupaveÓi÷ paÓavo vai t­tÅyaæ savanaæ paÓÆnÃæ carma yac carmaïi nivapati tenaiva t­tÅyaæ savanam avarunddhe rohite nivapati tasmÃt paÓÆnÃæ rohitarÆpam Ãna¬uhe nivapaty ana¬vÃn vai sarvÃïi vayÃæsi paÓÆnÃæ sarvÃny eva vayÃæsi paÓÆnÃm ÃptvÃvarunddhe 'tho bahv eva yaj¤asyÃvarunddhe somaæ vicinvanti pÃpavasÅyasya vyÃv­ttyay atho devebhya evainaæ Óundhanti nÃdhvaryu÷ somaæ vicinuyÃn na yajamÃno na yajamÃnasya puru«Ã nopadra«ÂÃro vicÅyamÃnasya syur yad upadra«ÂÃro vicÅyamÃnasya syu÷ k«udhaæ prajà nÅyur avartir yajamÃnaæ g­hïÅyÃt k«odhuko 'dhvaryu÷ syÃt // \\ Óundha somam Ãpannaæ nirasya // iti brÆyÃd grasitaæ và etat somasya yad Ãpannaæ grasitam ete somasya ni«khidanti ye somaæ vicinvanti tasmÃt somavikrayiïo bahu krÅïanto bahu vindamÃnÃ÷ k«odhukà grasitaæ hy ete somasya ni«khidanty ÃsmÃko 'sÅty abhitsÃra evÃsyai«a Óukras te grahà iti Óukram evÃsya g­hïÃty abhi tyaæ devaæ savitÃram iti savit­prasÆta eva g­hïÃty atichandasà g­hïÃti sarvÃïi vai chandÃæsy atichandÃ÷ sarvair evainaæ chandobhir g­hïÃti var«ma và e«Ã chandasÃæ var«mainaæ samÃnÃnÃæ gamayati pa¤cabhir g­hïÃti pÃÇkto yaj¤o yÃvÃn eva yaj¤as tam ÃlabdhaikaikÃm utsarjaæ mimÅte 'yÃtayÃmnyÃyÃtayÃmnyaiva mimÅta etÃvatÅ và ÃsÃm ekaikasyà vÅryam Ãpyate tasmÃd imÃ÷ kÃmaæ prasÃrayati kÃmaæ pratya¤cati daÓa k­tvo mimÅte daÓÃk«arà virì virÃjam evÃpnoty atho vairÃjÃ÷ paÓava÷ paÓÆn evÃvarunddhe dvir g­hïÃti dve hi savane yÃvÃn vai somo g­hÅta÷ sa yajamÃnasya yam abhyÆhati sa sadasyÃnÃæ prajÃbhyas tvety abhyúhati gotrÃdgotrÃd dhi prasarpanty o«adhayo vai somo 'parimitaæ jÅvanaæ yat parimitaæ g­hïÅyÃt parimitaæ jÅvanaæ syÃd atha yad abhyÆhaty aparimitasyÃvaruddhyai yajamÃno vai prajÃpati÷ prajà aæÓavo yat somam upanahyati prajÃnÃæ và etat prÃïam upanahyati yad Ãha prajÃs tvÃnuprÃïantv iti prÃïam Ãsu dÃdhÃra k«aumam upanahyaty au«adhaæ vai k«aumam o«adhaya÷ somasya yoni÷ sva evainaæ yonau dadhÃti yaj¤o yad agre devÃnÃm agachat taæ rak«Ãæsy ajighÃæsan sa devatà vyavÃsarpat sarvadevatyaæ vai vÃso yat k«aumam upanahyati sarvÃbhir và etad devatÃbhir yaj¤Ãd rak«Ãæsy apahanty atho sarvÃbhir eva devatÃbhir yaj¤aæ samardhayati //MS_3,7.4// \<Ãpannaæ : FN Correcturen und Conjecturen zu dem ganzen Werk.>\ \\ @<[Page III,81]>@ caturg­hÅtam Ãjyaæ bhavati catu«pÃdo vai paÓava÷ paÓÆn evÃvarunddhe hiraïyam avadhÃya juhoty Ãgneyaæ gh­tam agnijaæ hiraïyaæ satanÆr eva satejà hÆyata e«Ã và agne÷ priyà tanÆr yad gh­taæ tejo hiraïyaæ yad dhiraïyam avadhÃya juhoty agner và etat priyÃæ tanvaæ tejasà samardhayaty atho rÆpÃïy eva grÃhayati paÓavo vai gh­taæ reto hiraïyaæ yad dhiraïyam avadhÃya juhoti paÓu«u và etad reto dadhÃti tasmÃd anasthakÃd retaso 'sthÃnvanta÷ paÓava÷ prajÃyante baddhena juhoti tasmÃt paÓÆnÃæ garbhà aprapÃdukÃ÷ prapÃdukÃ÷ paÓÆnÃæ garbhÃ÷ syur yad abaddhena juhuyÃd jÆr asÅti yad vÃva javata ittham asÃ3d ittham asÃ3d iti tad asyà jÆtvaæ dh­tà manaseti manasà hi vÃcaæ dÃdhÃra ju«Âà vi«ïavà iti yaj¤ÃyaivainÃæ ju«ÂÃæ vi«ïave 'kas tasyÃs te satyasavasa÷ prasava iti vÃcà hi prasÆtaæ kriyate tanvo yantram aÓÅya svÃhety ÃÓi«am evÃÓÃste Óukram asi candram asÅty uddharati svargasya lokasya sama«Âyai vÃg vai somakrayaïÅ ÓÃsti vÃvainÃm etat tasmÃt prajÃ÷ s­«Âvà prajÃyante vatso jÃta÷ stanam ichati stanaæ kumÃra ichati cid asÅti yad vÃva cikitsata ittham asÃ3d ittham asÃ3d iti tad asyÃÓ cittvaæ manÃsÅti yad dhi manasà manyate yan manasÃbhigachati tad vÃcà vadati dhÅr asÅti yad vÃva dhyÃyatÅittham asÃ3d ittham asÃ3d iti tad asyà dhÅtvaæ dak«iïÃsÅti yat svid vÃcà dÅyate tad asyà dak«iïÃtvaæ yaj¤iyÃsÅti vÃg ghi yaj¤iyà k«atriyÃsÅti yaæ hi vÃg ju«ate sa k«atriyo 'ditir asy ubhayata÷ÓÅr«ïÅti yat svid Ãditya÷ prÃyaïÅya Ãditya udayanÅyas tad asyà ubhayata÷ÓÅr«atvaæ sà na÷ suprÃcÅ supratÅcÅ bhaveti suprÃcÅ hy e«Ã prÃyaïÅye supratÅcy udayanÅye //MS_3,7.5// \\ yat karïag­hÅtayà krÅïÅyÃd vÃrtraghnÅ syÃd ya¤ Ó­ÇgÃbhihitayà manu«yadevatyà yat padi baddhayà pit­devatyà yad abaddhayÃyatà syÃd yad Ãha mitras tvà padi badhnÃtv iti mitrasyaivainÃæ pÃÓena yachati pÆ«Ãdhvana÷ pÃtv itÅyaæ vai pÆ«eyam evÃsyà adhvÃnaæ saæbharatÅndrÃyÃdhyak«ÃyetÅndro vai devÃnÃm oji«Âhas tam evÃsyà adhyak«am akar anu tvà mÃtà manyatÃm anu pitety anumata evainaæ mÃtrà pitrà bhrÃtrà sakhyà krÅïÃti sà devi devam achehÅti devÅ hy e«Ã deva÷ soma indrÃya somam itÅndrÃya hy e«Ã somam achaiti rurdras tvÃvartayatv iti rudram evÃsyÃ÷ parastÃd dadhÃti svasti somasakhà punar ehÅti pratyak«am evÃlabdha rudrÃya và etat paÓÆn apidadhÃti yad Ãha rudras tvÃvartayatu yad Ãha svasti somasakhà punar ehÅti svastim evÃsyai punar Ãv­ttÃyai dadhÃti vÃg vai somakrayaïÅ sà devarÆpÃïi praviÓati yad Ãha vasvy asi rudrÃsÅtÅdam asÅdam asÅti vÃg vainÃm etad Ãha yadyad bhavati yad và etat kiæca vadaty etÃæ và etad ÃptvÃvarunddhe «a padÃny anu ni«krÃmati «a¬ và ahÃni vÃg vibhajyate na vai «a«Âham ahar vÃg ativadati sarvà vai «a«Âhe 'han vÃg Ãpyate yÃvaty eva vÃk tÃm Ãpnoti dak«iïenÃrdhena dak«iïam ardham anu ni«krÃmati tasmÃd dak«iïena hastenÃnnam adyate tasmÃd dak«iïo 'rdha Ãtmano vÅryavattaras tasmÃd dak«iïam ardhaæ vayÃæsy anu paryÃvartante saptame pade juhoti sapta chandÃæsi chandÃæsi vÃg yÃvaty eva vÃk tÃm ÃhutyÃptvÃvarunddhe sapta chandÃæsi sapta hotrÃ÷ sapta grÃmyÃ÷ paÓava÷ paÓÆæs tÃn evÃvarunddhe b­haspati« Âvà sumne ramïÃtv iti brahma vai b­haspatir brahmaïaivainÃæ yachati rudro vasubhir Ãcaka iti rudram evÃsyà vasubhir ÃkartÃram aka÷ p­thivyÃs tvà mÆrdhann ÃjigharmÅty e«a vai p­thivyà mÆrdhà yad devayajanam i¬ÃyÃs pada iti gaur và i¬Ã tasyà và etat padaæ gh­tavati svÃheti svÃhÃkÃreïaivainÃæ yachati //MS_3,7.6// \\ hiraïyaæ nidhÃya juhoty agnimaty eva juhoty Ãyatanavaty andho 'dhvaryu÷ syÃd yad anÃyatane juhuyÃt paÓavo vai gh­taæ paÓava÷ padaæ vajraæ sphyo yat sphyena padaæ parilikhati vajreïa và etad yajamÃnÃya paÓÆn parig­hïÃti vi«ÃïayÃnuparilikhati sayonÅn evÃsmai paÓÆn parig­hïÃti sthÃlyÃæ padaæ saævapaty asyà và e«Ãdhikriyata iyaæ hi paÓÆnÃæ yoni÷ sva evainÃn yonau dadhÃti Óocanti và etat paÓavo yoneÓ chinnà yad apa upas­jati Óamayaty eva yajamÃnÃya padaæ prayachati tad adhvaryur apaÓur bhavati yajamÃnÃya hi paÓÆnt saæprÃdÃd yad Ãha tava rÃyà iti tad adhvaryuæ paÓu«v Ãbhajati tenÃdhvaryu÷ paÓumÃn g­he«u padaæ nidadhÃti g­he«v evÃsya paÓÆn dadhÃti svargo vai loka ÃhavanÅyo yad ÃhavanÅya upavaped anyaloke 'sya paÓÆn dadhyÃd gÃrhapatyà upavapati gÃrhapatyaæ hi paÓavo 'nÆpa ti«Âhante paÓubhir evainaæ samya¤caæ dadhÃti paÓavo vai padam agnÅ rudro yad agnimaty upavaped rudrÃyÃsya paÓÆn dadhyÃd yatra ÓÃntaæ tad upopyaæ paÓÆnÃm apradÃhÃya yat somakrayaïyà patnÅæ saækÓÃpayanti mithunatvÃya tva«Ârimantas tveti tva«Âà hi rÆpÃïi vikaroti sapemeti sapÃd dhi prajÃ÷ prajÃyante sÆryasya cak«ur Ãruham ity e«a và aparipara÷ panthà arak«asyo yenÃsà Ãditya ety amu«ya và etad Ãdityasya patha iti v­ïakti vindate vasv iti vaso hy e«a vindate ya÷ somaæ krÅïÃti // somavikrayint somaæ te krÅïÃni mahÃntaæ bahv arhaæ bahu ÓobhamÃnaæ kalayà te krÅïÃni ku«Âayà te krÅïÃni Óaphena te krÅïÃni padà te krÅïÃni // iti gor và etan mahimÃnam udÃca«Âe 'tho mahayaty evainÃm atho ak«araÓo và etad yaj¤aæ mimÅte suvÃÇ nabhrì aÇgÃre bambhÃrà ity ete vai devÃnÃæ somarak«aya etebhyo và adhi chandÃæsi somam Ãharaæs tebhya evainÃm anudiÓaty atho yad evÃtra yaj¤asyopaÓli«Âaæ tat parikrÅïÅte daÓabhi÷ krÅïÃti daÓÃk«arà viràtathà vairÃja÷ kriyata ekÃdaÓabhi÷ krÅïÃti daÓa vai paÓo÷ prÃïà ÃtmaikÃdaÓas tathà sarva÷ kriyate dhenvà krÅïÃty ÃÓiram evÃsya krÅïÃty atho vÃcam eva g­hïÃti hiraïyena krÅïÃti Óukram evÃsya krÅïÃty atho teja eva g­hïÃti vÃsasà krÅïÃti sarvadevatyam evÃsya krÅïÃty ajayà krÅïÃti tapa evÃsya krÅïÃti yatra và adaÓ chandÃæsi somam Ãharaæs tÃni tamasà na prÃjÃnaæs tato gÃyatry ajÃm ÃdÃyodapatat sà và ebhya÷ prÃrocayat tato vai chandÃæsi somam Ãharaæs tat somaæ nà ÃjÃm iti vÃvÃjÃna¬uhà krÅïÃti vahny evÃsya krÅïÃty ­«abheïa krÅïÃti sendram eva krÅïÃti yad ­«abheïa krÅïÅyÃt prajÃpatinà vikrÅïÅta vatsatareïa sÃï¬ena krayyasyendram aha÷ krÅïÃti na prajÃpatinà vikrÅïÅte mithunÃbhyÃæ gobhyÃæ krÅïÃti mithunam evÃsya krÅïÃti //MS_3,7.7// \\ \\ \\ somo và amutrÃsÅt te devà gÃyatrÅæ prÃhiïvann amuæ somam Ãhareti sà vitataæ yaj¤am avÃpaÓyat saik«ata yad yaj¤asyÃntare«yÃmy ÃtmÃnam antare«yÃmÅti tasyai và etaæ somo jÅvagrahaæ prÃbravÅt svajà asi svabhÆr asÅti somasya và e«a jÅvagraha÷ somasya và etaj jÅvagrahaæ g­hïÅte nÃdhvaryu÷ san nÃrtim Ãrchati ya evaæ veda varuïo và e«a etarhi varuïadevatyo yarhy upanaddho varuïa enaæ bhÆtvà praviÓed yad Ãha mitro nà ehi sumitradhà iti mitram evainam aka÷ Óamayaty evendrasyorum ÃviÓa dak«iïam ity aindro vai yaj¤a indra÷ somasya yoni÷ sva evainaæ yonau dadhÃtÅndro và etam agrà Ãgatam ÆrÆ nyag­hïÅta tÃæ và etad anuk­tim Ærà ÃsÃdayate 'porïute yathà Óreyasy Ãyaty aporïuta evaæ tad urv antarik«aæ vÅhÅty antarik«adevatyo và e«a etarhi pracyuta ito 'prÃpto 'mutrÃdityÃ÷ sadà ÃsÅdety Ãdityo vai yaj¤o 'diti÷ somasya yoni÷ sva evainaæ yonau dadhÃti varuïaæ và enam etat santaæ mitram akas tad enaæ svayà devatayà vyardhayati yad Ãha // astabhnÃd dyÃm ­«abho antarik«am amimÅta varimÃïaæ p­thivyÃ÷ / ÃsÅdad viÓvà bhuvanÃni samrì viÓvet tÃni varuïasya vratÃni // iti varuïam evainam aka÷ svayaivainaæ devatayà samardhayati vane«u vy antarik«aæ tatÃneti vÃsasà paryÃïahyati sarvadevatyaæ vai vÃsa÷ sarvÃbhir và etad devatÃbhir yaj¤aæ krÅtaæ pariÓrayati dhÆr asi dhvara dhvarantam ity Ãha rak«asÃæ dhvarÃyai rak«asÃmantarityai vÃruïam asi varuïas tvottabhnÃtv iti vÃruïaæ hy e«a etarhi varuïadevatyaæ manasÃcha yanti mahimÃnam evÃsyÃcha yanty anasà vahanti tasmÃd anovÃhyam o«adhaya÷ phalaæ pacyante ÓÅr«ÃhÃryam o«adhaya÷ phalaæ pacyeran yat somaæ krÅtaæ ÓÅr«ïà hareyus tasmÃd girà o«adhaya÷ ÓÅr«ÃhÃryaæ phalaæ pacyante ÓÅr«ïà hi somaæ krÅtaæ haranti pracyavasva bhuvanaspatà iti bhÆtÃnÃæ hy e«a patir viÓvÃny abhi dhÃmÃnÅti viÓvÃni hy e«a dhÃmÃny abhi pracyavate mà tvà paripariïo mà paripanthino mà tvà v­kà aghÃyavo vidann iti yatra và enam ada ÃhriyamÃïaæ sÃmigandharvo viÓvÃvasur amu«ïÃt tÃd­Óebhyo vÃvÃsmà etad rak«obhyo bhÅ«Ã svastim akar varuïo và e«a krÅto yajamÃnasya g­ham ohyate sa ÅÓvaro 'ÓÃnto yajamÃnaæ hiæsitor yad Ãha namo mitrasya varuïasya cak«asà iti Óamayaty eva ÓÃnta evohyate yajamÃnasyÃhiæsÃyai sarvÃbhyo và e«a devatÃbhyà uhyate yad ekolmukena pratiti«Âhet pit­devatyo 'sya yaj¤a÷ syÃd agnir mahat samÃdheyo 'gnir vai sarvà devatÃ÷ sarvÃbhir và etad devatÃbhir yaj¤am Ãyantaæ pratiti«Âhaty agnÅ«omau và etau saæbhavato yajamÃnaæ và età abhisaæbhavetÃæ yajamÃnasya và paÓÆæs tad ya e«a paÓur dhÃryate tam eva bhÃgadheyam abhisaæbhavato devatà và etaæ paÓuæ dhÃryamÃïaæ nÃbhiprÃcyavantÃsmin yaj¤a ÃÓaæsamÃnÃd yo 'yam itaras tam agnÅ«omà upaprÃcyavetÃæ tasmÃd e«o 'gnÅ«omÅyo 'gnÅ«omÃbhyÃæ và e«a medhÃyÃtmÃnam Ãlabhate yo dÅk«ate sa và etenaiva paÓÆn ÃtmÃnaæ ni«krÅïÅte sthÆla÷ pÅvà syÃd Ãtmano ni«krÅtyai tasmÃd agnÅ«omÅyasya paÓor nÃÓitavyaæ puru«o hy etenÃtmÃnaæ ni«krÅïÅte tasmÃd agnÅ«omÅye saæsthite yajamÃnasya g­he 'Óitavyaæ tarhi ni«krÅto 'n­ïo vÃrtraghnaæ và etat somo vai v­tra÷ pÆrvedyur và indro v­tram ahan pÆrvedyur vÃvainam etat s­tvÃthÃparedyur abhi«uïoti varuïapÃÓÃbhyÃæ và e«o 'bhidhÅyate yo dÅk«ate 'horÃtre varuïapÃÓau yad divà saæsthÃpayed anunmukto varuïapÃÓÃbhyÃæ syÃn naktaæ saæsthÃpyo varuïapÃÓÃbhyÃm evonmucyata Ãtmano 'hiæsÃyai //MS_3,7.8// yukto 'nyo 'na¬vÃn bhavati vimukto 'nyo 'thÃtithyaæ nirvapati yaj¤asya saætatyai patnyà hastÃn nirvapati patnÅ vai pÃrÅïahyasyeÓe patnyaiva rÃtam anumataæ kriyate yad vai patnÅ yaj¤e karoti tan mithunaæ mithunatvÃya vai patnyà hastÃn nirvapaty e«a vai patnyà yaj¤asyÃnvÃrambho yad yaj¤e karoty anvÃrambhÃya vai patnyà hastÃn nirvapaty agnes tanÆr asi vi«ïave tveti gÃyatrÅæ tena chandasà g­hïÃti somasya tanÆr asi vi«ïave tveti tri«Âubhaæ tenÃtither Ãtithyam asi vi«ïave tveti jagatÅæ tenÃgnaye tvà rÃyaspo«ade vi«ïave tvety anu«Âubhaæ tena ÓyenÃya tvà somabh­te vi«ïave tveti gÃyatrÅ vai Óyena÷ somabh­t tÃæ và etat punar Ãlabhate 'yÃtayÃmnÅæ pÃÇktatvÃya pÃÇkto yaj¤o yÃvÃn eva yaj¤as tam Ãlabdhaitad vai chandÃæsy agrahÅt taiÓ chandobhir g­hÅtair yaj¤aæ g­hïÃti yÃvanto và atithim anvÃyanty api te«Ãæ bhÃgaÓ chandÃæsi và etam amuto 'nvÃyanti tebhya e«a bhÃga÷ krÅyate varuïo vai yaj¤a÷ krÅto vi«ïu÷ pratata÷ pratato và etarhi yaj¤as tasmÃd vai«ïavo navakapÃlo bhavati triv­taæ và etad yaj¤amukhe vyÃyÃtayanti triv­tà prayanti te vai trayas trikapÃlÃs trikapÃlo vai«ïavo devatayà vi«ïuæ vai devà Ãnayan vÃmanaæ k­tvà yÃvad ayaæ trir vikramate tad asmÃkam iti sa và idam evÃgre vyakramatÃthedam athÃdas tasmÃt trikapÃlo vai«ïava÷ somasya và etad Ãtithyaæ yad Ãtithyam athavà etad agner Ãtithyaæ yad agnà agniæ manthanty atho yaj¤Ãya và etat krÅtÃya devatÃæ janayanty atho teja evÃsmai janayanty atho upasatsu vÃvÃsmà etad vÅraæ janayanty à hÃsya vÅro jÃyate ye vai devÃ÷ sÃdhyà yaj¤am atyamanyanta te«Ãæ và etad yad atiriktaæ yaj¤e kriyate 'tiriktaæ và etad yaj¤e kriyate yad agnà agniæ juhvati yac ca«ÃlÃd uparyÆpasya tad evainÃæ sp­Óati saæsthÃpyÃ3n na saæsthÃpyÃ3m iti mÅmÃæsante yat saæsthÃpayed yaj¤amukhe yaj¤aæ saæsthÃpayed Ãtithyaæ và upasadÃæ prayÃjÃs tÃnÆnaptram ÃÓÅs tasmÃd i¬Ãntam eva kÃryam Ãtithyaæ và upasadÃæ prayÃjÃs tasmÃt tà aprayÃjà upasado và ÃtithyasyÃnuyÃjÃs tasmÃt tÃs tisras trayo hy anuyÃjÃ÷ Óiro và Ãtithyaæ grÅvà upasado 'thai«a itaro yaj¤a÷ saæhita÷ prajÃpater và etÃni pak«mÃïi yad aÓvavÃrà asya bhruvà ik«ukÃï¬e yaj¤amukhaæ prajÃpatir yaj¤amukhÃd evÃdhi yaj¤amukhaæ pratanute 'Óvo vai medhyo yaj¤as prajÃpati÷ prÃjÃpatyo 'Óvas tasmÃd ÃÓvavÃra÷ prastara÷ kÃr«maryamayÃ÷ paridhayo bhavanti rak«asÃm apahatyai //MS_3,7.9// \\ @<[Page III,90]>@ devà anyonyasya Órai«Âhye ti«ÂhamÃnÃÓ caturdhà vyudakrÃmann agnir vasubhi÷ somo rudrair indro marudbhir varuïa Ãdityais tÃn và etena b­haspatir ayÃjayat te«Ãm indro 'bhavat tad ya etena yajate bhavati te và anyonyasyÃbhidrohÃd abibhayus te«Ãæ yÃ÷ priyÃs tanvà Ãsaæs tÃ÷ samavÃdyaæs tÃ÷ samavÃm­Óan // \<Órai«Âhye : FN emended. Ed.: Ócai«Âhye.>\ yo nas tan napÃd yo no 'nyonyasmai druhyÃd ita eva saæ nir­chÃt // iti te yadà samavÃm­Óaæs tato devà abhavan parÃsurÃs tad ya evaæ vidvÃæsa÷ samavam­Óanti bhavanty Ãtmanà parai«Ãæ bhrÃt­vyà bhavanti yaæ kÃmayeta ­dhnuyÃd iti taæ prathamam avamarÓayed ­dhnoti yadi kÃmayeta sarve sad­ÓÃ÷ syur iti sarvÃnt sahÃvamarÓayet sarve ha sad­Óà bhavanti ye vai te samavÃm­Óann api và idÃnÅæ te 'nyonyasmai na druhyanti tasmÃt satÃnÆnaptriïe na drogdhavai yad druhyet priyÃyai tanvai druhyet te và amu«minn Ãditye priyÃs tanva÷ saænyadadhata tasmÃd e«a teji«Âhaæ tapati tasmÃt sÆryadevatyà hi sarve somà g­hyante 'tho atra vai devÃnÃæ priyÃs tanvas tà evÃvarunddha Ãpataye tvà g­hïÃmÅty agnaye tena vasubhyo g­hïÃti paripataye tveti somÃya na rutedrebhyas tanÆnaptrà itÅndrÃya tena marudbhya÷ Óakmane ÓÃkvarÃyeti varuïÃya tenÃdityebhya etebhyo vai tad devebhyo 'gre g­hyate tebhya evainad g­hïÃti catur g­hïÃti caturdhà hi te vyudakrÃmann Ãpataye tvà g­hïÃmÅty ÃtmÃnam eva tena g­hïÃti paripataye tveti prajÃæ tena tanÆnaptrà iti yaj¤aæ tena Óakmane ÓÃkvarÃyeti paÓÆæs tena yo vai devÃnt sÃdhyÃn veda sidhyati ha và asmai yatra kÃmayeta iha me sidhyed itÅme vai lokà devÃ÷ sÃdhyà ÃtmÃnam eva dÅk«ayà sp­ïoti prajÃm avÃntaradÅk«ayà saætarÃm mekhalÃm Ãyachate kanÅyo vratam upaity antarà hy ÃtmÃnaæ prajà dvivratena bhavitavyaæ dvau và ­tÆ ahaÓ ca rÃtriÓ ca yad ekavrata÷ syÃt patnÅm antariyÃd yà te agne rudriyà tanÆr iti vrataæ vratayaty e«Ã và asminn etarhi devatà tÃæ prÅïÃti tasyÃæ hutaæ vratayati yad eto 'nyathà vratayed rudra enam abhimÃnuka÷ syÃd devatÃbhir và e«a sÃyujyaæ gachati yo dÅk«ate ya¤ ÓÅtÃbhir mÃrjayeta Óamayeyur atho yathedam adbhir agnir upas­«Âa evaæ syÃd atha yat taptÃbhir mÃrjayate ÓÃntyay atho tejo vai madantÅs teja evÃvarunddhe // \\ \\ \\ ity uparikÃï¬e saptama÷ prapÃÂhaka÷ //MS_3,7.10// @<[Page III,92]>@ asurÃïÃæ và e«u loke«u pura Ãsann ayasmayy asmiæl loke rajatÃntarik«e hiriïÅ divi te devÃ÷ saæstambhaæsaæstambhaæ parÃjayantÃnÃyatanà hy Ãsaæs ta etÃ÷ pratipuro 'manvita havirdhÃnaæ divy ÃgnÅdhram antarik«e sada÷ p­thivyÃæ te 'bruvann upasÅdÃmopasadà vai mahÃpuraæ jayantÅti ta upÃsÅdaæs tad upasadÃm upasattvaæ tÃn ebhyo lokebhya÷ prÃïudanta ta ebhyo lokebhya÷ praïuttà ahar aÓrayanta yat prÃtar upasadam upÃyann ahna enÃæs tena prÃïudanta te 'hna÷ praïuttà rÃtrÅm aÓrayanta yat sÃyam upasadam upÃyan rÃtryà enÃæs tena prÃïudanta tato devà abhavan parÃsurÃs tad ya evaæ vidvÃn upasadam upaity ahorÃtrÃbhyÃm eva bhrÃt­vyam ebhyo lokebhya÷ praïudate bhavaty Ãtmanà parÃsya bhrÃt­vyo bhavaty atha vai tarhi ne«ur ÃsÅt te devà etÃm i«uæ samaskurvann agniæ Ó­Çgaæ somaæ Óalyaæ vi«ïuæ kulmalaæ te 'bruvan ka imÃm i«um avasrak«yatÅti te devà abruvann ayam eva rudra iti so 'bravÅd bhÃgo me 'stv iti v­ïÅ«vety avadan so 'bravÅn naivam ekaÓ cane«um astÃm mÅmÃæsÃtà iti tasmÃd etasye«ur astà na mÅmÃæsitavyà // satyaæham // ity eva brÆyÃt tÃæ vai rudro vyas­jad e«a hi devÃnÃæ krÆratamas tayemÃ÷ puro 'bhinad agninà vai sa tÃs tejasÃbhinat tasmÃd agni÷ prathama ijyate yad anyÃæ devatÃæ pÆrvÃæ yajed avÅryavatÅ÷ syur a«Âau k­tvo juhvÃæ g­hïÃti catur upabh­ti pÆrvÃrdho hÅ«o÷ samÃhitatama÷ sak­t parÃÇ atikrÃmati sak­d dhy eve«u÷ parÃcy apatad atikramyÃÓrÃvayati yaj¤asyÃbhijityai yad anatikramyÃÓrÃvayed anabhijito 'sya yaj¤a÷ syÃt sruveïopasado juhoti purÃæ và e«a jitÃnÃm anvÃroha ekÃm ekÃhaæ juhoty ekÃm ekÃham ekÃæ hi ta ekÃham ajayann ekÃm ekÃhaæ tisra upasado juhoti trayo và ime lokà e«Ãæ lokÃnÃm abhijityay agninà vai mukhena devà imÃæl lokÃn anvavÃyann upasadbhir asurÃn parÃïudyÃgninà và etan mukhena yajamÃna imÃæl lokÃn anvavaity upasadbhir bhrÃt­vyaæ parÃïudya yÃ÷ sÃyam anuvÃkyÃs tÃ÷ prÃtar yÃjyÃ÷ syur yÃ÷ prÃtar anuvÃkyÃs tÃ÷ sÃyaæ yÃjyÃ÷ syus tathobhayÅr vÅryavatÅr bhavanti //MS_3,8.1// aya÷ prathamÃyÃm avadhÃya juhoti rajataæ madhyamÃyÃæ haritam uttamÃyÃm etad vai b­haspatir devebhya÷ pÆrjayanam akarod yatra puraæ yudhyeyus tad etÃbhir juhuyÃt sarà và e«Ã yaj¤asya tasmÃd yat kiæca prÃcÅnam agnÅ«omÅyÃt tad upÃæÓu caranty atha và etad agnÅ«omÅyaæ prati vÃcaæ vis­jante yaj¤am evÃptvà vÃcaæ vis­jante gh­taæ vai devà vajraæ k­tvà somam aghnan srucau bÃhÆ tasmÃt srucau saumÅm Ãhutiæ nÃÓÃte avadhi«ur và etat somaæ yad asya srucau cÃjyaæ cÃntikam abhÃr«ur yad ÃhÃæÓuraæÓu« Âe deva somÃpyÃyatÃm iti yad evÃsya ghnanta÷ krÆram akraæs tad akrÆram akas tad ÃpyÃyayati sarva ­tvijà ÃpyÃyayanti sarve hi tÃntaæ bhi«ajyanti yanti và ete 'smÃl lokÃd ye somam ÃpyÃyayitum udasthu÷ paräco hi yantÅÓvarÃ÷ prametor yad Ãhai«Âà rÃyà e«Âà vÃmÃni pre«e bhagÃyeti tenÃsmÃl lokÃn naiti tenÃsmiæl loke dh­tà anayor và e«a garbha ÃbhyÃm e«a Ãv­Ócate ya÷ somaæ hanti yad Ãha namo dive nama÷ p­thivyà ity ÃbhyÃm eva namo 'kar Ãtithyaæ và upasadÃæ prayÃjÃs tÃnÆnaptram ÃÓÅs tasmÃn na hotÃraæ v­ïÅte nÃr«eyam // \<Ãha : FN Ãhe«Âà with following e«ÂÃ.>\ sÅda hota÷ // ity evÃha caturvratas tisraÓ catvÃri hÅ«o÷ parïÃni trivratas tisras tri«andhir hÅ«u÷ Ó­Çgaæ Óalya÷ kulmalaæ dvivratas tisro dvi«andhir hÅ«u÷ ÓalyaÓ ca kulmalaæ caikavratas tisra ekà hy eve«ur e«Ã vai parovarÅyasÅ dÅk«Ã kanÅyo vratam upaiti jyÃyÃæsaæ lokam abhijayaty ekavratas tisro dvivratas tisras trivratas tisraÓ caturvratas tisra e«Ã và utkrÃmantÅ svargakÃmasyottaramuttaraæ Óva÷Óva÷ ÓreyÃn bhavati ya evaæ veda yad dvÃdaÓÃgni«Âomasyopasada÷ syur aÓÃntà nidaheyur yat tisro 'hinasya yathà garÅyÃn bhÃra u«ïihÃæ niÓ­ïÃty evaæ tat tat tisra evÃgni«Âomasyopasada÷ kÃryà dvÃdaÓÃhinasya savÅryatvÃya //MS_3,8.2// \\ abhyardho vai devebhyo yaj¤a ÃsÅt te nÃvidur iha và sa iha vety asti yaj¤a iti tv avidus tena vai saæs­«Âim aichaæs taæ prai«am aichan tan nÃvindaæs taæ vayÃæsy uparyupari nÃtyayataæs tam indra uparyupary atyakrÃmat tam acÃyat so 'ved aciked vai meti so 'bravÅt ko 'sà ity ahaæ durge hantety atha kas tvam asÅty ahaæ durgÃd Ãharteti so 'bravÅd durge vai hantÃvocathà ayaæ varÃha Ãmukha ekaviæÓatyÃ÷ purÃæ pÃre 'ÓmamayÅnÃæ tasminn asurÃïÃæ vasu vÃmam antas taæ jahÅti tasyendro druæbhÆlyÃbhyÃyatya purastÃd bhittvà h­dayaæ prÃv­Ócad etad và e«ÃbhyanÆktà // atividdhà vithureïà cid astÃs tri÷sapta sÃnu saæhità girÅïÃm / na tad devo na martyas tuturyÃd yÃni prav­ddho v­«abhaÓ cakÃra // iti so 'bravÅd durgÃd và ÃhartÃvocathà etam Ãhareti taæ vai vi«ïur Ãharad yaj¤o vai vi«ïur yaj¤o vai tad yaj¤am asurebhyo 'dhy Ãharad yaj¤ena vai tad yaj¤aæ devà asurÃïÃm avindantaitad và e«ÃbhyanÆktà // viÓvet tà vi«ïur Ãbharad urukramas tve«ita÷ / Óataæ mahi«Ãn k«ÅrapÃkam odanaæ varÃham indra emu«am // iti tad vai devà yaj¤am avindan yad vai tad yaj¤am avindaæs tad devÃyajanasya devayajanatvaæ yad devayajanam ichanti yaj¤am ichanti yad vindanti yaj¤aæ vindanti yad vÃva yajamÃno jo«ayate tad devayajanaæ yaj¤aæ vÃvaitad yajamÃno jo«ayate 'surÃïÃæ và iyam agra ÃsÅd yÃvan ni«adya parÃpaÓyaæs tad devÃnÃæ te devÃ÷ salÃv­kÅm abruvan yÃvad iyaæ tri÷ samantaæ paryeti tad asmÃkam iti sà và imÃæ tri÷ samantaæ paryait tad vai devà imÃm avindanta tad vedyà veditvaæ vi«ïuæ vai devà Ãnayan vÃmanaæ k­tvà yÃvad ayaæ trir vikramate tad asmÃkam iti sa và idam evÃgre vyakramatÃthedam athÃdas tad vai devà iha mÃm avindanta tad vedyà veditvaæ sarvà và iyaæ p­thivÅ vedir iyaæ mekhalam iti tv evÃsyà yajamÃna÷ parig­hïÅte yÃvadyÃvad vai yajamÃno vedyÃ÷ kurute tÃvatÃttÃvattÃt p­thivyà jayati tasmÃn mahatÅ kÃryà jyÃyasÅjyÃyasÅ devÃÓ ca và asurÃÓ cÃspardhanta tad yat kiæcÃsurÃïÃæ svam ÃsÅt tad devà vedyÃvindanta tad vedyà veditvaæ te«Ãæ yat priyaæ vasv ÃsÅt tenÃpÃdhÃvann anena cin mucyÃmahà iti tad devà uttaravedyÃvindanta tad uttaraæ vai Óreyo 'vidÃmahÅti tad uttaravedyà uttaraveditvaæ tad ya evaæ vidvÃn vediæ cottaravediæ ca kurute 'bhipÆrvam eva sapatnasya bhrÃt­vyasya vasu vedo v­¤jÃna eti //MS_3,8.3// \<'vidÃmahÅti : FN Corrigenda. Ed.: vidÃmahÅti.>\ «aÂtriæÓat prakramÃ÷ prÃcÅ caturviæÓatir agreïa triæÓaj jaghanena tathà virÃjà saæmitÃtho chandÃæsi vai viràchandÃæsi vÃvÃsyaitad yaj¤amukhe yunakty etad và e«Ãbhyanuktà // @<[Page III,97]>@ indrÃïÅ patyà sujitaæ jigÃyodaæÓena patividye bibheda / triæÓad yasyà jaghanaæ yojanÃny upasthà indraæ sthaviraæ bibharti // iti yad vÃva prÃcÅnapravaïaæ tad devayajanaæ präcaæ hi taæ ÓayÃnam avidann atha yat prÃcÅnapravaïam udÅcÅnÃpanataæ tad yajeta ya÷ kÃmayetobhayor lokayor ­dhnuyÃm ity ubhayor và etal lokayor ubhayor eva lokayor ­dhnoty atha yasya devayajanasyottarÃd anyad devayajanaæ tad yajeta ya÷ kÃmayetÃbhi mottaro yaj¤o named ity etad và uttarÃvan nÃma devayajanam abhy enam uttaro yaj¤o namaty atha yasya devayajanasya madhyato bahulà o«adhayas tat paÓukÃmo yajeta paÓavo và o«adhaya÷ paÓumÃn bhavati yat samaæ prati«Âhitaæ tad gataÓrÅr yajeta prati«Âhitaæ và etat prati«Âhita e«a yo gataÓrÅs tad evainaæ prati«ÂhÃpayati pÃpo hi sa tata÷ pracyavamÃno 'tha yasya devayajanasyÃpa÷ purastÃt tad yajeta ya÷ kÃmayetÃbhi mottaro yaj¤o named ity etad vai purohavir nÃma devayajanam abhy enam uttaro yaj¤o namaty atha yasya devayajanasya panthÃ÷ purastÃd iriïaæ và karto và bhrÃt­vyavÃn yajetaitad và Ãptaæ devayajanaæ sadevaæ yad dhi devayajanÃd devayajanam u¤Óiæ«ed bhrÃt­vyÃya lokam u¤Óiæ«ed atha yasya devayajanasyÃhavanÅyÃd anyÃ÷ prÃcÅr Ãpo dhÃvanti gÃrhapatyÃd anyÃ÷ pratÅcÅs tad yajeta yaæ talpe và pÃtre và mÅmÃæserann anu«akto hi và e«a pÃpmanÃthaitan mÅmÃæsanta etad vai vyÃv­ttaæ pÃpmanà pÃpmanaivainaæ vyÃvartayanti yad vai yaj¤a÷ saæti«Âhate prÃcÅnam asya sam­ddham eti pratÅcÅnaæ vy­ddhaæ paÓavo vai yaj¤asya sam­ddham Ãpa÷ khalu vai paÓavo yat pratyaÇÇ avabh­tham abhyaveyÃd yaj¤asya vy­dhyena vy­dhyetÃtha yat prÃÇ avabh­tham abhyavaiti yaj¤asya và etat sam­dhyena sam­dhyate yat tryunnataæ tad bhrÃt­vyavÃn yajeta yasyÃhavanÅyaæ ca havirdhÃnaæ cÃntaronnataæ yasya havirdhÃnaæ ca sadaÓ cÃntaronnataæ yasya sadaÓ ca gÃrhapatyaæ cÃntaronnatam ato vai vi«ïur imÃæl lokÃn udajayad vi«ïor evojjitam anv imÃæl lokÃn ujjayati praibhyo lokebhyo bhrÃt­vyaæ nudate 'tha yasya devayajanasya dak«iïata unnataæ tad bhrÃt­vyavÃn yajetaitÃæ vai diÓaæ devà asurÃn praïudya svargaæ lokam Ãyann athaibhyo 'mum Ãdityaæ paridhiæ paryadadhur apunarÃbhÃvÃyaitÃæ và etad diÓaæ yajamÃno bhrÃt­vyaæ praïudya svargaæ lokam ety athÃsmà amum Ãdityaæ paridhiæ paridadhÃty apunarÃbhÃvÃya sthale yajeta ya÷ kÃmayetobhaye«Ãæ devamanu«yÃïÃæ prakÃÓaæ gacheyam iti prakÃÓo vai nÃmaitad devayajanam ubhaye«Ãæ devamanu«yÃïÃæ prakÃÓaæ gachaty abhiÓasyamÃnaæ yÃjayet parok«aæ guhà vane parok«aæ p­«ÂhÃny apeyu÷ parok«aæ và e«a yam abhiÓaæsanti parok«am evÃsmÃd guhà pÃpÅyÃæ vÃcaæ karoty atha yasya hotà prÃtaranuvÃkam anubruvann agnim apa÷ sÆryaæ tÃni paÓyet tad brahmavarcasakÃmo yajeta brahmavarcasaæ và agnir brahmavarcasam Ãpo brahmavarcasam asmà Ãdityo brahmavarcasam eva saædadhÃti brahmavarcasÅ bhavaty atha yasya devayajanasyÃnyÃanyà madhyato bahulà o«adhayo 'to và aÇgirasa÷ paÓÆn as­janta tat paÓukÃmo yajetÃtha yasya devayajanasya madhyata unnatam ato và aÇgirasa÷ svargaæ lokam Ãyaæs tat svargakÃmo yajeta nirvaske 'bhicaran yajeta yathaivaitaæ nirïayaty evaæ taæ nirïayati yam abhicarati yat kÃryam iva syÃt tad yajeta ya÷ kÃrya iva syÃd Ãtmà vai devayajanaæ karoty evainaæ ye yuvÃna Ãr«eyà ­tvijo vahnayas tad devayajanaæ tasmÃd Ãhur yuvaivÃrtvijÅnà ity agnir vÃva devayajanaæ tad ya evaæ vidvÃn yatraiva kvacÃgnim ÃdhÃya yajate devayajana eva yajate //MS_3,8.4// \\ yad và asyà yaj¤iyaæ medhyaæ yat sadevaæ tad utkramyÃti«Âhad antarà devÃsurÃnt saæyatÃnt siæhÅrÆpam iva bhÆtvà te 'vidur yatarÃn và iyam upÃvartsyati ta idaæ bhavi«yantÅti tasyÃæ và ubhaya aichanta sà nÃnyatarÃæÓcanopÃvartata tÃæ devà apÃÓÃsur upa nà Ãvartasveti sÃbravÅd bhÃgo me 'stv iti v­ïÅ«vety abruvan sÃbravÅn mÃm eva parvÃm agner vyÃghÃrayÃt sa yatkÃmo mÃæ vyÃghÃrayÃt tam eva sa kÃmam aÓnuvad iti tÃæ devÃ÷ pÆrvÃm agner vyÃghÃrayaæs tato devà abhavan parÃsurÃs tad ya evaæ vidvÃn etÃæ pÆrvÃm agner vyÃghÃrayati bhavaty Ãtmanà parÃsya bhrÃt­vyo bhavati yad vai tad utkramyÃti«Âhad antarà devÃsurÃnt saæyattÃnt siæhÅrupam iva bhÆtvà sà và uttaravedis taptÃyanÅ me 'sÅti taptà hi te tÃm avindanta vittÃyanÅ me 'sÅti vittà hi te tÃm avindantÃvatÃn mà nÃthitam iti nÃthitÃæ hi sà tÃn Ãvad avatÃd vyathitam iti vyathitÃæ hi sà tÃn Ãvad etadetad và etayà devà asurÃïÃm avindantaitadetad evaitayà yajamÃno bhrÃt­vyasya v­Çkte 'gne aÇgiro yo 'syÃæ p­thivyÃm adhyasÅti ya evai«u tri«u loke«v agnayas tÃn evÃvarunddhe vider agne nabho nÃma yattà iti nabho hi nÃma so 'gnir ÃsÅd jÃnudaghnaæ kheyametÃvatÅ và asyÃ÷ p­thivyà jÅvaæ yaj¤iyaæ tad evÃvarunddhe siæhÅr asi mahi«År asÅti siæhÅrÆpam iva hi tan mahi«ÅrÆpam iva bhÆtvÃti«Âhad devebhya÷ Óundhasva devebhya÷ Óumbhasveti devebhya evainÃæ Óundhanti devebhya÷ Óumbhanti ni÷sÃrayati yad evÃsyà udghnanta÷ krÆram akraæs tad akrÆram akas tan ni÷sÃrayatÅndragho«Ãs tvà purastÃd vasubhi÷ pÃntv ity etaddevatyà và imà diÓo yathÃdevatam evainÃæ prauk«Åd ato vai devà asurÃn manasà vinudya svargaæ lokam Ãyaæs ta età devatà antato 'dadhatÃsurÃïÃm ananvagbhÃvÃyÃto và etad yajamÃno bhrÃt­vyaæ manasà vinudya svargaæ lokam eti sa età devatà antato dhatte bhrÃt­vyasyÃnanvagbhÃvÃya te 'kÃmayanta sapatnaæ bhrÃt­vyaæ sahemahÅti siæhÅr asi sapatnasÃhÅ svÃheti tam eva tena kÃmam ÃÓunuvata sapatnaæ bhrÃt­vyaæ sìhvà te 'kÃmayanta paÓavo na÷ syur iti siæhÅr asi rÃyaspo«avani÷ svÃheti tam eva tena kÃmam ÃÓnuvata sapatnaæ bhrÃt­vyaæ sìhvà paÓÆn bhittvà te 'kÃmayanta prajÃna÷ syÃd iti siæhÅr asi suprajÃvani÷ svÃheti tam eva tena kÃmam ÃÓnuvata siæhÅr asy Ãdityavani÷ sajÃtavani÷ svÃhety ÃdityÃbhir hi sà prajÃbhi÷ saha te 'kÃmayanta devà no yaj¤aæ vidyur iti siæhÅr asy Ãvaha devÃn devÃyate yajamÃnÃya svÃheti tam eva tena kÃmam ÃÓnuvata bhÆtebhyas tvety uddiÓati devà hy eva bhÆtà yatra và ado 'gnir hotrÃd bhÅ«ÃpÃkrÃmat sa sarve«u bhÆte«v avasad yÃæ paÓu«v avasat tÃm anÃchinnastukasyÃntarÃÓ­Çgam avasad yÃæ vanaspati«u pÆtudrau yÃm o«adhÅ«u tÃæ sugandhitejane yat saæbhÃrÃnt saæbharati yad evÃtrÃgner nyaktaæ tat saæbharati yÃni và ado 'gnir asthÃny adhÆnuta sa pÆtudrur abhavad yan mÃæsaæ tad guggulu yat pÆyitam upaÓli«Âaæ sa sugandhitejano yad ete saæbhÃrà bhavanti yad evÃtrÃgner nyaktaæ tasyÃvaruddhyai viÓvÃyur asi p­thivÅæ d­æhety e«Ãæ hy ete lokÃnÃæ vidh­tyai paridhÅyante dhruvak«itir asy antarik«aæ d­æhety antarik«aæ hi yaj¤o 'cyutak«id asi divaæ d­æheti divam evainam ajÅgamad agner bhasmÃsy agne÷ purÅ«am asÅty agner hy etad bhasmÃgne÷ purÅ«aæ devapÃtraæ và uttaravedi devebhyo devapÃtraæ procyaæ vaibhrÃjà devà yad Ãha vibhrì b­hat pibatu somyaæ madhv iti devebhyo và etad devapÃtraæ prÃha pra vasÅyasa÷ pÃtram Ãpnoti brÃhmaïaæ tu pÃtre na mÅmÃæseta ya÷ pÃtriya iva syÃt //MS_3,8.5// \\ etÃvatÅ và iyaæ p­thivÅ yÃvatÅ vedir aparimitÃd và etad bhrÃt­vyaæ nirbhajya yajamÃnÃya parig­hïÃty ­k«aæ và amedhyam Ãpo havir yat prok«ati medhyam evainat karoty ­k«aæ và amedhyaæ yad barhi÷ st­ïÃti medhyÃm evainÃæ karoty etÃvatÅ và iyaæ p­thivÅ yÃvatÅ vedi÷ prajà barhir yad barhi÷ st­ïÃty asyÃæ và etat prajÃ÷ prati«ÂhÃpayati yajamÃno vai prastara÷ prajà barhir yat prastaram uttaraæ barhi«a÷ sÃdayati yajamÃnaæ và etad upari«ÂÃd ÃsÃæ prajÃnÃæ dadhÃty atha yat t­ïe antardadhÃti tena yajamÃno yajamÃnena vyÃvartate bahulaæ barhi÷ st­ïÃty ak«odhukà asya paÓavo bhavanti prÃcÅnaæ barhi÷ st­ïÃti prÃÇ hi yaj¤o yat pratÅcÅnaæ st­ïÅyÃt pratyÃdÃjyÃsya rëÂraæ ghÃtukaæ syÃd deve«ur vai vedir yatra vai deve«và saænatayà kÃmayate tad dhanti yad vediæ kalpayati deve«uæ và etat saænamati tayà saænatayà yatra yajamÃna÷ kÃmayate tad dhanti trayo vai pÆrve 'gnaya÷ prÃdhanvan havyaæ devebhyo vahanto va«aÂkÃra÷ prÃv­Ócad atha yo 'yam idÃnÅæ sa bhÅ«ÃpÃdravad Åd­g u sa Ãri«yatÅti taæ devà apÃÓÃsur upa nà Ãvartasveti so 'bravÅd bhÃgo me 'stv iti v­ïÅ«vety abruvan so 'bravÅt trayo vai me pÆrve bhrÃtara÷ prÃdhanvan havyaæ devebhyo vahanto va«aÂkÃra÷ prÃv­Ócat te«Ãæ bhÃgo 'stv iti v­ïÅ«vety abruvan so 'bravÅd yad eva kiæcÃhutaæ bahi«paridhi skandet tad eva te«Ãæ bhÃgadheyam asad iti te«Ãæ và etad bhÃgadheyam asthanvanto hi vai ta Ãsann atha te prÃdhanvan so 'bravÅd asthÃni nu dhavi«ye 'thopÃvartsyÃmÅti te và anvÃyaæs te samantaæ paryaviÓan yaj¤asya gopÅthÃyÃyaæ vÃva yaj¤ÃyopadhÅyate 'yaæ yajamÃnÃyÃyaæ bhrÃt­vyÃyemau prataraæ karotÅmam apataraæ yaj¤ena và etad yajamÃnaæ prataraæ karoti yaj¤enÃsya bhrÃt­vyam apataraæ karoti saædhiæ pratijuhoti na hy agnim Ãhutis tarati mukhata evainÃn prÅïÃty atho sutÅrthena và etad ÃhutÅs tÃrayaty ayaæ vÃva bhÆpatir ayaæ bhuvanapatir ayaæ bhÆtÃnÃæ patir atha yo 'yam idÃnÅæ sa bhÆtir yad Ãhutaæ bahi«paridhi skandet tad abhimantrayeta // \\ bhÆpataye svÃhà bhuvanapataye svÃhà bhÆtÃnÃæ pataye svÃhà // iti bhÃgadheyaæ vÃvai«Ãm etat prÅïÃty evainÃn atho havi«Ã và etat skannena dvitÅyÃm ÃÓi«am avarunddha etad dha sma và ÃhÃruïa aupaveÓi÷ kim u sa yaj¤ena yajeta yo havi«Ã skannena dvitÅyÃm ÃÓi«am avarundhaæ na vidyÃd iti tad dvitÅyÃm evaitenÃÓi«am avarunddhe //MS_3,8.6// ye purà granthayo bhavanti tÃn visraæsayanti mÃnu«asya vyÃv­ttyai praïenijati yad evainayor abhini«aïïaæ Óamalam amedhyaæ ta¤ Óundhanti yu¤jate mana uta yu¤jate dhiyà iti juhoti yuktyà eva sÃvitryà juhoti savit­prasÆte eva pravartete havir vai havirdhÃne yad upÃnakti havirbhÆta eva pravartete atho abhiv­tte eva patny upÃnakti yad vai patnÅ yaj¤e karoti tan mithunaæ mithunatvÃya vai patny upÃnakty e«a vai patnyà yaj¤asyÃnvÃrambho yad yaj¤e karoty anvÃrambhÃya vai patny upÃnakti prÃcÅnam upÃnakti prÃÇ hi yaj¤as trir anyat trir anyad upÃnakty aparimitaæ hi manu«yà upäjanti dak«iïata upÃnakty udÅcÅ hy ete manu«yalokam upÃvartete nir­tig­hÅto và e«a ubhayata÷ saæda«Âa÷ Óu«ko yad upÃnakti Óamayaty eva Óu«ko và e«a durvÃg yajamÃnasya g­ham Ãvadati sa ÅÓvaro 'ÓÃnto yajamÃnaæ hiæsitos tad anug­hïanto yanti yady utk«vedet suvÃg Ãvada deva duryÃn iti vadec chamayaty evÃtho ÓamayitvaivÃÓi«am ÃÓÃste havir vai havirdhÃne stÅrtvà vai barhir havir ÃsÃdayanti tasmÃt prastaraæ stÅrtvà pravartayanti havir vai havirdhÃne anÆcyamÃnÃsu vai sÃmidhenÅ«u havir ÃsÃdayanti tasmÃt pravartyamÃnayor hotÃnvÃheme và ete ime và etat pravartayanti yad dhavirdhÃne tasmÃt pÆrvasyà janatÃtà aparà janatà k«etram abhyÃrohukà te yarhi pravartayeyus tarhi hotÃnubruvan manasà padà tÃæ janatÃæ pratinuded apa janyaæ bhayaæ nudeti vi¬ và e«Ã viÓaæ và etat pratinudate 'nabhyavacÃrukÃsya vi k«etraæ bhavati nÅyÃnaæ vai rak«Ãæsi yaj¤am avayanti yad vartmani juhoti rak«asÃm apahatyai vai«ïavyà juhoti vi«ïur vai yaj¤o vi«ïunaiva yaj¤ena yaj¤Ãd rak«Ãæsy apahanti yad gÃyatryà juhotÅmÃæ tenÃkramate yat tri«ÂubhÃntarik«aæ tenÃtha yad ÃhavanÅyaæ gachata÷ svargaæ tena lokaæ trÅn prakramÃn prativikramate trayo và ime lokà imÃn eva lokÃn yajamÃnÃyo¤Óiæ«ati vai«ïavam asi vi«ïus tvottabhnÃtv iti vai«ïavaæ hi havirdhÃnaæ divo vi«ïa uta và p­thivyà iti dak«iïasya havirdhÃnasya methÅn nihanti mukhata eva yaj¤asyÃÓi«am avarunddhe yam adhvaryu÷ prathamaæ granthiæ grathnÃti taæ prathamaæ visraæsayati yad anyaæ pÆrvaæ visraæsayed amehena pramÅyeta vi«ïor nu kaæ vÅryÃïi pravocam ity uttarasya havirdhÃnasya methÅn nihanti vai«ïavyà vai«ïavaæ hi havirdhÃnaæ svayaiva devatayà yo askabhÃyad uttaraæ sadhastham ity ado và uttaraæ sadhastham amu«minn eva havirdhÃnaæ saæminoti // à vÃm upastham adruhà devÃ÷ sÅdantu yaj¤iyÃ÷ / ihÃdya somapÅtaye // iti ya eva devà yaj¤iyÃs tÃn havirdhÃnà ÃsÃdayati tÃæ Óvo bhÆte 'bhiyajate daï¬o và etad auparo va«aÂkÃreïa nirahan yac chadir abhinidadhÃty apihityà achidratvÃya vi«ïo÷ p­«Âham asÅty ada eva vi«ïo rarÃÂam asÅty ada eva vi«ïo÷ Óipre sthà itÅme eva mukhato và etat svayà devatayà Óiro yaj¤asya saæbharati vi«ïo÷ syÆr asÅti tasmÃd idaæ Óira÷ «o¬hÃvi«k­taæ pra tad vi«ïu÷ stavate vÅryeïeti prÃÇ uktramya vadaty ato vai vi«ïur imÃæl lokÃn udajayad vi«ïor evojjitim anv imÃæl lokÃn ujjayati praibhyo lokebhyo bhrÃt­vyaæ nudate //MS_3,8.7// devasya tvà savitu÷ prasava iti savit­prasÆta evainÃm Ãdatte 'Óvinor bÃhubhyÃm ity aÓvinau vai devÃnÃm adhvaryu÷ pÆ«ïo hastÃbhyÃm iti devatÃbhir evÃbhrir asi nÃrir asÅti krÆram iva và etad yad abhri÷ Óamayaty evedam ahaæ rak«aso grÅvà apik­ntÃmÅty Ãha rak«asÃæ dhvarÃyai rak«asÃm antarityaÅdam ahaæ some samÃno yo 'samÃno 'rÃtÅyati tasya grÅvà apik­ntÃmÅti samÃno và hy asamÃno vÃrÃtÅyati sarvam evaitayà paryÃpat prÃïà và uparavÃ÷ Óiro havirdhÃnaæ ÓÅr«an và ime prÃïÃs tasmÃd dhavirdhÃne 'ntar và ime ÓÅr«an prÃïÃs tasmÃd antaÓ catvÃro và ime ÓÅr«an prÃïÃs tasmÃc catvÃra÷ saæt­ïïÃ÷ para÷ saæt­ïïà hi para÷ prÃïà vidh­tà upari«ÂÃd vidh­tà hÅma upari«ÂÃt prÃïÃ÷ pÆrvÃrdhe và ime mukhasya prÃïà etat khalu vai havirdhÃnasya pÆrvÃrdhaæ yad dak«iïaæ havirdhÃnaæ tasmÃd dak«iïe havirdhÃne b­hann asi b­hadrÃyà iti devà hy eva b­had b­hatÅm indrÃya vÃcaæ vadety aindro hi yaj¤o rak«ohaïaæ valagahanam ity Ãha rak«asÃæ dhvarÃyai rak«asÃm antarityai vai«ïavÅm iti vi«ïur hi yaj¤o 'surà và etÃn valagÃn devebhya÷ prÃïe«u nyakhanaæs tÃn bÃhumÃtre 'nvavindaæs tasmÃd bÃhumÃtraæ kheyaæ yad vÃva k­tyà ya¤ Óaphaæ yad abhicaritaæ tad etad udvapati prÃïà và uparavÃs yad avasi¤cati tasmÃd ima udanvanta÷ prÃïÃ÷ prÃïà và uparavà yad avast­ïÃti tasmÃd ime lomaÓÃ÷ prÃïà atha yad avasi¤caty ava ca st­ïÃti masti«ko và e«a kriyate hanÆ adhi«avaïe Óiro havirdhÃnaæ ÓÅr«an và ime hanÆ tasmÃd dhavirdhÃne 'ntar và ime ÓÅr«an hanÆ tasmÃd antar ime và ete yat saæt­ndyÃd ime eva saæt­ndyÃt tat saæpÃdye eva dvyaÇgulam antarà kÃryaæ dvyaÇgulaæ hÅdam antarà vai nÃkeva Óiro havirdhÃnaæ p­«Âham ÃgnÅdhram udaraæ sada÷ prÃÇ hi yaj¤a÷ saæhito hanÆ adhi«avaïe jihvÃdhi«avaïaæ grÃvÃïo dantà mukhato và etat prajÃpate÷ somaæ pibantÅndro vai v­tram ahan sa imÃæ prÃviÓat taæ devatÃ÷ prai«am aichaæs tan nÃvidaæs taæ bhÆtÃny upÃravanta yo no 'dhipatir abhÆt tan na vindÃmà iti tad uparavÃïÃm uparavatvaæ yat tad upÃravanta tac caturdhÃvastÃd evaichann ekadhà paro 'nvavindaæs tasmÃc caturdhÃvastÃd ekadhà paro yad uparavÃn anum­ÓatÅndriyasyÃvaruddhyai //MS_3,8.8// \\ p­thivyai tvÃntarik«Ãya tvà dive tveti prok«aty e«Ã hy e«Ãæ lokÃnÃæ vidh­tyai mÅyate tri÷ prok«ati tri«atyà hi devà atho trayo và ime lokà ebhya evainÃæ lokebhya÷ prauk«Åd annaæ vai yavà Ærg udumbaro yad yavamatÅbhi÷ prok«aty Ærjà và etad annaæ samardhayaty ­k«aæ và amedhyam Ãpo havir yad avasi¤cati medhyam evainat karoty ­k«aæ và amedhyaæ yad avast­ïÃti medhyam evainat karoti pit­devatyaæ vai nikhÃtam amedhyam anyadevatyam asyÃ÷ khalu và imà uttamÃrdha o«adhayo yad avast­ïÃty asyà evainÃm uttamÃrdhe minoty anikhÃtaivÃbhÆd annaæ vai yavà Ærg udumbaro yad yavam avÃsyaty anne và etad Ærjaæ dadhÃti na hy annam ­ta Ærjo dhinoti no hy Ærg ­te 'nnÃd dhinoti nitÃnas tvà mÃruto nihantv iti mano vai nitÃna÷ prÃïà mÃrutà mitrÃvaruïau dhruveïa dharmaïeti mitram evainÃæ dÃdhÃra varuïa÷ kalpayati vidh­tyai ca khalu và e«Ãæ prajÃnÃæ kÊptyai ca mÅyate mitrÃvaruïau vai devÃnÃæ dharmadhÃrayau daivaæ và etad dharmam adÅdharatÃæ yad audumbarÅ brahmavaniæ tvà k«atravaniæ paryÆhÃmÅty ÃÓÅr evai«Ã brahma d­æha k«atraæ d­æhety ÃÓi«a evai«a parigraho gh­tena dyÃvÃp­thivÅ Ãp­ïeti gh­tenaiva dyÃvÃp­thivÅ vyunatty udaraæ vai sada Ærg udumbaro yad audumbary Ærjaæ và etan madhyata Ãtmano dhatte prajÃnÃæ ca prajÃpater và etad udaraæ yat sada÷ prÃjÃpatya udgÃtà tasmÃd udgÃtÃnvÃrabhate yajamÃno và audumbarÅ var«i«Âhà kÃryà var«mainaæ samÃnÃnÃæ gamayati viÓvajanasya chÃyÃsÅti chadir abhinidadhÃti gotrÃdgotrÃd dhi prasarpanty udaraæ vai sado yad anyenÃnyena saæminoti tasmÃd udaram anyenÃnyenÃmena saætata udaraæ vai sado yad anÆcÅnaæ minuyÃt parÃcÅnaæ jagdham atÅyÃd atha yat tiraÓcÅnaæ minoti tasmÃj jagdhaæ sarvÃïy aÇgÃny anuveti prajà và etat samÅcÅnaæ minoti samÅcÅr enaæ prajà abhisamÃvartate saæyÃta iva sa bhavati samÃnaæ sÃækÃÓinaæ kÃryaæ samÃnà hÅme prÃïà yaæ dvi«yÃt tasyÃk«ïayà minuyÃt prÃïÃn asya mohayati pramÃyuko bhavati yadi kÃmayeta var«et parjanyà iti nÅcai÷ sado minuyÃd v­«Âim eva niyachati yadi kÃmayeta na var«et parjanyà ity uccai÷ sado minuyÃd v­«Âim evÃpÃgrahÅn navachadir agni«Âome syÃt tejasà triv­tà saæmitaæ pa¤cadaÓachadir ukthye pa¤cadaÓena vajreïa saæmitaæ saptadaÓachadir atirÃtre saptadaÓo vai prajÃpati÷ prÃjÃpatyà rÃtrir Ãnu«ÂubhÅ yaj¤akratÆnÃm evai«Ã vyÃv­tti÷ prÃcÅnavaæÓaæ havirdhÃnaæ minoty Ærdhvà hi dyau÷ prÃcÅnavaæÓam ÃgnÅdhram Ærdhvaæ hy antarik«aæ tiraÓcÅnavaæÓaæ sadas tiraÓcÅ hÅyaæ yaju«Ã havirdhÃnaæ minoti niruktà hi dyaur yaju«Ã sado niruktà hÅyam ayaju«ÃgnÅdhram aniruktam iva hy antarik«am ardham ÃgnÅdhrasyÃntarvedi minoty ardhaæ bahirvedy ardhaæ hy antarik«asyÃsmiæl loke 'rdham amu«min //MS_3,8.9// \\ \\ \\ suvÃÇ nabhrì aÇghÃre bambhÃrà ity ete vai devÃnÃæ somarak«aya etebhyo và adhi chandÃæsi somam Ãharaæs te somapÅthena vyÃrdhyata ta etÃni dvitÅyÃni nÃmÃny adhatta maÇgalechÃyai somapÅtho nà upanamÃd iti tasmÃd ete dvinÃmanas te và anvÃyaæs te na prÃpnuvaæs tasmÃd ete 'tihÃya va«a kriyante na hi prÃpnuvaæs te«Ãæ và e«a loko yÃvad abhi nyupyate tad yo 'vidvÃn ÃkrÃmaty Ãrttim Ãrchaty atha ya evaæ vidvÃn ÃkrÃmati na sadasyÃm Ãrttim Ãrchati te«Ãæ và e«a bhÃgo yad vyÃghÃryante ta evÃsmai tenÃbhÅ«ÂÃ÷ prÅtà bhavanti yaj¤amukhaæ vai pavamÃno yat pavamÃne stute 'gnayo vihriyante yaj¤amukhÃd evÃdhivihriyante jambho vai nÃmÃsura ÃsÅt sa yaj¤am agirat sa ÃgnÅdhraæ na prÃpnot tam ÃgnÅdhrÃt punar vyarujad etad vai jÅvaæ tasmÃd ÃgnÅdhrÃd vihriyante dak«iïato vai devÃn asurà yaj¤am ajayaæs ta uda¤cà ÃgnÅdhraæ samÃti«Âhaæs tam ÃgnÅdhrÃt punar abhyajayann etad và anabhijitaæ tasmÃd ÃgnÅdhrÃd vihriyanta etat prati vai devÃn asurà yaj¤am ajayaæs ta ÃgnÅdhrÃd adhi bahi«pavamÃnena yaj¤am abhijityÃgnÅn ÃdhÃya barhir ast­ïata parÃjij¤Ãnà và etat sarpanti yad bahi«pavamÃnaæ sto«yanta÷ sarpanti yad bahi«pavamÃne stuta Ãha // \\ agnÅd agnÅn vihara barhi÷ st­ïÃhi // ity ÃgnÅdhrÃd và etad adhi bahi«pavamÃnena yaj¤am abhijityÃgnÅn ÃdhÃya barhi÷ st­ïate 'tra và etarhi yaj¤o yatrÃstutaæ stotraæ yatraiva yaj¤as tad abhiparyÃv­tya juhoti ÓukravatÅ vai pÆrve savane aÓukraæ t­tÅyaæ savanaæ yaj jyoti«matÅs t­tÅyasavane vyÃghÃrayanti tena t­tÅyasavanaæ Óukravat saævatsaro và agni«Âomas tasya và etÃs tanvo yad dhi«ïyÃs tà và asyaitat samuddhar«ayitvà jyoti«matÅ÷ k­tvÃthÃgni«Âomena stuvate saævatsaro và agni«Âomo dvÃdaÓa mÃsÃ÷ saævatsaro yat prÃcÅr Ãhutayo hÆyante pratya¤co dhi«ïyà vyÃghÃryante saævatsarasya vidh­tyay ubhayato vai devÃn asurÃ÷ parÅyattà Ãsan purastÃd anye paÓcÃd anye yat prÃcÅr Ãhutayo hÆyante ye purastÃd Ãsaæs tÃæs tenÃpÃnudanta yat pratya¤co dhi«ïyà vyÃghÃryante ye paÓcÃd Ãsaæs tÃæs tenÃpÃnudanta tad bhrÃt­vyasya và e«a vinodo 'dhvaryuïà vai yaj¤o vidh­ta idam iva và etad yaj¤asya yad dhi«ïyà yad adhvaryu÷ pratyaÇ dhi«ïyÃn atÅyÃt prÃïÃt saækar«eta pramÃyuka÷ syÃd yady atÅyÃd yaj¤aparu«y atÅyÃd aindrÅm anubrÆyÃd aindraæ hi sada÷ svayaivainad devatayopacaraty Ãtmano 'hiæsÃyai prÃcÅnaæ vai dhi«ïyebhyo 'dhvaryor loko yad adhvaryu÷ pratyaÇ dhi«ïyÃn atÅyÃd anyajanatÃsya k«etram abhyÃrohukà syÃn ny anya upyante nÃnye tad e«Ãæ mithunaæ prajÃyati niruktà anye 'niruktà anye ye niruktÃs te 'smai lokÃya ye 'niruktÃs te 'mu«mai k«ayÃya yathà và idaæ mekhalÃæ paryasyate medhyasya cÃmedhyasya ca vidh­tyà evaæ và ete nyupyante yaj¤asya vidh­tyai yat prÃcÅnaæ dhi«ïyebhyas tad devÃnÃæ yat pratÅcÅnaæ tan manu«yÃïÃæ tasmÃt somaæ pibate präco dhi«ïyà nÃtis­pe janaæ hy eti devalokam abhyÃrohati cÃtvÃlÃd vihriyanta e«a và agnÅnÃæ yoni÷ svÃd eva yoner vihriyante 'skannatvÃya te«Ãæ và etad abhyavÃyanaæ codayanaæ ca yad antarà cÃtvÃlaæ cÃgnÅdhraæ caitad vai yaj¤asya tÅrthaæ tasmÃd etena saæcarati tena yo 'vidvÃnt saæcaraty Ãrtim Ãrchaty atha ya evaæ vidvÃnt saæcarati na sadasyÃm Ãrtim Ãrchati // \\ ity uparikÃï¬e asurÃïÃæ nÃma a«Âama÷ prapÃÂhaka÷ samÃpta÷ //MS_3,8.10// @<[Page III,112]>@ yaj¤o và e«a saækrÃmann eti prÃyaïÅyÃd adhy Ãtithyam ÃtithyÃd adhy upasada÷ sa upasadbhyo 'dhi prÃÇ praïÅyate yad ag­hÅtvÃjyÃni praïayeyur apaghnÅta yajamÃnam atha yad g­hÅtvÃjyÃni praïayanti yaj¤aæ và etad yajamÃno 'nvÃrabhate präca÷ somena prayanti prÃcÅ patnÅ pÆrvam agnim abhyudaiti somena và etad rÃj¤Ãbhijayanto yanti yasya vai manu«yarÃjo g­ham Ãgachati tasya vai tarhi tad aiÓvarye yadà vai sa tata÷ plÃyate 'tha te«Ãæ tat punar bhavati tasmÃd Ãhur apivratà ity api hy e«Ãæ tasmin vrataæ somo và etad rÃjà g­haæ prÃpa tasya vai tarhi tad aiÓvarye yadà vai sa tata÷ pracyavate 'tha sa tat tebhyo vis­jate tad vaisarjanÃnÃæ vaisarjanatvaæ tvaæ soma tanuk­dbhyà iti yad eva tanuk­taæ cÃnyak­taæ cainas tad etenÃvayajati dvÃbhyÃæ gÃrhapatye juhoti dvipÃd yajamÃna÷ prati«Âhityay ÃgneyyÃgnÅdhre 'ntarik«am eva prÃpyÃnyad eva rÆpam akar vai«ïavyà havirdhÃne 'da eva prÃpya vi«ïur vai yaj¤o vi«ïum eva yaj¤am akar asurà và etaæ devÃnÃm Ãditsanta taæ devà aptuæ k­tvÃmuæ lokam aharan yad aptumatyà juhoty aptum evainaæ k­tvÃmuæ lokaæ haranti sarvebhyo và e«a bhÆtebhyà Ãhriyate yat saumyà juhoti manu«yebhyas tenÃhriyate yad aptumatyà pit­bhyas tena yad Ãgneyyà devebhyas tena yad vai«ïavyà yaj¤Ãya tena sarvà và etat prajà varuïo g­hïÃti yat saumyà juhoti manu«yÃæs tena varuïÃn mu¤cati yad aptumatyà pitÌæs tena yad Ãgneyyà devÃæs tena yad vai«ïavyà yaj¤aæ tena sarvà và etat prajà varuïÃn mu¤caty agninà vai mukhena devà imÃæl lokÃn abhyajanayan gÃrhapatyenemaæ lokam ÃgnÅdhreïÃntarik«am ÃhavanÅyenÃmuæ lokaæ tasmÃt tredhà agnayà ÃdhÅyanta e«Ãæ lokÃnÃm abhijityaÅndrÃgnÅ và aparà agnÅ agnir apara indra÷ pÆrva÷ prajÃpatir ÃhavanÅyas tasmÃd e«a upopte sÃdyata uttaro hi pità putrÃd uttaro bhrÃt­vyÃd bhavati ya evaæ vedÃgreïa praïayed gataÓrÅ÷ Óriya eva parig­hÅtyai saumyo vai brÃhmaïo devatayà svayaiva devatayà prajà vai paÓavo 'æÓavo rudra ÃhavanÅyo yad agreïa praïayed rudrÃyÃsya paÓÆn apidadhyÃt paÓcÃd eva prÃÇ praïÅya÷ paÓÆnÃæ gopÅthÃyorv antarik«aæ vÅhÅty antarik«adevatyo và e«a etarhi pracyuta ito 'prÃpto 'mutrÃdityÃ÷ sadà ÃsÅdety Ãdityo vai yaj¤o 'diti÷ somasya yoni÷ sva evainaæ yonau dadhÃti deva savitar e«a te somà iti manu«ye«u và e«a purÃbhÆd devebhya evainaæ saæprÃdÃd etat tvaæ deva soma devÃn upÃv­tà iti devo hy e«a devÃn upÃvartata idam ahaæ manu«yÃnt saha rÃyaspo«eïa prajayà copÃvartatà ity ÃÓi«am evÃÓÃste namo devebhya÷ svadhà pit­bhyà iti namaskÃro devÃnÃæ svadhÃkÃra÷ pit­ïÃæ nir varuïasya pÃÓÃd amuk«Åti varuïapÃÓÃd eva nirmucyata Ãtmano 'hiæsÃyai svar abhivyakÓam iti yaj¤o vai svar yaj¤am evÃbhivipaÓyati jyotir vaiÓvÃnaram ity asau và Ãdityo jyotir vaiÓvÃnaram agninà và e«a tanvaæ viparidhatte yo dÅk«ate 'gnÅ rudro yad agninà punar yathÃyathaæ tanvaæ na viparidadhÅta rudra enam abhimÃnuka÷ syÃd yad ÃhÃgne vratapate yà tava tanÆr mayy abhÆd e«Ã sà tvayy agne vratapate yà mama tanÆs tvayy abhÆd iyaæ sà mayÅty agninà và etat punar yathÃyathaæ tanvaæ viparidhatta Ãtmano 'hiæsÃyai //MS_3,9.1// \\ na yÆpam achai«yatà hotavyaæ na hi dÅk«itasyÃgnau juhvati vai«ïavÅm anÆcyÃchetyo vai«ïavo hi yÆpas tad Ãhur hotavyam eva paru«y eva juhoty Ãyatanà iti tan na sÆrk«yaæ yÆpasyaivÃnte 'gniæ mathitvÃtha hotavyaæ tat svid ubhayam akar juhoty Ãha na dÅk«itasyÃgnau juhoty aty anyÃn agÃæ nÃnyÃn upÃgÃm ity atÅ hy anyÃn eti nÃnyÃn upaity arvÃk tvà parebhya÷ paro 'varebhyo 'vidam ity arvÃg ghy enaæ parebhya÷ paro 'varebhyo vindati taæ tvà ju«Ãmahe devayajyÃyà ity etaæ hy e«a ju«ate ju«Âaæ vi«ïavà iti yaj¤Ãyaivainaæ ju«Âaæ vi«ïave 'kar vi«ïave tveti paryanakti havirbhÆtam evainaæ v­Ócaty atho abhigh­tam eva ya itthaæ vetthaæ và hurïo medhÃt so 'pÃv­tto ya ­jur ÆrdhvaÓalka÷ sa vÃva medham upasthito ya ­jur upari«ÂÃd upÃvanato yo 'dhiÓÃkhyo yoni÷ sa yo và asyà adhijÃyate sa yonimÃn iyaæ hi vanaspatÅnÃæ yoni÷ paru«i vraÓcyo yad aparu«i v­Óced yathà paru«y avak­ttam evaæ syÃd anak«amaÇgaæ sthÃïur u¤Ói«yo yad ak«asaÇgaæ sthÃïum u¤Óiæ«ed vajro bhÆtvà yajamÃnasya paÓÆn pratihanyÃt pa¤cÃratni÷ kÃrya÷ paÇktyà saæmita÷ «a¬aratni÷ kÃryà ­tubhi÷ saæmita÷ saptÃratni÷ kÃrya÷ saptapadayà Óakvaryà saæmito '«ÂÃratni÷ kÃryo gÃyatryà saæmito navÃratni÷ kÃryas tejasà triv­tà saæmito daÓÃratni÷ kÃryo virÃjà saæmita ekÃdaÓÃratni÷ kÃrya÷ tri«Âubhà saæmito dvÃdaÓÃratni÷ kÃryo jagatyà saæmitas trayodaÓÃratni÷ kÃryas trayodaÓena prajÃpatinà saæmita÷ pa¤cadaÓÃratni÷ kÃrya÷ pa¤cadaÓena vajreïa saæmita÷ saptadaÓÃratni÷ kÃrya÷ saptadaÓena prajÃpatinà saæmita ekaviæÓatyaratni÷ kÃrya ekaviæÓena saæmitas trayoviæÓatyaratni÷ kÃryas trayoviæÓena saæmita÷ pa¤caviæÓatyaratni÷ kÃrya÷ pa¤caviæÓena saæmita÷ saptaviæÓatyaratni÷ kÃryas triïavena saæmita ekatriæÓadaratni÷ kÃrya ekatriæÓena saæmitas trayastriæÓadaratni÷ kÃryas trayastriæÓena saæmito yÃvÃn puru«a ÆrdhvabÃhus tÃvÃn kÃryo yadi và yÃvÃn rathe ti«Âhan yÃvÃn vai puru«a ÆrdhvabÃhu÷ saitasyÃvamà mÃtrÃtha tato var«ÅyÃnvar«ÅyÃn eva kÃryo yo bahuÓÃkho bahuparïa÷ sa kÃryo bhÆmna eva bhÆmÃnaæ hy e«a etasya jagrÃha bhÆmÃnam asya g­hïÃti bhÆmÃnam asya paÓavo 'nÆpati«Âhante //MS_3,9.2// \\ \\ \\ o«adhe trÃyasvainam ity Ãha trÃtyà eva svadhite mainaæ hiæsÅr iti vajro vai svadhitir vajrÃd vÃvÃsmà etad antardadhÃty ahiæsÃyai yo và etasyÃbhihatasyÃgre Óakala÷ parÃpatati tam asya tejo 'nvapakrÃmati yat taæ punar Ãharati satejastvÃya präcaæ prahÃpayati medham evainam anuparyÃvartayati vajro vai yÆpas tasmÃd và ime lokà nÅryamÃïÃd bibhyatÅÓvaro hy e«o 'ÓÃnto nÅryamÃïa imÃæl lokÃn hiæsitor yad Ãha divam agreïa mà hiæsÅr antarik«aæ madhyena p­thivyÃ÷ saæbhava bhrÃjaæ gacheti Óamayaty eva ÓÃnta eva nÅryata e«Ãæ lokÃnÃm ahiæsÃyai sarvasya và e«a mitraæ yo dÅk«ita÷ sa etam ahiæsÅd ÅÓvarà vanaspatayo 'pidhi«ïyaæ bhavità yad ÃvraÓcane juhoti punar evainaæ prajanayati tasmÃd ÃvraÓcanÃd bhÆyÃæsa÷ prajÃyante paÓunà saæmita÷ kÃryo daÓa vai paÓo÷ prÃïà ÃtmaikÃdaÓo '«ÂÃÓrayo brahmaïÅ daÓame ÃtmaikÃdaÓas tathà paÓunà saæmito '«ÂÃÓri÷ kÃryo gÃyatryà rÆpaæ gÃyatro hi yÆpo gÃyatryà vai patantyà yatra parïaæ parÃpatat tata÷ parïo 'jÃyata tasmÃt parïamaya etat khalu vai parïasya sÃraæ yat khadiras tasmÃd khÃdira iha và asà Ãditya ÃsÅt tam ito 'dhy amuæ lokam aharaæs tad yato 'dhy amuæ lokam aharaæs tasmÃj jyoti«o bilvo 'jÃyata tasmÃd bailvo brahmavarcasakÃmena kÃryo brahmavarcasasya sama«Âyay atho jyoti«aiva tamas taratÅndro vai yatÅnt sÃlÃv­keyebhya÷ prÃyachat te«Ãæ và e«a brahmacÃrÅ camasÃdhvaryur ÃsÅd yo 'yaæ hariïas tasya ya÷ somapÅtha ÃsÅt sa svajo 'bhavat tasmÃd dhariïa÷ svajaæ svÃdati somapÅtho hy asyai«a sa yatra camasaæ nyaubjat tato rohitako 'jÃyata tasmÃd rauhÅtakas tasmÃd rohÅtakerohÅtake svaja÷ p­thivyai tvÃntarik«Ãya tvà dive tveti prok«aty e«Ãæ hy e«a lokÃnÃæ vidh­tyai mÅyate tri÷ prok«ati tri«atyà hi devà atho tripadayaivainaæ gÃyatryà prauk«Åd vajro vai yÆpo 'nnaæ yavo yad yavamatÅbhi÷ prok«ati vajreïa và etad annaæ jayati tejo vai yÆpa e«a khalu và o«adhÅnÃæ tejo yad yavas tasmÃd etaæ ÓiÓirà o«adhayo 'nuprÃïanti yad yavam avÃsyati tejasi và etat tejo dadhÃti rk«aæ và amedhyam Ãpo havir yad avasi¤cati medhyam evainat karoty ­k«aæ và amedhyaæ yad avast­ïÃti medhyam evainat karoti tak«ito và e«a nagno ya¤ Óakam avÃsyaty anagnam evainam aka÷ sva evainaæ sthÃne dadhÃty av­kïa evÃbhÆd gh­tena dyÃvÃp­thivÅ Ãp­ïeti tenaiva dyÃvÃp­thivÅ ÃpÆrayati yajamÃno và agni«ÂhÃs tejo gh­tam Ãntam avichinnam anakti yajamÃnam eva tejasÃnakti devas tvà savità madhvÃnaktv ity etad vai devÃnÃæ madhu yad gh­taæ savit­prasÆta evainaæ madhvÃnaktÅndrasya ca«Ãlam asÅty aindraæ hi ca«Ãlaæ supippalà o«adhÅs k­dhÅty o«adhÅr eva phalaæ grÃhayati tasmÃd o«adhaya÷ ÓÅr«an phalaæ g­hïanti divam agreïottabhÃnÃntarik«aæ madhyenÃp­ïa p­thivÅm upareïa d­æhety e«Ãæ hy e«a lokÃnÃæ vidh­tyai mÅyate tà te dhÃmÃny uÓmasi gamadhyà ity avadadhÃti vai«ïavyà vai«ïavo hi yÆpa÷ svayaiva devatayà vi«ïo÷ karmÃïi paÓyateti saækalpayati saæmitatvÃya brahmavaniæ tvà k«atravaniæ paryÆhÃmÅty ÃÓÅr evai«Ã brahma d­æha k«atraæ d­æhety ÃÓi«a evai«a parigraho 'po 'nupari«i¤cati dh­tyai //MS_3,9.3// \\ \\ \\ vajro vai yÆpo yad antarvedi minuyÃn nirdahed yad bahirvedy anavaruddha÷ syÃd ardham antarvedi minoty ardhaæ bahirvedy avaruddho ha bhavati na nirdahati noparasyÃvi÷ kartavai yad uparasyÃvi÷ kuryÃd garte«ÂhÃ÷ syÃt pramÃyuko yajamÃno nÃtisthÆla÷ kÃrya÷ k«udhaæ prajà nÅyur no atyaïur ubhayam evÃntarà yaj¤ena vai devÃ÷ svargaæ lokam Ãyaæs te 'manyantÃnena vai no 'nye lokam anvÃrok«yantÅti taæ yÆpenÃyopayaæs tad yÆpasya yÆpatvaæ yad yÆpa÷ purastÃn mÅyate svargasya lokasyÃnukÓÃtyai tad vi«ïo÷ paramaæ padam iti samunmÃr«Âi svargasya lokasya sama«Âyai nÃbhidaghne parivyayaty Ærg và o«adhaya Ærjaæ và etan madhyata Ãtmano dhatte prajÃnÃæ ca yadi kÃmayeta k«udhaæ prajà nÅyur ity araÓanÃn yÆpÃn minuyÃt k«udhaæ prajà niyanti yadi kÃmayeta var«et parjanya Ærjà yajamÃnaæ samardhayeyam iti parivÅyordhvÃm udÆhed v­«Âyà evemÃæ nyÆhaty Ærjà yajamÃnaæ samardhayati yadi kÃmayeta na va«et parjanya Ærjà yajamÃnaæ vyardhayeyam iti parivÅyÃvÃcÅm avohed v­«ÂyaivemÃæ nyÆhaty Ærjà yajamÃnaæ vyardhayati sarvadevatyo vai yÆpo yan nikhÃtaæ tat pit­ïÃæ yad Ærdhvaæ tan manu«yÃïÃæ yatra raÓanà tad o«adhÅnÃæ yad Ærdhvaæ raÓanÃyÃs tad viÓve«Ãæ devÃnÃm indrasya ca«Ãlaæ ye vai devÃ÷ sÃdhyà yaj¤am atyamanyanta te«Ãæ và etad yad upari«ÂÃc ca«ÃlasyÃÇgulimÃtraæ kÃryam aÇgulimÃtraæ hi tad agrà ÃsÅd yat tato var«Åya÷ kuryÃd vajro bhÆtvà yajamÃnasya paÓÆn avati«Âhed indro vai v­trÃya vajram udayachat so 'vlÅyata tasya và etad anunaddhyai yac ca«Ãlaæ p­thumÃtraæ kÃryaæ p­thumÃtraæ hi tad agrà ÃsÅd yad aïimato 'g­hïÃt tasmÃd aïimato yad indra udayachat tasmÃd aindraæ yadi kÃmayetÃnye 'sya lokam anvÃrohayeyur ity anyasya v­k«asya svaruæ kuryÃd anye 'sya lokam anvÃrohanti yadi kÃmayeta prajÃm anusaætanuyÃd iti yÆpasya svaruæ kuryÃt prajÃm evÃnusaætanoti yajamÃno và agni«ÂhÃs tejo 'gnir yad itthaæ vetthaæ và minuyÃd yajamÃnaæ tejasà vyardhayed agninà sad­Óaæ metavyà yajamÃnasya satejastvÃyÃv­hya ha sma vai purà saæsthite yaj¤e 'gnau yÆpaæ prÃsyati saæbhajya srucas te devà amanyanta yaj¤aveÓasam idaæ kuryà iti te 'bruvan paridhibhir eva na÷ sruca÷ svagÃk­tÃ÷ santu svaruïà yÆpa÷ prastareïa sadà iti te«Ãæ và e«a svagÃkÃro na ha sma vai purà puru«aæ mahÃdevo hanti tata idaæ rudro 'nvavÃti«Âhat te devà etÃæ rudrasyÃve«Âim apaÓyaæs tri÷ parastÃd anakti trir avastÃt tat «a «a¬ và ­tava ­tubhyo và etad rudram avayajaty ÃhutibhÃjo và ­tavo 'stomabhÃjas ta evÃsyaitenÃbhÅ«ÂÃ÷ prÅtà bhavanti yad yÆpÃj juhoti vanaspatibhyas tenÃvayajati yad raÓanÃyà o«adhÅbhyas tena yad Ãtmano manu«yebhyas tena yad Ãha divaæ te dhÆmo gachatv iti havirdhÃnÃt tenÃntarik«aæ jyotir ity ÃgnÅdhrÃt tena p­thivÅæ bhasma svÃheti sadasas tena sarvato và etad rudram avayajaty à và etaæ vanaspatibhya÷ pracyÃvayanty upayajya manu«yÃ÷ prayanti tat svÃyà devatÃyà antardhÅyate yÆpo vai yaj¤asya duri«Âam Ãmu¤cate yad yÆpam upasp­Óed yaj¤asya duri«Âam Ãmu¤ceta tasmÃd yÆpo nopasp­Óya÷ Óug và e«a mÅyate sa ÅÓvaro 'ÓÃnta imÃæl lokä ÓucÃrpayitor yady eka÷ syÃt // e«a te vÃyo // iti brÆyÃd yadi bahava÷ // ete te vÃyo // iti brÆyÃd vÃyÆgopà vai vanaspataya÷ svÃm evaibhyo devatÃm apis­jaty e«Ãæ lokÃnÃm ahiæsÃyai yathà vai praugaæ rajjubhir vyutam evam ime lokà yÆpair vyutÃs ta enam Ãrtiæ ninayanti yad Ãha // nama÷ svarubhya÷ // iti tebhya eva namo 'kas te 'smai vijihate te 'smai lokaæ vindanty ete vai devà nÃm­¬ayan ta asmiæs loke sannÃ÷ svaravo 'bhiroddhÃro yÃn na paÓyati te sannà atha yÃn paÓyati te b­hanta Ærjà yad Ãha // nama÷ svarubhyo b­hadbhyo mÃrutebhya÷ sannÃn mÃvagÃm // iti tÃn eva pariv­ïakty ete và amu«miæl loke 'nnasya pradÃtÃras te 'smà annaæ prayachanti // \\ \\ \\ \\ \\ \\ apaÓcÃddaghvÃnnaæ bhÆyÃsam // ity apaÓcÃddaghvÃnnaæ bhavati //MS_3,9.4// @<[Page III,121]>@ sÃdhyà vai devà Ãsann atha vai tarhi nÃnyÃhutir ÃsÅt te devà agniæ mathitvÃgnà ajuhavus te vai tayaivÃhutyà paÓÆnt s­«ÂvÃtha paÓum Ãlabhanta yad agniæ mathitvÃgnau juhoti tayà và etad Ãhutyà paÓÆnt s­«ÂvÃtha paÓum Ãlabhante 'tho paÓavo và etad Ãlabdhà yad devatÃæ janayanty atho teja evÃsmai janayanty agner janitram asÅty Ãyatanam iva và etat kriyate v­«aïau sthà iti reta evaitad dadhÃti na hi tasya reto dhÅyate yasyaitau na bhavata urvaÓy asÅti vÃg và urvaÓÅ purÆravà asÅti prÃïa eva tan mithunam Ãyur asÅti samanakti tasminn eva mithune reto dadhÃti gÃyatram asi tri«Âub asi jagad asÅti chandobhir evainaæ prajanayati sÃvitrÅæ prathamÃm anvÃha prasÆtyai savit­prasÆtà hi prajÃ÷ prajÃyante 'tha dyÃvÃp­thivÅyÃm api hi dyÃvÃp­thivyo÷ paÓu«u dyÃvÃp­thivÅ hi paÓavo 'nuprajÃyante gÃyatrÅr anvÃha gÃyatro hy agnir gÃyatraæ chando 'parimità anvÃhÃparimità hy agnes tanvo 'gninà và anÅkenendro v­tram ahaæs tasya samÃs­ptasya bhÅtasya yatra vyÃrdhyata tato dhÆmno 's­jyata tasmÃd dhÆmavatÅ nÃnÆcyà vy­ddhà hi sà rak«asÃm ananvavajayÃya paridhaya÷ paridhÅyante yat samayà paridhÅn praharet tad anu rak«Ãæsi yaj¤am avajayeyur agreïa paridhaya÷ prah­tyà rak«asÃm ananvavajayÃya krÆram iva và etad yaj¤e kriyate yad agnà agniæ juhvati yad Ãha bhavataæ na÷ samanasau samokasau sacetasà arepasà iti Óamayaty eva ÓÃnta eva prahriyate yajamÃnasyÃhiæsÃyai sruveïÃbhijuhoti saæjagmÃnÃbhyÃm evÃbhyÃæ bhÃgadheyam apidadhÃti ya÷ kÆÂo vÃkarïo và kÃïo và Óu«ko vÃvartata tasya yÃtayÃmà sa yo 'pannadan malaæ tat paÓÆnÃm Ãgneya÷ paÓur agni«Âoma Ãlabhya Ãgneyo hy agni«Âoma aindrÃgna÷ paÓur ukthya Ãlabhya aindrÃgnÃni hy ukthyÃny aindro v­«ïi÷ «o¬aÓiny Ãlabhya aindro vai v­«ïir aindra÷ «o¬aÓÅ sÃrasvatÅ me«y atirÃtra Ãlabhyà vÃg vai sarasvatÅ vÃg anu«Âub Ãnu«ÂubhÅ rÃtrir yaj¤akratÆnÃm evai«Ã vyÃv­ttir yathà vai matsyo 'vicito janam avadhÆnuta evaæ và ete prajÃyamÃnà janam avadhÆnvate yas tvà etÃn evaæ veda tam etenÃvabhÆnvate kathaæ savanÃni paÓumanti vecheti p­ched yad vapayà prÃta÷savane caranti tena prÃta÷savanaæ paÓumad yat puro¬ÃÓair mÃdhyaædine savane tena mÃdhyaædinaæ savanaæ paÓumad yad aÇgais t­tÅyasavane tena t­tÅyasavanaæ paÓumat kiyatà tat paÓoÓ caranti yad vapayà caranti kiyatà tad yat puro¬ÃÓai÷ kiyatà tad yad avadÃnair rÆpeïa tat paÓoÓ caranti yad vapayà caranty Ãtmanà tad yat puro¬ÃÓai÷ ÓarÅreïa tad yad avadÃnai÷ kasmai paÓu÷ pratyaÇ niyujyata udaÇ praïÅyate dak«iïata upasÃdyate prÃÇ hÆyata iti p­ched yat pratyaÇ niyujyata imÃæ tena diÓam abhijayati yad dak«iïata upasÃdyata imÃæ tena yat prÃÇ hÆyata imÃæ tena yad udaÇ praïÅyate manu«yalokaæ tenÃbhijayati yad dak«iïata upasÃdyate pit­lokaæ tena yat prÃÇ hÆyate devalokaæ tena yad Ãhutyà Ærdhvo dhÆma udayate svargaæ tena lokaæ yad i¬opahÆtaæ pratyaÇ harantÅmaæ tena lokaæ sarvà và imà diÓa÷ paÓuyÃjy abhijayati sarvÃæl lokÃn sarvà evÃsyemà diÓo 'bhijità bhavanti sarve lokÃ÷ //MS_3,9.5// \\ \\ \\ \\ athaità Ãpriya÷ prajÃpati÷ prajÃ÷ s­«Âvà riricÃno 'manyata sa età ÃprÅr apaÓyat tÃbhir ÃtmÃnam ÃprÅïÅta yaj¤o vai prajÃpatir yad età Ãpriyo bhavanti yaj¤am evaitÃbhir yajamÃnà ÃprÅïÅte vapayà vai paÓor devÃ÷ prÃta÷savane svargaæ lokam Ãyan yad vapayà prÃta÷savane caranti vapayà và etat paÓor yajamÃna÷ prÃta÷savane svargaæ lokam eti te vai svaryanto 'sthÃni ÓarÅrÃïy adhÆnvata yad aÇgais t­tÅyasavane caranty asnÃæ ÓÅrÅïÃæ ni«krÅtyai paÓuæ snapayanti yad evÃsyÃbhinni«aïïaæ Óamalam amedhyaæ ta¤ Óundhanti paÓum upÃk­tyÃgniæ manthanti paÓÆnÃm avaruddhyai dvau vai vajrau ghoro 'nya÷ Óivo 'nyo ya÷ Óu«ka÷ sa ghoro ya Ãrdra÷ sa Óivo vajreïa khalu vai vÅryaæ kriyate varjaæ và etad Ãdatte vÅryÃye«e tvetÅ«a evainam upÃvir asÅty upa hy e«o 'vaty upo devÃn daivÅr viÓa÷ prÃgur ity età vai daivÅr viÓo yat paÓavo vahnaya uÓijà ity ete vai vahnaya uÓijo yad ­tvijaÓ ca dhi«ïyÃÓ ca b­haspate dhÃrayà vasÆnÅti brahma vai b­haspatir brahmaïaivainÃæ yachati havyà te svadann iti svaditam evainam Ãlabhate deva tva«Âar vasu raïà iti tva«Âà hi rÆpÃïi vikaroti revatÅr amedhyam iti paÓavo vai revatÅr yachaty evainÃæ devasya tvà savitu÷ prasava iti savit­prasÆta evainÃm Ãdatte 'Óvinor bÃhubhyÃm ity aÓvinau vai devÃnÃm adhvaryu÷ pÆ«ïo hastÃbhyÃm iti devatÃbhir eva dvau vai pÃÓau ghoro 'nya÷ Óivo 'nyo yo yaj¤iya÷ sa ghoro yo 'yaj¤iya÷ sa Óiva ­tasya tvà devahavi÷ pÃÓeneti ya eva yaj¤iya÷ pÃÓas tenainam Ãlabhate pratimu¤cÃmÅty abhi hi manu«yà dadhaty amu«mai tvà ju«Âam iti yasyà eva devatÃyai paÓur Ãlabhyate tasyà enaæ ju«Âam akar dhar«Ã mÃnu«Ã iti manu«yà hi dhÃrayanti Óu«ko và e«o 'medhyo yat paÓuæ niyunakty ubhà evainau medhyau karoti pratya¤caæ niyunakti pratya¤co hi paÓavo medham upati«Âhante prÃïe«u và etasya devatà upasthità yat paÓuæ niyunakti pratÅcÅr evÃsmai devatà niyunakty adbhyas tvau«adhÅbhyà ity adbhyo hy e«a o«adhÅbhyo ju«Âaæ prok«ÃmÅti yasyà eva devatÃyai paÓur Ãlabhyate tasyà enaæ ju«Âam akar anu tvà mÃtà manyatÃm anu pitety anumata evainaæ mÃtrà pitrà bhrÃtrà sakhyÃlabhate 'numÃnÃvaha devÃn devÃyate yajamÃnÃyeti devatÃbhya evainaæ nirdiÓaty apÃæ perur asÅty apÃæ hy e«a peru÷ svÃttaæ sad dhavir Ãpo devÅ÷ svadantv iti svaditam evainam Ãlabhate 'tha yad upa g­hïÃty upa ca si¤cati sarvata evainaæ medhena samardhayati saæ te vÃyur vÃtena gachatÃm iti vÃtam evÃsya prÃïam anvavÃrchati saæ yajatrair aÇgÃnÅti yaj¤iyam evainam aka÷ saæ yaj¤apatir ÃÓi«eti yajamÃnam eva yaj¤asyÃÓi«Ã samardhayati Óiro và ÃghÃra Ãtmà havir yad ÃghÃram ÃghÃryaæ paÓunà samanakty Ãtman và eta¤ Óiro yaj¤asya pratidadhÃti vajro vai svarur vajra÷ svadhitir yat svadhitinÃnakti vajreïaivainaæ st­ïute yÃktà tayà ӭtasyÃvadyati havirbhÆtà và e«Ã havi«aiva havi«o 'vadyati //MS_3,9.6// agninà vai mukhena devà imÃæl lokÃn abhyajayan yat paryagniæ karoty agninà và etan mukhena yajamÃna imÃæl lokÃn abhijayati rak«Ãæsi và etaæ jighÃæsanti yat paryagniæ karoti rak«asÃm apahatyai tri÷ paryagniæ karoti trayo và ime lokà ebhyo và etal lokebhyo yaj¤Ãd rak«Ãæsy apahanti cÃtvÃlam api paryety e«Ã và agnÅnÃæ yoni÷ skandati và etad dhavir yad viÓcotati yad vilipyate 'gnir vai sarvà devatà atra vai sÃpi devatà yasyà Ãlabhyate yat paryagniæ karoti tÃm evainad gamayati kiyad vÃhaitat paÓo÷ kiyad và yat prayÃjà etarhi khalu vai sarvo yarhy ÃprÅtas tasmÃd ÃÓrÃvyopapre«yati devatÃbhyo vai pÆrvam ÃÓuÓravad atha và atra paÓor ÃÓrÃvayati tasmÃd ÃÓrÃvyopapre«yaty ubhaye và etaæ badhyamÃnam anubadhyante ye grÃmyÃ÷ paÓavo ye cÃraïyà ye badhyamÃnam anu badhyamÃnà anvaik«anta manaseti yaj juhoti te«Ãæ và e«onmok«Ã yan na juhuyÃd anunmuktÃ÷ syur urv antarik«aæ vÅhÅty antarik«adevatyo và e«a etarhi rak«Ãæsi và etaæ jighÃæsanti pracyutam ito 'prÃptam amutrÃgniæ purastÃd dharanti rak«asÃæ parÃïuttyai rak«asÃm apahatyay atho havyÃya và etat praïÅyamÃnÃya devatÃ÷ purastÃd dharanty agniæ purastÃn nidadhÃty askannatvÃya paÓor vai mÃraïÃyÃnÅyamÃnasyÃhavanÅyaæ medhyo 'bhyupakrÃmati yo vai tarhi paÓum anvÃrabhate taæ yaj¤asyÃÓÅr gachati yad Ãha revati predhà yaj¤apatim ÃviÓeti yatra và etat kvaca yajamÃnaæ santaæ yaj¤asyÃÓÅr gachati vapÃÓrapaïÅbhyÃm anvÃrabhate tat svid ubhayam akar uro antarik«a sajÆr devena vÃtenety antarik«aæ vai paÓavo vÃta÷ prÃïa÷ prÃïÃn asmin dadhÃti tmanÃsya havi«o yajeti devatà eva prÅïÃti sam asya tanvà bhaveti punar evainaæ saæbhÃvayati var«Åyo var«Åyasà iti tena yajamÃno vasÅyÃn bhavati yad yaj¤aæ paÓum Ãhur yat tam abhimanyante kva tarhi yaj¤o bhavatÅti yad Ãha yaj¤aæ yaj¤apatau dhà iti yaj¤apatau và etad yaj¤aæ prati«ÂhÃpyÃtha paÓum Ãlabhante skandati và etad dhavir yad viÓcotati yad vilipyate yat t­ïam upÃsyaty askannatvÃya pratya¤caæ saæj¤apayanti pratya¤co hi paÓavo medham upati«Âhanta udÅcÅnapÃdaæ vyÃv­ttyai //MS_3,9.7// \<ÃÓrÃvyopapre«yati : FN Correcturen und Conjecturen zu dem ganzen Werk.>\ \<ÃÓrÃvyopapre«yati : FN Correcturen und Conjecturen zu dem ganzen Werk.>\ ­tvijo v­ïÅte chandÃæsi và ­tvijaÓ chandÃæsi và etad v­ïÅte yad dhotÃraæ v­ïÅte jagatÅæ tad v­ïÅte yad adhvaryuæ paÇktiæ tad yad agnÅdham atichandasaæ tad yan maitrÃvaruïaæ gÃyatrÅæ tad yad brÃhmaïäÓaæsinaæ tri«Âubhaæ tad yat potÃram u«ïihaæ tad yan ne«ÂÃraæ kakubhaæ tad yad Ãha // agnir daivÅnÃæ viÓÃæ puraetà // iti yajamÃnaæ và etad v­ïÅte sa v­to va«aÂkaroti nÃchÃvÃkaæ v­ïÅte paÓcÃjeva và e«Ã hotrÃ÷ svargyà yad achÃvÃkyà dvidevatyÃ÷ Óaæsati dvipÃd yajamÃna÷ prati«Âhityay atha yad agnÅdhaæ madhyato v­ïÅte tasmÃd ayam agnir madhyata o«adhÅnÃæ yad uttama÷ saæyajatÃæ saæyajati tasmÃd upari«ÂÃn mathyamÃna÷ prajÃyata etad và asya chandÃæsi v­tÃni yuktÃny abhÆvan yad av­tà va«aÂkuryur bhrÃt­vyaæ yaj¤asyÃÓÅr gached atha yad v­tà va«aÂkurvanty ekadhà và etad yajamÃne yaj¤asyÃÓÅ÷ pratiti«Âhati tasmÃd eka÷ paÓor va«aÂkaroty ekaæ hi v­ïute daÓa vai paÓor devatà daÓÃsmin prÃïà yad daÓa prayÃjà yà evÃsmin devatÃs tà etad yajaty atha ya e«a ekÃdaÓo yasyà eva devatÃyai paÓur Ãlabhyate tÃm evaitad yajaty atha yad ekÃdaÓÃnuyÃjà yà evaitad devatà ayÃk«Åt tà etair anuprÅïÃti hato và e«a m­to 'mutra bhÆto daÓa vai paÓor devatà daÓÃsmin prÃïÃ÷ prÃïÃ÷ khalu vai paÓor devatà yad daÓa prayÃjÃ÷ prÃïÃn evÃsya prayajaty Ãtmà vai prÃïÃnÃm ekÃdaÓa Ãtmà vapà paÓor yad e«a ekÃdaÓa÷ pariÓaya Ãtmà và etad ÃtmÃnaæ pariÓaye 'tha yad ekÃdaÓÃnuyÃjÃ÷ prÃïÃn asmin dadhÃti // iti t­tÅyakìïe navama÷ prapÃÂhaka÷ //MS_3,9.8// patnÅ vai pracyavamÃnÃmu«yÃdityasya lokam abhipracyaveta hinasti khalu và e«a taæ yo 'sya lokam abhipracyavate yad Ãha namas ta ÃtÃnety amu«mà eva namo 'kar anarvÃk prehÅty anenÃ÷ prethÅti và etad Ãha yajamÃnÃya gh­tasya kulyÃm anu saha rÃyaspo«eïety ÃÓi«am evÃÓÃste devÅr Ãpa÷ Óuddhà yÆyaæ devÃn yuyudhvam ity apo và etad bhÆ«anti pÆtÃbhir Ãbhi÷ pÆtÃÓ caranti tasmÃd và etÃæ bahu ripram amedhyaæ carantÅm Ãpo na hiæsanti hato và e«a m­to 'mutra bhÆto 'dbhyo vai prajÃ÷ prajÃyante patnÅ prajanayati yad adbhir abhi«i¤cati punar evainaæ prajanayati sarvÃn prÃïÃnt saæm­Óati sarvÃïy aÇgÃny etÃvÃn hi paÓu÷ paÓor vai mÃryamÃïasya prÃïä Óug ­chati yad Ãha vÃcam asya mà hiæsÅ÷ prÃïam asya mà hiæsÅr ity adbhir vÃvÃsyaitat prÃïä Óuco mu¤cati yat te krÆraæ yad Ãsthitaæ tad etena Óundhasva devebhya÷ Óumbhasveti yad evÃsya gamayanta÷ krÆram akraæs tad akrÆram akas ta¤ Óamayati ye và ete stokà avapadyante ta imÃm aÓÃntà ­chanti tata imä Óug ­chati yad Ãha Óam adbhya iti Óamayaty eva ÓÃntà evemÃm ­chanty ahiæsÃyay o«adhe trÃyasvainam ity Ãha trÃtyà eva svadhite mainaæ hiæsÅr iti vajro vai svadhitir vajrÃd vÃvÃsmà etad antardadhÃty ahiæsÃyai sarvÃbhyo vai devatÃbhya÷ paÓur Ãlabhyate yad Ãha rak«asÃæ bhÃgo 'sÅty etena và etad bhÃgadheyena rak«Ãæsi paÓor nirbhajatÅdam ahaæ rak«o 'vabÃdha idam ahaæ rak«o 'dhamaæ tamo nayÃmÅty Ãha rak«asÃæ dhvarÃyai rak«asÃm antarityai paÓavo vai vapà yad upat­ndyÃt paÓÆn hiæsyÃd yan nopat­ndyÃd ayatÃ÷ syur yatra tanni«Âhaæ tad upat­ndyÃt paÓÆnÃæ yatyaÅ«e tvorje tvetÅ«e hy e«orje hy e«Ã devebhya÷ Óundhasva devebhy÷ Óumbhasveti devebhya evainÃæ Óundhati devebhya÷ Óumbhati gh­tena dyÃvÃp­thivÅ prorïuvÃtÃm iti gh­tenaiva dyÃvÃp­thivÅ prorïauty amu«mai tvà ju«Âam iti yasyà eva devatÃyai paÓur Ãlabhyate tasyà enaæ ju«Âam akar nama÷ sÆryasya saæd­Óà ity amu«mà eva namo 'kar itthaæ paryÃvartata evaæ hi yaj¤a÷ pary Ãvartate 'tho amu«ya và etad ÃdityasyÃv­tam anu paryÃvartata urv antarik«aæ vÅhÅty antarik«adevatyo và e«a etarhi rak«Ãæsi và etaæ jighÃæsanti pracyutam ito 'prÃptam amutra kÃr«maryamayÅ vapÃÓrapaïÅ bhavato rak«asÃmapahatyai yasmà evÃmuto 'gniæ purastÃd dharanti tasmà ito devatà và etad dhavyam anuparyÃvartamÃnam eti caramata upapratig­hïÃty achambaÂkÃrÃya yad atihared etam evÃtihared viÓvatomukho hy agni÷ pratyu«Âaæ rak«a÷ pratyu«ÂÃrÃtir ity Ãha rak«asÃæ dhvarÃyai rak«Ãmantarityai vÃyo÷ stokÃnÃm iti t­ïam upÃsyati stokÃnÃæ vidh­tyai vÃyur hy etÃn amuto vis­jati prajÃnÃæ kÊptyay agraæ và etad dhavyasyÃgram o«adhÅnÃm agreïaivÃgraæ samardhayaty atho agrÃya và etad dhavyasyÃgram o«adhÅnÃm idhmaæ cinoti havi«o và ete stokÃ÷ skandati và etad dhavir yad viÓcotati yad vilipyate yad Ãha ju«asva saprathastamaæ vaco devapsarastamam / havyà juhvÃna Ãsani // \\ \\ iti tenaivÃsya te hutà askannà va«aÂk­tà bhavanti nÃnÃdevatyà và ekÃdaÓinyÃæ paÓavà Ãlabhyante 'thÃtrÃgneyÅ prathamÃnÆcyate 'gnir vai sarvà devatà atra vai sÃpi devatà yasyà Ãlabhyate tÃm evainad gamayati yarhi lohinÅva Ó­tà tarhi raudrÅ yat tarhi juhuyÃd rudrÃyÃsya paÓÆn apidadhyÃd yarhi ÓyenÅvà ӭtà tarhy ÃgneyÅ tarhi hotavyà tathÃsya rudra÷ paÓÆn anabhimÃnuko bhavati kravyaæ và etarhi paÓur yarhy ÃÓ­to yad vapÃm abhighÃrya p­«a¬Ãjyam abhighÃrayed rudrÃyÃsya paÓÆn apidadhyÃd atha yat p­«adÃjyam abhighÃrya vapÃm abhighÃrayati yathÃpÆrvaæ và etat paÓum upaity atho evam asya rudra÷ paÓÆn anabhimÃnuko bhavati purastÃtsvÃhÃkÃrà và anye devà upari«ÂÃtsvÃhÃkÃrà anye ta ubhaye 'Óye medhye 'varudhyante // svÃhà devebhya÷ // iti purastÃd vapÃyà juhuyÃt // viÓvebhyo devebhya÷ svÃhà // ity upari«ÂÃt tathÃsya ta ubhaye 'varuddhà bhavanti paÓor vai mÃryamÃïasya prÃïä Óug ­chati prÃïÃnt saæg­hya vapÃm upavis­jed atmà vapà paÓor Ãtmann evÃsya prÃïÃn dadhÃti dak«iïasya pÆrvapadasyÃvadeyam iti ha smÃhur dÃk«ÃyaïÃs tathÃsya sarvasya paÓor avattaæ bhavatÅti svÃhordhvanabhasaæ mÃrutaæ devaæ gachatam iti vapÃÓrapaïÅ anuprÃsyaty Ærdhvanabhaso và ete mÃrutasya bhÃgadheyaæ tam evainena gamayatÅme và ete vi«ÆcÅ anuprÃsyaty anayor vidh­tyai //MS_3,10.1// \<Óug : FN emended. Ed.: Óag.>\ puru«aæ vai devà medhÃyÃlabhanta tasya medho 'pÃkrÃmat so 'Óvaæ prÃviÓat te 'Óvam Ãlabhanta tasya medho 'pÃkrÃmat sa gÃæ prÃviÓat te gÃm Ãlabhanta tasya medho 'pÃkrÃmat so 'viæ prÃviÓat te 'vimÃlabhanta tasya medho 'pÃkrÃmat so 'jaæ prÃviÓat te 'jam Ãlabhanta tasya medho 'pÃkrÃmat sa yavaæ prÃviÓat te yavam Ãlabhanta tasya medho 'pÃkrÃmat sa vrÅhiæ prÃviÓat te vrÅhim Ãlabhanta taæ vrÅhà Ãpnuvan yad vrÅhimaya÷ puro¬ÃÓo bhavati madhyato và etat paÓor medho dhÅyate su«iro vai tarhi paÓur yarhi vapÃm utkhidanti yad vrÅhimaya÷ puro¬ÃÓo bhavaty apihityà asu«iratvÃya dvÃdaÓakapÃlo bhavati dvÃdaÓa mÃsÃ÷ saævatsara÷ saævatsaram anu paÓava÷ prajÃyante prajananÃyaikÃdaÓakapÃla÷ kÃrya ekÃdaÓÃk«arà tri«Âub aindram etac chando yat tri«Âub aindrÃ÷ paÓava÷ paÓu«v evÃsya paÓÆn dadhÃti devà anyonyasmai paÓum Ãlabhaæ svargaæ lokam Ãyaæs te 'manyantÃnena vai no 'nye lokam anvÃrok«yantÅti tasya medhaæ plÃk«Ãrayan sa plak«o 'bhavat tat plak«asya plak«atvaæ klomno vai taæ h­dayÃt plÃk«Ãrayaæs tasmÃd etat su«iraæ yat plak«aÓÃkhÃyà avadyati medhÃd evÃdhyavadyati p­«adÃjyasyopahatya paraiti // Ó­taæ havi÷ Óamità // iti Ó­tatvÃya trir Ãha tri«atyà hi devà atho yathedaæ brÃhmaïebhya odanaæ pakvaæ prÃhaivaæ và etad devebhyo havi÷ Ó­taæ prÃhottarata÷ parÅtyÃbhighÃrayati paÓÆnÃm avaruddhyai prÃïÃpÃnau vai p­«adÃjyam Ãtmà h­dayaæ yat p­«adÃjyena h­dayam anakti madhyato và etat paÓo÷ prÃïÃpÃnau dadhÃti somasya và etad barhir yad barhir atha và etat paÓor yad uttarabarhir barhi÷ Órad và etad dhavyam akar askannam avik«ubdhaæ me havyaæ devatà gachad iti devÃnÃæ vai sarve«Ãæ manÃæsi gachati paÓà ÃlabhyamÃne mano vai manotà yan manotÃyà anvÃha manÃæsy evai«Ãæ saæbhÃvayati hato và e«a m­to 'mutra bhÆto mano vai manotà yan manotÃyà anvÃha punar evainaæ saæbhÃvayati //MS_3,10.2// \\ h­dayasyÃvadyati manasa eva tenÃvadyaty atho yÃvÃn eva paÓus tasyÃvattaæ bhavati jihvÃyà avadyati vÃca eva tenÃvadyaty atho etayà hy agrà o«adhÅnÃæ rasaæ prÃÓnÃti ÓyenasyÃvadyati vak«asa eva tenÃvadyaty atho atra hi sa rasa÷ pratiti«Âhati do«ïo 'vadÃya pÃrÓvayor avadyati yaj¤asya parig­hÅtyai yakno 'vadyati madhyasyaiva tenÃvadyati matasnayor avadyati rÆpasyaiva tenÃvadyati Óroïyà avadÃya gudasyÃvadyati tad uttamasyÃvadyaty uttamaæ hy Ãyur yad anyasyottarasyÃvadyet prÃïam asyÃpidadhyÃt pramÃyuka÷ syÃt tasmÃt tasyottamasyÃvadyaty uttamaæ hy Ãyur h­dayasyÃvadÃya jihvÃyà avadyati yathÃpÆrvaæ và etat paÓum upaity atho evam asya sarvasya paÓor avattaæ bhavaty ekÃdaÓa k­tvo 'vadyati daÓa vai paÓo÷ prÃïà ÃtmaikÃdaÓas tathÃsya sarvasya paÓor avattaæ bhavaty ekÃdaÓa và etÃny avadÃnÃni tÃni dvirdvir avadyati tad dvÃviæÓatis trÅïi tryaÇgÃni tat pa¤caviæÓati÷ pa¤caviæÓena vai stomena manu÷ prajà as­jata tan manustomo và e«a prajananÃyaitad vai sarvasya paÓor avattam atha vai prÃïasyÃpÃnasya vyÃnasya te«Ãm anavattaæ yat tryaÇgÃïÃm avadyati tenaiva prÃïasyÃpÃnasya vyÃnasya te«Ãm avattaæ bhavati viÓvarÆpo vai tvëÂra÷ paÓÆn abhyavamat tasmÃt paÓavo viÓvarÆpo 'bhivÃnto vai paÓu÷ pÆyitas tasmÃt p­«ÂÅnÃæ majjà nÃdya÷ sa và adhastÃn na prÃpnod etad vai jÅvaæ tasmÃd ato 'vadyaty ak«ïayÃÇgÃnÃm avadyati paÓuæ và etad ÃÓroïayati tasmÃt paÓavo 'k«ïayÃÇgÃni praharanto yanty Ãgneyo vai sarva÷ paÓur atha và utÃnyasyai devatÃyà Ãlabhyate yad do«ïa÷ pÆrvÃrdhÃd agnaye 'vadyati gudasya madhyata÷ Óroïyà jaghÃnatas tathÃsya sarvasya paÓor agnaye 'vattaæ bhavati tredhà gudaæ karoti tredhà hy etarhi paÓus tryaÇgÃïi samavattam avadÃnÃni yÃvÃn eva paÓus tasminn Ãyur dadhÃti tredhà meda÷ karoti medorÆpà hi paÓava÷ sarvÃïi vai paÓor medyato 'ÇgÃni medyanti yÃvÃn eva paÓus tasmin medo rÆpaæ dadhÃti bahurmaryà yaj¤akuïapÅti ha smÃha yaj¤avacà rÃjastambÃyana÷ pra và ito manu«yÃ÷ paÓuæ cyÃvayanti nÃmutra gachantÅti yad dhiraïyam avadhÃya juhoti hiraïyajyoti«am evainaæ svargaæ lokaæ gamayati //MS_3,10.3// \<ÃÓroïayati : FN Correcturen und Conjecturen zu dem ganzen Werk.>\ \\ vasÃhomaæ prayauti rasaæ và etat prayauti svadhitinà prayauty etena hÅtare«Ãm aÇgÃnÃm avadyati tat svid avadÃnam akar atho vajreïaivÃhutim avarunddhe yÆ«a etayÃnvitaæ Óamayaty Ærg vai raso yÆr Ærjà và etad rasena paÓuæ samardhayaty atho yÃvÃn eva paÓus tasmint saædadhÃti pÃrÓvenÃpidadhÃty Ærja÷ parig­hÅtyai hato và e«a m­to 'mutra bhÆto yat paÓuæ saæm­Óati punar evainaæ saæbhÃvayati havyaæ pÆrvaæ devatà gamayitvÃtha ÓarÅram anvÃrohayitavyam ity Ãhur yad ÃhutÅr hutvà paÓuæ saæm­Óati havyaæ và etat pÆrvaæ devatà gamayitvÃtha ÓarÅram anvÃrohayaty ardha­ce juhotÅyaæ và ardha­co 'sà ardha­co 'ntareme antarik«am antarik«am imÃ÷ prajÃ÷ prajÃsv eva rasaæ dadhÃti vanaspatiæ yajati somo vai vanaspati÷ saumÅr imÃ÷ prajÃ÷ prajÃsv eva rasaæ dadhÃti prÃïÃpÃnau vai p­«adÃjyam Ãtmà havir yat p­«adÃjyaæ juhoty Ãtman và etat paÓo÷ prÃïÃpÃnau dadhÃti digbhyo juhotÅmà eva diÓo rasena vyunakti prÃcÅm uttamÃæ juhoti prÃcÅm eva diÓaæ punar upÃvartante 'dhyÆdhnÅæ hotre haranti vaiÓvadevo vai hotà vaiÓvadevÅr imÃ÷ prajà Ædha÷ khalu vai prajà anÆpajÅvanti sarvà evainÃ÷ payasvinÅ÷ karoti gudenopayajati prÃïà vai guda÷ prÃïÃd adhi prajÃ÷ prajÃyante prajananÃya sthavimata upayajati sthavimato hi prajÃ÷ prajÃyante yad aïimata upayajet prajananam apihanyÃt tasmÃt sthavimata upayajaty asaæbhindann upayajati prÃïÃnÃm asaæbhedÃya yat saæbhindyÃt prÃïÃnt saæbhindyÃd yaæ dvi«yÃt tasya saæbhindyÃt prÃïÃn asya saæbhinatti nopayajyaæ yad upayajet prÃïÃn upayajet pramÃyuka÷ syÃt tad Ãhur upayajyam eva prajananaæ và upayajo 'pi ha sa prajÃyate ya upayajatÅty ÃbhÃradvÃjeti ha smÃha Óuciv­k«o gaupÃlÃyana÷ kiæ tarhi prajà Ãsan yarhi yaj¤o nÃnopaya¬bhir ÃsÅn na prajÃ÷ prÃjÃyanta nau«adhaya÷ phalam ag­hïan yadà vÃva yaj¤a upaya¬bhi÷ samabhavad atha prajÃ÷ prÃjÃyantÃthau«adhaya÷ phalam ag­hïann ekÃdaÓa prayÃjà ekÃdaÓÃnuyÃjÃs ekÃdaÓopayajas tat trayastriæÓat trayastriæÓad devatÃs tà evÃsyaitÃbhir abhÅ«ÂÃ÷ prÅtà bhavanty etad và asya paÓor anarvÃg i«Âo 'nabhÅ«Âo 'bhÆd yÃsya mÃtrà tÃm enaæ gamayati svargyo vai sarva÷ paÓur yad anyatrÃhavanÅyÃj juhuyÃd asvargya÷ syÃt paÓuÓrapaïÃd agnim Ãharanti tena svargya÷ sarva÷ paÓur yata eva pÆrvam avÃdÃt tato 'param avadyati tasmÃt samÃnÃd yoner nÃnÃrÆpÃ÷ paÓava÷ prajÃyante yaj¤o vai devÃnÃm atyanedat taæ devà upaya¬bhir apyavapann anatinedÃya yad età upayajo bhavanti yaj¤am evaitÃbhir apivapanty anatinedÃya yadÃthà vai puru«a÷ pratyaÇ chidra evaæ yaj¤a÷ pratyaÇ chidras taæ devà upaya¬bhir apyadadhur achidratvÃya yad età upayajo bhavanti yaj¤am evaitÃbhir apidadhÃty achidratvÃya //MS_3,10.4// ye kecÃrvÃcÅnam ekÃdaÓinyÃ÷ paÓavas tÃn uttaram ardhaæ yÆpasya niyu¤jyÃd raudrà vai paÓavo 'gnir vidh­tir dak«iïe havirdhÃne somam ÃsÃdayanti tathÃsya rudra÷ paÓÆn anabhimÃnuko bhavati pÃtre«u và aham adhvaryuæ cÃnadhvaryuæ ca vijÃnÃmÅti ha smÃhÃruïa aupaveÓi÷ kati pÃtrÃïÅti p­ched dvÃdaÓa pÃtrÃïy upÃæÓusavanas trayodaÓaæ yat tan mÅmÃæsante pÃtrÃ3æ na pÃtrÃ3m iti mÅmÃæsante hi trayodaÓaæ mÃsaæ mÃsÃ3 na mÃsÃ3 iti pa¤ca prÃta÷savane puro¬ÃÓÃÓ catvÃro mÃdhyaædine savane catvÃras t­tÅyasavane ito và etÃæ niramimÅta prajÃpatir Ãtmana eva yata evaitÃæ niramimÅta tad etair apidhÅyate devÃÓ ca và asurÃÓ cÃspardhantÃyatanavanto 'surà Ãsann anayatanà devà ime lokà asurÃïÃm Ãyatanam Ãsaæs te devÃ÷ saæstambhaæsaæstambhaæ parÃjayantÃnÃyatanà hy Ãsaæs te vai savanÃny evÃyatanam acÃyaæs tÃni prÃviÓaæs tÃni nÃdhriyanta te vai puro¬ÃÓÃn eva savanÃnÃm Ãyatanam acÃyaæs tÃn niravapaæs tÃny adhriyanta tato devà abhavan parÃsurÃs tad ya evaæ vedÃyatanavÃn bhavati bhavaty Ãtmanà parÃsya bhrÃt­vyo bhavati tasmÃd anusavanaæ puro¬ÃÓà nirupyÃ÷ savanÃnÃæ dh­tyai tasmÃd anusavanaæ puro¬ÃÓa÷ prÃÓya÷ somapÅthasya dh­tyai gh­taæ vai devà vajraæ k­tvà somam aghnann abhi khalu và etaæ ghÃrayanti yat prÃÓnÅyÃt somapÅthaæ hanyÃd yan na prÃÓnÅyÃt somapÅthena vy­dhyeta yatrÃnabhigh­taæ tat prÃÓya÷ somapÅthasya dh­tyai tan na sÆrk«yaæ prÃÓya evendro vai v­tram ahaæs tan na kiæ canÃdhinot taæ puro¬ÃÓa evÃdhinot tasmÃt puro¬ÃÓa÷ prÃÓya÷ somapÅthasya dh­tyai pa¤ca prÃta÷savane puro¬ÃÓÃ÷ puro¬ÃÓa÷ parivÃpo dhÃnÃ÷ karambha÷ payasyà sà puro¬ÃÓapaÇktir dvinÃrÃÓaæsÃ÷ prÃta÷savane dvinÃrÃÓaæsà mÃdhyaædine savana ekanÃrÃÓaæsÃs t­tÅyasavane sà narÃÓaæsapaÇktis trÅïi savanÃny avabh­tho 'nubandhyà savanÃnÃæ pa¤camÅ sà savanapaÇktir e«Ã vai sà paÇktir yÃm Ãhur brahmavÃdino vettha tÃæ paÇktiæ yayà na stuvate na Óaæsanty atha yaj¤aæ vahanty atha yaj¤aæ saæsthÃpayantà iti //MS_3,10.5// \\ devÃÓ ca và asurÃÓ cÃspardhanta te«Ãæ và indriyÃïi vÅryÃïy apÃkrÃmann ­ksÃme và ebhyas tad apÃkrÃmatÃæ paÓavo vÃg indriyaæ prÃïÃpÃnau tair và indro 'kÃmayata sÃyujyaæ gacheyam iti // harivaæ indro dhÃnà attu // ity ­ksÃme và indrasya harÅ ­ksÃmÃbhyÃm eva sÃyujyam agachat // pÆ«aïvÃn karambham // iti paÓavo vai pu«Ã paÓubhir eva sÃyujyam agachat sarasvatÅvÃn bhÃratÅvÃn parivÃpa÷ // iti vÃg vai sarasvatÅ vÃcaiva sÃyujyam agachat // \\ indrasyÃpÆpa÷ // itÅndriyaæ và indra indriyeïaiva sÃyujyam agachat // mitrÃvaruïayo÷ payasyà // iti prÃïÃpÃnau vai mitrÃvaruïau prÃïÃpÃnÃbhyÃm eva sÃyujyam agachat tato devà abhavan parÃsurÃs tad ya evaæ vedaitair evendriyair vÅryair etair mahimabhi÷ sÃyujyaæ gachati bhavaty Ãtmanà parÃsya bhrÃt­vyo bhavati dÅrghajihvÅ vai devÃnÃæ prÃta÷savanam avÃle tad vyamÃdyat sà payasyÃbhavat tasmÃt payasyà vimaditarÆpeva maitrÃvaruïÅ prÃta÷savane syÃt prÃïÃpÃnau vai mitrÃvaruïau prÃïÃpÃnau và etan mukhato yaj¤asya dhÅyete na guda÷ paryÃkartavai yad gudaæ paryÃkuryÃd udÃvarta÷ prajà hanyÃd rak«asÃm ananvavajayÃya yÆpa÷ purastÃn mÅyate yad agreïa yÆpaæ paÓuæ hareyus tad anu rak«Ãæsi yaj¤am avajayeyur antarÃgniæ ca yÆpaæ ca h­tyo rak«asÃm ananvavajayÃya //MS_3,10.6// samudraæ gacha svÃhety apasthaæ và etad yajaty antarik«aæ gacha svÃheti reta evaitad dadhÃti devaæ savitÃraæ gacha svÃhety Ãha prasÆtyà evÃhorÃtre gacha svÃhety ahorÃtre hy anu prajÃ÷ prajÃyante mitrÃvaruïau gacha svÃheti prÃïÃpÃnau vai mitrÃvaruïau prÃïÃpÃnà evÃsu dadhÃti dyÃvÃp­thivÅ gacha svÃhety ÃbhyÃm evainÃ÷ s­«ÂÃ÷ parig­hïÃti chandÃæsi gacha svÃheti vÃg vai chandÃæsi vÃcam evÃsu dadhÃti somaæ gacha svÃhety annaæ vai somo 'nnam evÃsu dadhÃti yaj¤aæ gacha svÃheti yaj¤iyà evainà akar divyaæ nabho gacha svÃheti v­«Âim evÃbhyo ninayanty agniæ vaiÓvÃnaraæ gacha sveheti saævatsaro và agnir vaiÓvÃnara÷ saævatsara evainÃ÷ prati«ÂhÃpayati saævatsarÃyu«am enÃ÷ karoti mano hÃrdiæ yachety Ãha prÃïÃnÃæ gopÅthÃyau«adhÅbhyas tvety o«adhÅ«v eva rasaæ dadhÃti yo vai vidvÃn vÃvidvÃn vopayajo mithunayopa yajati prÃïÃn và etan mithunayÃkurute yad Ãha mano hÃrdiæ yacheti prÃïÃn và etad ­tuÓa÷ kalpayate paÓur và Ãlabdha÷ Óocati tasya madhyaæ Óug abhisameti sà h­daye«v Ãgachati yat puru«am upasp­Óen manu«yä Óug ­ched yad gÃm upasp­Óet paÓƤ Óug ­ched yad dÃrÆpasp­Óed vanaspatÅæ Óug ­ched yat t­ïam upasp­Óed o«adhÅ÷ Óug ­ched yad udakam upasp­Óed apa÷ Óug ­ched yad Ãrdram anÆdakaæ ta¤ ÓÃntaæ tatropopyaæ tad devatÃæ Óucam avayajati // iti t­tÅyakÃï¬e pÃtnÅvantà nÃma daÓama÷ prapÃÂhaka÷ //MS_3,10.7// samiddhà indra u«asÃm anÅke purorucà pÆrvak­d vÃv­dhÃna÷ / tribhir devais triæÓatà vajrabÃhur jaghÃna v­traæ vi duro vavÃra // narÃÓaæsa÷ prati ÓÆro mimÃnas tanÆnapÃt prati yaj¤asya dhÃma / gobhir vapÃvÃn madhunà sama¤jan hiraïyaiÓ candrÅ yajati pracetÃ÷ // i¬ito devair harivÃæ abhi«Âir ÃjuhvÃno havi«Ã ÓardhamÃna÷ / puraædaro gotrabh­d vajrabÃhur ÃyÃtu yaj¤am upa no ju«Ãïa÷ // ju«Ãïo barhir harivÃn nà indra÷ prÃcÅnaæ sÅdÃt pradiÓà p­thivyÃ÷ / uruprathÃ÷ prathamÃnaæ syonam Ãdityair aktaæ vasubhi÷ sajo«Ã÷ // indraæ dura÷ kava«yo dhÃvamÃnà v­«Ãïaæ yanti janaya÷ supatnÅ÷ / dvÃro devÅr abhito viÓrayantÃæ suvÅrà vÅraæ prathamÃnà mahobhi÷ // u«ÃsÃnaktà b­hatÅ b­hantaæ payasvatÅ sudughe ÓÆram indram / peÓasvatÅ tantunà saævayantÅ devÃnÃæ devaæ yajata÷ surukme // daivyà mimÃnà manasà purutrà hotÃrà indraæ prathamà suvÃcà / mÆrdhan yaj¤asya madhunà dadhÃnà prÃcÅnaæ jyotir havi«Ã v­dhÃta÷ // tisro devÅr havi«Ã vardhamÃnà indraæ ju«Ãïà v­«aïaæ na patnÅ÷ / achinnaæ tantuæ payasà sarasvatŬà devÅ bhÃratÅ viÓvatÆrti÷ // tva«Âà dadhad indrÃya Óu«mam apÃko 'ci«Âur yaÓase purÆïi / v­«Ã yajan v­«aïaæ bhÆriretà mÆrdhan yaj¤asya samanaktu devÃn // vanaspatir avas­«Âo na pÃÓais tmanyà sama¤ja¤ Óamità na deva÷ / indrasya havyair jaÂharaæ p­ïÃna÷ svadÃtu havyaæ madhunà gh­tena // stokÃnÃm induæ prati ÓÆrà indro v­«ÃyamÃïo v­«abhas turëà/ gh­tapru«Ã manasà havyam undant svÃhÃk­taæ ju«atÃæ havyam indra÷ //MS_3,11.1// hotà yak«at samidhÃgnim i¬aspade 'Óvinendraæ sarasvatÅm ajo dhÆmro na godhÆmai÷ kuvalair bhe«ajaæ madhuÓa«pair na teja indriyaæ paya÷ soma÷ parisrutà gh­taæ madhu vyantv Ãjyasya hotar yaja hotà yak«at tanÆnapÃt sarasvatÅm avir me«o na bhe«ajaæ pathà madhumad Ãbharann aÓvinendrÃya vÅryaæ badarair upavÃkÃbhir bhe«ajaæ tokmabhi÷ paya÷ soma÷ parisrutà gh­taæ madhu vetv Ãjyasya hotar yaja hotà yak«an narÃÓaæsaæ na nagnahuæ patiæ surÃyà bhe«ajaæ me«a÷ sarasvatÅ bhi«ag ratho na candry aÓvinor vapà indrasya vÅryaæ badarair upavÃkÃbhir bhe«ajaæ tokmabhi÷ paya÷ soma÷ parisrutà gh­taæ madhu vetv Ãjyasya hotar yaja hotà yak«ad i¬e¬ita ÃjuhvÃna÷ sarasvatÅm indraæ balena vardhayann ­«abheïa gavendriyam aÓvinendrÃya bhe«ajaæ yavai÷ karkandhubhir madhu lÃjair na mÃsaraæ paya÷ soma÷ parisrutà gh­taæ madhu vyantv Ãjyasya hotar yaja hotà yak«ad barhir Ærïamradà bhi«aÇ ïÃsatyà bhi«ajÃÓvinÃÓvà ÓiÓumatÅ bhi«ag dhenu÷ sarasvatÅ bhi«ag indrÃya duha indriyaæ paya÷ soma÷ parisrutà gh­taæ madhu vyantv Ãjyasya hotar yaja hotà yak«ad duro diÓa÷ kava«yo na vyacasvatÅr aÓvibhyÃæ na duro diÓà indro na rodasÅ dughe duhe dhenu÷ sarasvatÅ Óukraæ na jyotir indriyaæ paya÷ soma÷ parisrutà gh­taæ madhu vyantv Ãjyasya hotar yaja hotà yak«at supeÓaso«e naktaæ divÃÓvinà saæjÃnÃne supeÓasà sama¤jÃte sarasvatyà tvi«im indreïa bhe«ajaæ Óyeno na rajasà h­dà paya÷ soma÷ parisrutà gh­taæ madhu vÅtÃm Ãjyasya hotar yaja hotà yak«ad daivyà hotÃrà bhi«ajÃÓvinendraæ na jÃg­vi divà naktaæ na bhe«ajai÷ ÓÆ«aæ sarasvatÅ bhi«ak sÅsena duha indriyaæ paya÷ soma÷ parisrutà gh­taæ madhu vÅtÃm Ãjyasya hotar yaja hotà yak«at tisro devÅr na bhe«ajaæ trayas tridhÃtavo 'paso rÆpam indro hiraïyayam aÓvine¬Ã na bhÃratÅ vÃcà sarasvatÅ mahà indrÃya duha indriyaæ paya÷ soma÷ parisrutà gh­taæ madhu vyantv Ãjyasya hotar yaja hotà yak«at tva«ÂÃraæ rÆpak­taæ supeÓasaæ v­«abhaæ naryÃpasaæ tva«ÂÃram indram aÓvinà bhi«ajaæ na÷ sarasvatÅm ojo na jÆtir indriyaæ v­ko na rabhaso bhi«ag yaÓa÷ surÃyà bhe«ajaæ Óriyà na mÃsaraæ paya÷ soma÷ parisrutà gh­taæ madhu vetv Ãjyasya hotar yaja hotà yak«ad vanaspatiæ ÓamitÃraæ Óatakratuæ bhÅmaæ na manyuæ rÃjÃnaæ vyÃghraæ namasÃÓvinà bhÃmaæ sarasvatÅ bhi«ag indrÃya duha indriyaæ paya÷ soma÷ parisrutà gh­tam madhu vetv Ãjyasya hotar yaja hotà yak«ad agniæ svÃhÃjyasya stokÃnÃæ svÃhà medasÃæ p­thak svÃhà chÃgam aÓvibhyÃæ svÃhà me«aæ sarasvatyai svÃhà ­«abham indrÃya siæhÃya sahasa indriyaæ svÃhÃgniæ na bhe«ajai svÃhà somam indriyai÷ svÃhendraæ sutrÃmÃïaæ savitÃraæ varuïaæ bhi«ajÃæ patiæ svÃhà vanaspatiæ priyaæ pÃtho na bhe«ajai÷ svÃhà devà Ãjyapà ju«Ãïo agnir bhe«ajaæ paya÷ soma÷ parisrutà gh­taæ madhu vyantv Ãjyasya hotar yaja //MS_3,11.2// \\ samiddho agnir aÓvinà tapto gharmo viràsuta÷ / duhe dhenu÷ sarasvatÅ somaæ sukram ihendriyam / tanÆpà bhi«ajà sute 'Óvinobhà sarasvatÅ / madhvà rajÃæsÅndriyam indrÃya pathibhir vaha // indrÃyenduæ sarasvatÅ narÃÓaæsena nagnahum / adhÃtÃm aÓvinà madhu bhe«ajaæ bhi«ajà sute // ÃjuhvÃnà sarasvatÅndrÃyendriyÃïi vÅryam / i¬Ãbhir aÓvinà i«aæ sam Ærjaæ saæ rayiæ dadhu÷ // aÓvinà namuce÷ sutaæ somaæ Óukraæ parisrutà / sarasvatÅ tam Ãbharad barhi«endrÃya pÃtave // @<[Page III,144]>@ kava«yo na vyacasvatÅr aÓvibhyÃæ na duro diÓa÷ / indro na rodasÅ ubhe duhe kÃmÃnt sarasvatÅ // u«Ãsà naktam aÓvinà divendraæ sÃyam indriyai÷ / saæjÃnÃne supeÓasà sama¤jÃte sarasvatyà // pÃtaæ no aÓvinà divà pÃhi naktaæ sarasvati / daivyà hotÃrà bhi«ajà pÃtam indraæ sacà sute // tisras tredhà sarasvaty aÓvinà bhÃratŬà / tÅvraæ parisrutà somam indrÃyÃsu«uvur madam // aÓvinà bhe«ajaæ madhu bhe«ajaæ na÷ sarasvatÅ / indre tva«Âà yaÓa÷ Óriyaæ rÆpaærÆpam adhu÷ sute // ­tuthendro vanaspati÷ ÓaÓamÃna÷ parisrutà / kÅlÃlam aÓvibhyÃæ madhu duhe dhenu÷ sarasvatÅ // gobhir na somam aÓvinà mÃsareïa parisrutà / samadhÃtÃæ sarasvatyà svÃhendre sutaæ madhu //MS_3,11.3// @<[Page III,145]>@ aÓvinà havir indriyaæ namucer dhiyà sarasvatÅ / à Óukram ÃsurÃd vasu madyam indrÃya jabhrire // yam aÓvinà sarasvatÅ havi«endram avardhayan / sa bibheda balaæ madyaæ namucà Ãsure sacà // tam indraæ paÓava÷ sacÃÓvinobhà sarasvatÅ / dadhÃnà abhyanÆ«ata havi«Ã yaj¤a indriyam // ya indra indriyaæ dadhu÷ savità varuïo bhaga÷ / sa sutrÃmà havi«patir yajamÃnÃya saÓcata // savità varuïo dadhad yajamÃnÃya dÃÓu«e / Ãdatta namucer vasu sutrÃmà balam indriyam // varuïa÷ k«atram indriyaæ bhagena savità Óriyam / sutrÃmà yaÓasà balaæ dadhÃnà yaj¤am ÃÓata // yuvaæ surÃmam aÓvinà namucà Ãsure sacà / vipipÃnà sarasvatÅndraæ karmasv Ãvata // hotà yak«ad aÓvinau sarasvatÅm indram ime somÃ÷ surÃmÃïaÓ chÃgair na me«air ­«abhai÷ sutÃ÷ Óa«pair na tokmabhir lÃjair mahasvanto madà mÃsareïa parisrutà ÓukrÃ÷ payasvanto 'm­tÃ÷ prasthità vo madhuÓcyutas tÃn aÓvinà sarasvatÅndro ju«antÃæ somyaæ madhu pibantu madantÃæ vyantu hotar yaja putram iva pitarà aÓvinobhendrÃvathu÷ kÃvyair daæsanÃbhi÷ / yat surÃmaæ vyapiba÷ ÓacÅbhi÷ sarasvatÅ tvà maghavann abhi«ïak // aÓvinà gobhir indriyam aÓvebhir vÅryaæ balam / havi«endraæ sarasvatÅ yajamÃnam avardhayan // tà nÃsatyà supeÓasà hiraïyavarttanÅ narà / sarasvatÅ havi«matÅndraæ karmasv avatu // tà bhi«ajà sukarmaïà sà sudughà sarasvatÅ / sa v­trahà Óatakratur indrÃya dadhur indriyam // ahÃvy agne havir Ãsye te srucÅva gh­taæ camvÅva soma÷ / vÃjasaniæ rayim asme suvÅraæ praÓastaæ dhehi yaÓasaæ b­hantam // yasminn aÓvÃsa ­«abhÃsa uk«aïo vaÓà me«Ã avas­«ÂÃsà ÃhutÃ÷ / kÅlÃlape somap­«ÂhÃya vedhase h­dà matiæ janaye cÃrum agnaye //MS_3,11.4// @<[Page III,147]>@ devaæ barhi÷ sarasvatÅ sudevam indrÃyÃÓvinà tejo na cak«ur ak«or barhi«Ã dadhur indriyaæ vasuvane vasudheyasya vetu yaja devÅr dvÃro aÓvinà bhi«ajendraæ sarasvatÅ prÃïÃn na vÅryaæ nasi dvÃro dadhur indriyaæ vasuvane vasudheyasya vyantu yaja devÅ u«Ãsà aÓvinà sutrÃmendraæ sarasvatÅ balaæ na vÃcam Ãsye u«ÃbhyÃæ dadhur indriyaæ vasuvane vasudheyasya vÅtÃæ yaja devÅ jo«ÂrÅ sarasvaty aÓvinendram avadhayan Órotraæ na karïayor yaÓo jo«ÂrÅbhyÃæ dadhur indriyaæ vasuvane vasudheyasya vÅtÃæ yaja devÅ ÆrjÃhutÅ dughe sudughendraæ sarasvaty aÓvinà bhi«ajÃvataæ Óukraæ na jyoti÷ stanayor ÃhutÅ dhatta indriyaæ vasuvane vasudheyasya vÅtÃæ yaja devà devÃnÃæ bhi«ajà hotÃrà indram aÓvinà va«aÂkÃrai÷ sarasvatÅ tvi«iæ na h­daye matiæ hot­bhyÃæ dadhur indriyaæ vasuvane vasudheyasya vÅtÃæ yaja devÅs tisras tisro devÅr aÓvine¬Ã sarasvatÅ ÓÆ«aæ na madhye nÃbhyà indrÃya dadhur indriyaæ vasuvane vasudheyasya vyantu yaja deva indro narÃÓaæsas trivarÆtha÷ sarasvatyÃÓvibhyÃm Åyate ratho reto na rÆpam am­taæ janitram indrÃya tva«Âà dadhad indriyÃïi vasuvane vasudheyasya vetu yaja devo devair vanaspatir hiraïyaparïo aÓvibhyÃæ sarasvatyà supippala indrÃya pacyate madhv ojo na jÆtir v­«abho na bhÃmaæ vanaspatir no dadhad indriyÃïi vasuvane vasudheyasya vetu yaja devaæ barhir vÃritÅnÃm adhvare stÅrïam aÓvibhyÃm ÆrïamradÃ÷ sarasvatyà syonam indra te sada ÅÓÃyà manyuæ rÃjÃnaæ barhi«Ã dadhur indriyaæ vasuvane vasudheyasya vetu yaja devo agni÷ svi«Âak­d devÃn yak«ad yathÃyathaæ hotÃrà indram aÓvinà vÃcà vÃcaæ sarasvatÅm agniæ somaæ svi«Âak­t svi«Âà indra÷ sutrÃmà savità varuïo bhi«ag i«Âo devo vanaspati÷ svi«Âà devà ÃjyapÃ÷ svi«Âo agnir agninà hotà hotre svi«Âak­t saho na dadhad indriyam Ærjam apacitiæ svadhÃæ vasuvane vasudheyasya vetu yaja //MS_3,11.5// \\ \<Óukraæ : FN emended. Ed.: Óakraæ>\ somo rÃjÃm­taæ suta o«adhÅnÃm apÃæ rasa÷ / ­tena satyam indriyaæ vipÃnaæ Óukram andhasa÷ / indrasyendriyam idaæ payo 'm­taæ madhu // adbhya÷ k«Åraæ vyapibat kruÇÇ ÃÇgiraso dhiyà / ­tena satyam indriyaæ vipÃnaæ Óukram andhasa÷ / indrasyendriyam idaæ payo 'm­taæ madhu // adbhya÷ somaæ vyapibac chandobhir haæsa÷ Óuci«at / ­tena satyam indriyaæ vipÃnaæ Óukram andhasa÷ / indrasyendriyam idaæ payo 'm­taæ madhu // @<[Page III,149]>@ annÃt parisruto rasaæ brahmaïà k«atraæ vyapibat / ­tena satyam indriyaæ vipÃnaæ Óukram andhasa÷ / indrasyendriyam idaæ payo 'm­taæ madhu // reto mÆtraæ vijahÃti yoniæ praviÓad indriyam / garbho jarÃyuïÃv­tà ulbaæ jahÃti janmanà // ­tena satyam indriyaæ vipÃnaæ Óukram andhasa÷ / indrasyendriyam idaæ payo 'm­taæ madhu // d­«Âvà rÆpe vyÃkarot satyÃn­te prajÃpati÷ / aÓraddhÃm an­te 'dadhä ÓraddhÃæ satye prajÃpati÷ // ­tena satyam indriyaæ vipÃnaæ Óukram andhasa÷ / indrasyendriyam idaæ payo 'm­taæ madhu // vedena rÆpe vyapibat sutÃsutau prajÃpati÷ / ­tena satyam indriyaæ vipÃnaæ Óukram andhasa÷ / indrasyendriyam idaæ payo 'm­taæ madhu // d­«Âvà parisruto rasaæ Óukreïa Óukraæ vyapibat paya÷ somaæ prajÃpati÷ / ­tena satyam indriyaæ vipÃnaæ Óukram andhasa÷ / indrasyendriyam idaæ payo 'm­taæ madhu //MS_3,11.6// parÅto «i¤catà sutaæ somo ya uttamaæ havi÷ / dadhanvÃn yo naryo apsv antarà su«Ãva somam adribhi÷ // somo 'sy aÓvibhyÃæ pacyasva sarasvatyai pacyasvendrÃya sutrÃmïe pacyasva // punÃtu te parisrutaæ somaæ sÆryasya duhità / vÃreïa ÓaÓvatà tanà // vÃyu÷ pÆta÷ pavitreïa prÃk somo atidruta÷ / indrasya yujya÷ sakhà // vÃyo÷ pÆta÷ pavitreïa pratyak somo atisruta÷ / indrasya yujya÷ sakhà // brahma k«atraæ pavate teja indriyaæ surÃyÃ÷ soma÷ suta Ãsuto madÃya / Óukreïa deva devatÃ÷ pip­gdhi rasenÃnnaæ yajamÃnÃya dhehi // kuvid aÇga nÃnà hi vÃm // yà vyÃghraæ vi«Æcikobhau v­kaæ ca rak«ati / Óyenaæ patatriïaæ siæhaæ semaæ pÃtv aæhasa÷ // surÃvantaæ barhi«adaæ suvÅraæ yaj¤aæ hinvanti mahi«Ã namobhi÷ / dadhÃnÃ÷ somaæ divi devatÃsu madenendraæ yajamÃnÃ÷ svarkÃ÷ // yas te rasa÷ saæbh­tà o«adhÅ«u somasya Óu«ma÷ surÃyÃæ sutasya / tena jinva yajamÃnaæ madena sarasvatÅm aÓvinà indram agnim // yam aÓvinà namucer ÃsurÃd adhi sarasvaty asunod indriyÃya / imaæ taæ Óukraæ madhumantam induæ somaæ rÃjÃnam iha bhak«ayÃmi // yad atra Ói«Âaæ rasina÷ sutasya yam asyendo apiba¤ ÓacÅbhi÷ / ahaæ tam asya manasà Óivena somaæ rÃjÃnam iha bhak«ayÃmi //MS_3,11.7// devasya tvà savitu÷ prasave 'Óvinor bÃhubhyÃæ pÆ«ïo hastÃbhyÃm Ãdade // trayà devà ekÃdaÓa trayastriæÓÃ÷ surÃdhasa÷ / b­haspatipurohità devasya savitu÷ save devà devair avantu tvà // prathamÃs tvà dvitÅyair abhi«i¤cantu dvitÅyÃs tvà t­tÅyais t­tÅyÃs tvà satyena satyaæ tvà brahmaïà brahma tvà yajurbhir yajÆæ«i tvà sÃmabhi÷ sÃmÃni tvà ­gbhir ­cas tvà puronuvÃkyÃbhi÷ puronuvÃkyÃs tvà yÃjyÃbhir yÃjyÃs tvà va«aÂkÃrair va«aÂkÃrÃs tvÃhutibhir abhi«i¤cantv Ãhutayas te kÃmÃnt samardhayantv asav aÓvinos tvà tejasà brahmavarcasÃyÃbhi«i¤cÃmi sarasvatyÃs tvà vÅryeïa yaÓase 'nnÃdyÃyÃbhi«i¤cÃmÅndrasya tvendriyeïaujase balÃyÃbhi«i¤cÃmi bhÆ÷ svÃhà // Óiro me ÓrÅr yaÓo mukhaæ tvi«i÷ keÓÃÓ ca ÓmaÓrÆïi / rÃjà me prÃïo am­taæ samràcak«ur viràÓrotram // @<[Page III,152]>@ jihvà me bhadraæ vÃÇ maho mano manyu÷ svarì bhÃma÷ / modÃ÷ pramodà aÇgulÅr aÇgÃni mitraæ me saha÷ // bÃhÆ me balam indriyaæ hastau me karma vÅryam / Ãtmà k«atram uro mama // p­«ÂÅr me rëÂram udaram aæsau grÅvÃÓ ca Óroïyau / ÆrÆ aratnÅ jÃnunÅ viÓo me 'ÇgÃni sarvata÷ // nÃbhir me cittaæ vij¤Ãnaæ pÃyur me 'pacitir bhasat / Ãnandanandà Ãï¬au me bhaga÷ saubhÃgyaæ pasa÷ // lomÃni prayatir mama tvaÇ mà Ãnatir Ãgati÷ / mÃæsaæ mà upanatir vasv asthi majjà mà Ãnati÷ // jaÇghÃbhyÃæ padbhyÃæ dhÅro 'smi viÓi rÃjà prati«Âhita÷ / prati brahman pratiti«ÂhÃmi k«atre praty aÓve«u pratiti«ÂhÃmi go«u // prati prajÃyÃæ pratiti«ÂhÃmi p­«Âhe prati prÃïe«u pratiti«ÂhÃmy Ãtman dyÃvÃp­thivyo÷ pratiti«ÂhÃmi yaj¤e //MS_3,11.8// @<[Page III,153]>@ sÅsena tantraæ manasà manÅ«iïa ÆrïÃsÆtreïa kavayo vayanti / aÓvinà yaj¤aæ savità sarasvatÅndrasya rÆpaæ varuïo bhi«ajyan // tad asya rÆpam am­taæ ÓacÅbhis tisro dadhur devatÃ÷ saærarÃïÃ÷ / lomÃni Óa«pair bahudhà na tokmabhis tvag asya mÃæsam abhavan na lÃjÃ÷ // tad aÓvinà bhi«ajà rudravartanÅ sarasvatÅ vayati peÓo antaram / asthi majjÃnaæ mÃsaraæ kÃrotareïa dadhato gavÃæ tvaci // sarasvatÅ manasà peÓalaæ vasu nÃsatyÃbhyÃæ vayati darÓataæ vapu÷ / rasaæ parisruto na rohitaæ nagnahur dhÅras tasaraæ na vema // payasa÷ Óukram am­taæ janitraæ surÃyà mÆtrÃj janayanta reta÷ / apÃmatiæ durmatiæ bÃdhamÃnà Ævadhyaæ vÃtÃt sabvaæ tad ÃrÃt // indra÷ sutrÃmà h­dayena satyaæ puro¬ÃÓena savità jajÃna / yak­t klomÃnaæ varuïo bhi«ajyan matasne vÃyavyair na minÃti pittam // ÃntrÃïi sthÃlÅr madhu pinvamÃnà gudÃ÷ pÃtrÃïi sudughà na dhenu÷ / Óyenasya pattraæ na plÅhà ÓacÅbhir ÃsandÅ nÃbhir udaraæ na mÃtà // kumbho vani«Âhur janità ÓacÅbhir yasminn agre yonyÃæ garbho anta÷ / plÃÓir vyakta÷ ÓatadhÃrà utso duhe na kumbhÅ svadhÃæ pit­bhya÷ // mukhaæ sadasya Óirà it satena jihvà pavitram aÓvinÃsant sarasvatÅ / capyaæ na pÃyur bhi«ag asya vÃlo vastir na Óepo harasà tarasvÅ // aÓvibhyÃæ cak«ur am­taæ grahÃbhyÃæ chÃgena tejo havi«Ã gh­tena / pak«mÃïi godh­mai÷ kuvalair utÃni peÓo na Óukram asitaæ vasÃte // avir na me«o nasi vÅryÃya prÃïasya panthà am­taæ grahÃbhyÃm / sarasvaty upavÃkair vyÃnaæ nasyÃni barhir badarair jajÃna // indrasya rÆpam ­«abho balÃya karïÃbhyÃæ Órotram am­taæ grahÃbhyÃm / yavair na barhir bhruvi kesarÃïi karkandhu jaj¤e madhu sÃraghaæ mukhe // Ãtmann upasthe na v­kasya loma mukhe ÓmaÓrÆïi na vyÃghraloma / keÓà na ÓÅr«an yaÓase Óriyai Óikhà siæhasya loma tvi«ir indriyÃïi // aÇgair ÃtmÃnaæ bhi«ajà tad aÓvinÃtmÃnam aÇgai÷ samadhÃt sarasvatÅ / indrasya rÆpaæ ÓatamÃnam Ãyu÷ Óukraæ na jyotir am­taæ dadhÃnà // @<[Page III,155]>@ sarasvatÅ yonyÃæ garbham antar aÓvibhyÃæ patnÅ suk­taæ bibharti / apÃæ rasena varuïo na sÃmnendraæ Óriyai janayann apsu rÃjà // teja÷ paÓÆnÃæ havir indriyÃvat parisrutà payasà sÃraghaæ madhu / aÓvibhyÃæ dugdhaæ bhi«ajà sarasvatÅ sutÃsutÃbhyÃm am­ta÷ somà indu÷ //MS_3,11.9// punantu mà pitara÷ somyÃsa÷ punantu mà pitÃmahÃ÷ / pavitreïa ÓatÃyu«Ã viÓvam Ãyur vyaÓnavai // punantu mà pitÃmahÃ÷ punantu prapitÃmahÃ÷ / pavitreïa ÓatÃyu«Ã sarvam Ãyur vyaÓnavai // agnà ÃyÆæ«i pavase // pavamÃna÷ svar jana÷ pavitreïa vicar«aïi÷ / ya÷ potà sa punÃtu mà // punantu mà devajanÃ÷ punantu manavo dhiyà / punantu viÓvà bhÆtà mà jÃtaveda÷ punÃhi mà // pavamÃna÷ punÃtu mà kratve dak«Ãya jÅvase / jyok ca sÆryaæ d­Óe // ubhÃbhyÃæ deva savita÷ pavitreïa savena ca / mÃæ punÃhi viÓvata÷ // @<[Page III,156]>@ pavitreïa punÃhi mà Óukreïa deva dÅdyat / agne kratvà kratÆær anu // yat te pavitram arci«y agne vitatam antarà / brahma tena punÅmahe // vaiÓvadevÅ punatÅ devy ÃgÃd yasyà bahvyas tanvo vÅtap­«ÂhÃ÷ / tayà madanta÷ sadhamÃdye«u vayaæ syÃma patayo rayÅïÃm // vaiÓvÃnaro raÓmibhir mà punÃtu vÃta÷ prÃïene«iro mayobhÆ÷ / dyÃvÃp­thivÅ payasà payobhir ­tÃvarÅ yaj¤iye mà punÅtÃm // b­hadbhi÷ savitas tribhir var«i«Âhair deva manmabhi÷ / agne dak«ai÷ punÅmahe // ye samÃnÃ÷ samanasa÷ pitaro yamarÃjye / te«Ãæ loka÷ svadhà namo yaj¤o deve«u kalpatÃm // ye samÃnÃ÷ samanaso jÅvà jÅve«u mÃmakÃ÷ / te«Ãæ ÓrÅr mayi kalpatÃm asmiæl loke Óataæ samÃ÷ // dve srutÅ // idaæ havi÷ prajananaæ me astu daÓavÅraæ sarvagaïaæ svastaye / Ãtmasani prajÃsani k«etrasani paÓusani lokasany abhayasani // agni÷ prajÃæ bahulÃæ me k­ïotv annaæ payo reto asmÃsu dhehi // @<[Page III,157]>@ yad devà devahe¬anaæ devÃsaÓ cak­mà vayam / agnir mà tasmÃd enaso viÓvÃn mu¤catv aæhasa÷ // yadi svapan yadi jÃgrad enÃæsi cak­mà vayam / vÃyur mà tasmÃd enaso viÓvÃn mu¤catv aæhasa÷ // yadi divà yadi naktam enÃæsi cak­mà vayam / sÆryo mà tasmÃd enaso viÓvÃn mu¤catv aæhasa÷ // dhÃmnodhÃmno // yad grÃme // pavitram asi yaj¤asya pavitraæ yajamÃnasya / tan mà punÃtu sarvato viÓvasmÃd devakilbi«Ãt sarvasmÃd devakilbi«Ãt // drupadÃd iven mumucÃna÷ svinna÷ snÃtvÅ malÃd iva / pÆtaæ pavitreïevÃjyaæ viÓve mu¤cantu mainasa÷ // samÃv­tat p­thivÅ sam u«Ã÷ sam u sÆrya÷ / vaiÓvÃnarajyotir bhÆyÃsaæ vibhuæ kÃmaæ vyaÓÅya bhÆ÷ svÃhà //MS_3,11.10// samiddho agni÷ samidhà susamiddho vareïya÷ / gÃyatrÅ chanda indriyaæ triyavir gaur vayo dadhu÷ // @<[Page III,158]>@ tanÆnapä Óucivratas tanÆpÃÓ ca sarasvatÅ u«ïik chanda indriyaæ dityavì gaur vayo dadhu÷ // \\ i¬Ãbhir agnir Ŭya÷ somo devo amartya÷ / anu«Âup chanda indriyaæ pa¤cÃvir gaur vayo dadhu÷ // subarhir agni÷ pÆ«aïvÃnt stÅrïabarhir amartya÷ / b­hatÅ chanda indriyaæ trivatso gaur vayo dadhu÷ // duro devÅr diÓo mahÅr brahmà devo b­haspati÷ / paÇktiÓ chanda indriyaæ turyavì gaur vayo dadhu÷ // u«e yahvÅ supeÓasà viÓve devà amartyÃ÷ / tri«Âup chanda indriyaæ p­«Âhavì gaur vayo dadhu÷ // daivyà hotÃrà bhi«ajendreïa sayujà yujà / jagatÅ chanda indriyam ana¬vÃn gaur vayo dadhu÷ // tisro devÅr i¬Ã mahÅ bhÃratÅ maruto viÓa÷ / viràchanda indriyaæ dhenur gaur na vayo dadhu÷ // tva«Âà turÅpo adbhuta indrÃgnÅ pu«Âivardhanà / dvipadà chanda indriyam uk«Ã gaur na vayo dadhu÷ // Óamità no vanaspati÷ savità prasuvan bhagam / kakup chanda ihendriyam ­«abho gaur vayo dadhu÷ // svÃhà yaj¤aæ varuïa÷ suk«atro bhe«ajaæ karat / atichandà indriyaæ b­had vaÓà vehad vayo dadhu÷ //MS_3,11.11// @<[Page III,159]>@ vasantena ­tunà devà vasavas triv­tà stutam / rathantareïa tejasà havir indre vayo dadhu÷ // grÅ«meïa ­tunà devà rudrÃ÷ pa¤cadaÓe stutam / b­hatà yaÓasà balaæ havir indre vayo dadhu÷ // var«Ãbhir ­tunÃdityÃ÷ stome saptadaÓe stutam / vairÆpeïa viÓaujasà havir indre vayo dadhu÷ // ÓÃradena ­tunà devà ekaviæÓa ­bhava÷ stutam / vairÃjena Óriyà Óriyaæ havir indre vayo dadhu÷ // hemantena ­tunà devÃs triïave maruta÷ stutam / balena ÓakvarÅ÷ saho havir indre vayo dadhu÷ // ÓaiÓireïa ­tunà devÃs trayastriæÓe 'm­taæ stutam / satyena revatÅ÷ k«atraæ havir indre vayo dadhu÷ // iti t­tÅyakÃï¬e sautrÃmaïÅyo nÃma ekÃdaÓa÷ prapÃÂhaka÷ //MS_3,11.12// imÃm ag­bhïan raÓanÃm ­tasya pÆrvà Ãyuni vidathe«u kavyà / sà no asmint suta ÃbabhÆva ­tasya sÃmant saram ÃrapantÅ // @<[Page III,160]>@ abhidhà asi bhuvanam asi yantÃsi dhartà sa tvam agniæ vaiÓvÃnaraæ saprathasaæ gacha svÃhÃk­ta÷ svagà tvà devebhya÷ prajÃpataye brahmann aÓvaæ bhantsyÃmi devebhya÷ prajÃpataye tena rÃdhyÃsaæ taæ badhÃna devebhya÷ prajÃpataye tena rÃdhnuhi prajÃpataye tvà ju«Âaæ prok«Ãmi vÃyave tvà ju«Âaæ prok«ÃmÅndrÃgnibhyÃæ tvà ju«Âaæ prok«Ãmi viÓvebhyas tvà devebhyo ju«Âaæ prok«Ãmi sarvebhyas tvà devebhyo ju«Âaæ prok«Ãmi // \\ \\ yo arvantaæ jighÃæsati tam abhyamÅti varuïa÷ / paro marta÷ para÷ Óvà //MS_3,12.1// agnaye svÃhà somÃya svÃhÃpÃæ modÃya svÃhà vÃyave svÃhà savitre svÃhà tva«Âre svÃhà b­haspataye svÃhendrÃya svÃhà mitrÃya svÃhà varuïÃya svÃhà //MS_3,12.2// hiækÃrÃya svÃhà hiæk­tÃya svÃhà krandate svÃhà avakrandÃya svÃhà prothate svÃhà praprothÃya svÃhà gandhÃya svÃhà ghrÃtÃya svÃhà nivi«ÂÃya svÃhopavi«ÂÃya svÃhà saæditÃya svÃhà valgate svÃhÃsÅnÃya svÃhà ÓayÃnÃya svÃhà svapate svÃhà jÃgrate svÃhà kÆjate svÃhà prabuddhÃya svÃhà vic­ttÃya svÃhà vij­mbhamÃïÃya svÃhà javÃya svÃhà balÃya svÃhÃyanÃya svÃhà prÃyaïÃya svÃhà yate svÃhà dhÃvate svÃhoddrÃvÃya svÃhoddrutÃya svÃhà ÓÆkÃrÃya svÃhà ÓÆk­tÃya svÃhopasthitÃya svÃhà saæhÃnÃya svÃhà ni«aïïÃya svÃhotthitÃya svÃhà vi«ÂhitÃya svÃha vivartamÃnÃya svÃhà viv­ttÃya svÃhà vidhÆnvÃnÃya svÃhà vidhÆtÃya svÃhà ӭÇvate svÃhà ÓuÓrÆ«amÃïÃya svÃhek«itÃya svÃhà vÅk«itÃya svÃhà vÅk«amÃïÃya svÃhà nime«Ãya svÃhà yad atti tasmai svÃhà yat pibati tasmai svÃhà yan mehati tasmai svÃhà kurvate svÃhà k­tÃya svÃhà //MS_3,12.3// vibhÆr mÃtrà prabhÆ÷ pitrÃÓvo 'si hayo 'sy atyo 'si mayo 'si naro 'sy arvÃsi saptir asi vÃjy asi v­«Ãsi n­maïà asi yayur nÃmÃsy ÃdityÃnÃæ patvÃnvihi devà ÃÓÃpÃlà etaæ devebhyo aÓvaæ medhÃya prok«itaæ rak«ateha dh­tir iha svadh­tir iha rama iha ramantÃm //MS_3,12.4// kÃya svÃhà kasmai svÃhà katamasmai svÃhà savitre svÃhà savitre prasavitre svÃhà savitra Ãsavitre svÃhÃdityai svÃhÃdityai mahyai svÃhÃdityai sum­¬ÅkÃyai svÃhà sarasvatyai svÃhà sarasvatyai b­hatyai svÃhà sarasvatyai pÃvakÃyai svÃhà pÆ«ïe svÃhà pÆ«ïe prapathyÃya svÃhà pÆ«ïe naraædhi«Ãya svÃhà tva«Âre svÃhà tva«Âre turÅpÃya svÃhà tva«Âre parurÆpÃya svÃhà vi«ïave svÃhà vi«ïave Óipivi«ÂÃya svÃha vi«ïave nibhÆyapÃya svÃhà //MS_3,12.5// à brahman brÃhmaïas tejasvÅ brahmavarcasÅ jÃyatÃm à rëÂre rÃjanya÷ ÓÆra i«avyo mahÃratho jÃyatÃæ dogdhrÅ dhenur vo¬hÃna¬vÃn ÃÓu÷ sapti÷ sabheyo yuvà puraædhir yo«Ã ji«ïÆ rathe«Âhà Ãsya yajamÃnasya vÅro jÃyatÃæ nikÃmenikÃme na÷ parjanyo var«atu phalavatÅr nà o«adhaya÷ pacyantÃæ yogak«emo na÷ kalpatÃm //MS_3,12.6// agnaye svÃhà somÃya svÃhendrÃya svÃhà p­thivyai svÃhÃntarik«Ãya svÃhà dive svÃhà digbhya÷ svÃhÃÓÃbhya÷ svÃhorvyai diÓe svÃhà prÃcyai diÓe svÃhà nak«atrebhya÷ svÃhà nak«atriyebhya÷ svÃhÃhorÃtrebhya÷ svÃhÃrdhamÃsebhya÷ svÃhà mÃsebhya÷ svÃhà ­tubhya÷ svÃhÃrtavebhya÷ svÃhà saævatsarÃya svÃhà dyÃvÃp­thivÅbhyÃæ svÃhà candramase svÃhà sÆryÃya svÃhà raÓmibhya÷ svÃhà vasubhya÷ svÃhà rudrebhya÷ svÃhÃdityebhya÷ svÃhà marudbhya÷ svÃhà viÓvebhyo devebhya÷ svÃhà mÆlebhya÷ svÃhà ÓÃkhÃbhya÷ svÃhà vanaspatibhya÷ svÃhà pu«pebhya÷ svÃhà phalebhya÷ svÃhau«adhÅbhya÷ svÃhà //MS_3,12.7// prÃcyai diÓe svÃhÃrvÃcyai diÓe svÃhà dak«iïÃyai diÓe svÃhÃrvÃcyai diÓe svÃhà pratÅcyai diÓe svÃhÃrvÃcyai diÓe svÃhodÅcyai diÓe svÃhÃrvÃcyai diÓe svÃhordhvÃyai diÓe svÃhÃrvÃcyai diÓe svÃhà //MS_3,12.8// Ãyu«e svÃhà prÃïÃya svÃhÃpÃnÃya svÃhà vyÃnÃya svÃhà samÃnÃya svÃhodÃnÃya svÃhà cak«u«e svÃhà ÓrotrÃya svÃhà manase svÃhà vÃce svÃhà //MS_3,12.9// p­thivyai svÃhÃntarik«Ãya svÃhà dive svÃhà sÆryÃya svÃhà candramase svÃhà nak«atrebhya÷ svÃhÃdbhya÷ svÃhau«adhÅbhya÷ svÃhà vanaspatibhya÷ svÃhà pariplavebhya÷ svÃhà sarÅs­pebhya÷ svÃhà carÃcarebhya÷ svÃhà //MS_3,12.10// asave svÃhà vasave svÃhà vibhve svÃhà vivasvate svÃhà gaïaÓriye svÃhà gaïapataye svÃhÃbhi«Ãhe svÃhÃbhibhve svÃhÃdhipataye svÃhà ÓÆ«Ãya svÃhà saæsarpÃya svÃhà candrÃya svÃhà jyoti«e svÃhà malimlucÃya svÃhà //MS_3,12.11// @<[Page III,164]>@ dharïasÃya svÃhà draviïÃya svÃhà prasavÃya svÃhopayÃmÃya svÃhà sindhave svÃhà samudrÃya svÃhà kÃÂÃya svÃhÃrïavÃya svÃhà sarasvatyai svÃhà viÓvavyacase svÃhà subhÆtÃya svÃhÃntarik«Ãya svÃhà //MS_3,12.12// madhave svÃhà mÃdhavÃya svÃhà ÓukrÃya svÃhà Óucaye svÃhà nabhase svÃhà nabhasyÃya svÃhe«Ãya svÃhorjÃya svÃhà sahase svÃhà sahasyÃya svÃhà tapase svÃhà tapasyÃya svÃhà saæsarpo 'sy aæhaspatyÃya svÃhà //MS_3,12.13// savayase svÃhÃbhivayase svÃhordhvavayase svÃhà b­hadvayase svÃhà sahÅyase svÃhà sahamÃnÃya svÃhà sÃsahaye svÃhà sahasvate svÃhÃbhÅ«Ãhe svÃhÃbhibhve svÃhÃbhimÃti«Ãhe svÃhÃbhimÃtighne svÃhà //MS_3,12.14// ekasmai svÃhà dvÃbhyÃæ svÃhaikÃnnaÓatÃya svÃhà ÓatÃya svÃhaikaÓatÃya svÃhà vyu«Âyai svÃhà svargÃya svÃhà //MS_3,12.15// @<[Page III,165]>@ hiraïyagarbha÷ samavartatÃgre bhÆtasya jÃta÷ patir eka ÃsÅt / sa dÃdhÃra p­thivÅæ dyÃm utemÃæ kasmai devÃya havi«Ã vidhema // upayÃmag­hÅto 'si prajÃpataye tvà ju«Âaæ g­hïÃmy e«a te yoni÷ sÆryas te mahimà //MS_3,12.16// ya÷ prÃïato nimi«ataÓ ca rÃjà patir viÓvasya jagato babhÆva / ÅÓe yo asya dvipadaÓ catu«pada÷ kasmai devÃya havi«Ã vidhema // upayÃmag­hÅto 'si prajÃpataye tvà ju«Âaæ g­hïÃmy e«a te yoniÓ candramÃs te mahimà //MS_3,12.17// yu¤janti bradhnam aru«aæ carantaæ pari tasthu«a÷ / rocante rocanà divi // yad vÃto 'po aganÅgan priyÃm indrasya tanvam / etaæ stotar anena pathà punar aÓvam ÃvartayÃsi na÷ //MS_3,12.18// vasavas tväjantu gÃyatreïa chandasà rudrÃs tväjantu trai«Âubhena chandasÃdityÃs tväjantu jÃgatena chandasà bhÆr bhuva÷ svar lÃjÅ3 ÓÃcÅ3 yavye gavya etad annam atta devà etad annam addhi prajÃpate // ka÷ svid ekÃkÅ carati ka u svij jÃyate puna÷ / kiæ svid dhimasya bhe«ajaæ kim avÃvapanaæ mahat // sÆrya ekÃkÅ carati candramà jÃyate puna÷ / agnir himasya bhe«ajaæ bhÆmir Ãvapanaæ mahat // kà svid ÃsÅt pÆrvacitti÷ kiæ svid ÃsÅd b­had vaya÷ / kà svid ÃsÅt pilippilà kà svid ÃsÅt piÓaÇgilà // dyaur ÃsÅt pÆrvacittir aÓva ÃsÅd b­had vaya÷ / avir ÃsÅt pilippilà rÃtrir ÃsÅt piÓaÇgilà //MS_3,12.19// prÃïÃya svÃhÃpÃnÃya svÃhà vyÃnÃya svÃhà // amby ambike ambÃlike na mà nayati kaÓ cana / sasasty aÓvaka÷ subhadrikÃæ kÃmapÅlavÃsinÅm // gaïÃnÃæ tvà gaïapatiæ havÃmahe priyÃïÃæ tvà priyapatiæ havÃmahe nidhÅnÃæ tvà nidhipatiæ havÃmahe vaso mamÃham ajÃni garbhadham à tvam ajÃsi garbhadham // @<[Page III,167]>@ tau saha catura÷ pada÷ saæprasÃrayÃva÷ svarge loke prorïuvÃtÃæ v­«Ã vÃm aÓvo retodhà reto dadhÃtu //MS_3,12.20// gÃyatrÅ tri«Âub jagaty anu«Âup paÇktyà saha / b­haty u«ïihà kakub devÃnÃæ patnayo viÓa÷ sÆcÅbhi÷ Óamayantu tvà // dvipadà yà catu«padà tripadà yà ca «aÂpadà / vichandà yà ca sachandÃ÷ sÆcÅbhi÷ Óamayantu tvà // rajatÃ÷ sÅsà hariïÅr yujo yu¤jantu karmabhi÷ / aÓvasya vÃjinas tvaci syÆmÃ÷ k­ïvantu ÓÃmyantÅ÷ // mahÃnÃmnÅ revatayo daivyà ÃÓÃ÷ prasÆvarÅ÷ / meghyà vidyuto vÃca÷ sÆcÅbhi÷ Óamayantu tvà // yo«Ãs te patnayo loma vicinvantu yathÃyatham / supatnÅ÷ patnayo vÃjin prajayà bhuk«Åmahi // kuvid aÇga // iti t­tÅyakÃï¬e dvÃdaÓa÷ prapÃÂhaka÷ //MS_3,12.21// @<[Page III,168]>@ ÆrdhvÃm enÃm u¤ÓrÃpaya girau bhÃraæ harann iva / athÃsyà madhyam edhatÃæ ÓÅte vÃte punann iva // yÃsakau ÓakuntikÃhalag iti va¤cati / Ãhataæ paso nicalcalÅti // mÃtà ca te pità ca te 'graæ v­k«asya rohata÷ / pratilÃmÅti te pità // yad dhariïo yavam atti na pu«Âaæ paÓu manyate / ÓÆdrà yad aryajÃrà na po«Ãya dhanÃyati // dadhikrÃvïo akÃri«am //MS_3,13.1// aÓvas tÆparo gom­gas te prÃjÃpatyÃ÷ k­«ïagrÅva Ãgneyo lalÃÂe purastÃt sÃrasvatÅ me«y adhastÃd dhanvo÷ ÓyÃma÷ pau«ïo nÃbhyÃm ÃÓvinà adhorÃmau bÃhvos tvëÂrau lomaÓasakthau sakthyo÷ sauryayÃmau ÓvetaÓ ca k­«ïaÓ ca pÃrÓvayor vÃyavya÷ Óveta÷ pucha indrÃya svapasyÃya vehad vai«ïavo vÃmana÷ //MS_3,13.2// \\ @<[Page III,169]>@ babhrur aruïababhru÷ Óukababhrus te vÃruïà rohito dhÆmrarohita÷ karkandhurohitas te saumyÃ÷ ÓitibÃhur anyata÷ÓitibÃhu÷ samantaÓitibÃhus te bÃrhaspatyÃ÷ Óitirandhro 'nyata÷Óitirandhra÷ samantaÓitirandhras te sÃvitrÃ÷ p­«atÅ k«udrap­«atÅ sthÆlap­«atÅ tà maitrÃvaruïya÷ //MS_3,13.3// ÓuddhavÃla÷ sarvaÓuddhÃvÃlo maïivÃlas ta ÃÓvinÃ÷ Óyeta÷ ÓyetÃk«o 'ruïas te rudrÃya paÓupataye karïà yÃmà avaliptà raudrà nabhorÆpÃ÷ pÃrjanyÃ÷ //MS_3,13.4// p­Ónis tiraÓcÅnap­Ónir Ærdhvap­Ónis te mÃrutÃ÷ phalgÆr lohitorïÅ balak«Å tÃ÷ sÃrasvatya÷ plÅhÃkarïa÷ ÓuïÂhÃkarïo 'dhirƬhÃkarïas te tvëÂrÃ÷ k­«ïagrÅva÷ Óitikak«o '¤ji«akthas ta aindrÃgnÃ÷ k­«ïäjir alpäjir mahäjis ta u«asyÃ÷ //MS_3,13.5// Óilpà vaiÓvadevÅ rohiïÅs tryavayo vÃce 'vij¤Ãtà adityai sarÆpà dhÃtre vatsataryo devÃnÃæ patnÅbhya÷ //MS_3,13.6// @<[Page III,170]>@ k­«ïagrÅvà ÃgneyÃ÷ Óitibhruvo vasÆnÃæ rohità rudrÃïÃæ Óvetà avarokiïa ÃdityÃnÃæ nabhorÆpÃ÷ pÃrjanyÃ÷ //MS_3,13.7// unnata÷ ÓitibÃhu÷ Óitip­«Âhas ta aindrÃbÃrhaspatyà unnata ­«abho vÃmanas ta aindrÃvai«ïavÃ÷ ÓukarÆpà vÃjinÃ÷ kalmëà ÃgnimÃrutÃ÷ ÓyÃmÃ÷ pau«ïÃ÷ //MS_3,13.8// età aindrÃgnà dvirÆpà agnÅ«omÅyà vÃmanà ana¬vÃha ÃgnÃvai«ïavà anyataenÅr maitrÅr vaÓà maitrÃvaruïya÷ //MS_3,13.9// k­«ïagrÅvà Ãgneyà babhrava÷ saumyÃ÷ Óvetà vÃyavyà avij¤Ãtà adityai sarÆpà dhÃtre vatsataryo devÃnÃæ patnÅbhya÷ //MS_3,13.10// k­«ïà bhaumà dhÆmrà Ãntarik«Ã b­hanto daivÃ÷ Óabalà vaidyutÃ÷ sidhmÃs tÃrakÃ÷ //MS_3,13.11// k­«ïagrÅvà Ãgneyà babhrava÷ saumyà upadhvastÃ÷ sÃvitrà vatsatarya÷ sÃrasvatya÷ ÓyÃmÃ÷ pau«ïÃ÷ p­Ónayo mÃrutÃ÷ piÓaÇgà vaiÓvadevà vaÓà dyÃvÃp­thivÅyÃ÷ //MS_3,13.12// k­«ïagrÅvà Ãgneyà babhrava÷ saumyà upadhvastÃ÷ sÃvitrà vatsatarya÷ sÃrasvatya÷ ÓyÃmÃ÷ pau«ïà età aindrÃgnÃ÷ p­Ónayo mÃrutÃ÷ k­«ïà vÃruïÃ÷ kÃyÃs tÆparÃ÷ //MS_3,13.13// agnaye 'nÅkavate prathamajÃn Ãlabhate marudbhya÷ sÃætapanebhya÷ savÃtyÃn marudbhyo g­hamedhebhyo va«kihÃn marudbhya÷ krŬibhya÷ saæs­«ÂÃn marudbhya÷ svatavadbhyo 'nus­«ÂÃn //MS_3,13.14// k­«ïagrÅvà Ãgneyà babhrava÷ saumyà upadhvastÃ÷ sÃvitrà vatsatarya÷ sÃrasvatya÷ ÓyÃmÃ÷ pau«ïà età aindrÃgnÃ÷ prÃÓ­Çgà aindrà bahurÆpà vaiÓvakarmaïÃ÷ //MS_3,13.15// k­«ïagrÅvà Ãgneyà babhrava÷ saumyà upadhvastÃ÷ sÃvitrà vatsatarya÷ sÃrasvatya÷ ÓyÃmÃ÷ pau«ïÃ÷ Óvetà vÃyavyÃ÷ prÃÓ­Çgà aindrÃ÷ sauryÃ÷ ÓvetÃ÷ //MS_3,13.16// @<[Page III,172]>@ tryavayo gÃyatryai pa¤cÃvayas tri«Âubhe dityavÃho jagatyai trivatsà anu«Âubhe turyavÃha u«ïihe //MS_3,13.17// pa«ÂhavÃho virÃja uk«Ãïo b­hatyay ­«abhÃ÷ kakubhe dhenavo jagatyay ana¬vÃha÷ paÇktyai //MS_3,13.18// dhÆmrà vasantÃya Óvetà grÅ«mÃya k­«ïà var«Ãbhya÷ //MS_3,13.19// aruïÃ÷ Óarade p­«anto hemantÃya piÓaÇgÃ÷ ÓiÓirÃya // iti t­tÅyakÃï¬e trayodaÓama÷ prapÃÂhaka÷ //MS_3,13.20// vasantÃya kapi¤jalÃn Ãlabhate grÅ«mÃya kalaviÇkÃn var«Ãbhyas tittirä charade vartikà hemantÃya kakarÃn //MS_3,14.1// @<[Page III,173]>@ samudrÃya ÓiÓumÃrÃn Ãlabhate parjanyÃya maï¬ÆkÃn adbhyo matsyÃn mitrÃya pulÅkayÃn varuïÃya nÃkrÃn //MS_3,14.2// somÃya haæsÃn Ãlabhate vÃyave balÃkà indrÃgnibhyÃæ kru¤cÃn mitrÃya madgÆn varuïÃya cakravÃkÃn //MS_3,14.3// agnaye kuÂarÆn Ãlabhate vanaspatayà ulÆkÃn agnÅ«omÃbhyaæ cëÃn aÓvibhyÃæ mayÆrÃn mitrÃvaruïÃbhyÃæ kapotÃn //MS_3,14.4// somÃya labÃn Ãlabhate tva«Âre kaulÅkÃn go«ÃdÅr devÃnÃæ patnÅbhya÷ pulÅkà agnaye g­hapataye pÃru«ïÃn //MS_3,14.5// ahne pÃrÃvatÃn Ãlabhate rÃtryai sÅcÃpÆr ahna÷ saædhibhyÃæ jatÆ÷ saævatsarÃya mahata÷ suparïÃn mÃsebhyo dÃtyauhÃn //MS_3,14.6// bhÆmyà ÃkhÆn Ãlabhate 'ntarik«Ãya pÃÇktrÃn dive kaÓÃn digbhyo nakulÃn babhrukÃn avÃntaradiÓÃbhya÷ //MS_3,14.7// @<[Page III,174]>@ prajÃpataye puru«Ãn hastinà Ãlabhate vÃce plu«ÅæÓ cak«u«e maÓakä chrotrÃya bh­ÇgÃ÷ //MS_3,14.8// vasubhyo ­«yÃn Ãlabhate rudrebhyo rurÆn Ãdityebhyo nyaÇkÆn viÓvebhyo devebhya÷ p­«atÃn sÃdhyebhya÷ kulaÇgÃn //MS_3,14.9// ÅÓÃnÃya parasvatà Ãlabhate mitrÃya gaurÃn varuïÃya mahi«Ãn b­haspataye gavayÃæs tva«Ârà u«ÂrÃn //MS_3,14.10// prajÃpataye ca vÃyave ca gom­go varuïÃyÃraïyo me«o yamÃya k­«ïo manurÃjÃya markaÂa÷ ÓÃrdÆlÃya rohid v­«abhÃya gavayÅ k«ipraÓyenÃya vartikà nÅlaÇgave k­mi÷ samudrÃya ÓiÓumÃro himavate hastÅ //MS_3,14.11// mayu÷ prÃjÃpatya ulo halik«ïo v­«adaæÓas te dhÃtre diÓÃæ kaÇko dhuÇk«ÃgneyÅ kalaviÇka÷ pu«karasÃdo lohitÃhis te tvëÂrà vÃce krau¤ca÷ //MS_3,14.12// somÃya kulaÇga Ãraïyo 'jo nakula÷ Óakà te pau«ïÃ÷ kro«Âà mÃyor indrasya gauram­ga÷ pidvo nyaÇku÷ kakuÂhas te 'numatyai pratiÓrutkÃyai cakravÃka÷ //MS_3,14.13// saurÅ balÃkà ÓÃrga÷ s­jaya÷ ÓayÃï¬akas te maitrÃ÷ ÓvÃvid bhaumÅ sarasvatyai ÓÃri÷ puru«avÃk ÓÃrdÆlo v­ka÷ p­dÃkus te manyave sarasvate Óuka÷ puru«avÃk //MS_3,14.14// suparïa÷ pÃrjanya Ãtir vÃhaso darvidà te vÃyave k­kavÃku÷ sÃvitro haæso vÃtasya plavo madgur matsyas te nadÅpataye dyÃvÃp­thivÅya÷ kÆrma÷ //MS_3,14.15// puru«am­gaÓ candramaso godhà kÃlakà dÃrvÃghÃÂas te vanaspatÅnÃæ b­haspataye vÃcaspataye paiÇgarÃjo 'laja Ãntarik«o nÃkro makara÷ pulÅkayas te 'kÆpÃrasya hriyai Óalyaka÷ //MS_3,14.16// eïy ahno maï¬Æko mÆ«ikà tittiras te sarpÃïÃæ lopÃÓa ÃÓvina÷ k­«ïo rÃtryay ­k«o jatÆ÷ ÓuÓulÆkà ta itarajanÃnÃæ jahakà vai«ïavÅ //MS_3,14.17// anyavÃpo 'rdhamÃsÃnÃm ­Óyo mayÆra÷ suparïas te gandharvÃïÃm apÃm udra÷ kaÓyapo mÃsÃæ rohit kuשּׂïÃcÅ golattikà tà apsarasÃæ m­tyave 'sita÷ //MS_3,14.18// var«ÃhÆr ­tÆnÃm Ãkhu÷ kaÓo mÃnthÃlavas te pitãïÃæ vasubhya÷ kapi¤jalo balÃyÃjagara÷ kapotà ulÆka÷ ÓaÓas te nir­tyai rÃtryai k­«ïa÷ //MS_3,14.19// @<[Page III,177]>@ citra ÃdityÃnÃm u«Âro gh­ïÃvÃn vÃrdhrÃnasas te matyà ÃraïÃya s­maro rurÆ raudra÷ kuvaya÷ kuÂarur dÃtyauhas te vÃjinÃæ kÃmÃya pika÷ //MS_3,14.20// kha¬go vaiÓvadevas tarak«u÷ Óvà k­«ïa÷ karïo gardabhas te rak«asÃm indrÃya sÆkara÷ siæho mÃruta÷ k­kalÃsa÷ pippakà Óakunis te ÓaravyÃyai viÓvebhyo devebhya÷ p­«ata÷ // iti t­tÅyakÃï¬e caturdaÓama÷ prapÃÂhaka÷ //MS_3,14.21// ÓÃdaæ dadbhir avakÃn dantamÆlair m­daæ barsvai stegÃn daæ«ÂrÃbhyÃm avakrandena tÃlu vÃjaæ hanubhyÃæ sarasvatyà agrajihvaæ jihvÃyà utsÃdam apa Ãsyena v­«aïà Ãï¬ÃbhyÃm Ãdityä ÓmaÓrubhi÷ panthÃæ bhrÆbhyÃæ dyÃvÃp­thivÅ vartobhyÃæ vidyutaæ kanÅnikÃbhyÃæ karïÃbhyÃæ Órotre ÓrotrÃbhyÃæ karïav avÃryÃïi pak«mÃïi pÃryà ik«ava÷ pÃryÃïi pak«mÃïy avÃryà ik«ava÷ //MS_3,15.1// \\ vÃtaæ prÃïenÃpÃnena nÃsikÃm upayÃmam adhareïau«Âhena sad uttareïa ÓuklÃya svÃhà k­«ïÃya svÃhà stanayitnuæ nirbÃdhena mÆrdhÃnaæ nive«yeïÃÓaniæ masti«keïa vidyutaæ kanÅnikÃbhyÃæ prakÃÓenÃntaram anukÃÓena bÃhyaæ tedanÅm adharakaïÂhenÃpa÷ Óu«kakaïÂhena cittaæ manyÃbhir aditiæ ÓÅr«ïà nir­tiæ nirjalpena ÓÅr«ïà prÃïÃnt saækro«air re«mÃïaæ stÆpena //MS_3,15.2// maÓakÃn keÓair indraæ svapasà vahena b­haspatiæ ÓakunisÃdena kÆrmä Óaphair Ãkramaïaæ sthÆrÃbhyÃæ balaæ ku«ÂÃbhyÃæ javaæ jaÇghÃbhir adhvÃnaæ bÃhubhyÃæ jÃmbilenÃraïyam agnim atÅrugbhyÃæ rudraæ rorÃbhyÃæ pÆ«aïaæ dorbhyÃm aÓvinà aæsÃbhyÃm //MS_3,15.3// agne÷ pak«atir vÃyor nipak«ati÷ somasya t­tÅyÃpÃæ caturthy adityÃ÷ pa¤camy agnÅ«omayo÷ «a«ÂhÅ marutÃæ saptamÅ b­haspater a«ÂamÅ pÆ«ïo navamÅ tva«Âur daÓamÅndrasyaikÃdaÓÅ varuïasya dvÃdaÓÅ yamasya trayodaÓÅ //MS_3,15.4// indrÃgnyo÷ pak«ati÷ sarasvatyà nipak«atir indrasya t­tÅyà b­haspateÓ caturthÅ nir­tyÃ÷ pa¤camÅndrÃïyÃ÷ «a«ÂhÅ sarpÃïÃæ saptamÅ vi«ïor a«Âamy aryamïo navamÅ dhÃtur daÓamÅndrasyaikÃdaÓÅ varuïasya dvÃdaÓÅ yamyÃs trayodaÓÅ dyÃvÃp­thivyor dak«iïaæ pÃrÓvaæ viÓve«Ãæ devÃnÃm uttaram //MS_3,15.5// marutÃæ skandhà viÓve«Ãæ devÃnÃæ mprathamà kÅkasà rudrÃïÃæ dvitÅyÃdityÃnÃæ t­tÅyà vÃyo÷ pucham agnÅ«omayor bhÃsadau kru¤cau ÓroïibhyÃæ mitrÃvaruïà ÆrubhyÃm indrÃvaruïà algÃbhyÃm Ãkramaïaæ ku«ÂhÃbhyÃm atsarÃbhi÷ kapi¤jalÃn //MS_3,15.6// indrasya kro¬o 'dityÃ÷ pÃjasyaæ diÓÃæ jatravo 'dityà bhasad jÅmÆtÃn h­dayaupaÓÃbhyÃm antarik«aæ pulÅtatà nabha udaryeïa valmÅkÃn klomnà glaubhir gulmÃæÓ cakravÃkau matasnÃbhyÃæ divaæ v­kkÃbhyÃæ hirÃbhi÷ sravantÅr girÅn plÃÓibhyÃm upalÃn plÅhnà hradÃn kuk«ibhyÃæ samudram udareïa vaiÓvÃnaraæ bhasmanà //MS_3,15.7// @<[Page III,180]>@ vidh­tiæ nÃbhyà gh­taæ rasenÃpo yÆ«ïà marÅcÅr vipru«Ã nÅhÃram Æ«maïà ÓÅnaæ vasayà hrÃdunÅr dÆ«ÅkÃbhi÷ pru«và aÓrubhir asnà rak«Ãæsi citrÃïy aÇgair nak«atrÃïi rÆpai÷ p­thivÅæ tvacà jumbakÃya svÃhà //MS_3,15.8// pÆ«aïaæ vani«ÂhunÃndhÃhÅnt sthÆragudayà sarpÃn gudÃbhir vihruta Ãntrair apa Ãsyena v­«aïà Ãï¬ÃbhyÃæ Óe«o vÃjinena prajÃæ retasà cëÃn pittena pradarÃn pÃyunà kÆ«mä Óakapiï¬ai÷ //MS_3,15.9// agnaye gÃyatrÃya triv­te rÃthantarÃya vÃsantikÃya puro¬ÃÓam a«ÂÃkapÃlaæ nirvapatÅndrÃya trai«ÂubhÃya pa¤cadaÓÃya bÃrhatÃya grai«mÃya puro¬ÃÓam ekÃdaÓakapÃlaæ viÓvebhyo devebhyo jÃgatebhya÷ saptadaÓebhyo vairÆpebhyo vÃr«ikebhya÷ puro¬ÃÓaæ dvÃdaÓakapÃlaæ mitrÃvaruïÃbhyÃm Ãnu«ÂubhÃbhyÃm ekaviæÓÃbhyÃæ vairÃjÃbhyÃæ ÓÃradÃbhyÃæ payasyÃæ b­haspataye pÃÇktÃya triïavÃya ÓÃkvarÃya haimantikÃya caruæ savitra ÃtichandasÃya trayastriæÓÃya raivatÃya ÓaiÓirÃya puro¬ÃÓaæ dvÃdaÓakapÃlam anumatyai caruæ vaiÓvÃnaraæ dvÃdaÓakapÃlam adityai vi«ïupatnyai caruæ kÃyam ekakapÃlam //MS_3,15.10// @<[Page III,181]>@ agnaye 'æhomuce puro¬ÃÓam a«ÂÃkapÃlaæ nirvapatÅndrÃyÃæhomuce puro¬ÃÓam ekÃdaÓakapÃlaæ mitrÃvaruïÃbhyÃm ÃgomugbhyÃæ payasyÃæ vÃyusavit­bhyÃm ÃgomugbhyÃæ payo 'ÓvibhyÃm ÃgomugbhyÃæ dhÃnà marudbhya enomugbhya÷ puro¬ÃÓaæ saptakapÃlaæ viÓvebhyo devebhya enomugbhya÷ puro¬ÃÓaæ dvÃdaÓakapÃlam anumatyai caruæ vaiÓvÃnaraæ dvÃdaÓakapÃlaæ dyÃvÃp­thivÅbhyÃm aæhomugbhyÃæ puro¬ÃÓaæ dvikapÃlam // iti t­tÅyakÃï¬e pa¤cadaÓama÷ prapÃÂhaka÷ //MS_3,15.11// mà no mitro varuïo aryamÃyur indra ­bhuk«Ã maruta÷ parikÓan / yad vÃjino devajÃtasya sapte÷ pravak«yÃmo vidathe vÅryÃïi // yan nirïijà rekïasà prÃv­tasya rÃtiæ g­bhÅtÃæ mukhato nayanti / suprÃÇ ajo memyad viÓvarÆpa indrÃpÆ«ïo÷ priyam apyetu pÃtha÷ // \\ e«a chÃga÷ puro aÓvena vÃjinà pÆ«ïo bhÃgo nÅyate viÓvadevya÷ / abhi priyaæ yat puro¬ÃÓam arvatà tva«Âed enaæ sauÓravasÃya jinvati // yad dhavi«yam ­tuÓo devayÃnaæ trir mÃnu«Ã÷ pary aÓvaæ nayanti / atrà pÆ«ïa÷ prathamo bhÃga eti yaj¤aæ devebhya÷ prativedayann aja÷ // upa prÃgÃt suman me 'dhÃyi manma devÃnÃm ÃÓà upa vÅtap­«Âha÷ / anv enaæ viprà ­«ayo madanti devÃnÃæ pu«Âe cak­mà subandhum // hotÃdhvaryur Ãvayà agnimindho grÃvagrÃbha uta Óaæstà suvipra÷ / tena yaj¤ena svaraæk­tena svi«Âena vak«aïà Ãp­ïadhvam // yÆpavraskà uta ye yÆpavÃhÃÓ ca«Ãlaæ ye aÓvayÆpÃya tak«ati / ye cÃrvate pacanaæ saæbharanty uto te«Ãm abhigÆrtir na invatu // yad vÃjino dÃma saædÃnam arvato yà ÓÅr«aïyà raÓanà rajjur asya / yad và ghÃsya prabh­tam Ãsye t­ïaæ sarvà tà te api deve«v astu // yad Ævadhyam udarasyÃpavÃti ya Ãmasya kravi«o gandho asti / suk­tà ta¤ ÓamitÃra÷ k­ïvantÆta medhaæ Ó­tapÃkaæ pacantu // yad aÓvasya kravi«o mak«ikÃÓa yad và svarau svadhitau ripram asti / yad dhastayo÷ Óamitur yan nakhe«u sarvà tà te api deve«v astu // yat te gÃtrÃd agninà pacyamÃnÃd abhi ÓÆlaæ nihatasyÃvadhÃvati / mà tad bhÆmyÃm ÃÓri«an mà t­ïe«u devebhyas tad uÓadbhyo rÃtam astu // ye vÃjinaæ paripaÓyanti pakvaæ ya Åm Ãhu÷ surabhir nirhareti / ye cÃrvato mÃæsabhik«Ãm upÃsate uto te«Ãm abhigÆrtir na invatu // \\ yan nÅk«aïaæ mÃæspacanyà ukhÃyà yà pÃtrÃïi yÆ«ïa ÃsecanÃni / Æ«maïyÃpidhÃnà carÆïÃm aÇkÃ÷ sÆnÃ÷ paribhÆ«anty aÓvam // yad aÓvÃya vÃsa upast­ïanty adhivÃsaæ yà hiraïyÃny asmai / saædÃnam arvantaæ pa¬vÅÓaæ priyà deve«v ÃyÃmayanti // nikramaïaæ ni«adanaæ vivartanaæ yac ca pa¬vÅÓam arvata÷ / yac ca papau yac ca ghÃsiæ jaghÃsa sarvà tà te api deve«v astu // mà tvÃgnir dhanayÅd dhÆmagandhir mokhà bhrÃjanty abhivikta jaghri÷ / i«Âaæ vÅtam abhigÆrtaæ va«aÂk­taæ taæ devÃsa÷ pratig­bhïanty aÓvam //MS_3,16.1// \\ samiddho a¤jan k­daraæ matÅnÃæ gh­tam agne madhumat pinvamÃna÷ / vÃjÅ vahan vÃjinaæ jÃtavedo devÃnÃæ vak«i priyam à sadhastham // tanÆnapÃt saæ patho devayÃnÃn prajÃnan vÃjy apyetu devÃn / anu tvà sapte pradiÓa÷ sacantÃæ svadhÃæ devair yajamÃnÃya dhehi // ŬyaÓ cÃsi vandyaÓ cÃsi vÃjinn ÃÓuÓ cÃsi medhyaÓ cÃsi sapte / agni« Âvà devair vasubhi÷ sajo«Ã÷ prÅtaæ vahniæ vahatu jÃtavedÃ÷ // stÅrïaæ barhi÷ su«ÂarÅmà ju«Ãïoru p­thu prathamÃnaæ p­thivyÃm / devebhir aktam aditi÷ sajo«Ã÷ syonaæ k­ïvÃnà suvite dadhÃtu // età u va÷ subhagà viÓvavÃrà vi pak«obhi÷ ÓrayamÃïà ud Ãtai÷ / ­«vÃ÷ satÅ÷ kava«a÷ ÓumbhamÃnà dvÃro devÅ÷ suprÃyaïà bhavantu // antarà mitrÃvaruïà carantÅ mukhaæ yaj¤ÃnÃm abhi saævidÃne / u«Ãsà vÃæ suhiraïye suÓilpe ­tasya yonà iha sÃdayÃmi // prathamà vÃæ sarathinà suvarïà devau paÓyantau bhuvanÃni viÓvà / apiprayaæ codanà vÃæ mimÃnà hotÃrà jyoti÷ pradiÓà diÓantà // Ãdityair no bhÃratÅ va«Âu yaj¤aæ sarasvatÅ saha rudrair na ÃvÅt / i¬opahÆtà vasubhi÷ sajo«Ã÷ syonaæ k­ïvÃnà suvite dadhÃtu // tva«Âà vÅraæ devakÃmaæ jajÃna tva«Âur arvà jÃyata ÃÓur aÓva÷ // tva«Âemà viÓvà bhuvanà jajÃna baho÷ kartÃram iha yak«i hota÷ // aÓvo gh­tena tmanyà samaktà upa devaæ ­tuÓa÷ pÃtha etu / vanaspatir devalokaæ prajÃnann agninà havyà svaditÃni vak«at // prajÃpates tapasà vÃv­dhÃna÷ sadyo jÃto dadhi«e yaj¤am agne / svÃhÃk­tena havi«Ã purogà yÃhi sÃdhyà havir adantu devÃ÷ //MS_3,16.2// yu¤janti bradhnam aru«aæ carantaæ pari tasthu«a÷ / rocante rocanà divi // yu¤janty asya kÃmyà harÅ vipak«asà rathe / Óoïà dh­«ïÆ n­vÃhasà // ketuæ k­ïvann aketave peÓo maryà apeÓase / sam u«adbhir ajÃyathÃ÷ // jÅmÆtasyeva bhavati pratÅkaæ yad varmÅ yÃti samadÃm upasthe / anÃviddhayà tanvà jaya tvaæ sa tvà varmaïo mahimà pipartu // dhanvanà gà dhanvan Ãjiæ jayema dhanvanà tÅvrÃ÷ samado jayema / dhanu÷ Óatror apakÃmaæ k­ïotu dhanvanà sarvÃ÷ p­tanà jayema // vak«yantÅved ÃganÅganti karïaæ priyaæ sakhÃyaæ pari«asvajÃnà / yo«eva ÓiÇkte vitatÃdhi dhanva¤ jyà iyaæ samane pÃrayantÅ // te ÃcarantÅ samaneva yo«Ã mÃteva putraæ bibh­tÃm upasthe / apa ÓatrÆn vidhyata÷ saævidÃne ÃrtnÅ ime visphurantÅ amitrÃn // @<[Page III,186]>@ bahÆnÃæ pità bahur asya putra÷ ciÓcà k­ïoti samanÃvagatya / i«udhi÷ saÇkÃ÷ p­tanÃÓ ca sarvÃ÷ p­«Âhe ninaddho jayati prasÆta÷ // rathe ti«Âhan nayati vÃjina÷ puro yatrayatra kÃmayate su«Ãrathi÷ / abhÅÓÆnÃæ mahimÃnaæ panÃyata mana÷ paÓcÃd anuyachanti raÓmaya÷ // tÅvrÃn gho«Ãn k­ïvate v­«apÃïayo 'Óvà rathebhi÷ saha vÃjayanta÷ / avakrÃmanta÷ prapadair amitrÃn k«iïanti ÓatrÆnr anapavyayanta÷ // vanaspate vŬvaÇgo hi bhÆyà asmatsakhà prataraïa÷ suvÅra÷ / gobhi÷ saænaddho asi vŬayasvÃsthÃtà te jayatu jetvÃni // divas p­thivyÃ÷ pary antarik«Ãd vanaspatibhya÷ pary Ãv­taæ saha÷ / apÃm ojmÃnaæ pari gobhir Ãv­tam indrasya vajraæ havi«Ã rathaæ yaja // indrasya vajro marutÃm anÅkaæ mitrasya garbho varuïasya nÃbhi÷ / semÃæ no havyadÃtiæ ju«Ãïo deva ratha prati havyà g­bhÃya // svÃdu«aæsada÷ pitaro vayodhÃ÷ k­chreÓrita÷ ÓaktÅvanto gabhÅrÃ÷ / citrasenà i«ubalà am­dhrÃ÷ satovÅrà uravo vrÃtasÃhÃ÷ // brÃhmaïÃsa÷ pitara÷ somyÃsa÷ Óive no dyÃvÃp­thivÅ ubhe stÃm / pÆ«Ã na÷ pÃtu duritÃd ­tÃv­dho rak«Ã mÃkir no aghaÓaæsa ÅÓata // ­jÅte pariv­Çgdhi no 'Ómà bhavatu nas tanÆ÷ / somo adhibravÅtu no 'diti÷ Óarma yachatu // suparïaæ vaste m­go asyà danto gobhi÷ saænaddhà patati prasÆtà / yatrà nara÷ saæ ca vi ca dravanti tatrÃsmabhyam i«ava÷ Óarma yaæsan // ahir iva bhogai÷ paryeti bÃhuæ jyÃyà hetiæ paribÃdhamÃna÷ / hastaghno viÓvà vayunÃni vidvÃn pumÃn pumÃæsaæ paripÃtu viÓvata÷ // ÃjaÇghanti sÃnv e«Ãæ jaghanaæ upajighnatu / aÓvÃjani pracetaso 'ÓvÃnt samatsu nodaya // upaÓvÃsaya p­thivÅm uta dyÃæ purutrà te manutÃæ vi«Âhitaæ jagat / saæ dundubhe sajÆr indreïa devair ÃrÃd davÅyo apasedha ÓatrÆn // Ãkrandaya balam ojo nà Ãdhà ni«Âanihi durità bÃdhamÃna÷ / apaprotha dundubhe duchunà ita indrasya mu«Âir asi vŬayasva // \\ ÃmÆr aja pratyÃvartayemÃ÷ ketumad dundubhir vÃvadÅti / sam aÓvaparïÃÓ carantu no naro 'smÃkam indra rathino jayantu //MS_3,16.3// samid diÓÃm ÃÓayÃna÷ svarvin madhu reto mÃdhava÷ pÃtv asmÃn / agnir devo du«ÂarÅtur adabdha idaæ k«atraæ rak«atu pÃtv asmÃn // rathantaraæ sÃmabhi÷ pÃtv asmÃn gÃyatrÅ chandasÃæ viÓvarÆpà / triv­n no vi«Âhayà stomo ahnà samudro vÃta idam oja÷ pipartu // ugrà diÓÃm abhibhÆtir vayodhÃ÷ Óuci÷ Óukre ahann ojasÅne / indrÃdhipatyai÷ pip­tÃd ato no mahi k«atraæ viÓvato dhÃrayedam // b­hat sÃma k«atrabh­d v­ddhav­«ïaæ tri«Âubhauja÷ Óubhitam ugravÅram / indra÷ stomena pa¤cadaÓena madhyam idaæ vÃtena sagareïa rak«atu // prÃcÅ diÓÃæ sahayaÓà yaÓasvatÅ viÓve devÃ÷ prÃv­«ÃhnÃæ svarvatÅ / vairÆpe sÃmann adhi ta¤ Óakeyaæ jagatyainaæ vik«v ÃveÓayÃmi // idaæ k«atraæ du«Âaram astv ojo 'nÃdh­«Âaæ sahasyaæ sahasvat / viÓve devÃ÷ saptadaÓena varca idaæ k«atraæ salilavÃtam ugram // dhartrÅ diÓÃæ k«atram idaæ dÃdhÃropasthÃÓÃnÃæ mitravad astv oja÷ / mitrÃvaruïà ÓaradÃhnà cikittam asme rëÂrÃya mahi Óarma yachatam // vairÃje sÃmann adhi me manÅ«Ãnu«Âubhà saæbh­taæ vÅryaæ saha÷ / idaæ k«atraæ mitravad ÃrdradÃnu mitrÃvaruïà rak«atam Ãdhipatyai÷ // samrì diÓÃæ sahasÃmnÅ sahasvaty ­tur hemanto vi«Âhayà na÷ pipartu / avasyuvÃtà b­hatÅ na ÓakvarÅ diÓÃæ tevy avatu no gh­tÃcÅ // svarvatÅ sudughà na÷ payasvatÅmaæ yaj¤am avatu yà gh­tÃcÅ / tvaæ gopÃ÷ puraetota paÓcÃd b­haspate yÃmyÃæ yuÇgdhi vÃcam // Ærdhvà diÓÃæ rantÅr ÃÓau«adhÅnÃæ saævatsareïa savità no ahnà / revat sÃmÃtichandà u chando 'jÃtaÓatru÷ syonà no astu // stomas trayastriæÓe bhuvanasya patnÅ vivasvadvÃte abhi no g­ïÅhi / gh­tavatÅ savitur Ãdhipatye payasvatÅ rÃtir ÃÓà no astu // anv adya no anumatir yaj¤aæ deve«u manyatÃm / agniÓ ca havyavÃhano bhavataæ dÃÓu«e maya÷ // anv id amumate tvaæ manyÃsai Óaæ ca nas k­dhi / kratve dak«Ãya no hinu pra nà ÃyÆæ«i tÃri«at // vaiÓvÃnaro na Ætyà prayÃtu parÃvata÷ / agnir ukthena vÃhasà // p­«Âo divi // dhruvà diÓÃæ vi«ïupatny aghorÃsyeÓÃnà sahaso yà manotà / b­haspatir mÃtariÓvota vÃyu÷ saædhvÃnà vÃtà abhi no g­ïantu // @<[Page III,190]>@ vi«Âambho divo dharuïà p­thivyà asyeÓÃnà jagato vi«ïupatnÅ / vyacasvatÅ«ayantÅ subhÆti÷ Óivà no astv aditer upasthe // kayà na÷ // ko adya yuÇkte dhuri gà ­tasya ÓimÅvato bhÃmino durh­ïÃyÆn / Ãsanni«Æn h­tsvaso mayobhÆn ya e«Ãæ bh­tyÃm ­ïadhat sa jÅvÃt //MS_3,16.4// agner manve prathamasyÃm­tÃnÃæ yaæ päcajanyaæ bahava÷ samindhate / viÓvasyÃæ viÓi praviviÓivÃæsam Åmahe sa no mu¤catv aæhasa÷ // yasyedaæ prÃïan nimi«ad yad ejati yasya jÃtaæ janamÃnaæ ca kevalam / staumy agniæ nÃthito johavÅmi sa no mu¤catv aæhasa÷ // indrasya manve prathamasya pracetaso v­traghna÷ stomà upa mÃm upÃgu÷ / yo dÃÓu«a÷ suk­to havam upa gantà sa no mu¤catv aæhasa÷ // ya÷ saægrÃmaæ nayati saæ vaÓÅ yudhe ya÷ pu«ÂÃni saæm­jati trayÃïi / staumÅndraæ nÃthito johavÅmi sa no mu¤catv aæhasa÷ // manve vÃæ mitrÃvaruïà tasya vittaæ satyaujasà durh­ïà yaæ nudethe / yà rÃjÃnà sarathaæ yÃta ugrà tà no mu¤catam Ãgasa÷ // yo vÃæ ratha ­juraÓmi÷ satyadharmà mithucarantam upayÃti dÆ«ayan / staumi mitrÃvaruïau nÃthito johavÅmi tà no mu¤catamÃgasa÷ // vÃyo÷ savitur vidathÃni manmahe yà Ãtmanvad bibh­to yau ca rak«ata÷ / yau viÓvasya paribhÆ babhÆvathus tà no mu¤catam Ãgasa÷ // upa Óre«Âhà na ÃÓiro devayor dharmà asthiran / staumi vÃyuæ savitÃraæ nÃthito johavÅmi tà no mu¤catam Ãgasa÷ // rathÅtamau rathÅnÃm ahva Ætaye Óubhaæ gami«Âhau suyamebhir aÓvai÷ / yayor vÃæ devau deve«v ani«itam ojas tà no mu¤catam Ãgasa÷ // yad ayÃtaæ vahatuæ sÆryÃyÃs tricakreïa saæsadam ichamÃnau / staumi devà aÓvinau nÃthito johavÅmi tà no mu¤catam Ãgasa÷ // marutÃæ manve adhi no bruvantu premÃæ vÃcaæ viÓvÃm avantu viÓve / ÃÓÆn huve suyamÃn Ætaye te no mu¤cantv enasa÷ // tigmam Ãyudhaæ vŬitaæ sahasvad divyaæ Óardha÷ p­tanÃsu ji«ïu / staumi devÃn maruto nÃthito johavÅmi te no mu¤cantv enasa÷ // devÃnÃæ manve adhi no bruvantu premÃæ vÃcaæ viÓvÃm avantu viÓve / ÃÓÆn huve suyamÃn Ætaye te no mu¤cantv enasa÷ // yad idaæ mÃbhiÓocati pauru«eyeïa daivyena / staumi viÓvÃn devÃn Ãthito johavÅmi te no mu¤cantv enasa÷ // anv adya no anumatir anv id anumate tvaæ vaiÓvÃnaro na Ætyà // @<[Page III,192]>@ tvam agne Óoci«Ã ÓoÓucÃnà à rodasÅ ap­ïà jÃyamÃna÷ / tvaæ devaæ abhiÓaster amu¤co vaiÓvÃnara jÃtavedo mahitvà // urvÅ rodasÅ varivas k­ïotaæ k«etrasya patnÅ adhi no bruvÃtha÷ / staumi dyÃvÃp­thivÅ nÃthito johavÅmi te no mu¤catam aæhasa÷ // ye aprathetÃm amitebhir ojobhir ye prati«Âhe abhavatÃæ vasÆnÃm / staumi dyÃvÃp­thivÅ nÃthito johavÅmi te no mu¤catam aæhasa÷ // yac cid dhi te puru«atrà yavi«ÂhÃcittibhiÓ cak­mà kaccid Ãga÷ / k­dhÅ «v asmaæ aditer anÃgÃn enÃæsi ÓiÓratho vi«vag agne // yathà ha tyad vasavo gauryaæ cit padi «itÃm amu¤catà yajatrÃ÷ / evo «v asman mu¤catà vy aæha÷ pratÃry agne prataraæ nà Ãyu÷ //MS_3,16.5// @<[Page IV,1]>@ vanaspatÅn và ugro deva udau«at taæ Óamyà adhyaÓamayaæs ta¤ ÓamyÃ÷ ÓamÅtvaæ ya¤ ÓamÅÓÃkhayà vatsÃn apÃkaroti ÓÃntyai parïavatÅ kÃryà paÓÆnÃæ và etad rÆpaæ paÓumÃn bhavati yad aparïà syÃd daï¬asya tad rÆpaæ vajro daï¬o vajreïa paÓÆn abhipravartayet t­tÅyasyÃæ vai divi soma ÃsÅt taæ gÃyatrÅ Óyeno bhÆtvÃharat tasya parïam achidyata tata÷ parïo 'jÃyata tat parïasya praïatvaæ tasmÃt sarve 'nye vanaspataya÷ parïino 'thai«a parïa ucyate yat parïaÓÃkhayà vatsÃn apÃkaroti tam eva somam avarunddhe devà vai brahman samavadanta tat parïa upÃÓ­ïot suÓravà vai nÃmai«a na badhiro bhavati ya evaæ veda brahma vai parïo yat parïaÓÃkhayà prÃrpayati brahmaïaivainÃ÷ prÃrpayatÅ«e tvetÅ«am Ærjaæ yaj¤e ca yaj¤apatau cÃdhÃd vÃyava÷ stheti vÃyur và antarik«asyÃdhyak«o 'ntarik«adevatyÃ÷ paÓavo vÃyur evainÃn antarik«Ãya paridadÃti pra và enÃn etad Ãkaroti yad vÃyava÷ sthety ÃhÃraïyasyeva hi vÃyur devo va÷ savità prÃrpayatv iti savit­prasÆta evainÃ÷ prÃrpayati Óre«ÂhatamÃya karmaïà iti yaj¤o vai Óre«Âhatamo yaj¤ÃyaivainÃ÷ prÃrpayaty ÃpyÃyadhvam aghnyà devebhyà iti vatsebhyaÓ ca và età manu«yebhyaÓ ca purÃpyÃyante 'thaitarhi devebhya evainà ÃpyÃyayati mà va÷ stena ÅÓata mÃghaÓaæsà ity ÃÓi«am evÃÓÃste dhruvà asmin gopatau syÃta bahvÅr iti praiva janayati // \\ Óuddhà apa÷ suprapÃïe pibantÅ÷ // iti punÃty evainÃ÷ // rudrasya heti÷ pari vo v­ïaktu // iti rudrÃd evainÃs trÃyante // pÆ«Ã va÷ paraspà aditi÷ pretvarÅyà indro vo 'dhyak«o 'na«ÂÃ÷ punar eta // iti trayo và ime lokà ebhya evainà lokebhya÷ punar Ãvartayati yajamÃnasya paÓÆn pÃhÅti yajamÃnasyaiva paÓÆnÃæ gopÅthÃyÃhiæsÃyai // pratÅcÅæ ÓÃkhÃm upagÆhati tasmÃd grÃmyÃ÷ paÓava÷ sÃyam araïyÃd grÃmam Ãyanti pratya¤ca enaæ paÓavo bhavanti ya evaæ veda //MS_4,1.1// devasya tvà savitu÷ prasave 'Óvinor bÃhubhyÃæ pÆ«ïo hastÃbhyÃm Ãdadà iti savit­prasÆta evainÃæ devatÃbhir Ãdatte prajÃpatir và o«adhÅ÷ paruÓÓo veda prÃjÃpatyo 'Óvo yad aÓvaparaÓvà barhir dÃty o«adhÅnÃm ahiæsÃyai go«ad asÅti rayiæ yajamÃne dadhÃti pratyu«Âaæ rak«Ã iti rak«asÃm apahatyai preyam agÃd dhi«aïà barhir acheti vidyà vai dhi«aïà vidyayaivainad achaiti manunà k­tà svadhayà vita«Âeti manunà hy e«Ã k­tà svadhayà vita«Âà tayÃvahante kavaya÷ purastÃd iti brÃhmaïÃ÷ kavaya ­«aya÷ kavaya÷ // \\ @<[Page IV,3]>@ devebhyo ju«Âam iha barhir Ãsade // iti devebhya evainaæ ju«Âaæ karoti devÃnÃæ pari«Ætam asÅti yad và idaæ kiæca tad devÃnÃæ pari«Ætaæ yathà Óreyase procya karma karoty evaæ và etad devebhya÷ procya barhir dÃti yÃvat paridiÓati tat sarvaæ dÃti yat tat sarvaæ na dÃti yaj¤asya tad atirecayati yad vai yaj¤asyÃtiricyate bhrÃt­vyaæ tena vardhayaty ekaæ stambaæ paridiÓati taæ sarvaæ dÃti yaj¤asyÃnatirecÃya vi«ïo÷ stupa iti vi«ïor vai stupo 'chidyata sa p­thivÅæ prÃviÓad yat prathamaæ nots­jed Ãrtim Ãrched devasya tvà savitu÷ prasave 'Óvinor bÃhubhyÃæ pÆ«ïo hastÃbhyÃæ barhir devasadanaæ dÃmÅti savit­prasÆta evainad devatÃbhir dÃti // mÃdho mopari parusta ­dhyÃsam // ity o«adhÅnÃm ahiæ«Ãyai // Ãchettà te mÃr«am // iti yÃvadyÃvad evam avidvÃn adhvaryur barhir dÃti tÃvad asyÃtmano mÅyate nÃsyÃtmano mÅyate ya evaæ vedÃtas tvaæ brhi÷ ÓatavalÓaæ virohety o«adhÅ«v eva bhÆmÃnaæ dadhÃti sahasravalÓà vi vayaæ ruhemety ÃÓi«am evÃÓÃste 'dityà rÃsnÃsÅtÅyaæ và aditir asyà evainad rÃsnÃæ karotÅndrÃïyÃ÷ saænahanam itÅndrÃïÅ và agre devatÃnÃæ samanahyatà ­ddhikÃmà sÃrdhnod ­ddhyay ­dhnoti ya evaæ veda barhi÷ saænahyati prajà vai barhi÷ prajÃnÃæ saætatyai prajÃnÃm aparÃvÃpÃya tasmÃt snÃvnà prajÃ÷ saætatÃ÷ pÆ«Ã te granthiæ grathnÃtv iti pu«Âir vai pÆ«Ã pu«Âiæ yajamÃne dadhÃti sa te mà sthÃd iti yajamÃnasyÃhiæsÃyai // \\ Ãpas tvÃm aÓvinau tvÃm ­«aya÷ sapta mÃm­ju÷ / barhi÷ sÆryasya raÓmibhir u«asÃæ ketum Ãrabhe // iti aÓvinau vai devÃnÃæ bhi«ajau tà enad bhi«ajyata indrasya tvà bÃhubhyÃm udyachà itÅndrasyaivainad bÃhubhyÃm udyachate b­haspater mÆrdhnÃharÃmÅti brahma vai b­haspatir brahmaïaivainad dharaty urv antarik«am iti sami«Âhyà evÃdityÃs tvà p­«Âhe sÃdayÃmÅtÅyaæ và aditir asyÃm evainad asÅ«adat // barhir asi devaægamam // ity Ãsannam abhimantrayate bahu và etasya pÆrvedyur ÃhriyamÃïasyeha ceha ca skandaty askannam enad devatÃbhya÷ saæprÃdÃd yajamÃnasyÃhiæsÃyai //MS_4,1.2// pÆrvedyur idhmà barhi÷ kurvanti yaj¤am evÃrabhyopavasati prajÃpati÷ prajà as­jata tasyokhe asraæsetÃæ sa etÃbhyÃm ukhÃbhyÃæ pratyadhatta yad ete ukhe bhavata÷ prajÃpater evokhe pratidadhÃti Óundhadhvaæ daivyÃya karmaïà iti devebhya evainÃni Óundhati vasÆnÃæ pavitram asÅti vasÆnÃæ và etad bhÃgadheyaæ tebhya evainat karoti pavitram apidadhÃty o«adhÅnÃæ ca paÓÆnÃæ ca paya÷ saæs­jati vÃcaæ yachati yaj¤asya dh­tyai dhÃrayann Ãste dhÃrayanta iva hi duhanti dyaur asi p­thivy asÅty ÃbhyÃm evainÃæ prav­ïakti mÃtariÓvano gharma ity antarik«aæ vai mÃtariÓvano gharmo 'ntarik«asya dh­tyai kÃm adhuk«a÷ sà viÓvÃyu÷ sà viÓvabhÆ÷ sà viÓvakarmety asau vÃva viÓvÃyur antarik«aæ viÓvabhÆr iyaæ viÓvakarmemÃn và etal lokÃn yathÃpÆrvaæ pradÃpayata imÃæl lokÃn yathÃpÆrvaæ prattÃn duhe ya evaæ veda tisro yaju«Ãbhimantrayate trayo và ime lokà e«u và etal loke«u rasaæ dadhÃti tasmÃd imÃæl lokÃn prajà upajÅvanti huta÷ stoko huto drapsa ity abhimantrayate askandÃya // \\ indrÃya devebhyo havir bahu dugdhi // iti trir udvadati tri«atyà hi devà na dÃrupÃtreïa duhyÃd agnimad vai dÃrupÃtraæ yÃtayÃmena havi«Ã yajeta tad dha smÃhur dÃtreyÃ÷ puro¬ÃÓamukhaæ havir na và itaita÷ puro¬ÃÓaæ havi«o yÃmo 'sti dogdhavyam eveti na ÓÆdro duhyÃd asato và e«a saæbhÆto 'sant syÃd yad vai pavitram atyeti tad dhavir agnihotram eva ÓÆdro na duhyÃt tad dhi notpunanti // saæp­cyadhvam ­tÃvarÅr Ærmiïà madhumattamÃ÷ / p­¤catÅ÷ payasà payo mandrà dhanasya sÃtaye // iti pratinayati Ó­tatvÃya Ó­takÃmà hi devà indrÃya tvà bhÃgaæ somenÃtanacmÅti somam evainat karoti tasya ha tvai somapÅtha÷ saætato ya evaæ vidvÃnt sÃnnÃyyaæ pibati // adastam asi vi«ïave tvà // iti yaj¤o vai vi«ïur yaj¤Ãyaivainad adastaæ karoti vi«ïo havyaæ rak«asveti yathÃhai«a te bhÃgas taæ rak«asvety evaæ và etad vi«ïum Ãhaitat te havyaæ tad rak«asveti na m­tpÃtreïÃpidadhyÃt pit­devatyaæ havi÷ syÃd dÃrupÃtreïÃpidadhyÃd agnimad vai dÃrupÃtram agnir eva havyaæ rak«aty udanvat kÃryam Ãpo vai rak«oghnÅr apo rak«Ãæsi na taranti rak«asÃm apahatyai //MS_4,1.3// yo vai ÓraddhÃm anÃlabhya yajate nÃsya devamanu«yà i«ÂÃya Óraddadhaty apa÷ praïayaty Ãpo vai Óraddhà ÓraddhÃm evÃlabhya yajata Ãpo yaj¤o yaj¤aæ tatvà pracaraty Ãpo devÃnÃæ priyaæ dhÃma devÃnÃæ priyaæ dhÃma praïÅya pracaraty Ãpa÷ satyaæ satyam evÃlabhya yajata Ãpo rak«oghnÅr rak«asÃm apahatyay Ãpo vajro vajraæ bhrÃt­vyÃya praharati st­tyay Ãpa÷ Óraddhà Órad dhÃsya devÃ÷ Óran manu«yà i«ÂÃya dadhate yasyaivaæ vidu«a evaæ vidvÃn apa÷ prÃïayati devÅr Ãpo 'greguvà iti yaj¤am eva praïayati devasya tvà savitu÷ prasave 'Óvinor bÃhubhyÃæ pÆ«ïo hastÃbhyÃm Ãdadà iti savit­prasÆta evainad devatÃbhir Ãdatta urv antarik«am iti sami«Âyà eva pratyu«Âaæ rak«Ã iti rak«asÃm apahatyai dhÆr asi dhvara dhvarantam iti dhuryo vai nÃmai«o 'gnir yad anÃlabhyÃtÅyÃd yajamÃnaæ ÓucÃrpayed dvau vÃva puru«asya bhrÃt­vyau yaæ dve«Âi yaÓ cainaæ dve«Âi tà eva ÓucÃrpayati //MS_4,1.4// devÃnÃm asi vahnitamaæ sasnitamaæ papritamaæ ju«Âatamaæ devahÆtamam iti devebhya evainad vahnitamaæ sasnitamaæ pipritamaæ ju«Âatamaæ devahÆtamaæ karoty ahrutam asi havirdhÃnaæ d­æhasva mà hvÃr iti d­æhaty evainad vi«ïo÷ kramo 'sy uru vÃtÃyeti yad vai kiæca vÃto nÃbhivÃti tad varuïasyÃvaruïyam evainat karoti mitrasya vaÓ cak«u«Ã prek«Ã iti mitram evainÃn kurute // Ærjaæ g­hïÅta // ity Ærjaæ yajamÃne dadhÃti // prabhÆtyai va÷ // iti praivainÃn bhÃvayati devasya va÷ savitu÷ prasave 'Óvinor bÃhubhyÃæ pÆ«ïo hastÃbhyÃæ yachantu pa¤ca gopÅthÃya vo nÃrÃtaye 'gnaye vo ju«ÂÃn nirvapÃmÅti savit­prasÆta evainÃn devatÃbhir nirvapati yachantu pa¤ceti pa¤ca và ­tava ­tÆn và etat prÅïÃti te 'smai prÅtÃ÷ kalpante gopÅthÃya vo nÃrÃtayà iti rak«asÃm apahatyay agnaye vo ju«ÂÃn ity agnaya evainÃn ju«ÂÃn karoty atho yasyai devatÃyai nirvapati tasyà enÃn ju«ÂÃn karotÅdaæ devÃnÃm idam u na÷ saheti vyÃv­ttyai d­æhantÃæ duryà iti havi«o g­hÅtÃd ime lokà udavepanta tÃn devà etena yaju«Ãd­æhan yad etad yajur vedaty e«Ãæ lokÃnÃæ dh­tyai nir varuïasya pÃÓÃd amuk«Åti varuïapÃÓÃd eva nirmucyata Ãtmano 'hiæsÃyai svar abhivyakÓam iti tama iva và e«a prapadyate parÅïahaæ svar evÃbhivipaÓyati jyotir vaiÓvÃnaram ity asau và Ãdityo jyotir vaiÓvÃnaram // urv antarik«am anvemi // iti yad vÅhÅti brÆyÃd vyÃyuko 'dhvaryu÷ syÃt // urv antarik«am anvemi // ity avyÃyuko 'dhvaryur bhavaty adityà va upasthe sÃdayÃmÅtÅyaæ và aditir asyÃm evainÃn asÅ«adat // agne havyaæ rak«asva // iti pura upasÃdayaty agnir eva havyaæ rak«ate //MS_4,1.5// vi«ïor manasà pÆte stha÷ // iti yaj¤o vai vi«ïur yaj¤Ãyaivaine punÃti devo va÷ savitotpunÃtv iti savit­prasÆta evainà utpunÃty agnaye vo ju«ÂÃn ity agnaya evainÃn ju«ÂÃn karoty atho yasyai devatÃyai prok«ati tasyà enÃn ju«ÂÃn karoti yad vo 'Óuddha Ãlebhe ta¤ Óundhadhvam iti Óundhaty evainÃny adityÃs tvag asÅtÅyaæ và aditir asyà evainat tvacaæ karoty avadhÆtaæ rak«Ã iti rak«asÃm apahatyai pratÅcÅnagrÅvaæ k­«ïÃjinam upast­ïÃti tasmÃt pratya¤ca÷ paÓavo medham upati«Âhante p­thugrÃvÃsi vÃnaspatya iti grÃvÃïam evainat karoty agner jihvÃsi vÃco visarjanam ity agner hy e«Ã jihvà vÃco visarjanaæ yadà hi paÓavà o«adhÅnÃm aÓnanty atha vÃcaæ vis­janta Ãyu«e và ity Ãyur yajamÃne dadhÃti b­hadgrÃvÃsi vÃnaspatya iti grÃvÃïam evainat karoti devebhyo havyaæ ÓamÅ«veti devebhya evainat karoti // apahataæ rak«a÷ // iti rak«asÃm apahatyai // havi«k­d ehi // iti yo devÃnÃæ havi«k­t taæ hvayati trir hvayati tri«atyà hi devà manor vai ÓraddhÃdevasya yajamÃnasyÃsuraghnÅ vÃg yaj¤ÃyudhÃni pravi«ÂÃsÅt tasyà vadantyà yÃvanto 'surà upÃÓ­ïvaæs tÃvantas tad ahar nÃbhavann evaæ vidvÃn brÃhmaïo bhrÃt­vyÃïÃæ madhye 'vasÃya yajeta yÃvanta evÃsya bhrÃt­vyà yaj¤ÃyudhÃnÃm upaÓ­ïvanti te«Ãæ teja indriyaæ vÅryaæ v­Çkte kuÂarur asi madhujihvas tvayà vayaæ saæghÃtaæsaæghÃtaæ je«meti saæghÃtaæsaæghÃtaæ vÃvaitena yajamÃno bhrÃt­vyaæ jayatÅ«am Ãvadorjam Ãvada rÃyaspo«am Ãvadety ÃÓi«am evÃÓÃste //MS_4,1.6// var«av­ddham asi prati tvà var«av­ddhaæ vetv iti prati«Âhityay asnà vai devÃ÷ paÓubhyo rak«Ãæsi niravÃdayanta tu«air o«adhÅbhyo yad Ãha parÃpÆtaæ rak«a÷ parÃpÆtÃrÃtir ity etÃvataiva yaj¤asya rak«Ãæsi niravadayate // devo va÷ savità vivinaktu // iti savit­prasÆta evainÃn vivinakti // suvicà vivicyadhvam // ity ÃÓi«am evÃÓÃste suphalÅk­tÃn kuryÃn medhyÃn enÃn yaj¤iyÃn karoti tri÷ phalÅkaroti tri«atyà hi devà adityÃs tvag asÅtÅyaæ và aditir asyà evainat tvacaæ karoty avadhÆtaæ rak«Ã iti rak«asÃm apahatyai pratÅcÅnagrÅvaæ k­«ïÃjinam upast­ïÃti tasmÃt pratya¤ca÷ paÓavo medham upati«Âhante 'dityÃ÷ skambho 'sÅti ÓamyÃm upadadhÃtÅme vai sahÃstÃæ te ÓamyÃmÃtraæÓamyÃmÃtraæ vyaitÃæ ya¤ ÓamyÃm upadadhÃty anayor eva vidh­tyai dhÃnyam asi dhinuhi devÃn ity etasya vai yaju«o vÅryeïa yÃvad ekà devatà kÃmayate yÃvad ekà tÃvad asyà Ãhuti÷ prathate prathate prajayà paÓubhir ya evaæ veda prÃïÃya tvÃpÃnÃya tvà vyÃnÃya tveti prÃïam apÃnaæ vyÃnaæ tÃn yajamÃne dadhÃti dÅrghÃm anu pras­tiæ saæsp­ÓethÃm Ãyu«e và ity Ãyur asmin dadhÃti mitrasya vaÓ cak«u«Ãvek«Ã iti mitram evainÃn kurute devo va÷ savità hiraïyapÃïir upag­hïÃtv iti savit­prasÆta evainÃn upag­hïÃti //MS_4,1.7// nirdagdhaæ rak«Ã iti rak«asÃm apahatyai yad adhastÃd aÇgÃram upavartayaty asmiæs tena loke jyotir dhatte yad upari«ÂÃd antarik«e tenÃsà asmà Ãdityo 'mu«miæl loke jyotir bhavaty atho divaivÃsmà amu«miæl loke bhavati sarve 'smà ime lokà jyoti«manto bhavati ya evaæ veda trÅïi samÅcÅnÃny upadadhÃti trayo và ime lokà e«Ãæ lokÃnÃæ dh­tyay apÃgne 'gnim ÃmÃdaæ jahÅti ya ÃmÃt kravyÃt tam apahatya devayajane yaj¤iyà upadadhÃti dhruvam asi p­thivÅæ d­æheti p­thivÅm eva d­æhati dharuïam asy antarik«aæ d­æhety antarik«am eva d­æhati dhratram asi divaæ d­æheti divam eva d­æhati dharmÃsi viÓvà viÓvÃni d­æheti diÓa eva d­æhati prajÃpatir vai yat samabhavat sa etÃva¤Óa eva samabhavad ekaæ và agre ÓÅr«ïa÷ kapÃlaæ saæbhavaty atha dvitÅyam atha t­tÅyam atha caturtham atha pa¤camam atha «a«Âham atha saptamam athëÂamaæ yad a«Âà upadadhÃty ÃtmÃnaæ và etad yajamÃna÷ saæskurute taæ saæsk­tam amu«miæl loke 'nuparaiti yad a«Âà upadadhÃti gÃyatrÅæ tena chanda Ãpnoti yad ekÃdaÓa tri«Âubhaæ tena yad dvÃdaÓa jagatÅæ tenÃtho sarvÃïy eva chanda÷saæmitÃny upadadhÃti // cita÷ stha paricita÷ stha // iti yaju«manti karoti vasÆnÃæ rudrÃïÃm ÃdityÃnÃæ bh­gÆïÃm aÇgirasÃæ gharmasya tapasà tapyadhvam iti etÃsÃm enÃni devatÃnÃæ tapasà tapati // yÃni gharme kapÃlÃny upacinvanti vedhasa÷ / pÆ«ïas tÃny api vrata indravÃyÆ vimu¤catÃm // iti yaju«aiva yujyante yaju«Ã vimucyante //MS_4,1.8// devasya va÷ savitu÷ prasave 'Óvinor bÃhubhyÃæ pÆ«ïo hastÃbhyÃæ saævapÃmÅti savit­prasÆta evainÃæ devatÃbhi÷ saævapati pavitravat saævapati havi÷ karoti devo va÷ savitotpunÃtv iti savit­prasÆta evainà utpunÃty apa upas­jaty am­taæ và Ãpo 'm­tam eva havi÷ karoti sam Ãpà o«adhÅbhir gachantÃæ sam o«adhayo rasena saæ revatÅr jagatÅr ity anyà và etÃsÃm anyà jinvanty Ãpà o«adhÅr jinvanty o«adhÅr apa÷ ÓivÃ÷ ÓivÃbhi÷ samas­k«atÃpà ity Ãpo vai revatÅr o«adhayo madhumatÅ÷ paÓavo jagatÅr apa o«adhÅ÷ paÓÆæs tÃn asmai saæs­jyaikadhà madhumata÷ karoti // makhasya Óiro 'si // ity Ãha yaj¤o vai makhas tasya và eta¤ Óira÷ krÅyate sÅdantu viÓo janayatyai tveti mithunam eva karoti gharmo 'si viÓvÃyur gharma gharme Órayasvoru prathasvoru te yaj¤apati÷ prathatÃm iti prathayaty evainaæ // prati prathasva p­thivÅm uta dyÃm // itÅme eva prathayati gharmo và e«o 'rdhamÃse'rdhamÃse prav­jyate sa ÅÓvaro 'ÓÃntas tejasà yajamÃnasya paÓÆn nirdaho yat paryagniæ karoti paÓum eva karoti ÓÃntyà anirdÃhÃya tri÷ paryagniæ karoti trayo và ime lokà ebhya evainaæ lokebhya÷ Óamayati puro¬ÃÓaæ và adhiÓritaæ rak«Ãæsy ajighÃæsan sa nÃko nÃma divi rak«ohÃgni÷ so 'smÃd rak«Ãæsy apÃhan yad Ãha devas tvà savità Órapayatu var«i«Âhe adhi nÃke p­thivyà iti rak«asÃm apahatyai Óiro và etad yaj¤asya yat puro¬ÃÓa÷ keÓà vedo yathà ÓÅr«ïa÷ kapÃlÃny evaæ kapÃlÃni yathà masti«ka evaæ puro¬ÃÓa÷ suÓ­ta÷ kÃryo medhyatvÃya yat puro¬ÃÓaæ nÃbhivÃsayed Ãvir masti«ka÷ syÃd yad abhivÃsayati tasmÃd guhà masti«kas tvacaæ grÃhayati tasmÃn masti«ka÷ paritato bhasmanÃbhyúhati tasmÃn mÃæsenÃsthi chinnaæ jvÃlair abhivÃsayati tasmÃt keÓai÷ ÓiraÓ chinnaæ yat tvacam agrÃhayitvà bhasmanÃbhivÃsayet palitaæbhÃvuko 'dhvaryu÷ syÃd jvÃlair abhivÃsayaty apalitaæbhÃvuko 'dhvaryur bhavati te vai devÃs taæ nÃvindan yasmin yaj¤asya krÆram Ãrk«yÃmahà iti so 'gnir abravÅd ahaæ vastaæ janayi«yÃmi yasmin yaj¤asya krÆram Ãrk«adhvà iti so 'po 'ÇgÃreïÃbhyapÃtayat tata ekato 'jÃyata dvitÅyaæ tato dvitas t­tÅyaæ tatas trito yad adbhyo 'dhiniramimÅta tad ÃpeyÃnÃm Ãpeyatvaæ yad Ãtmano 'dhiniramimÅta tad ÃtmeyÃnÃm Ãtmeyatvam antarvedi juhoti tad evÃvarunddha upari«ÂÃd abhighÃrayati Ó­tatvÃya Ó­takÃmà hi devÃs te devà atim­jÃnà Ãyan sÆryÃbhyudite te 'm­jata yaæ suptaæ sÆryo 'bhyudeti sÆryÃbhyudita÷ sÆryÃbhinimrukte sÆryÃbhinimrukta÷ ÓyÃvadati ÓyÃvadan kunakhini kunakhy agredadhu«y agredadhu÷ parivitte parivitta÷ parivividÃne parivividÃno vÅrahaïi vÅrahà bhrÆïahanam eno nÃtyeti //MS_4,1.9// \\ \\ devasya tvà savitu÷ prasave 'Óvinor bÃhubhyÃæ pÆ«ïo hastÃbhyÃm Ãdadà iti savit­prasÆta evainaæ devatÃbhir Ãdatte sahasrabh­«Âi÷ Óatatejà iti vajraæ và etat saæÓyati bhrÃt­vyÃya prahari«yan p­thivi devayajani mà hiæsi«aæ tà o«adhÅnÃæ mÆlam ity o«adhÅnÃm ahiæsÃyai vrajaæ gacha gosthÃnam iti chandÃæsi vai vrajo gosthÃnaÓ chandÃæsy evÃsmai vrajaæ gosthÃnaæ karoti var«atu te parjanyà iti parjanyÃd eva v­«Âiæ vanute badhÃna deva savita÷ Óatena pÃÓai÷ paramasyÃæ parÃvatÅti dvau vÃva puru«asya bhrÃt­vyau yaæ dve«Âi yaÓ cainaæ dve«Âi tà eva badhnÃti paramasyÃæ parÃvati yo asmÃn dve«Âi yaæ ca vayaæ dvi«mas tam atra badhÃna so 'to mà mocÅty ÃÓi«am evÃÓÃste drapsas te divaæ mà skÃn iti yo và asyà rasa÷ sa drapsas tam imaæ prajà upajÅvanti tam asyÃæ yachaty askandÃya // ararus te dyÃæ mà paptat // ity ararur vai nÃmÃsura ÃsÅt sa p­thivÅm upamrucyÃÓayat tam indro 'cÃyat tam apÃraruæ p­thivyà adevayajanam ity apÃhan sa divam apipati«at tam // ararus te dyÃæ mà paptat // iti diva÷ pratyanudata ya evaæ vidvÃæ stambayajur haraty ebhyo và etal lokebhyo yajamÃno bhrÃt­vyaæ nirbhajati tri÷ k­tvo harati trayo và ime lokà ebhya eva lokebhyo bhrÃt­vyaæ nirbhajati tÆ«ïÅæ caturthaæ harati yo loko nirukto 'parimitas tasmÃd bhrÃt­vyaæ nirbhajaty asurÃïÃæ và iyaæ p­thivy ÃsÅt te devà abruvan datta no 'syÃ÷ p­thivyà iti te vai svayam eva brÆdhvam iti tato vai vasava÷ prÃcÅæ diÓam udajayan rudrà dak«iïÃm ÃdityÃ÷ pratÅcÅæ marutà udÅcÅæ tato vai devà imÃm asurÃïÃm avindanta tato devà asurÃn ebhyo lokebhyo nirabhajaæs tato devà abhavan parÃsurà yad evam etÃbhir devatÃbhir vediæ parig­hïÃtÅmÃæ và etad yajamÃno bhrÃt­vyasya v­Çkte 'syà bhrÃt­vyaæ nirbhajati bhavaty Ãtmanà parÃsya bhrÃt­vyo bhavati p­thivyà vai medhyaæ cÃmedhyaæ ca vyudakrÃmat prÃcÅnam udÅcÅnaæ medhyam udakrÃmad dak«iïà pratÅcÅnam amedhyaæ prÃcÅm udÅcÅæ vediæ pravaïÃæ kuryÃn medhyÃn enÃn yaj¤iyÃn karoty atho yad evÃsyà udghnanta÷ krÆram akraæs tad akrÆram akas ta¤ Óamayaty atho medhyasya caivÃmedhyasya ca vyÃv­ttyai präcau bÃhÆ nayaty ÃhavanÅyaæ tena parig­hïÃti pratÅcÅ ÓroïÅ gÃrhapatyaæ parig­hïÃti mÆlaæ vai rak«Ãæsy anÆtpibanti yan nakhena chindyÃt kunakhÅ syÃt sphyena chinatti vajro vai sphyo vajreïaiva rak«Ãæsi hanti //MS_4,1.10// yo vai srucÃæ yogam avidvÃn adhvaryà iti hÆta÷ pratiÓ­ïoty à devatÃbhyo v­Ócate 'paÓur bhavaty atha ya÷ srucÃæ yogaæ vidvÃn adhvaryà iti hÆta÷ pratiÓ­ïoti na devatÃbhyà Ãv­Ócate paÓumÃn bhavati dyaur juhÆr antarik«am upabh­t p­thivÅ dhruvà diÓa ÃjyadhÃny asà Ãditya÷ sruva÷ sa yat // oæ ÓrÃvaya // ity Ãha juhvaæ tena yunakti // astu Órau«a // ity upabh­tam // yaja // iti dhruvÃm // ye yajÃmahe // ity ÃjyadhÃnÅæ va«aÂkÃreïa sruvaæ juhvà adhi dhruvÃm abhighÃrayati dhruvÃyà adhi juhvam asau hy asyai prayacchatÅyam amu«yai saætatam asmà annÃdyam avyavachinnaæ pradÅyate 'smiæs ca loke 'mu«miæÓ ca pÆrvÃsya janatÃmÃyata÷ kÅrtir Ãgachati ya evaæ veda //MS_4,1.11// gh­taæ ca vai madhu ca prajÃpatir ÃsÅd yato madhv ÃsÅt tata÷ prajà as­jata tasmÃn madho÷ prajÃnanam asti tasmÃn madhunà na pracaranti yÃtayÃmaæ hi tad Ãjyena pracaranty ayÃtayÃmaæ và etat prÃjÃpatyaæ gh­tam ayÃtayÃmà devÃnÃæ prajÃpatir gÃrhapatye 'dhiÓrayati patny avek«ate 'nvÃrambho và e«a yaj¤asya patnyà yaj¤am enÃm anvÃrambhayaty atho yat patnÅ yaj¤e karoti mithunaæ và etat kriyate prajÃtyay amedhyaæ và etad ayaj¤iyaæ yat patny avek«ata ÃhavanÅye 'dhiÓrayati punÃty evainÃn medhyam enad yaj¤iyaæ karoti sphyasya vartma sÃdayati rak«asÃm apahatyai devas tvà savitotpunÃtv iti savit­prasÆta evainad utpunÃti havir asi vaiÓvÃnaram iti dvÃdaÓaità vyÃh­tayo dvÃdaÓa mÃsÃ÷ saævatsara÷ saævatsareïa và etat teja indriyaæ vÅryaæ yajamÃno bhrÃt­vyasya v­Çkta ubhayato vaiÓvÃnaraæ bhavaty ubhayato vaiÓvÃnaraæ hy etan ni«Âejà asya nirvÅryo bhrÃt­vyo jÃyate 'tho m­dhratara eva bhavati devÃÓ ca và asurÃÓ ca saæyattà Ãsan sa indra etam avakÃÓam apaÓyat tenÃsurÃn abhyabhavad abhi bhrÃt­vyaæ yaj¤ena bhavati ya evaæ vidvÃn yajata ÃjyenÃnyÃni havÅæ«y abhighÃrayanti kenÃjyam iti brahmavÃdino vadanti satyena và Ãjyam abhigh­taæ yad Ãha satyena tvÃbhighÃrayÃmÅti cak«ur vai satyaæ cak«ur yajamÃna÷ pradadhÃti saæmÅlyaitad yajur vadati na cak«u÷ pradadhÃty Ãjyaæ vai yaj¤o yaj¤as vi«ïu÷ // idaæ vi«ïur vicakrame tredhà nidadhe padà / samƬham asya pÃæsure // iti yad odanapacane 'dhiÓrityÃtha gÃrhapatye 'thÃhavanÅye 'dhiÓrayaty etad vÃva tat trir vi«ïur vikramate pratyu«Âaæ rak«Ã iti rak«asÃm apahatyai sruca÷ saæmÃr«Âi punÃty evainà medhyà enà yaj¤iyÃ÷ karoti // aniÓitÃ÷ sapatnak«ayaïÅ÷ / ity aniÓità hy etÃ÷ sapatnak«ayaïÅ÷ sruvaæ saæmÃr«Âi pumÃæsaæ và ÃsÃæ tad agre saæÓyaty atha juhvam athopabh­tam atha dhruvÃm asà Ãditya÷ sruvo dyaur juhÆr antarik«am upabh­t p­thivÅ dhruvemÃn và etal lokÃn yathÃpÆrvaæ saæmÃr«Ây ebhyo lokebhya ÃtmÃnaæ paridatte 'hiæsÃyai juhvam agre saæmÃr«Ây Ãtmà vai juhÆr ÃtmÃnam evopaity athopabh­taæ prajà và upabh­t prajÃm evopaiti pareva hy Ãtmana÷ prajÃtha dhruvÃæ paÓavo vai dhruvà paÓÆn evopaiti para iva hi prajÃyÃ÷ paÓavo yad uttÃnÃ÷ saæm­jyÃd aprati«ÂhÃyukaæ reta÷ syÃd yan nÅcÅr aprati«ÂhÃyukaæ reta÷ syÃt tiraÓcÅ÷ saæmÃr«Âi tiryag vai reta÷ sicyate prati«ÂhÃyukaæ reto bhavati yad agreïa mukhaæ daï¬aæ ca saæm­jyÃd rak«obhyaÓ cÃbhuvebhyaÓ ca samadaæ dadhyÃd agreïa mukhaæ saæmÃr«Âi jaghanena daï¬aæ na rak«obhyaÓ cÃbhuvebhyaÓ ca samadaæ dadhÃty antarato juhvaæ prÃcÅæ saæmÃr«Âi bahi«ÂÃt pratÅcÅæ bahi«ÂÃd upabh­taæ prÃcÅm antarata÷ pratÅcÅæ sarvata÷ samÃhÃrya dhruvÃæ prÃïÃn evÃsya yathÃpÆrvaæ kalpayati yajamÃnadevatyà vai juhÆr bhrÃt­vyadevatyopabh­c catur g­hïa¤ juhvÃæ bhÆyà Ãjyaæ g­hïÃty a«Âau g­hïann upabh­ti kanÅya upastiæ bhrÃt­vyam ak­ta //MS_4,1.12// \<ÃtmÃnaæ : FN emended. Ed.: ÃtmÃna.>\ \\ bahvÅr ÃsÃdayed yÃvatÅr vai prok«aïÅr ÃsÃdayati tÃvatÅr asyÃmu«miæl loka Ãpas tasmÃd bahvÅr ÃsÃdyà agner medhyo 'pÃkrÃmat sa k­«ïo bhÆtvà vanaspatÅn prÃviÓad yad Ãha k­«ïo 'sy Ãkhare«Âhà agnaye gh­taæ bhaveti tam eva medham avarunddhe vedir asi barhi«e tvà ju«Âaæ prok«ÃmÅti prajà vai barhi÷ p­thivÅ vedir asyÃæ và etat prajà svagÃkaroti yad upari«ÂÃt prok«yÃdhastÃt prok«ati tasmÃd upari«ÂÃd v­«ÂÃd adhastÃd o«adhayo jÃyante / Ærjà p­thivÅæ yachata / ity asyÃm Ærjam adhÃt tasmÃd imÃæ prajà upajÅvanti vi«ïo÷ stupo 'sÅti mukhata÷ prastaraæ g­hïÃti mukhyam enaæ tena ÓÅr«aïyaæ karoti yÃvad dhastena paryÃpnuyÃt tÃvantaæ g­hïÅyÃd ak«odhuko yajamÃno bhavati nordhvam unm­jyÃd yad asya vittaæ vedyaæ tat pram­jyÃn nÃvÃcÅnam avam­jyÃd yad enam Ãgami«yat tat pratinudeta na vidhÆnuyÃt prajÃæ paÓÆn vidhÆnuyÃd yad upati«Âhet tad upasaæg­hïÅyÃd yathÃÓitÃyopacinoty evam eva tad dak«iïata÷ Óulbaæ st­ïÃti tasmÃd dak«iïato nÅvÅr uru prathasvorïamradam iti prathayaty evainat svÃsasthaæ devebhyà iti devebhya evainat karoti prastaraæ dhÃrayan paridhÅn paridadhÃti svayaæ và etad yajamÃna ÃtmÃnaæ paridhatte 'hiæsÃyai na purastÃt paridadhÃty udyan và asà Ãdityo rak«Ãæsy apÃhatodyann evÃsmà asà Ãdityo rak«Ãæsy apahanty Ærdhve samidhà ÃdadhÃty upari«ÂÃd asmÃt tena rak«Ãæsy apahanti dve ÃdadhÃti mithunatvÃya vidh­tÅ sthà iti vidh­tÅ evaine karoti // adityÃs tvopasthe sÃdayÃmi // itÅyaæ và aditir asyÃm evainam asÅ«adad vasÆnÃæ rudrÃïÃm ÃdityÃnÃæ sado 'sÅty età và etÃm agre devatÃm abhyajayaæs tÃbhya evainat sada÷ karoti dyaur asi janmanà juhÆr nÃma priyà devÃnÃæ priyeïa nÃmnà dhruve sadasi sÅdety etad và ÃsÃæ priyaæ nÃma yad gh­tavat tad evÃvarunddhe tà vi«ïo pÃhi pÃhi yaj¤aæ pÃhi yaj¤apatiæ pÃhi mÃæ yaj¤anyam iti yathÃhai«a te bhÃgas taæ rak«asvety evaæ và etad vi«ïum Ãhaitat tà Ãjyaæ tad rak«asveti vedir devebhyo 'pÃkrÃmat tÃæ devà vedenÃvindaæs tad vedasya vedatvaæ strÅ vedi÷ pumÃn vedo yad vedena vediæ saæmÃr«Âi mithunatvÃya saætatam ÃhavanÅyÃt st­ïann eti yaj¤asya saætatyai taæ saætatam uttare 'rdhamÃse 'bhiyajate vanaspatÅnÃæ và e«a parive«Âà yad upave«a ­ddhà asya veÓà bhavanti ya evaæ veda purastÃt pratya¤cam upahanti tasmÃt pratÅcÅnÃvasità veÓÃ÷ sthavimata upahanty anativÃdina enaæ veÓà bhavanti sarvasmai vai yaj¤e krÅyate sarpo và upave«o valmÅka utkaro yad upave«am utkara upahanti tasmÃt sarpÃïÃæ valmÅko g­hÃ÷ //MS_4,1.13// \\ @<[Page IV,19]>@ bhuvanam asi // iti bhÆtim ÃÓÃste // viprathasva // iti prathayaty evainad ita indras ti«Âhan vÅryam ak­ïod devatÃbhi÷ samÃrabhyety ato hÅndras ti«Âhan vÅryam ak­ïod devatÃbhi÷ samÃrabhya // juhv ehy agni« Âvà hvayati devÃn yak«yÃvo devayajyÃyay upabh­d ehi devas tvà savità hvayati devÃn yak«yÃvo devayajyÃyai // iti na và ete avidu«Ã svÃdÃne iva varuïapÃÓÃn hy ÃkrÃmaty etÃbhir ene devatÃbhir Ãdatte varuïapÃÓÃnÃm anÃkramÃya vi«ïo÷ kramo 'sÅty atikrÃmati yaj¤asyÃnavakrÃmÃyordhvo adhvaro divisp­g ahruto yaj¤o yaj¤apater ity ­jum Ærdhvam ÃghÃram ÃghÃrayati yaj¤asyÃhÆrchÃyendravÃnt svavÃn iti sendraæ yaj¤am ak­tÃtho indriyaæ tenÃvarunddhe // vasumatas te chÃyÃm upasthe«am // ity agnir vai vasumÃn agner eva chÃyÃm upati«Âhata ­jum Ærdhvam ÃghÃram ÃghÃrayet prÃïo và ÃghÃra÷ sarvam Ãyur yajamÃna eti yaæ dvi«yÃt tasyÃghÃrya k­dhu chindyÃt prÃïam asya chinatti tÃjak pramÅyate Óiro và etad yaj¤asya yad ÃghÃra ÃtmÃjyaæ yad ÃghÃram ÃghÃryopabh­tà sama¤jyä Óiro yaj¤asya prachindyÃd ÃjyadhÃnyà samanakti // samaktam agninà havi÷ samaktaæ havi«Ã gh­tam // ity Ãtman yaj¤asya Óira÷ pratyadhÃd atho mana eva yaj¤e pratidadhÃti stanaæ staninÅ÷ prajà upajÅvanti kim astanà iti brahmavÃdino vadanty aptubhÅ rihÃïà vyantu vayà ity etad vÃva tà upajÅvanti vaÓà p­Ónir bhÆtvà maruto gacheti maruto vai v­«Âyà ÅÓate te 'smai v­«Âiæ ninayanti tato no v­«ÂyÃvateti marudbhya eva v­«Âiæ vanute cak«u«pà agne 'si cak«ur me pÃhÅti cak«ur evÃsya pÃti Órotrapà agne 'si Órotraæ me pÃhÅti Órotram evÃsya pÃti tanÆpà agne 'si tanvaæ me pÃhÅti tanvam evÃsya pÃti yan me agna Ænaæ tanvas tan mà Ãp­ïety ÃÓi«am evÃÓÃste // yaæ paridhiæ paryadhatthà agne deva païibhir vÅyamÃna÷ / taæ ta etam anu jo«aæ bharÃmi ned e«a yu«mad apacetayÃtai // iti yaju«aiva yujyante yaju«Ã vimucyante saæsrÃvabhÃgÃ÷ sthe«Ã b­hantà iti paridhÅn prah­tyÃbhijuhoty agnayo và ete tÃn prÅïÃti tä Óamayati bhÃgadheyena brahmavÃdino vadanti sa tvà adhvaryu÷ syÃd yo yato yaj¤aæ prayuÇkte tat prati«ÂhÃpayatÅti devà gÃtuvido gÃtuæ vittvà gatum ita manasaspate sudhÃtv imaæ yaj¤aæ divi deve«u vÃte dhÃ÷ svÃhety ato và adhvaryur yaj¤aæ prayuÇkte tad evainaæ prati«ÂhÃpayati //MS_4,1.14// prajÃpatir và eka ÃsÅt so 'kÃmayata bahu÷ syÃæ prajÃyeyeti sa manasÃtmÃnam adhyÃyat so 'ntarvÃï abhavat sa vijÃyamÃno garbheïÃtÃmyat sa tÃnta÷ k­«ïa÷ ÓyÃvo 'bhavat tasmÃt tÃnta÷ k­«ïa÷ ÓyÃva iva bhavati tasya và asur evÃjÅvat tenÃsunÃsurÃn as­jata tad asurÃïÃm asuratvaæ sa yas tad asurÃïÃm asuratvaæ vedÃsumÃn ha bhavati nainam asur jahÃti so 'surÃnt s­«Âvà pitevÃmanyata tena pitÌn as­jata tat pitãïÃæ pit­tvaæ sa yas tat pitãïÃæ pit­tvaæ veda piteva ha samÃnÃnÃæ bhavati yanty asya pitaro havaæ tasmai pitÌnt sas­jÃnÃya divÃbhavat tena devÃn as­jata tad devÃnÃæ devatvaæ sa yas tad devÃnÃæ devatvaæ veda divà ha và asmai devatrà bhavati yanty asya devà devahÆtiæ sa devÃnt s­«ÂvÃmanasyateva tena manu«yÃn as­jata tan manu«yÃïÃæ manu«yatvaæ sa yas tan manu«yÃïÃæ manu«yatvaæ veda manasvÃn ha bhavati nainaæ mano jahÃty uta yad atÅva vadaty ati và carati ti«Âhante 'sya manu«yà manu«e tato yà yonir udaÓi«yata sà gaur abhavad yonir vai nÃmai«aitad và asyÃ÷ pratyak«aæ nÃmÃtho Ãhu÷ parok«am iti pra sahasraæ paÓÆn Ãpnoti ya evaæ veda tasyÃæ vai paya÷ paryapaÓyaæs tÃæ devà aduhra haritena pÃtreïÃm­taæ duhe 'm­taæ ya evaæ vedÃtha pitaro 'duhra rajatena pÃtreïa svadhÃæ duhe svadhÃæ ya evaæ vedÃtha manu«yà aduhra dÃrupÃtreïÃnnaæ vav­ duhe 'nnaæ vav­ ya evaæ vedÃthÃsurà aduhrÃyaspÃtreïa snavatà surÃæ te 'sravan sravaty asya bhrÃt­vyo ya evaæ veda tasmÃt sravatà na hastà avanenijÅta na pibed ete và asyà dohÃ÷ sarvair evÃsyà dohai÷ sarvai÷ kÃmair bhuÇkte ya evaæ veda catvÃri vai nabhÃæsi devÃ÷ pitaro manu«yà asurÃ÷ sarve«u ha và ete«v ambho nabha iva bhavati ya evaæ veda tÃæ và akÃmayanta mayi syÃn mayi syÃd iti tÃæ devÃ÷ kÃmye // ity Ãhvayan sà và enÃn abhyakÃmayatobhaye ha và enaæ devamanu«yà abhikÃmayante vÃrukà enam Ãrtvijye bhavanti ya evaæ veda // \\ Óravye // iti manu«yÃ÷ sà và enÃn aÓuÓrÆ«atobhaye ha và enaæ devamanu«yÃ÷ ÓuÓrÆ«ante pÆrvÃsya janatÃm Ãyata÷ kÅrtir Ãgachati ya evaæ veda // ilÃnde // iti pitaras tebhyo và ati«Âhata ti«Âhanty asmin paÓavo ya evaæ vedÃtha yathÃsurà Ãhvayaæs tebhyo và atrasad yaæ dvi«yÃt tasya tathà go«Âha Ãhvayet trasanty asmÃt paÓava etair eva juhuyÃt // gonÃmai÷ saæÓ­Çgyà gor mÆrdhan paÓukÃma÷ // \\ kÃmyÃyai svÃhà ÓravyÃyai svÃhelÃndÃyai svÃhà // iti go«Âho vai nÃmai«a lak«mÅ÷ sve và etad go«Âhe yajamÃno bhrÃt­vyasya paÓÆn v­Çkta etair vai te tà av­¤jata tair evainà v­Çkte saæÓ­ÇgÅ bhavati paÓÆnÃæ parig­hÅtyai yo vai cak«u«o vibhaktiæ veda cak«u«mÃn ha bhavati nainaæ cak«ur jahÃti yad divà paÓyÃmas tad devÃnÃæ cak«u«Ã paÓyÃmo 'sau và Ãdityo devÃnÃæ cak«u÷ paÓyan ha vai devatrà karoti pra devayÃnaæ panthÃæ jÃnÃti ya evaæ veda yaj jyotsnÃyÃæ paÓyÃmas tat pitãïÃæ cak«u«Ã paÓyÃmaÓ candramà vai pitãïÃæ cak«ur na ha và enam amu«miæl loke cak«ur jahÃti pra pit­yÃïaæ panthÃæ jÃnÃti ya evaæ veda yat tamisnÃyÃæ paÓyÃmas tan manu«yÃïÃæ cak«u«Ã paÓyÃma etÃvad vÃva na÷ svaæ cak«ur na ha và enam asmiæl loke cak«ur jahÃti sarvam Ãyur eti ya evaæ veda yad agner ante paÓyÃmas tad asurÃïÃæ cak«u«Ã paÓyÃma uc ca và e«a dÅpyate nisvari«yati dÅpyamÃnaæ bhrÃt­vyasya g­hÃd dhared rayim evÃsya pu«Âiæ haraty à tu sÆryasyodetor jÃg­yÃd yat svapnÃd Ãrtim Ãrchet taj jÃgaritavyaæ rayim eva pu«Âim anujÃgarti //MS_4,2.1// \\ \\ yo và i¬Ãæ dhenuæ veda sarvà ha và asmai diÓo dhenavo bhavanti sarve pratijanà danakÃmÃs tÃm i«vÃÓanÅr ÃmitraÓocanir vidÃæcakÃra tasmai sarvà diÓo dhenavo 'bhavant sarve pratijanà dÃnakÃmÃs tasmÃt sa sarvai÷ pratijanair vyavahatopajanant sant sarvà hy asmai diÓo dhenavo 'bhavant sarve pratijanà dÃnakÃmÃs tad ya evaæ veda sarvà evÃsmai diÓo dhenavo bhavanti sarve pratijanà dÃnakÃmÃs tasyà và iyam eva pÃdo 'ntarik«aæ pÃdo dyau÷ pÃda÷ samà pÃdo 'tho Ãhu÷ k­«i÷ pÃdà iti tena prati tvadÃnÅæ ti«Âhati na tvadÃnÅæ yadà susasyaæ bhavaty atha pratiti«Âhati yadà na sasyaæ bhavaty atha na pratiti«Âhati bhavati ha và asya sasyaæ nasya sasyaæ vy­dhyate ya evaæ veda tasyà và ada eva p­«Âham antarik«am Ãtmeyam uro diÓa÷ pÃrÓve samudrau kuk«Å asà Ãditya÷ Óiro 'gnir Ãsyaæ vÃta÷ prÃïo gÃyatry abhidhÃnÅ sarvam Ãyur eti ya evaæ vedodhar uttaravedi÷ pavamÃno vatsa e«a và enÃæ prastauti prattÃn ha và imÃæl lokÃn duhe ya evaæ veda b­hadrathantare dvau stanau vÃmadevyaæ ca yaj¤Ãyaj¤iyaæ ca dvav o«adhÅr eva devebhyo rathantareïÃduha paÓÆn b­hatÃpo vÃmadevyena yaj¤aæ yaj¤Ãyaj¤iyena tad ya evaæ vedau«adhÅr evÃsmai rathantareïa duhe paÓÆn b­hatÃpo vÃmadevyena yaj¤aæ yaj¤Ãyaj¤iyene¬Ã và idaæ sarvaæ sa sahasraæ paÓÆn prÃpa pra sahasraæ paÓÆn Ãpnoti ya evaæ veda //MS_4,2.2// yatra prÃcÅnapravaïaæ samÆlaæ bhÆmyà syÃt tad upodaye sÆryasya hastà avanijya darbhastamba udaÓarÃvaæ ninayet kÃmaækÃmaæ mà Ãvartaya // iti kÃmenaivÃsmai kÃmam Ãvartayati yatkÃmo bhavati yo vai kÃmaæ sÃk«Ãd veda tÃjag gha và enaæ sa kÃmà Ãgachati yatkÃmo bhavati paÓu«u và asmÃkaæ kÃma÷ paÓÆnÃm o«adhÅ«v o«adhÅnÃm apsv o«adhÅr eva kÃmena samasràtà asmai kÃmaæ samardhayanti yatkÃmo bhavaty Ãpa evÃsyà và e«a vavrir uts­«ÂaÓ carati lomaÓo lomaÓÃyÃs tasmÃd e«Ã ÓÃÓvasaty ety agnir hy asyà Ãsyaæ vÃta÷ prÃïo yatra gobhi÷ saægacheta tad brÆyÃt // \\ praÓastÃ÷ stha kalyÃïya÷ // itÅyaæ và e«emÃæ và etat sabhÃgayaty atrÃsukà asmÃt paÓavo bhavanti ya evaæ veda devÃÓ ca và asurÃÓ cÃspardhantÃditir deve«v ÃsÅt kustÃsure«u te devà amanyanta yady abhije«yÃma÷ kustÃyÃ÷ Óirà Ãhani«yÃmà iti yady abhije«yÃmà ity asurà amanyantÃdityÃ÷ Óirà Ãhani«yÃmà iti tÃæ devà abhijityÃghnata yasya vai jitaæ yasya vijitaæ tasyai«Ã g­he hanyata e«Ã vai k«ut k«udhaæ và etad dhate tad ya evaæ vidvÃn ekëÂakÃyÃæ gÃæ hate saævatsarÃyaiva k«udhaæ hate prajÃpatir và eka ÃsÅt so 'kÃmayata bahum anu syÃæ prajÃyeyeti sa ÃtmÃnam aiÂÂa sa mano 's­jata tan mana ekadhÃsÅt tad ÃtmÃnam aiÂÂa tad vÃcam as­jata sà vÃg ekadhÃsÅt sÃtmÃnam aiÂÂa sà virÃjam as­jata sà virì ekadhÃsÅt sÃtmÃnam aiÂÂa sà gÃm as­jata sà gaur ekadhÃsÅt sÃtmÃnam aiÂÂa se¬Ãm as­jata se¬aikadhÃsÅt sÃtmÃnam aiÂÂa semÃn bhogÃn as­jata yair asyà idaæ manu«yà bhu¤jata ete và asyà bhogÃ÷ sarvair ekÃsyà bhogai÷ sarvai÷ kÃmair bhuÇkte ya evaæ veda gaur vai vÃg gaur virì gaur i¬Ã gau÷ khalv eva gaur gaur idaæ sarvaæ sarvà ha và enam etÃ÷ Órayante ya evaæ veda yad vai tad ÃtmÃnam aiÂÂa se¬Ãbhavat tad i¬Ãyà idÃtvaæ sa yas tad i¬Ãyà i¬Ãtvaæ vedeÂÂe ha vai svam ÃtmÃnaæ bhÆtyai //MS_4,2.3// yà rohiïÅ tÃm aruïà tÃæ gaurÅ tÃæ babhrÆ÷ // tad indrà udÃjata vasur nÃma rÆpaæ paÓÆnÃm // vindate vasu na vasu ruïaddhi ya evaæ veda yà Óitip­«Âhà tÃæ mandis tÃæ menÅ tÃæ ÓabalÅ tÃæ ÓitibÃhus tÃæ ÓuddhavÃlà // tad b­haspatir udÃjate¬Ã nÃma rÆpaæ paÓÆnÃm // bahvÅr ha và enam i¬Ã÷ Órayante ya evaæ veda yà p­«atÅ tÃæ piÓaÇgÅ tÃæ sÃraÇgÅ tÃæ kalmëŠtÃæ p­Ónis tÃæ Óvetà // tan marutà udÃjanta jyotir nÃma rÆpaæ paÓÆnÃm // jyoti«mÃn bhavati ya evaæ veda yà surÆpà tÃæ ÓyÃtà tÃæ ÓyenÅ tÃæ k­«ïà // tat prajÃpatir udÃjatÃyur nÃma rÆpaæ paÓÆnÃm // Ãyu«mÃn bhavati ya evaæ veda catasra÷ prathamÃÓ catasra uttamà dvi÷ «aï madhyatas tà dvir daÓa daÓÃk«arà virì vairÃjÃ÷ paÓava÷ paÓÆn evÃvarunddhe // vasvyai hiækuru tasyai prastuhi tasyai me 'varuddhyai // iti purastÃd bahi÷pavamÃnasya vadet // i¬Ãyai hiækuru tasyai prastuhi tasyai me 'varuddhyai // iti purastÃd ÃjyÃnÃæ vadet // jyoti«e hiækuru tasyai prastuhi tasyai me 'varuddhyai // iti purastÃn mÃdhyaædinasya pavamÃnasya vadet // Ãyu«e hiækuru tasyai prastuhi tasyai me 'varuddhyai // iti purastÃd Ãrbhavasya pavamÃnasya vadet // yaj¤o vai paÓÆnÃm Ãyatanaæ sve và etad Ãyatane yajamÃno bhrÃt­vyasya paÓÆn v­Çkte 'napakrÃmukà asmÃt paÓavo bhavanti //MS_4,2.4// vasÅyasy ehi Óreyasy ehi bhÆyasy ehi città ehi dadh­«y ehŬà ehi sÆn­tà ehi cid asi manÃsi dhÅr asi vasvÅ ranti÷ sumanÃ÷ // sÆnari viÓvà tvà bhÆtÃnuprÃïantu viÓvà tvaæ bhÆtÃnuprÃïa bhÆyasy Ãyur asÅ«Âir asi sarÆpavar«Ã ehi // emÃm anu sarpatemau bhadrau dhuryà abhi / nÅva ÓÅr«Ãïi m­¬hvam // sà na÷ supratÆrti÷ priyà na÷ suhÃr ïa÷ priyavanir maghavanir antà ehi ju«Âà ehÅdà ehy adità ehy upahÆta upahavaæ te 'ÓÅya suhavà nà ehi saha rÃyaspo«eïa devÅrdevÅr abhi mà nivartadhvam // syonà syonena gh­tena mà samuk«ata // name tad upadambhi«ar dh­«ir brahmà yad dadau / samudrÃd udajani va÷ srucà // vÃr agre viprasya ti«Âhati Ó­Çgebhir daÓabhir diÓam //MS_4,2.5// vasÅyasy ehÅti brahma vai vasÅyo brahma và etad atyÃhvayati Óreyasy ehÅti k«atraæ vai Óreya÷ k«atraæ và etad atyÃhvayati bhÆyasy ehÅti vi¬ vai bhÆyasÅ viÓaæ và etad atyÃhvayati città ehÅti mano vai cittaæ mano và etad atyÃhvayati dadh­«y ehÅti vÃg vai dadh­«i vÃcaæ và etad atyÃhvayatŬà ehÅti paÓavo và i¬Ã paÓÆn và etad atyÃhvayati sÆn­tà ehÅty annaæ vai sÆn­tÃnnaæ và etad atyÃhvayaty età vai sapta devagavyas tÃ÷ krÅto vaitahotro vidÃæcakÃra tÃbhir ada÷ kurÆïÃæ kaunte paÓÆn atyÃhvayat tÃ÷ kuravo brÃhmaïe«v anvaichaæs tÃ÷ kumÃravatyÃÓvadak«iïà avindan so 'bravÅn mà sÆrk«yataitÃbhir và aham età atyÃhvayi«yÃmÅtarÃbhir itarà yÃni khalu và etÃsÃæ priyÃïi dhÃmÃni tÃni krÅto na vedeti sa saæyatte saægrÃme chadirdarÓa etÃbhir evaità atyÃhvayi«yÃmÅtarÃbhir itarà yataratra khalu và età atyÃhÆyante tat paÓavo 'bhisaækrÃmanti yatra paÓavas tad devà yatra devÃs tad indro yatarÃn và ete 'bhisaækrÃmanti te jayanti jayati saægrÃmam //MS_4,2.6// sà vai s­«ÂobhayÃn devamanu«yÃn atyamanyata tÃæ devà darÓapÆrïamÃsÃbhyÃm upaprÃst­ïata tÃæ và etad Ãpnuvan yad i¬Ãæ tÃæ và etad Ãptvà haranto manyante yad i¬Ãm upahvayante yarhi tÆ«ïÅm upahvayeta tarhy etÃ÷ sapta vaded yarhy uccais tarhy uttarÃ÷ sapta dhÃmadhÃm ÃsÃæ varïaævarïam upagachaty à ha và enam apratikÓÃtaæ gachati ya evaæ veda yatra samÆlà o«adhÅr upagachet paÓÆn và tad età eva sapta vaded dhÃmadhÃm ÃsÃæ varïaævarïam upagachaty à ha và enam apratikÓÃtaæ gachati ya evaæ veda sapta sthÃvÅryeïa yÃjayed yasya sapta sthavirÃÓ caramà antamà syur vasÅyasy ehi Óreyasy ehÅty etadetad evÃsmà atyÃhvayati yo vaiÓya÷ ÓÆdro và bahupu«Âa÷ syÃt tasya gavÃæ sÃï¬aæ vatsataram apagamayeta // \\ \\ \\ \\ ilÃndÃ÷ stha // iti ilÃndà hi paÓava÷ pÆ«ïo nak«atraæ po«ayi«ïu // iti viÓye«u và etac carati pÆ«ïo nak«atraæ po«ayi«ïu tad evÃpadhÃpayate tam apÃkurvÅta // Ãyur me dà varco me dà rayiæ me dÃ÷ pu«Âiæ me dÃ÷ // iti rayim evÃsya pu«Âiæ harati tam ito 'bhis­jyÃtheto 'tyÃhvayed vasÅyasy ehi Óreyasy ehÅty etadetad evÃsyà atyÃhvayati nÃsya kiæcanodaÓi«ad grÃmakÃmaæ yÃjayet sÃrasvata ­gbhyÃæ saævatsaro vai sarasvÃn saævatsareïaivÃsmai grÃmaæ cyÃvayati vasÅyasy ehi Óreyasy ehÅty etadetad evÃsyà atyÃhvayati paÓukÃmaæ yÃjayet sÃrasvata ­gbhyÃæ saævatsaro vai sarasvÃn saævatsareïaivÃsmai paÓÆæÓ cyÃvayati vasÅyasy ehi Óreyasy ehÅty etadetad evÃsmà atyÃhvayati sarvÃsÃæ dugdhe catu÷ÓarÃvam odanaæ paced brÃhmaïebhya÷ paÓukÃmo yac catu÷ÓarÃvo digbhya evÃsmai tena paÓÆn avarunddhe yad brÃhmaïebhyo brahmaïas tena na chinnaæ deyaæ paÓukÃma iva hy e«a vÃso hiraïyaæ và deyam ÅjÃnasyÃsya paÓavo bhÆyÃæso bhavanti //MS_4,2.7// prajÃpatir vai na vyÃharat sa Ãtmany eva puïyam Ãyachad Ãtmana÷ puïyaæ na niravadad etad vai tad yajur vadan nÃnyathà brÆyÃt // puïyaæ praÓastam // iti brÆyÃd Ãtmany eva puïyaæ yachaty Ãtmana÷ puïyaæ na nirvadati yÃm adÃnÅyÃya dadÃti tÃm asya paÓavo 'nvapakrÃmanti yadi manyetÃdÃnÅyÃyÃdÃm ity etad eva yajur vaden name tad upadambhi«ar dh­«ir brahmà yad dadà iti tad evaitenÃpÆrayati tad ÃpyÃyayati samudra iva ha và asya vyacya mÃno na k«Åyate ya evaæ veda // \\ vÅravatÅr bhÆyÃsta yà no vÅravato 'karta // iti pumÃæsaæ jÃtam abhimantrayeta // bhÆyasÅr bhÆyÃsta yà no bhÆyaso 'karta // iti striyaæ jÃtÃm // annÃdà bhÆyÃsta ye no 'nnÃdÃn akarta // iti balih­to 'bhimantrayeta // @<[Page IV,30]>@ bhÆyÃæso bhÆyÃsta ye no bhÆyaso 'karta // iti sabhÃsada÷ pÃdau pratyavahared ete vai paÓava upopa ha và enaæ paÓavo yanti nÃpayanti ya evaæ veda // puïyà puïyam asÆc citrà citram asÆd ai¬o me bhagavo 'jani«Âhà maitrÃvaruïa Ærjà me bhagava÷ saha jani«ÂhÃ÷ saævidaæ me vinda // iti pumÃæsaæ jÃtam abhimantrayetorjaivÃsmai saha jÃyate gachati paÓÆnÃæ saævidam // \\ puïyà puïyÃm asÆc citrà citrÃm asÆd ai¬Å me bhagavaty ajani«Âhà maitrÃvaruïÅ rÃyaspo«eïa me bhagavatÅ saha jani«Âhà j¤Ãtraæ me vinda // iti striyaæ jÃtÃæ rÃyaspo«eïaivÃsmai saha jÃyate gachati paÓÆnÃæ j¤Ãtraæ ye prÃcÅnam ekëÂakÃyà jÃyante pÆrvasya te sasyasyottamà ye pratÅcÅnam aparasya te sasyasya prathamÃs tÃn ubhayÃnt sahÃbhimantrayetobhayÃn enÃnt sahÃvarunddhe //MS_4,2.8// \\ yo vai Óaktiæ veda sa ta¤ Óaknoti ya¤ Óik«atÅyaæ vai Óaktir yo và asyà bhÆyi«ÂhabhÃg bhavati sa ta¤ Óaknoti ya¤ Óik«ati bhÆyi«ÂhabhÃg gha và asyà bhavati ya evaæ veda paÓavo vai Óaktir yo vai paÓÆnÃæ bhÆyi«ÂhabhÃg bhavati sa ta¤ Óaknoti ya¤ Óik«ati bhÆyi«ÂhabhÃg gha vai paÓumÃn bhavati ya evaæ veda tasyà vrataæ na hateti brÆyÃt // kuruta iti brÆyÃn nÃntarvatnÅti brÆyÃd vijanyà iti brÆyÃd bhuvanam asi sahasram indrÃya tvà s­mo 'dadÃt // iti s­mo vai nÃmÃsura ÃsÅt tasyeyaæ p­thivÅ paÓubhi÷ pÆrïÃsÅt tÃn indro 'v­Çkta tasmÃd Ãhur aindrÃ÷ paÓavà iti yÃvatÅnÃm idaæ karomi bhÆyasÅnÃm uttarÃæ samÃæ kriyÃsam // iti gavÃæ lak«ma kuryÃd bhÆyasÅnÃm evottarÃæ samÃæ karoti paÓavo vai s­«Âà ekaikaæ nak«atram upÃti«Âhanta tena prÃjÃyanta na bhÆmÃnam agachaæs tasmÃd yat kiæca paÓÆnÃæ kurvÅta tad revatyÃæ kurvÅtopa hy enaæ paÓavas ti«Âhanti prÃsya paÓavo bhavanti ya evaæ veda yasya dak«iïata÷ pratibhinnaæ dak«iïata upÃÓcarat tat tva«Âur lak«ma devalak«maæ yaj¤iyaæ yaj¤akÃma÷ kurvÅtopa hy enaæ yaj¤o namati yasyobhayata÷ pratibhinnam ubhayata upÃÓcarat tad gÃyatraæ lak«ma paÓavyaæ paÓukÃma÷ kurvÅta paÓumÃn bhavati yasyobhayata÷ pratibhinnam ubhayata upÃÓcarat tat trai«Âubhaæ lak«ma pÆtasya rÆpaæ prati«ÂhÃkÃma÷ kurvÅta gachati prati«ÂhÃæ vasi«Âhasya sthÆïÃkarïyo vasi«Âho vai rayim apaÓyat tÃm Ãtmann adhatta yat sthÆïÃkarïÅ÷ kurute paÓu«v eva rayiæ dhatte jamadagne÷ karkarikarïyo jamadagnir vai pu«Âim apaÓyat tÃm Ãtmann adhatta yat karkarikarïÅ÷ kurute paÓu«v eva pu«Âiæ dhatte 'surÃïÃæ sÃsnÃk­tya÷ k«ipraæ bahvÅr bhavanti k«ipraæ parÃbhavanty amedhyÃ÷ karïÃ÷ k«ipraæ bahvÅr bhavanti yaj¤as tv enÃn anÆpanamatÅva nir­tyÃ÷ chidrakarïyo yac chidrakarïÅ÷ kurvÅta nir­tir asya paÓor nig­hïÅyÃn na prachindyà karïya÷ kÃryà na dÃtrÃkarïya÷ parÃcÅnam iva hi tan niv­ttam agastyasya vi«Âyakarïya÷ kaÓyapasya kambunyuddhatà indrasyÃklastà atho Ãhu÷ prajÃpater ity ubhayaæ jye«Âhalak«maæ jyai«ÂhyakÃma÷ kurvÅta pra samÃnÃnÃæ jyai«Âhyam Ãpnoti prajÃpati÷ paÓÆn as­jata sa và as­g eva nÃs­jatÃs­«Âaæ và etat tad asno 's­ktvaæ krÆraæ paÓÆnÃæ kÃr«yà iti vai so 's­g nÃs­jata krÆraæ và e«a paÓÆnÃæ kurute yo 'k«ïute yad ak«itÃs tenÃk«ità atha yad anak«ità iti ÓrÆyante tenÃk«itÃs tad Ãhur na và etam età amutrÃgachanti yà anak«ità iti tasmÃd ak«itavyà na tejanenÃk«ïuyÃd vajro vai tejanaæ yat tejanenÃk«ïuyÃd vajreïa paÓÆn arpayen na ÓyÃmenÃyasà krÆraæ tad aÓÃntam ik«ukÃï¬am apsu vÃsayitvà tenÃk«itavyÃs tad dhi Óivaæ ta¤ ÓÃntam atho Ãhur lohitenÃyaseti tad dhi Óivaæ ta¤ ÓÃntam //MS_4,2.9// \\ iha prajà viÓvarÆpà ramantÃm asmin go«Âhe viÓvabh­to janitrÅ÷ / agniæ kulÃyam abhi saæviÓantÅ÷ samÃs­jantu payasà gh­tena // iti gÃ÷ sÃyam ÃyatÅr abhimantrayetÃgnir và etÃsÃæ yonir agni÷ kulÃyaæ sva evainà yonau sve kulÃye saæveÓayati nÃsya paÓavo naktam Ãrtim Ãrchanti ya evaæ veda // @<[Page IV,33]>@ saæ va÷ s­jatv aryamà saæ pÆ«Ã saæ b­haspati÷ / sam indro yo dhanaæjaya÷ / saæjagmÃnà avihrutà asmin go«Âhe purÅ«iïÅ÷ / svÃveÓà nà Ãgata // \\ iti gÃ÷ saæs­jed yà asya purà syur yÃÓ cÃnyato vindeta paÓavo vai gh­tam agnÅ rudro yaj juhuyÃd rudrÃyÃsya paÓÆn apidadhyÃt tat saæs­jyà evobhayÅr ha bhÆyasÅr bhavanti saæ va÷ s­jatv aryameti yaj¤o và aryamà yaj¤enaivainÃ÷ saæs­jati saæ pÆ«eti pu«Âir vai pÆ«Ã pu«ÂyaivainÃ÷ saæs­jati saæ b­haspatir iti brahma vai b­haspatir brahmaïaivainÃ÷ saæs­jati sam indro yo dhanaæjaya itÅndriyaæ và indra indriyeïaivainÃ÷ saæs­jati revatÅ tanti÷ p­thivÅ mÃtà revatÅr Ãpà o«adhaya÷ // tà no hinvantu sÃtaye dhiye ju«e // iti tantiæ vitanuyÃt tÃm anum­jyÃt // rayyà tvà pu«ÂyÃnumÃrjmi // iti rayyaivainÃæ pu«ÂyÃnumÃr«Âi tasyà vrataæ na riktà syÃn noparyupari saæcareyur nÃbhivar«en nÃbhitaped etad vai basto rÃmakÃyano vidÃæcakÃra tantyà vitananaæ sa sahasraæ paÓÆn prÃpa pra sahasraæ paÓÆn Ãpnoti ya evaæ veda // pità vatsÃnÃæ patir aghnyÃnÃm utÃyaæ pità mahatÃæ gargarÃïÃm / retodhÃæ tvà yaÓodhÃæ rÃyaspo«Ãyots­jet // ity ­«abhasya karïa uts­jamÃno vaded retodhÃm evainaæ yaÓodhÃæ rÃyaspo«Ãyots­jate yo vaiÓya÷ ÓÆdro và bahupu«Âa÷ syÃt tasya gavÃæ go«ÂhÃd ekaviæÓatiæ ÓakÃny Ãh­tyaikaviæÓatim ÃhutÅr juhuyÃd ekaviæÓatir vai manu«yalokà manu«yalokebhya evÃsmai paÓÆn avarunddha etair eva juhuyÃt gonÃmair agretvaryà gorbhasadi paÓukÃmo mukhaæ và e«a paÓÆnÃæ mukhata evÃsmai paÓÆn ninayati //MS_4,2.10// yÃsÃm indra udÃjata vasu nÃma rÆpaæ paÓÆnÃm u«asaæ dhÃma paÓyamÃna÷ // tÃsÃm ayaæ yonir ayaæ go«Âha iha rayi÷ pu«Âi÷ // svÃhà // iti juhuyÃt // yÃsÃæ b­haspatir udÃjate¬Ã nÃma rÆpaæ paÓÆnÃæ saægavaæ dhÃma paÓyamÃna÷ // tÃsÃm ayaæ yonir ayaæ go«Âha iha rayi÷ pu«Âi÷ // svÃhà // iti juhuyÃt // yÃsÃæ maruta udÃjanta jyotir nÃma rÆpaæ paÓÆnÃæ madhyandinaæ dhÃma paÓyamÃnÃ÷ // tÃsÃm ayaæ yonir ayaæ go«Âha iha rayi÷ pu«Âi÷ // svÃhà // iti juhuyÃt // yÃsÃæ prajÃpatir udÃjatÃyur nÃma rÆpaæ paÓÆnÃm aparÃhïaæ dhÃma paÓyamÃna÷ // tÃsÃm ayaæ yonir ayaæ go«Âha iha rayi÷ pu«Âi÷ // svÃhà // iti juhuyÃd etÃni và ahno rÆpÃïy ete«u và ahno rÆpe«u devÃ÷ paÓÆnÃæ rÆpÃïy av­¤jata tad ete«v evÃhno rÆpe«u yajamÃno bhrÃt­vyasya paÓÆn v­Çkte gh­tena juhoti paÓavo vai gh­taæ paÓubhir eva paÓÆn v­Çkte tan na sÆrk«yaæ prÃtar evÃntargo«ÂhÃsu go«u hotavyaæ sarvà enÃ÷ sahÃvarunddha etair eva juhuyÃd go«v Ãk­tÃsu yonito và etat paÓÆn agrahÅd apihÅnÃ÷ paripariïas k­ïvanty etair eva juhuyÃt saægrÃme 'thÃÓvÃn abhimantrayeta // mitrabh­ta÷ k«atrabh­tà ojobh­to balabh­to vayaæ jayema vayaæ sahema vayaæ bhavema vayaæ pu«ema // iti jayati saægrÃmam // rohiïÅr vo v­¤je gÃyatreïa chandasÃruïà vo v­¤je trai«Âbhena chandasà gaurÅr vo v­¤je jÃgatena chandasà babhruvo vo v­¤jà Ãnu«Âubhena chandasà garbhÃn vo v­¤je v­¤je pÃÇktena chandasà rÆpÃïi vo v­¤je ÓÃkvareïa chandasà sarvÃn vo v­¤je 'nÃptena chandasà tat sapta saptapadà ÓakvarÅ ÓÃkvarÃ÷ paÓava÷ paÓÆn evÃvarunddhe gÃyatrÅ prathamà gÃyatry uttamà tejo vai gÃyatrÅ brahmavarcasaæ tejasà ca vÃvÃsmà etad brahmavarcasena cobhayata÷ paÓÆn parig­hïÃti //MS_4,2.11// prajÃpatir vai trÅn mahimno 's­jatÃgniæ vÃyuæ sÆryaæ te catvÃra÷ pitÃputrÃ÷ sattram Ãsata te svedaæ samavauk«aæs tad abhavat tad và asyaitan nÃmÃbhÆd iti sarvam abhÆd iti tad và asyaite nÃmanÅ krÆre aÓÃnte tasmÃd ete na grahÅtavye krÆre hy ete aÓÃnte prajÃpatir vai svÃæ duhitaram abhyakÃmayato«asaæ sà rohid abhavat tÃm ­Óyo bhÆtvÃdhyait tasmà apavratam achadayat tam ÃyatayÃbhiparyÃvartata tasmÃd và abibhet so 'bravÅt paÓÆnÃæ tvà patiæ karomy atha me mà sthà iti tad và asyaitan nÃma paÓupatir iti tam abhyÃyatyÃvidhyat so 'rodÅt tad và asyaitan nÃma rudra iti te và asyaite nÃmanÅ Óive ÓÃnte tasmÃd ete kÃmaæ grahÅtavye Óive hy ete ÓÃnte tato yat prathamaæ reta÷ parÃpatat tad agninà paryainddha tad ÃsÃm aghnyÃtvaæ tato yad atyasravat tad b­haspatir upÃg­hïÃt tad ÃsÃm usriyÃtvam aÓakÃmeti tad ÃsÃæ ÓakvarÅtvaæ gÃtum avidÃmeti tad ÃsÃæ gotvam etÃni và ÃsÃæ nÃmÃni sarvair evÃsÃæ nÃmabhi÷ sarvai÷ kÃmair bhuÇkte ya evaæ veda paÓavo vai s­«Âà etÃni nak«atrÃïy anvapÃkrÃman paurïamÃsÅm a«ÂakÃm amÃvÃsyÃæ citrÃm aÓvatthaæ tasmÃt te«u gaur nÃpÃk­tyà yÃm apÃkuryÃt tÃm asya paÓavo 'nvapakrÃmeyu÷ //MS_4,2.12// devà vai sarve sahÃntarvanto 'bhavaæs te sarve saha vyajÃyanta tad ekav­d aÓayat saæv­ttaæ tad devà itthaæ cetthaæ ca vyatyacaraæs tan mitrÃvaruïà acÃyatÃæ syÃd vai ya enad vikuryÃd iti tad gÃæ dvipadÅm akurutÃæ sà na pratyati«Âhat tasyà anyata Ãh­tyermau pratyadhattÃæ tasmÃd età abaddhà asthan sà catu«padÅ bhÆtvà pratyati«Âhat prati prajayà ca paÓubhiÓ ca ti«Âhati ya evaæ veda tasyÃæ vai paya÷ paryapaÓyaæs tÃæ devà aduhra haritena pÃtreïa yaj¤aæ cÃm­taæ ca duhe yaj¤aæ cÃm­taæ ca ya evaæ vedÃtha pitaro 'duhra rajatena pÃtreïorjaæ ca svadhÃæ ca duha Ærjaæ ca svadhÃæ ca ya evaæ vedÃtha manu«yà aduhra dÃrupÃtreïÃnnaæ ca prajÃæ ca duhe 'nnaæ ca prajÃæ ca ya evaæ vedÃthà ­«ayo 'duhra camasena chandÃæsi ca paÓÆæs ca duhe chandÃæsi ca paÓÆæÓca ya evaæ vedÃtha gandharvÃpsaraso 'duhra pu«karaparïena puïyaæ gandhaæ duhe puïyaæ gandhaæ ya evaæ vedÃtha sarpà aduhrÃlÃpunà vi«aæ duhe bhrÃt­vyÃya vi«aæ ya evaæ vedÃthÃsurà aduhrÃyaspÃtreïa sravatà bhÆtiæ ca parÃbhÆtiæ ca duhe bhrÃt­vyÃyÃbhÆtiæ ca parÃbhÆtiæ ca ya evaæ veda tÃæ và indro 'nayaivopÃsÅdatedaæ sarvam aduhad yad idaæ kiæca tÃæ dugdhvà pratyanudata sà pratinuttà kumanà ati«Âhad dhyÃyantÅ tÃæ prajÃpatir acÃyad dhyÃyati và iti so 'bravÅt kiæ dhyÃyasÅti sÃbravÅd ye mÃdhuk«ata te mà pratyanudanteti so 'bravÅn mà sÆrk«as tathà vai tvà kar«yÃmi yathobhaye«Ãæ devamanu«yÃïÃæ priyà bhavi«yasÅti tasyà gh­taæ padbhyo 'k«arat tasya gh­tasyÃdÃya mukhaæ vyamÃr // ubhaye«Ãæ tvà devamanu«yÃïÃæ priyÃæ karomi // iti tasmÃd e«obhaye«Ãæ devamanu«yÃïÃæ priyaitenaiva Órotriyasya mukhaæ vim­jyÃd ubhaye hy etaæ devamanu«yà vidur etena kumÃryà etena patikÃmÃyà etad vai govarcasaæ na sarvasmà iva kuryÃd yasmai tu kuryÃt tejasvÅ syÃt //MS_4,2.13// yo lalÃma÷ Óitipä Óitikaku¤ Óitibhasa¤ ÓitivÃla÷ sÃÓÃri÷ sÃmaktëÂayÆthà prëÂau yÆthÃny Ãpnoti yasya tÃd­ÇÇ ­«abho bhavati yasya vÃlatu«a÷ prati«Âhita÷ sà prati«Âhità prati prajayà ca paÓubhiÓ ca ti«Âhati yasya tÃd­ÇÇ ­«abho bhavati ya÷ samanta÷ ÓitibÃhu÷ sà samantà samanta÷ prajayà ca paÓubhiÓ ca bhavati yasya tÃd­ÇÇ ­«abho bhavati ya÷ Óitip­«Âha÷ sà tanti÷ paÓumÃn bhavati yasya tÃd­ÇÇ ­«abho bhavaty atha yasyaikarÆpasya sato lak«ma bhavati sÃdÃras­n nÃsyÃmitro gà vidhÃvati yasya tÃd­ÇÇ ­«abho bhavati yÃjalomnÅ sà po«ayi«ïur ajà iva prajÃyante yasya tÃd­ÇÇ ­«abho bhavati yà ÓyÃmà sà po«ayi«ïu÷ k«ipraæ bahvÅr bhavanty apani«ÃdukÃs tu yÃruïà sà po«ayi«ïu÷ k«ipraæ bahvÅr bhavanti himeravas tu yà Óvetà sà po«ayi«ïu÷ k«ipraæ bahvÅr bhavanti duÓcarmÃïas tu näji÷ kÃryo na p­Ónir amithunaæ tad atho vyÃghrarÆpaæ vai p­Ónir bibhyaty asmÃt paÓava÷ kanÅyÃæso 'sya paÓavo bhavanti yasya tÃd­ÇÇ ­«abho bhavati tad Ãhur bÅjam evots­jyam ity etad và ÃsÃæ bÅjaæ yad rohitaæ rÆpaæ paÓumÃn bhavati yasya tÃd­ÇÇ ­«abho bhavati yo dhÆmras tÃmradhÆmra÷ sa prajÃpati÷ pra prajayà ca paÓubhiÓ ca jÃyate yasya tÃd­ÇÇ ­«abho bhavati yasya lomaÓà kakut sa stambÅ stambÅva prajayà ca paÓubhiÓ ca bhavati yasya tÃd­ÇÇ ­«abho bhavati yasyordhvà kakut tà Ærdhvà ÃpyÃyanta Ærdhvà asya paÓavà ÃpyÃyante yasya tÃd­ÇÇ ­«abho bhavati yasya dak«iïata÷ pannaæ sà pÃpÅ sà sravanty atha yasya savyata unnataæ sà puïyà sopÃharantÅ yà utp­«Âis tà Ærdhvà ÃpyÃyanta Ærdhvà asya paÓavà ÃpyÃyante yasya tÃd­ÇÇ ­«abho bhavati yasya savyata÷ pannaæ sà pÃpÅ sà sravanty atha yasya dak«iïata unnataæ sà puïyà sopÃharantÅ yà savyasÃcinÅ sà puïyà sopÃharantÅ yà saæÓ­ÇgÅ sà go«Âhas tÃæ na prachindyÃd anus­«Âasya go«u syÃtÃm etau vai paÓÆnÃm askannaæ havir askannam asya havir bhavati yasyÃnus­«Âir go«u bhavaty uk«Ã cÃsya vehac ca go«u syÃtÃm etau vai paÓÆnÃm Ærjaæ bibh­to 'k«odhukà asya paÓavo bhavanti yasyok«Ã ca vehac ca go«u bhavata÷ //MS_4,2.14// @<[Page IV,39]>@ arÃtÅyanti và anye puru«Ãya nÃnye ye 'rÃtÅyanti sà nir­tir ye nÃrÃtÅyanti sÃnumatis tebhya ubhayebhya÷ saha nirvapanty ubhau saha Ó­tau kurvanti nair­tena pÆrveïa pracaranti dak«iïà paretya svak­tà iriïa etad vai nir­tig­hÅtaæ p­thivyà nir­tig­hÅta eva nir­tiæ niravadayata ekolmukaæ nidhÃya visraæsikÃyÃ÷ kÃï¬ÃbhyÃæ juhoti ju«Ãïà nir­tir vetu svÃhà vÃsa÷ k­«ïaæ bhinnÃntaæ dak«iïety etad dhi nir­tyà rÆpam ardhaæ vai puru«asya nir­tig­hÅtam ardham anir­tig­hÅtaæ yan nir­tig­hÅtaæ tad evÃsmÃt tena niravadayate punar etyÃnumatyà a«ÂÃkapÃlena pracaranti nir­tim eva niravadÃyeyaæ và anumatir vÃg vay anumatam evainaæ savam Ãkramayaty a«ÂÃkapÃlo bhavati gÃyatrÅ hÅyaæ gÃyatrÅ vÃg dhenur dak«iïaitad dhy anumatyà rÆpam atha ya uda¤ca÷ ÓamyÃm atiÓÅyante tÃn udaÇ paretya valmÅkavapÃm udrujya juhuyÃd idam amu«yÃmu«yÃyaïasya k«etriyam avayajà iti tat punar apidadhÃtÅdam aham amu«yÃmu«yÃyaïasya k«etriyam apidadhÃmÅti k«etriyaæ và etaæ g­hïÃti ye cainam anv iyaæ k«etrasya patny asyÃm eva k«etriyam avayajyÃthainaæ savam Ãkramayati Óvo bhÆta Ãdityebhyo bhuvadvadbhyo gh­te carur ity Ãdityà và ita uttamÃ÷ svargaæ lokam Ãyaæs tebhya eva procya svargaæ lokam ety Ãdityà và asmiæl loka ­ddhà Ãdityà amu«minn ubhayor eva lokayor ­dhnoti varo dak«iïà vareïaiva svargaæ lokam abhyÃrohati Óvo bhÆta ÃgnÃvai«ïava ekÃdaÓakapÃlà ity agnir vai sarvà devatà vi«ïur yaj¤o devatÃÓ caiva yaj¤aæ cÃlabdhÃgnir vai yaj¤asyÃnto 'vastÃd vi«ïu÷ parastÃd ubhayata eva yaj¤asyÃntà udagrahÅd ubhayata eva yaj¤asyÃntà udg­hya yathotsaÇga Ãvapetaivaæ và etad yaj¤am Ãvapate tasya yathÃkÃmaæ nirvapamÃïa ety ana¬vÃn vÃmano dak«iïà yad vahÅ tenÃgneyo yad vÃmanas tena vai«ïavo rÆpeïaivainaæ samardhayati Óvo bhÆte 'gnÅ«omÅyà ekÃdaÓakapÃlà ity agnÅ«omÃbhyÃæ vai vÅryeïendro v­tram ahan v­traæ khalu và e«a hanti yo rÃjasÆyenÃbhi«i¤cate tad vÃrtraghnam evaitad dhiraïyaæ dak«iïà satyaæ vai hiraïyaæ satyenaiva hanti Óvo bhÆta aindrÃgna ekÃdaÓakapÃlà ity agnÅ«omÃbhyÃæ vai vÅryeïendro v­tram ahan sa ojasà vÅryeïa vyÃrdhyata sa etam aindrÃgnam apaÓyat tenaujo vÅryam Ãtmann adhattaujasà và e«a vÅryeïa vy­dhyate yo rÃjasÆyenÃbhi«i¤cata ojo vÅryam indrÃgnÅ ojasaivainaæ vÅryeïa samardhayato 'na¬vÃn ­«abho dak«iïà yad vahÅ tenÃgneyo yan mu«karas tenaindro rÆpeïaivainaæ samardhayati Óvo bhÆta Ãgneyo '«ÂÃkapÃlo mÃhendraæ dadhÅty ­ddhyà evÃgneya indro vai v­tram ahan so 'nyÃn devÃn atyamanyata sa mahendro 'bhavat sa etam uddhÃram udaharad v­traæ hatvà tad uddhÃra evÃsyai«a bhÃga eva tasmÃd rÃjà saægrÃmaæ jitvodÃjam udajayat payasà và e«a vÅryeïa vy­dhyate yo rÃjasÆyenÃbhi«i¤cate yat paya÷ payasaivainaæ samardhayatÅndriyeïa và e«a vÅryeïa vy­dhyate yo rÃjasÆyenÃbhi«i¤cate yad aindram indriyeïaivainaæ vÅryeïa samardhayati devatÃbhir và e«a vy­dhyate yo rÃjasÆyenÃbhi«i¤cate sarvadevatyaæ vai vÃso yad vÃsa÷ k«aumaæ dak«iïà devatÃbhir evainaæ samardhayati //MS_4,3.1// \\ @<[Page IV,41]>@ devà o«adhÅ«u pakvÃsv Ãjim ayu÷ sa indro 'ved agnir vÃvemÃ÷ prathama ujje«yatÅti so 'bravÅd yataro nau pÆrva ujjayet tan nau saheti tà agnir udajayat tad indro 'nÆdajayat tasmÃd aindrÃgnam atho Ãhur Ãgnendraæ kÃryam ity agnir hi tà agra udajayat tad ujjityà evÃgrÃyaïo dvÃdaÓakapÃlo bhavati dvÃdaÓa mÃsÃ÷ saævatsara÷ saævatsarÃd dhi tad adhy abhavat saptadaÓa sÃmidhenÅ÷ kÃryÃ÷ pa¤ca ­tavo dvÃdaÓa mÃsà e«a saævatsara÷ saævatsarÃd dhi tad adhi bhavaty ekà vai tarhi yavasya mu«Âir ÃsÅd ekà vrÅher ekà mëasyaikà tilasya tad viÓve devà abruvan vayaæ va etat prathayi«yÃmo bhÃgo no 'stv iti tad viÓve devà aprathayaæs tad bhÆmna eva vaiÓvadevo 'tho prathayaty evaitena payasi syÃd vaiÓvadevo vaiÓvadevaæ hi payo 'tha và iyam abravÅn mayi và etad adhy asau v­«Âyà pacati naitad ito 'dhy ujje«yatha bhÃgo nà astv iti tad ÃbhyÃæ vÃvai«a bhÃga÷ kriyata ujjityay atho prati«Âhityà eva yad dyÃvÃp­thivÅya÷ saumÅr và o«adhaya÷ somà o«adhÅnÃm adhirÃjas tasya và e«a bhÃgo yad ak­«Âapacyaæ tad uddhÃra evÃsyai«a bhÃga eva tasmÃd rÃjà saægrÃmaæ jitvodÃjam udajate grÃmyà và anyà o«adhaya Ãraïyà anyÃs tà evÃsyaitenobhayÅr ave«Âà bhavanti yÃ÷ phÃlak­«ÂÃs tÃsÃm etenÃgrÃyaïaæ karoti yà ÃraïyÃs tÃsÃm uttareïÃnÅto và e«a devÃnÃæ ya ÃhitÃgnir yad ak­tvÃgrÃyaïaæ navasyÃÓnÅyÃd devÃnÃæ bhÃgaæ pratikÊptam aÓnÅyÃd Ãrtim Ãrchet sarvebhyo và e«o 'nyebhyo 'bhi«icyate yo rÃjasÆya ÃgrÃyaïo 'nnÃdyasyÃvaruddhyai vatsa÷ prathamajo dak«iïà reta iva hy e«o 'prajÃta÷ prajÃtyai //MS_4,3.2// @<[Page IV,42]>@ athaitÃni cÃturmÃsyÃni saævatsaraæ vai cÃturmÃsyÃni parÅjyante saævatsarÃd evainÃny adhy ÃptvÃvarunddha utsannayaj¤o và e«a saævatsarÃd và adhy utsannayaj¤o 'varudhyate saævatsarÃd evainam adhy ÃptvÃvarunddhe paÓavo và ete cÃturmÃsyebhyo 'dhy atiricyate ya¤ ÓunÃsÅryaæ tÃn evÃpnoti var«ya udake yajetaitad dhi paÓÆnÃæ nedi«Âham athaitÃni pa¤ca havÅæ«i saætatyai grÃmakÃmo yajeta vÃyur và imÃ÷ prajà nasyotà itthaæ cetthaæ ca nenÅyate yad vÃyave vÃyur evÃsmai nasyotÃæ viÓaæ ninayaty annakÃmo yajeta saævatsaro và indra÷ ÓunÃsÅra÷ saævatsaro 'nnÃdyasya pradÃtà tam eva bhÃgadheyenopÃsarat so 'smà annÃdyaæ prayachati var«ya udake yajetaitad dhy annÃdyasya nedi«Âaæ v­«ÂikÃmo yajeta vÃyur và ime samÅrayati sa ÃpyÃyayati tato var«ati saævatsaro và indra÷ ÓunÃsÅra÷ saævatsaram anuvar«ati //MS_4,3.3// devÃÓ ca và asurÃÓ cÃspardhanta sa v­tra indram abravÅt tvaæ devÃnÃæ Óre«Âho 'sy aham asurÃïÃæ saæÓaknavÃva mà nà anyo 'nyaæ vadhÅd iti tau vai samÃmetÃm anabhidrohÃya te devà v­tram amanyantÃyaæ vÃvedaæ bhavi«yatÅti ta indra aichan hanÃmemam iti so 'bravÅt saædhà vai me saæhitÃn abhidrohÃyeti tam agnir abravÅd aham eva tveta÷ pÃsyÃmÅti p­thivyà aham antarik«Ãd iti varuïo 'haæ diva iti rudras tato vai devà v­tram aghnan v­traæ khalu và e«a hanti yo rÃjasÆyenÃbhi«i¤cate tad vÃrtraghnam evaitad devÃÓ ca và asurÃÓ ca samayatanta tÃn agnis tredhÃtmÃnaæ k­tvà pratyayatata agnir evÃsmiæl loke bhÆtvà varuïo 'ntarik«e rudro divi sa indro 'manyatÃyaæ vÃvedaæ bhavi«yatÅti so 'bravÅd ahaæ viÓvÃbhyà ÃÓÃbhyà iti tato và ajayaæs taj jityà evaitad etenaiva yÃjayet saægrÃme jayati saægrÃmam etenaiva yÃjayed bhrÃt­vyavantaæ yo vÃsya priya÷ syÃt taæ bhavaty Ãtmanà parÃsya bhrÃt­vyo bhavati yad vai tad indras turÅya upasamapadyata tasmÃd indraturÅyaæ dhenur ana¬vÃhÅ dak«iïà yad vahinÅ tenÃgneyÅ yad dhenu÷ satÅ dÃntà tena vÃruïÅ yad gaus tena raudrÅ yat payas tenaindrÅ rÆpair evainÃæ samardhayatÅndro vai namuciæ nÃlabhata sa raÓmÅn kulÃyaæ k­tvÃnvÃrohad amum Ãdityaæ taæ và anvamantrayata sakhÃyà asÃveti so 'bravÅn nÃhaæ hani«yÃmÅti so 'bravÅt saædhÃæ te saædadhai yathà tvà na divà hanÃni na naktaæ na Óu«keïa nÃrdreïeti tasya và upodaye sÆryasya nÅhÃraæ saætatyÃpÃæ phenena Óiro 'chinat tad và enam anvavartata mitradrug asÅti pÃpmà vai namuce÷ Óira÷ pÃpmà và enaæ tad anvavartata pÃpmÃnaæ vai sa tenÃpÃhata tat pÃpmÃnam evaitenÃpahate 'pÃæ nyayanÃd apÃmÃrgÃn Ãharanty Ãpo vai rak«oghnÅr apo rak«Ãæsi na taranti rak«asÃm apahatyai varo dak«iïà vareïaiva varaæ sp­ïoty Ãtmà hi vara ÃtmÃnaæ hi tasya tad anvavartata ye devÃ÷ pura÷sado agninetrà rak«ohaïas te no 'vantu te na÷ pÃntu tebhya÷ svÃhety etaddevatyà và imà diÓo yathÃdevataæ và etad Ãbhyo digbhyo 'dhi rak«Ãæsy apahanty anuparikrÃmaæ juhoti sarvÃbhya eva digbhyo 'dhi rak«Ãæsy apahantÅdam ahaæ rak«obhi÷ samÆhÃmy agne saædaha rak«a÷ saædagdhaæ rak«Ã ity Ãha rak«asÃæ dhvarÃyai rak«asÃm antarityay atha yat puna÷ samÆhya juhoti yÃbhya eva digbhyo 'dhi rak«Ãæsy apÃvadhÅt tà bhÃginÅ÷ karoty ahiæsÃyai ratha÷ pa¤cavÃhÅ dak«iïà pa¤ca diÓa÷ pa¤ca devatÃ÷ sam­ddhyai //MS_4,3.4// \\ \\ \\ somenejÃnaæ yÃjayet saævatsaraæ và etasya chandÃæsi yÃtayÃmÃni bhavanti ya÷ somena yajate chandÃæsi vai devikÃÓ chandÃæsi vÃvÃsmà etad ayÃtayÃmÃni punaryÃmÃïi karoti rÃjasÆyenÃbhi«i«icÃnaæ yÃjayet pa«ÂhauhÅ dak«iïÃÓÃæ và e«a upÃbhi«i¤cata ÃÓà pa«Âhauhy ÃÓÃm evÃsmà aka÷ paÓukÃmaæ yÃjayec chandÃæsi vai devikÃ÷ paÓavaÓ chandÃæsi gÃyatry anumatis tri«Âub rÃkà jagatÅ sinÅvÃlÅ kuhÆr anu«Âub dhÃtà va«aÂkÃro yà pÆrvà paurïamÃsÅ sÃnumatir yottarà sà rÃkà yà pÆrvÃmÃvÃsyà sà sinÅvÃlÅ yottarà sà kuhÆÓ candramà eva dhÃtà yad dve avare dve pare tan mithunaæ yat pÆryate 'nyÃæ nÃnyÃæ tan mithunaæ yat paÓyanty anyÃæ nÃnyÃæ tan mithunaæ yad amÃvÃsyÃyà adhi candramÃ÷ prajÃyate tan mithunaæ tasmÃd evÃsmai mithunÃt paÓÆn prajanayati prajÃkÃmaæ yÃjayed dhÃtÃram uttamaæ kuryÃt striyo vai devikÃ÷ pumÃn dhÃtà parÃcÅr vai prajà reto dadhate parÃcÅ«v evÃsu reto dadhÃti tad Ãhur na vai tena parÃdhatte yad antarà pravÅyatà iti vyavadadhyÃd dhÃtÃraæ madhyata÷ sarvà evainà v­«amodinÅ÷ karoti tad Ãhur jÃyata eva paÓcÃccara iva tu bhavati strÅbhyo hy enaæ paÓcÃt pariïayantÅti sa yadà jÃyetÃtha dhÃtre purastÃn nirvaped agraæ vai dhÃtÃgram evainaæ pariïayati //MS_4,3.5// @<[Page IV,45]>@ ÃmayÃvinaæ yÃjayed dhÃtÃraæ madhyata÷ kuryÃt saævatsaro vai dhÃtà saævatsaro hi và etasya mugdho 'thaitasyÃmayati saævatsaraæ vÃvÃsmà etan madhyato 'cÅkÊpad athainam etasmÃn mithunÃt prajanayatÅÓvarÃïi và etam etÃni chandÃæsy ­te paÓor aÓÃntÃni nirm­ja÷ paÓur apy Ãlabhya÷ ÓÃntyà anirmÃrgÃyaite vai paÓavo yad vrÅhayaÓ ca yavÃÓ ca yad vrÅhimaya÷ puro¬ÃÓo bhavati tenaiva paÓur Ãlabhyate ÓÃntyà anirmÃrgÃya vÅrasthà và anye paÓavo 'vÅrasthà anye ye purastÃtpuro¬ÃÓÃs te vÅrasthà ye paÓcÃtpuro¬ÃÓÃs te 'vÅrasthà ye purastÃtpuro¬ÃÓà bhu¤jatas ta upati«Âhante prajÃpatiæ hy ete prati«ÂhÃm abhyas­jyanta ye paÓcÃtpuro¬ÃÓÃ÷ parà te bhavanti yÃsu sthÃlÅ«u somÃ÷ syus te carava÷ syu÷ somo vai retodhÃ÷ prajananÃya sarvavedasenejÃnaæ yÃjayet paÓubhir và e«a vy­dhyate ya÷ sarvaæ dadÃty atra và e«a jaghanyaæ paÓÆn paÓyati yatrainÃn vibhajati yatraivainÃn vibhajati tata enÃn punar avarunddhe ya eva kaÓ ca somena yajeta taæ yÃjayet saævatsaraæ và etasya chandÃæsi yÃtayÃmÃni bhavanti ya÷ somena yajate chandÃæsi vai devikÃÓ chandÃæsi vÃvÃsmà etad ayÃtayÃmÃni punaryÃmÃïi karoti //MS_4,3.6// athaitat tri«aæyuktaæ yat pÆrvaæ tri«aæyuktam ita evÃsmai tenordhvÃn imÃæl lokÃn dÃdhÃra yad uttaraæ tri«aæyuktam amuta evÃsmai tenÃrvÃca imÃæl lokÃn dÃdhÃra tad e«Ãæ vÃvaite lokÃnÃæ vidh­tyai yat pÆrvaæ tri«aæyuktaæ vÅrajananaæ tad yad uttaraæ paÓujananaæ tad yat pÆrvaæ tri«aæyuktaæ vÅrÃn evÃsmai tena janayati yad uttaraæ paÓÆæs tena yat pÆrvaæ tri«aæyuktaæ reta eva tena dadhÃti yad uttaraæ pra tena janayati yat pÆrvaæ tri«aæyuktaæ tena yaj¤akÃmo yajetÃgnir vai sarvà devatà vi«ïur yaj¤o devatÃÓ caiva yaj¤aæ cÃlabdhaindro vai yaj¤o vi«ïur yaj¤as tad yaj¤asyaivai«a Ãrambho 'tha yad vai«ïavo vi«ïur vai yaj¤o yaj¤a eva pratiti«Âhati yad uttaraæ tri«aæyuktaæ tena paÓukÃmo yajeta somo vai retodhÃ÷ pÆ«Ã paÓÆnÃæ prajanayità soma evÃsmai reto dadhÃti pÆ«Ã paÓÆn prajanayatÅndriyeïa vai paÓava÷ prajÃyante pÆ«Ã prajanayatÅndriyeïaivÃsmai pÆ«Ã paÓÆn prajanayaty atha yat pau«ïa÷ paÓavo vai pÆ«Ã paÓu«v eva pratiti«Âhaty athaitad vaiÓvÃnaravÃruïaæ saævatsaro và agnir vaiÓvÃnaras tasya và ete svà yad ­tavas te«Ãæ và e«o 'bhi«ikto rÃjÃbhi«ikto vai devÃnÃæ varuïa etau vai devÃnÃæ sÆtav etau savapatÅ etau savasyeÓÃte tà enaæ suvÃte yÃvanto và etasya svà anukà vai ta etam anukà devà varuïaæ yÃvanta evÃsya svÃs tÃn asmà anukÃn avivÃdina÷ karotÅyÃæÓ carur bhavaty etÃvÃn và Ãtmà yÃvÃn evÃsyÃtmà taæ varuïÃn muktvà saævatsaro và agnir vaiÓvÃnara÷ saævatsara evainaæ prati«ÂhÃpayati saævatsarÃyu«am enaæ karoti tasmÃd rÃjasÆyÃbhi«iktasya jarasà dantà avaÓÅyante saævatsare hy enaæ prati«ÂhÃpayati saævatsarÃyu«am enaæ karoti yo jyogÃmayÃvÅ syÃt tam etena yÃjayed varuïena hi và e«a pÃpmanà g­hÅto 'thaitasya jyog Ãmayati yad vÃruïo varuïÃd evainaæ tena mu¤catÅyÃæÓ carur bhavaty etÃvÃn và Ãtmà yÃvÃn evÃsyÃtmà taæ varuïÃn muktvà saævatsaro và agnir vaiÓvÃnara÷ saævatsara evainaæ prati«ÂhÃpayati saævatsarÃyu«am enaæ karoti //MS_4,3.7// athaite ratnina÷ k«atrasya và etÃny aÇgÃni yasya và etÃny ojasvÅni bhavanti tad rëÂram ojasvÅ bhavati tÃny evÃsyaujasvÅni karoti k«atrasya và etÃny aÇgÃni yasya và etÃni tejasvÅni bhavanti tad rëÂraæ tejasvÅ bhavati tÃny evÃsya brahmaïà tejasvÅni karoti bÃrhaspatyaÓ carur brahmaïo g­ha iti brahma vai b­haspatir b­haspatipurohita khalu vai rëÂram ­dhnoti brahma và etat purastÃd rëÂrasyÃtyauhÅd atho brahmaïa eva rëÂram anukaæ karoty aindra ekÃdaÓakapÃlo rÃj¤o g­ha itÅndriyaæ và indra indriya eva pratiti«Âhaty ÃdityaÓ carur mahi«yà g­ha itÅyaæ và aditir asyà evainaæ mÃtrÃæ gamayatÅmÃm evainaæ prajÃbhya upajÅvanÅyaæ karoti dhenur dak«iïaitad dhy adityà rÆpaæ nair­taÓ carur nakhÃvapÆtÃnÃæ pariv­ktyà g­ha iti nir­tig­hÅtà hi và e«ÃthaitÃæ pariv­¤janti nir­tim eva niravadÃyeyaæ và anumatir asyà evainaæ mÃtrÃæ gamayatÅmÃm evainaæ prajÃbhya upajÅvanÅyaæ karoti ÓyenÅ vaï¬Ãpasphurà dak«iïaitad dhi nir­tyà rÆpam Ãgneyo '«ÂÃkapÃla÷ senÃnyo g­ha ity agnir vai sarvà devatà devatÃbhir evÃsya senÃmukhaæ jityai saæÓyati hiraïyaæ dak«iïà satyaæ vai hiraïyaæ satyenaiva jayaty ÃÓvino dvikapÃla÷ saægrahÅtur g­ha iti rathare«am evÃsmÃt tena niravadayate savatyau dak«iïeti savatyà iva hi savyasthasÃrathÅ ratham abhi sÃvitro '«ÂÃkapÃla÷ k«attur g­he prasÆtyay atho saviteva hy e«a prajÃbhya÷ prasuvati vÃruïo yavamayo daÓakapÃla÷ sÆtasya g­he mÃruta÷ saptakapÃlo vaiÓyasya grÃmaïyo g­ha iti sÆtamukhà vai vi k«atram upati«Âhate sÆtamukhÃæ vÃvÃsmà etad viÓaæ mukhato 'nnÃdyÃyopadadhÃti pau«ïaÓ carur bhÃgadughasya g­ha iti pu«Âir vai pÆ«Ã pu«Âim evÃsya bhÃge dadhÃti vai«ïavas trikapÃlas tak«arathakÃrayor g­ha iti vi«ïur vai yaj¤o yaj¤a eva pratiti«Âhati raudro gÃvÅdhukaÓ carur ak«ÃvÃpasya g­he govikartasya cety antata evÃsmÃt tena rudraæ niravadayate 'tho rudra iva hy etau paÓÆ abhimanyate ekÃdaÓa và etÃni havÅæ«y ekÃdaÓÃk«arà tri«Âub vÅryaæ tri«Âub vÅrya eva pratiti«Âhati nÃnà và eta ete«Ãm ÃÓi«o 'varundhate yat saha nirvapeyur aratnina÷ syur aindra ekÃdaÓakapÃlo rÃj¤o g­ha itÅndriyaæ và indra ekadhà và etad yajamÃne yaj¤asyÃÓÅ÷ pratiti«Âhaty aindro hi yajamÃna÷ //MS_4,3.8// \\ indrÃyÃæhomucà ekÃdaÓakapÃlaæ nirvaped yad eva kiæcÃrvÃcÅnaæ janitor ena÷ karoti tata enam aæhomuÇ mu¤catÅndrÃya sutrÃmïà ekÃdaÓakapÃlaæ ya evopavÃdÅ yo 'bhidÃsati tata enaæ sutrÃmà trÃyate 'thaitan maitrÃbÃrhaspatyaæ satyaæ vai mitro brahma b­haspati÷ satyaæ caiva brahma cÃlabhya dÅk«ate k«atraæ vai mitro brahma b­haspati÷ k«atraæ caiva brahma cÃlabhya dÅk«ate yasya rëÂraæ Óithiram iva syÃt tam etena yÃjayen maitrÃbÃrhaspatyena k«atraæ vai mitro brahma b­haspatir brahmaïi và etat k«atraæ prati«ÂhÃpayati dra¬himne 'ÓithiratvÃyÃthaite devasva ete vai devÃnÃæ sÆtà ete savapataya ete savasyeÓate ta enaæ suvate tasmÃd và etam Ãhu÷ pÆrvedyur và e«a sÆyate 'bhitaÓ ca sicyatà ity athai«a mÃruta ekaviæÓatikapÃlas trir vai saptasapta maruto viï maruto viÓo và etan madhyata÷ sÆyate tasmÃd và e«a viÓa÷ priyo viÓo hi madhyata÷ sÆyate varuïasya và abhi«icyamÃnasyendriyaæ vÅryam apÃkrÃmat tat tredhÃbhavad bh­gus t­tÅyam abhavac chrÃyantÅyaæ t­tÅyaæ sarasvatÅæ t­tÅyaæ prÃviÓad yad bhÃrgavo hotà bhavati ÓrÃyantÅyaæ brahmasÃmaæ sÃrasvatÅr Ãpas tad evendriyaæ vÅryaæ teja Ãpnoti vÃcà và etam abhi«i¤canti yam abhi«i¤canti vÃk sarasvatÅ sÃrasvatÅr Ãpo yat sÃrasvatÅbhi÷ sÆyate yÃvaty eva vÃk tayà sÆyate //MS_4,3.9// apÃæ và etÃni citrÃïy apÃæ và etac citrÃïi saæbharanty apÃm enaæ citrair abhi«i¤canti citram asmin dadhati tasmÃd và e«o 'bhi«iktaÓ citraæ rÃjeti ÓrÆyate 'pÃæ hy enaæ citrair abhi«i¤canti citram asmin dadhati yathà và idaæ madhuk­to madhu saæbharanty evaæ và etad apÃm o«adhÅnÃæ rasaæ saæbharanty apÃm enam o«adhÅnÃæ rasenÃbhi«i¤canti rasam asmin dadhati tasmÃd và etam Ãhur asÅ rÃjà puïyà ity apÃæ hy enam o«adhÅnÃæ rasenÃbhi«i¤canti rasam asmin dadhati varuïasavo và e«a vÃruïÅr Ãpo yad adbhir abhi«i¤cati varuïam evainam akar vi«uvÃn vai sarasvatÅ sÃrasvatÅr Ãpo yat sÃrasvatÅbhi÷ sÆyate vi«uvÃn bhavati «o¬aÓa grahà g­hyante «o¬aÓa homà hÆyante tad dvÃtriæÓad dvÃtriæÓadak«arÃnu«Âub yÃvaty eva vÃk tayà sÆyate //MS_4,3.10// pratÅpam anya Ærmir yudhyaty anvÅpam anyo mithunatvÃya yat tasya g­hïÃti ya÷ pratÅpaæ yudhyaty ojasà và e«a vÅryeïa pratÅpaæ yudhyaty ojasà và etad vÅryeïa rëÂra ojo vÅryaæ dadhÃty atha yat tasya g­hïÃti yo 'nvÅpam Årayati mÃhi«aæ tena tokaæ prajanayaty atha yan nadÅpater apÃæ và etan mithunam apÃæ và etan mithunena rëÂre mithunaæ dadhÃty atha yad aprahÃvarÅïÃæ madhyame«Âheyaæ tenÃvarunddhe 'tha yat parivÃhiïÅnÃæ pÃrevasyantyÃs tena tokaæ prajanayaty atha yà Ãpo '¤Óerà ojasà và età vÅryeïÃpo '¤Óerà ojasà và etad vÅryeïa rëÂra ojo vÅryaæ dadhÃty atha yat kÆpyÃnÃm ubhayÅs tenÃpo 'varunddhe yÃÓ ca samudriyà yÃÓ cÃsamudriyà ÅÓvarà và etam età srotasyà Ãpo 'ÓÃntà nirm­jo yat sthÃvarÃïÃæ g­hïÃti ÓÃntyà anirmÃrgÃya yà Ãtapati var«ati yÃÓ ca paridad­Óre tà Ãpo brahmavarcasyÃs tÃbhÅ rëÂre brahmavarcasaæ dadhÃty atha yad dhrÃdunÅnÃæ viÓas tena vÅryam avarunddhe 'tha yat pu«pÃïÃm Ãraïyaæ tenÃtha yad ulbyÃnÃæ vajro vai paÓavo vajrà ulbyà vajreïa và etad rëÂre vajraæ dadhÃty atha yat payasa÷ payasà và etad rëÂre payo dadhÃty atha yad gh­tasyaità và Ãpo 'nÃdh­«yÃs tÃbhÅ rëÂram anÃdh­«yaæ karoty atha yan madhor apÃæ và e«a o«adhÅnÃæ raso 'pÃæ và etad o«adhÅnÃæ rasena rëÂre rasaæ dadhÃti «o¬aÓa và ete grahÃ÷ prÃjÃpatyÃ÷ samÃnÅta÷ saptadaÓa÷ prajÃpati÷ saptadaÓa÷ prajÃpatim evÃpnoti //MS_4,4.1// devÅr Ãpo madhumatÅ÷ saæs­jyadhvaæ mahi k«atraæ k«atriyÃya vanvÃnà ity età hi k«atrasya vantrÅr anÃdh­«ÂÃ÷ sÅdatorjasvatÅr mahi varca÷ k«atriyÃya dadhatÅr ity età hi k«atrasya dhÃtrÅr anibh­«Âam asÅty anibh­«Âaæ hy eva rëÂram akas tapojà iti tapojà hi rëÂraæ somasya dÃtram iti somasya hy etad dÃtraæ Óukrà va÷ Óukreïa punÃmi candrà vaÓ candreïa punÃmÅty Ãyur vai hiraïyam Ãyu«yà evainà akar varco vai hiraïyaæ varcasyà evainà akar devo va÷ savità punÃtv achidreïa pavitreïety etad và achidraæ pavitraæ yat sÆryasa raÓmayo 'chidreïaivainÃ÷ pavitreïa punÃti svÃhà rÃjasÆyà iti rÃjasÆyà hy etÃ÷ sadhamÃdo dyumnyà Ærjà ekà iti vyÃnayati vÃruïyà vÃruïÅr hy Ãpa÷ svayaiva devatayà rudra yat te giriparaæ nÃmeti rudram evÃsmÃt tena niravadayate tasmin hutam asi yame«Âam asi svÃheti m­tyur vai yamo m­tyum evÃsmÃt tena niravadayate somà indro varuïo mitro agnis te devà dharmadh­to dharmaæ dhÃrayantv ity ete vai devà dharmadh­to yad ime prÃïà yad enam etebhyo 'procyÃbhi«i¤ceyur aparodhukà enaæ syur atha yad enam etebhya÷ procyÃbhi«i¤canti tathà hainam anaparodhukà bhavanti parïasya và agre 'nte brahma samavadanta tad vÃva suÓravà yat tad aÓ­ïot parïamayenÃbhi«i¤cati brahmÃbhi«i¤cati brahmavarcasenaivainam abhi«i¤caty atho brahma vai brahmà brahmaïaivainaæ brahmÃbhi«i¤caty ÃÓvatthena vaiÓyo viÓo vÅryam apÃkrÃmat tad aÓvatthaæ prÃviÓat sa tena vÅryeïa bharbharÃbhavat tad viÓa evaitena vÅryam avarunddha audumbareïa bhrÃt­vya Ærg và udumbarà Ærjaæ và etad annÃdyaæ yajamÃno bhrÃt­vyasya v­Çkte yo janyo mitraæ sa naiyagrodhena mitreïa vai k«atraæ vyavatatam avarodhair nyagrodho mitreïa và etat k«atraæ vyavatanoti dra¬himne 'ÓithiratvÃya //MS_4,4.2// \<Óukrà : FN emended. Ed.: ÓrukrÃ. cf.2.6.8:68.12>\ \\ k«atrasya yonir asi k«atrasyolbam asi k«atrasya nÃbhir asÅtÅndro vai yad ajÃyata tasya và e«a yonir ÃsÅd yat tÃrpyam ulbaæ pÃï¬araæ nÃbhir u«ïÅ«a÷ sÆtavaÓÃyà adhyajÃyata sÆnà catu÷pady Ædhar ÃsÅn nÅvÃrÃ÷ pÅyÆ«as tasmÃn naivÃra÷ puro¬ÃÓa÷ pa¤cÃÓatam anyasminn ak«aïy Ãnakty ekapa¤cÃÓatam anyasmin ÓatÃyur vai puru«a÷ ÓatavÅryà Ãyur eva vÅryam Ãpnoty apa upasp­Óaty am­taæ và Ãpo 'm­tenaivainaæ saærambhayaty Ãvitto agnir g­hapatir iti gÃrhapatyÃyaivainam Ãvedayaty Ãvittà indro v­ddhaÓravà itÅndriyaæ và indra indriyÃyaivainam Ãvedayaty Ãvittau mitrÃvaruïau dh­tavratà ity ahorÃtre vai mitrÃvaruïav ahorÃtrÃbhyÃm evainam Ãvedayaty Ãvitte dyÃvÃp­thivÅ ­tÃv­dhà iti dyÃvÃp­thivÅbhyÃm evainam Ãvedayaty Ãvitta÷ pÆ«Ã viÓvavedà iti paÓavo vai pÆ«Ã paÓubhya evainam Ãvedayaty Ãvittà devy aditir ity Ãdityà và imÃ÷ prajÃs tÃbhya evainam Ãvedayaty Ãvitto 'yam asà Ãmu«yÃyaïo 'mu«yÃ÷ putro 'mu«yÃæ viÓÅti viÓa evainam Ãvedayati tasmÃd và e«a viÓa÷ priyo viÓe hy enam Ãvedayaty e«a te janate rÃjeti janatÃyà evainam Ãvedayati somo 'smÃkaæ brÃhmaïÃnÃæ rÃjeti brahmoddharati sarvebhya evainam anyebhyo bhÆtebhya Ãvedayati brahmoddharati tasmÃd Ãhur brahmoddh­tam iti brahma hy uddharatÅndrasya varjo 'si vÃrtraghnas tvayÃyaæ v­traæ vadhyÃd iti dhanu÷ prayacchati vajro vai dhanur vajro rÃjanyo vajreïaiva vajraæ samardhayati ÓatrubÃdhanÃ÷ stheti bÃïavato 'nto vai bÃïavanto 'nto rÃjanyo 'ntenaivÃntaæ samardhayati trÅn prayacchati tisro vai Óaravyà divyà pÃrthivà samudriyà tà asmÃd yoyÃva pÃta präcaæ pÃta pratya¤caæ pÃta tirya¤caæ pÃtÃnva¤caæ pÃtordhaæ digbhya enaæ pÃteti digbhya enaæ pÃnti mitro 'sÅtÅmam abhimantrayate mitrasya hy etad rÆpaæ varuïo 'sÅtÅmaæ varuïasya hy etad rÆpaæ hiraïyavarïam u«aso vyu«Âà ity udvatà abhimantrayetordhvabÃhuæ ti«Âhantam abhi«i¤cati b­hat sÃma bhavati svargam evainaæ lokam abhisaætanoti //MS_4,4.3// \\ \\ \<ÆrdhvabÃhuæ : FN emended. Ed.: ÆrdhvabÃhus. Dharmadhikari, p.485>\ diÓa enaæ vyÃsthÃpayati vajreïa và etad imà diÓo 'bhijayati tasmÃd và etasya sarvà diÓo 'bhijità yÃæyÃm abhiparyÃvartate diÓo vai svargo loka etaddevatyà và imà diÓo yathÃdevataæ và etad Ãbhyo digbhyo 'dhi svargaæ lokam eti somasya tvi«ir asi tvi«imat taveva me tvi«ir bhÆyÃd iti vyÃghracarmaæ vive«Âayati some và ekà tvi«ir vyÃghra ekà sarpa ekà tà evÃvarunddhe pratyastaæ namuce÷ Óirà iti sÅsaæ paï¬agÃya pratyasyati pÃpmà vai namuce÷ Óira÷ pÃpmÃnaæ vÃvÃsmà etat pratyasyati svargaæ lokam abhyÃrohann ave«Âà dandaÓÆkà iti lohitÃyasaæ keÓavÃpÃya dandaÓÆkÃn evÃsmÃt tena niravadayate tasmÃd và etasya nÃbhicÃro 'sti yÃvanto hi m­tyavas tÃn asmÃn niravadayate m­tyo÷ pÃhÅti rajataæ rukmam adhastÃd upohate m­tyor và etad rÆpaæ yad vyÃghro 'm­taæ hiraïyam am­tenaiva m­tyum antardhatte didiva÷ pÃhÅti haritaæ rukmam upari«ÂÃd adhyÆhate divyÃyà evainam aÓanyà yoyÃveyaæ vai rajatÃsau hariïy ÃbhyÃm evainaæ parig­hyÃyur vai hiraïyam Ãyu«yà evainam abhyatik«aranti varco vai hiraïyaæ varcasyà evainam abhyatik«aranti varuïasya và abhi«icyamÃnasyÃpa indriyaæ vÅryaæ niraghnan yad rukmam antardadhÃtÅndriyasya vÅryasyÃnirghÃtÃya ÓatamÃno bhavati Óatak«ara÷ ÓatÃyur vai puru«a÷ ÓatavÅrya Ãyur eva vÅryam Ãpnoti //MS_4,4.4// athaitÃni pÃrthÃni saævatsaro vai pÃrthÃni saævatsaraæ và etan madhyata÷ praviÓati tasmÃd và e«a du÷parÃïoda÷ saævatsaraæ hi madhyata÷ praviÓati girÅ và etau rÃjasÆyasya bÃrhaspatyam anye«Ãm uttamaæ bhavaty aindram anye«Ãæ prathamaæ vÅryaæ vai b­haspatir vÅryam indro vÅrya evainam abhisaædhatta ÃdityanÃmÃni và etÃny Ãdityà và imÃ÷ prajÃs tÃbhya eva sÆyate somasya tvà dyumnenÃgnes tejasendrasyendriyeïa viÓve«Ãæ tvà devÃnÃæ kratunÃbhi«i¤cÃmÅty etair evainam indriyair etÃbhir devatÃbhir abhi«i¤catÅndrasya yonir asi janayety ato và adhÅndro 'jÃyata svÃd evainaæ yoner janayaty ati dyÆn pÃhÅty Ãha svargasya lokasya sama«Âyai samÃvav­trann adharÃg udak tà iti samunmÃr«ÂÅndriyaæ và etad vÅryam abhi«icyamÃnasya vyavaiti tad eva samunmÃr«Âi tenainaæ samardhayaty aindryà tri«Âubhà brahmÃnvety aindro vai rÃjanyas tri«ÂupchandÃ÷ svenaivainaæ chandasÃnvety atho prajÃpatir vai brahmà yaj¤asya prajÃpater adhÅndro 'sÆyata prajÃpater evÃdhi sÆyata indrasya vajro 'si vÃjasanis tvayÃyaæ vÃjaæ sed iti ratham upÃvaharati svayaiva devatayà mitrÃvaruïayos tvà praÓÃstro÷ praÓi«Ã yunajmÅti yunakti svayaiva devatayà vi«ïo÷ kramo 'si sapatnaheti ratham abhyÃti«Âhaty ato vai vi«ïur imÃæl lokÃn udajayad vi«ïor evojjitim anv imÃæl lokÃn ujjayati praibhyo lokebhyo bhrÃt­vyaæ nudate marutÃæ prasave jayeti mÃruta eva gaïo bhÆtvojjayati rÃjanyaæ jinÃty antam evÃkramÅt tad asya na kaÓcanÃjyeya u¤Ói«yate tasmai tÃm i«um asyati tad asyÃmoghÃyÃstam abhÆd Ãptaæ mana÷ sam indriyeïety uktvà vartate 'ntam eva gatvÃvartata Ãtmano 'hiæsÃyay e«a vajro vÃjasÃtamas tena nau putro vÃjaæ sed iti patnyai dhanvÃrtiæ prayachaty e«a vai patnyà yaj¤asyÃnvÃrambha÷ saha svarge loke bhavata÷ //MS_4,4.5// iyad asy Ãyur asy Ãyur me dhehÅty Ãyur evÃsmin dadhÃti yuÇÇ asi varco 'si varco me dhehÅti varca evÃsmin dadhÃty Ærg asy Ærjaæ mayi dhehÅtÅyaæ vai rajatÃsau hariïÅme evÃlabhyorg và udumbara Ærjaæ và etan madhyata Ãtmano dhatte prajÃnÃæ ca mitro 'sÅtÅmam upÃvaharati mitrasya hy etad rÆpaæ varuïo 'sÅtÅmaæ varuïasya hy etad rÆpaæ sad asi sam ahaæ viÓvair devair iti hastà Ãmik«Ãm abhyavaharati sad và Ãmik«Ã sad evÃbhyavaharati tatra te hiraïye dadÃti sà dak«iïà hinasti khalu và e«a paÓÆn p­thivÅm abhyavarohan namo mÃtre p­thivyà iti vÃrÃhÅ upÃnahà abhyavarohaty ÃraïyÃn eva paÓÆn abhyavarohati varÃhas tv evaitaæ sagdhum arhati tad varÃha evainaæ saghnoti prati tyan nÃma rÃjyam adhÃyi svÃæ tanvaæ varuïo 'su«od iti varuïasavo và e«a varuïÃyaivainaæ prÃha ni trito jarimÃïaæ na Ãna¬ iti jarimÃïam evÃsmin yunakti syonÃsi su«adeti syonà hy e«Ã su«adà syonÃm ÃsÅda su«adÃm ÃsÅdeti su«adaivainaæ sÃdayati // ni«asÃda dh­tavrato varuïa÷ pastyÃsv à / sÃmrÃjyÃya sukratu÷ // iti varuïasavo và e«a varuïam evainam akar agnaye svÃhà somÃya svÃhendrasyaujase svÃhà marutÃæ balÃya svÃheti rathavimocanÅyaæ juhoti yaju«aiva yujyante yaju«Ã vimucyante haæsa÷ Óuci«ad vasur antarik«asad iti rathaæ và etat parivadati saha sÃrathinà rathavÃhane ratham Ãdadhati sarvatvÃyaiva prasavÃya brahmÃ3æs tvaæ brahmÃsÅti kim abhÆæ kim abhÆm iti và etad Ãha savitÃsi satyasavà itÅdam asÅdam asÅti vÃvainam etad Ãha yadyad bhavaty e«a vajras tena me radhyeti sphyaæ prayachati vajro vai sphyo vajreïa và etad rëÂraæ randhayate tam avarasparaæ prayachati tenÃvarasparaæ rëÂraæ randhayamÃïa eti tasmÃd và eta etasmà avarasparaæ raddhà baliæ haranti tena sphyenÃdhidevanaæ kurvanti tatra pa«ÂhauhÅæ vidÅvyanta ÃÓÃæ và e«a upÃbhi«i¤cata ÃÓà pa«Âhauhy ÃÓÃm evÃsmà akas tataÓ catu÷Óatam ak«Ãï avohyÃha // udbhinnaæ rÃj¤a÷ // iti catvÃro vai puru«Ã brÃhmaïo rÃjanyo vaiÓya÷ ÓÆdras te«Ãm evainam udbhedayati tata÷ pa¤cÃk«Ãn prayachann Ãha diÓo abhyabhÆd ayam itÅmà evÃsmai pa¤ca diÓo 'nnÃdyÃya prayachati k«etraæ dadÃti tena k«etre dh­to bhavati varaæ v­ïÅte so 'smai kÃma÷ sam­dhyate yatkÃmo bhavati maÇgalyanÃmno hvayati yat pÆrvaæ vyÃhÃr«aæ tan nen mogham asad ity asà amu«ya putro 'mu«yÃsau putra iti nÃmanÅ vyati«ajati svargasya lokasya sama«Âyai //MS_4,4.6// @<[Page IV,58]>@ samÃno và e«a yaj¤akratu÷ saævatsaraæ bhavati vi và etad daÓapeyaÓ chidyate yad avabh­tham avayanti yad apÃæ naptre svÃhorjo naptre svÃhÃgnaye g­hapataye svÃheti juhvata Ãyanti yaj¤asya saætatyà avichedÃya yaj¤o vai devebhyas tiro 'bhavat taæ devÃ÷ saæs­psv anvaichan yat sÃvitra÷ savit­prasÆtà evÃnvaichan yat sÃrasvato vÃg vai sarasvatÅ vÃcy evÃnvaichan yat pau«ïa÷ paÓavo vai pÆ«Ã paÓu«v evÃnvaichan yad bÃrhaspatyo brahma vai b­haspatir brahmaïy evÃnvaichan yad aindra indriyaæ và indra indriya evÃnvaichan yad vÃruïo varuïa evÃnvaichan yat tvëÂra÷ saævatsaro vai tva«Âà saævatsara evÃnvaichan yad Ãgneyo 'gnir vai sarvà devatà devatÃsv evÃnvaichan yat saumya÷ saumÅr và o«adhaya o«adhÅ«v evÃnvaichan yad vai«ïavo vi«ïur vai yaj¤o yaj¤a evÃnvaichaæs taæ vi«ïà avindan daÓame tasmÃd e«a daÓamo daÓame hy avindan daÓa camasà daÓa camasÃdhvaryavo daÓadaÓa camasÃn abhità à daÓamÃt puru«Ãd anvÃca«Âe sam­ddhyai daÓasam­ddho hy e«a yaj¤a etaæ vai te tad yaj¤am anvaichaæs ta Ãrdhnuvaæs tad ya etena yajata ­dhnoti saptadaÓa÷ sarvo bhavati prajÃpatir vai saptadaÓa÷ prajÃpatim evÃpnoty utsannayaj¤o và e«a saævatsarÃd và adhy utsannayaj¤o 'varudhyate saævatsarÃd evainam adhy ÃptvÃvarunddha indro vai v­tram ahaæs tasyeme rÆpÃïy upaitÃæ citrÃïÅyam nak«atrÃïy asau nak«atrÃïÃæ và avakÃÓe puï¬arÅkaæ jÃyate k«atrasya và etad rÆpaæ k«atrasyaiva rÆpaæ pratimu¤cate dvÃdaÓapuï¬arÅkà bhavanti dvÃdaÓa mÃsÃ÷ saævatsara÷ saævatsaram evÃptvÃvarunddhe //MS_4,4.7// \\ @<[Page IV,59]>@ rukmo hotur Ãgneyo vai hotà na và etasmai vyuchati vy evÃsmai vÃsayati srag udgÃtu÷ sauryo và udgÃtÃtho amum evÃsmà Ãdityam Ãptvonnayati prÃvepà adhvaryor yamà iva hy adhvaryu÷ // aÓva÷ prastotu÷ prÃjÃpatyo và aÓva÷ prÃjÃpatya÷ prastotÃtho preva hy e«a prothati preva prastotà dhenu÷ pratihartu÷ pratÅvà hy e«Ã harati pratÅva pratihartà vaÓà maitrÃvaruïasya vaÓaæ mà nayÃd ity ­«abho brÃhmaïäÓaæsina÷ sendriyatvÃya vÃsa÷ potu÷ pavitratvÃyÃna¬vÃn ne«Âur agnÅdho 'nyo yuktyà eva sthÆri yavÃcitam achÃvÃkasya sthÆrÅr iva hy e«Ã hotrà svargyà yad achÃvÃkyÃtho nirvaruïatvÃyaiva yavà na và asyai tarhi sadasyebhyo dak«iïà dÅyante ta evÃsyai tenÃbhÅ«ÂÃ÷ prÅtà bhavanti dvÃdaÓa pa«ÂhauhÅr garbhiïÅr brahmaïo vÃg vai dhenur garbho mantro vÃcy evÃsya mantraæ dadhÃty ÃmantraïÅyo ha bhavati dhenuæbhavyà bhavanti dvÃdaÓa vai payÃæsi tÃny asmin dadhÃti tasmÃd và etam Ãhu÷ payasvÅ rÃjà puïyà iti yÃvad dhi payas tad asmin dhÅyate //MS_4,4.8// ÓrÃyantÅyaæ brahmasÃmaæ bhavaty anu«Âupsu yaj¤Ãyaj¤iyaæ prohanti vÃravantÅyam agni«ÂomasÃmam indro vai v­tram ahan sa ojasà vÅryeïa vyÃrdhyata sa etat sÃmÃpaÓyat tenÃtmÃnaæ samaÓrayataujasà và e«a vÅryeïa vy­dhyate yo rÃjasÆyenÃbhi«i¤cate tad etenaivÃtmÃnaæ saæÓrayate brahma vai yad agre vyabhavad ­k sÃma yajus tasya và e«a raso yad yaj¤Ãyaj¤iyaæ yad yaj¤Ãyaj¤iyaæ gÃyate brahmaïy eva rasaæ dadhÃti vÃcà và e«a vy­dhyate yo rÃjasÆyenÃbhi«i¤cate vÃg anu«Âub yad anu«Âupsu yaj¤Ãyaj¤iyaæ bhavati vÃcy evÃsya rasaæ dadhÃtÅndriyeïa và e«a vÅryeïa vy­dhyate yo rÃjasÆyenÃbhi«i¤cata indriyaæ vÅryaæ vÃravantÅyaæ yad vÃravantÅyam agni«ÂomasÃmaæ bhavatÅndriyasya vÅryasyÃvaruddhyay aÓrayan vÃva ÓrÃyantÅyenÃvÃrayanta vÃravantÅyena tad indriyasyaivaite vÅryasya parig­hÅtyai yatra và enam ado diÓo vyÃsthÃpayati tat svargaæ lokam abhyÃrohati yad imaæ lokaæ punar nopÃvarohed atijanaæ và gached ud và mÃdyed yad età diÓÃm ave«Âaya imaæ và etal lokaæ punar upÃvarohaty annakÃmo yajetaitaddevatyà và imà diÓo yathÃdevataæ và etad Ãbhyo digbhyo 'dhy annÃdyam avarunddhe yadi brÃhmaïo yajeta bÃrhaspatyaæ madhye nidhÃyÃhutimÃhutiæ hutvÃbhighÃrayed yadi vaiÓyo vaiÓvadevaæ yadi rÃjanya aindram ekadhaivÃsminn annÃdyaæ prati«ÂhÃpayati samÃno và e«a yaj¤akratu÷ saævatsaraæ bhavati vi và etad yaj¤aÓ chidyate yat saæti«Âhate yad etÃ÷ prayuja upaiti sÃyam anyÃ÷ prÃtar anyà dvau và ­tÆ ahaÓ ca rÃtriÓ ca tà eva prayuÇkte «a¬ anyÃ÷ «a¬ anyÃ÷ «a¬ và ­tava ­tÆn eva prayuÇkte tà ubhayÅr dvÃdaÓa dvÃdaÓa mÃsÃ÷ saævatsara÷ saævatsaram eva prayuÇkte 'na¬vÃhau dak«iïà yuktyà eva mÃrutÅ p­Óni÷ pa«ÂhauhÅ garbhiïÅti vi¬ vai maruto viÓo và enam etad garbhaæ karoti tasmÃd và e«a viÓa÷ priya÷ priyo hi garbha ÃdityÃjà malihà garbhiïÅtÅyaæ và aditir asyà và enam etad garbhaæ karoti tasmÃd và e«a du÷parÃïodo 'syà hi garbho 'thaite satyadÆtÃ÷ prasavÃya sÃvitro devà asurair vijayam upayanto 'Óvino÷ pÆ«aïi satyaæ nyadadhata vÃg vai sarasvatÅ vÃcà satyaæ prahiïoti // \\ abhya«ik«i rÃjÃbhÆm // iti Órad dhÃsmai su«uvÃïÃya dadhati saævatsaram agnihotraæ juhoty anusaætatyai //MS_4,4.9// agni«Âomam agre jyoti«Âomam Ãharati yaj¤amukhaæ và agni«Âomo yaj¤amukham evÃlabhya savam Ãkramate 'thai«a tri«Âomas tasya triv­t prÃta÷savanaæ pa¤cadaÓaæ mÃdhyaædinaæ savanaæ tejo vai triv­t k«atraæ pa¤cadaÓas teja evÃsya k«atre dadhÃti na và atrÃpi saptadaÓas tÃyate prajÃpatir vai saptadaÓo yaj¤a÷ prajÃpatir yad yaj¤as tÃyate tena saptadaÓo 'nantarita÷ pa¤cadaÓaæ mÃdhyaædinaæ savanam ekaviæÓaæ t­tÅyasavanam iti vi¬ và ekaviæÓa÷ k«atraæ pa¤cadaÓo viÓi vÃvÃsyaitat k«atraæ prati«ÂhÃpayÃm aka÷ sarve catustriæÓÃ÷ pavamÃnà abhi«ecanÅyasya trayastriæÓad devatÃs tà evÃsyaitenÃbhÅ«ÂÃ÷ prÅtà bhavanty atha ya e«a catustriæÓa÷ prajÃpatir vai catustriæÓa÷ prajÃpatim evÃpnoti saæÓaro và e«a stomÃnÃm ayathÃpÆrvaæ yad vi«amÃ÷ stomà yat samÃ÷ pavamÃnÃs tenaivÃsaæÓaras tena yathÃpÆrvam Ãtmanà và agni«Âomena ­dhnoty Ãtmanà puïyo bhavati prajà và ukthÃni paÓava ukthÃni yad ukthyo 'nusaætatyai yo vai savÃd eti nainaæ sava upanamati ya÷ sÃmabhyà eti pÃpÅyÃnt su«uvÃïo bhavati yÃni devarÃjÃnÃæ sÃmÃni yat tebhyo naiti tenaiva savÃn naity etÃni vai sÃmÃni yat p­«ÂhÃni yat p­«ÂhÃny upayanti tenaiva sÃmabhyo naiti yÃni devarÃjÃnÃæ sÃmÃni tair asmiæl loka ­dhnoti yÃni manu«yarÃjÃnÃæs tair amu«miæs tad ubhayor evaitair lokayor ­dhnoty asmiæÓ cÃmu«miæÓ codvatÅ«u sruvata udvad và anu«Âubho rÆpam Ãnu«Âubho rÃjanyas tasmÃd udvatÅ«u sruvate 'nu«Âup prathamà bhavaty anu«Âub uttamà vÃg và anu«Âub vÃcà và etat prayanti vÃcodyanti saury anu«Âub uttamà bhavati svargasya lokasya sama«Âyay ekaviæÓaæ keÓavapanÅyasya bahi«pavamÃnam ekaviæÓam abhi«ecanÅyasyottamam iti vi¬ và ekaviæÓa÷ k«atraæ saptadaÓo viÓo và etan madhyata÷ sÆyate tasmÃd và e«a viÓa÷ priyo viÓo hi madhyata÷ sÆyate yatra và enam ado diÓo vyÃsthÃpayati tat svargaæ lokam abhyÃrohati yad imaæ lokaæ punar nopÃvarohed atijanaæ và gached ud và mÃdyed yad e«a pratÅcÅnastoma imaæ và etal lokaæ punar upÃvarohati //MS_4,4.10// \\ \<­dhnoty : FN TB.1.8.7.2: ÃtmanaivÃgni«Âomenardhnoti>\ \\ apo vai v­tra÷ paryaÓayat tato yà atyamucyanta tà jÅvà yaj¤iyà girir vai v­tro yà atimumucÃnà dhÃvanti tà jÅvà yaj¤iyà yad vahantÅnÃæ g­hïÃti yà eva jÅvà yaj¤iyÃs tÃsÃm eva g­hïÃti pratÅpam upamÃrayaty achambaÂkÃrÃya sÆryasyÃvakÃÓe g­hïÃti sendrà eva g­hïÃti havi«matÅr imà Ãpà iti havi«matÅr eva g­hïÃty Ãvi÷sÆrye g­hyà uttaram eva yaj¤akratum abhig­hïÃty anu«Âubhà g­hïÃty anu«Âub vai sarvÃïi chandÃæsi sarvair evainÃÓ chandobhir g­hïÃti var«ma và e«Ã chandasÃæ var«mainaæ samÃnÃnÃæ gamayati caturbhir g­hïÃti tribhi÷ sÃdayati tat sapta saptapadà ÓakvarÅ ÓÃkvarÃ÷ paÓava÷ paÓÆn evÃvarunddhe 'po vai rÃtrir divà bhÆte praviÓati tasmÃd Ãpo divà k­«ïà apo 'har naktaæ tasmÃd Ãpo naktaæ Óuklà yad divà g­hïÃty ubhe evÃhorÃtre g­hïÃti divà vai manu«yà yaj¤ena caranti naktaæ devÃs tasmÃd rÃtribhi÷ Óravasyate saæsthÃpya vai manu«yà yaj¤aæ ni÷padyanta Ãpa÷ khalu vai viÓve devà yad apa÷ pariharanty adbhyo và etad yaj¤aæ saæprÃdÃd anyaste 'sya yaj¤e kriyate yad vai yaj¤asyÃntaryanti tac chidraæ tad anu rak«Ãæsi yaj¤am avayanty Ãpo vai rak«oghnÅr apo rak«Ãæsi na taranti yad apa÷ pariharanti rak«asÃm ananvavÃyÃya yà divà g­hïÃti yà atrÅ÷ prajÃs tÃsÃm età yonis tà età anuprajÃyante yà naktaæ g­hïÃti yà ÃdyÃ÷ prajÃs tÃsÃm età yonis tà età anuprajÃyanta ubhayÅr eva prajÃ÷ prajanayaty atrÅÓ cÃdyÃÓ cÃgnÅdhre sÃdayaty etad và anabhijitam atho atra hi tÃæ rÃtriæ devatà upavasanti devà vai yaj¤asya Óvastanaæ nÃpaÓyaæs te và etad eva yaj¤asya Óvastanam apaÓyan yad vasatÅvarÅr yad vasatÅvarÅr g­hÅtvopavasanti Óvastanaæ và etad yaj¤asyÃlabhyopavasanty atho Ãpo vai viÓve devÃ÷ sarvà và etad devatà Ãlabhyopavasanti yasyÃg­hÅtÃ÷ sÆryo 'bhinimroced ya ÃhitÃgni÷ somayÃjÅ tasya kumbhÃd g­hyÃs tasya hi g­hÅtà agnim upari«ÂÃd dhÃrayeyur atha g­hïÅyÃd jyoti«matÅr evainà g­hïÃti hiraïyaæ haste bhavaty atha g­hïÃti satyaæ vai hiraïyaæ satyenaivainà g­hïÃti varo dak«iïà vareïaivainà g­hïÃti yat tatra dhanam adÃsyant syÃt tad deyam //MS_4,5.1// pracaraïyÃm agre g­hïÃty e«Ã hy agre pracaraty apo vai somasya rasa÷ pravi«Âo 'gni÷ sarvà devatà vaiÓvadevÅr Ãpo yaj¤amukhaæ grÃvÃïa÷ savit­prasÆto và etat sarvÃbhir devatÃbhir apÃæ somasya rasam achaiti Ó­ïotv agni÷ samidhà havaæ mà iti yasminn evÃgnau juhoti tam etad Ãha Ó­ïvantv Ãpà iti yà evÃpo 'chaiti tà etad Ãha dhi«aïà ca devÅti vÃg vai dhi«aïà devÅ vÃcaæ và etad Ãha Ó­ïota grÃvÃïo vidu«o nu yaj¤am iti yaj¤amukhaæ hi grÃvÃïa÷ Ó­ïotu deva÷ savità havaæ mà ity Ãha prasÆtyà eva // apa i«ya hota÷ // iti yaj¤aæ pre«yeti và etad Ãha // pra brahmaïà iti brahmaïaiva yaj¤am achaiti maitrÃvaruïasya camasenÃchaity e«a hy agre pracaraty atho mitrÃvaruïau hy apÃm ÅÓÃte yaj¤amukhaæ vai mitrÃvaruïau yaj¤amukham Ãpo yaj¤amukhenaiva yaj¤amukham achaiti yatra hotu÷ prÃtaranuvÃkam anubruvata upaÓ­ïuyÃt tad apo 'dhvaryur g­hïÅyÃd yan nopaÓ­ïuyÃd badhira÷ syÃd vÃco hi chidyate 'tha yaj juhoti havir bhÆtà evainà g­hïÃty atho abhigh­tà eva t­ïaæ prÃsya juhoty agnimaty eva juhoty Ãyatanavaty andho 'dhvaryu÷ syÃd yad anÃyatane juhuyÃd gh­taæ vai devà vajraæ k­tvà somam aghnann abhi khalu và età ghÃrayanti tasmÃd Ãhutim apaplÃvayaty atho Ãhutiæ ned dharÃïÅti kÃr«y asÅty Ãhutim apaplÃvayati samudrasya vo 'k«ityà unnayà ity upasÃrayaty apÃm evÃk«ityay apo vai somasya rasa÷ pravi«Âa÷ somam apÃæ raso 'pÃc ca khalu vai napÃc cÃpÃæ somasya rasasyeÓÃte tau và etad Ãhutyà bhÃgadheyenÃpÃæ somasya rasaæ nirayÃci«Âobhe ahorÃtre vasatÅvarÅ«u grahÅtavye ity Ãhu÷ pÆrvedyur anyà g­hïÃti purÃnyÃ÷ sÆryasyodetos tathÃsyobhe ahorÃtre vasatÅvarÅ«u g­hÅte bhavata÷ pÆrvedyur anyà g­hïÃti purÃnyÃ÷ sÆryasyodetor ubhayÅr evainÃ÷ sadyog­hÅtà akar bhrÃt­vyà và età g­hyante yà maitrÃvaruïasya camase yÃÓ ca nigrÃbhyÃs tà ubhayÅr upari«ÂÃc cÃtvÃlasya samanakti saæj¤Ãnam Ãbhya÷ karoti mitram Ãbhyo dadÃti cÃtvÃlÃn nirg­hyanta e«a và apÃæ yoni÷ svÃd eva yoner nirg­hyante 'skannatvÃya // \\ aver apo 'dhvaryÃ3om // ity avido yaj¤Ã3m iti và etad Ãha // utem anamnamur utemaæ paÓya // ayaæ me raddha iti và etad Ãha yady agni«Âomo juhoti na và agnim agni«Âomasya stotreïa na ÓastreïÃtiyanty agni«Âomam eva yaj¤akratum anusaætanoti yady ukthya÷ paridhim anakati pare và agne÷ paridhaya÷ parÃïi paridhibhya ukthÃny ukthÃny eva yaj¤akratum anusaætanoti yady atirÃtra etad eva yajur vadan havirdhÃnaæ prapadyeta paraæ vai paridhibhyo havirdhÃnaæ parokthebhyo rÃtrÅ rÃtrÅm eva yaj¤akratum anusaætanoti stenaæ mano 'n­tavÃdinÅ vÃg atha kena somà g­hyante kena hÆyantà iti p­ched ­taæ vai satyaæ hiraïyam ­tenaiva satyena g­hyanta ­tena hÆyante //MS_4,5.2// devebhyo vai manu«yebhya÷ svargÃya lokÃya yaj¤a Ãhriyate yad dh­de tveti tena devebhyo yan manase tveti tena manu«yebhyo yad Ãha dive tvà sÆryÃya tveti tad anu yaj¤aæ svargaæ lokaæ samÃrohayati vi và etad yaj¤aÓ chidyate yasmai kam Ãhriyate tad dhy enam anu svargaæ lokaæ samÃrohayati yad Ãha divi deve«u hotrà yacheti hotrÃbhir vai yaj¤a÷ saætato hotrÃbhir eva yaj¤aæ saætanoti // devebhya÷ prÃtaryÃvabhyo 'nubrÆhi // iti chandÃæsi vai devÃ÷ prÃtaryÃvÃïaÓ chandobhyo và etad anuvÃca Ãha purà vÃca÷ pravadito÷ prÃtaranuvÃkam anvÃha yajamÃnÃyaiva vÃcaæ g­hïÃti na và etarhi yajamÃno hastà avanenikte yad apsumatÅæ prathamÃm anvÃha prÃtaravanego và e«a yajamÃnasya yatra và ado 'pa÷ pariharanty adbhyo và etad yaj¤aæ saæprÃdÃd yad apsumatÅæ prathamÃm anvÃhÃdbhyo và etad yaj¤aæ punar Ãlabhate sarve«Ãæ vai devÃnÃæ prÃtaranuvÃka Ãpa÷ khalu vai viÓve devà yad apsumatÅæ prathamÃm anvÃha sarvà và etad devatà apnoti sarvà vyaÓnoti yathà vai sÃmidhenÅr evaæ prÃtaranuvÃka ÃsÃdya vai havi÷ sÃmidhenÅr anvÃhur etat khalu và etarhi havir yat somas tasmÃt somam upÃvah­tyÃnvÃha gÃyatrÅæ ca saæpÃdayati jagatÅæ ca tad dve chandasÅ ekaæ chando 'bhisaæpÃdayati b­hatÅæ tri«Âubhaæ ca kakubhaæ ca tad dve chandasÅ ekaæ chando 'bhisaæpÃdayati b­hatÅm anu«Âubhaæ ca paÇktiæ ca tat «a chandÃæsy ekaæ chando 'bhisaæpÃdayati b­hatÅm anu«ÂuppratipatkÃni chandÃæsi kuryÃd yaj¤ÃvakÅrïasya vÃg và anu«Âub vÃcaivainaæ bhi«ajyati samayà tri«Âubhaæ ca jagatÅæ cÃnubrÆyÃt paÓukÃmasya paÓavo vai jagatÅ paÓumÃn bhavati sarvÃïi chandÃæÓy anvÃha prajÃpatir vai chandÃæsi prajÃpatim evÃpnoti prajÃpater và etad ukthaæ yat prÃtaranuvÃko vyu«ÂÃyÃæ purà sÆryasyodetor anubrÆyÃd e«a hi prajÃpater loka÷ pavitraæ vai prÃtaranuvÃko yajamÃnam evaitena punÃti Óatam anubrÆyÃd Ãyu÷kÃmasya ÓatÃyur vai puru«a÷ ÓatavÅrya Ãyur eva vÅryam Ãpnoti sapta ca ÓatÃni viæÓatiæ cÃnubrÆyÃt paÓukÃmasyaitÃvanti vai saævatsarasyÃhorÃtrÃïi saævatsareïaivÃsmai paÓÆn avarunddhe sahasram anubrÆyÃt svargakÃmasya yÃvad vai sahasraæ tÃvad ite 'sau loka÷ svargasya lokasya sama«Âyay aparimità anvÃhÃparimitasyÃvaruddhyai paÇktyà paridadhÃty uttaram eva yaj¤akratum abhig­hïÃti //MS_4,5.3// yaj¤asya và etÃ÷ pannejanÅ÷ puæsÃm agnÅt strÅïÃæ ne«Âà yad agnÅn ne«Âur upastham ÃsÅdati mithunaæ và etat saæbhavato yat tarhy apa upapravartayati tasminn eva mithune reto dadhÃti patny upapravartayati patnyà hi prajÃ÷ prajÃyanta Æruïopapravartayaty Æruæ hy anu prajÃ÷ prajÃyante dak«iïenoruïopapravartayati dak«iïaæ hy úrum anu prajÃ÷ prajÃyante 'ntarata upapravartayaty antarato hi prajÃ÷ prajÃyante yad dak«iïà pravartayet pit­loka enà nidhuved atha yad udÅcÅr upapravartayati manu«yalokam evainà upaprajanayati prÃjÃpatyo và udgÃtà saækÓÃpyamÃno và udgÃtà patnyà retà Ãdatte yad Ãha vÃmÅ te saæd­Ói viÓvaæ reto dhe«Åyeti tathà ha nÃdatte dvÃdaÓe stotra upapravartayati dvÃdaÓa mÃsÃ÷ saævatsaro dvÃdaÓÃgni«Âome stotrÃïy Ãpa÷ ÓÃntir yat tarhy apa upapravartayati Óamayaty eva devasya tvà savitu÷ prasava iti savit­prasÆta evainam Ãdatte 'Óvinor bÃhubhyÃm ity aÓvinau vai devÃnÃm adhvaryÆ pÆ«ïo hastÃbhyÃm iti devatÃbhir eva grÃvÃsÅti rÃte hy e«a devebhya÷ somam adhvarak­d devebhyà ity advaraæ hy e«a devebhya÷ karotÅndrÃya tvà su«uttamaæ madhumantaæ payasvantam ity aindro hi yaj¤a indraæ khalu và etarhy anyà devatà anv indrÃya tvà vasumate rudravatà iti vasavaÓ ca hy enam etarhi rudrÃÓ cÃnv indrÃya tvÃdityavatà ity Ãdityà hy enam etarhy anv agnaye tvà rÃyaspo«ada ity agnir vai sarvà devatà età hy enam etarhi devatà anu vi«ïave tveti vi«ïur hi yaj¤o vyÃno và upÃæÓusavana÷ prajà aæÓavo vyÃnaæ và etat prajÃsu dadhÃti ÓvÃtrÃ÷ stha v­traturà ity e«a và apÃæ somapÅtha etaæ vai viÓvÃmitro 'pÃæ somapÅthaæ vidÃæcakÃra tasmai sindhavo dhok«am anamantÃpÃæ và e«a somapÅtho 'po và etat somapÅthena samardhayati yo và apÃæ somapÅthaæ veda na ha và Ãsv Ãrtim Ãrchati karoty Ãsu vÅryaæ yat te soma divi jyotir iti somo vai vÃjas tasya candramÃs t­tÅyam ayaæ ya÷ pavate sa t­tÅyaæ yena yajante sa t­tÅyaæ garbhÃn amunà dÃdhÃra prÃïÃn anena yachaty ayaæ ya÷ pavate 'nnam anena dÃdhÃra yena yajante tasya vai vÃjasya satyaæ vÃjinam annaæ vÃjinaæ dak«iïà vÃjinaæ tà và asyaitat tanva÷ saæbh­tya taæ sarvaæ satanuæ bhÆtam ÃpyÃyayanti vajro vai grÃvà hanÆ adhi«avaïe krÆram iva và etad yaj¤e kriyate yad Ãha dhi«aïe Ŭite ŬethÃm iti Óamayaty eva //MS_4,5.4// vasatÅvarÅbhi÷ somam ÃpyÃyayanti na hi somena soma ÃpyÃyate 'dbhir hi soma ÃpyÃyate nigrÃbhyÃbhir upÃæÓum ato hÅtare somà g­hyante prÃïo và upÃæÓur aÇgÃnÅtare grahà yad anyata ÃpyÃyayeyu÷ prÃïena yaj¤aæ vichindyur a«Âau k­tva÷ prÃtar abhi«uïoty a«ÂÃk«arà gÃyatrÅ gÃyatrÅæ và etat prÃta÷savane vyÃyÃtayanti devÃÓ ca và asurÃÓ cÃspardhanta te devà upÃæÓau yaj¤aæ saæsthÃpyam apaÓyaæs tam upÃæÓau samasthÃpayaæs tad upÃæÓà eva yaj¤a÷ saæsthÃpyo '«Âau k­tva÷ prÃtar abhi«uïoty a«ÂÃk«arà gÃyatrÅ gÃyatrÅm evÃpnoti yad ekÃdaÓa tri«Âubhaæ tena yad dvÃdaÓa jagatÅæ tena trir vig­hïÃti trÅïi vai savanÃni savanÃny evÃpnoty etad và upÃæÓau yaj¤aæ samati«Âhipaæs tena saæsthitenÃri«Âena bhÆtena pracaranti trir vig­hïÃti trayo hÅme prÃïÃ÷ prÃïo 'pÃno vyÃno 'tho trayo và ime lokà imÃn eva lokÃn Ãpnoty asau và upÃæÓur antarik«am antaryÃma iyam upayÃmo yad upayÃmag­hÅtà g­hyante 'nayà và etad g­hyante tad askannà và ete 'nayà hi g­hyante yat sthÃlyà g­hyante 'nayà và etad g­hyante 'syà và e«Ãdhikriyate tad askannà và ete 'nayà hi g­hyante yad dÃrumayeïa g­hyante 'nayà và etad g­hyanta iyaæ hi vanaspatÅnÃæ yonis tad askannà và ete 'nayà hi g­hyanta e«a te yonir iti sÃdayatÅyaæ vai somasya yonir asyÃ÷ somo 'dhi jÃyate sva evainaæ yonau dadhÃtÅyaæ vai devapÃtraæ tad ya evaæ veda pra vasÅyasa÷ pÃtram Ãpnoti brÃmaïaæ tu pÃtre na mÅmÃæseta ya÷ pÃtriya iva syÃd anupayÃmag­hÅto g­hyate 'nupayÃmag­hÅtaæ hi prajÃ÷ prÃïam upajÅvanty apavitrapÆto g­hyate 'pavitrapÆtaæ hi prajÃ÷ prÃïam upajÅvanty asanno hÆyate 'sannaæ hi prajÃ÷ prÃïam upajÅvanti pavitrapÆtà và anye somà atha và e«a vÃkpÆto yad upÃæÓus tasmÃd vÃcaspataye pavasvety Ãha vÃkpÆto hy e«o 'æÓubhi÷ pÃvayati prÃïà và aæÓava÷ prÃïair evainaæ pÃvayati dvÃbhyÃædvÃbhyÃæ pÃvayati dvaudvau hÅme prÃïà devo devÃnÃæ pavitram asÅti yat svit somaæ somena punÃti svÃæk­to 'sÅti prÃïam eva svam ak­ta manas tvëÂv iti manasaiva prÃïam Ãpnoti svÃhà tvà subhava sÆryÃyeti sÆryadevatyà hi sarve somà hÆyante 'tho atra vai devÃnÃæ priyÃs tanvas tà evÃvarunddhe devebhyas tvà marÅcipebhyà iti raÓmayo vai devà marÅcipÃ÷ paridhayo raÓmayo 'sà Ãditya ÃhavanÅyas tÃn eva prÅïÃty Ærdhvas ti«Âhan juhoty Ærdhvo hi ti«Âhan vÅryavattaro yaæ dvi«yÃt tasya jihmas ti«Âhan juhuyÃt prÃïÃn asya vlinÃti vihvÃruko bhavati yady abhicared à tamitos ti«Âhed agnir Ãhutim abhitvaramÃïas tÃjag anugachati yadi kÃmayeta var«et parjanyà iti parim­jyordhvam unm­jyÃd o«adhÅbhyo và e«o 'muto var«aty o«adhÅr eva nedÅyo v­«Âyà akar yadi kÃmayeta var«et parjanyà iti parim­jyÃvÃcÅnam avam­jyÃd vaiÓvÃnareïaiva v­«Âim api hanti nÃpidheyo yad apidadhyÃt prÃïam asyÃpidadhyÃt pramÃyuka÷ syÃd yaæ dvi«yÃt tasyÃpidadhyÃt prÃïam evÃsyÃpidadhÃti yady abhicaret // idam aham amu«yÃmu«yÃyaïasya prÃïam apidadhÃmi // ity apidadhyÃt prÃïam evÃsyÃpidadhÃti // \\ idam aham amu«yÃmu«yÃyaïasya prÃïe sÃdayÃmi // ity abhicarant sÃdayet prÃïa evÃsya sÃdayati pramÃyuko bhavati prÃïÃya tvety anabhicarant sÃdayet //MS_4,5.5// pavitraæ vitanvanti prÃïÃpÃnayor vidh­tyay upayÃmag­hÅto g­hyate 'pÃnena vai prÃïo dh­ta÷ prÃïasya dh­tyay antarik«aæ và antaryÃmo 'ntarik«am imÃ÷ prajà yad etad pÃtraæ sÆdavat sÃdayati prajÃsv eva rasaæ dadhÃti devÃÓ ca và asurÃÓ cÃspardhanta te devà upÃæÓum apaÓyaæs tam ag­hïata taæ purà stotrÃt purà ÓastrÃd dhotum upodati«Âhaæs te 'surà acikayur juhvati và iti te vajram ÃdÃyÃbhyapataæs te devà antaryÃmam apaÓyaæs tam ag­hïata tenÃsurÃn ebhyo lokebhyo 'ntaradadhata tato devà abhavan parÃsurÃs tad ya evaæ vidvÃn antaryÃmaæ g­hïÅte 'ntaryÃmenaiva bhrÃt­vyam ebhyo lokebhyo 'ntardhatte bhavaty Ãtmanà parÃsya bhrÃt­vyo bhavati prÃïÃpÃnau và upÃæÓvantaryÃmau vyÃna upÃæÓusavano yad e«a grÃvÃntaraite pÃtre sÃdyate prÃïÃpÃnayor vidh­tyai yo và età Åjate yenaitau vidh­tà e«a vÃva sa upÃæÓusavano grÃvà prÃïÃpÃnau và upÃæÓvantaryÃmau vyÃna upÃæÓusavano yad ete pÃtre etaæ grÃvÃïam à t­tÅyÃt savanÃn na jahÅtas tasmÃt suptasya sarvÃïy anyÃni ÓrotrÃïy apakrÃmanti prÃïÃpÃnau tv enaæ na jahÅto 'tha yat punar ardayati tasmÃt suptvà puna÷ prabudhyante prÃïÃpÃnau và upÃæÓvantaryÃmau vyÃna upÃæÓusavano yad ete pÃtre etaæ grÃvÃïam à t­tÅyÃt savanÃn na jahÅtas tasmÃt pak«iïo viyatya pak«Ãn Årayanto nÃvapadyante 'tha yat punar ardayati tasmÃt punar abhyÃyuvate prÃïÃpÃnau và upÃæÓvantaryÃmau vyÃna upÃæÓusavano yad ete pÃtre puna÷ prayujyete tasmÃd imau dvà adhastÃt prÃïau ghnanti và etat somaæ yad abhi«uïvanty advaryu÷ prathamo 'bhi«uïoti vyardhuko bhavati yatra mÆlaæ tad abhi«utya etad và asya videvatamaæ tathà hÃvyardhuko ha bhavati yo vai devak«etraæ vidvÃæ samarpayaty Ãrtim Ãrchati pÃtrÃïi vÃva devak«etraæ yatra và agre 'dhvaryu÷ somaæ juhoti tad enaæ devatÃ÷ pratyÃsata iha no paramà ha ri«yatÅti yat tato 'nyatra juhuyÃd yad asya svaæ tad anyebhya÷ prayached asvo ha bhavaty etad và adhvaryo÷ svaæ yad ÃÓrÃvayati yad ÃÓrÃvyÃhutvà pracyaveta yad asya svaæ tasmÃt pracyavetÃsvo ha bhavaty etad và adhvaryo÷ svaæ yad vÃyavyaæ yad vÃyavyam anÃlabhyÃÓrÃvayed yad asya svaæ tasmÃc chidyetÃsvo ha bhavati tad ya evaæ vidvÃn ÃÓrÃvya hutvà vÃhutvà và pracyavate bahv asya svaæ bhavati na svÃc chidyate vÃyavyam ÃlabhyÃÓrÃvayati svavÃn eva bhavati //MS_4,5.6// brahmavÃdino vadanti kiæ tad yaj¤e kriyate yasmÃd dhastÃdÃnà anye paÓavo mukhÃdÃnà anya iti yad upÃæÓur hastena g­hyate tasmÃn markaÂa÷ puru«o hastÅ te hastÃdÃnà mukhaæ vai vÃyavyaæ yad vÃyavye netare grahà g­hyante tasmÃd itare paÓavo mukhÃdÃnà brahmavÃdino vadanti kiæ tad yaj¤e kriyate yasmÃt sadyo jÃtÃ÷ paÓava÷ pratiti«Âhanti saævatsare puru«Ã ity upÃæÓvantaryÃmau và anv anye paÓava÷ puru«as tvai yaj¤ena saæmita÷ prÃïÃpÃnau và upÃæÓvantaryÃmau yad etau grahà asannau hÆyete tasmÃt sadyo jÃtÃ÷ paÓava÷ pratiti«Âhanti saævatsaro và agni«Âomo dvÃdaÓa mÃsÃ÷ saævatsaro yad eta itare grahÃ÷ sÃdyante tasmÃt puru«o jÃta÷ saævatsare pratiti«Âhati yat te somÃdÃbhyaæ nÃma jÃg­vÅty e«a vai somasya somapÅtha÷ somaæ và etat somapÅthena samardhayati yo vai somasya somapÅthaæ veda na somapÅthÃc chidyate somo và imà diÓo 'bhyakÃmayata prÃg apÃg andharÃg udag ity Ãbhir enaæ digbhi÷ samÆhaty Ãbhi÷ samardhayati kÃmam enaæ gamayati kÃmaæ ha gachati kÃmukà enaæ striyo bhavanti yÃæ kÃmayeta tÃæ tarhi manasà dhyÃyet sà hainaæ kÃmayate 'mba nismareti smareti và etad Ãha sam arir vidÃm iti sam anena vitsveti và etad Ãha catvÃro vai p­Óne÷ stanà Ãsaæs tatas tribhir devebhyo 'duhat kuÓÅbhir eko 'nunaddha ÃsÅt taæ và indra evÃpaÓyat tenendrÃyaivÃduhat tad và asya kauÓikatvaæ yad Ãha // brÃhmaïa kauÓikà iva // iti catur nigrÃbham upaiti catvÃri vai payÃæsi yÃvad eva payas tad Ãpnoti tri÷ saæbharati tasmÃd etasyÃæ trayo bhÃgÃ÷ prÃtar madhyaædine sÃyaæ catur nigrÃbham upaiti tri÷ saæbharati tat sapta saptapadà ÓakvarÅ ÓÃkvarÃ÷ paÓava÷ paÓÆn evÃvarunddhe nava k­tvo nigrÃbham upaiti tri÷ saæbharati tad dvÃdaÓa dvÃdaÓa mÃsÃ÷ saævatsaro dvÃdaÓÃgni«Âome stotrÃïy e«Ã yaj¤asya mÃtrà svarbhÃnur và Ãsura÷ sÆryaæ tamasÃvidhyat tasya devÃs tamo 'pÃghnan yat prathamaæ tamo 'pÃghnant sÃvi÷ k­«ïÃbhavad yad dvitÅyaæ sà lohinÅ yat t­tÅyaæ sà balak«Å sa svena rÆpeïa niramucyata yad balak«a÷ pavitraæ bhavati tata÷ Óukro g­hyate yajamÃnasya và etat pavitraæ yajamÃnam evaitena punÃty amotaæ syÃd Ãtmana evainad ak­ta yad anyatrotam apavitraæ tad yajamÃnasya //MS_4,5.7// \\ vÃg và aindravÃyava÷ sà vai vÃg ekadhÃvadadyÃvadavyÃv­ttÃsÅt sa indro 'bravÅn mahyam atrÃpi somaæ g­hïÅtÃhaæ va etÃæ vÃcaæ vyÃvartayi«yÃmÅti sa vai vÃcaiva vÃcaæ vyÃvartayad yad aindravÃyavo g­hyate vÃco vyÃv­ttyai vÃyave prathamaæ g­hïÃti vÃyava uttamaæ madhyata indrÃyendriyeïa và iyaæ vÃÇ madhyato vidh­tendriyavatÅæ vÃcaæ vadati ya evaæ veda devà vai somam ajighÃæsaæs taæ nÃÓaknuvan hantuæ vÃyur hy asminn antarÃsÅt prÃïas taæ devà apÃÓÃsur upa nà Ãvartasveti so 'bravÅd bhÃgo me 'stv iti v­ïÅ«vety abruvan so 'bravÅn maddevatyÃny eva pÃtrÃïy Ãsann iti tasmÃd apaturÅyaæ vÃyo÷ pÃtram atha vÃyavyÃny ucyante tato vai devÃ÷ somam aghnan sa hato 'pÆyat tasmÃd devà udabÅbhatsanta sa vÃyur abravÅd ahaæ va etaæ somaæ svadayi«yÃmi bhÃgo me 'stv iti v­ïÅ«vety abruvan so 'bravÅn madagrà eva grahà g­hyÃntà iti taæ vÃyur madhyato vyavàtam asvadyat tasmÃd vÃyvagrà grahà g­hyante tasmÃd u Óuktaæ pravÃte vi«ajanti devà vai prÃta÷savanam udyamaæ nÃÓaknuvaæs t­tÅyasavane tarhi vÃyur ÃsÅt taæ devÃ÷ prÃta÷savanam abhiparyauhaæs tena prÃta÷savanam udayachanta yad aindravÃyava÷ prÃta÷savane g­hyate prÃïo vai vÃyu÷ prÃïena va etan mukhato yaj¤am udyachante devà vai v­tram ajighÃæsan sa mitro 'bravÅn mitro 'ham asmi nÃhaæ hani«yÃmÅti te 'bruvan jahy eveti so 'bravÅd bhÃgo me 'stv iti v­ïÅ«vety abruvan so 'bravÅt payasaiva me somaæ ÓrÅïÃn iti tasmÃt paÓavo 'pÃkrÃman mitra÷ sann adruhà iti paÓÆïÃæ hi payo yan maitrÃvaruïaæ payasà ÓrÅïÃti paÓubhir evainaæ samya¤caæ dadhÃti yan maitrÃvaruïaæ payasà ÓrÅïÃti dvidevatyatvÃya ya¤ ÓÅtaæ tena maitraæ yat taptaæ tena vÃruïaæ brahma vai mitra÷ k«atraæ varuïo brahmaïi ca và etat k«atre ca payo dadhÃti tasmÃd brahma ca k«atraæ ca payasvitame pa¤ca vai brÃhmaïasya devatà agni÷ soma÷ savità b­haspati÷ sarasvatÅ tasmÃd brÃhmaïam anye manu«yà upadhÃvanty etasya hi bhÆyi«Âhà devatÃs tÃsÃæ tisro 'vÃntaraæ ÓrotriyasyÃgnir b­haspati÷ sarasvatÅ tasmä Órotriyam aÓrotriyà upadhÃvanty etasya hy avÃntaraæ bhÆyi«Âhà devatÃs tà maitrÃvaruïaæ prati nyÃgachanti yan maitrÃvaruïaæ payasà ÓrÅïÃti tÃsv eva payo dadhÃti nÃnà vai purà mitrÃvaruïÃbhyÃæ somà ag­hïaæs tÃ÷ prajà anyÃnyasyÃ÷ parihÃyam Ãdadata tato mitrÃvaruïÃbhyÃæ saha somam ag­hïaæs tato và akalpata yan maitrÃvaruïaæ payasà ÓrÅïÃti mitreïa và etad varuïaæ kalpayati varuïena mitraæ mitraæ vai v­traæ jaghnivÃæsaæ varuïo 'g­hïÃt sa deve«v anÃthata te 'bruvan varuïe nÃthasveti sa varuïe 'nÃthata so 'bravÅd bhÃgo me 'stv iti v­ïÅ«vety abruvan so 'bravÅt sahaiva nau payasà somaæ ÓrÅïÃn iti yan maitrÃvaruïaæ payasà ÓrÅïÃti yajamÃnasya nirvaruïatvÃya yady enaæ bhrÃt­vyo 'tÅva syÃd aÇgulyÃÇgu«Âham avag­hïÅyÃd yady anv aÇgu«ÂhenÃÇgulim // \\ \\ yo no mitrÃvaruïà abhidÃsÃt sapatno bhrÃt­vya utpipÅte b­haspate / idam ahaæ tam adharaæ pÃdayÃmi yathÃham uttamaÓ cetayÃni // ity uttamo ha cetayati //MS_4,5.8// devà vai sattram Ãsata kuruk«etre 'gnir makho vÃyur indras te 'bruvan yatamo na÷ prathama ­dhnavat tan na÷ saheti te«Ãæ vai makha Ãrdhnot tan nyakÃmayata tan na samas­jata tad asya prÃsahÃditsanta sa ita eva tisro 'janayateto dhanus tat tis­ïÃæ ca dhanvanaÓ ca janma sa pratidhÃyÃpÃkrÃmat tan nÃbhyadh­«ïuvat sa dhanvÃrtiæ prati«kabhyÃti«Âhat sa indro vamrÅr abravÅd etÃæ jyÃm apyatteti tà abruvann abhim­tÃyÃæ và asyÃæ na Óak«yÃmo jÅvituæ bhÃgo no 'stv iti so 'bravÅd rasam evÃsyà upajÅvÃtheti tasmÃd etÃ÷ Óu«kÃd Ãrdram uddihanti rasaæ hy asyà upajÅvanti tà vai jyÃm apyÃdaæs tasya dhanvÃrtir udardya Óiro 'chinat sa samrì abhavad athetaraæ tredhà vyag­hïatÃgni÷ pÆrvÃrdham indro madhyaæ vÃyur jaghanÃrdhaæ tasmÃd Ãgneyaæ prÃta÷savanam aindraæ mÃdhyaædinaæ savanaæ vaiÓvadevaæ t­tÅyasavanaæ vÃyur hi viÓve devÃ÷ prÃïÃpÃnau và upÃæÓvantaryÃmau vyÃna upÃæÓusavano vÃg aindravÃyavo dak«akratÆ maitrÃvaruïa ÃÓvina÷ Órotraæ cak«u«Å ÓukrÃmanthinav ÃtmÃgrÃyaïo 'ÇgÃny ukthyÃs Ãyur dhruva÷ stanà ­tupÃtre mÆrdhà droïakalaÓa÷ kuk«Å kalaÓau hanÆ adhi«avaïe jihvÃdhi«avaïaæ grÃvÃïo dantà ak«Ã÷ paridhayo nÃsikottaravedi÷ Óikhà yÆpa÷ Óiro havirdhÃnaæ p­«Âham ÃgnÅdhram udaraæ sado yad antar udare tad dhi«ïyÃ÷ pÃïÅ ÃgnÅdhraÓ ca mÃrjÃlÅyaÓ ca pÃr«ïÅ gÃrhapatya÷ prati«Âhà vedir e«a vai prajÃpati÷ pÃtrÅya÷ sa ha tvà enaæ veda ya evaæ veda //MS_4,5.9// \\ \\ \\ \\ \\ @<[Page IV,78]>@ navaite prÃtar grahà g­hyanta ime và ete g­hyante nava prÃïà ÃÓvino daÓamo g­hyate vyÃno và e«a g­hyate nÃbhir eva daÓamo g­hyate t­tÅyo hÆyate t­tÅyo hy ayaæ prÃïa÷ prÃïÃnÃæ saætatyai sarve và ete grahÃ÷ stotravanta÷ Óastravanto nidÃnavanto nidÃnavÃn bhavati ya evaæ veda hotà và adya prÃtar upÃæÓum ayajat tenaita ukthavanto 'tha yaæ hotà tÆ«ïÅæÓaæsaæ Óaæsati tenaivaita ukthavanto navaite prÃtar grahà g­hyante navabhir bahi«pavamÃne stuvate tair ete sÃmanvanto hiækÃreïÃÓvina÷ sÃmanvÃn aindravÃyaveïaindravÃyavo maitrÃvaruïena maitrÃvaruïa aindreïa ÓukrÃmanthinau vaiÓvadevenÃgrayaïa ukthÃyokthyo g­hyata ukthÃya dhruva÷ saætatyà aindrÃgna÷ saætatyai mrutvatÅyà adhvaryur juhoti hotà va«aÂkaroti prÃïÃn và etat pradhatto yena mantreïÃdhvaryu÷ prayachati tena hotà pratig­hïÃti prÃïÃnÃæ gopÅthÃya prajÃpatir vai svayaæ hotÃsÅt so 'tÃmyat taæ devà dvidevatyair abhyadhÃvan prÃïà vai dvidevatyà yad adhvaryur dvidevatyÃn hutvà k«ipraæ hotÃram abhyÃdravati prÃïair và etad dhotÃram abhidhinoti va«aÂkÃreva«aÂkÃre vai hotà prÃïasyÃntaæ gachati prÃïà vai dvidevatyà yad adhvaryur dvidevatyÃn hutvà k«ipraæ hotÃram abhyÃdravati prÃïair và etad dhotÃram abhidhinoti prÃïà vai dvidevatyÃ÷ paÓavà i¬Ã yad dvidevatyÃn abhak«ayitve¬Ãm upahvayeta paÓubhi÷ prÃïÃn antariyÃd atha yad dvidevatyÃn bhak«ayitve¬Ãm upahvayate prÃïÃn và etad Ãtman dhitvÃtha paÓÆn upahvayata indriyaæ vai soma÷ paÓava indriyaæ yat somaæ bhak«ayatÅndriyam evÃtmandhatte sarvata ÃÓvinaæ parihÃraæ bhak«ayati tasmÃt sarvà diÓa÷ Ó­ïoti //MS_4,6.1// \\ @<[Page IV,79]>@ yad vai pÃtraæ riktam anunmuktaæ tad anu rak«Ãæsi yaj¤am avayanti yad aindravÃyave puro¬ÃÓam avadadhÃti maitrÃvaruïe payasyÃm ÃÓvine dhÃnÃm ariktatvÃya vi và etad yaj¤aÓ chidyate yat savanÃni saæti«Âhate yad etÃni pÃtrÃïy à t­tÅyÃt savanÃt pariÓere yaj¤asya saætatyà avichedÃya vÃyavyÃyÃæ ÓasyamÃnÃyÃæ pÃtrÃïi vimu¤cati prÃïo vai vÃyu÷ prÃïena yaj¤a÷ saætata÷ prÃïenaiva yaj¤aæ saætanoti // ekayà ca daÓabhiÓ ca svabhÆte dvÃbhyÃm i«Âaye viæÓatyà ca tis­bhiÓ ca vahase triæÓatà ca niyudbhir vÃya iha tà vimu¤ca // ity Ãha vimuktyà evÃvagataæ và adhvaryupÃtraæ niruddhaæ pratiprasthÃnaæ yadi kÃmayeta yo bahis taæ grÃme kuryÃæ yo grÃme taæ bahir iti // idam aham amum Ãmu«yÃyaïam amu«yÃ÷ putram amu«yà viÓo nirÆhÃmi // ity adhvaryupÃtraæ niruhya // idam aham amum Ãmu«yÃyaïam amu«yÃ÷ putram amu«yÃæ viÓi sÃdayÃmi // iti prÃtiprasthÃnaæ sÃdayed yo bahis taæ grÃme karoti yo grÃme taæ bahir adhvaryupÃtraæ vai yajamÃnasya pÃtraæ pratiprasthÃnaæ bhrÃt­vyasya yadi kÃmayeta samÃvadvÅryam enaæ bhrÃt­vyeïa kuryÃm iti prabÃhug g­hïÅyÃtÃæ prabÃhuk sÃdayetÃæ prabÃhug juhuyÃtÃæ samÃvadvÅryam evainaæ bhrÃt­vyeïa karoty adhvaryupÃtraæ vai pÃtraæ pÃpÅya÷ pratiprasthÃnaæ yadi kÃmayeta pÃpavasÅyasaæ syÃd iti pÆrvo g­hïÅyÃt pÆrva÷ sÃdayet pÆrvo juhuyÃd etena vai vipÆjana÷ saurÃki÷ pÃpavasÅyasaæ cakÃra tat pÃpavasÅyasam evaitena karoti yaj¤asya vai s­«Âasya Óiro 'chidyata tasmai devÃ÷ prÃyaÓcittim aichann atha và etau tarhi devÃnÃæ bhi«ajà ÃstÃm aÓvinà asomapau tà upÃdhÃvan yathà bhi«ajam upadhÃvanty evam idaæ yaj¤asya Óira÷ pratidhattam iti tà abrÆtÃæ bhÃgo nà astv iti v­ïÃthÃm ity abruvaæs tà abrÆtÃæ grahaæ nau g­hïantu somapÅtham aÓnavÃvahà iti tad và aÓvinau pratyadhattÃæ tasmÃd ÃÓvinÅbhir abhi«Âuvanty aÓvinau hi pratyadhattÃæ tau vai bahi«pavamÃnenaiva pÃvayitvà tÃbhyÃæ pÆtÃbhyÃæ yaj¤iyÃbhyÃæ bhÆtÃbhyÃæ graham ag­hïaæs tasmÃd bahi«pavamÃne stuta ÃÓvinau g­hyete tasmÃd brÃhmaïena bahi«pavamÃnam abhis­pyaæ pavitraæ hi tat tasmÃd yaæ dvi«yÃt taæ paribÃdheta tad vai bhe«ajaæ tredhà vinyadadhur agnau t­tÅyaæ brÃhmaïe t­tÅyam apsu t­tÅyaæ tad ya evaæ vidvÃn agner ante brÃhmaïÃya procyÃpsu bhe«ajaæ karoti samardhukaæ ha bhavati yÃvad dhi bhe«ajaæ tat kriyate vÃstuhÃni và etat pÃtrÃïi bhavanti yad grahÃn g­hÅtvà bahi«pavamÃnaæ sarpanti vai«ïavya ­cà punar etya saæm­Óati vi«ïur vai yaj¤o vi«ïunaivainÃni yaj¤ena svargaæ lokaæ samÃrohayati //MS_4,6.2// prajÃpater và ete cak«u«Å ya¤ ÓukrÃmanthinav asà Ãditya÷ ÓukraÓ candramà manthÅ tasya vai prajÃpate÷ savyaæ cak«ur aÓvayat tato ye stokà avÃpadyanta tair idaæ var«aty ekaviæÓatir vai te 'vapedus tÃn vÃyur amuto vis­jati prajÃnÃæ kÊptyai tasya yà kanÅnikà parÃpatat sa yavo 'bhavad yan manthinaæ saktubhi÷ ÓrÅïÃti cak«ur evÃsya saæbhÃvayati mithunaæ vai somaÓ ca saktavaÓ ca yan manthinaæ saktubhi÷ ÓrÅïÃti mithunatvÃyÃrtaæ và etat pÃtraæ yan manthipÃtraæ yaæ dvi«yÃd ­tvijÃæ tasmai hared Ãrtim Ãrchati «aï¬Ãmarkau và asurÃïÃæ purohità ÃstÃæ tÃn devà nÃÓaknuvan hantuæ brÃhmaïavanto hy Ãsaæs tau devà apÃÓÃsur upa nà ÃvartethÃm iti tà abrÆtÃæ bhÃgo nà astv iti v­ïÃthÃm ity abruvaæs tà etau ÓukrÃmanthinà av­ïÃtÃæ te devà amanyanta yad imà asuryau somau ho«yÃmas tad anv asurà Ãbhavi«yanti yan na ho«yÃmas tad anv Ãbhavi«yantÅti tà apanudyÃthendrÃyÃjuhuvus tasmÃd età anyadevatyau g­hyete athendrÃya hÆyete apanuttau «aï¬Ãmarkau saha tena yaæ dvi«ma iti «aï¬Ãmarkayor evainaæ sahÃpanodenÃpanudate // Ãyu÷ pÃhi prajÃæ pÃhy amu«ya vÅratÃæ pÃhi // iti sÃdayed yo 'sya priya÷ syÃt tasya Óukraæ vai prati rëÂraæ manthinaæ niruddhaæ mathyatà iti hy etad rëÂram Ãhur yan niruddhaæ bhavati yadi kÃmayeta yo bahis taæ grÃme kuryÃæ yo grÃme taæ bahir iti // idam aham amum Ãmu«yÃyaïam amu«yÃ÷ putram amu«yà viÓo nirÆhÃmi // iti ÓukrapÃtraæ niruhya // idam aham amum Ãmu«yÃyaïam amu«yÃ÷ putram amu«yÃæ viÓi sÃdayÃmi // iti manthipÃtraæ sÃdayed yo bahis taæ grÃme karoti yo grÃme taæ bahir Ãrtaæ và etat pÃtraæ yan manthipÃtraæ ya¤ ÓukrapÃtraæ puna÷ prayujyate tasmÃd ime samÃvadvÅrye tasmÃd ÃbhyÃæ samÃvat paÓyaty asau và Ãditya÷ ÓukraÓ candramà manthÅ yad apidhÃya präcà itas tasmÃd etau präcau yantau na paÓyanty atha yad anapidhÃya pratya¤cau ti«Âhantau juhutas tasmÃt pratya¤cau yantau paÓyanti yad apidhÃya präcà itas tasmÃt parÃÇ prÃïo 'tha yad anapidhÃya pratya¤cau ti«Âhantu juhutas tasmÃt punar apÃno yad apidhÃya präcà itas tasmÃt paräco garbhà dhÅyante 'tha yad anapidhÃya pratya¤cau ti«Âhantau juhutas tasmÃt pratya¤ca÷ prajÃyante cak«u«Å vai ÓukrÃmanthinau nÃsikottaravedir yad aÇgu«ÂhÃbhyÃm Ãkramete cak«u«Å và etat pradhatto 'tha yad upari«ÂÃd Ãkramete tasmÃd ime upari«ÂÃc cak«u«Å tutho 'si janadhÃyà devÃs tvà ÓukrapÃ÷ praïayantv iti yà atrÅ÷ prajÃs tÃsÃm e«a yonis tà etam anuprajÃyante tutho 'si janadhÃyà devÃs tvà manthipÃ÷ praïayantv iti yà ÃdyÃ÷ prajÃs tÃsÃm e«a yonis tà etam anuprajÃyanta ubhayÅr eva prajÃ÷ prajanayaty atrÅÓ cÃdyÃÓ ca Óukram anvÃrabhante tejo vai Óukro brahmavarcasaæ teja eva brahmavarcasam anvÃrabhanta indreïa manyunà yujeti Óukreïa pariyanti manyunà vai yujendro 'surÃn avÃbÃdhata manyunà và etad yujà yajamÃno bhrÃt­vyam avabÃdhate saæjagmÃnau divà p­thivyety aratnÅ saædhatta imÃni và etat saædhatte yat pÃtre saædadhyÃtÃæ nedam antarà syÃd atha yad aratnÅ saædhattas tasmÃd idam antarà cak«u«or vidh­tyai pumÃæsaæ garbham Ãdhattaæ gavÅnyor iti tad anu strÅ«vo yajamÃnasya gÃvo bhavanti vÅraæ patnÅ janayati ÓukrasyÃdhi«ÂhÃnam asi manthino 'dhi«ÂhÃnam asÅti Óakalau prÃsyata÷ samid và e«aitayor atho ÃhutÅnÃæ prati«Âhityai nirasta÷ «aï¬o nirasto marka÷ saha tena yaæ dvi«ma iti Óakalau nirasyata etÃvÃæl loko yÃvad uddhataæ yÃvÃn eva lokas tasmÃd yajamÃno bhrÃt­vyaæ nirbhajati ÓrÅïanty anyÃnt somÃn nÃnyÃæs tat somÃnÃæ mithunaæ yä ÓrÅïanti tÃn anuvar«ati yÃn na ÓrÅïanti tÃn anuvÅdhrati dÃrumayÃny anyÃni pÃtrÃïi m­nmayÃny anyÃni tat pÃtrÃïÃæ mithunaæ yo vai somasya ca pÃtrÃïÃæ ca mithunaæ veda mithunà enaæ paÓavà upati«Âhante //MS_4,6.3// prajÃpatir và ÃgrÃyaïo ye devà divy ekÃdaÓa sthety etÃvanto vai devà yÃvanta eva devÃs tebhyo g­hyata ÃgrÃyaïaæ vai g­hÅtvà devÃ÷ svargaæ lokam Ãyann apÃsurà abhraæÓanta tato devà abhavan parÃsurÃs tad ya evaæ vidvÃn ÃgrÃyaïaæ g­hïÅte bhavaty Ãtmanà parÃsya bhrÃt­vyo bhavati ya ÃnujÃvara÷ syÃt sa ÃgrÃyaïÃgrÃn grahÃn g­hïÅtÃgraæ hy ÃgrÃyaïo yady abhicaret // \\ \\ vidad yadi saramà rugïam adrer mahi pÃtha÷ pÆrvyaæ sadhryak ka÷ / agraæ nayat supady ak«arÃïÃm achà ravaæ prahamà jÃnatÅ gÃt // \\ iti purorucaæ kuryÃd rujati haivÃtho vÃg vai saramà vÃcam evai«Ãæ v­Çkte sarà và e«Ã yaj¤asya tasmÃd yat kiæca prÃcÅnam ÃgrÃyaïÃt tad upÃæÓu caranty atha và etad ÃgrÃyaïaæ prati vÃcaæ vis­jante yaj¤am evÃptvà vacaæ vis­jante vÃg vai devebhyo 'pÃkrÃmat te devÃs tÆ«ïÅæ yaj¤am atanvata sà vÃg amanyatÃntar vai mà yaj¤Ãd yantÅti sÃgrÃyaïaæ prati nyÃdravat tasmÃd ÃgrÃyaïaæ prati vÃcaæ vis­jante hiæk­tya vÃcaæ vis­jante prÃïo vai hiækÃro vÃk prÃïas tad vÃca evai«a yuktis trir hiækaroti tredhà hÅyaæ vÃg vadati Óanair uccair atha sÆccair yÃvaty eva vÃk sÃsya yujyate trayo vai prÃjÃpatyà ­tvija udgÃtà prastotà pratihartà te và asyaitarhy av­ttà ayuktà yad dhiækaroti tenaivÃsya te v­ttà yuktà bhavanti vÃk ca manaÓ cÃvadetÃm ahaæ ÓreyÃn asmy ahaæ ÓreyÃn asmÅti tau prajÃpatiæ praÓnam aitÃæ sà vÃg abravÅn naiva mayà kiæ canÃnabhyuditaæ kriyatà ity atha mano 'bravÅn naiva mayà kiæ canÃnabhigataæ kriyatà iti sa manase 'nvabravÅt sà vÃg abravÅd ahavyavì evÃhaæ tubhyam asÃnÅti tasmÃd e«Ã prajÃpataye 'havyavàtasmÃd yat kiæcopÃæÓu kriyate tad Ãhu÷ k­tam etat kriyatà iti prajÃpataye hi kriyate dvÃbhyÃæ dhÃrÃbhyÃæ prÃta÷savane g­hïÃti tis­bhyo mÃdhyaædine savane catas­bhyas t­tÅyasavane tan nava nava prÃïà ÃtmÃgrÃyaïa÷ prÃïÃn evÃtman dhatte vi và etad yaj¤aÓ chidyate yat savanÃni saæti«Âhante ye devà divy ekÃdaÓa stha p­thivyÃm adhy ekÃdaÓa sthÃpsuk«ito mahinaikÃdaÓa stheti devatÃbhir vai yaj¤a÷ saætato devatÃbhir eva yaj¤aæ saætanoti prajÃpatir và ÃgrÃyaïo yat sarve«u savane«v abhipraskandayati prajÃpatir và etat prajà abhijighrati prajÃpatir và ÃgrÃyaïo yat sarve«u savane«u g­hïÃty Ãtmanaiva yaj¤aæ saætanoti prajÃpatir và ÃgrÃyaïo yad e«o 'tiricyate tasmÃt puru«a÷ paÓÆnÃæ davi«Âham ety ÃgrÃyaïo vai gÃyatryà vatsaras taæ và etad à t­tÅyÃt savanÃd abhipratidhÃvati gÃyatryà và ete loke sarve somà g­hyante tÃæ và etat sarvÃïi savanÃny abhipratidhÃvanty atha yat sthÃlyà g­hÅto vij¤ÃtasthÃlyà ho«yantÅ3 dÃrumayeïÃ3 iti tasmÃd avij¤Ãtena garbheïa bhrÆïahÃtha yat sthÃlÅæ ri¤canti na dÃrumayaæ tasmÃt pumÃn dÃyÃda÷ stry adÃyÃd atha yat sthÃlÅæ parÃsyanti na dÃrumayaæ tasmÃt striyaæ jÃtÃæ parÃsyanti na pumÃæsam atha striya evÃtiricyante //MS_4,6.4// \\ \\ indro vai v­trÃya vajram udayachat sa vajram udyataæ d­«ÂvÃbibhet so 'bravÅd asti và idaæ tyasminn antar vÅryaæ tat te pradÃsyÃmi mà mà vadhÅr iti tad và asmai prÃyachad yaj¤aæ và asmai tat prÃyachat paÓÆn ukthyam eva yad ukthyo g­hyate yaj¤asya ca paÓÆnÃæ cÃvaruddhyay etÃvÃn vai yaj¤o yÃvÃn ukthyo 'nta÷Óle«aïam evÃnye grahÃ÷ plavo và e«a yaj¤asya yad ukthyo yathà và idaæ plavaæ saænahya prasnÃty evaæ và etad ukthyam Ãlabhya prasnÃti sa enam à yaj¤asyod­ca÷ saæpÃrayaty aÇgÃni và ukthyo yaj¤asya saætatyai g­hyate tasmai tvà vi«ïave tveti vi«ïur vai yaj¤o vi«ïunà yaj¤a÷ saætato vi«ïunaiva yaj¤ena yaj¤aæ saætanoty etena và idam ukthÃni saætatÃni tasmÃt puru«a÷ snÃvabhir anusaætata÷ sada ÃlabhyÃvanayati yaj¤aæ và etat saætatya saæprÃpyÃvanayati cak«ur vai ÓukraÓ cak«ur ukthyaÓ cak«ur và etat purastÃd dhriyate 'tho yathedaæ purastÃt paÓcÃt paÓyann anvety evaæ tad atha yad eka÷ saæs tredhà kriyate tasmÃd eka÷ Óre«Âha÷ pÆrvÃrdhe 'vasyati yad etau grahau bhÆyi«ÂhÃ÷ somà anu hÆyante pÃpavasÅyasasya vyÃv­ttyai yad etat pÃtraæ bhÆyi«ÂhÃ÷ somà anvÃyanti tasmÃd ekaæ Óre«Âhaæ yantaæ bahava÷ paÓcÃd anuyanti pÃtrÃïi và adhvaryuæ puro viduhra ukthÃmadÃni paÓcaindryà sadà upacaraty ÃgneyyÃgnÅdhraæ vai«ïavyà havirdhÃnaæ yathÃdevatam evainÃny upacarati tathà hainaæ na viduhre 'ntarÃhavanÅyaæ ca havirdhÃnaæ cÃdhvaryor loko 'ntarà havirdhÃnaæ ca sadaÓ ca yajamÃnasya sada÷ sadasyÃnÃæ yadi kÃmayetÃdhvaryuæ yaÓa ­ched ity antarÃhavanÅyaæ ca havirdhÃnaæ cÃvanayet somo vai yaÓa e«o 'dhvaryor loko 'dhvaryum eva yaÓasÃrpayati yadi kÃmayeta yajamÃnaæ yaÓa ­ched ity antarà havirdhÃnaæ ca sadaÓ cÃvanayet somo vai yaÓa e«a yajamÃnasya loko yajamÃnam eva yaÓasÃrpayati yadi kÃmayeta sadasyÃn yaÓa ­ched ity anta÷ sadasyÃvanayet somo vai yaÓa e«a sadasyÃnÃæ loka÷ sadayÃn eva yaÓasÃrpayati sada ÃlabhyÃvanayaty aindraæ vai sada aindrÃïy ukthÃny ukthÃnÃæ saætatyay ukthÃnÃm anapachedÃya // \\ upayÃmag­hÅto 'si mitrÃvaruïÃbhyÃæ tvà // iti g­hïÃti prÃta÷savane maitrÃvaruïÃya // indrÃya tvà // iti brÃhmaïäÓaæsine // indrÃgnibhyÃæ tvà // ity achÃvÃkÃya // upayÃmag­hÅto 'sÅndrÃya tvendrÃya tvà // iti g­hïÃti sarvebhyo mÃdhyaædine savane // upayÃmag­hÅto 'sÅndrÃvaruïÃbhyÃæ tvà // iti g­hïÃti t­tÅyasavane maitrÃvaruïÃya // indrÃb­haspatibhyÃæ tvà // iti brÃhmaïäÓaæsine // indrÃvi«ïubhyÃæ tvà ity achÃvÃkÃyaivam asya yathokthaæ yathÃdevataæ g­hÅtà bhavanti //MS_4,6.5// Ãyur vai dhruvas tam uttamaæ g­hïÃty uttamaæ hy Ãyu÷ sthÃlyà g­hïÃty Ãyu«o dh­tyai pÆrïaæ g­hïÃti sarvam Ãyur eti prÃïo vai gÃyatry Ãyur dhruvo yad e«a à t­tÅyÃt savanÃt pariÓaye tasmÃd yÃvad Ãyus tÃvÃn prÃïa Ãyur vai dhruvo yad agni«Âomam Ãsta Ãyur evÃptvà ni÷sarpaty Ãyur vai dhruvo yat kevalaæ juhuyÃd Ãyu÷ prajÃnÃæ pradadhyÃt paridhÃnÅyÃyÃæ ÓasyamÃnÃyÃm avanayati sa hy anto hotuÓ camase 'vanayati vaiÓvadevo vai hotà vaiÓvadevÅr imÃ÷ prajÃ÷ sarvÃsu và etat prajÃsv Ãyur dadhÃti janÃnÃm ity Ãhu÷ sarvÃsÃæ và etat prajÃnÃm Ãyu÷ sarvÃbhya÷ prajÃbhyo g­hyata ubhayatovaiÓvÃnaro g­hyata ubhayatovaiÓvÃnaro hy ayaæ prÃïo 'yaæ vÃva vaiÓvÃnaro yo 'yam avÃÇ prÃïo yad e«a kevalà uttare havirdhÃne sÃdyate tasmÃd e«o 'rdhabhÃk prÃïÃnÃm ardhabhÃjà itare hiraïye 'dhi sÃdayed Ãyu÷kÃmasyÃm­taæ vai hiraïyam Ãyur dhruvo 'm­ta evÃsyÃyur dadhÃty upopte 'nye grahÃ÷ sÃdyante 'nupopte dhruvas tasmÃd asthnÃnye paÓava÷ pratiti«Âhanti mÃæsena puru«a÷ prÃïà và uparavà yad eta upopte grahÃ÷ sÃdyante sve và etad yonau sÃdyante pÆrvÃrdhe và ime mukhasya prÃïà etat khalu vai havirdhÃnasya pÆrvÃrdhaæ yad dak«iïaæ havirdhÃnaæ tasmÃd dak«iïe havirdhÃne prÃïà và eta itare grahà Ãyur dhruvo nava vai prÃïà Ãyur daÓamaæ tasmÃd e«a daÓamo g­hyate daÓamaæ hy Ãyur rÃjaputro dhruvaæ gopÃyati sarvÃsÃæ và etat prajÃnÃm Ãyur gopÃyati tasmÃd rÃjaputro vÅryavattamo yady abhicareta // \\ idam aham amu«yÃmu«yÃyaïasyÃyu÷ pravartayÃmi // iti dhruvaæ pravartayed Ãyur evÃsya pravartayati yat pravartayet sarvÃsÃæ prajÃnÃm Ãyu÷ pravartayec chuk prajà ­ched avartir yajamÃnaæ g­hïÅyÃt k«odhuko 'dhvaryu÷ syÃt tad vyaÇgya eva // dhruvaæ tvà dhruvak«itim amum ÃsthÃnÃc cyÃvayÃmi // ity ÃsthÃnÃd evainaæ cyÃvayati pramÃyuko bhavati dhruvaæ vai pracyavamÃnaæ viÓvà bhÆtÃnu pracyavante pra yajamÃna ÃsthÃnÃc cyavate tad abhim­Óyo divi divyÃn d­æhÃntarik«e antarik«yÃn p­thivyÃæ pÃrthivÃn iti yathÃsthÃma và etat prajà d­æhati sva Ãyatane yajamÃnam Ãyu«Ã và e«a vÅryeïa vy­dhyate yasya dhruva÷ skandaty Ãyur vÅryaæ dhruvas tad abhim­Óya÷ // Ãyurdhà asi dhruvÃyur me dhehi // ity Ãyur evÃsmin dadhÃti varo dak«iïà vareïaiva varaæ sp­ïoty Ãtmà hi vara÷ putrasenasya ha vai bhaimasene dhruva upadadÃsa taæ Ó­ïvÃna÷ sthairabrahmaïa ­tenaibhyo lokebhya ÃpyÃyayÃæcakÃra // svÃhà diva ÃpyÃyasva // iti sa t­tÅyaæ babhÆva // svÃhÃntarik«Ãd ÃpyÃyasva // iti sa dvibhÃgaæ babhÆva // svÃhà p­thivyà ÃpyÃyasva // iti sa pupÆre tad ­tenaivaibhyo lokebhyo dhruva ÃpyÃyayitavyo dvÃdaÓe stotre 'vanayati // dvÃdaÓa mÃsÃ÷ saævatsara÷ saævatsaro yaj¤o yaj¤a÷ prajÃpati÷ prÃjÃpatya÷ puru«o yÃvÃn eva puru«as tasminn Ãyur dadhÃti yat stÆyamÃne 'vanayed garbhÃ÷ prapÃdukÃ÷ syur ya¤ ÓasyamÃne yuvÃna÷ pramÅyeran ya¤ Óaste bahi÷ prÃïÃn dadhyÃt sak­¤ ÓastÃyÃæ madhyato 'vanÅyo madhyato và etat prajÃnÃm Ãyur dadhÃti // svayaæbhÆr asi Óre«Âho raÓmi÷ priyo devÃnÃæ saæsadanÅya÷ // taæ tvà subhava devà abhisaæviÓantu // Ãyurdhà asi dhruvÃyur me dhehi // ity Ãyur evÃsmin dadhÃti // varcodhà asi dhruva varco me dhehi // iti varca evÃsmin dadhÃti // i«o 'si tve«o 'si n­mïo 'si vrato 'si dak«o 'si tasya ta i«asya tve«asya n­mïasya vratasya dak«asya bhak«Åya svasya cÃraïasya ca ÓÆdrasya cÃryasya ca yathà tvaæ sÆryÃsi viÓvadarÓata evam ahaæ viÓvadarÓato bhÆyÃsam // iti viÓvadarÓato ha bhavaty asau và Ãditya÷ svayaæbhÆ÷ Óre«Âho raÓmir yathai«a svayam abhavad evaæ svayaæ bhavati ya evaæ veda //MS_4,6.6// athaita ­tugrahÃ÷ saævatsarasya và ete vidh­tyai g­hyante dvÃdaÓa mÃsÃ÷ saævatsaras tasmÃd dvÃdaÓa ­tugrahà madhuÓ ca mÃdhavaÓ ca vÃsantikà ­tÆ asannà hÆyante 'sannà hÅma ­tavo nÃnyo'nyam abhiprapadyate yad anyo'nyam abhiprapadyeta ­tà ­tur abhÅyÃd atha yad anyo'nya÷ prapadyate tasmÃd idam ­tà ­tur anunihitÃ÷ pariplavanta ubhayatomukham ­tupÃtram ubhayatomukhà hÅma ­tavo na vai tad vidma yata ­tÆnÃæ mukhaæ saha prathamaæ g­hïÃte sahottamaæ saha yujyete saha vimucyete caturdaÓa và etat kuruto 'ti và etad recayato 'sti mÃsas trayodaÓas tam evaitenÃptvÃvarunddha ­tubhyo vai prajÃ÷ prajÃyante yat «a¬ ­tunà catur ­tubhir ­tubhyo vÃvÃsmà etac catu«pada÷ paÓÆn prajanayato 'tha yac catur ­tubhir dvir ­tunartubhyo vÃvÃsmà etad dvipada÷ paÓÆn prajanayato yad dvir ­tunà dvau hÅmà ­tÆ atha yad dve ­tupÃtre dvaudvau hÅma ­tavo nÃnuyajati vaiÓvÃnaro va«aÂkÃro yad anuyajed vaiÓvÃnaram ­tu«v anvavas­jed andho và idam ÃsÅd avyÃv­ttam ahar ÃsÅn na rÃtris tad devà ­tugrahair vyÃvartayan yad ­tugrahà g­hyante 'horÃtrayor vyÃv­ttyai saævatsaro vai svargo lokas tasya và eta Ãkramà yad ­tugrahà yad ­tugrahà g­hyante svargasya lokasyÃkrÃntyai //MS_4,6.7// \\ \\ \\ Ãdityà và ita uttamÃ÷ svargaæ lokam Ãyaæs te và ita÷ pratisaæhitÃ÷ purastÃd evÃnyat sarvaæ saævatsaro vai svargo loka÷ saævatsaram etau kalpayituæ plÃyete yad adhvaryÆ yad aindrÃgnam ­tupÃtreïa g­hïÃti saævatsaraæ và etad anvÃrabhate svargÃya lokÃyÃtho jyotir upari«ÂÃd dadhÃti svargasya lokasya sama«Âyay asau và Ãditya÷ Óukra÷ puru«o vaiÓvadevo ya¤ ÓukrapÃtreïa vaiÓvadevaæ g­hïÃti tasmÃt puru«a evÃmuæ pratyak sarve 'nye nya¤ca÷ paÓavo devÃÓ ca và asurÃÓ cÃspardhanta te devÃ÷ prÃta÷savane vaiÓvadeve yaj¤aæ saæsthÃpyam apaÓyaæs taæ prÃta÷savane samasthÃpayan yad vaiÓvadeva÷ prÃta÷savane g­hyate prÃta÷savane và etad vaiÓvadeve yaj¤aæ saæsthÃpayati tena saæsthitenÃri«Âena bhÆtena pracaranti devà vai sarve prÃta÷savanam abhyÃyachan nottarÃbhyÃæ savanÃbhyÃm ati«Âhanta yad vaiÓvadeva÷ prÃta÷savane hÆyate prÃta÷savane và etad vaiÓvadeve devatÃs tarpayanti tÃs t­ptà uttare savane abhis­jyamÃnà yanti vajro vai marutvatÅyà vajra eva prathamo 'pagÆrtir dvitÅya÷ st­tir uttamo vajro vai dhanur dhanur eva prathama÷ pratihitir dvitÅyo vis­«Âas t­tÅyaÓ cakriyau và ete yaj¤asya yan marutvatÅyà ak«o madhyama÷ pak«asÅ abhito marudbhir vai vÅryeïendro v­tram ahan na ­te marudbhyo 'Óaknod vÅryaæ kartuæ yan marutvatÅyo graho g­hyate marutvatÅyaæ Óasyate tena mÃdhyaædinaæ savanaæ vÅryavat kathaæ savanÃny ­tumanti vettheti p­ched ­tugrahai÷ prÃta÷savanam ­tuman marutvatÅyair mÃdhyaædinaæ savanaæ sÃvitreïa t­tÅyasavanaæ marutvatÅyayo÷ sannayor dak«iïà dÅyante sve và etad yonau dak«iïà dÅyante paridhayo và ete yaj¤asya yan marutvatÅyÃs tasmÃn marutvatÅyÃn dak«iïà nÃtidÅyante yad atidadyÃd yathà bahi«paridhi skannam evaæ syÃd yadi kÃmayeta vi¬ ojÅyasÅ syÃd abalÅya÷ k«atram iti yasyà marutvatÅya÷ pÆrvo 'rdha­cas tÃæ purorucaæ kuryÃd viÓaæ và etad ojÅyasÅm akar abalÅya÷ k«atraæ yadi kÃmayeta k«atram ojÅya÷ syÃd abalÅyasÅ vi¬ iti yasyà aindra÷ pÆrvo 'rdha­cas tÃæ purorucaæ kuryÃt k«atraæ và etad ojÅyo 'kar abalÅyasÅæ viÓaæ jÃmi và etad yaj¤e kriyate yan marutvatÅyo graho g­hyate marutvatÅyaæ Óasyate paÓavo vai maruto 'jÃmi paÓavas tena tad ajÃmy ­tupÃtram Ãlabhya pratig­hïÃty ­tavo vai maruta÷ saævatsara ­tava Ãyu÷ saævatsara Ãyu«i và etad adhvaryu÷ Órayate v­traæ và e«a hanti yo marutvatÅyÃn grahÃn g­hïÅte mÃhendre sarve kÃmÃ÷ sarvÃn và etat kÃmÃn Ãpnoti sarvÃn vyaÓnotÅndro vai v­tram ahan so 'nyÃn devÃn atyamanyata sa mahendro 'bhavat sa etam uddhÃram udaharata v­traæ hatvà tad uddhÃra evÃsyai«a bhÃga eva tasmÃd rÃjà saægrÃmaæ jitvodÃjam udajate ÓukrapÃtreïa mÃhendraæ g­hïÃti vadanti grÃvÃïo vadanty aulÆkhalà manthanty ÃÓiram indre và etad agrà Ãgate gho«am akurvatÃtho yajamÃna eva tejo dadhati //MS_4,6.8// \\ \\ @<[Page IV,92]>@ etad và e«ÃbhyanÆktà // a«Âau putrÃso aditer ye jÃtÃs tanvas pari / devaæ upa prait saptabhi÷ parà mÃrtÃï¬am Ãsyat // ity e«a vÃva sa upÃæÓusavano grÃvà tasya và e«a somapÅtho yad Ãdityaæ mek«ayanti // vivasvann Ãdityai«a te somapÅtha÷ // iti somapÅthenaivainaæ samardhayati vyÃno và upÃæÓusavana÷ prajà Ãdityo vyÃnaæ và etat prajÃsu dadhÃti paÓavo và Ãdityo yad dadhnà madhyata÷ ÓrÅïÃti madhyato và etat paÓÆnÃæ payo dadhÃty atha yat taptÃtaÇkyaæ tasmÃd Ãmà satÅ pakvaæ duhe yadi kÃmayeta var«et parjanyà iti // yà divyà v­«Âis tayà tvà ÓrÅïÃmi // iti dadhnopari«ÂÃd Ãdityaæ ÓrÅïÅyÃt paÓavo và Ãditya÷ paÓubhya e«o 'muto var«ati paÓÆn eva v­«ÂyÃbhijigharti yadi kÃmayeta garbhÃ÷ ÓrÅvyeyur ity udg­hyÃdityam avek«eta garbhà ha Órevukà bhavanti ÓukravatÅ vai pÆrve savane aÓukraæ t­tÅyaæ savanaæ yad dvidevatyÃnÃæ saæsravÃn avanayaty ÃgrÃyaïam abhipraskandayati tena t­tÅyasavanaæ Óukravad devà asurÃn hatvà m­tyor abibhayus te nÃthai«iïo nya¤canai«iïa età devatà bhÆyi«ÂhÃ÷ prÃviÓan yad dvidevatyÃæs tasmÃd dvidevatyebhya Ãdityo nirg­hyate b­hatÅbhyÃæ g­hïÃti paÓavo vai b­hatÅ÷ prajà Ãditya etÃvÃæl loko yÃvad uddhataæ yat saæprasÃrayitvà g­hïÃti lokaæ và etad annÃdyaæ yajamÃno bhrÃt­vyasya v­Çkte 'tho imà eva prajà annÃdyÃyÃvarunddhe yady asya bhrÃt­vyo yajeta bahirvedi ti«Âhet tathà hainaæ nÃvarunddhe paÓavo và Ãdityo 'gnÅ rudro 'gner etÃs tanvo yad dhi«ïyà yat saæprasÃrayitvà g­hïÃti rudrÃd và etat paÓÆn antardadhÃty apidhÃyopa ni«krÃmati paÓÆnÃæ gopÅthÃyÃdityo vai dvidevatyÃnÃm anuyÃjas tasmÃt tÃn nÃnuyajati dvidevatyà và Ãdityasya prayÃjÃs tasmÃt tÃn nÃnuyajati paÓavo và Ãdityo 'gnÅ rudro brÃhmaïa upadra«Âà yad Åk«amÃïo juhuyÃt pradhÅyamÃnÃnÃm e«Ãm upadra«Âà syÃd anyatrek«amÃïena hotavyam anupadra«Âai«Ãæ bhavati //MS_4,6.9// \<ÓukravatÅ : FN emended. Ed.: ÓukravatÅr>\ \\ \\ gÃyatro vai devÃnÃæ savità gÃyatryà e«a loke somo g­hyate yad Ãgrayaïas tasmÃd ÃgrÃyaïÃt sÃvitro nirg­hyate so 'da à t­tÅyÃt savanÃt pariÓaye kriyamÃïasyakriyamÃïasya prasavÃyÃntarik«aæ và antaryÃmo 'ntarik«am imÃ÷ prajà yad antaryÃmapÃtreïa sÃvitraæ g­hïÃti savità và etat prajÃ÷ prasuvati prajananÃyÃsanno hÆyate 'sannà hÅmÃ÷ prajà nelayanti nÃnuyajati yad anuyajet s­«Âiæ prajÃnÃæ vichindyÃd atho samÃnapÃtrau hy etau somau g­hyete tasmÃn nÃnuyajati devà vai t­tÅyasavanam udyamaæ nÃÓaknuvan prÃta÷savane tarhi savitÃsÅt taæ devÃs t­tÅyasavanam abhiparyauhaæs tena t­tÅyasavanam udayachanta yat sÃvitras t­tÅyasavane g­hyate savit­prasÆtà và etat t­tÅyaæ savanam udyachante sÃvitrasya saæsrave vaiÓvadevam abhig­hïÃti vaiÓvadevÅr imÃ÷ prajÃ÷ savit­prasÆtÃ÷ khalu vai prajÃ÷ prajÃyante mano vai savità vaiÓvadevÅr imÃ÷ prajÃ÷ sarvÃsu và etat prajÃsu mano dadhÃty ÃÓÅrmata÷ savanasya g­hïÃti vaiÓvadevatvÃya suÓarmÃsi suprati«ÂhÃna iti yat svit soma÷ some pratiti«Âhati b­haduk«e namà iti yad b­had iti tena devebhyo yan namà iti tena pit­bhya ukthabhÃjo vai pitaro 'stomabhÃja ukthÃyai«a g­hyate na stotrÃya yatra g­hyate ta¤ Óasyate sva Ãyatatne //MS_4,7.1// \\ \\ gh­tasya yajaty e«a vai prathamo dhi«ïyÃnÃæ yad ÃhavanÅyas taæ và etad agre vyÃghÃrayaty ÃgnÃvai«ïavyà vyÃghÃrayati parÃÇ và etarhi yaj¤o 'gni÷ sarvà devatà vi«ïur yaj¤o devatÃÓ caiva yaj¤aæ cÃlabdha ghnanti và etat somaæ yad abhi«uïvanti yat saumya÷ somaæ và etat saæbhÃvayanti somam ÃpÃyayanty avadhi«ur và etat somaæ yad abhyasu«uvur anustaraïÅ và e«Ã somasya yat saumya÷ pitãïÃm anustaraïÅ tasmÃt pit­matyà yajati dak«iïà ti«Âhan juhoti dak«iïà hi pitãïÃm upasadÃæ và ete 'nuyÃjà ÃgnÃvai«ïavyà gh­tasya yajati saumyà somasya yà evÃda upasatsu devatà ayÃk«Åt tà etad amutra và e«a bhÆtÃya kriyate yad và etasya vyÃrdhi yat prÃmÃyi tad asyÃmuæ lokaæ gachaty atha pÆta evo¤Ói«yate pavitraæ vai saumyo yajamÃnam evaitena punÃti sÃmadevatyo vai soma÷ somasya khalu vai saumya÷ sÃmne và etad dhriyate // satrà ta etad yad u ta iha // iti paripaÓyati yo 'gatÃsu÷ sa paripaÓyati yo gatÃsur na sa paripaÓyati yadi na paripaÓyed atha vadet // yan me mano yamaæ gataæ yad và me aparÃgatam / rÃj¤Ã somena tad vayam asmÃsu dhÃrayÃmasi // h­disp­k kratusp­g varcodhà asi varco me dhehi // iti ÃÓi«am evÃÓÃste //MS_4,7.2// athaite 'tigrÃhyà devà vai somam ag­hïatÃtha và etÃn indro 'g­hïÅta so 'ven na và aham imÃn ­te brahmaïa÷ savi«yÃmÅti sa brahmopÃdhÃvat tÃn brahmaïÃsaghnod brahma vai gÃyatrÅ tasmÃd gÃyatrÅbhir g­hyante yad evÃda÷ param annÃdyam anavaruddhaæ tasyaite 'varuddhyai g­hyante ye và amÅ vairÃjasya stobhà atiriktÃs tair ete sÃmanvanta÷ sarve và eta aindrà ya aindra aindra÷ so 'sà Ãditya indra÷ samÃnam agniÓ cÃsau cÃdityo virÃjo vai teja Ãgneya÷ ÓakvarÅïÃm aindro revatÅnÃæ sauryo yatra p­«ÂhÃni yujyeraæs tad etÃn juhuyÃt sÃmnÃæ satejastvÃya saæ và etad yaj¤a÷ paÓcÃt stotreïa ca Óastreïa cÃdhÅyate yad atigrÃhyÃ÷ pratyuttabdhyai cakriyau và ete yaj¤asya yat p­«ÂhÃny upastambhanam atigrÃhyÃs tasmÃt prÃta÷savane g­hyÃ÷ pratyuttabdhyai yad Ãgneyas tejas tenÃvarunddhe yad aindra indriyaæ tena yat sauryo rucaæ tena triv­d vÃvÃsmà etat sam­ddhaæ brahmavarcasaæ dadhÃti tejo và agnir indriyam indro brahmavarcasam asà Ãdityas tejasà ca vÃvÃsmà etad brahmavarcasena cobhayata indriyaæ parig­hïÃti // agneÓ ca tvà brahmaïaÓ ca tejasà juhomi tejodÃæ tejo mà mà hÃsÅn mÃhaæ tejo hÃsi«aæ svÃhendrasya ca tvà k«atrasya caujasà juhomy ojodÃm ojo mà mà hÃsÅn mÃham ojo hÃsi«aæ svÃhà sÆryasya ca tvau«adhÅnÃæ ca varcasà juhomi varcodÃæ varco mà mà hÃsÅn mÃhaæ varco hÃsi«aæ svÃhÃgna Ãyu÷kÃrÃyu«mÃæs tvaæ tejasvÃn deve«v edhy Ãyu«mantaæ mÃæ tejasvantaæ manu«ye«u kurv indraujaskÃraujasvÃæs tvaæ sahasvÃn deve«v edhy ojasvantaæ mÃæ sahasvantaæ manu«ye«u kuru sÆrya bhrÃjaskÃra bhrÃjasvÃæs tvaæ varcasvÃn deve«v edhi bhrÃjasvantaæ mÃæ varcasvantaæ manu«ye«u kuru // ete homà bhak«aækÃraÓ ca bhavanty ete«Ãæ vai vÅryeïa bambaviÓvavayasà imÃæl lokÃn arvÃcaÓ ca parÃcaÓ ca prÃjÃnÅtÃæ saæ ha và asmà ime lokà arväcaÓ ca paräcaÓ ca bhÃnti ya evaæ veda supraj¤Ãnà và ita itthaæ lokà amutas tvà arväco du÷praj¤Ãnà e«a ha tv evÃmuto 'rvÃca imÃæl lokÃn prajÃnÃnti yasyaite hÆyante //MS_4,7.3// @<[Page IV,97]>@ upÃæÓupÃtreïa pÃtnÅvataæ g­hïÃti prÃïo và upÃæÓu÷ prÃïena và etat prayanti prÃïenodyanty atho prÃïÃnÃæ pratipraj¤Ãtyay atho yat prathamaæ pÃtraæ yujyate tad uttamaæ vimucyate prÃïÃnÃæ gopÅthÃya hotà và adya prÃtar upÃæÓum ayajad yad etaæ hotà va«aÂkuryÃd yat puro 'kas tat paÓcÃt pariharet pramÃyuka÷ syÃt tasmÃd etam agnÅd va«aÂkaroti puro hy agnÅt prÃïo và upÃæÓu÷ prÃïÃd adhi prajÃ÷ prajÃyante yad upÃæÓupÃtreïa pÃtnÅvataæ g­hïÃti prajananÃyÃsanno hÆyate 'sannà hi prajÃ÷ prajÃyante nÃnuyajati yad anuyajet prajananam apihanyÃd atho samÃnapÃtrau hy etau somau g­hyete tasmÃn nÃnuyajati mithunaæ vai gh­taæ ca somaÓ ca yat pÃtnÅvataæ gh­tena ÓrÅïÃti mithunatvÃya b­haspatisutasya tà iti brahma vai b­haspatir brahmaïo vai yone÷ prajÃpati÷ prajà as­jata brahmaïo và etad yoner yajamÃna÷ prajÃyata inda indriyÃvatà itÅndriyaæ hi garbho 'gnÃ3i patnÅvÃ3n iti mithunaæ và agnÅc ca patnÅÓ ca sajÆs tva«Ârà somaæ pibeti tva«Âà hi rÆpÃïi vikaroti gh­taæ vai devà vajraæ k­tvà somam aghnann abhi khalu và etaæ ghÃrayanti yat pÃtnÅvataæ gh­tena ÓrÅïÃtÅndriyeïa và etat patnÅ vyardhayati tasmÃn nirindriyà strÅ pumÃn indriyavÃæs tasmÃt pumÃæsa÷ sabhÃæ yanti na striyo yad itarÃnt somä ÓrÅïÅyur na pÃtnÅvataæ striya÷ sabhÃm Åyur na pumÃæsa indro vai v­tram ahaæs tasya yan mÆrdhÃnam udarujat sa droïakalaÓo 'bhavat tato ya÷ soma÷ samasravat sa hÃriyojanas tasmÃd etaæ droïakalaÓena juhoti yonir hy asyai«a indro v­traæ hatvà tasya yat klomno h­dayÃt somaæ samasi¤cat sa hÃriyojano 'bhavat sa indro 'manyata yad imam asuryaæ somaæ ho«yÃmi tad anv asurà Ãbhavi«yanti yan na ho«yÃmi tad anv Ãbhavi«yantÅti taæ saæsthite prah­te«u paridhi«v ajuhod yat saæsthite prah­te«u paridhi«u juhoti tat svid ubhayam akar juhoty aha saæsthite juhoty atirikto và e«a ­tvijÃæ ya unnetà tasmÃd etaæ na v­ïate na va«aÂkaroty aty e«a somo 'reci sa và unnetÃram evÃbhyatiricyate 'dhvaryur vai pÆrvÃnt somÃn juhoti yad etam adhvaryur juhuyÃd ÃhutÅ÷ saæs­jet samadaæ kuryÃt tasmÃd etam unnetà juhoti prajÃpatir và etam amanyata somaæ ho«yaæs tam agnir abravÅn na mayi tvam etam asuryaæ somaæ ho«yasy aÓ­tam advatÅyaæ dvitÅyam astv iti yad dhÃnÃbhi÷ ÓrÅïÃti Ó­tatvÃyÃtho dvitÅyatvÃyÃthaità dhÃnà yatra và ado devebhya÷ kÃmadughÃ÷ kÃmam aduhra tad età api duduhre tat pu«Âim evaitÃbhir avarunddhe prajÃpatir và ÃgrÃyaïo yad e«o 'tiricyate tasmÃd ayam atirikto 'parimita imÃ÷ prajà abhipavata ­ksÃme và indrasya harÅ tayo÷ paridhaya ÃdhÃnaæ nirÃdhÃnÃya khalu và aÓvÃya ghÃsam apidadhÃti yat saæsthite prah­te«u paridhi«v ajuhod yat saæsthite prah­te«u paridhi«u juhoti nirÃdhÃnÃbhyÃm evÃbhyÃæ ghÃsam apidadhÃti paÓavo vai dhÃnà yat saækhÃdet paÓÆn hiæsyÃd yan na saækhÃded ayatÃ÷ syu÷ saæd­Óya rayyai tvà po«Ãya tvety upavapati tat svid ubhayam aka÷ paÓÆnÃæ yatyai bhu¤janta enaæ paÓavà upati«Âhante //MS_4,7.4// \<Ãbhavi«yantÅti : FN Correcturen und Conjecturen zu dem ganzen Werk.>\ \\ \\ yaj¤ena vai devÃ÷ svargaæ lokam Ãyaæs te 'manyantÃnena vai no 'nye lokam anvÃrok«yantÅti te chandÃæsy apaÓyaæs tÃni vyatya«ajan svargasya lokasyÃnanukÓÃtyai yac chandÃæsi vyati«ajati lokaæ và etac chandÃæsi yajamÃno bhrÃt­vyasya mohayati svargasya lokasyÃnanukÓÃtyai deve«u và anyÃni chandÃæsy Ãsann asure«v anyÃni kanÅyÃæsi deve«v Ãsan jyÃyÃæsy asure«u te devÃ÷ kanÅyobhiÓ chandobhir jyÃyÃæsi chandÃæsy asurÃïÃm av­¤jata yat kanÅyobhiÓ chandobhir jyÃyÃæsi chandÃæsi viÓaæsati lokaæ và etac chandÃæsi yajamÃno bhrÃt­vyasya v­Çkte lokam enam achandaskam akar anu«Âubhaæ sarvÃïi chandÃæsy abhisaæÓaæsati vÃg và anu«Âub Ãnu«Âubha÷ puru«as tasmÃt puru«a÷ sarvà vÃco vadati paÓavo vai chandÃæsi vÃg anu«Âub Ãnu«Âubha÷ puru«o yat sarvÃïi chandÃæsi saæÓasyÃnu«Âubham uttamÃæ Óaæsati tasmÃt puru«a upari«ÂÃd avÃca÷ paÓÆn atti sarvÃïi chandÃæsi saæÓaæsati pajÃpatir vai chandÃæsi prajÃpatim evÃpnoti «a¬ ak«arÃïi stotrÃd atiricyante «a¬ và ­tava ­tu«v eva pratiti«Âhati tataÓ catvÃri Óastraæ punar upÃvartante catu«padas tena paÓÆn avarunddhe 'tha dve evÃtiricyete dve virÃjam ati satyaæ cÃn­taæ ca virÃjam evÃpnoti //MS_4,7.5// \\ prajÃpatir vai devebhyo yaj¤Ãn vyakalpayat so 'manyatÃtmÃnam antar agÃm iti te«Ãæ và indriyÃïi vÅryÃïi puna÷ samab­hat sa «o¬aÓy abhavad atha vai tarhÅndro devÃnÃm ÃsÅd avamatama÷ Óithiratamas tasmai và etaæ «o¬aÓinaæ prÃyachat tenendro 'bhavat tato devà abhavan parÃsurÃs tad ya evaæ vidvÃn etaæ «o¬aÓinaæ g­hïÅte bhavaty Ãtmanà parÃsya bhrÃt­vyo bhavati prajÃpatir vai devebhyas tanÆr vyakalpayat tÃsÃæ yà harivaty ÃsÅt tÃm Ãtmann aÓiæ«at preïà yad dharivatÅ purorug grahasya bhavati yaivÃsya harivatÅ priyà tanÆs tÃm Ãpnoti na «o¬asÅ nÃma yaj¤o 'stÅty Ãhur atha kasmÃt «o¬aÓÅti yat stotreïa ca Óastreïa ca saæpadyate tasmÃt «o¬aÓÅ yaj¤ena vai devÃ÷ svargaæ lokam Ãyan sa e«Ãæ na prÃbhavat tasmin và etaæ «o¬aÓinaæ pratyagrathnaæs tenÃmuæ lokaæ vyÃpnuvaæs tad amu«ya vÃva lokasya vyÃptyai «o¬aÓÅ g­hyate 'mu«ya lokasya sama«Âyay agni«Âome rÃjanyasya g­hïÅyÃd aÓÃnta enaæ vajro bhÆtyà inddhe 'tirÃtre brÃhmaïasya vajro vai «o¬aÓÅÓvaro 'ÓÃnto yajamÃnaæ hiæsito rÃtrir eva vajraæ Óamayati prÃta÷savane g­hyas tejo vai prÃta÷savanaæ tejasa eva vajraæ nirmimÅte mÃdhyaædine savane g­hya ojo vai mÃdhyaædinaæ savanam ojasa eva vajraæ nirmimÅte t­tÅyasavane g­hya÷ paÓavo vai t­tÅyasavanaæ paÓubhya eva vajraæ nirmimÅte yat prÃta÷savane g­hïÅyÃd vajrà uttare savane abhyatiricyeta yan mÃdhyaædine savane madhyato vajro nihanyÃt t­tÅyasavane g­hyas tat sarve«u savane«u g­hïÃti na pÆrve savane Ãrtiæ nÅta÷ pa¤cadaÓa÷ kÃryo vajro vai pa¤cadaÓo vajram evÃsmà ÃdhÃt tena vijitiæ bhÆtiæ gachati «o¬aÓÅ kÃryo yajamÃno vai pa¤cadaso vajra÷ «o¬asÅ vajram evÃsmà ÃdhÃt sa enaæ bhÆtyai Óremïa inddhe saptadaÓa÷ kÃrya÷ prajÃpatir vai saptadaÓa÷ prÃjÃpatya÷ «o¬aÓÅ sva evainaæ yonau dadhÃty ekaviæÓa÷ kÃrya ekaviæÓatidhÃmnÅ và anu«Âub Ãnu«Âubha÷ «o¬aÓy etad và asyÃyatanatamaæ tasmÃd ekaviæÓa÷ kÃryo madhyame 'haæs trirÃtrasya g­hyo madhyamaæ và ahas trirÃtrasya Óithiram ahno dra¬himne 'ÓithiratvÃya caturthe 'haæÓ catÆrÃtrasya g­hyaÓ caturthaæ và ahaÓ catÆrÃtrasya Óithiram ahno dra¬himne 'ÓithiratvÃya caturthecaturthe 'hann ahÅnasya g­hyaÓ caturthaæcaturthaæ và ahar ahÅnasya Óithiram ahno dra¬himne 'ÓithiratvÃya na dvirÃtre 'vakalpate dve và ete chandasÅ gÃyatraæ ca trai«Âubhaæ cÃchandaskam anÃyatanaæ g­hïÅte 'nÃyatano yajamÃno bhavaty uttare 'han dvirÃtrasya g­hyo rÃtrim evÃyatanam abhyatiricyate //MS_4,7.6// \\ athai«o 'dÃbhyo devÃÓ ca và asurÃÓ cÃspardhanta te devà etam apaÓyaæs tam ag­hïata tÃn asurà nÃdabhnuvaæs tad adÃbhyasyÃdÃbhyatvaæ nainaæ bhrÃt­vyo dabhnoti ya etaæ g­hïÅte ghnanti và etat somaæ yad abhi«uïvanty e«Ã vai somasyÃtimok«iïÅ tanÆr yÃn etÃn aæÓÆn prav­hanty evaæ và etaæ lokaæ yajamÃno 'nvatimucyate vi và etad yaj¤aÓ chidyate yat savanÃni saæti«Âhante yad etÃn aæÓÆn punar apyasyati yaj¤asya saætatyà avichedÃya v­«Âyai và e«a g­hyate marunnÃmÃni hi var«ati parjanyo yatrai«a g­hyate 'gni÷ prÃta÷savanÃt pÃtv asmÃn iti savanÃni và etena devà asurÃïÃm av­¤jata savanÃny evaitena yajamÃno bhrÃt­vyasya v­Çkte 'gnaye tvà prav­hÃmi gÃyatreïa chandaseti chandÃæsi ca và etena devatÃÓ ca devà asurÃïÃm av­¤jata chandÃæsi caivaitena devatÃÓ ca yajamÃno bhrÃt­vyasya v­Çkte catur ÃdhÆnoti diÓo và etena devà asurÃïÃm av­¤jata diÓa evaitena yajamÃno bhrÃt­vyasya v­Çkte jÅvagraho và e«a somasyÃhutasya hy anabhi«utasya g­hyate yaju«Ã ca và Ãhutyà ca yaj¤a÷ saætato yad yajur vadann Ãhutiæ juhoti yaju«Ã caivÃhutyà ca yaj¤aæ saætanoti devà vai somam ag­hïata sa prajÃpatir aved yo và iha prathama÷ somaæ grahÅ«yate sa idaæ bhavi«yatÅti sa etam ag­hïÅta so 'bhavad yo bhÆtikÃma÷ syÃt sa etaæ g­hïÅte bhavati yadi Óaknoti grahÅtum ubhau bhavato yadi na Óaknoti grahÅtum ubhau na bhavata÷ parÃcÅnena prÃïatà grahÅtavya÷ parÃÇ hi sa prÃïai÷ Óriyo 'ntam agachad apÃnatà grahÅtavyo 'pÃnaæ hi sa tam ag­hïÅta prÃïyÃpÃnyÃvyavÃnatà grahÅtavyo 'vyavÃnaæ hi sa tam ag­hïÅta yad vyavÃnet prÃïÃn vichindyÃd yadi vyavÃned dhiraïyenÃpidadhyÃd am­taæ vai hiraïyam am­tenaiva prÃïÃnt saædadhÃti sak­d abhi«uïoti sak­d g­hïÃty eko vai prajÃpati÷ prajÃpatim evÃpnoti catu÷sraktinà grahÅtavyaÓ catu÷sraktinà và etaæ prajÃpatir ag­hïÅta sa sarvÃsu dik«v Ãrdhnot sa sarvÃsu dik«v ­dhnoti ya evaæ vidvÃn etaæ catu÷sraktinà g­hïÅte 'po vai somasya rasa÷ pravi«Âa÷ somam apÃæ raso yathà và idaæ gÃvau saæjagmÃne anyÃnyÃæ hata evaæ và etau saæjagmÃnà anyo 'nyasyendriyaæ vÅryaæ vinirhatas tayor và e«a raso yad dadhi yad dadhnà juhoti svenaivainau rasena Óamayati //MS_4,7.7// k­«ïaÓÅr«Ãgneyo me«Å sÃrasvatÅ babhru÷ saumya÷ ÓyÃma÷ pau«ïa÷ Óitip­«Âho bÃrhaspatya÷ piÓaÇgo vaiÓvadevo v­«ïir aindra÷ kalmëo mÃruta÷ saæhita aindrÃgno 'dhorÃma÷ sÃvitra÷ petvo vÃruïa÷ prajÃpati÷ prajÃ÷ s­«Âvà riricÃno 'manyata sa etÃm ekÃdaÓinÅm apaÓyat tayÃtmÃnam ÃprÅïÅta yaj¤o vai prajÃpatis tad ya evaæ vidvÃn etÃm ekÃdaÓinÅæ vibadhnÅte yad evÃsyÃtmana Ænaæ tad ÃprÅïÅte prajÃpati÷ prajÃ÷ s­«Âvà riricÃno 'manyata sa etÃnÅndriyÃïi vÅryÃïy apaÓyat tÃni dvandvam ÃtmÃnam abhisamabadhnÅtÃtmÃgneyo vÃk sarasvatÅndriyaæ somo vÃcaæ caivendriyaæ cÃtmÃnam abhisamabadhnÅta pu«Âi÷ pau«ïo brahma b­haspati÷ pu«Âiæ caiva brahma cÃtmÃnam abhisamabadhnÅta balaæ viÓve devà vÅryam indro balaæ caiva vÅryaæ cÃtmÃnam abhisamabadhnÅtaujo maruta÷ saha indrÃgnÅ ojaÓ caiva sahasaÓ cÃtmÃnam abhisamabadhnÅta prasavÃya sÃvitro nirvaruïatvÃya vÃruïa ÃgneyÃya sarvà upabadhyante 'gnir vai sarvà devatÃ÷ sarvÃbhya eva devatÃbhya upabadhyante mithunatvÃyaiva sÃrasvaty atha yat saumya÷ somo vai retodhà reto 'smin dadhÃty atha yat pau«ïa÷ prajananaæ vai pÆ«Ã prajananÃya brahma b­haspatir vaiÓvadevÅr imÃ÷ prajà brahma và etat purastÃd ÃsÃæ prajÃnÃm atyauhÅd atho brahmaïa evemÃ÷ prajà anukÃ÷ karoti viï maruto viÓaæ và etat k«atrÃya niyunakty atho viÓam eva k«atrÃyÃnukÃæ karoty ojasà và etad viÓaæ k«atrÃya parig­hïÃty Ãlabdha Ãgneya Ãlabdha aindro 'thai«a aindrÃgna Ãlabhyate brahma caiva k«atraæ ca sayujà akar yad agniÓ cendraÓ ca bhÆyi«ÂhabhÃjau devatÃnÃæ tasmÃd brÃhmaïaÓ ca rÃjà ca bhÆyi«ÂhabhÃjau manu«yÃïÃæ prasavÃya sÃvitro nirvaruïatvÃya vÃruïa÷ samudro vai varuïo dak«iïà samudro yad vÃruïo dak«iïÃrdha Ãlabhyate yajamÃnasya nirvaruïatvÃyaitad và e«ÃbhyanÆktà // sudevo asi varuïa yasya te sapta sindhava÷ / anuk«aranti kÃkudaæ sÆrmyaæ su«irÃm iva // iti //MS_4,7.8// ye devÃnÃæ balapatayas tebhyo dak«iïÃrdha Ãlabhyante tasmÃt prajà dak«iïÃbhijayantÅr yanti yad Ãgneya÷ saumyo bÃrhaspatyas te sÃrdham Ãlabhyanta oja evaitat saædhÅyate yad ÃgneyaÓ ca bÃrhaspatyaÓ ca saumyam abhitas tejasà ca vÃvÃsmà etad brahmavarcasena cobhayata indriyaæ parig­hïÃty ekÃdaÓa và ete«Ãæ paÓÆnÃæ devatà me«Å sÃrasvatÅ devatÃnÃæ dvÃdaÓÅ yad e«Ãtiricyate tasmÃt striya÷ puæso 'tiricyante 'tha dve ekasya raÓane dve ekasya tasmÃt striyaæ jÃtÃæ parÃsyanti na pumÃæsam atha striya evÃtiricyante yaæ và amum indro v­trÃya vajraæ prÃharat sa tredhÃbhavad yad agraæ tejà ÃsÅt sa sphyo 'bhavad yan madhyaæ sa ratho yajjaghanaæ sa yÆpa÷ sphyena parilikhati rathÃk«eïa vimimÅte yÆpo bhavati vajra evai«a saæbhriyata etÃvatÅ và iyaæ p­thivÅ yÃvatÅ vedir vajra ekÃdaÓinÅ tiraÓcÅæ minoti vajreïa và etad imÃæ jayati dak«iïata unnatà metavyà devayajanasya rÆpam atho vajraæ và etad yajamÃno bhrÃt­vyÃyo¤Órayati trayo madhyata÷ samà metavyÃ÷ samatvÃya samaæ hi paÓavo 'nÆpati«Âhante paÓubhir evainaæ samya¤caæ dadhÃti yaæ kÃmayeta pit­loka ­dhnuyÃd iti tasyoparasaæmitÃæ minuyÃt pit­loka eva ­dhnoty atha yaæ kÃmayeta manu«yaloka ­dhnuyÃd iti tasya madhyasaæmitÃæ minuyÃn manu«yaloka eva ­dhnoty atha yaæ kÃmayeta devaloka ­dhnuyÃd iti tasya ca«ÃlasaæmitÃæ minuyÃd devaloka eva ­dhnoti tÃsÃæ và e«Ã sam­ddhatamà yà ca«Ãlasaæmità tasmÃc ca«Ãlasaæmità metavyà sam­ddhatvÃya yasya paÓcÃd upastha÷ purastÃn nirïataæ taæ minuyÃd yaæ kÃmayeta bhrÃt­vyÃya lokaæ kuryÃd yajamÃnaæ nirbÃdheteti bhrÃt­vyÃyaiva lokaæ karoti yajamÃnaæ nirbÃdhate 'tha yasya purastÃd upastha÷ paÓcÃn nirïataæ taæ minuyÃd yaæ kÃmayeta yajamÃnÃya lokaæ kuryÃd bhrÃt­vyaæ nirbÃdheteti yajamÃnÃyaiva lokaæ karoti bhrÃt­vyaæ nirbÃdhate sarve 'gni«ÂhÃ÷ kÃryà yà agni«Âhà aÓrayas tà agni«ÂhÃ÷ kÃryÃs tena sarve 'gni«Âhà atha yad agni«ÂhÃd adhi raÓanà vihriyante tena sarve 'gni«Âhà nÃnà và ete«Ãæ paÓavo nÃnà devatà atha ya e«a dvÃdaÓo yajamÃna evaitasya paÓur yad asmai paÓuæ na nirdiÓet tat pramÃyuko yajamÃna÷ syÃd yaæ dvi«yÃt taæ brÆyÃt // \\ asau te paÓu÷ // iti tam evÃsmai paÓuæ nirdiÓati pramÃyuko bhavati yady abhicaret // idam aham amum Ãmu«yÃyaïam amu«yÃ÷ putram indravajreïÃbhinidadhÃmi // ity abhinidadhyÃd indravajreïaivainam abhinidadhÃti pramÃyuko bhavaty atho dvÃdaÓasyaivai«a mÃso 'varuddhyai //MS_4,7.9// manor vai pÃtrÃïy Ãsaæs te«Ãæ samÃhanyamÃnÃnÃæ yÃvanto 'surà upÃÓ­ïvaæs tÃvantas tad ahar nÃbhavann atha và etau tarhy asurÃïÃæ brÃhmaïà ÃstÃæ t­«ÂÃvarutrÅ tà abruvaæÓ cikitsataæ nà iti tà abrÆtÃæ mano yajvà vai ÓraddhÃdevo 'sÅmÃni nau pÃtrÃïi dehÅti tÃni và ÃbhyÃm adadÃt tÃny agninà samak«ÃpayatÃæ tÃn jvÃlÃn ­«abha÷ samale taæ sà menir anvapadyata tasya ruvato yÃvanto 'surà upÃÓ­ïvaæs tÃvantas tad ahar nÃbhavaæs tà abrÆtÃæ mano yajvà vai ÓraddhÃdevo 'sy anena tva ­«abheïa yÃjayÃveti tena và enam ayÃjayatÃæ tasya Óroïim anavattÃæ suparïa udamathnÃt sà manÃyyà upastham Ãpadyata tÃæ sà menir anvapadyata tasyà vadantyà yÃvanto 'surà upÃÓ­ïvaæs tÃvantas tad ahar nÃbhavaæs tà abrÆtÃæ mano yajvà vai ÓraddhÃdevo 'sy anayà tvà patnyà yÃjayÃveti tÃæ prok«ya paryagniæ k­tvedhmÃbarhir achaitÃæ sa indro 'ved ime vai te asuramÃye manuæ patnyà vyardhayatà iti tam indro brÃhmaïo bruvÃïa upait so 'bravÅn mano yajvà vai ÓraddhÃdevo 'si yÃjayÃni tvà katamas tvam asi brÃhmaïa÷ // \\ kiæ brÃhmaïasya pitaraæ kim u p­chasi mÃtaram / Órutaæ ced asmin vedyaæ sa pità sa pitÃmaha÷ // kenety ÃbhyÃæ brÃhmaïÃbhyÃm itÅÓe 'haæ brÃhmaïayor itÅÓi«a hÅty abravÅd atithipatir vÃvÃtithÅnÃm Å«Âà iti sa dvitÅyÃæ vedim uddhantum upÃpadyata tà idhmÃbarhir bibhratà aitÃæ tà abrÆtÃæ kim idaæ karo«ÅtÅmaæ manuæ yÃjayi«yÃmÅti keneti yuvÃbhyÃm iti tà avittÃm indro vÃveti tau nyasyedhmÃbarhi÷ palÃyetÃæ tau yad adhÃvatÃæ parastÃd evendra÷ pratyaut // \\ tau v­ÓaÓ caivëaÓ cÃbhavatÃæ tad v­Óasya caivëasya ca janma sa manur indram abravÅt saæ me yaj¤aæ sthÃpaya mà me yaj¤o vik­«Âo bhÆd iti so 'bravÅd yatkÃma etÃm ÃlabdhÃ÷ sa te kÃma÷ sam­dhyatÃm athots­jeti tÃæ và udas­jat tad ­ddhyà eva pÃtnÅvatas tvëÂra÷ syÃt tvëÂrà hi paÓavo 'vÃcÅnaæ nÃbhyÃ÷ kÃryo 'vÃcÅnaæ hi nÃbhyÃ÷ striyà vÅryavad vyavavlinÃti và ekÃdaÓinÅ yaj¤aæ yat pÃtnÅvata÷ pratyuttabdhyai //MS_4,8.1// \\ amu«min vai loke yajamÃno bubhÆ«aty amu«ya khalu và ÃdityasyÃsau loko yat saurÅbhyÃæ juhoty amu«min và etal loke yajamÃno bhavati dvÃbhyÃæ juhoti dvipÃd yajamÃna÷ prati«Âhityai hiraïyam avadhÃya juhoti hiraïyajyoti«am evainaæ svargaæ lokaæ gamayati baddhena juhoti dak«iïÃnÃæ và e«o 'nvÃrambho dyÃæ gacha svar gachety uddharati svargasya lokasya sama«Âyai rÆpaæ vo rÆpeïÃbhyemÅti rÆpaæ hiraïyaæ rÆpaæ paÓavas tutho vo viÓvavedà vibhajatv ity e«a vai tutho viÓvavedà yad agnir e«a vai taæ veda yo dak«iïÅyo yo 'dak«iïÅya etat te agne rÃdha eti somacyutam ity agnÅdhe và etad dÅyate tat somaÓ cyÃvayati tan mitrasya pathà nayety e«a vai mitrasya panthà yad yaj¤a ÃgneyyÃgnÅdhre juhoty Ãgneyaæ hy ÃgnÅdhraæ vÃruïyà dvitÅyayà yady ano và ratho và dÅyate vÃruïaæ hi tad ­tasya pathà pretety e«a và ­tasya panthà yad yaj¤aÓ candradak«iïà iti candraæ hi dÅyate brÃhmaïam adya ­dhyÃsaæ pit­mantaæ pait­matyam ity e«a vai brÃhmaïa÷ pit­mÃn pait­matyo ya Ãr«eya÷ ÓuÓruvÃn sudhÃtudak«iïam iti sudhÃtv evÃsya yaj¤aæ dadhÃti vi sva÷ paÓya vy antarik«am ity ada eva prÃpya vadati yatasva sadasyair ity arÃtÅyanti và eta etasmai dadata ÅÓvarà brÃhmaïÃ÷ somapÃÓ cak«u«Ãpahantos tÃn eva Óamayaty asmadrÃtà madhumatÅr devatrà gachata pradÃtÃram ÃviÓateti tathà hainam amutrÃgachanti bahurmaryà yaj¤akuïapÅti ha smÃha yaj¤avacà rÃjastambÃyana÷ pra và ito manu«yà dak«iïÃÓ cyÃvayanti nÃmutra gachantÅti yad ÃhÃnavahÃyÃsmÃn devayÃnena pathà suk­tÃæ loke sÅdata tan na÷ saæsk­tam iti tathà hainam iha cÃmutra cÃgachanti //MS_4,8.2// \\ ghnanti và etat somaæ yad abhi«uïvanti yaj¤aæ và etad ghnanti yad dak«iïà dÅyante yaj¤aæ và etad dak«ayanti tad dak«iïÃnÃæ dak«iïÃtvaæ yat tad dak«ayanti svargo vai loko mÃdhyaædinaæ savanaæ yan mÃdhyaædine savane dak«iïà dÅyante svargasya lokasyÃkrÃntyai bahu deyaæ setuæ và etat kurute svargasya lokasya sama«Âyai hiraïyaæ haste bhavaty atha nayati satyaæ vai hiraïyaæ satyenaivainà nayaty agreïa gÃrhapatyaæ jaghanena sadas tà udÅcÅr uts­janty antarà cÃtvÃlaæ cÃgnÅdhraæ caitena và aÇgirasa÷ svargaæ lokam Ãyaæs tam evainÃ÷ panthÃm apinayati dvÃbhyÃæ gÃrhapatye juhotÅmÃæ tenÃkramata ÃgneyyÃgnÅdhre 'ntarik«aæ tenÃtha yad dak«iïà dÅyante svargaæ tena lokam agnÅdhe 'gre dadÃti yaj¤amukhaæ và agnÅd yaj¤amukham eva nÃpÃrì atho agnir vai sarvà devatà devatà evÃsya tayÃbhÅ«ÂÃ÷ prÅtà bhavanti brahmaïe dadÃti prÃjÃpatyo vai brahmà prajÃpatim eva tayà prÅïÃty ­tvigbhyo dadÃti hotrà eva tayà prÅïÃti yÃæ sadasyebhyo dadÃti somapÅthaæ tayà ni«krÅïÅte yÃm Ãr«eyÃya ÓuÓruvu«e dadÃti chandÃæsi tayà prÅïÃti na hi tasmÃd arhanti somapÅthaæ ni«krÅyaæ yÃm Ãr«eyÃya ÓuÓruvu«e dadÃti devaloke tayà ­dhnoti yÃm anÃr«eyÃya ÓuÓruvu«e manu«yaloke tayà yÃm apras­ptÃya dadÃti vanaspatayas tayà prathante yÃæ yÃcamÃnÃya dadÃti bhrÃt­vyaæ tayà jinvati yÃæ bhÅ«Ã k«atraæ tayà brahmÃtti yÃæ pratinudate sà vyÃghrÅ dak«iïà yat tÃæ puna÷ pratig­hïÅyÃd vyÃghry enaæ bhÆtà pravlinÅyÃd anyayà saha pratig­hyà tathà hainaæ na pravlinÃti yad ajaæ dadÃty Ãgneyo và ajo 'gner eva tena priyaæ dhÃmopaiti yad aviæ dadÃty Ãvyan tenÃpajayati yad gÃæ dadÃti vaiÓvadevÅ gaur viÓve«Ãæ devÃnÃæ tayà priyaæ dhÃmopaiti yad vÃso dadÃti sarvadevatyaæ vai vÃso devatà evÃsya tenÃbhÅ«ÂÃ÷ prÅtà bhavanti yat k­tÃnnaæ dadÃti mÃæsaæ tena ni«krÅïÅte yad ano và rathaæ và ÓarÅraæ tena yad dhiraïyaæ dadÃty Ãyus tena var«Åya÷ kurute yad aÓvaæ dadÃti prÃjÃpatyo và aÓva÷ prajÃpater eva tena priyaæ dhÃmopaity atho amu«yÃdityasya lokaæ jayaty antata÷ pratihartre deyaæ raudro vai pratihartà yan madhyata÷ pratihartre dadyÃn madhyato rudram anvavanayet tasmÃd antata÷ praihartre deyaæ svarbhÃnur và Ãsura÷ sÆryaæ tamasÃvidhyat tam atrir anvapaÓyad yad ÃtreyÃya hiraïyaæ dadÃti tama evÃpahate 'tho jyotir upari«ÂÃd dadhÃti svargasya lokasyÃnukÓÃtyai //MS_4,8.3// \<Ãvyan : FN Correcturen und Conjecturen zu dem ganzen Werk.>\ viÓvarÆpo và etat tvëÂro yaj¤asya vy­ddham amanyata yad ­ksÃme vyuhyete sa etÃny apaÓyad yaj¤asya ni«k­tyai yad evÃtra yaj¤asya vy­ddhaæ tasyaitÃni ni«k­tyai hÆyante «a¬ ­gmyÃïi bhavanti «a¬ và ­tava ­tu«v eva pratiti«Âhati trÅïi yajÆæ«i trÅïi vai savanÃni savanÃny evÃpnoti navaitÃni sami«ÂayajÆæ«i juhoti navabhir bahi«pavamÃne stuvate tan nava nava prÃïÃ÷ prÃïÃn evÃtman dhatta Ærdhvas ti«Âhan juhoty Ærdhvo hi ti«Âhan vÅryavattaro yaæ dvi«yÃt tasya tÆ«ïÅæ ti«Âhan juhuyÃt prÃïÃn asyÃntareti saætataæ juhoti prÃïÃnÃæ saætatyay avichindan juhoti prÃïÃnÃm avichedÃya yad vichindyÃt prÃïÃn vichindyÃd yaæ dvi«yÃt tasya vichindyÃt prÃïÃn asya vichinatti samÃnena vigrÃhaæ juhoti samÃnà hÅme prÃïà yaj¤asya và età ÃïÅ etau vai viÓvÃmitro yaj¤asyÃïÅ apaÓyat tad yaj¤asyaivaità ÃïÅ kriyete yato yaj¤a ÃdÅyate tat punar nidheyà iti ha smÃha bharadvÃjo yato và etad yaj¤a ÃdÅyate tat punar nidhÅyate //MS_4,8.4// @<[Page IV,112]>@ pa¤casavano vai yaj¤as trÅïi savanÃny avabh­tho 'nÆbandhyà savanÃnÃæ pa¤camÅ pÃÇkto yaj¤o yÃvÃn eva yaj¤as tam Ãlabdha yad vai yaj¤asyÃtiricyate tad varuïo g­hïÃty atiriktaæ và etad yaj¤asya yad ­jÅ«o 'dhi«avaïam adhi«avaïe tasmÃt tenÃvabh­tham abhyavayanty apo 'bhyavayanty Ãpo hi varuïa÷ sthÃvarà abhyavayanti tà hi sÃk«Ãd varuïo yad vahantÅr abhyaveyu÷ paÓÆn nirvaheyur atha yat sthÃvarà abhyavayanti paÓÆnÃm anirvÃhÃyÃpo vai varuïo vÃto varuïo yad uda¤co 'vabh­tham abhyaveyur abhÅpata÷ prajà varuïo g­hïÅyÃd atha yad dak«iïÃvabh­tham abhyavayanti yajamÃnasya nirvaruïatvÃyoruæ hi rÃjà varuïaÓ cakÃreti cÃtvÃlÃt prayanto vadanty e«a và aparipara÷ panthà arak«asyo yenÃsà Ãditya ety amu«ya và etad Ãdityasya patha iti Óataæ te rÃjan bhi«aja÷ sahasram ity apa÷ parÃd­Óya vadanty apo và etad bhÆ«anti pÆtÃbhir Ãbhi÷ pÆtÃÓ caranty ekakapÃlà bhavanti na vai puru«a÷ kapÃlair Ãpya ekadhaivainam Ãpnoty atho ekà và iyam asyÃm eva pratiti«Âhati t­ïaæ prÃsya juhoty agnimaty eva juhoty Ãyatanavaty andho 'dhvaryu÷ syÃd yad anÃyatane juhuyÃd apabarhi«a÷ prayÃjÃn yajati prajà vai barhi÷ prajà eva m­tyor uts­jaty ÃjyabhÃgau yajati yaj¤atÃyai varuïaæ yajati nirvaruïatÃyay agnÅvaruïau yajaty ubhayata evainaæ varuïÃn mu¤cati nÃnuyÃjÃn yajati na saæsthÃpayanty atiriktam iva hi tan manyante samudre te h­dayam apsv antar iti saha srucopamÃrayati yad evÃtra krÆraæ kriyate ta¤ Óamayaty avabh­tha nicuÇkuïety avabh­tha evÃsyai«a tato ya ­jÅ«a utplavate taæ bhak«ayanti somapÅtham iva hi tan manyante varuïo và ­jÅ«o yad bhak«ayed varuïam Ãtmany a¤jÅta tad Ãhur bhak«ayitavyam eva paÓavo và ­jÅ«a÷ paÓÆn evÃtmany aÇktà iti vic­tto varuïasya pÃÓà iti varuïapÃÓam eva vi«yati pratyasto varuïasya pÃÓà iti varuïapÃÓam eva pratyasyati namo varuïasya pÃÓÃyeti varuïapÃÓÃyaiva namo 'kar aÇgiraso và utti«Âhato rak«Ãæsy anÆdati«Âhaæs tÃn và etena b­haspatir anvavait tenaibhyo rak«Ãæsy apÃhan yad etenÃnvavaiti rak«asÃm apahatyai yad Ærdhvastobhaæ tena bÃrhaspatyam atha yat tristobhaæ trayo và ime lokà ebhyo và etal lokebhyo yaj¤Ãd rak«Ãæsy apahanti yad atichandasà sarvÃïi vai chandÃæsy atichandÃ÷ sarvair và etac chandobhir yaj¤Ãd rak«Ãæsy apahanti yad ÃgneyyÃgnir vai sarvà devatÃ÷ sarvÃbhir và etad devatÃbhir yaj¤Ãd rak«Ãæsy apahanty apo 'bhyavayanty Ãpo vai rak«oghnÅr apo rak«Ãæsi na taranti rak«asÃm apahatyay anapek«amÃïà Ãyanti varuïasyÃnanvavÃyÃya parogo«Âhaæ mÃrjayante parogo«Âham eva varuïaæ niravadayanta edho 'sy edhi«ÅmahÅti nirvaruïà eva bhÆtvaidhitum upayanti samid asi samedhi«ÅmahÅti samiddhyà eva //MS_4,8.5// ya÷ kÃmayeta sarvo me yaj¤a÷ syÃt sarasà iti sa etÃs tisro vaÓà Ãlabheta yaj¤asya sarvatvÃyÃtho sarasatvÃya vaiÓvadevÅæ madhyata Ãlabheta reto và etan madhyato dadhÃti madhyato hi reto 'niruktayà pracaranty anirukam iva hi reto yÃtayÃmaæ và etasya devatÃÓ ca brahma ca yad vaiÓvadevÅ ca bÃrhaspatyà ca vaÓe bhavato devatÃnÃæ ca brahmaïaÓ cÃyÃtayÃmatvÃya dugdhÃni và etasya chandÃæsi yÃtayÃmÃni bhavanti chandasy eva rasaæ dadhÃti bÃrhaspatyÃm antata Ãlabheta brahma vai b­haspatir brahmaïi và etad antato yaj¤asya yajamÃna÷ pratiti«Âhati yad vai yaj¤a÷ saæti«Âhate mitro 'sya svi«Âaæ yuvate varuïo duri«Âaæ yan maitrÃvaruïy anÆbandhyà bhavati mitreïa và etan mitrÃd yaj¤asya svi«Âaæ mu¤cati varuïena varuïÃd duri«Âam ubhayata enaæ muktvà yajamÃnÃya prayachati yathà vai lÃÇgalenorvarÃæ prabhindanty evam ukthÃmadÃni yaj¤aæ prabhindanti yathà matyam anvavÃsyaty evam e«Ã yaj¤asya yad du«Âutaæ yad du÷Óastaæ yad vilomaæ tad etayà kalpayati videvo và ÅjÃna÷ sadevo 'nÅjÃna à hy anÅjÃne devatÃ÷ Óaæsante yathà và anadvÃn vimukto 'pakrÃmaty evam ÅjÃnÃd devatà apakrÃmanti yad Ãgneya udavasÃnÅyo bhavaty agnir vai sarvà devatà devatà eva punar Ãlabhate '«ÂÃkapÃlo bhavati gÃyatro hy agnir gÃyatrachandÃ÷ pa¤cakapÃla÷ kÃrya÷ pÃÇkto yaj¤o yÃvÃn eva yaj¤as tam Ãlabdha yatra và ado 'gnau puru«aæ pramÅtam Ãdadhati tad enam abhi satyaæ sarvà enam anyà devatà jahaty agnir enaæ devatÃnÃæ na jahÃti //MS_4,8.6// pra và ­cà ha prayachati yaju«Ã gamayati graheïa stotrÃya và ­k ÓastrÃya yaju÷ saæbaddhe vai stotraæ ca Óastraæ ca saæbaddhe ­k ca yajuÓ coccair ­cà kriyata uccai÷ sÃmnopÃæÓu yaju«Ã te devà amanyantedaæ yaj¤asya Óithiram iti tat purorucam upÃdadhur aÓithiratvÃya devatà vai sarvà ÃÓaæsante grahe g­hyamÃïe mahyaæ g­hïÃti mahyaæ g­hïÃtÅti yat purorug devatÃnÃæ vyÃv­ttyai // jÅvà nÃma stha tà imaæ jÅvayata jÅvikà nÃma stha tà imaæ jÅvayata saæjÅvà nÃma stha tà imaæ saæjÅvayata // iti yavÃn ekaviæÓatiæ darbhapi¤jÆlÃni cÃvadhÃya paribrÆyÃd athÃbhimantrayeta // prÃïÃpÃnau ta upÃæÓvantaryÃmau pÃtÃæ vyÃnaæ ta upÃæÓusavana÷ pÃtu vÃcaæ ta aindravÃyava÷ pÃtu dak«akratu te maitrÃvaruïa÷ pÃtu Órotraæ ta ÃÓvina÷ pÃtu cak«u«Å te ÓukrÃmanthinau pÃtÃm ÃtmÃnaæ ta ÃgrÃyaïa÷ pÃtv aÇgÃni ta ukthya÷ pÃtv Ãyus te dhruva÷ pÃtu stanau ta ­tupÃtre pÃtÃæ mÆrdhÃnaæ te droïakalaÓa÷ pÃtu kuk«Å te kalaÓau pÃtÃæ pu«Âapate cak«u«e cak«u÷ smane smÃnaæ vÃce vÃcaæ prÃïÃya prÃïaæ punar dehy asmai svÃhà // iti juhuyÃd etad dha sma và Ãha vÃsi«Âha÷ sÃtyahavya÷ pÃtre«u và ahaæ tad brÃhmaïaæ veda yathà puru«a÷ sak­dÃh­tim Ãh­yate sak­t tv eva kuryÃn na tata÷ puro yat puna÷ kuryÃt pramÅyeta yady abhicared etad eva yajur uditvÃthÃbhimantrayeta // punar itarathà //MS_4,8.7// @<[Page IV,116]>@ punar anyÃni pÃtrÃïi prayujyante nÃnyÃni yÃni puna÷ prayujyante tÃny asmai lokÃya yÃni na puna÷ prayujyante tÃny amu«mai k«ayÃyÃthaitad ukthyapÃtraæ puna÷ prayujyata ÃraïyÃn và etat paÓÆn praty ÃraïyÃn evaitena paÓÆn dÃdhÃra yad etat puna÷ prayujyate tasmÃd etÃn paÓyata÷ parÅtya ghnanty athaitad ­tupÃtraæ puna÷ prayujyate 'Óvaæ và etat praty aÓvam evaitena dÃdhÃra yad etat puna÷ prayujyate tasmÃd etasyÃÓvasyevÃdhastä Óapho 'thaitad ÃdityapÃtraæ puna÷ prayujyate gÃæ và etat prati gÃm evaitena dÃdhÃra yad bhÆyi«ÂhÃbhir ­gbhir bhÆyi«Âha÷ somo g­hyate tasmÃd gaur hanyamÃnÃdyamÃnà paÓÆnÃæ bhÆyi«ÂhÃthaita¤ ÓukrapÃtraæ puna÷ prayujyate puru«aæ và etat prati puru«am evaitena dÃdhÃrÃsau và Ãditya÷ Óukro raÓmaya ­tavo 'ntaram ­tupÃtraæ ÓukrapÃtraæ puna÷ prayujyate 'ntare hy amu«mÃd ÃdityÃd raÓmayo 'thaitad upÃæÓupÃtraæ puna÷ prayujyate 'viæ và etat praty avim evaitena dÃdhÃrÃthaitad antaryÃmapÃtraæ puna÷ prayujyate 'jÃæ và etat praty ajÃm evaitena dÃdhÃra prajÃpatir và ÃgrÃyaïo yad e«a puna÷ prayujyate tasmÃt prajÃpati÷ prajà veda prajÃpater và etat pÃtraæ yad droïakalaÓo yad e«a puna÷ prayujyate tasmÃd ayaæ k«ayo 'sti sapta vai pÃtrÃïi puna÷ prayogam arhanti tÃni hi bandhumanti sapta chandÃæsi chandÃæsi vÃg yÃvaty eva vÃk tÃm Ãpnoti sapta chandÃæsi sapta hotrÃ÷ sapta grÃmyÃ÷ paÓavas tÃn evÃvarunddhe trÅïi vai pÃtrÃïi pratyak«abandhÆni parok«abandhv evÃnyat sarvaæ gÃyatry aindravÃyavas tri«Âup Óukro jagaty ÃgrÃyaïo 'chinnaæ srÃvayitavya÷ kÃmo hÃsya samardhuko bhavaty atho ajÅmÆtavar«Å parjanyo bhavati na camasam abhyupÃkuryÃd yac camasam abhyupÃkuryÃd garbham­ta÷ prajÃ÷ syur yenaivÃgre sarpanti tena puna÷ sarpeyur yad anyena sarpeyur garbhà ve«ÂukÃ÷ syur yÆpena và Ãhutaya÷ svargaæ lokaæ yanty adhvaryuïà dak«iïà Ærdhvo yÆpo mÅyata Ærdhvas ti«Âhan pratig­ïÃti svargasya lokasya sama«Âyai //MS_4,8.8// yo jye«Âhabandhu÷ syÃt sa aindravÃyavÃgrÃn grahÃn g­hïÅtÃgraæ hy aindravÃyavo ya ÃmayÃvÅ sa maitrÃvaruïÃgrÃn prÃïÃpÃïau hi mitrÃvaruïau ya÷ paÓcÃt somapÅtha÷ sa ÃÓvinÃgrÃn paÓceva hy etau somapÅtham ÃÓnuvÃtÃæ yo brahmavarcasakÃma÷ sa ÓukrÃgrÃæs tejo vai Óukro brahmavarcasaæ yo 'bhicaret sa manthyagrÃn Ãrtaæ và etat pÃtraæ yan manthipÃtraæ ya ÃnujÃvara÷ sa ÃgrÃyaïÃgrÃn agraæ hy ÃgrÃyaïa eti và e«a yaj¤amukhÃd ya aindravÃyavÃgrebhyo grahebhyo 'nyÃgrÃn grahÃn g­hïÅte dhÃrayeyus taæ yaæ kÃmÃya g­hïÅyÃd athaindravÃyavaæ sÃdayed yathÃpÆrvaæ và etat kriyate na yaj¤amukhÃd eti yady ÃgrÃyaïa÷ skanded upa và dasyed itarebhyo grahebhyo nirg­hïÅyÃd yathà pità putrÃn k«ita upadhÃvaty evaæ tat yadÅtare grahÃ÷ skandeyur upa và dasyeyur ÃgrÃyaïÃn nirg­hïÅyÃd yathà putrÃ÷ pitaraæ k«ita upadhÃvanty evaæ tat droïakalaÓÃn nirg­hyanta e«a và ete«Ãæ yoni÷ svÃd eva yoner nirg­hyante 'skannatvÃya soma÷ skantsyati tam ito grahÅ«yÃmÅti tasya và e«a pariÓaye yadà và etam avanayaty athai«a ubhayata÷Óukro 'tho sarvata÷Óukra÷ paÓubhir và e«a vy­dhyate yasya soma÷ skandati vy asya yaj¤aÓ chidyate paÓavo vai p­«adÃjyaæ yat p­«adÃjyaæ juhoti paÓubhir evainaæ samya¤caæ dadhÃti mano jyotir ju«atÃm Ãjyasya vichinnaæ yaj¤aæ sam imaæ dadhÃtv iti yaj¤am eva saædadhÃti // \\ \\ vardhatÃæ bhÆtir dadhnà gh­tena mu¤catu yaj¤aæ yaj¤apatim aæhasa÷ // svÃhà // iti juhuyÃd iyaæ và etad yaj¤asya g­hïÃti yad ÃrchatÅyaæ bhÆtir asyà evainad adhi mu¤cati drapsaÓ caskanda p­thivÅm anu dyÃm ity abhim­Óati hotrÃsv evainat prati«ÂhÃpayati trayastriæÓad apo 'nvati«i¤caty Ãpo hi yaj¤o yaj¤aæ và etasya vimathnate yasya paÓuæ vimathnate vy asya yaj¤aÓ chidyate yad avadÃnaæ na vindet tad ÃjyasyÃvadyet sarvà và anyà devatà yÃtayÃmnÅ÷ prajÃpatir evÃyÃtayÃmà prÃjÃpatyam Ãjyaæ prÃjÃpatyà devÃ÷ prajÃpatihutam evÃsya bhavati yadi kÃmayeta ye paÓuæ vyamathi«ata ta Ãrtim Ãrcheyur iti kuvid aÇga yavamanto yavaæ cid iti namauktimatya ­cÃgnÅdhre juhuyÃn namauktÅr evai«Ãæ v­Çkte tÃjag Ãrtim Ãrchanty athai«Ã«ÂÃpadÅ yad garbhasyÃvadyed avadÃnÃny atirecayed yan nÃvadyet prok«itasya havi«o nÃvadyed rasena juhoty ava prok«itasya havi«o dyati nÃvadÃnÃny atirecayati //MS_4,8.9// yathà vai ÓÃlaivaæ saævatsaras tasya yathà pak«asÅ evaæ pak«asÅ yathà madhyamo vaæÓa evaæ divÃkÅrtyaæ yathà và idaæ ÓÃlÃyÃ÷ pak«asÅ madhyamaæ vaæÓam abhisamÃgachanty evaæ và etat saævatsarasya pak«asÅ divÃkÅrtyam abhisaætanoti yathà madhyamo vaæÓa evaæ divÃkÅrtyaæ yad e«a Óithira÷ syÃd avaÓÅryeta yad etasminn ahany ete grahà g­hyante 'hno dra¬himne 'ÓithiratvÃya ÓukrÃgrà etad ahar grahà bhavanti trai«Âubho vai Óukras trai«Âubham etad aha÷ pratyuttabdhyai sayattvÃya sauryo graho g­hyate saurya÷ paÓur Ãlabhyate 'sà Ãditya etad ahas taæ sÃk«Ãd ­dhnoti «a¬ grahà g­hyante paÓu÷ saptama Ãlabhyate sapta vai ÓÅr«an prÃïà asà Ãditya÷ Óira÷ ÓÅr«an và etat prÃïÃn dadhÃtÅndro vai v­tram ahan sa imaæ lokam abhyajayad amuæ tu lokaæ nÃbhyajayat taæ viÓvakarmà bhÆtvÃbhyajayad yad vaiÓvakarmaïo graho g­hyate 'mu«ya lokasyÃbhijityai yanti và ete 'smÃl lokÃd ye vaiÓvakarmaïaæ grahaæ g­hïate paräco hi yantÅÓvarÃ÷ prameto÷ Óvo bhÆta Ãdityaæ g­hïÅrann iyaæ và aditir iyaæ prati«Âhà yad Ãdityo 'syÃm ava pratiti«Âhanti tayor anyamanyam à parÃrdhÃt pak«aso g­hïÅran viÓvam anyena karma kurvÃïà yantÅyaæ và aditir asyÃm anyena pratiti«Âhanti tà ubhau sahÃrke g­hïÅrann antaæ gatvÃntam eva gatvobhayor lokayo÷ pratiti«Âhanty ÃdityenÃsmiæl loke vaiÓvakarmaïenÃmu«min //MS_4,8.10// \\ yu¤jate mana uta yu¤jate dhiyo viprà viprasya b­hato vipaÓcita÷ / vi hotrà dadhe vayunÃvid ekà in mahÅ devasya savitu÷ pari«Âuti÷ // devasya tvà savitu÷ prasave 'Óvinor bÃhubhyÃæ pÆ«ïo hastÃbhyÃm Ãdade // abhrir asi nÃrir asi // utti«Âha brahmaïaspate devayantas tvemahe / upa prayantu maruta÷ sudÃnavà indra prÃÓÆr bhavà sacà // praitu brahmaïaspati÷ pra devy etu sÆn­tà / achà vÅraæ naryaæ paÇktirÃdhasaæ devà yaj¤aæ nayantu na÷ // @<[Page IV,121]>@ devÅ dyÃvÃp­thivÅ anu me 'maæsÃthÃm ­dhyÃsam adya makhasya Óira÷ // makhÃya tvà // makhasya tvà ÓÅr«ïe devÅr vamrÅr asya bhuvanasya prathamajà ­tÃvarÅr ­dhyÃsam adya makhasya Óira÷ // makhÃya tvà // makhasya tvà ÓÅr«ïe // iyaty agra ÃsÅd ato devy ­dhyÃsam adya makhasya Óira÷ // makhÃya tvà // makhasya tvà ÓÅr«ïe // indrasyaujo 'si prajÃpate reta÷ // ­dhyÃsam adya makhasya Óira÷ // makhÃya tvà // makhasya tvà ÓÅr«ïe // madhu tvà madhulà k­ïotu // makhasya Óiro 'si // yaj¤asya pade stha÷ // gÃyatro 'si // trai«Âubho 'si // jÃgato 'si // makhasya rÃsnÃsi // sÆryasya rasà ÃÓrayasva // v­«ïo aÓvasya ni«pad asi v­«ïas tvÃÓvasya ni«padà dhÆpayÃmasi // varuïas tvà dh­tavrato dhÆpayatu mitrÃvaruïau dhruveïa dharmaïà // aditi« Âvà devÅ viÓvadevyavatÅ p­thivyÃ÷ sadhasthe aÇgirasvat khanatv avaÂa devÃnÃæ tvà patnÅr devÅr viÓvadevyavatÅ÷ p­thivyÃ÷ sadhasthe aÇgirasvad dadhatu mahÃvÅrÃn // arci«e tvà Óoci«e tvà jyoti«e tvà harase tvà / abhÅmÃn mahinà divo mitro babhÆva saprathÃ÷ // uta Óravasa à p­thivÅm // mitrasya car«aïÅdh­ta÷ Óravo devasya sÃnasi / dyumnaæ citraÓravastamam // @<[Page IV,122]>@ devas tvà savitodvapatu supÃïi÷ svaÇguri÷ / subÃhur uta Óaktyà // ­jave tvà sÃdhave tvà suk«ityai tvà // idam aham amum Ãmu«yÃyaïaæ tejasà brahmavarcasena paryÆhÃmi // idam aham amum Ãmu«yÃyÃïaæ viÓà k«atreïa paryÆhÃmi // idam aham amum Ãmu«yÃyaïaæ prajayà paÓubhi÷ paryÆhÃmi // ch­ïattu tvà vÃk ch­ïattu tvork ch­ïattu tvà havi÷ // devapuraÓ carasa ­dhyÃsaæ tvà //MS_4,9.1// \\ namo vÃce namo vÃcaspataye yà codità yà ca nodità tasyai vÃce namo namà ­«ibhyo mantrak­dbhyo mantravidbhyo mantrapatibhyo mà mÃm ­«ayo mantrak­to mantravida÷ prÃdur daivÅæ vÃcam udyÃsaæ ju«ÂÃæ devebhya÷ svadhÃvarÅæ pit­bhyo 'numatÃn manu«yebhyas tan mà devà avantu ÓobhÃyi pitaro 'numadantu // gÃyatrÅæ chanda÷ prapadye tri«Âubhaæ chanda÷ prapadye jagatÅæ chanda÷ prapadye 'nu«Âubhaæ chanda÷ prapadye paÇktiæ chanda÷ prapadye chandÃæsi chanda÷ prapadye // tÃni no 'vantu tÃni na÷ pÃlayantu tÃni sà ­chatu yo asmÃn dve«Âi yaæ ca vayaæ dvi«ma÷ // brahman pravargyeïa pracari«yÃmo hotar gharmam abhi«Âuhy agnÅd rajanarohiïau puro¬ÃÓÃv adhiÓraya pratiprasthÃtar vihara prastota÷ sÃmÃni gÃya // yajur yuktaæ sÃmabhir ­ktakhaætà viÓvÃbhir dhÅbhi÷ saæbh­taæ dak«iïÃbhi÷ / pratataæ pÃrayi«ïuæ stubho vahantu sumanasyamÃnÃ÷ // bhÆr bhuva÷ svar devasya savitu÷ prasave b­haspatiprasÆtà // \\ om indravanta÷ pracarata //MS_4,9.2// yamÃya tvà // makhÃya tvà // sÆryasya harase tvà // devas tvà savità madhvÃnaktu // p­thivyÃ÷ saæp­cas pÃhi // arci«e tvà Óoci«e tvà jyoti«e tvà tapase tvà // arcir asi Óocir asi jyotir asi tapo 'si sÆryasya tapas tapa÷ // saæsÅdasva mahaæ asi Óocasva devavÅtama÷ / vi dhÆmam agne aru«aæ medhya s­ja praÓasta darÓatam // a¤janti yaæ prathayanto na viprà vapÃvanto nÃgninà tapanta÷ / pitur na putra upasi pre«Âhà à gharmo agnir am­to na sÃdi // @<[Page IV,124]>@ anÃdh­«ÂÃsi purastÃd agner Ãdhipatyà Ãyur me dÃ÷ putravatÅ dak«iïata indrasyÃdhipatye prajÃæ me dÃ÷ // su«adà paÓcÃt savitur Ãdhipatye cak«ur me dÃ÷ // ÃÓrutir uttarato mitrÃvaruïayor Ãdhipatye Órotraæ me dÃ÷ // vidh­tir upari«ÂÃd b­haspater Ãdhipatye vÃcaæ me dÃ÷ // brahma me dÃ÷ k«atraæ me dÃ÷ payo me dÃ÷ // manor aÓvÃsi bhÆriputrà sÆpasadanà viÓvÃbhyo mà daæ«ÂrÃbhyas pÃhi //MS_4,9.3// cid asi // svÃhà marudbhya÷ pariÓrayasva // mÃsi // pramÃsi // pratimÃsi // vimÃsi // saæmÃsi // unmÃsi // antarik«asyÃntardhir asi // diva÷ saæp­cas pÃhi // arhan bibhar«i sÃyakÃni dhanvà / arhan ni«kaæ yajataæ viÓvarÆpam / arhann idaæ dayase viÓvam à dhanvà / ojÅyo rudras tad asti // @<[Page IV,125]>@ gÃyatro 'si // trai«Âubho 'si // jÃgatam asi // madhu / madhu / madhu // rucito gharma÷ //MS_4,9.4// daÓa prÃcÅr daÓa bhÃsi dak«iïà daÓa pratÅcÅr daÓa bhÃsy udÅcÅr daÓordhvà bhÃsi sumanasyamÃna÷ // sà na÷ prajÃæ paÓÆn pÃhy araïÅyamÃna÷ // agni« Âvà vasubhi÷ purastÃd rocayatu sa mà rucito rocaya // pitaras tvà yamarÃjÃna÷ pit­bhir dak«iïato rocayantu sa mà rucito rocaya // savità tvÃdityai÷ paÓcÃd rocayatu sa mà rucito rocaya // mitrÃvaruïau tvottarato marudbhÅ rocayetÃæ sa mà rucito rocaya // b­haspati« Âvà viÓvair devair upari«ÂÃd rocayatu sa mà rucito rocaya // deva gharma rucitas tvaæ deve«v à surucitaæ mÃæ devamanu«ye«u kuru rucaæ mayi dhehi rucir asi ruco 'si sa yathà tvaæ rucyà rocasa evam ahaæ rucyà roci«Åya taveva me rocamÃnasya roco bhÆyÃsur dhrÃjir asi dhrÃjo 'si sa yathà tvaæ dhrÃjyà dhrÃjasa evam ahaæ dhrÃjyà dhrÃji«Åya taveva me dhrÃjamÃnasya dhrÃjo bhÆyÃsur bhrÃjir asi bhrÃjo 'si sa yathà tvaæ bhrÃjyà bhrÃjasa evam ahaæ bhrÃjyà bhrÃji«Åya taveva me bhrÃjamÃnasya bhrÃjo bhÆyÃsu÷ //MS_4,9.5// apaÓyaæ gopÃm anipadyamÃnam à ca parà ca pathibhiÓ carantam / sa sadhrÅcÅ÷ sa vi«ÆcÅr vasÃnà ÃvarÅvarti bhuvane«v anta÷ // garbho devÃnÃæ janità matÅnÃæ mati÷ kavÅnÃæ pati÷ prajÃnÃæ dhartà k«atrasya // saæ devo devena savitrà yajatra saæ sÆryeïa rocate // h­de tvà manase tvà dive tvà sÆryÃya tvà // Ærdhvam imam adhvaraæ divi deve«u hotrà yacha // dhartà divo rajaso vibhÃti dhartà p­thivyà dhartoror antarik«asya dhartà // devo devÃnÃm amartyas tapojà apsu prÃvÅ÷ // viÓvÃsÃæ bhuvÃæ pate viÓvasya bhuvanaspate viÓvasya manasaspate viÓvasya vacasaspate viÓvasya brahmaïaspate // devaÓrut tvaæ deva gharma devÃn pÃhi tapojÃn // vÃjam asmin nidhehi devÃyuvam // madhu mÃdhvÅbhyÃæ madhu mÃdhÆcÅbhyÃæ madhumÃn devavÅtaye // sam agnir agninÃgata saæ devo devena savitrà yajatra saæ sÆryeïÃroci«Âa svÃhà // sam agnis tapasÃgata saæ devo devena savitrà yajatra saæ sÆryeïÃyuktÃyurdÃs tvam asmabhyaæ gharma varcodà asi pitÃsi pità no bodhi«Åmahi tvà namas te astu mà mà hiæsÅ÷ // tva«Ârimantas tvà sapema //MS_4,9.6// devasya tvà savitu÷ prasave 'Óvinor bÃhubhyÃæ pÆ«ïo hastÃbhyÃm Ãdade // adityà rÃsnÃsi // i¬Ã ehy adità ehy asÃv ehi sarasvaty ehy asÃv ehi // yas te stana÷ ÓaÓayo yo mayobhÆr yena viÓvà pu«yasi vÃryÃïi // adityà u«ïÅ«am asi // pÆ«Ã tvopÃvasÅdatu // vÃyur asy aÓvibhyÃæ pradhÃpaya // gharmÃya Óaæk«va // b­haspati« ÂvopasÅdatu // dÃnava÷ stha // prerava÷ stha // aÓvibhyÃæ pinvasva // sarasvatyai pinvasvendrÃya pinvasvendrÃya pinvasva // upa mehi sahorjo bhÃgena // madhuhavir asi svÃhà tvà vÃtÃya sÆryasya raÓmaye sità v­«Âisanaye saæjuhomi svÃhà // \\ @<[Page IV,128]>@ indrÃÓvinà madhuna÷ sÃraghasya gharmaæ pÃta vasavo yajatrà ve // gÃyatram asi // trai«Âubham asi // jÃgatÃsi // dyÃvÃp­thivÅbhyÃæ tvà parig­hïÃmi // antarik«eïopayachÃmi // divisp­Ç mà mà hiæsÅ÷ // antarik«asp­Ç mà mà hiæsÅ÷ // p­thivÅsp­Ç mà mà hiæsÅ÷ // tejo 'si tejo 'nuprehi //MS_4,9.7// salilÃya tvà vÃtÃya svÃhÃrïavÃya tvà vÃtÃya svÃhà sindhave tvà vÃtÃya svÃhà samudrÃya tvà vÃtÃya svÃhà Óimidvate tvà vÃtÃya svÃhà kumudvate tvà vÃtÃya svÃhÃvasyave tvà vÃtÃya svÃhà duvasyave tvà vÃtÃya svÃhÃnÃdh­«yÃya tvà vÃtÃya svÃhÃpratidh­«yÃya tvà vÃtÃya svÃhÃgnaye tvà vasumate svÃhà somÃya tvà rudravate svÃhendrÃya tvà marutvate svÃhà yamÃya tvà pit­mate 'Çgirasvate svÃhà // savitre tvarbhÆmate vibhÆmate vÃjavate b­haspativate viÓvadevyÃvate svÃhà // aha÷ ketunà ju«atÃæ svarjyotir ju«atÃæ svÃhà // rÃtri÷ ketunà ju«atÃæ svarjyotir ju«atÃæ svÃhà //MS_4,9.8// @<[Page IV,129]>@ divi dhà imaæ yaj¤am imaæ yaj¤aæ divi dhÃ÷ svasti gharmÃya savati gharmapitve // viÓvà ÃÓà dak«iïasad viÓvÃn devÃn ayì iha // oæ ÓrÃvaya // astu Órau«a // gharmasya yaja // aÓvinà gharmaæ pibataæ hÃrdrÃnum anu mÃæ dyÃvÃp­thivÅ anu me 'maæsÃtÃm ihaiva rÃtaya÷ santi saæ yajurbhi÷ svÃhendrÃya svÃhendrÃya va // svÃhÃk­tasya gharmasya madho÷ pibatam aÓvinà gharmam apÃtam aÓvinà vahad divyÃbhir Ætibhi÷ svaæ pedravaæ yathà ve // \\ i«e pipÅhi // Ærje pipÅhi // asmai brahmaïe pipÅhi // asmai k«atrÃya pipÅhi // i«a Ærje pipÅhi // subhÆtÃya pipÅhi // brahmavarcasÃya pipÅhi // asyai viÓe mahyaæ jyai«ÂhyÃya pipÅhi // gharmo 'si gharmam emy asme brahmÃïi dhÃraya // k«atraæ dhÃraya // viÓaæ dhÃraya // pÆ«ïe Óarasi svÃhà // grÃvabhya÷ svÃhà // pratiravebhya÷ svÃhà // dyÃvÃp­thivÅbhyÃæ svÃhà pit­bhyo gharmapebhya÷ svÃhà // @<[Page IV,130]>@ rudrÃya rudrahotre svÃhà // hutaæ havir madhuhavir asÅndratame 'gnau svÃhà // aÓyÃma te deva gharma ­bhÆmato vibhÆmato vÃjavato b­haspativato viÓvadevyÃvata÷ pit­mato 'Çgirasvata uÓÅmahi tvà namas te astu mà mà hiæsÅ÷ // saæsÃdyamÃnÃyÃnubrÆhi // ahne svÃhà // rÃtryai svÃhà //MS_4,9.9// paÓÆnÃæ jyotir asi vibh­taæ devatrà jyotir bhà asi // vanaspatÅnÃm apÃm o«adhÅnÃæ raso vÃjinaæ tvà vÃjiny avanayÃmy Ærdhvaæ mana÷ svargyam // payo 'si payasvÅ bhÆyÃsam // gharma yà te divi Óug yà divi yà b­hati yà stanayitnau yà jÃgate chandasÅyaæ te tÃm avayaje tasyai te svÃhà // gharma yà te 'ntarik«e Óug yÃntarik«e yà vÃte yà vÃmadevye yà trai«Âubhe chandasÅyaæ te tÃm avayaje tasyai te svÃhà // gharma yà te p­thivyÃæ Óug yà p­thivyÃæ yÃgnau yà rathantare yà gÃyatre chandasÅyaæ te tÃm avayaje tasyai te svÃhà // prastota÷ sÃma gÃya // anv adya na ity e«Ã brahmaïas tvà paraspÃya k«atrasya tanvas pÃhi // viÓas tvà dharmaïà vayam anu parikrÃmÃma suvitÃya navyase // @<[Page IV,131]>@ prastota÷ sÃma gÃya // anv adya na ity e«Ã prÃïasya tvà paraspÃya cak«u«as tanvas pÃhi // Órotrasya tvà dharmaïà vayam anu parikrÃmÃma suvitÃya navyase // prastota÷ sÃma gÃya // anv adya na ity e«Ã divas tvà paraspÃya // antarik«asya tanvas pÃhi // p­thivyÃs tvà dharmaïà vayam anu parikrÃmÃma suvitÃya navyase catu÷sraktir ­tasya nÃbhi÷ sado gharmo viÓvÃyu÷ Óarma saprathÃ÷ // apa dve«o apa hvaro anyavratasya saÓcima valgur asi ÓaæyordhÃyÃ÷ // ÓiÓur janadhÃyÃ÷ // Óaæ ca vak«i // pari ca vak«i // gharmaitat te 'nnam etat purÅ«am // tena vardhasva cÃpyÃyasva vardhi«Åmahi ca vayamà ca pyÃyi«Åmahi ca vy asau yo asmÃn dve«Âi yaæ ca vayaæ dvi«ma÷ //MS_4,9.10// \\ rantir nÃmÃsi divyo gandharvas tasya te padvad dhavirdhÃnam agnir adhyak«o rudro adhipatir viÓvÃvasuæ soma gandharvam Ãpo dad­Óu«Ås tad ­tenÃnvavÃyaæs tad indrasya vai rudro rÃrahÃïa ÃsÃæ pari sÆryasya paridhÅær aporïu vÅrebhir adhi tan no g­ïÃno rajaso vimÃno yad và ghà satyam uta yan na vidma // dhiya invÃno dhiya in no avyÃt // sasnim avindac caraïe nadÅnÃm apÃv­ïod duro asmadrathÃnÃm // prÃsÃæ gandharvo am­tÃni vocat // induæ dak«aæ paridadÃd ahÅnÃm // vÃr«Ãharaæ sÃma gÃya // cid asi samudrayoni÷ // indur dak«a÷ Óyena ­tÃvà hiraïyapak«a÷ Óakuno bhuraïyu÷ / mahÃnt sadhasthe dhruva à ni«atto namas te astu mà mà hiæsÅ÷ // somapÅthÃnu mehi // i«ÂÃhotrÅyaæ sÃma gÃya punar Ærjà saha rayyety eke Óyaitaæ sÃma gÃya // ud u tyaæ citram ity eke // vÃmadevyaæ sÃma gÃya // imam u «u tvam asmÃkaæ saniæ gÃyatraæ navyÃæsam // agnir deve«u pra voca // bhÆ÷ svÃhà //MS_4,9.11// @<[Page IV,133]>@ mà no gharma vyathito vivyadhÅn mà na Ãyu÷ param avaraæ mÃnadonai÷ / mo «vatvam asmÃn tarÃdhÃn mà rudriyÃso abhi gulbadhÃna÷ // mà na÷ kratubhir hŬi«ebhir asmaddvi«a÷ sunÅtho mà parà dai÷ / mà no agniæ nir­tir mà na ëÂÃn mà no dyÃvÃp­thivÅ hŬi«ethÃm // utà no mitrÃvaruïà ihÃgataæ manmà dÅdhyÃnà utà na÷ sakhÃyà / ÃdityÃnÃæ pras­tir hetir ugrà Óarà vëÂÃd dhavi«Ã vÃrïa÷ // vidhuæ dadrÃïaæ samane bahÆnÃæ yuvÃnaæ santaæ palito jagÃra / devasya paÓya kÃvyaæ mahitvÃdyà mamÃra sahya÷ samÃna÷ // \\ jari cetÅd abhiÓi«a÷ purà cak­bhyà Ãt­da / saædhÃtà saædhir maghavà puruvasur ni«kartà vihrutaæ puna÷ // ud u ti«Âha svadhvara Ærdhva Æ «u ïa ity eke // \\ punar Ærjà saha rayyety eke // ud u tyaæ citram ity eke // bhÆ÷ svÃhà // bhuva÷ svÃhà // sva÷ svÃhà // bhÆr bhuva÷ sva÷ svÃhà //MS_4,9.12// bhÆr bhuva÷ svar mayi tad indriyaæ vÅryaæ mayi rÃyo mayi rak«o mayi dak«o mayi kratur mayi dhehi suvÅryam // tis­bhir gharmo vibhÃty ÃkÆtyà manasà saha virÃjà jyoti«Ã saha tapasà brahmaïà saha tasya doham aÓÅmahi tasya bhak«am aÓÅmahi tasya tà upahÆtà upahÆtasya bhak«ayÃmi //MS_4,9.13// ud asya Óu«mÃd bhÃnor nÃvyà bibharti bhÃraæ p­thivÅ na bhÆmÅ÷ // \\ pra Óukraitu devÅ manÅ«Ã asmat suta«Âo ratho na vÃïÅ÷ //MS_4,9.14// \\ cid asi // b­haspati« Âvà sÃdayatu p­thivyÃ÷ p­«Âhe tena ­«iïà tena vidhinà tena chandasà tena brahmaïà tayà devatayÃÇgirasvad dhruvà sÅda //MS_4,9.15// @<[Page IV,135]>@ prajÃpati« Âvà sÃdayatu p­thivyÃ÷ p­«Âhe tena ­«iïà tena vidhinà tena chandasà tena brahmaïà tayà devatayÃÇgirasvad dhruvà sÅda //MS_4,9.16// ugraÓ ca bhÅmaÓ ca dhvÃntaÓ ca dhanavÃæÓ ca sahasÃvÃæÓ ca sahÅyasa÷ // vik«ipa÷ // vijye vivye vik«ipet //MS_4,9.17// saævatsaro 'si parivatsaro 'sÅdÃvatsaro 'sy udvatsaro 'si vatsaro 'si // tasya te vasanta÷ Óiro grÅ«mo dak«iïaæ pakÓaæ var«Ã uttaraæ Óarat pucham // hemanto madhyaæ ÓiÓiraæ prati«ÂhÃnaæ tasya te mÃsÃÓ cÃrdhamÃsÃÓ ca ­tava÷ parivatsarÃ÷ // ahorÃtre te kalpetÃm ehi prehi vÅhi samihy udÅcÅ //MS_4,9.18// @<[Page IV,136]>@ as­Çmukho rudhireïÃbhyakto yamasya dÆtaÓ ca vÃg vidhÃvati // g­dhra÷ suparïa÷ kuïapaæ ni«evati yamasya dÆta÷ prahita e«a eti vy asau yo asmÃn dve«Âi yaæ ca vayaæ dvi«ma÷ //MS_4,9.19// tac cak«ur devahitaæ purastä Óukram uccarat // paÓyema Órada÷ Óataæ jÅvema Óarada÷ Óataæ prabruvÃma Óarada÷ Óataæ Ó­ïuyÃma Óarada÷ Óatam //MS_4,9.20// nidhÃyo vÃ3 nidhÃyo vÃ3 nidhÃyo vÃ3 oæ vÃ3 oæ vÃ3 oæ vÃ3 e ai oæ svarïajyoti÷ //MS_4,9.21// b­hadbhÃ3 b­hadbhÃ3 b­hadbhÃ3 b­hadbhà im b­hadbhà im b­hadbhà im // im im im svarïajyoti÷ //MS_4,9.22// p­thivÅ samit tÃm agni÷ saminddhe sÃgniæ saminddhe tÃm ahaæ samindhe sà mà samiddhà susamiddhà tejasà brahmavarcasena samindhatÃæ svÃhà // @<[Page IV,137]>@ antarik«aæ samit tÃæ vÃyu÷ saminddhe sà vÃyuæ saminddhe tÃm ahaæ samindhe sà mà samiddhà susamiddhà tejasà brahmavarcasena samindhatÃæ svÃhà // dyau÷ samit tÃm Ãditya÷ saminddhe sÃdityaæ saminddhe tÃm ahaæ samindhe sà mà samiddhà susamiddhà tejasà brahmavarcasena samindhatÃæ svÃhà // diÓa÷ samit tÃæ prajÃpati÷ saminddhe sà prajÃpatiæ saminddhe tÃm ahaæ samindhe sà mà samiddhà susamiddhà tejasà brahmavarcasena samindhatÃæ svÃhà //MS_4,9.23// agne vratapate vrataæ cari«yÃmi tat te prabravÅmi tan me gopÃya ta¤ Óakeyaæ tena Óakeyaæ tena rÃdhyÃsam // vÃyo vratapate vrataæ cari«yÃmi tat te prabravÅmi tan me gopÃya ta¤ Óakeyaæ tena Óakeyaæ tena rÃdhyÃsam // sÆrya vratapate vrataæ cari«yÃmi tat te prabravÅmi tan me gopÃya ta¤ Óakeyaæ tena Óakeyaæ tena rÃdhyÃsam // vratÃnÃæ vratapate vrataæ cari«yÃmi tat te prabravÅmi tan me gopÃya ta¤ Óakeyaæ tena rÃdhyÃsam //MS_4,9.24// p­thivÅ samit tÃm agni÷ samindhi«Âa sÃgniæ samindhi«Âa tÃm ahaæ samindhi«Âa sà mà samiddhà susamiddhà tejasà brahmavarcasena samindhi«atÃæ svÃhà // antarik«aæ samit tÃæ vÃyu÷ samindhi«Âa sà vayuæ samindhi«Âa tÃm ahaæ samindhi«Âa sà mà samiddhà susamiddhà tejasà brahmavarcasena samindhi«atÃæ svÃhà // dyau÷ samit tÃm Ãditya÷ samindhi«Âa sÃdityaæ samindhi«Âa tÃm ahaæ samindhi«Âa sà mà samiddhà susamiddhà tejasà brahmavarcasena samindhi«atÃæ svÃhà // diÓa÷ samit tÃæ prajÃpati÷ samindhi«Âa sà prajÃpatiæ samindhi«Âa tÃm ahaæ samindhi«Âa sà mà samiddhà susamiddhà tejasà brahmavarcasena samindhi«atÃæ svÃhà //MS_4,9.25// agne vratapate vratam acÃr«aæ tat te prÃvocaæ tad aÓakaæ tenÃÓakaæ tenÃrÃtsyam // vÃyo vratapate vratam acÃr«aæ tat te prÃvocaæ tad aÓakaæ tenÃÓakaæ tenÃrÃtsyam // sÆrya vratapate vratam acÃr«aæ tat te prÃvocaæ tad aÓakaæ tenÃÓakaæ tenÃrÃtsyam // vratÃnÃæ vratapate vratam acÃr«aæ tat te prÃvocaæ tad aÓakaæ tenÃÓakaæ tenÃrÃtsyam //MS_4,9.26// Óaæ no vÃto 'bhivÃtu Óaæ nas tapatu sÆrya÷ // ahÃni Óaæ bhavantu na÷ Óaæ rÃtrÅ pratidhÅyatÃm // p­thivÅ ÓÃnti÷ sau«adhÅbhi÷ ÓÃntir antarik«aæ ÓÃntis tad vÃyunà ÓÃntir dyau÷ ÓÃnti÷ sà v­«Âyà ÓÃntir Ãpa÷ ÓÃntir o«adhaya÷ ÓÃntir vanaspataya÷ ÓÃntir viÓve devÃ÷ ÓÃntir brahma ÓÃntir brÃhmaïÃ÷ ÓÃnti÷ ÓÃnti÷ sarvaÓÃntis tvayÃhaæ ÓÃntyà sarvaÓÃntyà mahyaæ dvipade ca catu«pade ca ÓÃntiæ karomi ÓÃntir babhÆva ÓÃntir asi ÓÃntir no astv abhayaæ no astu // Ãpo hi «Âhà mayobhuvas tà na Ærje dadhÃtana / mahe raïÃya cak«ase // yo va÷ Óivatamo rasas tasya bhÃjayateha na÷ / uÓatÅr iva mÃtara÷ // tasmà araæ gamÃma vo yasya k«ayÃya jinvatha / Ãpo janayathà ca na÷ // ÅÓÃnà vÃryÃïÃæ k«ayantÅÓ car«aïÅnÃm / apo yÃtÃm abhe«ajaæ tà na÷ k­ïvantu bhe«ajam // kayà naÓ citra Ãbhuvad ÆtÅ sadÃv­dha÷ sakhà / kayà Óaci«Âhayà v­tà // kas tvà satyo madÃnÃæ maæhi«Âho matsad andhasa÷ / d­¬hà cid Ãruje vasu // abhÅ «u ïa÷ sakhÅnÃm avità jaritãïÃm / Óataæ bhavÃsy Ætibhi÷ // trÃtÃram indram avitÃram indraæ havehave suhavaæ ÓÆram indram / huve nu Óakraæ puruhÆtam indraæ svasti no maghavà dhÃtv indra÷ // @<[Page IV,140]>@ svasti nà indro v­ddhaÓravÃ÷ svasti na÷ pÆ«Ã viÓvavedÃ÷ / svasti nas tÃrk«yo ari«Âanemi÷ svasti no b­haspatir dadhÃtu // yathÃdityà aæÓum ÃpyÃyayanti yathÃk«itim ak«itaya÷ pibanti / evÃsmÃn indro varuïo b­haspatir ÃpyÃyayantu bhuvanasya gopÃ÷ // ud vayaæ tamasas pari jyoti÷ paÓyantà uttaram / devaæ devatrà sÆryam aganma jyotir uttamam // mitrasya vaÓ cak«u«Ã samÅk«Ãmahe // mitrasya vaÓ cak«u«Ã samÅk«adhvam // brahmaïa upastaraïam asi brahmaïe tvopast­ïÃmi //MS_4,9.27// agnir v­trÃïi jaÇghanad draviïasyur vipanyayà / samiddha÷ Óukra Ãhuta÷ // tvaæ somÃsi satpatis tvaæ rÃjota v­trahà / tvaæ bhadro asi kratu÷ // @<[Page IV,141]>@ agnir mÆrdhà bhuvo yaj¤asya // piprÅhi devaæ uÓato yavi«Âha vidvaæ ­tÆær ­tupate yajeha / ye daivyà ­tvijas tebhir agne tvaæ hotãïÃm asy Ãyaji«Âha÷ // agne yad adya viÓo adhvarasya hota÷ pÃvakaÓoce ve« Âvaæ hi yajvà / ­tà yajÃsi mahinà vi yad bhÆr havyà vaha yavi«Âha yà te adya // p­thupÃjà amartyo gh­tanirïik svÃhuta÷ / agnir yaj¤asya havyavà// taæ sabÃdho yatasruca itthà dhiyà yaj¤avanta÷ / Ãcakrur agnim Ætaye // agne rak«Ã ïo aæhasa÷ prati «ma deva rÅ«ata÷ / tapi«Âhair ajaro daha // tvaæ na÷ soma viÓvato rak«Ã rÃjann aghÃyata÷ / na ri«yet tvÃvata÷ sakhà // vaiÓvÃnaro na Ætyà p­«Âo divi // viÓvÃni no durgahà jÃtaveda÷ sindhuæ na nÃvà duritÃni par«i / agne atrivan namasà g­ïÃno 'smÃkaæ bodhy avità tanÆnÃm // @<[Page IV,142]>@ agne tvaæ pÃrayà navyo asmÃnt svastibhir ati durgÃïi viÓvà / pÆÓ ca p­thvÅ bahulà na urvÅ bhavà tokÃya tanayÃya Óaæ yo÷ // agnÃvi«ïÆ sajo«asemà vardhantu vÃæ gira÷ / dyumnair vÃjebhir Ãgatam // agnÃvi«ïÆ mahi dhÃma priyaæ vÃæ pÃtho gh­tasya guhyÃni nÃma / damedame sapta ratnà dadhÃnà prati vÃæ jihvà gh­tam uccaraïyat // pÃvakà na÷ sarasvatÅ vÃjebhir vÃjinÅvatÅ / yaj¤aæ va«Âu dhiyÃvasu÷ // à no divo b­hata÷ parvatÃd à sarasvatÅ yajatà gantu yaj¤am / havaæ devÅ juju«Ãïà gh­tÃcÅ ÓagmÃæ no vÃcam uÓatÅ Ó­ïotu // \<à : FN emended. Ed.: Ã.>\ ye te sarasva Ærmayo madhumanto gh­taÓcuta÷ / te«Ãæ te sumnam Åmahe // yasya vrataæ paÓavo yanti sarve yasya vratam upati«Âhantà Ãpa÷ / yasya vrate pu«Âipatir nivi«Âas taæ sarasvantam avase huvema // agni÷ pratnena manmanà ÓumbhÃnas tanvaæ svÃm / kavir vipreïa vÃv­dhe // soma gÅrbhi« Âvà vayaæ vardhayÃmo vacovida÷ / sum­¬Åko nà ÃviÓa // @<[Page IV,143]>@ tvam agne vÅravad yaÓo devaÓ ca savità bhaga÷ / ditiÓ ca dÃti vÃryam // tvaæ bhago nà à hi ratnam i«e parijmeva k«ayasi dasmavarcÃ÷ / agne mitro na b­hata ­tasyÃsi k«attà vÃmasya deva bhÆre÷ // preddho agne // imo agne vÅtatamÃni havyÃjasro vak«i devatÃtim acha / prati na Åæ surabhÅïi vyantu // agnà ÃyÆæ«i pavase 'gnir ­«i÷ // taæ hi Óasvantà Ŭate srucà devaæ gh­taÓcutà / agniæ havyÃya vo¬have // agnimagniæ havÅmabhi÷ sadà havanta viÓpatim / havyavÃhaæ purupriyam // agne pÃvaka roci«Ã sa na÷ pÃvaka dÅdivo 'gni÷ Óucivratatama ud agne Óucayas tava // sa havyavì amartya uÓig dÆtaÓ canohita÷ / agnir dhiyà sam­ïvati // agniæ stomena bodhaya samidhÃno amartyam / havyà deve«u no dadhat // kim it te vi«ïo paricak«yaæ bhÆt pra yad vavak«e Óipivi«Âo asmi / mà varpo asmad apagÆha etad yad anyarÆpa÷ samithe babhÆtha // pra tat te adya Óipivi«Âa nÃmÃrya÷ ÓaæsÃmi vayunÃni vidvÃn / taæ tvà g­ïÃmi tavasam atavyÃn k«ayantam asya rajasa÷ parÃke // sutrÃmÃïaæ p­thivÅæ dyÃm anehasaæ suÓarmÃïam aditiæ supraïÅtim / daivÅæ nÃvaæ svaritrÃm anÃgasam asravantÅm Ãruhemà svastaye // mahÅm Æ «u mÃtaraæ suvratÃnÃm ­tasya patnÅm avase huvema / tuvik«atrÃm ajarantÅm urÆcÅæ suÓarmÃïam aditiæ supraïÅtim // agnÅ«omà savedasà sahÆtÅ vanataæ gira÷ / saæ devatrà babhÆvathu÷ // yuvam etÃni divi rocanÃny agniÓ ca soma sakratÆ adhattam / yuvaæ sindhÆær abhiÓaster avadyÃd agnÅ«omà amu¤cataæ g­bhÅtÃn //MS_4,10.1// @<[Page IV,145]>@ agnà ÃyÃhi vÅtaye g­ïÃno havyadÃtaye / ni hotà satsi barhi«i // agniæ dÆtaæ v­ïÅmahe hotÃraæ viÓvavedasam / asya yaj¤asya sukratum // agninÃgni÷ samidhyate kavir g­hapatir yuvà / havyavì juhvÃsya÷ // agnir v­trÃïi jaÇghanad agniæ stomena bodhayÃgnà ÃyÆæ«i pavase 'gne tam adya Ãbhi« Âe adya // ebhir no arkair bhavà no arvÃÇ svar ïa jyoti÷ / agne viÓvebhi÷ sumanà anÅkai÷ // \\ adhà hy agne // agne÷ stomaæ manÃmahe sidhram adya divisp­Óa÷ / devasya draviïasyava÷ // agnà yo martyo duvo dhiyaæ jujo«a dhÅtibhi÷ / bhasan nu «a pra pÆrvya i«aæ vurÅtÃvase // @<[Page IV,146]>@ tvam agne saprathà asi ju«Âo hotà vareïya÷ / tvayà yaj¤aæ vitanvate // v­«Ã soma dyumaæ asi v­«Ã deva v­«avrata÷ / v­«Ã dharmÃïi dadhi«e // agnir jÃto arocata ghnan dasyÆn jyoti«Ã tama÷ / avindad gà apa÷ sva÷ // agre b­han // \\ imaæ me varuïa ÓrudhÅ havam adyà ca m­¬aya / tvÃm avasyur Ãcake // \<ÓrudhÅ : FN Pada: Órudhi>\ tat tvà yÃmy agninÃgni÷ // tvaæ hy agne agninà vipro vipreïa sant satà / sakhà sakhyà samidhyase // pra sa mitra marto astu prayasvÃn yas ta Ãditya Óik«ati vratena / na hanyate na jÅyate tvoto nainam aæho aÓnoty antito na dÆrÃt // anamÅvÃsà Ŭayà madanto mitaj¤avo varimann à p­thivyÃ÷ / Ãdityasya vratam upak«iyanto vayaæ mitrasya sumatau syÃma // \\ @<[Page IV,147]>@ tat sÆryasya devatvaæ tan mahitvaæ madhyà kartor vitataæ saæjabhÃra / yaded ayukta harita÷ sadhasthÃd Ãd rÃtrÅ vÃsas tanute simasmai // \\ bhadrà aÓvà harita÷ sÆryasya citrà etagvà anumÃdyÃsa÷ / namasyanto diva à p­«Âham asthu÷ pari dyÃvÃp­thivÅ yanti sadya÷ // tvam agne vratapà asi // yad vo vayaæ praminÃma vratÃni vidu«Ãæ devà avidu«ÂarÃsa÷ / agni« Âad viÓvam Ãp­ïÃti vidvÃn yebhir devaæ ­tubhi÷ kalpayÃti // agne naya // à devÃnÃm api panthÃm aganma ya¤ ÓaknavÃma tad anu pravo¬hum / agnir vidvÃnt sa yajÃt sed u hotà so adhvarÃnt sa ­tÆn kalpayÃti // agni÷ Óucivratatama ud agne Óucayas tavÃkrandad agnir nakto«Ãsà // ÃyÃhi tapasà jani«vÃgne pÃvako arci«Ã / upemÃæ su«Âutiæ mama // à no yÃhi tapasà jani«vÃgne pÃvaka dÅdyat / havyà deve«u no dadhat //MS_4,10.2// @<[Page IV,148]>@ abhi tvà deva savitar ÅÓÃnaæ vÃryÃïÃm / sadÃvan bhÃgam Åmahe // mahÅ dyau÷ p­thivÅ ca nas tvÃm agne pu«karÃd adhi tam u tvà dadhyaÇÇ ­«is tam u tvà pÃthyo v­«Ã // uta bruvantu jantavà ud agnir v­trahÃjani / dhanaæjayo raïeraïe // à yaæ haste na khÃdinaæ ÓiÓuæ jÃtaæ na bibhrati / viÓÃm agniæ svadhvaram // pra devaæ devavÅtaye bharatà vasuvittamam / à sve yonau ni«Ådatu // à jÃtaæ jÃtavedasi priyaæ ÓiÓÅtÃtithim / syona à g­hapatim // agninÃgnis tvaæ hy agne agninà // taæ marjayanta sukratuæ puroyÃvÃnam Ãji«u / sve«u k«aye«u vÃjinam // yaj¤ena yaj¤am ayajanta devÃs tÃni dharmÃïi prathamÃny Ãsan / te ha nÃkaæ mihimÃna÷ sacanta yatra pÆrve sÃdhyÃ÷ santi devÃ÷ // samidho agnà Ãjyasya vyantu tanÆnapÃd agnà Ãjyasya vetv i¬o agnà Ãjyasya vyantu barhir agnà Ãjyasya vetu duro agnà Ãjyasya vyantÆ«ÃsÃnaktÃgnà Ãjyasya vÅtÃæ daivyà hotÃrÃgnà Ãjyasya vÅtÃæ tisro devÅr agnà Ãjyasya vyantu svÃhÃgniæ svÃhà somaæ svÃhÃgniæ svÃhÃgniæ hotrÃt svÃhà devà Ãjyapà ju«Ãïà agnà Ãjyasya vyantu // agne yaæ yaj¤am adhvaraæ viÓvata÷ paribhÆr asi / sa id deve«u gachati // tvaæ na÷ soma viÓvato 'gnir mÆrdhà bhuvo yaj¤asya // soma yÃs te mayobhuva Ætaya÷ santi dÃÓu«e / tÃbhir no 'vità bhava // yà te dhÃmÃni divi yà p­thivyÃæ yà parvate«v o«adhÅ«v apsu / tebhir no viÓvai÷ sumanà ahe¬an rÃjant soma prati havyà g­bhÃya // tat savitur vareïyaæ bhargo devasya dhÅmahi / dhiyo yo na÷ pracodayÃt // acittÅ yac cak­mà daivye jane dÅnair dak«ai÷ prabhÆtÅ puru«atvatà / deve«u ca savitar mÃnu«e«u ca tvaæ no atra suvatÃd anÃgasa÷ // @<[Page IV,150]>@ pÃvakà na÷ sarasvaty à no diva÷ // pÆ«Ã gà anvetu na÷ pÆ«Ã rak«atv arvata÷ / pÆ«Ã vÃjaæ sanotu na÷ // Óukraæ te anyad yajataæ te anyad vi«urÆpe ahanÅ dyaur ivÃsi / viÓvà hi mÃyà avasi svadhÃvo bhadrà te pÆ«ann iha rÃtir astu // iheha va÷ svatavasa÷ kavaya÷ sÆryatvaca÷ / yaj¤aæ marutà Ãv­ïe // pra citram arkaæ g­ïate turÃya mÃrutÃya svatavase bharadhvam / ye sahÃæsi sahasà sahante rejate agne p­thivÅ makhebhya÷ // viÓve devà ­tÃv­dha ­tubhir havanaÓruta÷ / ju«antÃæ yujyaæ paya÷ // viÓve devÃso asridhà ehimÃyÃso adruha÷ / medhaæ ju«anta vahnaya÷ // dyÃvà na÷ p­thivÅ imaæ sidhram adya divisp­Óam / yaj¤aæ deve«u yachatÃm // pra pÆrvaje pitarà navyasÅbhir gÅrbhi÷ k­ïudhvaæ sadane ­tasya / à no dyÃvÃp­thivÅ daivyena janena yÃtaæ mahi vÃæ varÆtham // @<[Page IV,151]>@ sa havyavì agniæ stomena // devaæ barhir vasuvane vasudheyasya vetu devÅr dvÃro vasuvane vasudheyasya vyantu devÅ u«ÃsÃnaktà vasuvane vasudheyasya vÅtÃæ devÅ jo«ÂrÅ vasuvane vasudheyasya vÅtÃæ devÅ ÆrjÃhutÅ vasuvane vasudheyasya vÅtÃæ devà daivyà hotÃrà vasuvane vasudheyasya vÅtÃæ devÅs tisras tisro devÅr vasuvane vasudheyasya vyantu devo narÃÓaæso vasuvane vasudheyasya vetu devo agni÷ svi«Âak­t sudraviïà mandra÷ kavi÷ satyamanmÃyajÅ hotà hoturhotur ÃyajÅyÃn agne yÃn devÃn ayì yaæ apiprer ye te hotre amatsata tÃæ sasanu«Åæ hotrÃæ devaægamÃæ divi deve«u yaj¤am erayemaæ svi«Âak­c cÃgne hotÃbhÆr vasuvane vasudheyasya namovÃke vÅhi // vÃjevÃje Óaæ no bhavantu //MS_4,10.3// pra devaæ devyà dhiyà bharatà jÃtavedasam / havyà no vak«ad Ãnu«ak // ayam u «ya pra devayur hotà yaj¤Ãya nÅyate / ratho na yor abhÅv­to gh­ïÅvä cetati tmanà // @<[Page IV,152]>@ ayam agnir uru«yaty am­tÃd iva janmana÷ / sahasaÓ cit sahÅyÃn devo jÅvÃtave k­ta÷ // i¬ÃyÃs tvà pade vayam // agne viÓvebhi÷ svanÅka devair ÆrïÃvantaæ prathama÷ sÅda yonim / kulÃyinaæ gh­tavantaæ savitre yaj¤aæ naya yajamÃnÃya sÃdhu // sÅda hotar ni hotà // tvaæ dÆtas tvam u na÷ paraspÃs tvaæ vasyà à v­«abha praïetà / agne tokasya nas tane tanÆnÃm aprayuchan dÅdyad bodhi gopÃ÷ // agninà rayim aÓnavat po«am eva divedive / yaÓasaæ vÅravattamam // gayasphÃno amÅvahà vasuvit pu«Âivardhana÷ / sumitra÷ soma no bhava // indrÃgnÅ rocanà diva÷ pari vÃje«u bhÆ«atha÷ / tad vÃæ ceti pra vÅryam // pra car«aïibhya÷ p­tanÃhave«u pra p­thivyà riricÃthe divaÓ ca / pra sindhubhya÷ pra giribhyo mahitvà prendrÃgnÅ viÓvà bhuvanÃty anyà // @<[Page IV,153]>@ maruto yad dha vo diva÷ sumnÃyanto havÃmahe / à tÆ nà upagantana // yà va÷ Óarma ÓaÓamÃnÃya santi tridhÃtÆni dÃÓu«e yachatÃdhi / asmabhyaæ tÃni maruto viyanta rayiæ no dhatta v­«aïa÷ suvÅram // imaæ me varuïa tat tvà yÃmi kayà na÷ ko adya piprÅhi devÃn agne yad adyÃpsv agne sadhi« Âava // apsu me somo abravÅd antar viÓvÃni bhe«ajà / ÃpaÓ ca viÓvaÓaæbhuva÷ // ud uttamaæ varuïa pÃÓam asmat // ava te he¬o varuïa namobhir ava yaj¤ebhir Åmahe havirbhi÷ / k«ayann asmabhyam asura pracetà rÃjann enÃæsi ÓiÓratha÷ k­tÃni // tvaæ no agne varuïasya vidvÃn devasya he¬o 'vayÃsisÅ«ÂhÃ÷ / yaji«Âho vahnitama÷ ÓoÓucÃno viÓvà dve«Ãæsi pramumugdhy asmat // sa tvaæ no agne 'avamo bhavotÅ nedi«Âho asyà u«aso vyu«Âau / avayak«va no varuïaæ rarÃïo vÅhi m­¬Åkaæ suhavo na edhi //MS_4,10.4// @<[Page IV,154]>@ agnir v­trÃïi jaÇghanat tvaæ somÃsi satpati÷ // anÅkair dve«o ardayÃgne viÓvÃbhir Ætibhi÷ / rayiæ no dhehi yaj¤iyam // sainÃnÅkena suvidatro asme ya«Âà devaæ Ãyaji«Âha÷ svasti / adabdho gopà uta na÷ paraspà agne dyumad uta revad didÅhi // piprÅhi devÃn à devÃnÃm // sÃætapanà idaæ havir marutas taj juju«Âana / yu«mÃkotÅ riÓÃdasa÷ // yo no maruto abhi durh­ïÃyus tiraÓ cittÃni vasavo jighÃæsati / druha÷ pÃÓÃn prati sa mucÅ«Âa tapi«Âhena hanmanà hantanà tam // \\ agni÷ pratnena manmanà soma gÅrbhi« Âvà vayam // g­hamedhÃsà Ãgata maruto mÃpabhÆtana / imà havyà juju«Âana // pra budhnyà va Årate mahÃæsi pra nÃmÃni prayajyavas tiradhvam / sahasriyaæ damyaæ bhÃgam etaæ g­hamedhÅyaæ maruto ju«adhvam // preddho agna imo agne // @<[Page IV,155]>@ agnim Ŭe purohitaæ yaj¤asya devam ­tvijam / hotÃraæ ratnadhÃtamam // v­«Ã soma dyumaæ asi // krŬaæ va÷ Óardho mÃrutam anarvÃïaæ ratheÓubham / kaïvà abhi pragÃyata // atyÃso na ye maruta÷ sva¤co yak«ad­Óo na Óubhayanta maryÃ÷ / te harmye«ÂhÃ÷ ÓiÓavo na Óubhrà vatsÃso na prakrŬina÷ payodhÃ÷ // taæ hi ÓaÓvanto 'gnimagnim // indrÃgnÅ navatiæ puro dÃsapatnÅr adhÆnutam / sÃkam ekena karmaïà // Ónathad v­tram uta sanoti vÃjam indrà yo agnÅ sahurÅ saparyÃt / irajyantà vasavyasya bhÆre÷ sahastamà sahasà vÃjayantà // tam indraæ vÃjayÃmasi // yuje rathaæ gÃe«aïaæ haribhyÃm upa brahmÃïi juju«Ãïam asthu÷ / vibÃdhi«Âa sya rodasÅ mahitvendro v­trÃïy apratÅ jaghanvÃn // \\ viÓvakarman vÃcaspatim //MS_4,10.5// @<[Page IV,156]>@ uÓantas tvà havÃmahe // à no agne sucetunà rayiæ viÓvÃyupo«asam / mÃr¬Åkaæ dhehi jÅvase // tvaæ soma mahe bhagaæ tvaæ yÆna ­tÃyate / dak«aæ dadhÃsi jÅvase // tvaæ soma pracikito manÅ«Ã tvaæ raji«Âham anu ne«i panthÃm / tava praïÅtÅ pitaro na indo deve«u ratnam abhajanta dhÅrÃ÷ // tvayà hi na÷ pitara÷ soma pÆrve karmÃïi cakru÷ pavamÃna dhÅrÃ÷ / vanvann avÃta÷ paridhÅær aporïu vÅrebhir aÓvair maghavà bhavà na÷ // tvaæ soma pit­bhi÷ saævidÃno 'nu dyÃvÃp­thivÅ Ãtatantha / tasmai ta indo havi«Ã vidhema vayaæ syÃma patayo rayÅïÃm // barhi«ada÷ pitara Æty arvÃg imà vo havyà cak­mà ju«adhvam / ta ÃgatÃvasà ÓaætamenÃthà na÷ Óaæ yor arapo dadhÃtana // upahÆtÃ÷ pitara÷ somyÃso barhi«ye«u nidhi«u priye«u / ta Ãgamantu ta iha Óruvantv adhibruvantu te 'vantv asmÃn // Ãhaæ pitÌnt suvidatraæ avitsi napÃtaæ ca vikramaïaæ ca vi«ïo÷ / barhi«ada÷ svadhayà ye sutasya bhajanta pitvas ta ihÃgami«ÂhÃ÷ // idaæ pit­bhyo namo astv adya ye pÆrvÃso ya uparÃsa Åyu÷ / ye pÃrthive rajasy à ni«attà ye và nÆnaæ suv­janÃsu vik«u // udÅratÃm avarà ut parÃsà un madhyamÃ÷ pitara÷ somyÃsa÷ / asuæ ya Åyur av­kà ­taj¤Ãs te no 'vantu pitaro have«u // agni«vÃttà ­tÃv­dha÷ pitaro m­¬atà su na÷ / dÅrghÃyutvÃya jÅvase // agni«vÃttÃn ­tumato havÃmahe narÃÓaæse somapÅthaæ ya ÃÓu÷ / te no viprÃsa÷ suhavà m­¬antu Óaæ no bhavantu dvipade Óaæ catu«pade // agni«vÃttÃ÷ pitarà eha gachata sada÷sada÷ sadata supraïÅtaya÷ / attà havÅæ«i prayatÃni barhi«y athà rayiæ sarvavÅraæ dadhÃtana // sa pratnathà sahasà jÃyamÃna÷ sadya÷ kÃvyÃni ba¬ adhatta viÓvà / ÃpaÓ ca mitraæ dhi«aïà ca sÃdhan devà agniæ dhÃrayan draviïodÃm // sa pÆrvayà nividà kavyatÃyor imÃ÷ prajà ajanayan manÆnÃm / vivasvatà cak«asà dyÃm apaÓ ca devà agniæ dhÃrayan draviïodÃm // \\ ye tÃt­«ur devatrà jehamÃnà hotrÃvida÷ stomata«ÂÃso arkai÷ / Ãgne yÃhi suvidatrebhir arvÃk satyai÷ kavyai÷ pit­bhir gharmasadbhi÷ // pra vÃyum achà b­hatÅ manÅ«Ã b­hadrayiæ viÓvavÃraæ rathaprÃm / dyutadyÃmà niyuta÷ patyamÃna÷ kavi÷ kavim iyak«asi prayajyo // pra yÃbhir yÃsi dÃÓvÃæsam achà niyudbhir vÃya i«Âaye duroïe / ni no rayiæ subhojasaæ yuvasva ni vÅraæ gavyam aÓvyaæ ca rÃdha÷ // indraæ vayaæ ÓunÃsÅram asmin yaj¤e havÃmahe / sa na÷ par«ad ati dvi«a÷ // so 'horÃtrai÷ so 'rdhamÃsai÷ sa mÃsai÷ sa ­tubhi÷ pari yaj¤aæ babhÆva / saævatsarasya mahimÃnam etaæ ÓunÃsÅram indram adyÃhuvema // sapta tvà harito rathe vahanti deva sÆrya / Óoci÷keÓaæ purupriya // taraïir viÓvadarÓato jyoti«k­d asi sÆrya / viÓvam ÃbhÃsi rocanam //MS_4,10.6// @<[Page IV,159]>@ indrÃgnÅ rocanà diva÷ pra car«aïibhya indrÃgnÅ navatiæ pura÷ Ónathad v­tram // ju«Âo damÆnà atithir duroïa imaæ no yaj¤am upayÃhi vidvÃn / viÓvà agne abhiyujo vihatyà ÓatrÆyatÃm Ãbharà bhojanÃni // agne Óardha mahate saubhagÃya tava dyumnÃny uttamÃni santu / saæ jÃspatyaæ suyamam Ãk­ïu«va ÓatrÆyatÃm abhiti«Âhà mahÃæsi // pra vÃm arcanty ukthino nÅthÃvido jaritÃra÷ / indrÃgnÅ i«Ã Ãv­ïe // upo ha yad vidathaæ vÃjino gur dhÅbhir viprÃ÷ pramatim ichamÃnÃ÷ / arvanto na këÂhÃæ nak«amÃïà indrÃgnÅ johuvato naras te // agnir dadÃti satpatiæ sÃsÃha yo yudhà n­bhi÷ / agnir atyaæ raghu«yadaæ jetÃram aparÃjitam // agnis tuviÓravastamaæ tuvibrahmÃïam uttamam / atÆrtaæ ÓrÃvayatpatiæ putraæ dadÃti dÃÓu«e // yà vÃæ santi purusp­ho niyuto dÃÓu«e narà / indrÃgnÅ tÃbhir Ãgatam // Óuciæ nu stomaæ navajÃtam adyendrÃgnÅ v­trahaïà ju«ethÃm / ubhà hi vÃæ suhavà johavÅmi tà vÃjaæ sadya uÓate dhe«Âhà // pÆ«Ã gà anvetu na÷ Óukraæ te anyat // k«etrasya patinà vayaæ hiteneva jayÃmasi / gÃm aÓvaæ po«ayitnv à sa no m­¬ÃtÅd­Óe // madhumatÅr o«adhÅr dyÃvà Ãpo madhuman no bhavatv antarik«am / k«etrasya patir madhumÃn no astv ari«yanto anv enaæ carema // saæsam it // sakhÃya÷ saæ va÷ samya¤cam i«aæ stomaæ cÃgnaye / var«i«ÂhÃya k«itÅnÃm Ærjo naptre sahasvate // vaiÓvÃnaro na Ætyà p­«Âo divi // ­tÃvÃnaæ vaiÓvÃnaram ­tasya jyoti«as patim / ajasraæ gharmam Åmahe // vaiÓvÃnara tava dhÃmÃny Ãcake yebhi÷ svarvid abhavo vicak«aïa / jÃta Ãp­ïo bhuvanÃni rodasÅ agne tà viÓvà paribhÆr asi tmanà // i¬Ãm agne // @<[Page IV,161]>@ tvaæ no agne sanaye dhanÃnÃæ yaÓasaæ kÃruæ k­ïuhi stavÃna÷ / Óakema karmÃpasà navena devair dyÃvÃp­thivÅ prÃvataæ na÷ // vaiÓvÃnarasya sumatau syÃma rÃjà hi kaæ bhuvanÃnÃm abhiÓrÅ÷ / ito jÃto viÓvam idaæ vica«Âe vaiÓvÃnaro yatate sÆryeïa // asmÃkam agne maghavatsu dhÃrayÃnÃmi k«atram ajaraæ suvÅram / vayaæ jayema Óatinaæ sahasriïaæ vaiÓvÃnara vÃjam agne tavotibhi÷ // viÓvaæ vivyÃca p­thivÅva pu«Âam anyam anyat pratig­bhïÃty Ãyat / vaiÓvÃnarasya mahato mahimnà syonam annaæ madhuman me k­ïomi // sa jÃyamÃna÷ parame vyomani vratÃny agnir vratapà arak«ata / vy antarik«am amimÅta sukratur vaiÓvÃnaro mahinà nÃkam asp­Óat // yathà ha tyat // trÅïy ÃyÆæ«i tava jÃtavedas tisra ÃjÃnÅr u«asas te agne / tÃbhir devÃnÃm avo yak«i vidvÃn athà bhava yajamÃnÃya Óaæ yo÷ // ny agniæ jÃtavedasaæ hotravÃhaæ yavi«Âhyam / dadhÃtà devam ­tvijam // @<[Page IV,162]>@ i¬ÃyÃs tvà pade vayaæ dadhikrÃvïo akÃri«am // dadhikrÃvÃïaæ bubudhÃno agnim upa bruva u«asaæ sÆryaæ gÃm / bradhnaæ maæÓcator varuïasya babhruæ te viÓvÃsmad durità yÃvayantu // agnir hotà nyasÅdad yajÅyÃn upasthe mÃtu÷ surabhà uloke / yuvà kavi÷ puruni«Âha ­tÃvà dhartà k­«ÂÅnÃm uta madhya iddha÷ // sÃdhvÅm akar devavÅtiæ no adya yaj¤asya jihvÃm avidÃma guhyam / sa Ãyur ÃgÃt surabhir vasÃno bhadrÃm akar devahÆtiæ no adya // yac cid dhi te // mahaÓ cid agnà enaso abhÅka ÆrvÃd devÃnÃm uta martyÃnÃm / mà te sakhÃya÷ sadam id ri«Ãma yachà tokÃya tanayÃya Óaæ yo÷ // mahÅ dyau÷ p­thivÅ ca na÷ // gh­tavatÅ bhuvanÃnÃm abhiÓriyorvÅ p­thvÅ madhudughe supeÓasà / dyÃvÃp­thivÅ varuïasya dharmaïà vi«kabhite ajare bhÆriretasà //MS_4,11.1// @<[Page IV,163]>@ p­thupÃjÃs taæ sabÃdha÷ // Ŭe agniæ vipaÓcitaæ girà yaj¤asya sÃdhanam / Óru«ÂÅvÃnaæ dhitÃvÃnam // agne Óakema te vayaæ yamaæ devasya vÃjina÷ / ati dve«Ãæsi tarema // upa tvà raïvasaæd­Óaæ prayasvanta÷ sahask­ta / agne saæs­jmahe gira÷ // upa chÃyÃm iva gh­ïer aganma Óarma te vayam / agne hiraïyasaæd­Óa÷ // agnir v­trÃïi jaÇghanat tvaæ somÃsi satpatir agnÅ«omà yuvam etÃni ÓrÅïÃm udÃra÷ // somasya mà tavasaæ vak«y agne vahniæ cakartha vidathe yajadhyai / devaæ achà dÅdyad yu¤je adriæ ÓamÃye agne tanvaæ ju«asva // somÃpÆ«aïà jananà rayÅïÃæ jananà divo jananà p­thivyÃ÷ / jÃtau viÓvasya bhuvanasya gopau devà ak­ïvann am­tasya nÃbhim // @<[Page IV,164]>@ imau devau jÃyamÃnau ju«antemau tamÃæsi gÆhatÃm aju«Âà / ÃbhyÃm indra÷ pakvam ÃmÃsv anta÷ somÃpÆ«abhyÃæ janad usriyÃsu // uta no brahman havi«a ukthe«u devahÆtama÷ / Óaæ na÷ Óocà marudv­dho 'gne sahasrasÃtama÷ // nÆ no rÃsva sahasravat tokavat pu«Âimad vasu / dyumad agne suvÅryaæ var«i«Âham anupak«itam // tvà yujà tava tat soma sakhya indro apo manave sasrutas ka÷ / ahann ahim ariïÃt sapta sindhÆn apÃv­ïod apihiteva khÃni // ­dÆdareïa sakhyà saceya yo mà na ri«yed dharyaÓva pÅta÷ / ayaæ ya÷ somo nyadhÃyy asme tasmà indraæ pratiram emy Ãyu÷ // tvaæ no agne sa tvaæ no agne 'gniæ va÷ pÆrvyaæ girà // mak«Æ devavato ratha÷ ÓÆro và p­tsu kÃsucit / devÃnÃæ ya in mano yajamÃnà iyak«aty abhÅd ayajvano bhuvat // @<[Page IV,165]>@ naki« Âaæ karmaïà naÓan na prayo«an na yo«ati / devÃnÃæ ya in mano yajamÃnà iyak«aty abhÅd ayajvano bhuvat // asad atra suvÅryam uta tyad ÃÓvaÓvyam / devÃnÃæ ya in mano yajamÃnà iyak«aty abhÅd ayajvano bhuvat // upak«aranti sindhavo mayobhuva ÅjÃnaæ ca yak«yamÃïaæ ca dhenava÷ / p­ïantaæ ca papuriæ ca Óravasyavo gh­tasya dhÃrà upayanti viÓvata÷ // somÃrudrà yuvam etÃny asme viÓvà tanÆ«u bhe«ajÃni dhattam / avasyataæ mu¤cataæ yan no asti tanÆ«u baddhaæ k­tam eno asmat // somÃrudrà dhÃrayethÃm asuryaæ pra vÃm i«Âayo 'ram aÓnuvantu / damedame sapta ratnà dadhÃnà Óaæ no bhÆtaæ dvipade Óaæ catu«pade // somÃrudrà viv­hataæ vi«ÆcÅm amÅvà yà no gayam ÃviveÓa / Ãre bÃdhethÃæ nir­tiæ parÃcair asme bhadrà sauÓravasÃni santu // tigmÃyudhau tigmahetÅ suÓevau somÃrudrà iha su m­¬ataæ na÷ / mumuktam asmÃn grasitÃn abhÅke prayachataæ v­«aïà ÓaætamÃni // agnÃvi«ïÆ sajo«asÃgnÃvi«ïÆ mahi dhÃma priyaæ vÃm // agnÃvi«ïÆ mahi tad vÃæ mahitvaæ vÅtho gh­tasya guhyà ju«Ãïà / damedame su«ÂutÅ vÃv­dhÃnà nu vÃæ jihvà gh­tam Ãcaraïyat // pÃvakà na÷ sarasvatÅ // sarasvaty abhi no ne«i vasyo mÃpa spharÅ÷ payasà mà nà Ãdhak / ju«asva na÷ sakhyà veÓyà ca mà tvat k«etrÃïy araïyÃni ganma // à no diva÷ // b­haspate ju«asva no havyÃni viÓvadevya / rÃsva ratnÃni dÃÓu«e // evà pitre viÓvadevÃya v­«ïe yaj¤air vidhema namasà havirbhi÷ / b­haspate suprajà vÅravanto vayaæ syÃma patayo rayÅïÃm // à no mitrÃvaruïà gh­tair gavyÆtim uk«atam / madhvà rajÃæsi sukratÆ // pra bÃhavà sis­taæ jÅvase nà à no gavyÆtim uk«ataæ gh­tena / à no jane Óravayataæ yuvÃnà Órutaæ me mitrÃvaruïà havemà // aurvabh­guva¤ Óucim apnavÃnavad Ãhuve / agniæ samudravÃsasam // @<[Page IV,167]>@ à savaæ savitur yathà bhagasyeva bhujiæ huve / agniæ samudravÃsasam // huve vÃtasvanaæ kaviæ parjanyakradyaæ saha÷ / agniæ samudravÃsasam // v­«Ã soma dyumaæ asi // à ye tanvanti raÓmibhis tira÷ samudram arïavam / marudbhir agnà Ãgahi // à vo yantÆdavÃhÃso adya v­«Âiæ ye viÓve maruto junanti / ayaæ yo agnirmaruta÷ samiddha etaæ ju«adhvaæ kavayo yuvÃna÷ // yaæ tvà devÃpi÷ ÓuÓucÃno agna Ãr«Âi«eïo manu«ya÷ samÅdhe / viÓvebhir devair anumadyamÃna÷ pra parjanyam Årayà v­«Âimantam // agne bÃdhasva vi m­dho vi durgahÃpÃmÅvÃm apa rak«Ãæsi sedha / asmÃt samudrÃd b­hato divo no 'pÃæ bhÆmÃnam upa na÷ s­jeha // priyà vo nÃma huve turÃïÃm à yat t­pan maruto vÃvaÓÃna÷ // Óriyase kaæ bhÃnubhi÷ saæmimik«ire te raÓmmibhis ta ­kvabhi÷ sukhÃdaya÷ / te vÃÓÅmanta i«miïo abhÅravo vidre priyasya mÃrutasya dhÃmna÷ // maruto yad dha vo diva÷ // prai«Ãm ajme«u vithureva rejate bhÆmir yÃme«u yad dha yu¤jate Óubhe / te krŬayo dhunayo bhrÃjad­«Âya÷ svayaæ mahitvaæ panayanta dhÆtaya÷ //MS_4,11.2// kayà Óubhà savayasa÷ sanŬÃ÷ samÃnyà maruta÷ saæmimik«u÷ / kayà matÅ kutà etÃsa ete 'rcanti Óu«maæ v­«aïo vasÆyà // kasya brahmÃïi juju«ur yuvÃna÷ ko adhvare marutà Ãvavarta / Óyenaæ iva dhrajato antarik«e kena mahà manasà rÅramÃma // kutas tvam indra mÃhina÷ sann eko yÃsi satpate kiæ ta itthà / saæp­chase samarÃïa÷ ÓubhÃnair voces tan no harivo yat te asme // brahmÃïi me mataya÷ Óaæ sutÃsa÷ Óu«ma iyarti prabh­to me adri÷ / ÃÓÃsate pratiharyanty ukthemà harÅ vahatas tà no acha // ato vayam antamebhir yujÃnÃ÷ svak«atrebhis tanva÷ ÓumbhamÃnÃ÷ / mahobhir ekam upayujmahe nv indra÷ svadhÃm anu hi no babhÆtha // @<[Page IV,169]>@ kva syà vo maruta÷ svadhÃsÅd yan mÃm ekaæ samadhattÃhihatye / ahaæ hy ugras tavi«as tuvi«mÃn viÓvasya Óatror anamaæ vadhasnai÷ // bhÆri cakartha yujyebhir asme samÃnebhir v­«abha pauæsyebhi÷ / bhÆrÅïi hi k­ïavÃmà Óavi«Âhendra÷ k­tvà maruto yad vaÓÃma // vadhÅæ v­traæ maruta indriyeïa svena bhÃmena tavi«o babhÆvÃn / aham età manave viÓvaÓcandrÃ÷ sugà apaÓ cakara vajrabÃhu÷ // anuttam à te maghavan nakir ïu na tvÃvaæ asti devatà vidÃna÷ / na jÃyamÃno naÓate na jÃto yÃni kari«yà k­ïuhi prav­ddha // ekasya cin me vibhv astv ojo yà nu dadh­«vÃn k­ïavai manÅ«Ã // ahaæ hy ugro maruto vidÃno yÃni cyavam indrà id ÅÓa e«Ãm // amandan mà maruta÷ stomo atra yan me nara÷ Órutyaæ brahma cakra / indrÃya v­«ïe sumakhÃya mahyaæ sakhye sakhÃyas tanve tanÆbhi÷ // eved ete prati mà rocamÃnà anedya÷ Óravà e«o dadhÃnÃ÷ / saæcak«yà marutaÓ candravarïà achÃnta me chadayÃthà ca nÆnam // ko nv atra maruto mÃmahe va÷ prayÃtana sakhÅær achà sakhÃya÷ / manmÃni citrà apivÃtayanta e«Ãæ bhÆta navedà ma ­tÃnÃm // à yad duvasyÃd duvase na kÃrur asmÃæÓ cakre mÃnyasya medhà / o «Æ varta maruto vipram achemà brahmÃïi jarità vo arcat // e«a va÷ stomo maruta iyaæ gÅr mÃndÃryasya mÃnyasya kÃro÷ / e«Ã yÃsÅ«Âa tanve vayÃæ vidyÃme«aæ v­janaæ jÅradÃnum //MS_4,11.3// indraæ vo viÓvatas pari havÃmahe janebhya÷ / asmÃkam astu kevala÷ // à te Óu«mo v­«abha etu paÓcÃd ottarÃd adharÃd à purastÃt / à viÓvato abhi sametv arvÃÇ indra dyumnaæ svarvad dhehy asme // maruto yad dha vo divo yà va÷ Óarma // @<[Page IV,171]>@ à tÆ na indra v­trahann asmÃkam ardham Ãgahi / mahÃn mahÅbhir Ætibhi÷ // tvaæ mahaæ indra tubhyaæ ha k«Ã anu k«atraæ maæhanà manyata dyau÷ / tvaæ v­traæ Óavasà jaghanvÃnt s­ja÷ sindhÆær ahinà jagrasÃnÃn // maruto yad dha vo balaæ janaæ acucyavÅtana / girÅær acucyavÅtana // ­«Âayo vo maruto aæsayor adhi sahà ojo bÃhvor vo balaæ hitam / n­mïà ÓÅr«asv Ãyudhà rathe«u no viÓvà va÷ ÓrÅr adhi tanÆ«u pipiÓe // purutrà hi sad­ÇÇ asi viÓo viÓvà anu prabhu÷ / samatsu tvà havÃmahe // samatsv agnim avase vÃjayanto havÃmahe / vÃje«u citrarÃdhasam // agne nayà devÃnÃæ tvam agne vratapà asi yad vo vayam // tvam agne vratabh­¤ Óucir agne devaæ ihÃvaha / upa yaj¤aæ haviÓ ca na÷ // @<[Page IV,172]>@ vratà nu bibhrad vratapà adabdho yajÃno devo ajara÷ suvÅra÷ / dadhad ratnÃni sum­¬Åko agne gopÃya no jÅvase jÃtaveda÷ // Óre«Âhaæ yavi«Âha bhÃratÃgne dyumantam Ãbhara / vaso purusp­haæ rayim // tubhyaæ bharanti k«itayo yavi«Âha balim agne antità ota dÆrÃt / à bhandi«Âhasya sumatiæ cikiddhi mahat te agne mahi Óarma bhadram // tvÃm agne vÃjasÃtamaæ viprà vardhanti su«Âutam / sa no rÃsva suvÅryam // ayaæ no agnir anÅkair dve«o ardaya sainÃnÅkenedaæ vi«ïu÷ pra tad vi«ïu÷ // à vo rÃjÃnam adhvarasya rudraæ hotÃraæ satyayajaæ rodasyo÷ / agniæ purà tanayitnor acittÃd dhiraïyarÆpam avase k­ïudhvam // kad dhi«ïyÃsu v­dhasÃno agne kad vÃtÃya pratavase Óubhaæye / parijmane nÃsatyÃya k«e brava÷ kad agne rudrÃya n­ghne // uk«ÃnnÃya vaÓÃnnÃya // @<[Page IV,173]>@ vÃtopadhÆta i«ito vaÓaæ anu tri«u yad annà vevi«ad viti«Âhase / à te yatante rathyo yathà p­thak ÓardhÃæsy agne ajarÃïi dhak«ata÷ //MS_4,11.4// k­ïu«va pÃjà iti pa¤ca // sa te jÃnÃti sumatiæ yavi«Âha ya Åvate brahmaïe gÃtum airat / viÓvÃny asmai sudinÃni rÃyo dyumnÃny aryo vi duro abhidyaut // sed agne astu subhaga÷ sudÃnur yas tvà nityena havi«Ã ya ukthai÷ / piprÅ«ati sva Ãyu«i duroïe viÓved asmai sudinà sÃsad i«Âi÷ // arcÃmi te sumatiæ gho«y arvÃk saæ te vÃvÃtà jaratÃm iyaæ gÅ÷ / svaÓvÃs tvà surathà marjayemÃsme k«atrÃïi dhÃrayer anu dyÆn // iha tvà bhÆry Ãcared upa tman do«Ãvastar dÅdivÃæsam anu dyÆn / krŬantas tvà sumanasa÷ sapemÃbhi dyumnà tasthivÃæso janÃnÃm // yas tvà svaÓva÷ suhiraïyo agna upayÃti vasumatà rathena / tasya trÃtà bhavasi tasya sakhà yas ta Ãtithyam Ãnu«ag jujo«at // maho rujÃmi bandhutà vacobhis tan mà pitur gotamÃd anviyÃya / tvaæ no asya vacasaÓ cikiddhi hotar yavi«Âha sukrato damÆnÃ÷ // @<[Page IV,174]>@ asvapnajas taraïaya÷ suÓevà atandrÃso 'v­kà aÓrami«ÂhÃ÷ / te pÃyava÷ sadhrya¤co ni«adyÃgne tava na÷ pÃntv amÆra // ye pÃyavo mÃmateyaæ te agne paÓyanto andhaæ duritÃd arak«an / rarak«a tÃnt suk­to viÓvavedà dipsantà id ripavo nÃha debhu÷ // tvayà vayaæ sadhanyas tvotÃs tava praïÅty aÓyÃma vÃjÃn / ubhà Óaæsà sÆdaya satyatÃte 'nu«Âhuyà k­ïuhy ahrayÃïa // ayà te agne samidhà vidhema prati stomaæ ÓasyamÃnaæ g­bhÃya / dahÃÓaso rak«asa÷ pÃhy asmÃn druho nido mitramaho avadyÃt // agnÅ rak«Ãæsi sedhati ÓukraÓocir amartya÷ / Óuci÷ pÃvaka Ŭya÷ // tvaæ na÷ soma viÓvata÷ //MS_4,11.5// yuk«và hi devahÆtamÃn // uta no deva devaæ achà voco vidu«Âara÷ / Órad viÓvà vÃryà k­dhi // tvaæ ha yad yavi«Âhya sahasa÷ sÆna Ãhuta / ­tÃvà yaj¤iyo bhuva÷ // @<[Page IV,175]>@ ayam agni÷ sahasriïa÷ // taæ nemim ­bhavo yathà namasva sahÆtibhi÷ / nedÅyo yaj¤am aÇgira÷ // tasmai nÆnam abhidyave vÃcà virÆpa nityayà / v­«ïe codasva su«Âutim // kam u «vid asya senayÃgner apÃkacak«asa÷ / païiæ go«u starÃmahe // mà no devÃnÃæ viÓa÷ prasnÃtÅr ivosrÃ÷ / k­Óaæ na hÃsur aghnyÃ÷ // mà na÷ samasya dƬhya÷ paridve«aso aæhati÷ / Ærmir na nÃvam ÃvadhÅt // namas te agnà ojase g­ïanti deva k­«Âaya÷ / amair amitram ardaya // imaæ yaj¤am idaæ vaco juju«Ãïa upÃgahi / soma tvaæ no v­dhe bhava // kuvit su no gai«Âaye 'gne saæve«i«o rayim / uruk­d uru ïas k­dhi // mà no asmin mahÃdhane parà varg bhÃrabh­d yathà / saævargaæ saæ rayiæ jaya // yasyÃju«an namasvina÷ ÓamÅm adurmakhasya và / taæ hed agnir vidhÃvati // anyam asmad bhiyà iyam agne si«aktu duchunà / vardhà no amava¤ Óava÷ //MS_4,11.6// idaæ vÃm Ãsye havi÷ priyam indrÃb­haspatÅ / ukthaæ madaÓ ca Óasyate // asme indrÃb­haspatÅ rayiæ dhattaæ Óatagvinam / aÓvÃvantaæ ashasriïam // ehy u «u bravÃïi te 'gna itthetarà gira÷ / ebhir vardhÃsà indubhi÷ // \<'gna : FN emended. Ed.: gne>\ imaæ yaj¤am idaæ vaca÷ // tyÃn nu k«atriyaæ ava ÃdityÃn yÃci«Ãmahe / sum­¬Åkaæ abhi«Âaye // yebhyo mÃtà madhumat pinvate paya÷ pÅyÆ«aæ dyaur aditir adribarhÃ÷ / ukthaÓu«mÃn v­«abharÃnt svapnasas taæ Ãdityaæ anumadÃt svastaye // dhÃrayanta ÃdityÃso jagat sthà devà viÓvasya bhuvanasya gopÃ÷ / dÅrghÃdhiyo rak«amÃïà asuryam ­tÃvÃnaÓ cayamÃnà ­ïÃni // trÅ rocanà divyà dhÃrayanta hiraïyayà Óucayo dhÃrapÆtÃ÷ / av­jinà anavadyà adabdhà uruÓaæsà ­jave martyÃya // tat sÆryasya bhadrà aÓvà hiraïyagarbho ya÷ prÃïata÷ // b­haspati÷ prathamaæ jÃyamÃno maho jyoti«a÷ parame vyoman / saptÃsyas tuvijÃto raveïa vi saptaraÓmir adhamat tamÃæsi // @<[Page IV,178]>@ yadà vÃjam asanad viÓvarÆpam à dyÃm aruk«ad uttarÃïi sadma / b­haspatiæ v­«aïaæ vardhayanto nÃnà santo bibhrato jyotir ÃsÃm // b­haspatiæ havÃmahe viÓvata÷ sagaïaæ vayam / upa no yaj¤am Ãgamat // sa su«Âubhà sa ­kvatà gaïena valaæ ruroja phaligaæ raveïa / b­haspatir usriyà havyasÆda÷ kanikradad vÃvaÓatÅr udÃjat // brahmaïaspate tvam asya yantà sÆktasya bodhi tanayaæ ca jinva / viÓvaæ tad bhadraæ yad avanti devà b­had vadema vidathe suvÅrÃ÷ // brahmaïaspate sÆyamasya viÓvahà rÃya÷ syÃma rathyo vayasvata÷ / vÅre«u vÅraæ upap­Çdhi nas tvaæ yad ÅÓÃno brahmaïà ve«i me havam // utti«Âha brahmaïaspate devayantas tvemahe / upa prayantu maruta÷ sudÃnavà indra prÃÓur bhavà sacà // agnir ukthe purohito grÃvÃïo barhir adhvare / ­cà yÃmi maruto brahmaïaspatiæ devaæ avo vareïyam // namas te rudra manyava imà rudrÃya // ko addhà veda ka iha pravocat kutà ÃjÃtà kuta iyaæ vis­«Âi÷ / arvÃg devà asya visarjanenÃthà ko veda yata ÃbabhÆva // @<[Page IV,179]>@ iyaæ vis­«Âir yata ÃbabhÆva yadi và dadhe yadi và na / yo asyÃdhyak«a÷ parame vyomant so aÇga veda yadi và na veda // idaæ vi«ïur vicakrame // tad asya priyam abhi pÃtho aÓyÃæ naro yatra devayavo madanti / urukramasya sa hi bandhur itthà vi«ïo÷ pade parame madhvà utsa÷ // viÓve devà ­tÃv­dha÷ // viÓve devÃ÷ Ó­ïutemaæ havaæ me ye antarik«e ya upa dyavi «Âha / ye agnijihvà uta và yajatrà ÃsadyÃsmin barhi«i mÃdayadhvam // indrÃïÅ patyà sujitaæ jigÃya senà ha nÃma p­thivÅ dhanaæjayà viÓvavyacà aditi÷ sÆryatvak / indrÃïÅ prÃsahà saæjayantÅ tasyai ta enà havi«Ã vidhema // upaprehi vÃcaspate devena manasà saha / vasupate viramaya mayy eva tanvaæ mama // ye trisaptÃ÷ pariyanti viÓvà rÆpÃïi bibhrata÷ / vÃcaspatir balà te«Ãæ tanvo 'dya dadhÃtu me //MS_4,12.1// @<[Page IV,180]>@ agni÷ prathamo vasubhir no avyÃt somo rudrair abhirak«atu tmanà / indro marudbhir ­tuthà k­ïotv Ãdityair no varuïa÷ Óarma yaæsat // sam agnir vasubhir no avyÃt saæ somo rudriyÃbhis tanÆbhi÷ / sam indro rÃtahavyo marudbhi÷ sam Ãdityair varuïo viÓvavedÃ÷ // agne dà dÃÓu«e rayiæ vÅravantaæ parÅïasam / ÓiÓÅhi na÷ sÆnumata÷ // dà no agne Óatino dÃ÷ sahasriïo duro na vÃjaæ Órutyà apÃv­dhi / prÃcÅ dyÃvÃp­thivÅ brahmaïà k­dhi svar ïa Óukram u«aso vididyutu÷ // hiraïyapÃïim Ætaye savitÃram upahvaye / sa cettà devatà padam // vÃmam adya savitar vÃmam u Óvo divedive vÃmam asmabhyaæ sÃvÅ÷ // vÃmasya hi k«ayasya deva bhÆrer ayà dhiyà vÃmabhÃja÷ syÃma // pra vÃyuæ pra yÃbhi÷ // syonà p­thivi bhavÃn­k«arà niveÓanÅ / yachà na÷ Óarma sapratha÷ // @<[Page IV,181]>@ ba¬ itthà parvatÃnÃæ khidraæ bibhar«i p­thivi / pra yà bhÆmiæ pravatvati mahnà hino«i mahini // pÆrvÃparaæ carato mÃyayaitau ÓiÓÆ krŬantau pariyÃto adhvaram / viÓvÃny anyo bhuvanà vica«Âa ­tÆær anyo vidadhaj jÃyate puna÷ // navonavo bhavati jÃyamÃno 'hnÃæ ketur u«asÃm ety agram / bhÃgaæ devebhyo vidadhÃty Ãyan pra candramÃs tirate dÅrgham Ãyu÷ // yathÃdityà aæÓum ÃpyÃyayanti yathÃk«itim ak«itaya÷ pibanti / evÃsmÃn indro varuïo b­haspatir ÃpyÃyayantu bhuvanasya gopÃ÷ // prÃcyÃæ diÓi tvam indrÃsi rÃjotodÅcyÃæ v­trahan vrÃtrahÃsi / yatra yanti srotyÃs taj jitaæ te dak«iïato v­«abho havya edhi // asyed eva praririce mahitvaæ divas p­thivyÃ÷ pary antarik«Ãt / svarì indro damà à viÓvagÆrta÷ svarir amatro vavak«e raïÃya // tvam indrÃsy adhirÃjas tvaæ bhavÃdhipatir janÃnÃm / daivÅr viÓas tvam utà virÃjaujasvat k«atram ajaraæ te astu // à yasmint sapta vÃsavà rohanti pÆrvyà ruha÷ / ­«ir ha dÅrghaÓruttamà indrasya gharmo atithi÷ // @<[Page IV,182]>@ mado na ya÷ somyo bodhicak«Ã vÃtaÓ ca nu cyavana induvik«Ã÷ / sa tapnu÷ Óucase na sÆra÷ sa svedayu÷ ÓuÓucÃno na gharma÷ // indriyÃïi Óatakrato yà te jane«u pa¤casu / indra tÃni tà Ãv­ïe // anu te dÃyi maha indriyÃya satrà te viÓvam anu v­trahatye / anu k«atram anu saho yajatrendra devebhir anu te n­«ahye // anavas te ratham aÓvÃya tak«an tva«Âà vajraæ puruhÆta dyumantam / brahmÃïà indraæ mahayanto arkair avardhayann ahaye hantavà u // v­«ïe yat te v­«aïo arkam arcÃn indra grÃvÃïo aditi÷ sajo«Ã÷ / anaÓvÃso ye pavayo 'rathà indre«ità abhyavartanta dasyÆn //MS_4,12.2// vive«a yan mà dhi«aïà jajÃna stavai purà pÃryÃd indram ahna÷ / aæhaso yatra pÅparad yathà no nÃveva yÃntam ubhaye havante // aæhomuce prabharemà manÅ«Ãæ bhÆyi«ÂhadÃvne sumatim Ãv­ïÃna÷ / idam indra prati havyaæ ju«asva satyÃ÷ santu yajamÃnasya kÃmÃ÷ // trÃtÃram indram avitÃram indraæ havehave suhavaæ ÓÆram indram / huve nu Óakraæ puruhÆtam indraæ svasti no maghavà dhÃtv indra÷ // mà te asyÃæ sahasÃvan pari«Âà aghÃya bhÆma hariva÷ parÃdai÷ / trÃyasva no 'v­kebhir varÆthais tava priyÃsa÷ sÆri«u syÃma // anu tvÃhighne adha deva devà madan viÓve kavitamaæ kavÅnÃm / karo yatra varivo bÃdhitÃya dive janÃya tanve g­ïÃna÷ // anu dyÃvÃp­thivÅ tat tà ojo 'martyà jihata indra devÃ÷ / k­«và k­tno ak­taæ yat te asty ukthaæ navÅyo janayasva yaj¤ai÷ // abhi prabhara dh­«atà dh­«anmana÷ ÓravaÓ cit te asad b­hat / ar«antv Ãpo javasà vi mÃtaro hano v­traæ jayà sva÷ // asmà id u prabharà tÆtujÃno v­trÃya vajram ÅÓÃna÷ kiyedhÃ÷ / gor na parva viradà tiraÓce«yann arïÃæsy apÃæ caradhyai // vi na indra m­dho jahi nÅcà yacha p­tanyata÷ / adhaspadaæ tam Åæ k­dhi yo asmaæ abhidÃsati // m­go na bhÅma÷ kucaro giri«ÂhÃ÷ parÃvatà Ãjaganthà parasyÃ÷ / s­kaæ saæÓÃya pavim indra tigmaæ vi ÓatrÆn tìhi vi m­dho nudasva // @<[Page IV,184]>@ Ãkare vasor jarità panasyate 'nehasa÷ stubhà indro duvasyati / vivasvata÷ sadanà à hi pipriye satrÃsÃham abhimÃtihanaæ stuhi // tvaæ sapatnÃn p­tanÃsu ji«ïur indrÃbhi«Ã¬ abhimÃtÅr apaghnan / pibà somaæ vajrabÃho vi«ahyÃsmabhyaæ païÅær arvasv ÃmukhÃya // puru«Âutasya nÃmabhi÷ Óatena mahayÃmasi / indrasya car«aïÅsaha÷ // \\ nÃmÃni te Óatakrato viÓvÃbhir gÅrbhir Åmahe / indrÃbhimÃti«Ãhye // arvÃvato nà Ãgahi parÃvataÓ ca v­trahan / imà ju«asva no gira÷ // yad antarà parÃvatam arvÃvataæ ca hÆyase / indreha tatà Ãgahi // endra sÃnasiæ rayiæ sajitvÃnaæ sadÃsaham / var«i«Âham Ætaye bhara // prasasÃhi«e puruhÆta ÓatrÆn jye«Âhas te Óu«ma iha rÃtir astu / indrÃbhara dak«iïenà vasÆni pati÷ sindhÆnÃm asi revatÅnÃm // indraæ naro nemadhità havante yat pÃryà yunajate dhiyas tÃ÷ / ÓÆro n­«Ãtà ÓravasaÓ cakÃna à gomati vraje bhajà tvaæ na÷ // h­daæ na hi tvà ny­«anty Ærmayo brahmÃïÅndra tava yÃni vardhanà / tva«Âà cit te yujyaæ vÃv­dhe Óavas tatak«a vajram abhibhÆtyojasam // abhi svav­«Âiæ made asya yudhyato raghvÅr iva pravaïe sasrur Ætaya÷ / indro yad vajrÅ dh­«amÃïo andhasà bhinad valasya paridhÅær iva trita÷ // tam indraæ vÃjayÃmasi yuje ratham // v­traturaæ maghavÃnaæ ÓacÅpatim indraæ giro b­hatÅr abhyanÆ«ata / vÃv­dhÃnaæ puruhÆtaæ suv­ktibhir amartyaæ jaramÃïaæ divedive // \\ ahan v­traæ v­trataraæ vyaæsam indro vajreïa mahatà vadhena / skandhÃæsÅva kuliÓenà viv­kïÃhi÷ Óayata upap­k p­thivyÃ÷ // \\ abhiti«Âha p­tanyato 'dhare santu Óatrava÷ / indra iva dasyuhà bhavÃpa÷ k«etrÃïi saæjaya // ÃÓÅr nà Ærjam uta suprajÃstvam i«aæ dadhÃtu draviïaæ savarcasam / saæjayan k«etrÃïi sahasÃham indra k­ïvÃno anyaæ adharÃnt sapatnÃn // tvam indrÃsy adhirÃja÷ // indro jayati na parÃjayate adhirÃjo rÃjasu rÃjayate / viÓvà abhi«Âi÷ p­tanà jayaty upasadyo namasyo yathÃsat // à te maha indroty ugra samanyavo yat samaranta senÃ÷ / patÃti didyun naryasya bÃhvor mà te mano vi«vadryag vicÃrÅt // yo jÃta eva prathamo manasvÃn devo devÃn kratunà paryabhÆ«at / yasya Óu«mÃd rodasÅ abhyasetÃæ n­mïasya mahnà sa janÃsà indra÷ // manyur indro manyur evÃsa devo manyur hotà varuïo viÓvavedÃ÷ / manyuæ viÓa Ŭate mÃnu«År yà avà no manyo tapasà sajo«Ã÷ // tvaæ hi manyo abhibhÆtyojÃ÷ svayaæjo bhÃmo abhimÃti«Ãha÷ / viÓvacar«aïi÷ sahuri÷ sahÃvÃnt sa hÆyamÃno am­tÃya gachat // i¬Ãm agne tvaæ no agne kim it te vi«ïo pra tat te adya // dÅrghas te astv aÇkuÓo yenà vasu prayachasi / yajamÃnÃya sunvate // bhadrà te hastà suk­tota pÃïÅ prayantÃrà stuvate rÃdha indra / kà te ni«atti÷ kim u no mamatsi kiæ nod ud u har«ase dÃtavà u //MS_4,12.3// \\ @<[Page IV,187]>@ indrÃvaruïà yuvam adhvarÃya no viÓe janÃya mahi Óarma yachatam / dÅrghaprayajyum ati yo vanu«yati vayaæ jayema p­tanÃsu dƬhya÷ // samrì anya÷ svarì anya ucyate vÃæ mahÃntà indrÃvaruïà mahÃvasÆ / viÓve devÃsa÷ parame vyomani saæ vÃm ojo v­«aïà saæ balaæ dadhu÷ // viÓvÃhendro adhivaktà no astv aparih­tÃ÷ sanuyÃma vÃjam / tan no mitro varuïo mÃmahantÃm aditi÷ sindhu÷ p­thivÅ uta dyau÷ // enÃæ mukhena vÃyum indravanto 'ci«yÃma v­jane viÓva ÆtÅ / tan no mitro varuïo mÃmahantÃm aditi÷ sindhu÷ p­thivÅ uta dyau÷ // kutrà cid yasya sam­tau raïvà naro n­«adane / arhantaÓ cid yam indhate saæjanayanti jantava÷ // saæ yad i«o vanÃmahe saæ havyà mÃnu«ÃïÃm / uta dyumnasya Óavasa ­tasya raÓmim Ãdade // yad adya sÆrya bravo 'nÃgà udyan mitrÃya varuïÃya satyam / vayaæ devatrÃdite syÃma tava priyÃso aryaman g­ïanta÷ // ud vÃæ p­k«Ãso madhumanto asthur à sÆryo aruha¤ Óukram arïa÷ / yasmà Ãdityà adhvano radanti mitro aryamà varuïa÷ sajo«Ã÷ // upem as­k«i vÃjayur vacasyÃæ cano dadhÅta nÃdyo giro me / apÃæ napÃd ÃÓuhemà kuvit sa supeÓasas karati jo«i«ad dhi // sam anyà yanti // apÃæ napÃd à hy asthÃd upasthaæ jihmÃnÃm Ærdhvo vidyutaæ vasÃna÷ / tasya jye«Âhaæ mahimÃnaæ vahantÅr hiraïyavarïÃ÷ pariyanti yahvÅ÷ // tam asmerà yuvatayo yuvÃnaæ marm­jyamÃnÃ÷ pariyanty Ãpa÷ / sa Óukrebhi÷ ÓikvabhÅ revad agnir dÅdÃyÃnidhmÃæ gh­tanirïig apsu // agnà ÃyÆæ«i pavase // Ãyurdà deva jarasaæ v­ïÃno gh­tapratÅko gh­tap­«Âho agne / gh­taæ pibann am­taæ cÃru gavyaæ piteva putraæ jarase ma emam // gayasphÃno amÅvahà // yà te dhÃmÃni havi«Ã yajanti tà te viÓvà paribhÆr astu yaj¤am / gayasphÃna÷ prataraïa÷ suvÅro 'vÅrahà pracarà soma duryÃn // sutrÃmÃnaæ mahÅm Æ «v imaæ me varuïa tat tvà yÃmi vaiÓvÃnaro na Ætyà p­«Âo divy abhi tvà ÓÆra nonumas tvÃm id dhi havÃmahe // @<[Page IV,189]>@ ÃpaprÃtha mahinà v­«ïyà v­«an viÓvà Óavi«Âha Óavasà / asmaæ ava maghavan gomati vraje vajri¤ citrÃbhir Ætibhi÷ // bodhà su me maghavan vÃcam emÃæ yÃæ te vasi«Âho arcati praÓastim / imà brahma sadhamÃde ju«asva // revatÅr na÷ sadhamÃdà indre santu tuvivÃjÃ÷ / k«umanto yÃbhir madema // pro «v asmai puroratham indrÃya ÓÆ«am arcata / abhÅke cid ulokak­t saÇge samatsu v­trahà / asmÃkaæ bodhi codità nabhantÃm anyake«Ãæ jyÃkà adhi dhanvasu // à no agne sucetunà // à no agne rayiæ bhara satrÃsÃhaæ vareïyam / viÓvÃsu p­tsu du«Âaram // indro madÃya vÃv­dhe Óavase v­trahà n­bhi÷ / tam in mahatsv Ãji«Ætem arbhe havÃmahe sa vÃje«u pra no 'vi«at // mademade hi no dadir yÆthà gavÃm ­jukratu÷ / saæg­bhÃya purÆ ÓatobhayÃhastyà vasu ÓiÓÅhi rÃya Ãbhara // tà asya namasà saha÷ saparyanti pracetasa÷ / vratÃny asya saÓcire purÆïi pÆrvacittaye vasvÅr anu svarÃjyam // tà asya p­ÓanÃyuva÷ somaæ ÓrÅïanti p­Ónaya÷ / priyà indrasya dhenavo vajraæ hinvanti sÃyakaæ vasvÅr anu svarÃjyam // gh­taæ na pÆtaæ tanÆr arepÃ÷ Óuci hiraïyam / tat te rukmo na rocata svadhÃva÷ // obhe suÓcandra viÓpate // Ãryamà yÃti v­«abhas turëì dÃtà vasÆni vidadhe tanÆpÃ÷ / sahasrÃk«o gotrabhid vajrabÃhur asmÃsu devo draviïaæ dadhÃtu // ye te 'ryaman bahavo devayÃnÃ÷ panthÃno rÃjan diva Ãcaranti / tebhir no deva mahi Óarma yacha Óaæ no bhava dvipade Óaæ catu«pade // ud agne Óucayas tavÃyam agnir vÅratamas tat sÆryasya bhadrà aÓvÃ÷ sapta tvà harito rathe taraïir viÓvadarÓata÷ // cak«ur no dhehi cak«u«e cak«ur vikhyai tanÆbhya÷ / saæ cedaæ vi ca paÓyema // susaæd­Óaæ tvà vayaæ prati paÓyema sÆrya / vi paÓyema n­cak«asa÷ //MS_4,12.4// @<[Page IV,191]>@ yuvaæ surÃmam aÓvinà // hotà yak«ad aÓvinau sarasvatÅm indraæ surÃmïÃæ somÃnÃæ pibatu madantÃæ vyantu hotar yaja / putram iva pitarau // indra÷ sutrÃmà svavaæ avobhi÷ sum­¬Åko bhavatu viÓvavedÃ÷ / bÃdhatÃæ dve«o abhayaæ k­ïotu suvÅryasya pataya÷ syÃma // tasya vayaæ sumatau yaj¤iyasyÃpi bhadre saumanase syÃma / sa sutrÃmà svavaæ indro asmad ÃrÃc cid dve«a÷ sanutar yuyotu // agne vÃjasya gomata÷ // bhadro no agnir Ãhuto bhadrà rÃti÷ subhaga bhadro adhvara÷ / bhadrà uta praÓastaya÷ // saæsam id enà vo agnim à te agnà idhÅmahy agne trÅ te vÃjinà trÅ «adhasthà // trir agnir balabhid balaæ bhittvà sahasram airayat / ÓÆro jetÃparÃjita÷ // trir ahna÷ pavate v­«Ã soma÷ ÓukrÃbhir Ætibhi÷ / vÃjÅ sahasrasÃtama÷ // @<[Page IV,192]>@ saæ vÃæ karmaïà sam i«Ã hinomÅndrÃvi«ïÆ apasas pÃre asya / ju«ethÃæ yaj¤aæ draviïaæ ca dhattam ari«Âair na÷ pathibhi÷ pÃrayantà // ubhà jigyathu÷ // indrÃvi«ïÆ d­æhitÃ÷ Óambarasya nava puro navatiæ ca Ónathi«Âam / Óataæ varcina÷ sahasraæ ca sÃkaæ hatho apraty asurasya vÅrÃn // uta mÃtà mahi«am anvavenad amÅ tvà jahati putra devÃ÷ / athÃbravÅd v­tram indro hani«yant sakhe vi«ïo vitaraæ vikramasva // trÅïy ÃyÆæ«i tava jÃtaveda÷ // agnir asmi janmanà jÃtavedà gh­taæ me cak«ur am­taæ ma Ãsan / arkas tridhÃtÆ rajaso vimÃno 'jasro gharmo havir asmi nÃma // vidmà te agne tredhà trayÃïi // v­«aïaæ tvà trikakubhaæ trimÆrdhÃnaæ trisaæd­Óam / var«man p­thivyà Åmahe agne havyÃya vo¬have // atividdhÃsyed evà // \\ parjanyÃya pragÃyata divas putrÃya mŬhu«e / sa no yavasam ichatu // @<[Page IV,193]>@ pra vÃtà vÃnti patayanti vidyutà ud o«adhÅr jihate pinvate sva÷ / irà viÓvasmai bhuvanÃya jÃyate yat parjanya÷ p­thivÅæ retasÃvati // yas tastambha sahasà vi jmo antÃn b­haspatis tri«adhastho raveïa / taæ pratnÃsà ­«ayo dÅdhyÃnÃ÷ puro viprà dadhire mandrajihvam // vibhidyà puraæ Óayathem apÃcÅæ nis trÅïi sÃkam udadher ak­ntat / b­haspatir u«asaæ sÆryaæ gÃm arkaæ viveda stanayann iva dyau÷ // k­«ïaæ niyÃnaæ haraya÷ suparïà apo vasÃnà divam utpatanti / ta Ãvav­trant sadanÃd ­tasyÃd id gh­tena p­thivÅ vyudyate // à te suparïà aminanta evai÷ k­«ïo nonÃva v­«abho yadÅdam / ÓivÃbhir na smayamÃnÃbhir ÃgÃt patanti miha÷ stanayanty abhrà // vÃÓreva vidyun mimÃti vatsaæ na mÃtà si«akti / yad e«Ãæ v­«Âir asarji // parvataÓ cin mahi v­ddho bibhÃya divaÓ cit sÃnu rejata svane va÷ / yat krŬatha maruta ­«Âimantà Ãpa iva sadhrya¤co dhavadhve // s­janti raÓmim ojasà panthÃæ sÆryÃya yÃtave / te bhÃnubhir vitasthire // @<[Page IV,194]>@ bahi«Âhebhir viharan yÃsi tantum avavyayann asitaæ deva vasma / davidhvato raÓmaya÷ sÆryasya carmevÃvÃdhus tamo apsv anta÷ // sÆryo apo vigÃhate raÓmibhir vÃjasÃtama÷ / bodhÃt stomair vayo dadhat //MS_4,12.5// arväco adyà bhavatà yajatrà à vo hÃrdi bhayamÃno vyayeyam / trÃdhvaæ no devà nijuro v­kasya trÃdhvaæ kartÃd avapado yajatrÃ÷ // pra và eko mimaya bhÆry Ãgo yan mà piteva kitavaæ ÓaÓÃsa / Ãre pÃÓà Ãre aghÃni devà mà mÃdhi putre vim iva grabhÅ«Âa // à ghà ye agnim indhate st­ïanti barhir Ãnu«ak / ye«Ãm indro yuvà sakhà // yÃbhyÃæ svar ajanann agra eva yà Ãtasthatur bhuvanÃni viÓvà / pra car«aïÅ v­«aïà vajrabÃhum agnim indraæ v­trahaïaæ huvema // agnà indraÓ ca dÃÓu«o duroïe sutÃvato yaj¤am ihopayÃtam / amardhantà somapeyÃya devà // anv adya no anumatir anv id anumate tvam // rÃkÃm ahaæ suhavÃæ su«ÂutÅ huve Ó­ïotu na÷ subhagà bodhatu tmanà / sÅvyatv apa÷ sÆcyÃchidyamÃnayà dadÃtu vÅraæ ÓatadÃyam ukthyam // yÃs te rÃke sumataya÷ supeÓaso yÃbhir dadÃsi dÃÓu«e vasÆni / tÃbhir no adya sumanà upÃgahi sahasrapo«aæ subhage rarÃïà // \\ sinÅvÃli p­thu«Âuke yà devÃnÃm asi svasà / ju«asva havyam Ãhutaæ prajÃæ devi didi¬¬hi na÷ // yà supÃïi÷ svaÇguri÷ su«Æmà bahusÆvarÅ / tasyai viÓpatnyai havi÷ sinÅvÃlyai juhotana // kuhÆm ahaæ suk­taæ vidmanÃpasam asmin yaj¤e suhavÃæ johavÅmi / sà no dadÃtu Óravaïaæ pitãïÃæ tasyai te devi havi«Ã vidhema // kuhÆr devÃnÃm am­tasya patnÅ havyà no asya havi«a÷ Ó­ïotu / sa dÃÓu«e kiratu bhÆri vÃmaæ rÃyaspo«aæ cikitu«e dadhÃtu // dhÃtà dadhÃtu no rayiæ prÃcÅæ jÅvÃtum ak«itÃm / vayaæ devasya dhÅmahi sumatiæ satyadharmaïa÷ // dhÃtà dadÃtu dÃÓu«e vasÆni prajÃkÃmÃya mŬhu«e duroïe / tasmai devà am­tÃ÷ saævyayantÃæ viÓve devÃso aditi÷ sajo«Ã÷ // prÃtar yajadhvam aÓvinà hinota na sÃyam asti devayà aju«Âam / utÃnyo asmad yajate vi cÃva÷ pÆrva÷pÆrvo yajamÃno vanÅyÃn // @<[Page IV,196]>@ prÃtaryÃvÃïà prathamà yajadhvaæ purà g­dhrÃd araru«a÷ pibÃta÷ / prÃtar hi yaj¤am aÓvinà dadhÃte praÓaæsanti kavaya÷ pÆrvabhÃja÷ // indrà nu pÆ«aïà vayaæ sakhyÃya svastaye / huvema vÃjasÃtaye // yan nirïijà // tvam agne b­had vayo dadhÃsi deva dÃÓu«e / kavir g­hapatir yuvà // havyavì agnir ajara÷ pità no vibhur vibhÃvà sud­ÓÅko asme / sugÃrhapatyÃ÷ sam i«o didÅhy asmadryak saæmimÅhi ÓravÃæsi // tvaæ ca soma no vaÓo jÅvÃtuæ na marÃmahe / priyastotro vanaspati÷ // brahmà devÃnÃæ padavÅ÷ kavÅnÃæ kavir viprÃïÃæ mahi«o m­gÃïÃm / Óyeno g­dhrÃïÃæ svadhitir vanÃnÃæ soma÷ pavitram atyeti rebhan // à viÓvadevaæ satpatiæ sÆktair adyà v­ïÅmahe / satyasavaæ savitÃram // à k­«ïena rajasà vartamÃno niveÓayann am­taæ martyaæ ca / hiraïyayena savità rathenà devo yÃti bhuvanà vipaÓyan // udapruto na vayo rak«amÃïà vÃvadato abhriyasyeva gho«Ã÷ / giribhrajo normayo madanto b­haspatim abhy arkà anÃvan // haæsair iva sakhibhir vÃvadadbhir aÓmanmayÃni nahanà vyasyan / b­haspatir abhikanikradad gà uta prÃstaud uc ca vidvaæ agÃyat // tvaæ sutasya pÅtaye sadyo v­ddho ajÃyathÃ÷ / indra jyai«ÂhyÃya sukrato // bhuvas tvam indra brahmaïo mahÃn bhuvo viÓve«u savane«u yaj¤iya÷ / bhuvo nÌæÓ cyautno viÓvasmin bhare jye«ÂhaÓ ca mantro viÓvacar«aïe // pra sa mitrÃnamÅvÃsa÷ // \\ yac cid dhi te viÓo yathà pra deva varuïa vratam / minÅmasi dyavidyavi // yat kiæcedaæ varuïa daivye jane 'bhidrohaæ manu«yÃÓ carÃmasi / acittÅ yat tava dharmà yuyopima mà nas tasmÃd enaso deva rÅri«a÷ // yathà no aditi÷ karat paÓve n­bhyo yathà gave / yathà tokÃya rudriyam // mà nas toke tanaye mà nà Ãyu«i mà no go«u mà no aÓve«u rÅri«a÷ / vÅrÃn mà no rudra bhÃmito vadhÅr havi«manto namasà vidhema te // @<[Page IV,198]>@ ya imà viÓvà jÃtÃny ÃÓrÃvayati Ólokena / pra ca suvÃti savità // viÓvà rÆpÃïi // aÓvinà yaj¤am Ãgataæ dÃÓu«a÷ purudaæsasà / pÆ«Ã rak«atu no rayim // imaæ yaj¤am aÓvinà vardhayantemau vÅryaæ yajamÃnÃya dhattÃm / imau paÓÆn rak«atÃæ viÓvato na÷ pÆ«Ã na÷ pÃtu sadam aprayuchan // pra te mahe sarasvati subhage vÃjinÅvati / satyavÃce bhare matim // idaæ te havyaæ gh­tavat sarasvati satyavÃce prayatemà havÅæ«i / imÃni ta udità ÓaætamÃni tebhir vayaæ subhagÃsa÷ syÃma //MS_4,12.6// @<[Page IV,199]>@ pra devaæ devyà dhiyety a«Âau // a¤janti tvÃm adhvare devayanto vanaspate madhunà daivyena / yad Ærdhvas ti«Âhà draviïeha dhattÃd yad và k«ayo mÃtur asyà upasthe // u¤Órayasva vanaspate var«man p­thivyà adhi / sumitÅ mÅyamÃno varco dhà yaj¤avÃhase // \\ samiddhasya ÓrayamÃïa÷ purastÃd brahma vanvÃno ajaraæ suvÅram / Ãre asmad amatiæ bÃdhamÃnà u¤Órayasva mahate saubhagÃya // Ærdhva Æ «u ïa Ætaye // Ærdhvo na÷ pÃhy aæhaso ni ketunà viÓvaæ sam atriïaæ daha / k­dhÅ na Ærdhvä carathÃya jÅvase vidà deve«u no duva÷ // jÃto jÃyate sudinatve ahnÃæ samarya à vidathe vardhamÃna÷ / punanti dhÅrà apaso manÅ«Ã devayà viprà udiyarti vÃcam // yuvà suvÃsÃ÷ parivÅtà ÃgÃt sa u ÓreyÃn bhavati jÃyamÃna÷ / taæ dhÅrÃsa÷ kavayà unnayanti svÃdhyo manasà devayanta÷ //MS_4,13.1// abhi tvà deva savitar iti trayodaÓa hotà yak«ad agniæ samidhà su«amidhà samiddhaæ nÃbhà p­thivyÃ÷ saægathe vÃmasya var«man diva i¬as pade vetv Ãjyasya hotar yaja hotà yak«at tanÆnapÃtam aditer garbhaæ bhuvanasya gopÃæ madhvÃdya devo devebhyo devayÃnÃn patho anaktu vetv Ãjyasya hotar yaja hotà yak«an narÃÓaæsaæ n­Óastaæ nÌæ«praïetraæ gobhir vapÃvÃnt syÃd vÅrai÷ ÓaktÅvÃn rathai÷ prathamayÃvà hiraïyaiÓ candrÅ vetv Ãjyasya hotar yaja hotà yak«ad agnim i¬a Ŭito devo devaæ à ca vak«ad dÆto havyavì amÆrà upemaæ yaj¤am upemÃæ devo devahÆtim avatu vetv Ãjyasya hotar yaja hotà yak«ad barhi÷ su«ÂarÅmorïamradà asmin yaj¤e vi ca pra ca prathatÃæ svÃsasthaæ devebhya em enad adya vasavo rudrà ÃdityÃ÷ svadantu priyam indrasyÃstu vetv Ãjyasya hotar yaja hotà yak«ad dura ­«vÃ÷ kava«yo koÓadhÃvanÅr ud ÃtÃbhir jihatÃæ vi pak«obhi÷ ÓrayantÃæ suprÃyaïà asmin yaj¤e viÓrayantÃm ­tÃv­dho vyantv Ãjyasya hotar yaja hotà yak«ad u«ÃsÃnaktà b­hatÅ supeÓasà nÌæ« patibhyo yoniæ k­ïvÃne saæsmayamÃne indreïa devair edaæ barhi÷ sÅdatÃæ vÅtÃm Ãjyasya hotar yaja hotà yak«ad daivyà hotÃrà mandrà potÃrà kavÅ pracetasà svi«Âam adyÃnya÷ karad i«Ã svabhigÆrtam anya Ærjà satavasemaæ yaj¤aæ divi deve«u dhattÃæ vÅtÃm Ãjyasya hotar yaja hotà yak«at tisro devÅr apasÃm apastamo 'chidram adyedam apas tanvatÃæ devebhyo devÅr devam apo vyantv Ãjyasya hotar yaja hotà yak«at tva«ÂÃram aci«Âum apÃkaæ retodhÃæ viÓravasaæ yaÓodhÃæ pururÆpam akÃmakarÓanaæ supo«a÷ po«ai÷ syÃt suvÅro vÅrair vetv Ãjyasya hotar yaja hotà yak«ad vanaspatim upÃvasrak«ad dhiyo jo«ÂÃraæ ÓaÓaman nara÷ svadÃt svadhitir ­tuthÃdya devo devebhyo havyÃvì vetv Ãjyasya hotar yaja //MS_4,13.2// \\ samiddho adya manu«o duroïe devo devÃn yajasi jÃtaveda÷ / à ca vaha mitramahaÓ cakitvÃn tvaæ dÆta÷ kavir asi pracetÃ÷ // tanÆnapÃt patha ­tasya yÃnÃn madhvà sama¤jant svadayà sujihva / manmÃni dhÅbhir uta yaj¤am ­ndhan devatrà ca k­ïuhy adhvaraæ na÷ // narÃÓaæsasya mahimÃnam e«Ãm upasto«Ãma yajatasya yaj¤ai÷ / ye sukratava÷ Óucayo dhiyaædhÃ÷ svadantu devà ubhayÃni havyà // ÃjuhvÃnà Ŭyo vandyaÓ cÃyÃhy agne vasubhi÷ sajo«Ã÷ / tvaæ devÃnÃm asi yahva hotà sa enÃn yak«Å«ito yajÅyÃn // @<[Page IV,202]>@ prÃcÅnaæ barhi÷ pradiÓà p­thivyà vastor asyà v­jyate agre ahnÃm / vy u prathate vitaraæ varÅyo devebhyo aditaye syonam // vyacasvatÅr urviyà viÓrayantÃæ patibhyo na janaya÷ ÓumbhamÃnÃ÷ / devÅr dvÃro b­hatÅr viÓvaminvà devebhyo bhavata suprÃyaïÃ÷ // à su«vayantÅ yajate upÃke u«ÃsÃnaktà sadatÃæ ni yonau / divye yo«aïe b­hatÅ surukme adhi Óriyaæ ÓukrapiÓaæ dadhÃne // daivyà hotÃrà prathamà suvÃcà mimÃnà yaj¤aæ manu«o yajadhyai / pracodayantà vidathe«u kÃrÆ prÃcÅnaæ jyoti÷ pradiÓà diÓantà // à no yaj¤aæ bhÃratÅ tÆyam etv i¬Ã manu«vad iha cetayantÅ / tisro devÅr barhir edaæ syonaæ sarasvatÅ svapasa÷ sadantu // ya ime dyÃvÃp­thivÅ jantrÅ rÆpair apiæÓad bhuvanÃni viÓvà / tam adya hotar i«ito yajÅyÃn devaæ tva«ÂÃram iha yak«i vidvÃn // upÃvas­ja tmanyà sama¤jan devÃnÃæ pÃtha ­tuthà havÅæ«i / vanaspati÷ Óamità devo agni÷ svadantu havyaæ madhunà gh­tena //MS_4,13.3// @<[Page IV,203]>@ agnir hotà no adhvare vÃjÅ san pariïÅyate / devo deve«u yaj¤iya÷ // pari trivi«Ây adhvaraæ yÃty agnÅ rathÅr iva / à deve«u prayo dadhat // pari vÃjapati÷ kavi÷ // ajaid agnir asanad vÃjaæ ni devo devebhyo havyÃvàpräjobhir hinvÃno dhenÃbhi÷ kalpamÃno yaj¤asyÃyu÷ pratirann upapre«ya hotar havyà devebhyo daivyÃ÷ ÓamitÃra uta manu«yà Ãrabhadhvam upanayata medhyà dura ÃÓÃsÃnà medhapataye medhaæ prÃsmà agniæ bharata st­ïÅta barhir anv enaæ mÃtà manyatÃm anu pitÃnu bhrÃtà saægarbhyo 'nu sakhà sayÆthya udÅcÅnÃæ asya pado nidhattÃt sÆryaæ cak«ur gamayatÃd vÃtaæ prÃïam anvavas­jatÃd antark«am asuæ p­thivÅæ ÓarÅram ekadhÃsya tvacam ÃchyatÃt purà nÃbhyà apiÓaso vapÃm utkhidatÃd antar evo«mÃïaæ vÃrayatÃc chyenam asya vak«a÷ k­ïutÃt praÓasà bÃhÆ Óalà do«aïÅ kaÓyapevÃæsÃchidre ÓroïÅ kava«orÆ srekaparïëÂhÅvantà «a¬viæÓatir asya vaÇkrayas tà anu«ÂhuyoccyÃvayatÃd gÃtraægÃtram asyÃnÆnaæ k­ïutÃd Ævadhyagohaæ pÃrthivaæ khanatÃd asnà rak«a÷ saæs­jatÃd vani«Âum asya mà rÃvi«ÂorÆkaæ manyamÃnà ned vas toke tanaye ravità ravad adhrigo ÓamÅdhvaæ suÓami ÓamÅdhvaæ ÓamÅdhvam adhrigo // adhriguÓ ca vipÃpaÓ ca devÃnÃæ ÓamitÃrau / tà enaæ pravidvÃæsau Órapayataæ yathÃsya Órapaïaæ tathà //MS_4,13.4// ju«asva saprathastamam // imaæ no yaj¤am am­te«u dhehÅmà havyà jÃtavedo ju«asva / stokÃnÃm agne medaso gh­tasya hota÷ prÃÓÃna pahrathamo ni«adya // gh­tavanta÷ pÃvaka te stokÃ÷ Ócotanti medasa÷ / svadharman devavÅtaye Óre«Âhaæ no dhehi vÃryam // tubhyaæ stokà gh­taÓcuto 'gne viprÃya santya / ­«i÷ Óre«Âha÷ samidhyase yaj¤asya prÃvità bhava // tubhyaæ Ócotanty adhrigo ÓacÅva÷ stokÃso agne medaso gh­tasya / kaviÓasto b­hatà bhÃnunÃgà havyà ju«asva medhira // oji«Âhaæ te madhyato medà udbh­taæ pra te vayaæ dadÃmahe / Ócotanti te vaso stokà adhi tvaci prati tÃn devaÓo vihi // hotà yak«ad agniæ svÃhÃjyasya svÃhà medasa÷ svÃhà stokÃnÃæ svÃhà svÃhÃk­tÅnÃæ svÃhà havyasÆktÅnÃæ svÃhà devà Ãjyapà ju«Ãïà agnà Ãjyasya vyantu hotar yaja // sadyo jÃto vyamimÅta yaj¤am agnir devÃnÃm abhavat purogÃ÷ / asya hotu÷ pradiÓy ­tasya vÃci svÃhÃk­taæ havir adantu devÃ÷ // agnir v­trÃïi jaÇghanat // hotà yak«ad agnim Ãjyasya ju«atÃæ havir hotar yaja // tvaæ somÃsi satpati÷ // hotà yak«at somam Ãjyasya ju«atÃæ havir hotar yaja // Óuciæ nu stomam // hotà yak«ad indrÃgnÅ chÃgasya vapÃyà medaso ju«etÃæ havir hotar yaja // Ónathad v­tram ubhà vÃm indrÃgnÅ // hotà yak«ad indrÃgnÅ puro¬ÃÓasya ju«etÃæ havir hotar yaja // pra car«aïibhya i¬Ãm agne hotà yak«ad agniæ puro¬ÃÓasya ju«atÃæ havir hotar yaja // agniæ sudÅtiæ sud­Óaæ g­ïanto namasyÃmas tve¬yaæ jÃtaveda÷ / tvÃæ dÆtam aratiæ havyavÃhaæ devà ak­ïvann am­tasya nÃbhim // i¬opahÆtopahÆte¬opÃsmaæ i¬Ã hvayatÃm i¬opahÆtà mÃnavÅ gh­tapadÅ maitrÃvaruïÅ // brahma devak­tam upahÆtaæ daivyà adhvaryavà upahÆtà upahÆtà manu«yà ya imaæ yaj¤am avÃn ye ca yaj¤apatiæ vardhÃn upahÆte dyÃvÃp­thivÅ pÆrvaje ­tÃvarÅ devÅ devaputre upahÆto 'yaæ yajamÃnà uttarasyÃæ devayajyÃyÃm upahÆto bhÆyasi havi÷karaïe divye dhÃmann upahÆto devà ma idaæ havir ju«antÃm iti tasminn upahÆta÷ //MS_4,13.5// \\ \\ \\ tvaæ hy agne prathamo manotÃsyà dhiyo abhavo dasma hotà / tvaæ sÅæ v­«ann ak­ïor du«ÂarÅtu saho viÓvasmai sahase sahadhyai // adhà hotà nyasÅdo yajÅyÃn i¬as pada i«ayann Ŭya÷ san / tvaæ tvà nara÷ prathamaæ devayanto maho rÃye citayanto anugman // v­teva yantaæ bahubhir vasavyais tve rayiæ jÃg­vÃæso anugman / ruÓantam agniæ darÓataæ b­hantaæ vapÃvantaæ viÓvahà dÅdivÃæsam // padaæ devasya namasà vyanta÷ Óravasyava÷ Órava Ãpann am­ktam / nÃmÃni cid dadhire yaj¤iyÃni bhadrÃyÃæ te raïayanta saæd­«Âau // tvÃæ vardhanti k«itaya÷ p­thivyÃæ tvÃæ rÃya ubhayÃso janÃnÃm / tvaæ trÃtà taraïe cetyo bhÆ÷ pità mÃtà sadam in mÃnu«ÃïÃm // saparyeïya÷ sa priyo vik«v agnir hotà mandro ni«asÃdà yajÅyÃn / taæ tvà vayaæ damà à dÅdivÃæsam upa j¤ubÃdho namasà sadema // taæ tvà vayaæ sudhyo navyam agne sumnÃyava Åmahe devayanta÷ / tvaæ viÓo anayo dÅdyÃno divo agne b­hatà rocanena // viÓÃæ kaviæ viÓpatiæ ÓaÓvatÅnÃæ nitoÓanaæ v­«abhaæ car«aïÅnÃm / pretÅ«aïim i«ayantaæ pÃvakaæ rÃjantam agniæ yajataæ rayÅïÃm // so agna Åje ÓaÓame ca marto yas tà Ãna samidhà havyadÃtim / ya Ãhutiæ pari vedà namobhir viÓvet sa vÃmà dadhate tvota÷ // asmà u te mahi mahe vidhema namobhir agne samidhota havyai÷ / vedÅ sÆno sahaso gÅrbhir ukthair à te bhadrÃyÃæ sumatau yatema // à yas tatantha rodasÅ vi bhÃsà ÓravobhiÓ ca Óravasyas tarutra÷ / b­hadbhir vÃjai÷ sthavirebhir asme revadbhir agne vitaraæ vibhÃhi // n­vad vaso sadam id dhehy asme bhÆri tokÃya tanayÃya paÓva÷ / pÆrvÅr i«o b­hatÅr Ãreaghà asme bhadrà sauÓravasÃni santu // purÆïy agne purudhà tvÃyà vasÆni rÃjan vasutà te aÓyÃm / purÆïi hi tve puruvÃra santy agne vasu vidhate rÃjani tve //MS_4,13.6// @<[Page IV,208]>@ à v­trahaïà v­trahabhi÷ Óu«mair indra yÃtaæ namobhir agne arvÃk / yuvaæ rÃdhobhir akavebhir indrÃgne asme bhavatam uttamebhi÷ // hotà yak«ad indrÃgnÅ chÃgasya havi«Ã ÃttÃm adya madhyato medà udbh­taæ purà dve«obhya÷ purà pauru«eyyà g­bho ghastÃæ nÆnaæ ghÃseajrÃïÃæ yavasaprathamÃnÃæ sumatk«arÃïÃæ ÓatarudriyÃïÃm agni«vÃttÃnÃæ pÅvopavasanÃnÃæ pÃrÓvata÷ Óroïita÷ ÓitÃmata utsÃdato 'ÇgÃdaÇgÃd avattÃnÃæ karata evendrÃgnÅ ju«etÃæ havir hotar yaja // gÅrbhir vipra÷ pramatim ichamÃnà ÅÂÂe rayiæ yaÓasaæ pÆrvabhÃjam / indrÃgnÅ v­trahaïà suvajrà pra no navyebhis tirataæ de«ïai÷ // devebhyo vanaspate havÅæ«i hiraïyaparïa pradivas te artham / pradak«iïid raÓanayà niyÆya ­tasya vak«i pathibhÅ raji«Âhai÷ // hotà yak«ad vanaspatim abhi hi pi«Âatamayà rabhi«Âhayà raÓanayÃdhita yatrÃgner Ãjyasya priyà dhÃmÃni yatra somasyÃjyasya havi«a÷ priyà dhÃmÃni yatrendrÃgnyoÓ chÃgasya havi«a÷ priyà dhÃmÃni yatra vanaspate÷ priyà pÃthÃæsi yatra devÃnÃm ÃjyapÃnÃæ priyà dhÃmÃni yatrÃgner hotu÷ priyà dhÃmÃni tatraitaæ prastutyevopastutyevopÃvasrak«ad rabhÅyÃæsam iva k­tvÅ karad evaæ devo vanaspatir ju«atÃæ havir hotar yaja // @<[Page IV,209]>@ vanaspate raÓanayà niyÆya pi«Âatamayà vayunÃni vidvÃn / vahà devatrà dadhi«o havÅæ«i pra ca dÃtÃram am­te«u voca÷ // piprÅhi devÃn // hotà yak«ad agniæ svi«Âak­tam ayì agnir agne÷ priyà dhÃmÃny ayàsomasyÃjyasya havi«a÷ priyà dhÃmÃny ayì indrÃgnyoÓ chÃgasya havi«a÷ priyà dhÃmÃny ayì vanaspate÷ priyà pÃthÃæsy ayì devÃnÃm ÃjyapÃnÃæ priyà dhÃmÃni yak«ad agner hotu÷ priyà dhÃmÃni yak«at svaæ mahimÃnam ÃyajatÃm ejyà i«a÷ k­ïotu so adhvarä jÃtavedà ju«atÃæ havir hotar yaja // agne yad adye¬opahÆtà //MS_4,13.7// devaæ barhi÷ sudevaæ devai÷ syÃt suvÅraæ vÅrair vastor v­jyetÃkto÷ prabhriyetÃty anyÃn rÃyà barhi«mato madema vasuvane vasudheyasya vetu yaja devaæ barhir vasuvane vasudheyasya vetu devÅr dvÃra÷ saæghÃte vŬvÅr yÃma¤ Óithirà dhruvà devahÆtau vatsa Åm enÃs taruïà ÃmimÅyÃt kumÃro và navajÃto mainà arvà reïukakÃÂa÷ praïag vasuvane vasudheyasya vyantu yaja devÅr dvÃro vasuvane vasudheyasya vyantu devÅ u«ÃsÃnaktÃdyÃsmin yaj¤e prayaty ahvetÃm api nÆnaæ daivÅr viÓa÷ prÃyÃsi«ÂÃæ suprÅte sudhite vasuvane vasudheyasya vÅtÃæ yaja devÅ u«ÃsÃnaktà vasuvane vasudheyasya vÅtÃæ devÅ jo«ÂrÅ vasudhitÅ yayor anyÃghà dve«Ãæsi yÆyavad Ãnyà vak«ad vasu vÃryÃïi yajamÃnÃya vasuvane vasudheyasya vÅtÃæ yaja devÅ jo«ÂrÅ vasuvane vasudheyasya vÅtÃæ devÅ ÆrjÃhutÅ i«am Ærjam anyà vak«at sagdhiæ sapÅtim anyà navena pÆrvaæ dayamÃnÃ÷ syÃma purÃïena navaæ tÃm Ærjam ÆrjÃhutÅ ÆrjayamÃne adhÃtÃæ vasuvane vasudheyasya vÅtÃæ yaja devÅ ÆrjÃhutÅ vasuvane vasudheyasya vÅtÃæ devà daivyà hotÃrà potÃrà ne«ÂÃrà hatÃghaÓaæsà ÃbharadvasÆ vasuvane vasudheyasya vÅtÃæ yaja devà daivyà hotÃrà vasuvane vasudheyasya vÅtÃæ devÅs tisras tisro devÅr i¬Ã sarasvatÅ bhÃratÅ dyÃæ bhÃraty Ãdityair asp­k«at sarasvatÅmaæ rudrair yaj¤am ÃvÅd ihaive¬ayà vasumatyà sadhamÃdaæ madema vasuvane vasudheyasya vyantu yaja devÅs tisras tisro devÅr vasuvane vasudheyasya vyantu devo narÃÓaæsas triÓÅr«Ã «a¬ak«a÷ Óatam id enaæ Óitip­«Âhà Ãdadhati sahasramÅæ pravahanti mitrÃvaruïed asya hotram arhato b­haspati÷ stotram aÓvinÃdhvaryavaæ vasuvane vasudheyasya vetu yaja devo narÃÓaæso vasuvane vasudheyasya vetu devo vanaspatir var«aprÃvà gh­tanirïig dyÃm agreïÃsp­k«ad Ãntarik«aæ madhyenÃprÃ÷ p­thivÅm upareïÃd­æhÅd vasuvane vasudheyasya vetu yaja devo vanaspatir vasuvane vasudheyasya vetu devaæ barhir vÃritÅnÃæ nidhedhÃsi pracyutÅnÃm apracyutaæ nikÃmadharaïaæ puru«aspÃrhaæ yaÓasvad enà barhi«Ãnyà barhÅæ«y abhi«yÃma vasuvane vasudheyasya vetu yaja devaæ barhir vÃritÅnÃæ vasuvane vasudheyasya vetu devo agni÷ svi«Âak­d yaja devo agni÷ svi«Âak­t //MS_4,13.8// agnim adya hotÃram av­ïÅtÃyaæ yajamÃna÷ pacan paktÅ÷ pacan puro¬ÃÓaæ g­hïann agnayà Ãjyaæ g­hïant somÃyÃjyaæ badhnann indrÃgnibhyÃæ chÃgaæ sÆpasthà adya devo vanaspatir abhavad agnayà Ãjyena somÃyÃjyenendrÃgnibhyÃæ chÃgenÃghastÃæ taæ medasta÷ pratipacatÃgrabhÅ«ÂÃm avÅv­dhetÃæ puro¬ÃÓena tvÃm adya ­«a Ãr«eya ­«ÅïÃæ napÃd av­ïÅtÃyaæ yajamÃno bahubhyà à saægatebhya e«a me deve«u vasu vÃryÃyak«yatà iti tà yà devà devadÃnÃny adus tÃny asmà à ca ÓÃsvà ca gurasve«itaÓ ca hotar asi bhadravÃcyÃya pre«ito mÃnu«a÷ sÆktavÃkÃya sÆktà brÆhÅdaæ dyÃvÃp­thivÅ bhadram abhÆd Ãrdhma sÆktavÃkam uta namovÃkam ­dhyÃsma sÆktocyam agne tvaæ sÆktavÃg asy upaÓruti divas p­thivyor omanvatÅ te 'smin yaj¤e yajamÃna dyÃvÃp­thivÅ stÃæ ÓaægavÅ jÅradÃnÆ atrasnÆ apravede asaæbÃdhe urugavyÆtÅ abhayaæk­tau v­«ÂidyÃvà rÅtyÃpà Óaæbhuvau mayobhuvaÆrjasvatÅ ca payasvatÅ ca sÆpacaraïà ca svadhicaraïà ca tayor Ãvidy agnir idaæ havir aju«atÃvÅv­dhata maho jyÃyo 'k­ta soma idaæ havir aju«atÃvÅv­dhata maho jyÃyo 'k­tendrÃgnÅ idaæ havir aju«etÃm avÅv­dhetÃæ maho jyÃyo 'krÃtÃæ vanaspatir idaæ havir aju«atÃvÅv­dhata maho jyÃyo 'k­ta devà Ãjyapà Ãjyam aju«antÃvÅv­dhanta maho jyÃyo 'krata agnir hotreïedaæ havir aju«atÃvÅv­dhata maho jyÃyo 'k­tÃsyÃm ­dhad dhotrÃyÃæ devaægamÃyÃm ÃÓÃste 'yaæ yajamÃna Ãyur ÃÓÃste suprajÃstvam ÃÓÃste viÓvaæ priyam ÃÓÃste yad anena havi«ÃÓÃste tad aÓyÃt tad ­dhyÃt tad asmai devà rÃsantÃæ tad agnir devo devebhyo vanutÃæ vayam agner mÃnu«Ã i«Âaæ ca vÅtaæ cobhe ca no dyÃvÃp­thivÅ aæhasas pÃtÃm eha gatir vÃmasyedaæ namo devebhya÷ //MS_4,13.9// \\ ta¤ Óaæyor Ãv­ïÅmahe gÃtuæ yaj¤Ãya gÃtuæ yaj¤apataye daivÅ svastir astu na÷ savastir mÃnu«ebhya÷ / Ærdhvaæ jigÃtu bhe«ajaæ Óaæ no astu dvipade Óaæ catu«pade // ÃpyÃyasva saæ te payÃæsi // iha tva«ÂÃram agriyaæ viÓvarÆpam upahvaye / asmÃkam astu kevala÷ // tan nas turÅpam adha po«ayitnu deva tva«Âar vi rarÃïa÷ syasva / yato vÅra÷ karmaïya÷ sudak«o yuktagrÃvà jÃyate devakÃma÷ // devÃnÃæ patnÅr uÓatÅr avantu na÷ prÃvantu nas tujaye vÃjasÃtaye / yÃ÷ pÃrthivÃso yà apÃm api vrate tà no devÅ÷ suhavÃ÷ Óarma yachata // uta gnà vyantu devapatnÅr indrÃïy agnÃyy aÓvinÅ rà/ à roda«Å varuïÃnÅ Ó­ïotu vyantu devÅr ya ­tur janÅnÃm // rÃkÃm ahaæ yÃs te rÃke sinÅvÃli yà supÃïi÷ kuhÆm ahaæ kuhÆr devÃnÃm // agnir hotà g­hapati÷ sa rÃjà viÓvà veda janimà jÃtavedÃ÷ / devÃnÃm uta yo martyÃnÃæ yaji«Âha÷ sa prayajatÃm ­tÃvà // @<[Page IV,214]>@ havyavì agnir i¬opahÆtà //MS_4,13.10// somo dhenuæ somo arvantam ÃÓuæ somo vÅraæ karmaïyaæ dadÃti / sÃdanyaæ vidathyaæ sabheyaæ pit­Óravaïaæ yo dadÃÓad asmai // a«Ã¬haæ yutsu p­tanÃsu papriæ svar«Ãm apsÃæ v­janasya gopÃm / bhare«ujÃæ suk«itiæ suÓravasaæ jayantaæ tvÃm anumadema soma // tvaæ soma kratubhi÷ sukratur bhÆs tvaæ dak«ai÷ sudak«o viÓvavedÃ÷ / tvaæ v­«Ã v­«atvebhir mahitvà dyumnebhir dyumny abhavo n­cak«Ã÷ // yà te dhÃmÃni divi yà p­thivyÃm // tvam imà o«adhÅ÷ soma viÓvÃs tvam apo ajanayas tvaæ gÃ÷ / tvam Ãtatanthorv antarik«aæ tvaæ jyoti«Ã vi tamo vavartha // yà te dhÃmÃni havi«Ã yajanti somÃpÆ«aïemau devau // @<[Page IV,215]>@ somÃpÆ«aïà rajaso vimÃnaæ saptacakraæ ratham aviÓvaminvam / vi«Æv­taæ manasà yujyamÃnaæ taæ jinvatho v­«aïà pa¤caraÓmim // divy anya÷ sadanaæ cakra uccà p­thivyÃm anyo adhy antarik«e / tà asmabhyaæ puruvÃraæ puruk«uæ rÃyas po«aæ vi«yatÃæ nÃbhim asme // dhiyaæ pÆ«Ã jinvatu viÓvaminvo rayiæ somo rayipatir dadhÃtu // avatu devy aditir anarvà b­had vadema vidathe suvÅrÃ÷ // viÓvÃny anyo bhuvanà jajÃna viÓvam anyo abhicak«Ãïa eti / somÃpÆ«aïà avataæ dhiyaæ me yuvÃbhyÃæ viÓvÃ÷ p­tanà jayema // prajÃpate nahi tvat tÃny anyo viÓvà jÃtÃni pari tà babhÆva / yasmai kaæ juhumas tan no astu vayaæ syÃma patayo rayÅïÃm // rayÅïÃæ patiæ yajataæ b­hantam asmin bhare n­tamaæ vÃjasÃtau / prajÃpatiæ prathamajÃm ­tasya yajÃma devam adhi no bravÅtu // prajÃpate tvaæ nidhipÃ÷ purÃïo devÃnÃæ pità janità prajÃnÃm / patir viÓvasya jagata÷ paraspà havir no deva vihave ju«asva // taveme lokÃ÷ pradiÓo diÓaÓ ca parÃvato nivata udvataÓ ca / prajÃpate viÓvas­g jÅvadhanya idaæ no deva pratiharya havyam // prajÃpatiæ prathamaæ yaj¤iyÃnÃæ devÃnÃm agre yajataæ yajadhvam / sa no dadÃtu Óravaïaæ pitãïÃæ tasmai te deva havi«Ã vidhema // yo rÃya ÅÓe ÓatadÃya ukthyo ya÷ paÓÆnÃæ rak«ità vi«ÂhitÃnÃm / prajÃpati÷ prathamajà ­tasya sahasradhÃmà ju«atÃæ havir na÷ //MS_4,14.1// vÃyo Óataæ harÅïÃæ yuvasva po«yÃïÃm / uta và te sahasriïo rathà ÃyÃtu pÃjasà // ÅÓÃnÃya prahutiæ yas tà Ãna Óuciæ somaæ ÓucipÃs tubhyaæ vÃyo / k­ïo«i taæ martye«u praÓastaæ jÃtojÃto jÃyate vÃjy asya // yuk«và hi tvaæ rathÃsahà yuvasva po«yà vaso / Ãn no vÃyo madhu pibÃsmÃkaæ savanÃgahi // kuvid aÇga namasà ye v­dhÃsa÷ purà devà anavadyÃsà Ãsan / te vÃyave manave bÃdhitÃyÃvÃsayann u«asaæ sÆryeïa // à no vÃyo mahe tane yÃhi makhÃya pÃjase / vayaæ hi te cak­mà bhÆri dÃvane sadyaÓ cin mahi dÃvane // saæ te vÃyu÷ // pÅvoannaæ rayiv­dha÷ sumedhÃ÷ Óveta÷ si«akti niyutÃm abhiÓrÅ÷ / te vÃyave samanaso vitasthur viÓven nara÷ svapatyÃni cakru÷ // rÃye nu yaæ jaj¤atÆ rodasÅme rÃye devÅ dhi«aïà dhÃti devam / adha vÃyuæ niyuta÷ saÓcata svà uta Óvetaæ vasudhitiæ nireke // à vÃyo pra vÃyuæ pra yÃbhi÷ // à no niyudbhi÷ ÓatinÅbhir adhvaraæ sahasriïÅbhir upayÃhi yaj¤am / vÃyo asmint savane mÃdayasva yÆyaæ pÃta svastibhi÷ sadà na÷ // devÃnÃæ bhadrà sumatir ­jÆyatÃæ devÃnÃæ rÃtir abhi no nivartatÃm / devÃnÃæ sakhyam upasedimà vayaæ devà nà Ãyu÷ pratirantu jÅvase // bhadraæ karïebhi÷ Ó­ïuyÃma devà bhadraæ paÓyemÃk«abhir yajatrÃ÷ / sthirair aÇgais tu«ÂuvÃæsas tanÆbhir vyaÓema devahitaæ yad Ãyu÷ // Óatam in nu Óarado anti devà yatrà naÓ cakrà jarasaæ tanÆnÃm / putrÃso yatra pitaro bhavanti mà no madhyà rÅri«atÃyur ganto÷ // à vo devÃsa Åmahe // uta devà avahitaæ devà unnayathà puna÷ / utÃgaÓ cakru«aæ devà devà jÅvayathà puna÷ // yaj¤ena yaj¤am ayajanta devÃ÷ //MS_4,14.2// agne naya // pra va÷ ÓukrÃya bhÃnave bharadhvaæ havyaæ matiæ cÃgnaye supÆtam / yo daivyÃni mÃnu«Ã janÆæ«y antar viÓvÃni vidmanà jigÃti // agne tvaæ pÃraya // achà giro matayo devayantÅr agniæ yanti draviïaæ bhik«amÃïÃ÷ / susaæd­Óaæ supratÅkaæ sva¤caæ havyavÃham aratiæ mÃnu«ÃïÃm // agne tvam asmad yuyodhy amÅvà anagnitrà abhyamanta k­«ÂÅ÷ / punar asmabhyaæ suvitÃya deva k«Ãæ viÓvebhir am­tebhir yajatra // pra kÃravo mananà vacyamÃnà devadrÅcÅæ nayata devayanta÷ / dak«iïÃvì vÃjinÅ prÃcy eti havir bharanty agnaye gh­tÃcÅ // ud uttamam astabhnÃd dyÃm imÃæ dhiyam // kitavÃso yad riripur na dÅvi yad và ghà satyam uta yan na vidma / sarvà tà vi«ya Óithireva devÃthà te syÃma varuïa priyÃsa÷ // ava te he¬o varuïa tat tvà yÃmi // pÃvÅravÅ kanyà citrÃyu÷ sarasvatÅ vÅrapatnÅ dhiyaæ dhÃt / gnÃbhir achidraæ Óaraïaæ sajo«Ã durÃdhar«aæ g­ïate Óarma yaæsat // à no diva÷ // imà juhvÃnà yu«mad à namobhi÷ prati stomaæ sarasvati ju«asva / tava Óarman priyatame dadhÃnà upastheyÃma Óaraïaæ na v­k«am // yas te stana÷ ÓaÓayo yo mayobhÆr yeïa viÓvà pu«yasi vÃryÃïi / yo ratnadhà vasuvid ya÷ sudatra÷ sarasvati tam iha dhÃtave ka÷ // sarasvaty abhi no ne«i vasya idaæ te havyam //MS_4,14.3// à vedhasaæ nÅlap­«Âhaæ b­hantaæ b­haspatiæ sadane sÃdayadhvam / sÃdadyoniæ damà à dÅdivÃæsaæ hiraïyavarïam aru«aæ sapema // sa hi Óuci÷ Óatapatra÷ sa Óundhyur hiraïyavÃÓÅr i«ira÷ svar«Ã÷ / b­haspati÷ sa svÃveÓa ­«va÷ purÆ sakhibhya Ãsutiæ kari«Âha÷ // b­haspati÷ sa su«Âubhà // b­haspate ati yad aryo arhÃd dyumad vibhÃti kratumaj jane«u / yad dÅdaya¤ Óavasa ­taprajÃta tad asmÃsu draviïaæ dhehi citram // evà pitre viÓvadevÃya v­«ïe // sÆryo devÅm u«asaæ rocamÃnÃæ maryo na yo«Ãm abhyeti paÓcà / yatrà naro devayanto yugÃni vitanvate prati bhadrÃya bhadram // bhadrà aÓvÃs tat sÆryasya // tan mitrasya varuïasyÃbhicak«e sÆryo rÆpaæ k­ïute dyaur upasthe / anantam anyad ruÓad asya pÃja÷ k­«ïam anyad dharita÷ saæbharanti // adyà devà udità sÆryasya nir aæhasa÷ pip­tà nir avadyÃt / tan no mitro varuïo mÃmahantÃm aditi÷ sindhu÷ p­thivÅ uta dyau÷ // citraæ devÃnÃm udagÃd anÅkaæ sutrÃmÃïaæ mahÅm Æ «v aditi÷ pÃÓÃn // @<[Page IV,221]>@ aditir dyaur aditir antarik«am aditir mÃtà sa pità sa putra÷ / viÓve devà aditi÷ pa¤ca janà aditir jÃtam aditir janitvam // vi«Âambho diva÷ stÅrïaæ barhi÷ //MS_4,14.4// vi«ïor nu kaæ tad asya pra tad vi«ïu÷ // paro mÃtrayà tanvà v­dhÃna na te mahitvam anvaÓnuvanti / ubhe te vidma rajasÅ p­thivyà vi«ïo deva tvaæ paramasya vitse // vicakrame p­thivÅm e«a etÃæ k«etrÃya vi«ïur manu«e daÓasyan / dhruvÃso asya kÅrayo janÃsa uruk«itiæ sujanimà cakÃra // trir deva÷ p­thivÅm e«a etÃæ vicakrame Óatarcasaæ mahitvà / pra vi«ïur astu tavasas tavÅyÃæs tve«aæ hy asya sthavirasya nÃma // indraæ naro nemadhità yuje ratham // jag­hmà te dak«iïam indra hastaæ vasÆyavo vasupate vasÆnÃm / vidmà hi tvà gopatiæ ÓÆra gonÃm asmabhyaæ citraæ v­«aïaæ rayiæ dÃ÷ // tavedaæ viÓvam abhita÷ paÓavyaæ yat paÓyasi cak«asà sÆryasya / gavÃm asi gopatir eka indra bhak«Åmahi te prayatasya vasva÷ // sam indra na÷ // Ãrä Óatrum apabÃdhasva dÆram ugro ya÷ Óamba÷ puruhÆta tena / asme dhehi yavamad gomad indra k­dhÅ dhiyaæ jaritre vÃjaratnÃm // indro balaæ rak«itÃraæ dughÃnÃæ kareïeva vicakartà raveïa / svedäjibhir ÃÓiram ichamÃno 'rodayat païim à gà amu«ïÃt // adhvaryavo yo d­bhÅkaæ jaghÃna yo gà udÃjad api hi balaæ va÷ / tasmà etam antarik«e na vÃtam indraæ somair orïuta jÆr na vastrai÷ // indrà o«adhÅr asanod ahÃni vanaspatÅær asanod antarik«am / bibheda valaæ nunude vivÃco 'thÃbhavad damitÃbhikratÆnÃm // yo hatvÃhim ariïÃt sapta sindhÆn yo gà udÃjad apadhà valasya / yo aÓmanor antar agniæ jajÃna saæv­k samatsu sa janÃsà indra÷ // abhi svav­«Âim // bhinad valam aÇgirobhir g­ïÃno vi parvatasya d­æhitÃny airat / riïag rodhÃæsi k­trimÃny e«Ãæ somasya tà madà indraÓ cakÃra //MS_4,14.5// @<[Page IV,223]>@ vi«ïuæ devaæ varuïam Ætaye bhagaæ medasà devà vapayà yajadhvam / tà no yaj¤am Ãgataæ viÓvadhenà prajÃvad asme draviïeha dhattam // medasà devà vapayà yajadhvaæ vi«ïuæ ca devaæ varuïaæ ca rÃtim / tà no amÅvÃm apabÃdhamÃnà imaæ yaj¤aæ ju«amÃïà upetam // vi«ïÆvaruïà yuvam adhvarÃya no viÓe janÃya mahi Óarma yachatam / dÅrghaprayajyÆ havi«Ã v­dhÃnà jyoti«ÃrÃtÅr dahataæ tamÃæsi // yayor ojasà skabhità rajÃæsi vÅrebhir vÅratamà Óavi«Âhà / yà patyete apratÅtà sahobhir vi«ïÆ agan varuïà pÆrvahÆtim // vi«ïÆvaruïà abhiÓastipÃvà devà yajanta havi«Ã gh­tena / apÃmÅvÃæ sedhataæ rak«asaÓ cÃthà dhattaæ yajamÃnÃya Óaæ yo÷ // aæhomucà v­«abhà supratÆrtÅ devÃnÃæ devatamà Óavi«Âhà / vi«ïÆvaruïà pratiharyataæ na idaæ narà prayatam Ætaye havi÷ // à devo yÃti savità suratno 'ntarik«aprà vahamÃno aÓvai÷ / haste dadhÃno naryà purÆïi niveÓaya¤ ca prasuva¤ ca bhÆma // abhÅv­taæ k­Óanair viÓvarÆpaæ hiraïyaÓamyaæ yajato b­hantam / ÃsthÃd rathaæ savità citrabhÃnu÷ k­«ïà rajÃæsi tavi«Åæ dadhÃna÷ // sa ghà no deva÷ savità sahÃvÃsÃvi«ad vasupatir vasÆni / viÓrayamÃïo amatim urÆcÅæ martabhojanam adha rÃsate na÷ // @<[Page IV,224]>@ à k­«ïena rajasà vÃmam adya // bhagaæ dhiyaæ vÃjayanta÷ puraædhiæ narÃÓaæso gnÃspatir no avyÃt / Ãye vÃmasya saægathe rayÅïÃæ priyà devasya savitu÷ syÃma // yà o«adhayo 'ÓvÃvatÅm o«adhÅr iti mÃtaro 'ti viÓvÃ÷ pari«Âhà yad o«adhaya÷ saægachante 'nyà vo anyÃm //MS_4,14.6// \\ mahÅ dyÃvÃp­thivÅ iha jye«Âhe rucà bhavatÃæ Óucayadbhir arkai÷ / yat sÅæ vari«Âhe b­hatÅ viminvan ruvad dhok«Ã paprathÃnebhir evai÷ // pra pÆrvaje // sa it svapà bhuvane«v Ãsa ya ime dyÃvÃp­thivÅ jajÃna / urvÅ gabhÅre rajasÅ sumeke avaæÓe dhÅra÷ Óacyà samairat // bhÆri dve acarantÅ carantaæ padvantaæ garbham apadÅ dadhÃte / nityaæ na sÆnuæ pitror upasthe dyÃvà rak«ataæ p­thivÅ no abhvÃt // idaæ dyÃvÃp­thivÅ satyam astu pitar mÃtar yad ihopabruve vÃm / bhÆtaæ devÃnÃm avame avobhir vidyÃme«aæ v­janaæ jÅradÃnum // @<[Page IV,225]>@ urvÅ p­thvÅ bahule dÆreante upabruve namasà yaj¤e asmin / dadhÃte ye subhage supratÆrtÅ dyÃvà rak«ataæ p­thivÅ no abhvÃt // indro bhÆtasya bhuvanasya rÃjendro dÃdhÃra p­thivÅm utemÃm / indre ha viÓvà bhuvanà ÓritÃnÅndraæ manye pitaraæ mÃtaraæ ca // indra÷ p­ïantaæ papuriæ cendrà indra÷ stuvantaæ stavitÃram indra÷ / dadhÃti Óakra÷ suk­tasya loka indraæ manye pitaraæ mÃtaraæ ca // indro dyaur urvy uta bhÆmir indrà indra÷ samudro abhavad gabhÅra÷ / urv antarik«aæ sa janÃsà indrà indraæ manye pitaraæ mÃtaraæ ca // indro v­traæ vajreïÃvadhÅd dhÅndro vyaæsam uta Óu«ïam indra÷ / indra÷ pura÷ ÓambarasyÃbhinad dhÅndraæ manye pitaraæ mÃtaraæ ca // indro babhÆva brahmaïà gabhÅra indrà ÃbhÆta÷ paribhÆ«v indra÷ / indro bhavi«yad uta bhÆtam indrà indraæ manye pitaraæ mÃtaraæ ca // indro 'smaæ avatu vajrabÃhur indre bhÆtÃni bhuvanÃnÅndre / asmÃkam indro bhavatu prasÃha indraæ manye pitaraæ mÃtaraæ ca // uta syà na÷ sarasvatÅ ju«ÃïopaÓruvat subhagà yaj¤e asmin / dyutadyubhir namasyair iyÃïà rÃyà yujà cid uttarà sakhibhya÷ // pra k«odasà dhÃyasà sasra e«Ã sarasvatÅ dharuïam ÃyasÅ pÆ÷ / pra bÃdhamÃnà rathyeva yÃti viÓvà apo mahinà sindhur anyÃ÷ // ekÃcetat sarasvatÅ nadÅnÃæ Óucir yatÅ giribhyà à samudrÃt / rÃyaÓ cetantÅ bhuvanasya bhÆrer gh­taæ payo duduhe nÃhu«Ãya // idam adadÃd rabhasam ­ïacyutaæ divodÃsaæ vadhrÅyaÓvÃya dÃÓu«e / yà Óasvantam ÃcakhÃdÃvasaæ païiæ tà te dÃtrÃïi tavi«Ã sarasvati // ayam u te sarasvati vasi«Âho dvÃrà ­tasya subhage vyÃva÷ / vardha Óubhre stuvate rÃsi vÃjÃn yÆyaæ pÃta svastibhi÷ sadà na÷ // iyaæ Óu«mebhir bisakhà ivÃrujat sÃnu girÅïÃæ tavi«ebhir Ærmibhi÷ / pÃrÃvataghnÅm avase suv­ktibhi÷ sarasvatÅm ÃvivÃsema dhÅtibhi÷ //MS_4,14.7// Óuciæ nu stomaæ Ónathad v­tram ubhà vÃm indrÃgnÅ pra car«aïibhya à v­trahaïà gÅrbhir vipras tva«Âà dadhat tan nas turÅpaæ tva«Âà vÅram // @<[Page IV,227]>@ piÓaÇgarÆpa÷ subharo vayodhÃ÷ Óru«ÂÅ vÅro jÃyate devakÃma÷ / prajÃæ tva«Âà vi«yatu nÃbhim asme adhà devÃnÃm apyetu pÃtha÷ // deva tva«Âa÷ // Ãvi«Âyo vardhate cÃrur Ãsu jihmÃnÃm Ærdhva÷ svayaÓà upasthe / ubhe tva«Âur bibhyatur jÃyamÃnÃt pratÅcÅ siæhaæ praticetayete // jag­hmà te dak«iïam indra hastam // subrahmÃïaæ devavantaæ mahÃntam uruæ gabhÅraæ p­thubudhnam indra / Óruta­«im ugram abhimÃti«Ãham asmabhyaæ citraæ v­«aïaæ rayiæ dÃ÷ // vanÅvÃno mama dÆtÃsà indraæ stomÃÓ caranti sumatÅr iyÃïÃ÷ / h­disp­Óo manasà vacyamÃnà asmabhyaæ citraæ v­«aïaæ rayiæ dÃ÷ // svÃyudhaæ svavasaæ sunÅthaæ catu÷samudraæ dharuïaæ rayÅïÃm / cark­tyaæ Óaæsyaæ bhÆrivÃram ugram asmabhyaæ citraæ v­«aïaæ rayiæ dÃ÷ // aÓvÃvantaæ rathinaæ vÅravantaæ sahasriïaæ Óatinaæ vÃjam indra / bhadravrÃtaæ vipravÅraæ svar«Ãm asmabhyaæ citraæ v­«aïaæ rayiæ dÃ÷ // sanadvÃjaæ vipravÅraæ tarutraæ dhanusp­taæ ÓÆÓuvÃæsaæ sudak«am / dasyuhanaæ pÆrbhidam indra satyam asmabhyaæ citraæ v­«aïaæ rayiæ dÃ÷ //MS_4,14.8// @<[Page IV,228]>@ tva«Âà patnÅbhir iha na÷ sajo«Ã devo devÅbhir havi«o ju«Ãïa÷ / upo rayiæ bahulaæ vi«yatà na÷ Ó­ïota na÷ sumatiæ yaj¤iyÃsa÷ // retodhà yasya bhuvanasya deva÷ sasÃda yonau janità jani«Âha÷ / rÆpÃïi k­ïvan vidadhad vapÆæ«i tva«Âà patnÅbhiÓ carati prajÃnan // tva«Âà patnÅbhir anu maæhanevÃgreyÃvà dhi«aïe yaæ dadhÃte / viÓvà vasu hastayor ÃdadhÃno 'ntar mahÅ rodasÅ yÃti sÃdhan // à no vÅrebhir janità matÅnÃæ gobhir aÓvebhir vasubhir vasÆyan / sama¤jÃno dhÃmabhir viÓvarÆpais tva«Âà patnÅbhiÓ carati prajÃnan // tva«Âà reto bhuvanasya patnÅr vik­ïvÃnÃs tanayaæ bhÆri paÓva÷ / gnà vo devÅ rodasÅ ta¤ Ó­ïotà no rayiæ janata viÓvavÃram // yaj¤aæ ca nas tanvaæ ca prajÃæ ca rayiæ ca no janata viÓvarÆpam / yonau reto dadhad asme nu tva«Âà devÅ÷ patnÅr janata jÅvase na÷ // vi ma¤ ÓrathÃya raÓanÃm ivÃga ­dhyÃma te varuïa khÃm ­tasya / mà tantuÓ chedi vayato dhiyaæ me mà mÃtrà ÓÃry apasa÷ pura ­to÷ // para ­ïà sÃvÅr adha matk­tÃni mÃhaæ rÃjann anyak­tena bhojam / avyu«Âà in nu bhÆyasÅr u«Ãsà à no vÅrÃn varuïa tÃsu ÓÃdhi // @<[Page IV,229]>@ apo «u myak«a varuïa bhiyasaæ mat samrì ­tÃvo 'nu no g­bhÃya / dÃmeva vatsÃd vimumugdhy aæho nahi tvad Ãre nimi«aÓ caneÓe // \\ yo me rÃjan yujyo và sakhà và svapne bhayaæ bhÅrave mahyam Ãha / steno và yo dipsati no v­ko và tvaæ tasmÃd varuïa pÃhy asmÃn // mà no vadhair varuïa ye ta i«Âà ena÷ k­ïvantam aruïa bhrÅïanti / mà jyoti«a÷ pravasathÃni ganma vi «Æ m­dha÷ ÓiÓratho jÅvase na÷ // kva tyÃni nau sakhyà babhÆvu÷ sacÃvahai yad av­kaæ purà cit / b­hantaæ mÃnaæ varuïa svadhÃva÷ sahasradvÃraæ jagamà g­haæ te // mÆrdhÃnaæ diva÷ p­«Âo divi vaiÓvÃnarasya sumatau syÃma tvam agne Óoci«Ã ÓoÓucÃno 'gni÷ prÃta÷ savanÃd viÓvaæ vivyÃca //MS_4,14.9// à vÃæ ratho rodasÅ badbadhÃno hiraïyayo v­«abhir yÃtv aÓvai÷ / gh­tavartani÷ pavibhÅ rucÃna i«Ãæ vo¬hà n­patir vÃjinÅvÃn // sa paprathÃno abhi pa¤ca bhÆmà trivandhuro manasÃyÃtu yukta÷ / viÓo yena gachatho devayantÅ÷ kutrà cid yÃmam aÓvinà dadhÃnà // svaÓvà yaÓasÃyÃtam arvÃg dasrà nidhiæ madhumantaæ pibÃtha÷ / vi vÃæ ratho vadhvà yÃdamÃno 'ntÃn divo bÃdhate vartanibhyÃm // yo ha sya vÃæ rathirà vasta usrà ratho yujÃna÷ pariyÃti varti÷ / tena na÷ Óaæ yor u«aso vyu«Âau ny aÓvinà vahataæ yaj¤e asmin // yuvo÷ Óriyaæ pari yo«Ãv­ïÅta sÆro duhità paritakmyÃyÃm / yad devayantam avatha÷ ÓacÅbhi÷ pari ghraæsam omanà vÃæ vayo gÃt // yuvaæ bhujyum avaviddhaæ samudra udÆhathur arïaso asridhÃnai÷ / patatribhir aÓramair avyathibhir daæsanÃbhir aÓvinà pÃrayantà // brahmaïaspate tvam asya yantà // sa Åæ satyebhi÷ sakhibhi÷ Óucadbhir godhÃyasaæ vi dhanasair adarda÷ / brahmaïaspatir v­«abhir varÃhair gharmasvedebhir draviïaæ vyÃna // brahmaïaspater abhavad yathÃvaÓaæ satyo manyur mahi karmà kari«yata÷ / yo gà udÃjat sa dive vi cÃbhajan mahÅva rÅti÷ ÓavasÃsarat p­thak // indhÃno agniæ vanavad vanu«yata÷ k­tabrahmà ÓÆÓuvad rÃtahavyà it / jÃtena jÃtam ati sa prasars­te yaæyaæ yujaæ k­ïute brahmaïaspati÷ // @<[Page IV,231]>@ brahmaïaspate sÆyamasya viÓvahà // sa ij janena sa viÓà sa janmanà sa putrair vÃjaæ bharate dhanà n­bhi÷ / devÃnÃæ ya÷ pitaram ÃvivÃsati ÓraddhÃmanà havi«Ã brahmaïaspatim // ÃyÃtaæ mitrÃvaruïà suÓasty upa priyà namasà hÆyamÃnà / saæ yà apna÷stho apaseva janä ÓrudhÅyataÓ cid yatatho mahitvà // yuvaæ vastrÃïi pÅvasà vasÃthe yuvor achidrà mantavo ha sargÃ÷ / avÃtiratam an­tÃni viÓva ­tena mitrÃvaruïà sacethe // ko nu vÃæ mitrÃvaruïà ­tÃyan divo và maha÷ pÃrthivasya và de / ­tasya và sadasi trÃsÅthÃæ no yaj¤Ãyate và paÓu«o nu vÃjÃn // tat su vÃæ mitrÃvaruïà mahitvam Årmà tasthu«År ahabhir duduhre / viÓvÃ÷ pinvatha÷ svasarasya dhenà anu vÃm eka÷ pavir Ãvavarta // yad baæhi«Âhaæ nÃtividhe sudÃnÆ achidraæ Óarma bhuvanasya gopà / tena no mitrÃvaruïà avi«Âaæ si«Ãsanto jigÅvÃæsa÷ syÃma // \\ @<[Page IV,232]>@ pra bÃhavà //MS_4,14.10// à no viÓvà Ãskrà gamanta devà mitro aryamà varuïa÷ sajo«Ã÷ / bhuvan yathà no viÓve v­dhÃsa÷ karant su«Ãhà vithuraæ na Óava÷ // Óaæ no devà viÓvadevà bhavantu Óaæ sarasvatÅ saha dhÅbhir astu / Óam abhi«Ãca÷ Óam u rÃti«Ãca÷ Óaæ no divyÃ÷ pÃrthivÃ÷ Óaæ no apyÃ÷ // ye savitu÷ satyasavasya viÓve mitrasya vrate varuïasya devÃ÷ / te saubhagaæ vÅravad gomad apno dadhÃtana draviïaæ citram asme // sugà vo devà viÓve devÃ÷ // dyau÷ pita÷ p­thivi mÃtar adhrug agne bhrÃtar vasavo m­¬atà na÷ / viÓva Ãdityà adite sajo«Ã asmabhyaæ Óarma bahulaæ viyanta // \\ Ŭe agniæ svavasaæ namobhir iha prasatto vicayat k­taæ na÷ / rathair iva prabhare vÃjayadbhi÷ pradak«iïin marutÃæ stomam aÓyÃm // tvi«Åmanto adhvarasyeva didyut tri«ucyavaso juhvo nÃgne÷ / arcatrayo dhunayo na vÅrà bhrÃjajjanmÃno maruto adh­«ÂÃ÷ // agne yÃhi dÆtyaæ mà ri«aïyo devaæ achà brahmak­tà gaïena / sarasvatÅæ maruto aÓvinÃpo yak«i devÃn ratnadheyÃya viÓvÃn // pra citram arkaæ g­ïate turÃya // ye agnayo na ÓoÓucann idhÃnà dvir yat trir maruto vÃv­dhanta / areïavo hiraïyayÃsa e«Ãæ sÃkaæ n­mïai÷ pauæsyebhiÓ ca bhÆvan // à vo yantÆdavÃhÃso adya // satyaæ b­had ­tam ugraæ dÅk«Ã tapo brahma yaj¤Ã÷ p­thivÅæ dhÃrayanti / sà no bhÆtasya bhuvanasya patny uruæ lokaæ p­thivÅ na÷ k­ïotu // asaæbÃdhà yà madhyato mÃnavebhyo yasyà udvata÷ pravata÷ samaæ mahat / nÃnÃrÆpà o«adhÅr yà bibharti p­thivÅ na÷ prathatÃæ rÃdhyatÃæ na÷ // yÃæ rak«anty asvapnà viÓvadÃnÅæ devà bhÆmiæ p­thivÅm apramÃdam / sà no madhu gh­taæ duhÃm atho uk«atu varcasà // yasyÃæ pÆrve pÆrvajanà vicakrire yasyÃæ devà asurÃn abhyavartayan / yà bibharti bahudhà prÃïad ejat sà no bhÆmi÷ pÆrvapeyaæ dadhÃtu // yÃs te prÃcÅ÷ pradiÓo yà udÅcÅr yÃÓ ca bhÆmy adharÃg yÃÓ ca paÓcà / ÓivÃs tà mahyaæ carate bhavantu mà nipaptaæ bhuvane ÓiÓriyÃïa÷ // @<[Page IV,234]>@ viÓvaæbharà vasudhÃnÅ puruk«ud dhiraïyavarïà jagata÷ prati«Âhà / vaiÓvÃnaraæ bibhratÅ bhÆmir agnim indra ­«abhà draviïaæ no dadhÃtu //MS_4,14.11// à vÃæ mitrÃvaruïà havyadÃtiæ namasà devà avasà vav­tyÃm / asmÃkaæ brahma p­tanÃsu sahyà asmÃkaæ v­«Âir divyà supÃrà // ­tasya gopà adhiti«Âhatho rathaæ satyadharmÃïà parame vyoman / yam atra mitrÃvaruïÃvatho yuvaæ tasmai v­«Âir madhumat pinvate diva÷ // vÃcaæ su mitrÃvaruïà ­tÃvarÅæ parjanyaÓ citrÃæ vadati tvi«ÅmatÅm / abhrà vasata maruta÷ su mÃyayà dyÃæ var«ayatam aruïÃm arepasam // \\ samrÃjà asya bhuvanasya rÃjatho mitrÃvaruïà vidathe svard­Óà / v­«Âiæ vÃæ rÃdho am­tatvam Åmahe dyÃvÃp­thivÅ vicaranti tanyava÷ // à no mitrÃvaruïà havyaju«Âiæ gh­tair gavyÆtim uk«atam i¬Ãbhi÷ / prati vÃm atra varam à janÃya p­ïÅtam udno divyasya cÃro÷ // samrÃjà ugrà v­«abhà divas patÅ p­thivyà mitrÃvaruïà vicar«aïÅ / citrebhir abhrair upati«Âhato ravaæ dyÃæ var«ayato asurasya mÃyayà // à te maho yo jÃta evÃbhi gotrÃïi // Ãbhi÷ sp­dho mithatÅr ari«aïyann amitrasya vyathayà manyum indra / Ãbhir viÓvà abhiyujo vi«ÆcÅr ÃryÃya viÓo 'vatÃrÅr dÃsÅ÷ // ayaæ Ó­ïve adha jayann uta ghnann ayam uta prak­ïute yudhà gÃ÷ / yadà satyaæ k­ïute manyum indro viÓvaæ d­¬haæ bhayatà ejad asmÃt // anu svadhÃm ak«arann Ãpo asyÃvardhata madhyà à nÃvyÃnÃm / sadhrÅcÅnena manasà tam indrà oji«Âhena hanmanÃhann abhi dyÆn // indras tarasvÃn abhimÃtihogro hiraïyavarïa i«ira÷ svar«Ã÷ / tasya vayaæ sumatau yaj¤iyasyÃpi bhadre saumanase syÃma // hiraïyavarïo abhayaæ k­ïotv abhimÃtihendra÷ p­tanÃsu ji«ïu÷ / sa na÷ Óarma trivarÆthaæ viyaæsad yÆyaæ pÃta svastibhi÷ sadà na÷ // indraæ stuhi vajriïaæ somap­«Âhaæ puro¬ÃÓasya ju«atÃæ havir na÷ / hatvÃbhimÃtÅ÷ p­tanÃ÷ sahasvÃn athÃbhayaæ k­ïuhi viÓvato na÷ // stuhi ÓÆraæ vajriïam apratÅkaæ v­trahaïaæ puruhÆtam indram / ya ekà i¤ Óatapatir jane«u tasmà indrÃya havi«Ã juhota // indro devÃnÃm adhipÃ÷ purohito viÓÃæ patir abhavad vÃjinÅvÃn / abhimÃtihà tavi«as tuvi«mÃn asmabhyaæ citraæ v­«aïaæ rayiæ dÃt // ya ime dyÃvÃp­thivÅ mahitvà balenÃd­æhad abhimÃtihendra÷ / sa no havi÷ pratig­bhïÃtu rÃtaye devÃnÃæ devo nidhipà no avyÃt //MS_4,14.12// indro v­tram atarad v­tratÆrye 'nÃdh­«yo maghavà ÓÆrà indra÷ / anv enaæ viÓo amadanta pÆrvÅr ayaæ rÃjà jagataÓ car«aïÅnÃm // sa eva vÅra÷ sa u vÅryÃvÃnt sa ekarÃjo jagata÷ paraspÃ÷ / yadà v­tram atara¤ ÓÆrà indro athaikarÃjo abhavaj janÃnÃm // indro yaj¤aæ vardhayan viÓvavedÃ÷ puro¬ÃÓasya ju«atÃæ havir na÷ / v­traæ tÅrtvà dÃnavaæ vajrabÃhur diÓo 'd­æhad d­æhità d­æhaïena // imaæ yaj¤aæ vardhayan viÓvavedÃ÷ puro¬ÃÓaæ pratig­bhïÃtv indra÷ / yadà v­tram atara¤ ÓÆrà indro athÃbhavad damitÃbhikratÆnÃm // ahan v­tram // indro devä Óambarahatya Ãvad indro devÃnÃm abhavat purogÃ÷ / indro yaj¤e havi«Ã vÃv­dhÃno v­tratÆr no abhayaæ Óarma yaæsat // @<[Page IV,237]>@ indrasya v­«ïo jani«Âhà ugra indra e«Ãæ netà bhÆri cakartha // tvaæ mÃnebhya indra viÓvajanyà radà marudbhi÷ Óurudho goagrÃ÷ / stavÃnebhi÷ stavasa indra devair vidyÃme«aæ v­janaæ jÅradÃnum // ya÷ sapta sindhÆær adadhÃt p­thivyÃæ ya÷ sapta lokÃn ak­ïod diÓaÓ ca / indro havi«mÃnt sagaïo marudbhir v­tratÆr no yaj¤am ihopayÃsat // samiddhà indro 'navas te // indrasya nu vÅryÃïi pravocaæ yÃni cakÃra prathamÃni vajrÅ / ahann ahim anv apas tatarda pra vak«aïà abhinat parvatÃnÃm // ahann ahiæ parvate ÓiÓriyÃïaæ tva«ÂÃsmai vajraæ svaryaæ tatak«a / vÃÓrà iva dhenava÷ syandamÃnà a¤ja÷ samudram avajagmur Ãpa÷ // indro yÃto 'vasitasya rÃjà Óamasya ca Ó­Çgiïo vajrabÃhu÷ / sed u rÃjà k«ayati car«aïÅnÃm arÃn na nemi÷ pari tà babhÆva // abhi sidhmo ajigÃd asya ÓatrÆn vi tigmena v­«abheïà puro 'bhet / saæ vajreïÃbhinad v­tram indra÷ pra svÃæ matim atira¤ ÓÃÓadÃna÷ //MS_4,14.13// @<[Page IV,238]>@ tvam apo vi duro vi«ÆcÅr indra d­¬ham aruja÷ parvatasya / rÃjÃbhavo jagataÓ car«aïÅnÃæ sÃkaæ sÆryaæ janayan dyÃm u«Ãsam // indro rÃjà jagataÓ car«aïÅnÃm adhi k«ami vi«urÆpaæ yad asti / tato dadÃti dÃÓu«e vasÆni codad rÃdha upastutaÓ cid arvÃk // svÃdor itthà vi«Ævato madhva÷ pibanti gaurya÷ / yà indreïa sayÃvarÅr dasrà madanti Óobhase vasvÅr anu svarÃjyam // yudhmasya te v­«abhasya svarÃj¤a ugrasya yÆna÷ sthavirasya gh­«ve÷ / ajÆryato vajriïo vÅryÃïÅndra÷ Órutasya mahato mahÃni // idaæ namo v­«abhÃya svarÃj¤a ukthaÓu«mÃya tavase 'vÃci / asminn indra v­jane sarvavÅrÃ÷ smat sÆribhis tava Óarmant syÃma // asmÃkam indra÷ sam­te«u dhvaje«u // ÃdityÃnÃm avasà nÆtanena sak«Åmahi Óarmaïà Óaætamena / anÃgÃstve adititve turÃsa imaæ yaj¤aæ dadhatu Óro«amÃïÃ÷ // na dak«iïà vicikite na savyà na prÃcÅnam Ãdityà nota paÓcà / pÃkyà cid vasavo dhÅryà cid yu«mÃnÅto abhayaæ jyotir aÓyÃm // @<[Page IV,239]>@ dhÃrayanta÷ // tisro bhÆmÅr dhÃrayaæs trÅnr uta dyÆæs trÅïi vratà vidathe antar e«Ãm / ­tenÃdityà mahi vo mahitvaæ tad aryaman varuïa mitra cÃru // yaj¤o devÃnÃæ pratyetu sumnam // Óucir apa÷ sÆyavasà adabdhà upak«ayanti v­ddhavayÃ÷ suvÅra÷ / naki« Âaæ ghnanty antito na dÆrÃd ya ÃdityÃnÃæ bhavati praïÅtau // Ãdityo deva udagÃt purastÃd viÓvà bhÆtÃni prati modamÃna÷ / tasya devÃ÷ prasavaæ yanti sarve yatrÃsya nÃma paramaæ guhà vidu÷ // yasya bhÃnti ketavo yasya raÓmayo yasyemà viÓvà bhuvanÃni sarvà / tasyÃdityasya prasavaæ manÃmahe yas tejasà prathamajà vibhÃti // vibhÃti ketur aruïa÷ purastÃd Ãdityo viÓvà bhuvanÃni sarvà / sugaæ nu panthÃm anveti prajÃnan pità devÃnÃm asuro vipaÓcit // vratena yaæ vratino vardhayanti devà manu«yÃ÷ pitaraÓ ca sarve / tasyÃdityasya prasavaæ manÃmahe yas tejasà prathamajà vibhÃti // Ãditya÷ Óukra udagÃt purastÃj jyoti÷ k­ïvan vi tamo bÃdhamÃna÷ / ÃbhÃsamÃna÷ pradiÓo nu sarvà bhadrasya kartà rocamÃnà ÃgÃt // yaded enam adadhur yaj¤iyÃso divi devÃ÷ sÆryam Ãditeyam / yadà cari«ïÆ mithunà abhÆtÃm Ãd it prÃpaÓyan bhuvanÃni viÓvà //MS_4,14.14// @<[Page IV,240]>@ vayam u tvà g­hapate janÃnÃm agne akarma samidhà b­hantam / asthÆri no gÃrhapatyÃni santu tigmena nas tejasà saæÓiÓÃdhi // agne sa k«e«ad ­tapà ­tejà uru jyotir naÓate devayu« Âe / yaæ tvaæ mitreïa varuïa÷ sajo«Ã deva pÃsi tyajasà martam aæha÷ // teji«Âhà yasyÃratir vaneràtodo adhvan na v­dhasÃno adyaut / adrogho na dravità cetati tmann amartyo 'vartra o«adhÅ«u // à yad i«e n­patiæ tejà Ãna Óuci reto ni«iktaæ dyaur abhÅke / agni÷ Óardham anavadyaæ yuvÃnaæ svÃdhyaæ janayat sÆdayac ca // sa tejÅyasà manasà tvota uta Óik«a svapatyasya Óik«o÷ / agne rÃyo n­tamasya prabhÆtau bhÆyÃma te su«ÂutayaÓ ca vasva÷ // sa id asteva pratidhÃd asi«ya¤ ÓiÓÅta tejo 'yaso na dhÃrÃm / citradhrajatir aratir yo aktor ver na dru«advà raghupatmajaæhÃ÷ // havyavì agnir ajara÷ pità na÷ // mathÅd yad Åæ vi«Âo mÃtariÓvà hotÃraæ viÓvÃpsuæ viÓvadevyam / ni yaæ dadhur manu«yÃsu vik«u svar ïa citraæ vapu«e vibhÃvam // ayaæ sa yasya Óarmann avobhir agner edhate jaritÃbhi«Âau / jye«Âhebhir yo bhÃnubhir ­bhÆïÃæ paryeti parivÅto vibhÃvà // adidyutat sv apÃko vibhÃvÃgne yajasva rodasÅ urÆcÅ / Ãyuæ na yaæ namasà rÃtahavyà a¤janti suprayasaæ pa¤ca janÃ÷ // sa no vibhÃvà cak«aïir na vastor agnir vandÃru vedyaÓ cano dhÃt / viÓvÃyur yo am­to martye«u pary abhÆd atithir jÃtavedÃ÷ // yo bhÃnubhir vibhÃvà vibhÃty agnir devebhir ­tÃvÃjasra÷ / à yo vivÃya sakhyà sakhibhyo 'parihv­to atyo na sapti÷ // yad agna e«Ã samitir bhavÃti devÅ deve«u yajatà yajatra / ratnà ca yad vibhajÃsi svadhÃvo bhÃgaæ no atra vasumantaæ vÅtÃt // età te agna ucathÃni vedho ju«ÂÃni santu manase h­de ca / Óakema rÃya÷ sudhuro yamaæ te 'dhi Óravo devabhaktaæ dadhÃnÃ÷ // vi p­k«o agne maghavÃno aÓyur vi sÆrayo dadato viÓvam Ãyu÷ / sanema vÃjaæ samithe«v aryo bhÃgaæ deve«u Óravase dadhÃnÃ÷ // à no gahi sakhyebhi÷ Óivebhir mahÃn mahÅbhir Ætibhi÷ saraïyan / asme rayiæ bahulaæ saætarutraæ suvÃcaæ bhÃgaæ yaÓasaæ k­dhÅ na÷ // kurmas tà Ãyur ajaraæ yad agne yathà yukto jÃtavedo na ri«yÃ÷ / athà vahÃsi sumanasyamÃno bhÃgaæ devebhyo havi«a÷ sujÃta // havi«Åva bhajamÃno nà ÃbhÃg devebhya÷ Óik«ann uta mÃnu«ebhya÷ / tvaæ devÃnÃm asi yahva hotà sa enÃn yak«Å«ito yajÅyÃn //MS_4,14.15// agne dà dà no agne 'gnir dadÃty annapate annasya no dehy agninà rayim aÓnavat saæsam id yuvase v­«an yÃs te // yamo no gÃtuæ prathamo viveda nai«Ã gavyÆtir apabhartavà u / yatrà na÷ pÆrve pitara÷ pareyur enà jaj¤ÃnÃ÷ pathyà anu svÃ÷ // prehi prehi pathibhi÷ pÆrvebhir yatrà na÷ pÆrve pitara÷ paretÃ÷ / ubhà rÃjÃnà svadhayà madantà yamaæ paÓyÃsi varuïaæ ca devam // aÇgirobhir Ãgahi yaj¤iyebhir yama vairÆpair iha mÃdayasva / vivasvantaæ huve ya÷ pità te 'smin yaj¤e barhi«y à ni«adya // imaæ yama prastaram à hi sÅdÃÇgirobhi÷ pit­bhi÷ saævidÃna÷ / à tvà mantrÃ÷ kaviÓastà vahantv enà rÃjan havi«Ã mÃdayasva // mÃtalÅ kavyair yamo aÇgirobhir b­haspatir ­kvabhir vÃv­dhÃna÷ / yÃæÓ ca devà vÃv­dhur ye ca devÃnt svÃhÃnye svadhayÃnye madanti // pareyivÃæsaæ pravato mahÅr anu bahubhya÷ panthÃm anupaspaÓÃnam / vaivasvataæ saægamanaæ janÃnÃæ yamaæ rÃjÃnaæ havi«Ã duvasya // yÃs te pÆ«an nÃvo anta÷ samudre hiraïyayÅr antarik«e caranti / tÃbhir yÃsi dÆtyaæ sÆryasya kÃmena k­ta÷ Órava ichamÃna÷ // Óukraæ te anyad yajataæ te anyat // pÆ«emà ÃÓà anuveda sarvÃ÷ so asmaæ abhayatamena me«at / svastidà Ãgh­ïi÷ sarvavÅro 'prayuchan pura etu prajÃnan // prapathe pathÃm ajani«Âa pÆ«Ã prapathe diva÷ prapathe p­thivyÃ÷ / ubhe abhi priyatame sadhasthe à ca parà ca carati prajÃnan // pÆ«Ã subandhur diva à p­thivyà i¬as patir maghavà dasmavarcÃ÷ / yaæ devÃso adadu÷ sÆryÃyai kÃmena k­taæ tavasaæ sva¤cam // ajÃÓva÷ paÓupà vÃjapastyo dhiyaæjinvo bhuvane viÓve arpita÷ / a«ÂrÃæ pÆ«Ã ÓithirÃm udvarÅv­jat saæcak«Ãïo bhuvanà deva Åyate //MS_4,14.16// yad devà devahe¬anaæ yad vÃcÃn­tam odima / ÃdityÃs tasmÃn mu¤catartasya tv enam Ãmuta÷ // devà jÅvanakÃmyà yad vÃcÃn­tam odima / tasmÃn na iha mu¤cata viÓve devÃ÷ sajo«asa÷ // ­tena dyÃvÃp­thivÅ ­tena tvaæ sarasvati / k­tÃn na÷ pÃhy aæhaso yat kiæcÃn­tam odima // indrÃgnÅ mitrÃvaruïau somo dhÃtà b­haspati÷ / te no mu¤cantv enaso yat kiæcÃn­tam odima // sajÃtaÓaæsÃd uta jÃmiÓaæsÃj jyÃyasa÷ ÓaæsÃd uta và kanÅyasa÷ / anÃdh­«Âaæ devak­taæ yad enas tasmÃt tvam asmÃn jÃtavedo mumugdhi // @<[Page IV,245]>@ yad antarik«aæ p­thivÅm uta dyÃæ yan mÃtaraæ pitaraæ và jihiæsima / agnir nas tasmÃd enaso gÃrhapatya÷ pramu¤catu duritÃni yÃni kÃni ca cak­ma // yena trito arïavÃn nirbabhÆva yena sÆryaæ tamaso niramoci / yenendro viÓvà ajahÃd arÃtÅs tenÃhaæ jyoti«Ã jyotir ÃnaÓÃna ayÃk«i // yad daivyam ­ïam ahaæ babhÆva dhipsyaæ và saæcakara janebhya÷ / agnir nas tasmÃd indraÓ ca saævidÃnau pramu¤catÃm // yat kusÅdam apratÅtaæ mayeha yena yamasya nidhinà carÃva÷ / etat tad agne an­ïo bhavÃmi jÅvann eva prati hastÃn­ïÃni // yad dhastÃbhyÃæ cakara kilbi«Ãny ak«ÃïÃæ vagmum avajighram Ãpa÷ / ugraæ paÓyÃc ca rëÂrabh­c ca tÃny apsarasÃm anudattÃn­ïÃni // ugraæ paÓyed rëÂabh­t kilbi«Ãni yad ak«av­ttam anudattam etat / nem na ­ïÃn ­ïavÃn ÅpsamÃno yamasya loke nidhir ajarÃya // @<[Page IV,246]>@ imaæ me varuïa ÓrudhÅ havam adyà ca m­¬aya / tvÃm avasyur Ãcake // tat tvà yÃmi brahmaïà vandamÃnas tad ÃÓÃste yajamÃno havirbhi÷ / ahe¬amÃno varuïeha bodhy uruÓaæsa mà nà Ãyu÷ pramo«Å÷ // ud uttamaæ varuïa pÃÓam asmad avÃdhamaæ vi madhyamaæ ÓrathÃya / athà vayam Ãditya vrate tavÃnÃgaso aditaye syÃma // ava te he¬o varuïa namobhir ava yaj¤ebhir Åmahe havirbhi÷ / k«ayann asmabhyam asura pracetà rÃjann enÃæsi ÓiÓratha÷ k­tÃni // tvaæ no agne varuïasya vidvÃn devasya he¬o 'vayÃsisÅ«ÂhÃ÷ / yaji«Âho vahnitama÷ ÓoÓucÃno viÓvà dve«Ãæsi pramumugdhy asmat // sa tvaæ no agne 'vamo bhavotÅ nedi«Âho asyà u«aso vyu«Âau / avayak«va no varuïaæ rarÃïo vÅhi m­¬Åkaæ suhavo na edhi // saækasuko vikasuko nir­to yaÓ ca nisvana÷ / te 'smad yak«mam anÃgaso dÆrÃd dÆram acÅcatam // nir yak«mam acÅcate k­tyÃæ nir­tiæ cakÃra / tena yo 'smat sam­chÃtai tam asmai prasuvÃmasi // du÷ÓaæsÃnuÓaæsÃbhyÃæ ghanenÃnughanena ca / tena yo 'smat sam­chÃtai tam asmai prasuvÃmasi // saæ varcasà payasà saæ tanÆbhir aganmahi manasà saæ Óivena / tva«Âà sudatro vidadhÃtu rÃyo 'nu no mÃr«Âu tanvo yad viri«Âam //MS_4,14.17// ÓucÅ vo havyà maruta÷ ÓucÅnÃæ Óuciæ hinomy adhvaraæ Óucibhya÷ / ­tena satyam ­tasÃpa Ãya¤ ÓucijanmÃna÷ Óucaya÷ pÃvakÃ÷ // yà va÷ Óarma ÓaÓamÃnÃya santi // aæse«v à maruta÷ khÃdayo vo vak«a÷su rukmà upaÓiÓriyÃïÃ÷ / vi vidyuto na v­«ÂibhÅ rucÃnà anu svadhÃm Ãyudhair yachamÃnÃ÷ // ­«Âayo vo maruto aæsayor adhi // ime turaæ maruto rÃmayantÅme saha÷ sahasà Ãnamanti / ime Óaæsaæ vanu«yato nipÃnti guru dve«o araru«e dadhanti // arà ived acaramà aheva praprajÃyante akavà mahobhi÷ // p­Óne÷ putrà upamÃso rabhi«ÂhÃ÷ svayà matyà maruta÷ saæmimik«u÷ // @<[Page IV,248]>@ agnÅ«omà imaæ yuvam etÃni // agnÅ«omà yo adya vÃm idaæ vaca÷ saparyati / tasmai dhattaæ suvÅryaæ gavÃæ po«aæ svaÓvyam // Ãnyaæ divo mÃtariÓvà jabhÃrÃmathnÃd anyaæ pari Óyeno adre÷ / agnÅ«omà brahmaïà vÃv­dhÃnoruæ yaj¤Ãya cakrathur ulokam // agnÅ«omà ya Ãhutiæ yo vÃæ dÃÓÃd dhavi«k­tim / sa prajayà suvÅryaæ viÓvam Ãyur vyaÓnavat // agnÅ«omà havi«a÷ prasthitasya vÅtaæ haryataæ v­«aïà ju«ethÃm / suÓarmÃïà svavasà hi bhÆtam athà dhattaæ yajamÃnÃya Óaæ yo÷ // à car«aïiprà v­«abho janÃnÃæ rÃjà k­«ÂÅnÃæ puruhÆta indra÷ / stuta÷ Óravasyann avasopa madrig yuktvà harÅ v­«aïÃyÃhy arvÃk // vive«a yan mà dhi«aïà jajÃna // taæ sadhrÅcÅr Ætayo v­«ïyÃni pauæsyÃni niyuta÷ saÓcur indram / samudraæ na sindhava ukthaÓu«mà uruvyacasaæ girà ÃviÓanti // satyam it tan na tvÃvaæ anyo 'stÅndra devo na martyo jyÃyÃn / ahann ahiæ pariÓayÃnam arïo 'vÃs­jo apo achà samudram // prasasÃhi«e puruhÆta ÓatrÆn // @<[Page IV,249]>@ sa Óev­dham adhidhà dyumnam asme mahi k«atraæ janëì indra tavyam / rak«Ã ca no maghona÷ pÃhi sÆrÅn rÃye ca na÷ svapatyà i«e dhÃ÷ //MS_4,14.18//